VI.

[Inhoud]VI.Een echtpaar.Van Nerekool’s bemoeiingen zouden weinig vruchten dragen; daarentegen zouden zij hem veel verdriet berokkenen. Och, hij was nog zoo jong, en daardoor nog zoo onervaren in de doolhoven van ongerechtigheden, die in Nederlandsch-Indië door de rechterlijke zoowel als door de administratieve macht bewandeld worden, wanneer die in aanraking komen met zaken, welke het opiummonopolie gelden.Eenige weken na zijn onderhoud met AnnavanGulpendam, vernam hij van haar, bij gelegenheid hij zijn bezoek bij de residents-familie herhaalde, dat Ardjan het hospitaal verlaten had, maar naar de gevangenis overgebracht was. Hij won toen inlichtingen in bij den rechtsgeleerden voorzitter van den landraad1te Santjoemeh, die hem mededeelde, dat de Javaan van opiumsmokkelarij beschuldigd was, en dat nog wel van eene vrij belangrijke partij.[73]„Er doet zich evenwel bij die zaak eene eigenaardige bizonderheid voor,” vervolgde Mr. Zuidhoorn, de bedoelde voorzitter, „waarvan ik de strekking niet begrijp.”„En die is, waarde collega?” vroeg van Nerekool.„Ik heb verleden week een brief van den resident ontvangen, waarbij hij mij mededeeling doet van de volgorde, en op welke data hij verlangt, dat de aanhangige overtredingszaken door den landraad zouden worden afgedaan.”„Maar dat is geheel en al in strijd met artikel 337 van het Inlandsch reglement, en met artikel 47 van het reglement op de rechterlijke organisatie.”„Juist. Ik heb dan ook gladweg geweigerd. Maar luister verder. Op dat lijstje komt de zaak Ardjan het laatste voor. Begrijpt gij dat?”„Ik meen van ja. Bij die zaak ontbreken de bewijzen; ja, ik ben overtuigd, dat die Javaan valschelijk beschuldigd wordt. Nu rekt men de preventieve gevangenis zoodanig, dat wanneer eene vrijstelling volgt, de administratief gezaghebbende met zelfvoldoening kan uitroepen: „hij heeft in allen gevalle voormijnpleizier zoo vele maanden gezeten.””2Mr. Zuidhoorn keek bij die woorden zijn jongeren collega met doordringenden blik aan.„Het kan zijn,” zei hij na een poos. „Ik heb er evenwel eene andere meening voor.”„En die is?”„Gij weet, dat ik een verlof naar Nederland tot herstel van gezondheid heb gevraagd?”„Ja. Maar, wat zou dat?”„Wat dat zou? Wel, door het groot aantal overtredingen, die te berechten zijn, zou de zaak Ardjan volgens de aangeduide volgorde eerst over zes of acht weken ongeveer aan de beurt zijn.”„Welnu?”„Maar, dan ben ik waarschijnlijk reeds lang vertrokken.”[74]„Dat is zoo; maar wat geeft dat? Ter uwer vervanging zal toch wel een ander rechterlijk ambtenaar naar Santjoemeh gezonden worden, om den landraad te presideeren.”Een bittere glimlach zweefde om de lippen van Mr. Zuidhoorn.„Wie weet, waar die vervanger van daan moet komen. In Indië gaat het reizen niet vlug. Moet b. v. Mr. Raabtoon van Padang komen, of Mr. Nellens van Makassar, dan gaan er minstens twee maanden voorbij, alvorens een hunner hier behoorlijk geïnstalleerd is. En inmiddels.…”„Kan men immers een ander rechterlijk ambtenaar voorloopig met de afdoening der landraadzaken belasten.”„Dat zou men kunnen; maar dat zal men niet doen. Gij weet toch dat krachtens de eerste alinea van artikel 93 van het reglement op de rechterlijke organisatie en het beleid der Justitie in Ned.-Indië, de resident, bij ontstentenis van den titularis, als voorzitter van den landraad kan optreden.”„Welnu?”„Welnu, de gevolgtrekking van dat alles is eenvoudig te maken. Als ik weg zal zijn, berecht de resident de zaak Ardjan.”„Maar waarom zou hij zoo iets doen, collega?”„Weet ik het? Denk er om, dat een minister van Koloniën eens aan den Koning schreef3, dat de ambtenaren door de opiumpachters, die de grootste opiumsmokkelaars zijn, stelselmatig omgekocht worden, en dat zoodoende het gezag der uitvoerders van het gezag der regeering ondermijnd wordt, omdat die in afhankelijkheid gebracht zijn van Chineesche pachters en sluikers. Zie, ik ben meer ervaren in opiumzaken dan gij, en als ik nu die opdracht beschouw, om de vervolging van Ardjan te verdagen, dan kan ik de gedachte niet van mij zetten, dat hier eene poging aanwezig is, om die zaak aan de[75]behandeling van den bevoegden rechter te onttrekken.”4„Maar, dat is afschuwelijk!”„Zeker is het dat.”„En wat hebt gij gedaan?”„Mijn plicht. Ik heb u reeds gezegd, dat ik gladweg geweigerd heb die zaak te verdagen. Zij zal nu op hare beurt a. s. dinsdag over veertien dagen voor komen.”Dat zou zij niet.Weinige dagen voor dat dit gesprek tusschen de twee rechterlijke ambtenaren plaats vond, kreeg de resident Van Gulpendam op het onverwachts een bezoek.Op het onverwachts, ja! Want het was zondag, en ongeveer twee uren in den namiddag; twee tijdstippen waarop niemand in Nederlandsch-Indië op bezoeken gesteld is.Als populair man had de resident tegen half elf de „Sociëteit” bezocht, en had zich daar onledig gehouden met het biljardspel, waarbij hij aan zijne jeugdige kadrajers—zoo noemde hij zijne ambtenaren—getoond had, dat, al had hij niet te Delft of Leiden gezwabberd, hij toch nog wel een bal in demilieusnijen kon, en het bandeffekt niet verleerd had. Hij was zoo omstreeks half één te huis gekomen, had met smaak gerijsttafeld, waarna hij, in het zalig bewustzijn den dag des Heeren verder ongestoord te kunnen genieten, zich in slaapbroek en kabaai gekleed had, en gereed was om het traditioneele middagdutje te gaan snoepen. Hij had reeds den deurknop van het slaapvertrek in de hand, toen de kapala oppas hem naderde, zich op den grond liet glijden, den „sembah” maakte, en den Kandjeng toean zacht toefluisterde, dat babah Lim Yang Bing een oogenblik gehoor verzocht.„Babah Lim Yang Bing!” riep de resident verrast uit. „Toekan pak?” (de opiumpachter) vroeg hij.„Engèh, Kandjeng toean,” antwoordde de oppasser.[76]„Kassi massokh sini! lakas!” (laat hem hier binnenkomen, terstond) luidde het bevel.„Maar, Gulpendam?” zei mevrouw. „In dat tenue?”„Kan niet schelen! Zeilen als er wind waait, vrouwlief. Maar, o ja …”En een anderen oppasser wenkende:„Bowah bekakas pajoeng di sini,” (breng de pajoengstandaard hier) beval hij.De schoone Laurentia trok de schouders op:„Het is wat moois,” pruttelde zij, „de resident in slaapbroek en kabaai, en de gouden pajoeng naast hem!”„Het prestige! vrouwlief! Ge zult me eens het bestek zien opmaken. De wind is aan het ruimen! Gaat gij nu maar naar kooi.”„Het is gezellig, zoo alleen,” pruttelde de schoone Laurentia met haren innemendsten glimlach. „Kom, jaag dien Chinees weg!”„Neen, dat kan niet. De kombuis moet rooken, nietwaar? Denk aan den beer aan John Pryce …”Maar mevrouw was al weg. Een harer vrouwelijke bedienden had haar komen influisteren, dat ’Mbok Karjå in de keuken zat, en haar wenschte te spreken.’MbokKarjå was eene vriendin van nènèh Wong toewa, en nagenoeg even oud als deze, maar had nog andere koorden op haren boog dan de vertrouwelinge van de residentsvrouw. Behalve doekoen, was zij o. a. ook „bepårrå” (rondventster van juweelen).„Die komt te pas en ook te onpas,”prevelde mevrouw Van Gulpendam met een zweem van teleurstelling,„maar wat er aan te doen?”Zij was naar hare kamer geijld, na hare dienstbode den last gegeven te hebben de oude vrouw derwaarts te brengen.Bij het binnenkomen van de pandoppo kruisten zich de Chinees met het Javaansche wijf. Geen hunner scheen den andere te kennen. Toch zweefde een glimlach op de lippen van den babah. Voor ieder ander dan voor ’Mbok Karjå was het de stereotype lach, welke op het gele gelaat van iederen zoon van het Hemelsche Rijk zetelt, die in tegenwoordigheid van machthebbenden toegelaten wordt. Voor het oude wijf was die glimlach evenwel eene tevredenheidsbetuiging. Voorgegaan door den[77]bediende, trad zij de binnengalerij binnen en verdween in de slaapkamer van de njonja, terwijl de Chinees den resident naderde, die behagelijk in een wipstoel zat te wiegelen, waar vlak naast de pajoengstandaard stond, die den Grooten Heer met den stralenkrans van zijne meervoudige zonneschermen omgaf5.„Wel babah,” begon de resident, na den Chinees met een enkel handgebaar een stoel gewezen te hebben, „wat drijft u op dit warme uur van den dag naar herwaarts?”De Chinees had ongedwongen plaats genomen en antwoordde luchtig en met een knipoogje: „Ik wenschte naar den staat van de gezondheid van den Kandjeng toean te vernemen.”„Drommels, babah, dat had ge even goed op een ander oogenblik kunnen doen.”„Toch niet, Kandjeng toean. Dit uur is het beste voor een gesprek. Het lichaam en de geest zijn dan zoo rustig, dat een goed woord dan eerder een goede plaats vindt …”„O, zoo, babah heeft een goed woord te doen?” vroeg de resident glimlachend.„Ook wenschte ik, dat niemand mij zag, toen ik den tuin van het residentiehuis insloop.”Van Gulpendam spitste de ooren.„Zoo geheimzinnig, babah!” zeide hij. „Is er weer iets met de pacht?”„Ja, Kandjeng toean; maar toch ook nog wat anders.”„Nu, laat hooren, babah.”Bijkans had hij gezegd: „voorwaarts, halfwerk.” Als hij er de maleische vertaling dadelijk van had kunnen uitgooien, zou het zeker geschied zijn. Bij tijds bedacht hij zich, dat de Chinees de scheepstermen toch niet zou begrijpen.Babah Lim Yang Bing verhaalde nu op zijn manier, de aanhaling van de partij opium bij de djaga monjet[78]in de Moeara Tjatjing, en trachtte den resident aan het verstand te brengen, dat hetgeen daar gecalangeerd was, geen opium was.„Maar, wat is het dan?” vroeg Van Gulpendam.„Niets anders dan „pretto”6vermengd met verschillende „gettahs” (verdikt plantensap).”„Wel, dan is de zaak gezond, babah,” zei de resident spottend. „Dan bestaat er geen overtreding.”„Ja, maar de assistent-resident van politie beweert, dat het wel opium is.”„Drommels!”„Hij heeft een paar Chineesche experten geraadpleegd en die, niet wetende, van waar of van wien die aanhaling afkomstig was, hebben verklaard, dat het is uitmuntende tjandoe, „roepanja bahoenja dan rasanja,” (naar reuk en smaak te oordeelen) beter dan die door het Gouvernement aan de pachters verstrekt …”„Heeft de assistent-resident u dat gezegd, babah?” vroeg Van Gulpendam verbaasd.„Ja, Kandjeng toean. Hij heeft nog meer gedaan. Hij heeft een monster in handen gesteld van den apotheker.”„En wat heeft die beslist?”„Die heeft een proces-verbaal opgemaakt, waarbij geconstateerd is, dat het tjandoe is met een gehalte van 32 percent morphine.”„Dat ’s jammer, babah; dan kan ik er niets meer aan doen. Dan moet de zaak haren loop hebben.”„Maar, als de Kandjeng toean toch wilde.…”„Neen, babah, neen,…”sprak hij verstrooid en op een toon, alsof hij aan iets anders dacht. „Neen, er is niets aan te doen.”„Dat spijt mij,” sprak de Chinees als met een zucht, ofschoon de stereotype glimlach van zijn gelaat niet week.En met een soort tact het onderwerp van het gesprek[79]wijzigende, bleef hij een oogenblik praten over de nieuwtjes van den dag, over den handel, over de aangekomen schepen, enz., toen hij eindelijk uitriep:„Gisteren kwam deWijbertonvan de Rotterdamsche Lloyd op de reede. Ik heb daarmede een fraaie factuur havanah-sigaren gekregen. Er is een kleine partij bij, dozijns-gewijs in sigarenkokers verpakt. Die zijn zeer fraai. Ik heb zoo’n koker bij mij. Wil de Kandjeng toean haar eens bezichtigen?”De Chinees haalde bij die woorden een sigarenkoker voor den dag, die wat vorm betrof, snoeperig mocht heeten, terwijl zij op het bovenvlak een borduurwerkje vertoonde, hetwelk een lief frisch bouquet rozen voorstelde.De resident bekeek en bewonderde den koker en opende hem daarna. Twaalf onberispelijk fijne havanahpunten vertoonden hare goudkleur, en duidde dan ook door den heerlijken geur, die zich verspreidde, dat daar uitstekend fabrikaat in dien koker verscholen was. En gedurende het gewawel van den Chinees, èn gedurende de bezichtiging van den sigarenkoker was de resident als afgetrokken, als verstrooid geweest. Blijkbaar waren zijne gedachten elders. Hij reikte den koker aan den Chinees weer over met de woorden:„Zeer fraai, inderdaad.”„Mag ik dat den Kandjeng toean aanbieden?”„Wat, gij wilt?.…”„O, het is slechts eene kleinigheid. De Kandjeng toean zal eene heerlijke sigaar rooken, dat verzeker ik hem, en hij doet mij een groot genoegen met dat luttele geschenk van mij aan te nemen.”Zonder een woord te antwoorden, zonder een gebaar van toestemming liet de resident geheel achteloos den sigarenkoker op het penanttafelje vallen, dat naast hem stond, en vervolgde, als ware er niets gebeurd, het gesprek van straks:„Toen die opium aan wal gebracht werd, was er toen iemand aan den oever?”„Niemand dan mijne twee spionnen: Liem King en Than Khan.”„Kunt gij die vertrouwen?”„O, volkomen! Die zijn hoegenaamd niet te vreezen,” antwoordde de Chinees met een valschen glimlach.[80]„De opium werd aangetroffen in de nabijheid van de plek, waar Ardjan gevonden werd?”„Ja, geen twee honderd vademen er van daan.”„En daarbij werd eene djoekoeng gevonden, waarmede hij aan wal gekomen is, nietwaar?”„Ja, een prahoe sajab, Kandjeng toean.”„Dan weet ik genoeg, babah.”De sluwe Chinees begreep met een half woord. Hij stond op, om zich te verwijderen. De resident wenkte hem om nog te blijven zitten.„Gij spreekt niet van de andere zaak, babah,” zei hij achteloos.„Van welke?”„Ardjan is vreeselijk mishandeld geworden door uw zoon Lim Ho.”„Men heeft slechts verdriet van zijne kinderen, Kandjeng toean,” betuigde de Chinees.„Er is door den chef van den geneeskundigen dienst een proces-verbaal opgemaakt, dat zeer bezwarend is. Ik vrees, ik vrees.…”„Och, een mensch heeft op de wereld veel te doorstaan, Kandjeng toean. Is er geen middel, om dat met dien toean dokter te schikken?”„Wie weet? Als ik die zaak te behandelen had, dan.…”„Astaga! (och) Kandjeng toean, help mij, ik bid u.…”„Ik zal zien.… Veel zal van u afhangen, babah. Mishandeling wordt zwaar, zeer zwaar gestraft!”De Chinees begreep den niet te ingewikkelden wenk. Hij tastte in den zak, en haalde een keurig theedoosje, fraai van zilver vervaardigd, te voorschijn.„Ik ontving ook met deWijbertoneen stel prachtig zilverwerk uit Parijs. Zie mij dat ciseleerwerk eens aan. Zou Van Kempen in Den Haag het zoo kunnen?”„Ja, het is fraai, zeer fraai zelfs,” antwoordde de resident bewonderend.„Ik heb die doos met zuivere Chousong laten vullen, zooals nooit naar Europa verzonden, en zooals alleen aan het hof te Pekin gedronken wordt. Ruik dien inhoud eens, Kandjeng toean.”De resident bracht de geopende doos aan den neus, maar liet alvorens den blik er in vallen.„Heerlijk! heerlijk!” sprak hij. „Gij moet mij van die[81]soort thee zenden. De „njonja” (mevrouw) pruttelt altijd over haren „lengganan” (leverancier).”„O, mag ik den Kandjeng toean verzoeken, die doos voor de njonja aan te nemen?”„Ik dank u voor haar, babah; gij doet haar daarmede werkelijk genoegen.”Het gelaat van den Chinees glom van tevredenheid. Hij meende een voet in den stijgbeugel te hebben.„Mag ik hopen, dat Kandjeng toean de zaak zal.…”„Ik beloof niets, babah,” antwoordde Van Gulpendam. „Ik zal zien, wat ik doen kan.”De resident stond op, om te toonen, dat de audientie geëindigd was. Plotseling bedacht hij zich:„Gij weet, wie uw zoon Lim Ho wegens die mishandeling aangeklaagd heeft?”„Ja, Kandjeng toean. Dat is Pak Ardjan, de vader van den djoeroemoedi.”„Dat’s een erge opiumsmokkelaar, nietwaar? Die zal nog wel eens in de kaars vliegen.”De Chinees keek verrast op; maar hij begreep met een half woord.