[Inhoud]IX. HOOFT-DEEL.Van de viervoetige Dieren, zo wilde als tamme, die op de Kust van Zuriname gevonden werden.VVan de Tygers.an de wilde Dieren die op deze Kust gevonden werden zijn deTygersde gevaarlijkste, deze plagten deEuropeanenveel overlast te doen, maar zedert dat ’er altemets eens Jagt is opgemaakt, zijn ze verder Landwaarts opgeweken.Tyger-katten.Tyger-kattenof de gevlogte Tyger, zijnde een kleinder zoort.Wilde Varkens.Hier aan volgen de wildeVarkens, die hier redelijk veel zijn, haar hair of borzels is ongelijk veel dikker al dat van d’Europesche, want het schijnen eerder pennen, die op het end heel scherp zijn, als hair. Deze werden van deZurinaamscheopgevoet, nog klein zijn, gelijk als tamme Verkens, werd haar ook mede een naam gegeven, en als ze geropen werden zo komenze aanlopen en strijken tegen de beenen van haar Opvoeder aan, werden gestreeld gelijk de Honden.Pinco.DePincois niet zo groot als ’t wilde Verken, maar wel in edelheid in vele overtreffende; zijnde deze zoorten ook zeer menigvuldig, en heb die gezien in driften van 40. à 50. stuks by malkanderen. Deze gebruiken gene omwegen in de ren, maar lopen in alles regt uit regt aan, door Wateren, Huizen en Menschen, wijkende voor niets; leggende de snuit malkanderen agter op de heup, en zo daar een[170]of meer uitgeschoten worden sluiten de andere wederom.Buffels.Buffels, deze zijn zo groot als Koeijen, hebbende een vlees als Osse of Koe-vlees, wegende 500. à 600. ponden swaar, zijnde zeer goed en nutbaar om t’ eten.Ossen en Koeijen.OssenenKoeijen, maar zo menigvuldig niet dat de Vlees-houwers daar veel zoude te doen hebben.Harten.DeHartenworden veel tijds van rode of swarte Slaven gevangen, want de Planters hebben gemeenlijk een of twe swarte, dog meestendeel rode (om dat die het Land best kennen) Slaven, die dagelijks op de Jagt en uit Visschen gaan. Die vanParimaribo, zo ze in staat zijn, houden hier toe ook een of twe; dog liefst hebben zyKaraïbanen, want deze haar grootste vermaak is om te Jagen en te Visschen; wanneerze swaar werk, gelijk de swarte Slaven, moeten doen dan lopen zy weg.Kabritjes of Rheën.Kabritjesof Rheën, deze werden by de Borgers en Planters opgevoet als ander tam Vee, zijn niet groter als een gemene Bok; haar vlees is heel lekker, en zy bletteren als Schapen.Hazen.DeHazenzijn hier ook wel te hebben, maar van een ander slag en maakzel; de rug is bruin vermengt met witte stippen, de poten en ooren kort, zulks dat zy in ’t geheel geen gelijkenisse na andere hebben; de smaak is zeer delicaat en niet wild, zijnde het vlees heel en al als Kalfs-vlees.Konijnen.Konijnen, deze zijn zo aangenaam niet als de Vaderlandsche, hoewel deze nog zo blank zijn, ’t vlees veel droger, derhalven niet zo smakelijk. De kop alleen gelijkt iets na de Vaderlandsche Konijnen, zo men ’er egter de ooren af uitzondert, dewelke even als de poten heel kort zijn, ’t hair is doorgaans grauw.[171]Krocodillen.Krocodillenzijn niet heel groot, en ook ziet men ze zelden.Quotoes.Quotoes, deze is swart en eenige manier als de Apen, dog wat groter met een lange steert, waar mede zy zig van d’ eene Boom na d’ andere swengt; zy hebben een rood bakkes, het hair over ’t voor-hoofd hangende ziende uit als een oud grimmig gedrogt.Cuscary.Cuscary, deze is mede swart en kleinder, al om geschapen in gelijkheid van de Leeuw.Bos-dier Hayi.Het Bos-dierHayi, deze is zo groot als een Hond, heeft mede een aangezigt als een Meer-kat, ook een hangende buik ligt grauw, een zeer lange steert, wonderlijke plompe voeten als een Beer, lange klauwen, en schoon het zeer wild is zo werd het dog ligtelijk getempt, als het gevangen is; wegens de lange klauwen spelen deIndianendaar niet mede; dit Dier heeft men nog in de Bosschen, nog