„Zoo staat hij ten minste bij de politie bekend,” vervolgde de resident achteloos. „Nu, om het even, ik zal zien, wat ik doen kan.”Babah Lim Yang Bing trad op het hoofd van gewestelijk bestuur toe, en reikte hem ongedwongen de hand. Maatje aan maatjes dief, och dat mocht wel, nietwaar? Maar in dat oogenblik kwam Anna’s lieveling-hond, een fraaie kangoeroe, de pandoppo binnen gevlogen, en sprong kwispelstaartend tegen den heer des huizes op. Deze greep den voorpoot van den fraai getijgerden hond en legde hem in de uitgestoken hand van den babah.„O! sama djoega, Kandjeng, toean!” (O, dat is voor mij hetzelfde, Hoog Edele Heer) betuigde de Chinees met zijn onverstoorbaren glimlach op de lippen, terwijl hij hartelijk den hondenpoot schudde.Of de Nederlandsche hoofdambtenaar dat: „O! sama djoega, Kandjeng toean”7van den Chinees begreep?[82]Toen hij zich alleen in de pandoppo bevond, opende hij den sigarenkoker met hebzuchtigen blik, en schudde haar op tafel leeg. Zijn gelaat straalde als het ware een waas van verrukking uit. Iedere havanah was toch in een bankbiljet van duizend gulden gewikkeld, echter zoo, dat de punteinden der sigaren onbekleed waren gebleven, en dus bij het openen van den sigarenkoker van het bankpapier niets te ontwaren was. Hij tastte in de theedoos, en stiet ook daarin met de vingers op van die voor het gevoel zoo zachte papiertjes. Hij wilde ze er uithalen; maar zich plotseling bezinnende, borg hij de kostbare sigaren weer op, greep koker en doos en stoof naar zijn kantoor, waar hij den bekenden brief over de regeling der volgorde van de gedingen aan den voorzitter van den landraad van Santjoemeh schreef. Toen hij daarmeê klaar was, hoorde hij zijne ega in de binnengalerij, die juist van ’Mbok Karjå, afscheid nam.„Hari ontong!” (een geluksdag) fluisterde hij de schoone Laurentia in het oor.Hij sloeg den arm om haren hals, en troonde haar zoo mede.„Hari ontong?” vroeg zij, terwijl zij zijne omhelzing beantwoordde, door haren arm om zijne leest te slaan, en hem met schitterende oogen aan te kijken.In het echtelijk vertrek aangekomen, sloot hij, zonder zijne gade los te laten, de deur, en gaf een draai aan den sleutel. Dat handgebaar verlevendigde nog meer, als het kon, de nieuwsgierigheid van haren blik. Met een bevallige beweging sloot zij zich nog inniger tegen hem aan, en drukte hem een kus op de lippen.Maar, bij de tafel aangekomen, liet hij haar los, schudde den sigarenkoker en het theedoosje daarop leeg, en liet de schoone Laurentia vijf en twintig papiertjes ontwaren, waaromtrent zich niet te vergissen viel, en die wel duidelijk op hare zijdeachtige oppervlakten te kennen gaven, dat elk daarvan eene waarde van duizend gulden vertegenwoordigde.Een zweem van teleurstelling vloog over het gelaat van de schoone vrouw. Maar, dat was slechts bliksemsnel geweest, geheel en al onmerkbaar voor haren echtgenoot. Die zag haar integendeel met verrukking toetasten, de sigaren ontdoen van het dure omhulsel, de bankbiljetten,[83]die uit het theebusje te voorschijn gekomen en erg verkreukeld waren, gladstrijken en om hare vingeren winden.„Vijf en twintig duizend gulden!” zei zij opgetogen. „Een aardig sommetje!.… Waarlijk, het is heden hari ontong; want dat gevoegd bij wat ik heb.…”„Wat gij hebt?”„Ja, wat ik zoo even van ’Mbok Karjå ontvangen heb.”„Maar, wat dan toch?.… Vertel.…”„Strakjes,” antwoordde Laurentia. „Eerst dat.…”Zij ontwikkelde daarop een „boengkoesan” (pakje), dat op de tafel lag, naast eene kartonnen doos, die alle sporen droeg geopend te zijn geweest. Toen zij de pisangbladeren, dien de boengkoesan omsloten, opengemaakt en verwijderd had, kwam daaruit een kommetje van gemeen aardewerk, waarin eene groenachtige lillende geleimassa, die er zeer vies uitzag, ontwaard werd.„Eerst dat!” herhaalde Laurentia; terwijl zij met een Chineesch steenen lepeltje eene hoeveelheid van die groene massa ter dikte van eene hazelnoot schepte, en hem dat voor den mond hield, alsof zij hem voeren wilde. „Eerst dat, Gulpie!”Van Gulpendam sloeg een radeloozen blik op dien afzichtelijken knikker. Zijn gelaat gaf walging te kennen.„Alweer die viezigheid,” zei hij onderworpen. „Het geeft toch niets.”„O, dat is een geheel nieuwe„obat” (middel). Die moet werken. ’Mbok Karjå, heeft die verkregen door „gekko’s,” „oendoek”, „oerat minjangan”, „laler idjoe” en „sarong lawet”8[84]met „daoen gettal”9, tot een dikke gelei te laten verkoken en indampen.”„En wil je me dat laten slikken?”„Kom, Gulpie!” zei de schoone Laurentia, met smeekende, maar vurig schitterende oogen, terwijl zij hem het lepeltje met de eene hand voor den mond hield, en met de andere den rug krieuwelde. „Kom, je zult eens ondervinden, welke heerlijke uitwerking.… Toe.… kom, slik! daarna zal ik je vertellen, hoe ik een even groote hari ontong heb als gij … Toe, ventje, wees nu niet kinderachtig.…”Of het de fleemende en teedere smeekingen zijner echtgenoote waren, of wel de toezegging van het verhaal, die Van Gulpendam deden zwichten? Genoeg zij het, dat hij de oogen sloot, den mond opende; terwijl zij hem het lepeltje tusschen de lippen bracht, en den vaal groenachtigen inhoud op de tong ledigde. Hij maakte, terwijl hij proefde, zoo een gebaar van walging, dat zijn middenrif eene waarlijk onheilspellende beweging volvoerde.„Slikken!… Slikken!” riep de schoone Laurentia, en klopte hem zachtkens met de mollige vlakke hand op den rug. „Slikken!… Toe, slikken!… Zoo!… zoo is het goed! En nu aflikken! Toe, het goedje is te kostbaar!”En de rampzalige echtgenoot was genoodzaakt tot het laatste zweempje van het vieze goedje, dat op het lepeltje was blijven kleven, af te likken en in te zwelgen, totdat hij eindelijkdaarmeêklaar was.„En nu het verhaal?” vroeg hij.„Kom hier op den divan bij mij zitten, Gulpie,” zeide zij. „Ik zal je alles vertellen.”[85]Zij nam evenwel de kartonnen doos met zich, en zette die in hare nabijheid op den divan neder. Toen nam zij naast van Gulpendam plaats, en sloeg de beenen kruiselings onder haar lijf, waarbij de bovenopening der kabaja onbescheiden genoeg gaapte, om een blik te gunnen aan een boezem, die nog schoone plastische vormen vertoonde, en nog wel geschikt was, om zelfs een echtgenoot te boeien, ja, in vuur en vlam te zetten.En nu verhaalde zij, dat ’Mbok Karjå haar in het diepste geheim medegedeeld had, dat Lim Ho tot dolwordens toe verliefd was op baboe Dalima en,—alsof zij dat niet reeds wist, voegde zij er met een vreemden glimlach bij,—en, dat hij er alles, alles voor over had, om het schoone meisje in zijn bezit te krijgen. De ontvoering van laatst was daar het bewijs wel van, en het had den armen jongen wel gespeten, dat hij toen zijn doel niet bereikt had.Dat verhaal geschiedde niet vloeiend, niet onafgebroken in eens. Neen, de schoone Laurentia was artiste in het vak. Zij nam haren tijd behoorlijk waar, en wist de noodige nuanceering aan te brengen, hier en daar van eenige schuchtere terughouding te doen blijken, dan weer eene vrijheid van uitdrukking te betrachten, die het hartstochtelijke, ja het onkiesche vrij wel nabij kwam. Zij manoeuvreerde zoo, dat het slot van het verhaal, hetwelk met eene schildering van den hartstochtelijken Chinees tegenover de bekoorlijkheden van de lieve Dalima als met een vuurwerkbouquet eindigde, op het verbeide oogenblik plaats had.Van Gulpendam had eerst met alle aandacht zitten luisteren. Dat sterk gekleurde verhaal had hem geboeid. Maar,… was ’t het mixtum compositum, hetwelk hij geslikt had, dat begon te werken? Of was het de fraaie gezichtseinder, welke hem de kabaja-opening der schoone Laurentia bood, die zijne aantrekkingskracht op hem uitoefende? Of waren andere machten in het spel? Want de sluwe vrouw had vele streken op haar kompas. Bij haar was het verleidelijke niet altijd gelegen in hetgeen zij uitsprak; wel meestal in hetgeen zij behendig weerhield, in hetgeen zij met een schier niet waar te nemen gebaar te kennen gaf, in het gesluierde van een oogknipje, in de nevengedachte van eene pruilende beweging[86]der lippen, in de beteekenis van een glimlach, die dien der engelen in naïeviteit kon evenaren. Hoe het ook zij, waaraan ook toe te schrijven, aan een dezer beweegkrachten of aan den invloed van allen te zamen, zooveel is zeker, dat bij de bewerking hoofd en hart van den ambtenaar met behendige hand gekneed werden. Genoeg zij het te weten, dat hij, na eerst kalm en aandachtig toegeluisterd te hebben, zichtbaar onrustig werd; dat hij zachtkens naar zijne levensgezellin toeschoof. Toen hij haar zoo dicht mogelijk genaderd was, vleidde hij zich streelend tegen dat schoon gevormde lichaam, leunde met het hoofd op haren schouder, verborg het gelaat onder hare weelderige donkere krullen, snoof met kracht en met wellust den bloemengeur, waarmede zij doortrokken waren, daaruit op, en sloeg zijn arm om de aanvallige leest, die hem als het ware daartoe uitnoodigde. In één woord, hij was geheel en al hartstocht, geheel en al in lichtenlaaie opgegaan, toen zij haar verhaal beëindigde met de woorden:„’MbokKarjå,” zoo besloot zij haar verhaal, „heeft mijne hulp voor haren beschermeling, voor den smachtend verliefde ingeroepen. Zij heeft mij verzocht te pogen Dalima gunstig voor haren aanbidder te stemmen. Als dankbaarheidsbetoon van den gelukkige, dien ik zou maken, heeft zij mij dit aangeboden.”En bij die woorden opende Laurentia de kartonnen doos en haalde daaruit een fraai bloedkoralen snoer, hetwelk eene groote rosette van edelgesteente tot sluitstuk had.„Zie,” sprak zij, „die briljanten alleen zijn ruim tien duizend gulden waard.”Zij sloeg zich het fraaie snoer om den blanken hals. De prachtig roode koralen, met haren rooskleurigen weerschijn, deden inderdaad de fijne huid, die zij tooiden, in hare bedwelmende vleeschkleurige schakeering overheerlijk uitkomen. Het snoer slingerde in bevallige bochten langs de welgevulde sleutelbeenderen, terwijl het briljante sluitstuk tusschen de hartvormige uitsnijding van de kabaja daalde, waar het zijne naaste omgeving met zijne schitterende lichtstralen overtoog.Maar Van Gulpendam had thans geene oogen voor het juweel. Hij omvatte het middel zijner echtvriendin hartstochtelijk met beide armen, klemde haar onstuimig aan de borst, overdekte hare wangen, haar voorhoofd, hare lippen, haren hals, de hartvormige uitsnijding met kussen,[87]met brandende kussen, en riep in de hoogste vervoering uit:„Je bent schoon, mijne Laurentia! Onvergelijkelijk schoon!”„De obat!… De obat!” juichte zij, terwijl zij haren echtgenoot met hare schoone oogen diep in de zijne staarde, en hem als het ware verslond. „Zie je wel! De obat!… Ditmaal heeft ’Mbok Karjå, zich zelve overtroffen!… Zie je wel, Gulpie!… Zie je wel …”„Ja, mijn Laurtje!” kreet hij in vervoering! „Ja, de obat!… Ik voel het. Ik steven met volle zeilen! Klaar bij het anker!… Betoel, betoel! (inderdaad) Hari ontong!”[88]1Landraad.De landraden op Java zijn de gewone dagelijksche rechtbanken voor Inlanders en met dezen gelijkgestelden. Zij zijn gevestigd op alle hoofdplaatsen van gewesten en van afdeelingen, aan wier hoofd eenassistent-residentgeplaatst is, en zijn samengesteld uit twee Inlandsche hoofden tot leden, uit den panghoeloe tot adviseur, en worden gepresideerd door een rechterlijk ambtenaar. De djaksa (Inlandsch officier van justitie) vervult daarbij de betrekking van ambtenaar van het openbaar ministerie; terwijl aan die rechtbanken daarenboven nog een griffier en een deurwaarder (beiden Europeanen) toegevoegd zijn. Voor enkele residentiën treden de residenten of assistent-residenten als voorzitters der landraden op.↑2Hij heeft in ieder geval voor mijn pleizier zooveel maanden gezeten.Zulke gevallen zijn niet zeldzaam. Die zich daarvan overtuigen wil, zieMacht tegen rechtdoor den raadsheer bij het Hoog Gerechtshof van Ned. Indië Mr.M. C. Piepers, Eerste gedeelte bladz. 196.↑3Een minister van Koloniën eens aan den Koning schreef.Ziet daaromtrent de aanteekeningNo. 1op bladz. 47 hiervoren. Een uittreksel van bedoelde depêche is te vinden op bladz. 25 vanEene bijdrage tot de studie der opiumquaestie op Java.—De officiëele litteratuurdoor Mr.W. K. Baron Van Dedem,Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal.↑4Om die zaak aan de behandeling van den bevoegden rechter te onttrekken.Dat zoo iets wel eens voorvalt, is te lezen op bladz. 15, 16, 17, 18 en 19 van de brochureIets over de afhankelijkheid van de Nederlandsch-Indische rechterlijke ambtenaren, in de laatste helft van 1880 bij J. H. De Bussy te Amsterdam uitgegeven.↑5Den Grooten Heer met den stralenkrans van zijne meervoudige zonneschermen omgaf.Het is begrijpelijk, dat ijdele ambtenaren er meer dan een pajoeng op na houden. In den regel staan in zoo’n standaard vier van die hoogwaardigheids emblemata, b. v.: een voor hooge gelegenheden als: Koningsverjaardag, Chineesch Nieuwjaar, Garebeg besar, enz.; een voor gewone officieele, eene voor niet officieele gelegenheden, als het afleggen van bezoeken, enz.en eene voor de wandelingen.↑6Prettoook „tahi madat” genoemd, is het uitschraapsel van de opiumpijp. Dat residu wordt vermengd met het verdikte sap, vooral van de Sedap malam, de Polyanthes tuberosa en van de Gandja, de Canabis Indica. Zoo wordt de opium inN.-I.op groote schaal vervalscht, zeer ten nadeele—hoe jammer nietwaar?—van de schatkist, maar vooral ten nadeele van de menschheid; want de vervalschingsmiddelen zijn nog veel schadelijker, dan de morphine, die het hoofdbestanddeel der opium uitmaakt.↑7O! sama djoega, Kandjeng toean.Dat tafereel van den resident met den Chinees en den hond is meesterlijk in teekening gebracht doorJ. den Beerin zijneTjampoer-Adoek, uitgave vanGualth.Kolffte Leiden enG. Kolff & Co., te Batavia.↑8Gekko’soendoek, oerat minjangan, laler idjoe, sarong lawet, Van al deze dieren worden door zoogenaamde deskundigen teeldriftprikkels vervaardigd. Zie omtrent de gekko de aanteekeningNo. 2op bladz. 40 hiervoren. De oendoek, te Bandjermasin sedjangang genoemd, is een vischje dat zeer veel in de moerassige streken van Zuid Borneo, maar ook hier en daar op Java aangetroffen wordt. Het heeft een kop, die wel eenige overeenkomst met dien van een paard heeft. Ik heb niet kunnen opsporen, hoe de geleerden deze heeten. Zij kan niet tot de Hypocampi behooren, die in het aquarium te Amsterdam aanwezig zijn; het verschil daarmede is te groot. De oendoek, waarop hier bedoeld wordt, heeft geheel en al het lichaam van een visch, maar kan zich met de borstvinnen zeer vlug over drooggevallen modder voortbewegen. Er bestaan verscheidene soorten van oendoek. Die soort evenwel, die met fijne grasgroene schubben bedekt is, wordt voor erotische doeleinden het meest geschikt geacht. Oerat minjangan zijn hertenpeezen,[84]voornamelijk afkomstig van de Cervus russa. Er wordt in hertenpeezen een belangrijken handel gedreven, daar de Chineezen een kopje bouillon, daarvan gekookt, als een uitstekend aphrodisiacon hebben leeren kennen. De laler idjoe, hier bedoeld, is eene vrij groote groengoudvlieg, wie de erotische eigenschappen van de Kantharis toegekend worden. Sarong lawet zijn de zoo bekende eetbare vogelnestjes. Lawet is de Javaansche naam van de zeezwaluw, de hirundo esculenta, die haar nestje uit een soort slijm bouwt. Ook die nestjes worden als uitstekend opwekkingsmiddel door de Chineezen geroemd.↑9Daoen gettal is een gewas, dat door de Javanen Rawèh, en door de geleerden Mucuna prurita geheeten wordt. De boontjes worden voor een sterk werkend aphrodisiacon gehouden.↑

[Inhoud]VI.Een echtpaar.Van Nerekool’s bemoeiingen zouden weinig vruchten dragen; daarentegen zouden zij hem veel verdriet berokkenen. Och, hij was nog zoo jong, en daardoor nog zoo onervaren in de doolhoven van ongerechtigheden, die in Nederlandsch-Indië door de rechterlijke zoowel als door de administratieve macht bewandeld worden, wanneer die in aanraking komen met zaken, welke het opiummonopolie gelden.Eenige weken na zijn onderhoud met AnnavanGulpendam, vernam hij van haar, bij gelegenheid hij zijn bezoek bij de residents-familie herhaalde, dat Ardjan het hospitaal verlaten had, maar naar de gevangenis overgebracht was. Hij won toen inlichtingen in bij den rechtsgeleerden voorzitter van den landraad1te Santjoemeh, die hem mededeelde, dat de Javaan van opiumsmokkelarij beschuldigd was, en dat nog wel van eene vrij belangrijke partij.[73]„Er doet zich evenwel bij die zaak eene eigenaardige bizonderheid voor,” vervolgde Mr. Zuidhoorn, de bedoelde voorzitter, „waarvan ik de strekking niet begrijp.”„En die is, waarde collega?” vroeg van Nerekool.„Ik heb verleden week een brief van den resident ontvangen, waarbij hij mij mededeeling doet van de volgorde, en op welke data hij verlangt, dat de aanhangige overtredingszaken door den landraad zouden worden afgedaan.”„Maar dat is geheel en al in strijd met artikel 337 van het Inlandsch reglement, en met artikel 47 van het reglement op de rechterlijke organisatie.”„Juist. Ik heb dan ook gladweg geweigerd. Maar luister verder. Op dat lijstje komt de zaak Ardjan het laatste voor. Begrijpt gij dat?”„Ik meen van ja. Bij die zaak ontbreken de bewijzen; ja, ik ben overtuigd, dat die Javaan valschelijk beschuldigd wordt. Nu rekt men de preventieve gevangenis zoodanig, dat wanneer eene vrijstelling volgt, de administratief gezaghebbende met zelfvoldoening kan uitroepen: „hij heeft in allen gevalle voormijnpleizier zoo vele maanden gezeten.””2Mr. Zuidhoorn keek bij die woorden zijn jongeren collega met doordringenden blik aan.„Het kan zijn,” zei hij na een poos. „Ik heb er evenwel eene andere meening voor.”„En die is?”„Gij weet, dat ik een verlof naar Nederland tot herstel van gezondheid heb gevraagd?”„Ja. Maar, wat zou dat?”„Wat dat zou? Wel, door het groot aantal overtredingen, die te berechten zijn, zou de zaak Ardjan volgens de aangeduide volgorde eerst over zes of acht weken ongeveer aan de beurt zijn.”„Welnu?”„Maar, dan ben ik waarschijnlijk reeds lang vertrokken.”[74]„Dat is zoo; maar wat geeft dat? Ter uwer vervanging zal toch wel een ander rechterlijk ambtenaar naar Santjoemeh gezonden worden, om den landraad te presideeren.”Een bittere glimlach zweefde om de lippen van Mr. Zuidhoorn.„Wie weet, waar die vervanger van daan moet komen. In Indië gaat het reizen niet vlug. Moet b. v. Mr. Raabtoon van Padang komen, of Mr. Nellens van Makassar, dan gaan er minstens twee maanden voorbij, alvorens een hunner hier behoorlijk geïnstalleerd is. En inmiddels.…”„Kan men immers een ander rechterlijk ambtenaar voorloopig met de afdoening der landraadzaken belasten.”„Dat zou men kunnen; maar dat zal men niet doen. Gij weet toch dat krachtens de eerste alinea van artikel 93 van het reglement op de rechterlijke organisatie en het beleid der Justitie in Ned.-Indië, de resident, bij ontstentenis van den titularis, als voorzitter van den landraad kan optreden.”„Welnu?”„Welnu, de gevolgtrekking van dat alles is eenvoudig te maken. Als ik weg zal zijn, berecht de resident de zaak Ardjan.”„Maar waarom zou hij zoo iets doen, collega?”„Weet ik het? Denk er om, dat een minister van Koloniën eens aan den Koning schreef3, dat de ambtenaren door de opiumpachters, die de grootste opiumsmokkelaars zijn, stelselmatig omgekocht worden, en dat zoodoende het gezag der uitvoerders van het gezag der regeering ondermijnd wordt, omdat die in afhankelijkheid gebracht zijn van Chineesche pachters en sluikers. Zie, ik ben meer ervaren in opiumzaken dan gij, en als ik nu die opdracht beschouw, om de vervolging van Ardjan te verdagen, dan kan ik de gedachte niet van mij zetten, dat hier eene poging aanwezig is, om die zaak aan de[75]behandeling van den bevoegden rechter te onttrekken.”4„Maar, dat is afschuwelijk!”„Zeker is het dat.”„En wat hebt gij gedaan?”„Mijn plicht. Ik heb u reeds gezegd, dat ik gladweg geweigerd heb die zaak te verdagen. Zij zal nu op hare beurt a. s. dinsdag over veertien dagen voor komen.”Dat zou zij niet.Weinige dagen voor dat dit gesprek tusschen de twee rechterlijke ambtenaren plaats vond, kreeg de resident Van Gulpendam op het onverwachts een bezoek.Op het onverwachts, ja! Want het was zondag, en ongeveer twee uren in den namiddag; twee tijdstippen waarop niemand in Nederlandsch-Indië op bezoeken gesteld is.Als populair man had de resident tegen half elf de „Sociëteit” bezocht, en had zich daar onledig gehouden met het biljardspel, waarbij hij aan zijne jeugdige kadrajers—zoo noemde hij zijne ambtenaren—getoond had, dat, al had hij niet te Delft of Leiden gezwabberd, hij toch nog wel een bal in demilieusnijen kon, en het bandeffekt niet verleerd had. Hij was zoo omstreeks half één te huis gekomen, had met smaak gerijsttafeld, waarna hij, in het zalig bewustzijn den dag des Heeren verder ongestoord te kunnen genieten, zich in slaapbroek en kabaai gekleed had, en gereed was om het traditioneele middagdutje te gaan snoepen. Hij had reeds den deurknop van het slaapvertrek in de hand, toen de kapala oppas hem naderde, zich op den grond liet glijden, den „sembah” maakte, en den Kandjeng toean zacht toefluisterde, dat babah Lim Yang Bing een oogenblik gehoor verzocht.„Babah Lim Yang Bing!” riep de resident verrast uit. „Toekan pak?” (de opiumpachter) vroeg hij.„Engèh, Kandjeng toean,” antwoordde de oppasser.[76]„Kassi massokh sini! lakas!” (laat hem hier binnenkomen, terstond) luidde het bevel.„Maar, Gulpendam?” zei mevrouw. „In dat tenue?”„Kan niet schelen! Zeilen als er wind waait, vrouwlief. Maar, o ja …”En een anderen oppasser wenkende:„Bowah bekakas pajoeng di sini,” (breng de pajoengstandaard hier) beval hij.De schoone Laurentia trok de schouders op:„Het is wat moois,” pruttelde zij, „de resident in slaapbroek en kabaai, en de gouden pajoeng naast hem!”„Het prestige! vrouwlief! Ge zult me eens het bestek zien opmaken. De wind is aan het ruimen! Gaat gij nu maar naar kooi.”„Het is gezellig, zoo alleen,” pruttelde de schoone Laurentia met haren innemendsten glimlach. „Kom, jaag dien Chinees weg!”„Neen, dat kan niet. De kombuis moet rooken, nietwaar? Denk aan den beer aan John Pryce …”Maar mevrouw was al weg. Een harer vrouwelijke bedienden had haar komen influisteren, dat ’Mbok Karjå in de keuken zat, en haar wenschte te spreken.’MbokKarjå was eene vriendin van nènèh Wong toewa, en nagenoeg even oud als deze, maar had nog andere koorden op haren boog dan de vertrouwelinge van de residentsvrouw. Behalve doekoen, was zij o. a. ook „bepårrå” (rondventster van juweelen).„Die komt te pas en ook te onpas,”prevelde mevrouw Van Gulpendam met een zweem van teleurstelling,„maar wat er aan te doen?”Zij was naar hare kamer geijld, na hare dienstbode den last gegeven te hebben de oude vrouw derwaarts te brengen.Bij het binnenkomen van de pandoppo kruisten zich de Chinees met het Javaansche wijf. Geen hunner scheen den andere te kennen. Toch zweefde een glimlach op de lippen van den babah. Voor ieder ander dan voor ’Mbok Karjå was het de stereotype lach, welke op het gele gelaat van iederen zoon van het Hemelsche Rijk zetelt, die in tegenwoordigheid van machthebbenden toegelaten wordt. Voor het oude wijf was die glimlach evenwel eene tevredenheidsbetuiging. Voorgegaan door den[77]bediende, trad zij de binnengalerij binnen en verdween in de slaapkamer van de njonja, terwijl de Chinees den resident naderde, die behagelijk in een wipstoel zat te wiegelen, waar vlak naast de pajoengstandaard stond, die den Grooten Heer met den stralenkrans van zijne meervoudige zonneschermen omgaf5.„Wel babah,” begon de resident, na den Chinees met een enkel handgebaar een stoel gewezen te hebben, „wat drijft u op dit warme uur van den dag naar herwaarts?”De Chinees had ongedwongen plaats genomen en antwoordde luchtig en met een knipoogje: „Ik wenschte naar den staat van de gezondheid van den Kandjeng toean te vernemen.”„Drommels, babah, dat had ge even goed op een ander oogenblik kunnen doen.”„Toch niet, Kandjeng toean. Dit uur is het beste voor een gesprek. Het lichaam en de geest zijn dan zoo rustig, dat een goed woord dan eerder een goede plaats vindt …”„O, zoo, babah heeft een goed woord te doen?” vroeg de resident glimlachend.„Ook wenschte ik, dat niemand mij zag, toen ik den tuin van het residentiehuis insloop.”Van Gulpendam spitste de ooren.„Zoo geheimzinnig, babah!” zeide hij. „Is er weer iets met de pacht?”„Ja, Kandjeng toean; maar toch ook nog wat anders.”„Nu, laat hooren, babah.”Bijkans had hij gezegd: „voorwaarts, halfwerk.” Als hij er de maleische vertaling dadelijk van had kunnen uitgooien, zou het zeker geschied zijn. Bij tijds bedacht hij zich, dat de Chinees de scheepstermen toch niet zou begrijpen.Babah Lim Yang Bing verhaalde nu op zijn manier, de aanhaling van de partij opium bij de djaga monjet[78]in de Moeara Tjatjing, en trachtte den resident aan het verstand te brengen, dat hetgeen daar gecalangeerd was, geen opium was.„Maar, wat is het dan?” vroeg Van Gulpendam.„Niets anders dan „pretto”6vermengd met verschillende „gettahs” (verdikt plantensap).”„Wel, dan is de zaak gezond, babah,” zei de resident spottend. „Dan bestaat er geen overtreding.”„Ja, maar de assistent-resident van politie beweert, dat het wel opium is.”„Drommels!”„Hij heeft een paar Chineesche experten geraadpleegd en die, niet wetende, van waar of van wien die aanhaling afkomstig was, hebben verklaard, dat het is uitmuntende tjandoe, „roepanja bahoenja dan rasanja,” (naar reuk en smaak te oordeelen) beter dan die door het Gouvernement aan de pachters verstrekt …”„Heeft de assistent-resident u dat gezegd, babah?” vroeg Van Gulpendam verbaasd.„Ja, Kandjeng toean. Hij heeft nog meer gedaan. Hij heeft een monster in handen gesteld van den apotheker.”„En wat heeft die beslist?”„Die heeft een proces-verbaal opgemaakt, waarbij geconstateerd is, dat het tjandoe is met een gehalte van 32 percent morphine.”„Dat ’s jammer, babah; dan kan ik er niets meer aan doen. Dan moet de zaak haren loop hebben.”„Maar, als de Kandjeng toean toch wilde.…”„Neen, babah, neen,…”sprak hij verstrooid en op een toon, alsof hij aan iets anders dacht. „Neen, er is niets aan te doen.”„Dat spijt mij,” sprak de Chinees als met een zucht, ofschoon de stereotype glimlach van zijn gelaat niet week.En met een soort tact het onderwerp van het gesprek[79]wijzigende, bleef hij een oogenblik praten over de nieuwtjes van den dag, over den handel, over de aangekomen schepen, enz., toen hij eindelijk uitriep:„Gisteren kwam deWijbertonvan de Rotterdamsche Lloyd op de reede. Ik heb daarmede een fraaie factuur havanah-sigaren gekregen. Er is een kleine partij bij, dozijns-gewijs in sigarenkokers verpakt. Die zijn zeer fraai. Ik heb zoo’n koker bij mij. Wil de Kandjeng toean haar eens bezichtigen?”De Chinees haalde bij die woorden een sigarenkoker voor den dag, die wat vorm betrof, snoeperig mocht heeten, terwijl zij op het bovenvlak een borduurwerkje vertoonde, hetwelk een lief frisch bouquet rozen voorstelde.De resident bekeek en bewonderde den koker en opende hem daarna. Twaalf onberispelijk fijne havanahpunten vertoonden hare goudkleur, en duidde dan ook door den heerlijken geur, die zich verspreidde, dat daar uitstekend fabrikaat in dien koker verscholen was. En gedurende het gewawel van den Chinees, èn gedurende de bezichtiging van den sigarenkoker was de resident als afgetrokken, als verstrooid geweest. Blijkbaar waren zijne gedachten elders. Hij reikte den koker aan den Chinees weer over met de woorden:„Zeer fraai, inderdaad.”„Mag ik dat den Kandjeng toean aanbieden?”„Wat, gij wilt?.…”„O, het is slechts eene kleinigheid. De Kandjeng toean zal eene heerlijke sigaar rooken, dat verzeker ik hem, en hij doet mij een groot genoegen met dat luttele geschenk van mij aan te nemen.”Zonder een woord te antwoorden, zonder een gebaar van toestemming liet de resident geheel achteloos den sigarenkoker op het penanttafelje vallen, dat naast hem stond, en vervolgde, als ware er niets gebeurd, het gesprek van straks:„Toen die opium aan wal gebracht werd, was er toen iemand aan den oever?”„Niemand dan mijne twee spionnen: Liem King en Than Khan.”„Kunt gij die vertrouwen?”„O, volkomen! Die zijn hoegenaamd niet te vreezen,” antwoordde de Chinees met een valschen glimlach.[80]„De opium werd aangetroffen in de nabijheid van de plek, waar Ardjan gevonden werd?”„Ja, geen twee honderd vademen er van daan.”„En daarbij werd eene djoekoeng gevonden, waarmede hij aan wal gekomen is, nietwaar?”„Ja, een prahoe sajab, Kandjeng toean.”„Dan weet ik genoeg, babah.”De sluwe Chinees begreep met een half woord. Hij stond op, om zich te verwijderen. De resident wenkte hem om nog te blijven zitten.„Gij spreekt niet van de andere zaak, babah,” zei hij achteloos.„Van welke?”„Ardjan is vreeselijk mishandeld geworden door uw zoon Lim Ho.”„Men heeft slechts verdriet van zijne kinderen, Kandjeng toean,” betuigde de Chinees.„Er is door den chef van den geneeskundigen dienst een proces-verbaal opgemaakt, dat zeer bezwarend is. Ik vrees, ik vrees.…”„Och, een mensch heeft op de wereld veel te doorstaan, Kandjeng toean. Is er geen middel, om dat met dien toean dokter te schikken?”„Wie weet? Als ik die zaak te behandelen had, dan.…”„Astaga! (och) Kandjeng toean, help mij, ik bid u.…”„Ik zal zien.… Veel zal van u afhangen, babah. Mishandeling wordt zwaar, zeer zwaar gestraft!”De Chinees begreep den niet te ingewikkelden wenk. Hij tastte in den zak, en haalde een keurig theedoosje, fraai van zilver vervaardigd, te voorschijn.„Ik ontving ook met deWijbertoneen stel prachtig zilverwerk uit Parijs. Zie mij dat ciseleerwerk eens aan. Zou Van Kempen in Den Haag het zoo kunnen?”„Ja, het is fraai, zeer fraai zelfs,” antwoordde de resident bewonderend.„Ik heb die doos met zuivere Chousong laten vullen, zooals nooit naar Europa verzonden, en zooals alleen aan het hof te Pekin gedronken wordt. Ruik dien inhoud eens, Kandjeng toean.”De resident bracht de geopende doos aan den neus, maar liet alvorens den blik er in vallen.„Heerlijk! heerlijk!” sprak hij. „Gij moet mij van die[81]soort thee zenden. De „njonja” (mevrouw) pruttelt altijd over haren „lengganan” (leverancier).”„O, mag ik den Kandjeng toean verzoeken, die doos voor de njonja aan te nemen?”„Ik dank u voor haar, babah; gij doet haar daarmede werkelijk genoegen.”Het gelaat van den Chinees glom van tevredenheid. Hij meende een voet in den stijgbeugel te hebben.„Mag ik hopen, dat Kandjeng toean de zaak zal.…”„Ik beloof niets, babah,” antwoordde Van Gulpendam. „Ik zal zien, wat ik doen kan.”De resident stond op, om te toonen, dat de audientie geëindigd was. Plotseling bedacht hij zich:„Gij weet, wie uw zoon Lim Ho wegens die mishandeling aangeklaagd heeft?”„Ja, Kandjeng toean. Dat is Pak Ardjan, de vader van den djoeroemoedi.”„Dat’s een erge opiumsmokkelaar, nietwaar? Die zal nog wel eens in de kaars vliegen.”De Chinees keek verrast op; maar hij begreep met een half woord.