in de Huizen, ooit zien eten.Marmazet.Marmazet, deze is een klein aardig Diertje van een gele en groene koleur, veel kleinder als een Aap, nogtans beheerst het alle de andere Boom-danssende Aperige gezellen, op hare rug, rijdende, springende de dienaars van deze Marmazet van d’ eene Boom op d’ andere, haar daar-en-boven de spoor gevende met haar in de ooren te bijten, zo dat zy zelfs niet konnen afgesmeten worden, om dat zy zeer vast houden.Tatu.Tatu, deze is een span hoog en anderhalve span lang, en over al, tot zelf aan de buik, gewapend met schilden op malkanderen sluitende met leden, als of het een Harnas ware; heeft een lange spitze mond, een lange steert, onthoud zig by de Steen-klippen; zijn spijze is eenig klein Gedierte als Mieren, en diergelijke Aard-diertjen, nogtans hebben de zelve goed en vast vlees.[172]Serwoy, ook wel Cerigons.Serwoy, ook welCerigons, deze is wit, swart en grauw, gelijkende een Kat, heeft ook een steert. Werpende gemeenlijk zes Jongen, heeft een buidel met een snee of opening in de buik een halve span lang, en inwendig des splits heeft het nog een vel, dan de buik is hem niet open, en inwendig in de splits heeft het de tepels, en waar het heen gaat draagt het de Jongen inwendig in de splits, daar de zelve toe in en uit komen tot zy gaan konnen.Coaty.Coaty, deze is van de grote als een Haas, heeft een aangezigt als een Meer-kat, een hangende buik, kleine spitze ooren, een kleine kop, en de mond is van d’ oogen af langer als een voet, na voren spits, byna over al even dik; het heeft een enge bek, zo dat men kwalijk een kleine vinger daar kan in steken; als het gevangen word trekt het alle vier voeten by malkanderen, en men kan die met geen middel opbrengen.Pag of Pague.PagofPague, is mede een wild Dier, tamelijk hoog, hebbende eene wonderlijke gestalte van hoofd, een zeer schoon vel met witte as-grauwe en swarte vlakken. Als men het inEuropahadde zoude het veel in waardy zijn, maar word weinig gevangen.Tovous.Tovous, deze is een Otter gelijkende, as-grauw van koleur en spriklig bond, zijn voeten lang, redelijk dik, dog onaangenaam in ’t gezigt; houdende zig in de grond in vlietende wateren, doende geen Menschen schade; deze zijn boven alle zeer mals en aangenaam van vlees.Lootsmannen.Lootsmannen, deze is klein dog in alles de Apen gelijkende, hebbende lange nette baarden onder de kin, waar door zy vertonen een zekere zoort van deftigheid.Bakkers.Bakkers, worden zo genaamt, om dat zy de voorste poten zo bewegen als iemant die Deeg kneet.[173]Janovare.Janovare, zijnde een knije hoog en zo veerdig als een Wind-hond, heeft onder de keel haire in een bos, zien in gedaante als een Vos; de Wilden vrezen het bezonder; levende van de roof als de Leeuw, zy moeten het in ’t leger-stee overvallen om met de Pijl te schieten, anders konnen zy het niet bekomen.Kaboutermannen.Kaboutermannen, een zoorte van Aapjes, hebbende mogelijk die naam gekregen van hare veerdige sprongen door de Geboomte, dan ziet men die hier dan wederom daar, en dat met zulk een geswindigheid dat men daar het oog nauwlijks op kan houden.Doodshoofjes.Doodshoofjes, ook Aapjes, zeer zoete en aangename beesjes, zy zitten gemeenlijk op grote Apen, welke zy als zy honger hebben zo lang bijten tot dat zy haar op een vrugt-dragende Boom brengen, daar zy t’ eten konnen bekomen.Leguanen.Leguanen, deze zoort zijnder ook zeer veel, wegens de koleur en maakzel de Hagedissen gelijk, zijnde buiten de steert wel anderhalf voet lang. Zy leggen gemeenlijk in de dartig Eijeren daar maar een vlies om zit, die, om te nuttigen, in alle gebruik zeer goed zijn.Meer-katten.Meer-katten, deze hebben een lange baard, als de Zee-gebokken, daar van eenige rood zijn, springende met aardige