„Zoo staat hij ten minste bij de politie bekend,” vervolgde de resident achteloos. „Nu, om het even, ik zal zien, wat ik doen kan.”Babah Lim Yang Bing trad op het hoofd van gewestelijk bestuur toe, en reikte hem ongedwongen de hand. Maatje aan maatjes dief, och dat mocht wel, nietwaar? Maar in dat oogenblik kwam Anna’s lieveling-hond, een fraaie kangoeroe, de pandoppo binnen gevlogen, en sprong kwispelstaartend tegen den heer des huizes op. Deze greep den voorpoot van den fraai getijgerden hond en legde hem in de uitgestoken hand van den babah.„O! sama djoega, Kandjeng, toean!” (O, dat is voor mij hetzelfde, Hoog Edele Heer) betuigde de Chinees met zijn onverstoorbaren glimlach op de lippen, terwijl hij hartelijk den hondenpoot schudde.Of de Nederlandsche hoofdambtenaar dat: „O! sama djoega, Kandjeng toean”7van den Chinees begreep?[82]Toen hij zich alleen in de pandoppo bevond, opende hij den sigarenkoker met hebzuchtigen blik, en schudde haar op tafel leeg. Zijn gelaat straalde als het ware een waas van verrukking uit. Iedere havanah was toch in een bankbiljet van duizend gulden gewikkeld, echter zoo, dat de punteinden der sigaren onbekleed waren gebleven, en dus bij het openen van den sigarenkoker van het bankpapier niets te ontwaren was. Hij tastte in de theedoos, en stiet ook daarin met de vingers op van die voor het gevoel zoo zachte papiertjes. Hij wilde ze er uithalen; maar zich plotseling bezinnende, borg hij de kostbare sigaren weer op, greep koker en doos en stoof naar zijn kantoor, waar hij den bekenden brief over de regeling der volgorde van de gedingen aan den voorzitter van den landraad van Santjoemeh schreef. Toen hij daarmeê klaar was, hoorde hij zijne ega in de binnengalerij, die juist van ’Mbok Karjå, afscheid nam.„Hari ontong!” (een geluksdag) fluisterde hij de schoone Laurentia in het oor.Hij sloeg den arm om haren hals, en troonde haar zoo mede.„Hari ontong?” vroeg zij, terwijl zij zijne omhelzing beantwoordde, door haren arm om zijne leest te slaan, en hem met schitterende oogen aan te kijken.In het echtelijk vertrek aangekomen, sloot hij, zonder zijne gade los te laten, de deur, en gaf een draai aan den sleutel. Dat handgebaar verlevendigde nog meer, als het kon, de nieuwsgierigheid van haren blik. Met een bevallige beweging sloot zij zich nog inniger tegen hem aan, en drukte hem een kus op de lippen.Maar, bij de tafel aangekomen, liet hij haar los, schudde den sigarenkoker en het theedoosje daarop leeg, en liet de schoone Laurentia vijf en twintig papiertjes ontwaren, waaromtrent zich niet te vergissen viel, en die wel duidelijk op hare zijdeachtige oppervlakten te kennen gaven, dat elk daarvan eene waarde van duizend gulden vertegenwoordigde.Een zweem van teleurstelling vloog over het gelaat van de schoone vrouw. Maar, dat was slechts bliksemsnel geweest, geheel en al onmerkbaar voor haren echtgenoot. Die zag haar integendeel met verrukking toetasten, de sigaren ontdoen van het dure omhulsel, de bankbiljetten,[83]die uit het theebusje te voorschijn gekomen en erg verkreukeld waren, gladstrijken en om hare vingeren winden.„Vijf en twintig duizend gulden!” zei zij opgetogen. „Een aardig sommetje!.… Waarlijk, het is heden hari ontong; want dat gevoegd bij wat ik heb.…”„Wat gij hebt?”„Ja, wat ik zoo even van ’Mbok Karjå ontvangen heb.”„Maar, wat dan toch?.… Vertel.…”„Strakjes,” antwoordde Laurentia. „Eerst dat.…”Zij ontwikkelde daarop een „boengkoesan” (pakje), dat op de tafel lag, naast eene kartonnen doos, die alle sporen droeg geopend te zijn geweest. Toen zij de pisangbladeren, dien de boengkoesan omsloten, opengemaakt en verwijderd had, kwam daaruit een kommetje van gemeen aardewerk, waarin eene groenachtige lillende geleimassa, die er zeer vies uitzag, ontwaard werd.„Eerst dat!” herhaalde Laurentia; terwijl zij met een Chineesch steenen lepeltje eene hoeveelheid van die groene massa ter dikte van eene hazelnoot schepte, en hem dat voor den mond hield, alsof zij hem voeren wilde. „Eerst dat, Gulpie!”Van Gulpendam sloeg een radeloozen blik op dien afzichtelijken knikker. Zijn gelaat gaf walging te kennen.„Alweer die viezigheid,” zei hij onderworpen. „Het geeft toch niets.”„O, dat is een geheel nieuwe„obat” (middel). Die moet werken. ’Mbok Karjå, heeft die verkregen door „gekko’s,” „oendoek”, „oerat minjangan”, „laler idjoe” en „sarong lawet”8[84]met „daoen gettal”9, tot een dikke gelei te laten verkoken en indampen.”„En wil je me dat laten slikken?”„Kom, Gulpie!” zei de schoone Laurentia, met smeekende, maar vurig schitterende oogen, terwijl zij hem het lepeltje met de eene hand voor den mond hield, en met de andere den rug krieuwelde. „Kom, je zult eens ondervinden, welke heerlijke uitwerking.… Toe.… kom, slik! daarna zal ik je vertellen, hoe ik een even groote hari ontong heb als gij … Toe, ventje, wees nu niet kinderachtig.…”Of het de fleemende en teedere smeekingen zijner echtgenoote waren, of wel de toezegging van het verhaal, die Van Gulpendam deden zwichten? Genoeg zij het, dat hij de oogen sloot, den mond opende; terwijl zij hem het lepeltje tusschen de lippen bracht, en den vaal groenachtigen inhoud op de tong ledigde. Hij maakte, terwijl hij proefde, zoo een gebaar van walging, dat zijn middenrif eene waarlijk onheilspellende beweging volvoerde.„Slikken!… Slikken!” riep de schoone Laurentia, en klopte hem zachtkens met de mollige vlakke hand op den rug. „Slikken!… Toe, slikken!… Zoo!… zoo is het goed! En nu aflikken! Toe, het goedje is te kostbaar!”En de rampzalige echtgenoot was genoodzaakt tot het laatste zweempje van het vieze goedje, dat op het lepeltje was blijven kleven, af te likken en in te zwelgen, totdat hij eindelijkdaarmeêklaar was.„En nu het verhaal?” vroeg hij.„Kom hier op den divan bij mij zitten, Gulpie,” zeide zij. „Ik zal je alles vertellen.”[85]Zij nam evenwel de kartonnen doos met zich, en zette die in hare nabijheid op den divan neder. Toen nam zij naast van Gulpendam plaats, en sloeg de beenen kruiselings onder haar lijf, waarbij de bovenopening der kabaja onbescheiden genoeg gaapte, om een blik te gunnen aan een boezem, die nog schoone plastische vormen vertoonde, en nog wel geschikt was, om zelfs een echtgenoot te boeien, ja, in vuur en vlam te zetten.En nu verhaalde zij, dat ’Mbok Karjå haar in het diepste geheim medegedeeld had, dat Lim Ho tot dolwordens toe verliefd was op baboe Dalima en,—alsof zij dat niet reeds wist, voegde zij er met een vreemden glimlach bij,—en, dat hij er alles, alles voor over had, om het schoone meisje in zijn bezit te krijgen. De ontvoering van laatst was daar het bewijs wel van, en het had den armen jongen wel gespeten, dat hij toen zijn doel niet bereikt had.Dat verhaal geschiedde niet vloeiend, niet onafgebroken in eens. Neen, de schoone Laurentia was artiste in het vak. Zij nam haren tijd behoorlijk waar, en wist de noodige nuanceering aan te brengen, hier en daar van eenige schuchtere terughouding te doen blijken, dan weer eene vrijheid van uitdrukking te betrachten, die het hartstochtelijke, ja het onkiesche vrij wel nabij kwam. Zij manoeuvreerde zoo, dat het slot van het verhaal, hetwelk met eene schildering van den hartstochtelijken Chinees tegenover de bekoorlijkheden van de lieve Dalima als met een vuurwerkbouquet eindigde, op het verbeide oogenblik plaats had.Van Gulpendam had eerst met alle aandacht zitten luisteren. Dat sterk gekleurde verhaal had hem geboeid. Maar,… was ’t het mixtum compositum, hetwelk hij geslikt had, dat begon te werken? Of was het de fraaie gezichtseinder, welke hem de kabaja-opening der schoone Laurentia bood, die zijne aantrekkingskracht op hem uitoefende? Of waren andere machten in het spel? Want de sluwe vrouw had vele streken op haar kompas. Bij haar was het verleidelijke niet altijd gelegen in hetgeen zij uitsprak; wel meestal in hetgeen zij behendig weerhield, in hetgeen zij met een schier niet waar te nemen gebaar te kennen gaf, in het gesluierde van een oogknipje, in de nevengedachte van eene pruilende beweging[86]der lippen, in de beteekenis van een glimlach, die dien der engelen in naïeviteit kon evenaren. Hoe het ook zij, waaraan ook toe te schrijven, aan een dezer beweegkrachten of aan den invloed van allen te zamen, zooveel is zeker, dat bij de bewerking hoofd en hart van den ambtenaar met behendige hand gekneed werden. Genoeg zij het te weten, dat hij, na eerst kalm en aandachtig toegeluisterd te hebben, zichtbaar onrustig werd; dat hij zachtkens naar zijne levensgezellin toeschoof. Toen hij haar zoo dicht mogelijk genaderd was, vleidde hij zich streelend tegen dat schoon gevormde lichaam, leunde met het hoofd op haren schouder, verborg het gelaat onder hare weelderige donkere krullen, snoof met kracht en met wellust den bloemengeur, waarmede zij doortrokken waren, daaruit op, en sloeg zijn arm om de aanvallige leest, die hem als het ware daartoe uitnoodigde. In één woord, hij was geheel en al hartstocht, geheel en al in lichtenlaaie opgegaan, toen zij haar verhaal beëindigde met de woorden:„’MbokKarjå,” zoo besloot zij haar verhaal, „heeft mijne hulp voor haren beschermeling, voor den smachtend verliefde ingeroepen. Zij heeft mij verzocht te pogen Dalima gunstig voor haren aanbidder te stemmen. Als dankbaarheidsbetoon van den gelukkige, dien ik zou maken, heeft zij mij dit aangeboden.”En bij die woorden opende Laurentia de kartonnen doos en haalde daaruit een fraai bloedkoralen snoer, hetwelk eene groote rosette van edelgesteente tot sluitstuk had.„Zie,” sprak zij, „die briljanten alleen zijn ruim tien duizend gulden waard.”Zij sloeg zich het fraaie snoer om den blanken hals. De prachtig roode koralen, met haren rooskleurigen weerschijn, deden inderdaad de fijne huid, die zij tooiden, in hare bedwelmende vleeschkleurige schakeering overheerlijk uitkomen. Het snoer slingerde in bevallige bochten langs de welgevulde sleutelbeenderen, terwijl het briljante sluitstuk tusschen de hartvormige uitsnijding van de kabaja daalde, waar het zijne naaste omgeving met zijne schitterende lichtstralen overtoog.Maar Van Gulpendam had thans geene oogen voor het juweel. Hij omvatte het middel zijner echtvriendin hartstochtelijk met beide armen, klemde haar onstuimig aan de borst, overdekte hare wangen, haar voorhoofd, hare lippen, haren hals, de hartvormige uitsnijding met kussen,[87]met brandende kussen, en riep in de hoogste vervoering uit:„Je bent schoon, mijne Laurentia! Onvergelijkelijk schoon!”„De obat!… De obat!” juichte zij, terwijl zij haren echtgenoot met hare schoone oogen diep in de zijne staarde, en hem als het ware verslond. „Zie je wel! De obat!… Ditmaal heeft ’Mbok Karjå, zich zelve overtroffen!… Zie je wel, Gulpie!… Zie je wel …”„Ja, mijn Laurtje!” kreet hij in vervoering! „Ja, de obat!… Ik voel het. Ik steven met volle zeilen! Klaar bij het anker!… Betoel, betoel! (inderdaad) Hari ontong!”[88]1Landraad.De landraden op Java zijn de gewone dagelijksche rechtbanken voor Inlanders en met dezen gelijkgestelden. Zij zijn gevestigd op alle hoofdplaatsen van gewesten en van afdeelingen, aan wier hoofd eenassistent-residentgeplaatst is, en zijn samengesteld uit twee Inlandsche hoofden tot leden, uit den panghoeloe tot adviseur, en worden gepresideerd door een rechterlijk ambtenaar. De djaksa (Inlandsch officier van justitie) vervult daarbij de betrekking van ambtenaar van het openbaar ministerie; terwijl aan die rechtbanken daarenboven nog een griffier en een deurwaarder (beiden Europeanen) toegevoegd zijn. Voor enkele residentiën treden de residenten of assistent-residenten als voorzitters der landraden op.↑2Hij heeft in ieder geval voor mijn pleizier zooveel maanden gezeten.Zulke gevallen zijn niet zeldzaam. Die zich daarvan overtuigen wil, zieMacht tegen rechtdoor den raadsheer bij het Hoog Gerechtshof van Ned. Indië Mr.M. C. Piepers, Eerste gedeelte bladz. 196.↑3Een minister van Koloniën eens aan den Koning schreef.Ziet daaromtrent de aanteekeningNo. 1op bladz. 47 hiervoren. Een uittreksel van bedoelde depêche is te vinden op bladz. 25 vanEene bijdrage tot de studie der opiumquaestie op Java.—De officiëele litteratuurdoor Mr.W. K. Baron Van Dedem,Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal.↑4Om die zaak aan de behandeling van den bevoegden rechter te onttrekken.Dat zoo iets wel eens voorvalt, is te lezen op bladz. 15, 16, 17, 18 en 19 van de brochureIets over de afhankelijkheid van de Nederlandsch-Indische rechterlijke ambtenaren, in de laatste helft van 1880 bij J. H. De Bussy te Amsterdam uitgegeven.↑5Den Grooten Heer met den stralenkrans van zijne meervoudige zonneschermen omgaf.Het is begrijpelijk, dat ijdele ambtenaren er meer dan een pajoeng op na houden. In den regel staan in zoo’n standaard vier van die hoogwaardigheids emblemata, b. v.: een voor hooge gelegenheden als: Koningsverjaardag, Chineesch Nieuwjaar, Garebeg besar, enz.; een voor gewone officieele, eene voor niet officieele gelegenheden, als het afleggen van bezoeken, enz.en eene voor de wandelingen.↑6Prettoook „tahi madat” genoemd, is het uitschraapsel van de opiumpijp. Dat residu wordt vermengd met het verdikte sap, vooral van de Sedap malam, de Polyanthes tuberosa en van de Gandja, de Canabis Indica. Zoo wordt de opium inN.-I.op groote schaal vervalscht, zeer ten nadeele—hoe jammer nietwaar?—van de schatkist, maar vooral ten nadeele van de menschheid; want de vervalschingsmiddelen zijn nog veel schadelijker, dan de morphine, die het hoofdbestanddeel der opium uitmaakt.↑7O! sama djoega, Kandjeng toean.Dat tafereel van den resident met den Chinees en den hond is meesterlijk in teekening gebracht doorJ. den Beerin zijneTjampoer-Adoek, uitgave vanGualth.Kolffte Leiden enG. Kolff & Co., te Batavia.↑8Gekko’soendoek, oerat minjangan, laler idjoe, sarong lawet, Van al deze dieren worden door zoogenaamde deskundigen teeldriftprikkels vervaardigd. Zie omtrent de gekko de aanteekeningNo. 2op bladz. 40 hiervoren. De oendoek, te Bandjermasin sedjangang genoemd, is een vischje dat zeer veel in de moerassige streken van Zuid Borneo, maar ook hier en daar op Java aangetroffen wordt. Het heeft een kop, die wel eenige overeenkomst met dien van een paard heeft. Ik heb niet kunnen opsporen, hoe de geleerden deze heeten. Zij kan niet tot de Hypocampi behooren, die in het aquarium te Amsterdam aanwezig zijn; het verschil daarmede is te groot. De oendoek, waarop hier bedoeld wordt, heeft geheel en al het lichaam van een visch, maar kan zich met de borstvinnen zeer vlug over drooggevallen modder voortbewegen. Er bestaan verscheidene soorten van oendoek. Die soort evenwel, die met fijne grasgroene schubben bedekt is, wordt voor erotische doeleinden het meest geschikt geacht. Oerat minjangan zijn hertenpeezen,[84]voornamelijk afkomstig van de Cervus russa. Er wordt in hertenpeezen een belangrijken handel gedreven, daar de Chineezen een kopje bouillon, daarvan gekookt, als een uitstekend aphrodisiacon hebben leeren kennen. De laler idjoe, hier bedoeld, is eene vrij groote groengoudvlieg, wie de erotische eigenschappen van de Kantharis toegekend worden. Sarong lawet zijn de zoo bekende eetbare vogelnestjes. Lawet is de Javaansche naam van de zeezwaluw, de hirundo esculenta, die haar nestje uit een soort slijm bouwt. Ook die nestjes worden als uitstekend opwekkingsmiddel door de Chineezen geroemd.↑9Daoen gettal is een gewas, dat door de Javanen Rawèh, en door de geleerden Mucuna prurita geheeten wordt. De boontjes worden voor een sterk werkend aphrodisiacon gehouden.↑

VI.Een echtpaar.

Van Nerekool’s bemoeiingen zouden weinig vruchten dragen; daarentegen zouden zij hem veel verdriet berokkenen. Och, hij was nog zoo jong, en daardoor nog zoo onervaren in de doolhoven van ongerechtigheden, die in Nederlandsch-Indië door de rechterlijke zoowel als door de administratieve macht bewandeld worden, wanneer die in aanraking komen met zaken, welke het opiummonopolie gelden.Eenige weken na zijn onderhoud met AnnavanGulpendam, vernam hij van haar, bij gelegenheid hij zijn bezoek bij de residents-familie herhaalde, dat Ardjan het hospitaal verlaten had, maar naar de gevangenis overgebracht was. Hij won toen inlichtingen in bij den rechtsgeleerden voorzitter van den landraad1te Santjoemeh, die hem mededeelde, dat de Javaan van opiumsmokkelarij beschuldigd was, en dat nog wel van eene vrij belangrijke partij.[73]„Er doet zich evenwel bij die zaak eene eigenaardige bizonderheid voor,” vervolgde Mr. Zuidhoorn, de bedoelde voorzitter, „waarvan ik de strekking niet begrijp.”„En die is, waarde collega?” vroeg van Nerekool.„Ik heb verleden week een brief van den resident ontvangen, waarbij hij mij mededeeling doet van de volgorde, en op welke data hij verlangt, dat de aanhangige overtredingszaken door den landraad zouden worden afgedaan.”„Maar dat is geheel en al in strijd met artikel 337 van het Inlandsch reglement, en met artikel 47 van het reglement op de rechterlijke organisatie.”„Juist. Ik heb dan ook gladweg geweigerd. Maar luister verder. Op dat lijstje komt de zaak Ardjan het laatste voor. Begrijpt gij dat?”„Ik meen van ja. Bij die zaak ontbreken de bewijzen; ja, ik ben overtuigd, dat die Javaan valschelijk beschuldigd wordt. Nu rekt men de preventieve gevangenis zoodanig, dat wanneer eene vrijstelling volgt, de administratief gezaghebbende met zelfvoldoening kan uitroepen: „hij heeft in allen gevalle voormijnpleizier zoo vele maanden gezeten.””2Mr. Zuidhoorn keek bij die woorden zijn jongeren collega met doordringenden blik aan.„Het kan zijn,” zei hij na een poos. „Ik heb er evenwel eene andere meening voor.”„En die is?”„Gij weet, dat ik een verlof naar Nederland tot herstel van gezondheid heb gevraagd?”„Ja. Maar, wat zou dat?”„Wat dat zou? Wel, door het groot aantal overtredingen, die te berechten zijn, zou de zaak Ardjan volgens de aangeduide volgorde eerst over zes of acht weken ongeveer aan de beurt zijn.”„Welnu?”„Maar, dan ben ik waarschijnlijk reeds lang vertrokken.”[74]„Dat is zoo; maar wat geeft dat? Ter uwer vervanging zal toch wel een ander rechterlijk ambtenaar naar Santjoemeh gezonden worden, om den landraad te presideeren.”Een bittere glimlach zweefde om de lippen van Mr. Zuidhoorn.„Wie weet, waar die vervanger van daan moet komen. In Indië gaat het reizen niet vlug. Moet b. v. Mr. Raabtoon van Padang komen, of Mr. Nellens van Makassar, dan gaan er minstens twee maanden voorbij, alvorens een hunner hier behoorlijk geïnstalleerd is. En inmiddels.…”„Kan men immers een ander rechterlijk ambtenaar voorloopig met de afdoening der landraadzaken belasten.”„Dat zou men kunnen; maar dat zal men niet doen. Gij weet toch dat krachtens de eerste alinea van artikel 93 van het reglement op de rechterlijke organisatie en het beleid der Justitie in Ned.-Indië, de resident, bij ontstentenis van den titularis, als voorzitter van den landraad kan optreden.”„Welnu?”„Welnu, de gevolgtrekking van dat alles is eenvoudig te maken. Als ik weg zal zijn, berecht de resident de zaak Ardjan.”„Maar waarom zou hij zoo iets doen, collega?”„Weet ik het? Denk er om, dat een minister van Koloniën eens aan den Koning schreef3, dat de ambtenaren door de opiumpachters, die de grootste opiumsmokkelaars zijn, stelselmatig omgekocht worden, en dat zoodoende het gezag der uitvoerders van het gezag der regeering ondermijnd wordt, omdat die in afhankelijkheid gebracht zijn van Chineesche pachters en sluikers. Zie, ik ben meer ervaren in opiumzaken dan gij, en als ik nu die opdracht beschouw, om de vervolging van Ardjan te verdagen, dan kan ik de gedachte niet van mij zetten, dat hier eene poging aanwezig is, om die zaak aan de[75]behandeling van den bevoegden rechter te onttrekken.”4„Maar, dat is afschuwelijk!”„Zeker is het dat.”„En wat hebt gij gedaan?”„Mijn plicht. Ik heb u reeds gezegd, dat ik gladweg geweigerd heb die zaak te verdagen. Zij zal nu op hare beurt a. s. dinsdag over veertien dagen voor komen.”Dat zou zij niet.Weinige dagen voor dat dit gesprek tusschen de twee rechterlijke ambtenaren plaats vond, kreeg de resident Van Gulpendam op het onverwachts een bezoek.Op het onverwachts, ja! Want het was zondag, en ongeveer twee uren in den namiddag; twee tijdstippen waarop niemand in Nederlandsch-Indië op bezoeken gesteld is.Als populair man had de resident tegen half elf de „Sociëteit” bezocht, en had zich daar onledig gehouden met het biljardspel, waarbij hij aan zijne jeugdige kadrajers—zoo noemde hij zijne ambtenaren—getoond had, dat, al had hij niet te Delft of Leiden gezwabberd, hij toch nog wel een bal in demilieusnijen kon, en het bandeffekt niet verleerd had. Hij was zoo omstreeks half één te huis gekomen, had met smaak gerijsttafeld, waarna hij, in het zalig bewustzijn den dag des Heeren verder ongestoord te kunnen genieten, zich in slaapbroek en kabaai gekleed had, en gereed was om het traditioneele middagdutje te gaan snoepen. Hij had reeds den deurknop van het slaapvertrek in de hand, toen de kapala oppas hem naderde, zich op den grond liet glijden, den „sembah” maakte, en den Kandjeng toean zacht toefluisterde, dat babah Lim Yang Bing een oogenblik gehoor verzocht.„Babah Lim Yang Bing!” riep de resident verrast uit. „Toekan pak?” (de opiumpachter) vroeg hij.„Engèh, Kandjeng toean,” antwoordde de oppasser.[76]„Kassi massokh sini! lakas!” (laat hem hier binnenkomen, terstond) luidde het bevel.„Maar, Gulpendam?” zei mevrouw. „In dat tenue?”„Kan niet schelen! Zeilen als er wind waait, vrouwlief. Maar, o ja …”En een anderen oppasser wenkende:„Bowah bekakas pajoeng di sini,” (breng de pajoengstandaard hier) beval hij.De schoone Laurentia trok de schouders op:„Het is wat moois,” pruttelde zij, „de resident in slaapbroek en kabaai, en de gouden pajoeng naast hem!”„Het prestige! vrouwlief! Ge zult me eens het bestek zien opmaken. De wind is aan het ruimen! Gaat gij nu maar naar kooi.”„Het is gezellig, zoo alleen,” pruttelde de schoone Laurentia met haren innemendsten glimlach. „Kom, jaag dien Chinees weg!”„Neen, dat kan niet. De kombuis moet rooken, nietwaar? Denk aan den beer aan John Pryce …”Maar mevrouw was al weg. Een harer vrouwelijke bedienden had haar komen influisteren, dat ’Mbok Karjå in de keuken zat, en haar wenschte te spreken.’MbokKarjå was eene vriendin van nènèh Wong toewa, en nagenoeg even oud als deze, maar had nog andere koorden op haren boog dan de vertrouwelinge van de residentsvrouw. Behalve doekoen, was zij o. a. ook „bepårrå” (rondventster van juweelen).„Die komt te pas en ook te onpas,”prevelde mevrouw Van Gulpendam met een zweem van teleurstelling,„maar wat er aan te doen?”Zij was naar hare kamer geijld, na hare dienstbode den last gegeven te hebben de oude vrouw derwaarts te brengen.Bij het binnenkomen van de pandoppo kruisten zich de Chinees met het Javaansche wijf. Geen hunner scheen den andere te kennen. Toch zweefde een glimlach op de lippen van den babah. Voor ieder ander dan voor ’Mbok Karjå was het de stereotype lach, welke op het gele gelaat van iederen zoon van het Hemelsche Rijk zetelt, die in tegenwoordigheid van machthebbenden toegelaten wordt. Voor het oude wijf was die glimlach evenwel eene tevredenheidsbetuiging. Voorgegaan door den[77]bediende, trad zij de binnengalerij binnen en verdween in de slaapkamer van de njonja, terwijl de Chinees den resident naderde, die behagelijk in een wipstoel zat te wiegelen, waar vlak naast de pajoengstandaard stond, die den Grooten Heer met den stralenkrans van zijne meervoudige zonneschermen omgaf5.„Wel babah,” begon de resident, na den Chinees met een enkel handgebaar een stoel gewezen te hebben, „wat drijft u op dit warme uur van den dag naar herwaarts?”De Chinees had ongedwongen plaats genomen en antwoordde luchtig en met een knipoogje: „Ik wenschte naar den staat van de gezondheid van den Kandjeng toean te vernemen.”„Drommels, babah, dat had ge even goed op een ander oogenblik kunnen doen.”„Toch niet, Kandjeng toean. Dit uur is het beste voor een gesprek. Het lichaam en de geest zijn dan zoo rustig, dat een goed woord dan eerder een goede plaats vindt …”„O, zoo, babah heeft een goed woord te doen?” vroeg de resident glimlachend.„Ook wenschte ik, dat niemand mij zag, toen ik den tuin van het residentiehuis insloop.”Van Gulpendam spitste de ooren.„Zoo geheimzinnig, babah!” zeide hij. „Is er weer iets met de pacht?”„Ja, Kandjeng toean; maar toch ook nog wat anders.”„Nu, laat hooren, babah.”Bijkans had hij gezegd: „voorwaarts, halfwerk.” Als hij er de maleische vertaling dadelijk van had kunnen uitgooien, zou het zeker geschied zijn. Bij tijds bedacht hij zich, dat de Chinees de scheepstermen toch niet zou begrijpen.Babah Lim Yang Bing verhaalde nu op zijn manier, de aanhaling van de partij opium bij de djaga monjet[78]in de Moeara Tjatjing, en trachtte den resident aan het verstand te brengen, dat hetgeen daar gecalangeerd was, geen opium was.„Maar, wat is het dan?” vroeg Van Gulpendam.„Niets anders dan „pretto”6vermengd met verschillende „gettahs” (verdikt plantensap).”„Wel, dan is de zaak gezond, babah,” zei de resident spottend. „Dan bestaat er geen overtreding.”„Ja, maar de assistent-resident van politie beweert, dat het wel opium is.”„Drommels!”„Hij heeft een paar Chineesche experten geraadpleegd en die, niet wetende, van waar of van wien die aanhaling afkomstig was, hebben verklaard, dat het is uitmuntende tjandoe, „roepanja bahoenja dan rasanja,” (naar reuk en smaak te oordeelen) beter dan die door het Gouvernement aan de pachters verstrekt …”„Heeft de assistent-resident u dat gezegd, babah?” vroeg Van Gulpendam verbaasd.„Ja, Kandjeng toean. Hij heeft nog meer gedaan. Hij heeft een monster in handen gesteld van den apotheker.”„En wat heeft die beslist?”„Die heeft een proces-verbaal opgemaakt, waarbij geconstateerd is, dat het tjandoe is met een gehalte van 32 percent morphine.”„Dat ’s jammer, babah; dan kan ik er niets meer aan doen. Dan moet de zaak haren loop hebben.”„Maar, als de Kandjeng toean toch wilde.…”„Neen, babah, neen,…”sprak hij verstrooid en op een toon, alsof hij aan iets anders dacht. „Neen, er is niets aan te doen.”„Dat spijt mij,” sprak de Chinees als met een zucht, ofschoon de stereotype glimlach van zijn gelaat niet week.En met een soort tact het onderwerp van het gesprek[79]wijzigende, bleef hij een oogenblik praten over de nieuwtjes van den dag, over den handel, over de aangekomen schepen, enz., toen hij eindelijk uitriep:„Gisteren kwam deWijbertonvan de Rotterdamsche Lloyd op de reede. Ik heb daarmede een fraaie factuur havanah-sigaren gekregen. Er is een kleine partij bij, dozijns-gewijs in sigarenkokers verpakt. Die zijn zeer fraai. Ik heb zoo’n koker bij mij. Wil de Kandjeng toean haar eens bezichtigen?”De Chinees haalde bij die woorden een sigarenkoker voor den dag, die wat vorm betrof, snoeperig mocht heeten, terwijl zij op het bovenvlak een borduurwerkje vertoonde, hetwelk een lief frisch bouquet rozen voorstelde.De resident bekeek en bewonderde den koker en opende hem daarna. Twaalf onberispelijk fijne havanahpunten vertoonden hare goudkleur, en duidde dan ook door den heerlijken geur, die zich verspreidde, dat daar uitstekend fabrikaat in dien koker verscholen was. En gedurende het gewawel van den Chinees, èn gedurende de bezichtiging van den sigarenkoker was de resident als afgetrokken, als verstrooid geweest. Blijkbaar waren zijne gedachten elders. Hij reikte den koker aan den Chinees weer over met de woorden:„Zeer fraai, inderdaad.”„Mag ik dat den Kandjeng toean aanbieden?”„Wat, gij wilt?.…”„O, het is slechts eene kleinigheid. De Kandjeng toean zal eene heerlijke sigaar rooken, dat verzeker ik hem, en hij doet mij een groot genoegen met dat luttele geschenk van mij aan te nemen.”Zonder een woord te antwoorden, zonder een gebaar van toestemming liet de resident geheel achteloos den sigarenkoker op het penanttafelje vallen, dat naast hem stond, en vervolgde, als ware er niets gebeurd, het gesprek van straks:„Toen die opium aan wal gebracht werd, was er toen iemand aan den oever?”„Niemand dan mijne twee spionnen: Liem King en Than Khan.”„Kunt gij die vertrouwen?”„O, volkomen! Die zijn hoegenaamd niet te vreezen,” antwoordde de Chinees met een valschen glimlach.[80]„De opium werd aangetroffen in de nabijheid van de plek, waar Ardjan gevonden werd?”„Ja, geen twee honderd vademen er van daan.”„En daarbij werd eene djoekoeng gevonden, waarmede hij aan wal gekomen is, nietwaar?”„Ja, een prahoe sajab, Kandjeng toean.”„Dan weet ik genoeg, babah.”De sluwe Chinees begreep met een half woord. Hij stond op, om zich te verwijderen. De resident wenkte hem om nog te blijven zitten.„Gij spreekt niet van de andere zaak, babah,” zei hij achteloos.„Van welke?”„Ardjan is vreeselijk mishandeld geworden door uw zoon Lim Ho.”„Men heeft slechts verdriet van zijne kinderen, Kandjeng toean,” betuigde de Chinees.„Er is door den chef van den geneeskundigen dienst een proces-verbaal opgemaakt, dat zeer bezwarend is. Ik vrees, ik vrees.…”„Och, een mensch heeft op de wereld veel te doorstaan, Kandjeng toean. Is er geen middel, om dat met dien toean dokter te schikken?”„Wie weet? Als ik die zaak te behandelen had, dan.…”„Astaga! (och) Kandjeng toean, help mij, ik bid u.…”„Ik zal zien.… Veel zal van u afhangen, babah. Mishandeling wordt zwaar, zeer zwaar gestraft!”De Chinees begreep den niet te ingewikkelden wenk. Hij tastte in den zak, en haalde een keurig theedoosje, fraai van zilver vervaardigd, te voorschijn.„Ik ontving ook met deWijbertoneen stel prachtig zilverwerk uit Parijs. Zie mij dat ciseleerwerk eens aan. Zou Van Kempen in Den Haag het zoo kunnen?”„Ja, het is fraai, zeer fraai zelfs,” antwoordde de resident bewonderend.„Ik heb die doos met zuivere Chousong laten vullen, zooals nooit naar Europa verzonden, en zooals alleen aan het hof te Pekin gedronken wordt. Ruik dien inhoud eens, Kandjeng toean.”De resident bracht de geopende doos aan den neus, maar liet alvorens den blik er in vallen.„Heerlijk! heerlijk!” sprak hij. „Gij moet mij van die[81]soort thee zenden. De „njonja” (mevrouw) pruttelt altijd over haren „lengganan” (leverancier).”„O, mag ik den Kandjeng toean verzoeken, die doos voor de njonja aan te nemen?”„Ik dank u voor haar, babah; gij doet haar daarmede werkelijk genoegen.”Het gelaat van den Chinees glom van tevredenheid. Hij meende een voet in den stijgbeugel te hebben.„Mag ik hopen, dat Kandjeng toean de zaak zal.…”„Ik beloof niets, babah,” antwoordde Van Gulpendam. „Ik zal zien, wat ik doen kan.”De resident stond op, om te toonen, dat de audientie geëindigd was. Plotseling bedacht hij zich:„Gij weet, wie uw zoon Lim Ho wegens die mishandeling aangeklaagd heeft?”„Ja, Kandjeng toean. Dat is Pak Ardjan, de vader van den djoeroemoedi.”„Dat’s een erge opiumsmokkelaar, nietwaar? Die zal nog wel eens in de kaars vliegen.”De Chinees keek verrast op; maar hij begreep met een half woord.„Zoo staat hij ten minste bij de politie bekend,” vervolgde de resident achteloos. „Nu, om het even, ik zal zien, wat ik doen kan.”Babah Lim Yang Bing trad op het hoofd van gewestelijk bestuur toe, en reikte hem ongedwongen de hand. Maatje aan maatjes dief, och dat mocht wel, nietwaar? Maar in dat oogenblik kwam Anna’s lieveling-hond, een fraaie kangoeroe, de pandoppo binnen gevlogen, en sprong kwispelstaartend tegen den heer des huizes op. Deze greep den voorpoot van den fraai getijgerden hond en legde hem in de uitgestoken hand van den babah.„O! sama djoega, Kandjeng, toean!” (O, dat is voor mij hetzelfde, Hoog Edele Heer) betuigde de Chinees met zijn onverstoorbaren glimlach op de lippen, terwijl hij hartelijk den hondenpoot schudde.Of de Nederlandsche hoofdambtenaar dat: „O! sama djoega, Kandjeng toean”7van den Chinees begreep?[82]Toen hij zich alleen in de pandoppo bevond, opende hij den sigarenkoker met hebzuchtigen blik, en schudde haar op tafel leeg. Zijn gelaat straalde als het ware een waas van verrukking uit. Iedere havanah was toch in een bankbiljet van duizend gulden gewikkeld, echter zoo, dat de punteinden der sigaren onbekleed waren gebleven, en dus bij het openen van den sigarenkoker van het bankpapier niets te ontwaren was. Hij tastte in de theedoos, en stiet ook daarin met de vingers op van die voor het gevoel zoo zachte papiertjes. Hij wilde ze er uithalen; maar zich plotseling bezinnende, borg hij de kostbare sigaren weer op, greep koker en doos en stoof naar zijn kantoor, waar hij den bekenden brief over de regeling der volgorde van de gedingen aan den voorzitter van den landraad van Santjoemeh schreef. Toen hij daarmeê klaar was, hoorde hij zijne ega in de binnengalerij, die juist van ’Mbok Karjå, afscheid nam.„Hari ontong!” (een geluksdag) fluisterde hij de schoone Laurentia in het oor.Hij sloeg den arm om haren hals, en troonde haar zoo mede.„Hari ontong?” vroeg zij, terwijl zij zijne omhelzing beantwoordde, door haren arm om zijne leest te slaan, en hem met schitterende oogen aan te kijken.In het echtelijk vertrek aangekomen, sloot hij, zonder zijne gade los te laten, de deur, en gaf een draai aan den sleutel. Dat handgebaar verlevendigde nog meer, als het kon, de nieuwsgierigheid van haren blik. Met een bevallige beweging sloot zij zich nog inniger tegen hem aan, en drukte hem een kus op de lippen.Maar, bij de tafel aangekomen, liet hij haar los, schudde den sigarenkoker en het theedoosje daarop leeg, en liet de schoone Laurentia vijf en twintig papiertjes ontwaren, waaromtrent zich niet te vergissen viel, en die wel duidelijk op hare zijdeachtige oppervlakten te kennen gaven, dat elk daarvan eene waarde van duizend gulden vertegenwoordigde.Een zweem van teleurstelling vloog over het gelaat van de schoone vrouw. Maar, dat was slechts bliksemsnel geweest, geheel en al onmerkbaar voor haren echtgenoot. Die zag haar integendeel met verrukking toetasten, de sigaren ontdoen van het dure omhulsel, de bankbiljetten,[83]die uit het theebusje te voorschijn gekomen en erg verkreukeld waren, gladstrijken en om hare vingeren winden.„Vijf en twintig duizend gulden!” zei zij opgetogen. „Een aardig sommetje!.… Waarlijk, het is heden hari ontong; want dat gevoegd bij wat ik heb.…”„Wat gij hebt?”„Ja, wat ik zoo even van ’Mbok Karjå ontvangen heb.”„Maar, wat dan toch?.… Vertel.…”„Strakjes,” antwoordde Laurentia. „Eerst dat.…”Zij ontwikkelde daarop een „boengkoesan” (pakje), dat op de tafel lag, naast eene kartonnen doos, die alle sporen droeg geopend te zijn geweest. Toen zij de pisangbladeren, dien de boengkoesan omsloten, opengemaakt en verwijderd had, kwam daaruit een kommetje van gemeen aardewerk, waarin eene groenachtige lillende geleimassa, die er zeer vies uitzag, ontwaard werd.„Eerst dat!” herhaalde Laurentia; terwijl zij met een Chineesch steenen lepeltje eene hoeveelheid van die groene massa ter dikte van eene hazelnoot schepte, en hem dat voor den mond hield, alsof zij hem voeren wilde. „Eerst dat, Gulpie!”Van Gulpendam sloeg een radeloozen blik op dien afzichtelijken knikker. Zijn gelaat gaf walging te kennen.„Alweer die viezigheid,” zei hij onderworpen. „Het geeft toch niets.”„O, dat is een geheel nieuwe„obat” (middel). Die moet werken. ’Mbok Karjå, heeft die verkregen door „gekko’s,” „oendoek”, „oerat minjangan”, „laler idjoe” en „sarong lawet”8[84]met „daoen gettal”9, tot een dikke gelei te laten verkoken en indampen.”„En wil je me dat laten slikken?”„Kom, Gulpie!” zei de schoone Laurentia, met smeekende, maar vurig schitterende oogen, terwijl zij hem het lepeltje met de eene hand voor den mond hield, en met de andere den rug krieuwelde. „Kom, je zult eens ondervinden, welke heerlijke uitwerking.… Toe.… kom, slik! daarna zal ik je vertellen, hoe ik een even groote hari ontong heb als gij … Toe, ventje, wees nu niet kinderachtig.…”Of het de fleemende en teedere smeekingen zijner echtgenoote waren, of wel de toezegging van het verhaal, die Van Gulpendam deden zwichten? Genoeg zij het, dat hij de oogen sloot, den mond opende; terwijl zij hem het lepeltje tusschen de lippen bracht, en den vaal groenachtigen inhoud op de tong ledigde. Hij maakte, terwijl hij proefde, zoo een gebaar van walging, dat zijn middenrif eene waarlijk onheilspellende beweging volvoerde.„Slikken!… Slikken!” riep de schoone Laurentia, en klopte hem zachtkens met de mollige vlakke hand op den rug. „Slikken!… Toe, slikken!… Zoo!… zoo is het goed! En nu aflikken! Toe, het goedje is te kostbaar!”En de rampzalige echtgenoot was genoodzaakt tot het laatste zweempje van het vieze goedje, dat op het lepeltje was blijven kleven, af te likken en in te zwelgen, totdat hij eindelijkdaarmeêklaar was.„En nu het verhaal?” vroeg hij.„Kom hier op den divan bij mij zitten, Gulpie,” zeide zij. „Ik zal je alles vertellen.”[85]Zij nam evenwel de kartonnen doos met zich, en zette die in hare nabijheid op den divan neder. Toen nam zij naast van Gulpendam plaats, en sloeg de beenen kruiselings onder haar lijf, waarbij de bovenopening der kabaja onbescheiden genoeg gaapte, om een blik te gunnen aan een boezem, die nog schoone plastische vormen vertoonde, en nog wel geschikt was, om zelfs een echtgenoot te boeien, ja, in vuur en vlam te zetten.En nu verhaalde zij, dat ’Mbok Karjå haar in het diepste geheim medegedeeld had, dat Lim Ho tot dolwordens toe verliefd was op baboe Dalima en,—alsof zij dat niet reeds wist, voegde zij er met een vreemden glimlach bij,—en, dat hij er alles, alles voor over had, om het schoone meisje in zijn bezit te krijgen. De ontvoering van laatst was daar het bewijs wel van, en het had den armen jongen wel gespeten, dat hij toen zijn doel niet bereikt had.Dat verhaal geschiedde niet vloeiend, niet onafgebroken in eens. Neen, de schoone Laurentia was artiste in het vak. Zij nam haren tijd behoorlijk waar, en wist de noodige nuanceering aan te brengen, hier en daar van eenige schuchtere terughouding te doen blijken, dan weer eene vrijheid van uitdrukking te betrachten, die het hartstochtelijke, ja het onkiesche vrij wel nabij kwam. Zij manoeuvreerde zoo, dat het slot van het verhaal, hetwelk met eene schildering van den hartstochtelijken Chinees tegenover de bekoorlijkheden van de lieve Dalima als met een vuurwerkbouquet eindigde, op het verbeide oogenblik plaats had.Van Gulpendam had eerst met alle aandacht zitten luisteren. Dat sterk gekleurde verhaal had hem geboeid. Maar,… was ’t het mixtum compositum, hetwelk hij geslikt had, dat begon te werken? Of was het de fraaie gezichtseinder, welke hem de kabaja-opening der schoone Laurentia bood, die zijne aantrekkingskracht op hem uitoefende? Of waren andere machten in het spel? Want de sluwe vrouw had vele streken op haar kompas. Bij haar was het verleidelijke niet altijd gelegen in hetgeen zij uitsprak; wel meestal in hetgeen zij behendig weerhield, in hetgeen zij met een schier niet waar te nemen gebaar te kennen gaf, in het gesluierde van een oogknipje, in de nevengedachte van eene pruilende beweging[86]der lippen, in de beteekenis van een glimlach, die dien der engelen in naïeviteit kon evenaren. Hoe het ook zij, waaraan ook toe te schrijven, aan een dezer beweegkrachten of aan den invloed van allen te zamen, zooveel is zeker, dat bij de bewerking hoofd en hart van den ambtenaar met behendige hand gekneed werden. Genoeg zij het te weten, dat hij, na eerst kalm en aandachtig toegeluisterd te hebben, zichtbaar onrustig werd; dat hij zachtkens naar zijne levensgezellin toeschoof. Toen hij haar zoo dicht mogelijk genaderd was, vleidde hij zich streelend tegen dat schoon gevormde lichaam, leunde met het hoofd op haren schouder, verborg het gelaat onder hare weelderige donkere krullen, snoof met kracht en met wellust den bloemengeur, waarmede zij doortrokken waren, daaruit op, en sloeg zijn arm om de aanvallige leest, die hem als het ware daartoe uitnoodigde. In één woord, hij was geheel en al hartstocht, geheel en al in lichtenlaaie opgegaan, toen zij haar verhaal beëindigde met de woorden:„’MbokKarjå,” zoo besloot zij haar verhaal, „heeft mijne hulp voor haren beschermeling, voor den smachtend verliefde ingeroepen. Zij heeft mij verzocht te pogen Dalima gunstig voor haren aanbidder te stemmen. Als dankbaarheidsbetoon van den gelukkige, dien ik zou maken, heeft zij mij dit aangeboden.”En bij die woorden opende Laurentia de kartonnen doos en haalde daaruit een fraai bloedkoralen snoer, hetwelk eene groote rosette van edelgesteente tot sluitstuk had.„Zie,” sprak zij, „die briljanten alleen zijn ruim tien duizend gulden waard.”Zij sloeg zich het fraaie snoer om den blanken hals. De prachtig roode koralen, met haren rooskleurigen weerschijn, deden inderdaad de fijne huid, die zij tooiden, in hare bedwelmende vleeschkleurige schakeering overheerlijk uitkomen. Het snoer slingerde in bevallige bochten langs de welgevulde sleutelbeenderen, terwijl het briljante sluitstuk tusschen de hartvormige uitsnijding van de kabaja daalde, waar het zijne naaste omgeving met zijne schitterende lichtstralen overtoog.Maar Van Gulpendam had thans geene oogen voor het juweel. Hij omvatte het middel zijner echtvriendin hartstochtelijk met beide armen, klemde haar onstuimig aan de borst, overdekte hare wangen, haar voorhoofd, hare lippen, haren hals, de hartvormige uitsnijding met kussen,[87]met brandende kussen, en riep in de hoogste vervoering uit:„Je bent schoon, mijne Laurentia! Onvergelijkelijk schoon!”„De obat!… De obat!” juichte zij, terwijl zij haren echtgenoot met hare schoone oogen diep in de zijne staarde, en hem als het ware verslond. „Zie je wel! De obat!… Ditmaal heeft ’Mbok Karjå, zich zelve overtroffen!… Zie je wel, Gulpie!… Zie je wel …”„Ja, mijn Laurtje!” kreet hij in vervoering! „Ja, de obat!… Ik voel het. Ik steven met volle zeilen! Klaar bij het anker!… Betoel, betoel! (inderdaad) Hari ontong!”[88]

Van Nerekool’s bemoeiingen zouden weinig vruchten dragen; daarentegen zouden zij hem veel verdriet berokkenen. Och, hij was nog zoo jong, en daardoor nog zoo onervaren in de doolhoven van ongerechtigheden, die in Nederlandsch-Indië door de rechterlijke zoowel als door de administratieve macht bewandeld worden, wanneer die in aanraking komen met zaken, welke het opiummonopolie gelden.

Eenige weken na zijn onderhoud met AnnavanGulpendam, vernam hij van haar, bij gelegenheid hij zijn bezoek bij de residents-familie herhaalde, dat Ardjan het hospitaal verlaten had, maar naar de gevangenis overgebracht was. Hij won toen inlichtingen in bij den rechtsgeleerden voorzitter van den landraad1te Santjoemeh, die hem mededeelde, dat de Javaan van opiumsmokkelarij beschuldigd was, en dat nog wel van eene vrij belangrijke partij.[73]

„Er doet zich evenwel bij die zaak eene eigenaardige bizonderheid voor,” vervolgde Mr. Zuidhoorn, de bedoelde voorzitter, „waarvan ik de strekking niet begrijp.”

„En die is, waarde collega?” vroeg van Nerekool.

„Ik heb verleden week een brief van den resident ontvangen, waarbij hij mij mededeeling doet van de volgorde, en op welke data hij verlangt, dat de aanhangige overtredingszaken door den landraad zouden worden afgedaan.”

„Maar dat is geheel en al in strijd met artikel 337 van het Inlandsch reglement, en met artikel 47 van het reglement op de rechterlijke organisatie.”

„Juist. Ik heb dan ook gladweg geweigerd. Maar luister verder. Op dat lijstje komt de zaak Ardjan het laatste voor. Begrijpt gij dat?”

„Ik meen van ja. Bij die zaak ontbreken de bewijzen; ja, ik ben overtuigd, dat die Javaan valschelijk beschuldigd wordt. Nu rekt men de preventieve gevangenis zoodanig, dat wanneer eene vrijstelling volgt, de administratief gezaghebbende met zelfvoldoening kan uitroepen: „hij heeft in allen gevalle voormijnpleizier zoo vele maanden gezeten.””2

Mr. Zuidhoorn keek bij die woorden zijn jongeren collega met doordringenden blik aan.

„Het kan zijn,” zei hij na een poos. „Ik heb er evenwel eene andere meening voor.”

„En die is?”

„Gij weet, dat ik een verlof naar Nederland tot herstel van gezondheid heb gevraagd?”

„Ja. Maar, wat zou dat?”

„Wat dat zou? Wel, door het groot aantal overtredingen, die te berechten zijn, zou de zaak Ardjan volgens de aangeduide volgorde eerst over zes of acht weken ongeveer aan de beurt zijn.”

„Welnu?”

„Maar, dan ben ik waarschijnlijk reeds lang vertrokken.”[74]

„Dat is zoo; maar wat geeft dat? Ter uwer vervanging zal toch wel een ander rechterlijk ambtenaar naar Santjoemeh gezonden worden, om den landraad te presideeren.”

Een bittere glimlach zweefde om de lippen van Mr. Zuidhoorn.

„Wie weet, waar die vervanger van daan moet komen. In Indië gaat het reizen niet vlug. Moet b. v. Mr. Raabtoon van Padang komen, of Mr. Nellens van Makassar, dan gaan er minstens twee maanden voorbij, alvorens een hunner hier behoorlijk geïnstalleerd is. En inmiddels.…”

„Kan men immers een ander rechterlijk ambtenaar voorloopig met de afdoening der landraadzaken belasten.”

„Dat zou men kunnen; maar dat zal men niet doen. Gij weet toch dat krachtens de eerste alinea van artikel 93 van het reglement op de rechterlijke organisatie en het beleid der Justitie in Ned.-Indië, de resident, bij ontstentenis van den titularis, als voorzitter van den landraad kan optreden.”

„Welnu?”

„Welnu, de gevolgtrekking van dat alles is eenvoudig te maken. Als ik weg zal zijn, berecht de resident de zaak Ardjan.”

„Maar waarom zou hij zoo iets doen, collega?”

„Weet ik het? Denk er om, dat een minister van Koloniën eens aan den Koning schreef3, dat de ambtenaren door de opiumpachters, die de grootste opiumsmokkelaars zijn, stelselmatig omgekocht worden, en dat zoodoende het gezag der uitvoerders van het gezag der regeering ondermijnd wordt, omdat die in afhankelijkheid gebracht zijn van Chineesche pachters en sluikers. Zie, ik ben meer ervaren in opiumzaken dan gij, en als ik nu die opdracht beschouw, om de vervolging van Ardjan te verdagen, dan kan ik de gedachte niet van mij zetten, dat hier eene poging aanwezig is, om die zaak aan de[75]behandeling van den bevoegden rechter te onttrekken.”4

„Maar, dat is afschuwelijk!”

„Zeker is het dat.”

„En wat hebt gij gedaan?”

„Mijn plicht. Ik heb u reeds gezegd, dat ik gladweg geweigerd heb die zaak te verdagen. Zij zal nu op hare beurt a. s. dinsdag over veertien dagen voor komen.”

Dat zou zij niet.

Weinige dagen voor dat dit gesprek tusschen de twee rechterlijke ambtenaren plaats vond, kreeg de resident Van Gulpendam op het onverwachts een bezoek.

Op het onverwachts, ja! Want het was zondag, en ongeveer twee uren in den namiddag; twee tijdstippen waarop niemand in Nederlandsch-Indië op bezoeken gesteld is.

Als populair man had de resident tegen half elf de „Sociëteit” bezocht, en had zich daar onledig gehouden met het biljardspel, waarbij hij aan zijne jeugdige kadrajers—zoo noemde hij zijne ambtenaren—getoond had, dat, al had hij niet te Delft of Leiden gezwabberd, hij toch nog wel een bal in demilieusnijen kon, en het bandeffekt niet verleerd had. Hij was zoo omstreeks half één te huis gekomen, had met smaak gerijsttafeld, waarna hij, in het zalig bewustzijn den dag des Heeren verder ongestoord te kunnen genieten, zich in slaapbroek en kabaai gekleed had, en gereed was om het traditioneele middagdutje te gaan snoepen. Hij had reeds den deurknop van het slaapvertrek in de hand, toen de kapala oppas hem naderde, zich op den grond liet glijden, den „sembah” maakte, en den Kandjeng toean zacht toefluisterde, dat babah Lim Yang Bing een oogenblik gehoor verzocht.

„Babah Lim Yang Bing!” riep de resident verrast uit. „Toekan pak?” (de opiumpachter) vroeg hij.

„Engèh, Kandjeng toean,” antwoordde de oppasser.[76]

„Kassi massokh sini! lakas!” (laat hem hier binnenkomen, terstond) luidde het bevel.

„Maar, Gulpendam?” zei mevrouw. „In dat tenue?”

„Kan niet schelen! Zeilen als er wind waait, vrouwlief. Maar, o ja …”

En een anderen oppasser wenkende:

„Bowah bekakas pajoeng di sini,” (breng de pajoengstandaard hier) beval hij.

De schoone Laurentia trok de schouders op:

„Het is wat moois,” pruttelde zij, „de resident in slaapbroek en kabaai, en de gouden pajoeng naast hem!”

„Het prestige! vrouwlief! Ge zult me eens het bestek zien opmaken. De wind is aan het ruimen! Gaat gij nu maar naar kooi.”

„Het is gezellig, zoo alleen,” pruttelde de schoone Laurentia met haren innemendsten glimlach. „Kom, jaag dien Chinees weg!”

„Neen, dat kan niet. De kombuis moet rooken, nietwaar? Denk aan den beer aan John Pryce …”

Maar mevrouw was al weg. Een harer vrouwelijke bedienden had haar komen influisteren, dat ’Mbok Karjå in de keuken zat, en haar wenschte te spreken.’MbokKarjå was eene vriendin van nènèh Wong toewa, en nagenoeg even oud als deze, maar had nog andere koorden op haren boog dan de vertrouwelinge van de residentsvrouw. Behalve doekoen, was zij o. a. ook „bepårrå” (rondventster van juweelen).

„Die komt te pas en ook te onpas,”prevelde mevrouw Van Gulpendam met een zweem van teleurstelling,„maar wat er aan te doen?”

Zij was naar hare kamer geijld, na hare dienstbode den last gegeven te hebben de oude vrouw derwaarts te brengen.

Bij het binnenkomen van de pandoppo kruisten zich de Chinees met het Javaansche wijf. Geen hunner scheen den andere te kennen. Toch zweefde een glimlach op de lippen van den babah. Voor ieder ander dan voor ’Mbok Karjå was het de stereotype lach, welke op het gele gelaat van iederen zoon van het Hemelsche Rijk zetelt, die in tegenwoordigheid van machthebbenden toegelaten wordt. Voor het oude wijf was die glimlach evenwel eene tevredenheidsbetuiging. Voorgegaan door den[77]bediende, trad zij de binnengalerij binnen en verdween in de slaapkamer van de njonja, terwijl de Chinees den resident naderde, die behagelijk in een wipstoel zat te wiegelen, waar vlak naast de pajoengstandaard stond, die den Grooten Heer met den stralenkrans van zijne meervoudige zonneschermen omgaf5.

„Wel babah,” begon de resident, na den Chinees met een enkel handgebaar een stoel gewezen te hebben, „wat drijft u op dit warme uur van den dag naar herwaarts?”

De Chinees had ongedwongen plaats genomen en antwoordde luchtig en met een knipoogje: „Ik wenschte naar den staat van de gezondheid van den Kandjeng toean te vernemen.”

„Drommels, babah, dat had ge even goed op een ander oogenblik kunnen doen.”

„Toch niet, Kandjeng toean. Dit uur is het beste voor een gesprek. Het lichaam en de geest zijn dan zoo rustig, dat een goed woord dan eerder een goede plaats vindt …”

„O, zoo, babah heeft een goed woord te doen?” vroeg de resident glimlachend.

„Ook wenschte ik, dat niemand mij zag, toen ik den tuin van het residentiehuis insloop.”

Van Gulpendam spitste de ooren.

„Zoo geheimzinnig, babah!” zeide hij. „Is er weer iets met de pacht?”

„Ja, Kandjeng toean; maar toch ook nog wat anders.”

„Nu, laat hooren, babah.”

Bijkans had hij gezegd: „voorwaarts, halfwerk.” Als hij er de maleische vertaling dadelijk van had kunnen uitgooien, zou het zeker geschied zijn. Bij tijds bedacht hij zich, dat de Chinees de scheepstermen toch niet zou begrijpen.

Babah Lim Yang Bing verhaalde nu op zijn manier, de aanhaling van de partij opium bij de djaga monjet[78]in de Moeara Tjatjing, en trachtte den resident aan het verstand te brengen, dat hetgeen daar gecalangeerd was, geen opium was.

„Maar, wat is het dan?” vroeg Van Gulpendam.

„Niets anders dan „pretto”6vermengd met verschillende „gettahs” (verdikt plantensap).”

„Wel, dan is de zaak gezond, babah,” zei de resident spottend. „Dan bestaat er geen overtreding.”

„Ja, maar de assistent-resident van politie beweert, dat het wel opium is.”

„Drommels!”

„Hij heeft een paar Chineesche experten geraadpleegd en die, niet wetende, van waar of van wien die aanhaling afkomstig was, hebben verklaard, dat het is uitmuntende tjandoe, „roepanja bahoenja dan rasanja,” (naar reuk en smaak te oordeelen) beter dan die door het Gouvernement aan de pachters verstrekt …”

„Heeft de assistent-resident u dat gezegd, babah?” vroeg Van Gulpendam verbaasd.

„Ja, Kandjeng toean. Hij heeft nog meer gedaan. Hij heeft een monster in handen gesteld van den apotheker.”

„En wat heeft die beslist?”

„Die heeft een proces-verbaal opgemaakt, waarbij geconstateerd is, dat het tjandoe is met een gehalte van 32 percent morphine.”

„Dat ’s jammer, babah; dan kan ik er niets meer aan doen. Dan moet de zaak haren loop hebben.”

„Maar, als de Kandjeng toean toch wilde.…”

„Neen, babah, neen,…”sprak hij verstrooid en op een toon, alsof hij aan iets anders dacht. „Neen, er is niets aan te doen.”

„Dat spijt mij,” sprak de Chinees als met een zucht, ofschoon de stereotype glimlach van zijn gelaat niet week.

En met een soort tact het onderwerp van het gesprek[79]wijzigende, bleef hij een oogenblik praten over de nieuwtjes van den dag, over den handel, over de aangekomen schepen, enz., toen hij eindelijk uitriep:

„Gisteren kwam deWijbertonvan de Rotterdamsche Lloyd op de reede. Ik heb daarmede een fraaie factuur havanah-sigaren gekregen. Er is een kleine partij bij, dozijns-gewijs in sigarenkokers verpakt. Die zijn zeer fraai. Ik heb zoo’n koker bij mij. Wil de Kandjeng toean haar eens bezichtigen?”

De Chinees haalde bij die woorden een sigarenkoker voor den dag, die wat vorm betrof, snoeperig mocht heeten, terwijl zij op het bovenvlak een borduurwerkje vertoonde, hetwelk een lief frisch bouquet rozen voorstelde.

De resident bekeek en bewonderde den koker en opende hem daarna. Twaalf onberispelijk fijne havanahpunten vertoonden hare goudkleur, en duidde dan ook door den heerlijken geur, die zich verspreidde, dat daar uitstekend fabrikaat in dien koker verscholen was. En gedurende het gewawel van den Chinees, èn gedurende de bezichtiging van den sigarenkoker was de resident als afgetrokken, als verstrooid geweest. Blijkbaar waren zijne gedachten elders. Hij reikte den koker aan den Chinees weer over met de woorden:

„Zeer fraai, inderdaad.”

„Mag ik dat den Kandjeng toean aanbieden?”

„Wat, gij wilt?.…”

„O, het is slechts eene kleinigheid. De Kandjeng toean zal eene heerlijke sigaar rooken, dat verzeker ik hem, en hij doet mij een groot genoegen met dat luttele geschenk van mij aan te nemen.”

Zonder een woord te antwoorden, zonder een gebaar van toestemming liet de resident geheel achteloos den sigarenkoker op het penanttafelje vallen, dat naast hem stond, en vervolgde, als ware er niets gebeurd, het gesprek van straks:

„Toen die opium aan wal gebracht werd, was er toen iemand aan den oever?”

„Niemand dan mijne twee spionnen: Liem King en Than Khan.”

„Kunt gij die vertrouwen?”

„O, volkomen! Die zijn hoegenaamd niet te vreezen,” antwoordde de Chinees met een valschen glimlach.[80]

„De opium werd aangetroffen in de nabijheid van de plek, waar Ardjan gevonden werd?”

„Ja, geen twee honderd vademen er van daan.”

„En daarbij werd eene djoekoeng gevonden, waarmede hij aan wal gekomen is, nietwaar?”

„Ja, een prahoe sajab, Kandjeng toean.”

„Dan weet ik genoeg, babah.”

De sluwe Chinees begreep met een half woord. Hij stond op, om zich te verwijderen. De resident wenkte hem om nog te blijven zitten.

„Gij spreekt niet van de andere zaak, babah,” zei hij achteloos.

„Van welke?”

„Ardjan is vreeselijk mishandeld geworden door uw zoon Lim Ho.”

„Men heeft slechts verdriet van zijne kinderen, Kandjeng toean,” betuigde de Chinees.

„Er is door den chef van den geneeskundigen dienst een proces-verbaal opgemaakt, dat zeer bezwarend is. Ik vrees, ik vrees.…”

„Och, een mensch heeft op de wereld veel te doorstaan, Kandjeng toean. Is er geen middel, om dat met dien toean dokter te schikken?”

„Wie weet? Als ik die zaak te behandelen had, dan.…”

„Astaga! (och) Kandjeng toean, help mij, ik bid u.…”

„Ik zal zien.… Veel zal van u afhangen, babah. Mishandeling wordt zwaar, zeer zwaar gestraft!”

De Chinees begreep den niet te ingewikkelden wenk. Hij tastte in den zak, en haalde een keurig theedoosje, fraai van zilver vervaardigd, te voorschijn.

„Ik ontving ook met deWijbertoneen stel prachtig zilverwerk uit Parijs. Zie mij dat ciseleerwerk eens aan. Zou Van Kempen in Den Haag het zoo kunnen?”

„Ja, het is fraai, zeer fraai zelfs,” antwoordde de resident bewonderend.

„Ik heb die doos met zuivere Chousong laten vullen, zooals nooit naar Europa verzonden, en zooals alleen aan het hof te Pekin gedronken wordt. Ruik dien inhoud eens, Kandjeng toean.”

De resident bracht de geopende doos aan den neus, maar liet alvorens den blik er in vallen.

„Heerlijk! heerlijk!” sprak hij. „Gij moet mij van die[81]soort thee zenden. De „njonja” (mevrouw) pruttelt altijd over haren „lengganan” (leverancier).”

„O, mag ik den Kandjeng toean verzoeken, die doos voor de njonja aan te nemen?”

„Ik dank u voor haar, babah; gij doet haar daarmede werkelijk genoegen.”

Het gelaat van den Chinees glom van tevredenheid. Hij meende een voet in den stijgbeugel te hebben.

„Mag ik hopen, dat Kandjeng toean de zaak zal.…”

„Ik beloof niets, babah,” antwoordde Van Gulpendam. „Ik zal zien, wat ik doen kan.”

De resident stond op, om te toonen, dat de audientie geëindigd was. Plotseling bedacht hij zich:

„Gij weet, wie uw zoon Lim Ho wegens die mishandeling aangeklaagd heeft?”

„Ja, Kandjeng toean. Dat is Pak Ardjan, de vader van den djoeroemoedi.”

„Dat’s een erge opiumsmokkelaar, nietwaar? Die zal nog wel eens in de kaars vliegen.”

De Chinees keek verrast op; maar hij begreep met een half woord.

„Zoo staat hij ten minste bij de politie bekend,” vervolgde de resident achteloos. „Nu, om het even, ik zal zien, wat ik doen kan.”

Babah Lim Yang Bing trad op het hoofd van gewestelijk bestuur toe, en reikte hem ongedwongen de hand. Maatje aan maatjes dief, och dat mocht wel, nietwaar? Maar in dat oogenblik kwam Anna’s lieveling-hond, een fraaie kangoeroe, de pandoppo binnen gevlogen, en sprong kwispelstaartend tegen den heer des huizes op. Deze greep den voorpoot van den fraai getijgerden hond en legde hem in de uitgestoken hand van den babah.

„O! sama djoega, Kandjeng, toean!” (O, dat is voor mij hetzelfde, Hoog Edele Heer) betuigde de Chinees met zijn onverstoorbaren glimlach op de lippen, terwijl hij hartelijk den hondenpoot schudde.

Of de Nederlandsche hoofdambtenaar dat: „O! sama djoega, Kandjeng toean”7van den Chinees begreep?[82]Toen hij zich alleen in de pandoppo bevond, opende hij den sigarenkoker met hebzuchtigen blik, en schudde haar op tafel leeg. Zijn gelaat straalde als het ware een waas van verrukking uit. Iedere havanah was toch in een bankbiljet van duizend gulden gewikkeld, echter zoo, dat de punteinden der sigaren onbekleed waren gebleven, en dus bij het openen van den sigarenkoker van het bankpapier niets te ontwaren was. Hij tastte in de theedoos, en stiet ook daarin met de vingers op van die voor het gevoel zoo zachte papiertjes. Hij wilde ze er uithalen; maar zich plotseling bezinnende, borg hij de kostbare sigaren weer op, greep koker en doos en stoof naar zijn kantoor, waar hij den bekenden brief over de regeling der volgorde van de gedingen aan den voorzitter van den landraad van Santjoemeh schreef. Toen hij daarmeê klaar was, hoorde hij zijne ega in de binnengalerij, die juist van ’Mbok Karjå, afscheid nam.

„Hari ontong!” (een geluksdag) fluisterde hij de schoone Laurentia in het oor.

Hij sloeg den arm om haren hals, en troonde haar zoo mede.

„Hari ontong?” vroeg zij, terwijl zij zijne omhelzing beantwoordde, door haren arm om zijne leest te slaan, en hem met schitterende oogen aan te kijken.

In het echtelijk vertrek aangekomen, sloot hij, zonder zijne gade los te laten, de deur, en gaf een draai aan den sleutel. Dat handgebaar verlevendigde nog meer, als het kon, de nieuwsgierigheid van haren blik. Met een bevallige beweging sloot zij zich nog inniger tegen hem aan, en drukte hem een kus op de lippen.

Maar, bij de tafel aangekomen, liet hij haar los, schudde den sigarenkoker en het theedoosje daarop leeg, en liet de schoone Laurentia vijf en twintig papiertjes ontwaren, waaromtrent zich niet te vergissen viel, en die wel duidelijk op hare zijdeachtige oppervlakten te kennen gaven, dat elk daarvan eene waarde van duizend gulden vertegenwoordigde.

Een zweem van teleurstelling vloog over het gelaat van de schoone vrouw. Maar, dat was slechts bliksemsnel geweest, geheel en al onmerkbaar voor haren echtgenoot. Die zag haar integendeel met verrukking toetasten, de sigaren ontdoen van het dure omhulsel, de bankbiljetten,[83]die uit het theebusje te voorschijn gekomen en erg verkreukeld waren, gladstrijken en om hare vingeren winden.

„Vijf en twintig duizend gulden!” zei zij opgetogen. „Een aardig sommetje!.… Waarlijk, het is heden hari ontong; want dat gevoegd bij wat ik heb.…”

„Wat gij hebt?”

„Ja, wat ik zoo even van ’Mbok Karjå ontvangen heb.”

„Maar, wat dan toch?.… Vertel.…”

„Strakjes,” antwoordde Laurentia. „Eerst dat.…”

Zij ontwikkelde daarop een „boengkoesan” (pakje), dat op de tafel lag, naast eene kartonnen doos, die alle sporen droeg geopend te zijn geweest. Toen zij de pisangbladeren, dien de boengkoesan omsloten, opengemaakt en verwijderd had, kwam daaruit een kommetje van gemeen aardewerk, waarin eene groenachtige lillende geleimassa, die er zeer vies uitzag, ontwaard werd.

„Eerst dat!” herhaalde Laurentia; terwijl zij met een Chineesch steenen lepeltje eene hoeveelheid van die groene massa ter dikte van eene hazelnoot schepte, en hem dat voor den mond hield, alsof zij hem voeren wilde. „Eerst dat, Gulpie!”

Van Gulpendam sloeg een radeloozen blik op dien afzichtelijken knikker. Zijn gelaat gaf walging te kennen.

„Alweer die viezigheid,” zei hij onderworpen. „Het geeft toch niets.”

„O, dat is een geheel nieuwe„obat” (middel). Die moet werken. ’Mbok Karjå, heeft die verkregen door „gekko’s,” „oendoek”, „oerat minjangan”, „laler idjoe” en „sarong lawet”8[84]met „daoen gettal”9, tot een dikke gelei te laten verkoken en indampen.”

„En wil je me dat laten slikken?”

„Kom, Gulpie!” zei de schoone Laurentia, met smeekende, maar vurig schitterende oogen, terwijl zij hem het lepeltje met de eene hand voor den mond hield, en met de andere den rug krieuwelde. „Kom, je zult eens ondervinden, welke heerlijke uitwerking.… Toe.… kom, slik! daarna zal ik je vertellen, hoe ik een even groote hari ontong heb als gij … Toe, ventje, wees nu niet kinderachtig.…”

Of het de fleemende en teedere smeekingen zijner echtgenoote waren, of wel de toezegging van het verhaal, die Van Gulpendam deden zwichten? Genoeg zij het, dat hij de oogen sloot, den mond opende; terwijl zij hem het lepeltje tusschen de lippen bracht, en den vaal groenachtigen inhoud op de tong ledigde. Hij maakte, terwijl hij proefde, zoo een gebaar van walging, dat zijn middenrif eene waarlijk onheilspellende beweging volvoerde.

„Slikken!… Slikken!” riep de schoone Laurentia, en klopte hem zachtkens met de mollige vlakke hand op den rug. „Slikken!… Toe, slikken!… Zoo!… zoo is het goed! En nu aflikken! Toe, het goedje is te kostbaar!”

En de rampzalige echtgenoot was genoodzaakt tot het laatste zweempje van het vieze goedje, dat op het lepeltje was blijven kleven, af te likken en in te zwelgen, totdat hij eindelijkdaarmeêklaar was.

„En nu het verhaal?” vroeg hij.

„Kom hier op den divan bij mij zitten, Gulpie,” zeide zij. „Ik zal je alles vertellen.”[85]

Zij nam evenwel de kartonnen doos met zich, en zette die in hare nabijheid op den divan neder. Toen nam zij naast van Gulpendam plaats, en sloeg de beenen kruiselings onder haar lijf, waarbij de bovenopening der kabaja onbescheiden genoeg gaapte, om een blik te gunnen aan een boezem, die nog schoone plastische vormen vertoonde, en nog wel geschikt was, om zelfs een echtgenoot te boeien, ja, in vuur en vlam te zetten.

En nu verhaalde zij, dat ’Mbok Karjå haar in het diepste geheim medegedeeld had, dat Lim Ho tot dolwordens toe verliefd was op baboe Dalima en,—alsof zij dat niet reeds wist, voegde zij er met een vreemden glimlach bij,—en, dat hij er alles, alles voor over had, om het schoone meisje in zijn bezit te krijgen. De ontvoering van laatst was daar het bewijs wel van, en het had den armen jongen wel gespeten, dat hij toen zijn doel niet bereikt had.

Dat verhaal geschiedde niet vloeiend, niet onafgebroken in eens. Neen, de schoone Laurentia was artiste in het vak. Zij nam haren tijd behoorlijk waar, en wist de noodige nuanceering aan te brengen, hier en daar van eenige schuchtere terughouding te doen blijken, dan weer eene vrijheid van uitdrukking te betrachten, die het hartstochtelijke, ja het onkiesche vrij wel nabij kwam. Zij manoeuvreerde zoo, dat het slot van het verhaal, hetwelk met eene schildering van den hartstochtelijken Chinees tegenover de bekoorlijkheden van de lieve Dalima als met een vuurwerkbouquet eindigde, op het verbeide oogenblik plaats had.

Van Gulpendam had eerst met alle aandacht zitten luisteren. Dat sterk gekleurde verhaal had hem geboeid. Maar,… was ’t het mixtum compositum, hetwelk hij geslikt had, dat begon te werken? Of was het de fraaie gezichtseinder, welke hem de kabaja-opening der schoone Laurentia bood, die zijne aantrekkingskracht op hem uitoefende? Of waren andere machten in het spel? Want de sluwe vrouw had vele streken op haar kompas. Bij haar was het verleidelijke niet altijd gelegen in hetgeen zij uitsprak; wel meestal in hetgeen zij behendig weerhield, in hetgeen zij met een schier niet waar te nemen gebaar te kennen gaf, in het gesluierde van een oogknipje, in de nevengedachte van eene pruilende beweging[86]der lippen, in de beteekenis van een glimlach, die dien der engelen in naïeviteit kon evenaren. Hoe het ook zij, waaraan ook toe te schrijven, aan een dezer beweegkrachten of aan den invloed van allen te zamen, zooveel is zeker, dat bij de bewerking hoofd en hart van den ambtenaar met behendige hand gekneed werden. Genoeg zij het te weten, dat hij, na eerst kalm en aandachtig toegeluisterd te hebben, zichtbaar onrustig werd; dat hij zachtkens naar zijne levensgezellin toeschoof. Toen hij haar zoo dicht mogelijk genaderd was, vleidde hij zich streelend tegen dat schoon gevormde lichaam, leunde met het hoofd op haren schouder, verborg het gelaat onder hare weelderige donkere krullen, snoof met kracht en met wellust den bloemengeur, waarmede zij doortrokken waren, daaruit op, en sloeg zijn arm om de aanvallige leest, die hem als het ware daartoe uitnoodigde. In één woord, hij was geheel en al hartstocht, geheel en al in lichtenlaaie opgegaan, toen zij haar verhaal beëindigde met de woorden:

„’MbokKarjå,” zoo besloot zij haar verhaal, „heeft mijne hulp voor haren beschermeling, voor den smachtend verliefde ingeroepen. Zij heeft mij verzocht te pogen Dalima gunstig voor haren aanbidder te stemmen. Als dankbaarheidsbetoon van den gelukkige, dien ik zou maken, heeft zij mij dit aangeboden.”

En bij die woorden opende Laurentia de kartonnen doos en haalde daaruit een fraai bloedkoralen snoer, hetwelk eene groote rosette van edelgesteente tot sluitstuk had.

„Zie,” sprak zij, „die briljanten alleen zijn ruim tien duizend gulden waard.”Zij sloeg zich het fraaie snoer om den blanken hals. De prachtig roode koralen, met haren rooskleurigen weerschijn, deden inderdaad de fijne huid, die zij tooiden, in hare bedwelmende vleeschkleurige schakeering overheerlijk uitkomen. Het snoer slingerde in bevallige bochten langs de welgevulde sleutelbeenderen, terwijl het briljante sluitstuk tusschen de hartvormige uitsnijding van de kabaja daalde, waar het zijne naaste omgeving met zijne schitterende lichtstralen overtoog.

Maar Van Gulpendam had thans geene oogen voor het juweel. Hij omvatte het middel zijner echtvriendin hartstochtelijk met beide armen, klemde haar onstuimig aan de borst, overdekte hare wangen, haar voorhoofd, hare lippen, haren hals, de hartvormige uitsnijding met kussen,[87]met brandende kussen, en riep in de hoogste vervoering uit:

„Je bent schoon, mijne Laurentia! Onvergelijkelijk schoon!”

„De obat!… De obat!” juichte zij, terwijl zij haren echtgenoot met hare schoone oogen diep in de zijne staarde, en hem als het ware verslond. „Zie je wel! De obat!… Ditmaal heeft ’Mbok Karjå, zich zelve overtroffen!… Zie je wel, Gulpie!… Zie je wel …”

„Ja, mijn Laurtje!” kreet hij in vervoering! „Ja, de obat!… Ik voel het. Ik steven met volle zeilen! Klaar bij het anker!… Betoel, betoel! (inderdaad) Hari ontong!”[88]

1Landraad.De landraden op Java zijn de gewone dagelijksche rechtbanken voor Inlanders en met dezen gelijkgestelden. Zij zijn gevestigd op alle hoofdplaatsen van gewesten en van afdeelingen, aan wier hoofd eenassistent-residentgeplaatst is, en zijn samengesteld uit twee Inlandsche hoofden tot leden, uit den panghoeloe tot adviseur, en worden gepresideerd door een rechterlijk ambtenaar. De djaksa (Inlandsch officier van justitie) vervult daarbij de betrekking van ambtenaar van het openbaar ministerie; terwijl aan die rechtbanken daarenboven nog een griffier en een deurwaarder (beiden Europeanen) toegevoegd zijn. Voor enkele residentiën treden de residenten of assistent-residenten als voorzitters der landraden op.↑2Hij heeft in ieder geval voor mijn pleizier zooveel maanden gezeten.Zulke gevallen zijn niet zeldzaam. Die zich daarvan overtuigen wil, zieMacht tegen rechtdoor den raadsheer bij het Hoog Gerechtshof van Ned. Indië Mr.M. C. Piepers, Eerste gedeelte bladz. 196.↑3Een minister van Koloniën eens aan den Koning schreef.Ziet daaromtrent de aanteekeningNo. 1op bladz. 47 hiervoren. Een uittreksel van bedoelde depêche is te vinden op bladz. 25 vanEene bijdrage tot de studie der opiumquaestie op Java.—De officiëele litteratuurdoor Mr.W. K. Baron Van Dedem,Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal.↑4Om die zaak aan de behandeling van den bevoegden rechter te onttrekken.Dat zoo iets wel eens voorvalt, is te lezen op bladz. 15, 16, 17, 18 en 19 van de brochureIets over de afhankelijkheid van de Nederlandsch-Indische rechterlijke ambtenaren, in de laatste helft van 1880 bij J. H. De Bussy te Amsterdam uitgegeven.↑5Den Grooten Heer met den stralenkrans van zijne meervoudige zonneschermen omgaf.Het is begrijpelijk, dat ijdele ambtenaren er meer dan een pajoeng op na houden. In den regel staan in zoo’n standaard vier van die hoogwaardigheids emblemata, b. v.: een voor hooge gelegenheden als: Koningsverjaardag, Chineesch Nieuwjaar, Garebeg besar, enz.; een voor gewone officieele, eene voor niet officieele gelegenheden, als het afleggen van bezoeken, enz.en eene voor de wandelingen.↑6Prettoook „tahi madat” genoemd, is het uitschraapsel van de opiumpijp. Dat residu wordt vermengd met het verdikte sap, vooral van de Sedap malam, de Polyanthes tuberosa en van de Gandja, de Canabis Indica. Zoo wordt de opium inN.-I.op groote schaal vervalscht, zeer ten nadeele—hoe jammer nietwaar?—van de schatkist, maar vooral ten nadeele van de menschheid; want de vervalschingsmiddelen zijn nog veel schadelijker, dan de morphine, die het hoofdbestanddeel der opium uitmaakt.↑7O! sama djoega, Kandjeng toean.Dat tafereel van den resident met den Chinees en den hond is meesterlijk in teekening gebracht doorJ. den Beerin zijneTjampoer-Adoek, uitgave vanGualth.Kolffte Leiden enG. Kolff & Co., te Batavia.↑8Gekko’soendoek, oerat minjangan, laler idjoe, sarong lawet, Van al deze dieren worden door zoogenaamde deskundigen teeldriftprikkels vervaardigd. Zie omtrent de gekko de aanteekeningNo. 2op bladz. 40 hiervoren. De oendoek, te Bandjermasin sedjangang genoemd, is een vischje dat zeer veel in de moerassige streken van Zuid Borneo, maar ook hier en daar op Java aangetroffen wordt. Het heeft een kop, die wel eenige overeenkomst met dien van een paard heeft. Ik heb niet kunnen opsporen, hoe de geleerden deze heeten. Zij kan niet tot de Hypocampi behooren, die in het aquarium te Amsterdam aanwezig zijn; het verschil daarmede is te groot. De oendoek, waarop hier bedoeld wordt, heeft geheel en al het lichaam van een visch, maar kan zich met de borstvinnen zeer vlug over drooggevallen modder voortbewegen. Er bestaan verscheidene soorten van oendoek. Die soort evenwel, die met fijne grasgroene schubben bedekt is, wordt voor erotische doeleinden het meest geschikt geacht. Oerat minjangan zijn hertenpeezen,[84]voornamelijk afkomstig van de Cervus russa. Er wordt in hertenpeezen een belangrijken handel gedreven, daar de Chineezen een kopje bouillon, daarvan gekookt, als een uitstekend aphrodisiacon hebben leeren kennen. De laler idjoe, hier bedoeld, is eene vrij groote groengoudvlieg, wie de erotische eigenschappen van de Kantharis toegekend worden. Sarong lawet zijn de zoo bekende eetbare vogelnestjes. Lawet is de Javaansche naam van de zeezwaluw, de hirundo esculenta, die haar nestje uit een soort slijm bouwt. Ook die nestjes worden als uitstekend opwekkingsmiddel door de Chineezen geroemd.↑9Daoen gettal is een gewas, dat door de Javanen Rawèh, en door de geleerden Mucuna prurita geheeten wordt. De boontjes worden voor een sterk werkend aphrodisiacon gehouden.↑

1Landraad.De landraden op Java zijn de gewone dagelijksche rechtbanken voor Inlanders en met dezen gelijkgestelden. Zij zijn gevestigd op alle hoofdplaatsen van gewesten en van afdeelingen, aan wier hoofd eenassistent-residentgeplaatst is, en zijn samengesteld uit twee Inlandsche hoofden tot leden, uit den panghoeloe tot adviseur, en worden gepresideerd door een rechterlijk ambtenaar. De djaksa (Inlandsch officier van justitie) vervult daarbij de betrekking van ambtenaar van het openbaar ministerie; terwijl aan die rechtbanken daarenboven nog een griffier en een deurwaarder (beiden Europeanen) toegevoegd zijn. Voor enkele residentiën treden de residenten of assistent-residenten als voorzitters der landraden op.↑2Hij heeft in ieder geval voor mijn pleizier zooveel maanden gezeten.Zulke gevallen zijn niet zeldzaam. Die zich daarvan overtuigen wil, zieMacht tegen rechtdoor den raadsheer bij het Hoog Gerechtshof van Ned. Indië Mr.M. C. Piepers, Eerste gedeelte bladz. 196.↑3Een minister van Koloniën eens aan den Koning schreef.Ziet daaromtrent de aanteekeningNo. 1op bladz. 47 hiervoren. Een uittreksel van bedoelde depêche is te vinden op bladz. 25 vanEene bijdrage tot de studie der opiumquaestie op Java.—De officiëele litteratuurdoor Mr.W. K. Baron Van Dedem,Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal.↑4Om die zaak aan de behandeling van den bevoegden rechter te onttrekken.Dat zoo iets wel eens voorvalt, is te lezen op bladz. 15, 16, 17, 18 en 19 van de brochureIets over de afhankelijkheid van de Nederlandsch-Indische rechterlijke ambtenaren, in de laatste helft van 1880 bij J. H. De Bussy te Amsterdam uitgegeven.↑5Den Grooten Heer met den stralenkrans van zijne meervoudige zonneschermen omgaf.Het is begrijpelijk, dat ijdele ambtenaren er meer dan een pajoeng op na houden. In den regel staan in zoo’n standaard vier van die hoogwaardigheids emblemata, b. v.: een voor hooge gelegenheden als: Koningsverjaardag, Chineesch Nieuwjaar, Garebeg besar, enz.; een voor gewone officieele, eene voor niet officieele gelegenheden, als het afleggen van bezoeken, enz.en eene voor de wandelingen.↑6Prettoook „tahi madat” genoemd, is het uitschraapsel van de opiumpijp. Dat residu wordt vermengd met het verdikte sap, vooral van de Sedap malam, de Polyanthes tuberosa en van de Gandja, de Canabis Indica. Zoo wordt de opium inN.-I.op groote schaal vervalscht, zeer ten nadeele—hoe jammer nietwaar?—van de schatkist, maar vooral ten nadeele van de menschheid; want de vervalschingsmiddelen zijn nog veel schadelijker, dan de morphine, die het hoofdbestanddeel der opium uitmaakt.↑7O! sama djoega, Kandjeng toean.Dat tafereel van den resident met den Chinees en den hond is meesterlijk in teekening gebracht doorJ. den Beerin zijneTjampoer-Adoek, uitgave vanGualth.Kolffte Leiden enG. Kolff & Co., te Batavia.↑8Gekko’soendoek, oerat minjangan, laler idjoe, sarong lawet, Van al deze dieren worden door zoogenaamde deskundigen teeldriftprikkels vervaardigd. Zie omtrent de gekko de aanteekeningNo. 2op bladz. 40 hiervoren. De oendoek, te Bandjermasin sedjangang genoemd, is een vischje dat zeer veel in de moerassige streken van Zuid Borneo, maar ook hier en daar op Java aangetroffen wordt. Het heeft een kop, die wel eenige overeenkomst met dien van een paard heeft. Ik heb niet kunnen opsporen, hoe de geleerden deze heeten. Zij kan niet tot de Hypocampi behooren, die in het aquarium te Amsterdam aanwezig zijn; het verschil daarmede is te groot. De oendoek, waarop hier bedoeld wordt, heeft geheel en al het lichaam van een visch, maar kan zich met de borstvinnen zeer vlug over drooggevallen modder voortbewegen. Er bestaan verscheidene soorten van oendoek. Die soort evenwel, die met fijne grasgroene schubben bedekt is, wordt voor erotische doeleinden het meest geschikt geacht. Oerat minjangan zijn hertenpeezen,[84]voornamelijk afkomstig van de Cervus russa. Er wordt in hertenpeezen een belangrijken handel gedreven, daar de Chineezen een kopje bouillon, daarvan gekookt, als een uitstekend aphrodisiacon hebben leeren kennen. De laler idjoe, hier bedoeld, is eene vrij groote groengoudvlieg, wie de erotische eigenschappen van de Kantharis toegekend worden. Sarong lawet zijn de zoo bekende eetbare vogelnestjes. Lawet is de Javaansche naam van de zeezwaluw, de hirundo esculenta, die haar nestje uit een soort slijm bouwt. Ook die nestjes worden als uitstekend opwekkingsmiddel door de Chineezen geroemd.↑9Daoen gettal is een gewas, dat door de Javanen Rawèh, en door de geleerden Mucuna prurita geheeten wordt. De boontjes worden voor een sterk werkend aphrodisiacon gehouden.↑

1Landraad.De landraden op Java zijn de gewone dagelijksche rechtbanken voor Inlanders en met dezen gelijkgestelden. Zij zijn gevestigd op alle hoofdplaatsen van gewesten en van afdeelingen, aan wier hoofd eenassistent-residentgeplaatst is, en zijn samengesteld uit twee Inlandsche hoofden tot leden, uit den panghoeloe tot adviseur, en worden gepresideerd door een rechterlijk ambtenaar. De djaksa (Inlandsch officier van justitie) vervult daarbij de betrekking van ambtenaar van het openbaar ministerie; terwijl aan die rechtbanken daarenboven nog een griffier en een deurwaarder (beiden Europeanen) toegevoegd zijn. Voor enkele residentiën treden de residenten of assistent-residenten als voorzitters der landraden op.↑

1Landraad.De landraden op Java zijn de gewone dagelijksche rechtbanken voor Inlanders en met dezen gelijkgestelden. Zij zijn gevestigd op alle hoofdplaatsen van gewesten en van afdeelingen, aan wier hoofd eenassistent-residentgeplaatst is, en zijn samengesteld uit twee Inlandsche hoofden tot leden, uit den panghoeloe tot adviseur, en worden gepresideerd door een rechterlijk ambtenaar. De djaksa (Inlandsch officier van justitie) vervult daarbij de betrekking van ambtenaar van het openbaar ministerie; terwijl aan die rechtbanken daarenboven nog een griffier en een deurwaarder (beiden Europeanen) toegevoegd zijn. Voor enkele residentiën treden de residenten of assistent-residenten als voorzitters der landraden op.↑

2Hij heeft in ieder geval voor mijn pleizier zooveel maanden gezeten.Zulke gevallen zijn niet zeldzaam. Die zich daarvan overtuigen wil, zieMacht tegen rechtdoor den raadsheer bij het Hoog Gerechtshof van Ned. Indië Mr.M. C. Piepers, Eerste gedeelte bladz. 196.↑

2Hij heeft in ieder geval voor mijn pleizier zooveel maanden gezeten.Zulke gevallen zijn niet zeldzaam. Die zich daarvan overtuigen wil, zieMacht tegen rechtdoor den raadsheer bij het Hoog Gerechtshof van Ned. Indië Mr.M. C. Piepers, Eerste gedeelte bladz. 196.↑

3Een minister van Koloniën eens aan den Koning schreef.Ziet daaromtrent de aanteekeningNo. 1op bladz. 47 hiervoren. Een uittreksel van bedoelde depêche is te vinden op bladz. 25 vanEene bijdrage tot de studie der opiumquaestie op Java.—De officiëele litteratuurdoor Mr.W. K. Baron Van Dedem,Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal.↑

3Een minister van Koloniën eens aan den Koning schreef.Ziet daaromtrent de aanteekeningNo. 1op bladz. 47 hiervoren. Een uittreksel van bedoelde depêche is te vinden op bladz. 25 vanEene bijdrage tot de studie der opiumquaestie op Java.—De officiëele litteratuurdoor Mr.W. K. Baron Van Dedem,Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal.↑

4Om die zaak aan de behandeling van den bevoegden rechter te onttrekken.Dat zoo iets wel eens voorvalt, is te lezen op bladz. 15, 16, 17, 18 en 19 van de brochureIets over de afhankelijkheid van de Nederlandsch-Indische rechterlijke ambtenaren, in de laatste helft van 1880 bij J. H. De Bussy te Amsterdam uitgegeven.↑

4Om die zaak aan de behandeling van den bevoegden rechter te onttrekken.Dat zoo iets wel eens voorvalt, is te lezen op bladz. 15, 16, 17, 18 en 19 van de brochureIets over de afhankelijkheid van de Nederlandsch-Indische rechterlijke ambtenaren, in de laatste helft van 1880 bij J. H. De Bussy te Amsterdam uitgegeven.↑

5Den Grooten Heer met den stralenkrans van zijne meervoudige zonneschermen omgaf.Het is begrijpelijk, dat ijdele ambtenaren er meer dan een pajoeng op na houden. In den regel staan in zoo’n standaard vier van die hoogwaardigheids emblemata, b. v.: een voor hooge gelegenheden als: Koningsverjaardag, Chineesch Nieuwjaar, Garebeg besar, enz.; een voor gewone officieele, eene voor niet officieele gelegenheden, als het afleggen van bezoeken, enz.en eene voor de wandelingen.↑

5Den Grooten Heer met den stralenkrans van zijne meervoudige zonneschermen omgaf.Het is begrijpelijk, dat ijdele ambtenaren er meer dan een pajoeng op na houden. In den regel staan in zoo’n standaard vier van die hoogwaardigheids emblemata, b. v.: een voor hooge gelegenheden als: Koningsverjaardag, Chineesch Nieuwjaar, Garebeg besar, enz.; een voor gewone officieele, eene voor niet officieele gelegenheden, als het afleggen van bezoeken, enz.en eene voor de wandelingen.↑

6Prettoook „tahi madat” genoemd, is het uitschraapsel van de opiumpijp. Dat residu wordt vermengd met het verdikte sap, vooral van de Sedap malam, de Polyanthes tuberosa en van de Gandja, de Canabis Indica. Zoo wordt de opium inN.-I.op groote schaal vervalscht, zeer ten nadeele—hoe jammer nietwaar?—van de schatkist, maar vooral ten nadeele van de menschheid; want de vervalschingsmiddelen zijn nog veel schadelijker, dan de morphine, die het hoofdbestanddeel der opium uitmaakt.↑

6Prettoook „tahi madat” genoemd, is het uitschraapsel van de opiumpijp. Dat residu wordt vermengd met het verdikte sap, vooral van de Sedap malam, de Polyanthes tuberosa en van de Gandja, de Canabis Indica. Zoo wordt de opium inN.-I.op groote schaal vervalscht, zeer ten nadeele—hoe jammer nietwaar?—van de schatkist, maar vooral ten nadeele van de menschheid; want de vervalschingsmiddelen zijn nog veel schadelijker, dan de morphine, die het hoofdbestanddeel der opium uitmaakt.↑

7O! sama djoega, Kandjeng toean.Dat tafereel van den resident met den Chinees en den hond is meesterlijk in teekening gebracht doorJ. den Beerin zijneTjampoer-Adoek, uitgave vanGualth.Kolffte Leiden enG. Kolff & Co., te Batavia.↑

7O! sama djoega, Kandjeng toean.Dat tafereel van den resident met den Chinees en den hond is meesterlijk in teekening gebracht doorJ. den Beerin zijneTjampoer-Adoek, uitgave vanGualth.Kolffte Leiden enG. Kolff & Co., te Batavia.↑

8Gekko’soendoek, oerat minjangan, laler idjoe, sarong lawet, Van al deze dieren worden door zoogenaamde deskundigen teeldriftprikkels vervaardigd. Zie omtrent de gekko de aanteekeningNo. 2op bladz. 40 hiervoren. De oendoek, te Bandjermasin sedjangang genoemd, is een vischje dat zeer veel in de moerassige streken van Zuid Borneo, maar ook hier en daar op Java aangetroffen wordt. Het heeft een kop, die wel eenige overeenkomst met dien van een paard heeft. Ik heb niet kunnen opsporen, hoe de geleerden deze heeten. Zij kan niet tot de Hypocampi behooren, die in het aquarium te Amsterdam aanwezig zijn; het verschil daarmede is te groot. De oendoek, waarop hier bedoeld wordt, heeft geheel en al het lichaam van een visch, maar kan zich met de borstvinnen zeer vlug over drooggevallen modder voortbewegen. Er bestaan verscheidene soorten van oendoek. Die soort evenwel, die met fijne grasgroene schubben bedekt is, wordt voor erotische doeleinden het meest geschikt geacht. Oerat minjangan zijn hertenpeezen,[84]voornamelijk afkomstig van de Cervus russa. Er wordt in hertenpeezen een belangrijken handel gedreven, daar de Chineezen een kopje bouillon, daarvan gekookt, als een uitstekend aphrodisiacon hebben leeren kennen. De laler idjoe, hier bedoeld, is eene vrij groote groengoudvlieg, wie de erotische eigenschappen van de Kantharis toegekend worden. Sarong lawet zijn de zoo bekende eetbare vogelnestjes. Lawet is de Javaansche naam van de zeezwaluw, de hirundo esculenta, die haar nestje uit een soort slijm bouwt. Ook die nestjes worden als uitstekend opwekkingsmiddel door de Chineezen geroemd.↑

8Gekko’soendoek, oerat minjangan, laler idjoe, sarong lawet, Van al deze dieren worden door zoogenaamde deskundigen teeldriftprikkels vervaardigd. Zie omtrent de gekko de aanteekeningNo. 2op bladz. 40 hiervoren. De oendoek, te Bandjermasin sedjangang genoemd, is een vischje dat zeer veel in de moerassige streken van Zuid Borneo, maar ook hier en daar op Java aangetroffen wordt. Het heeft een kop, die wel eenige overeenkomst met dien van een paard heeft. Ik heb niet kunnen opsporen, hoe de geleerden deze heeten. Zij kan niet tot de Hypocampi behooren, die in het aquarium te Amsterdam aanwezig zijn; het verschil daarmede is te groot. De oendoek, waarop hier bedoeld wordt, heeft geheel en al het lichaam van een visch, maar kan zich met de borstvinnen zeer vlug over drooggevallen modder voortbewegen. Er bestaan verscheidene soorten van oendoek. Die soort evenwel, die met fijne grasgroene schubben bedekt is, wordt voor erotische doeleinden het meest geschikt geacht. Oerat minjangan zijn hertenpeezen,[84]voornamelijk afkomstig van de Cervus russa. Er wordt in hertenpeezen een belangrijken handel gedreven, daar de Chineezen een kopje bouillon, daarvan gekookt, als een uitstekend aphrodisiacon hebben leeren kennen. De laler idjoe, hier bedoeld, is eene vrij groote groengoudvlieg, wie de erotische eigenschappen van de Kantharis toegekend worden. Sarong lawet zijn de zoo bekende eetbare vogelnestjes. Lawet is de Javaansche naam van de zeezwaluw, de hirundo esculenta, die haar nestje uit een soort slijm bouwt. Ook die nestjes worden als uitstekend opwekkingsmiddel door de Chineezen geroemd.↑

9Daoen gettal is een gewas, dat door de Javanen Rawèh, en door de geleerden Mucuna prurita geheeten wordt. De boontjes worden voor een sterk werkend aphrodisiacon gehouden.↑

9Daoen gettal is een gewas, dat door de Javanen Rawèh, en door de geleerden Mucuna prurita geheeten wordt. De boontjes worden voor een sterk werkend aphrodisiacon gehouden.↑

Back to IndexNext