posturen op de Bomen.Sagovin.Nog een zoorte van Meer-katten,Sagovingenaamt, deze is rood en zo groot als een Eekhoorn, heeft anders een mond, borst, hals (en andere leden) als een Leeuw, is bemind om zijn schoonte; ’t is zo teer en swak dat het het dijnen van de Schepen niet kan uitstaan; zijn in haar zelfs hoogmoedig, zo dat als men het in ’t minste benadeelt en vertoornt, zo zoude het sterven.Hagedissen.DeHagedissenzijn hier overvloedig veel, en groen van koleur; konnen mede onder de viervoetige Dieren[174]gerekend werden: Wanneer ze Menschen vernemen, daar zullen ze snel voor weg lopen; zijnde een teken van bangheid.Schildpadden.Schildpadden, hoewel ze meest in ’t water haar verblijf hebben, zijn mede verzien met vier voeten, en daarom hier ook by-gevoegd. Veel werden ze hier niet gezien, maar die gevangen werden zijn al vry groot; ’t vlees is heel lekker en smaakt even gelijk als ’t Kalfs-vlees.[175]
[Inhoud]IX. HOOFT-DEEL.Van de viervoetige Dieren, zo wilde als tamme, die op de Kust van Zuriname gevonden werden.VVan de Tygers.an de wilde Dieren die op deze Kust gevonden werden zijn deTygersde gevaarlijkste, deze plagten deEuropeanenveel overlast te doen, maar zedert dat ’er altemets eens Jagt is opgemaakt, zijn ze verder Landwaarts opgeweken.Tyger-katten.Tyger-kattenof de gevlogte Tyger, zijnde een kleinder zoort.Wilde Varkens.Hier aan volgen de wildeVarkens, die hier redelijk veel zijn, haar hair of borzels is ongelijk veel dikker al dat van d’Europesche, want het schijnen eerder pennen, die op het end heel scherp zijn, als hair. Deze werden van deZurinaamscheopgevoet, nog klein zijn, gelijk als tamme Verkens, werd haar ook mede een naam gegeven, en als ze geropen werden zo komenze aanlopen en strijken tegen de beenen van haar Opvoeder aan, werden gestreeld gelijk de Honden.Pinco.DePincois niet zo groot als ’t wilde Verken, maar wel in edelheid in vele overtreffende; zijnde deze zoorten ook zeer menigvuldig, en heb die gezien in driften van 40. à 50. stuks by malkanderen. Deze gebruiken gene omwegen in de ren, maar lopen in alles regt uit regt aan, door Wateren, Huizen en Menschen, wijkende voor niets; leggende de snuit malkanderen agter op de heup, en zo daar een[170]of meer uitgeschoten worden sluiten de andere wederom.Buffels.Buffels, deze zijn zo groot als Koeijen, hebbende een vlees als Osse of Koe-vlees, wegende 500. à 600. ponden swaar, zijnde zeer goed en nutbaar om t’ eten.Ossen en Koeijen.OssenenKoeijen, maar zo menigvuldig niet dat de Vlees-houwers daar veel zoude te doen hebben.Harten.DeHartenworden veel tijds van rode of swarte Slaven gevangen, want de Planters hebben gemeenlijk een of twe swarte, dog meestendeel rode (om dat die het Land best kennen) Slaven, die dagelijks op de Jagt en uit Visschen gaan. Die vanParimaribo, zo ze in staat zijn, houden hier toe ook een of twe; dog liefst hebben zyKaraïbanen, want deze haar grootste vermaak is om te Jagen en te Visschen; wanneerze swaar werk, gelijk de swarte Slaven, moeten doen dan lopen zy weg.Kabritjes of Rheën.Kabritjesof Rheën, deze werden by de Borgers en Planters opgevoet als ander tam Vee, zijn niet groter als een gemene Bok; haar vlees is heel lekker, en zy bletteren als Schapen.Hazen.DeHazenzijn hier ook wel te hebben, maar van een ander slag en maakzel; de rug is bruin vermengt met witte stippen, de poten en ooren kort, zulks dat zy in ’t geheel geen gelijkenisse na andere hebben; de smaak is zeer delicaat en niet wild, zijnde het vlees heel en al als Kalfs-vlees.Konijnen.Konijnen, deze zijn zo aangenaam niet als de Vaderlandsche, hoewel deze nog zo blank zijn, ’t vlees veel droger, derhalven niet zo smakelijk. De kop alleen gelijkt iets na de Vaderlandsche Konijnen, zo men ’er egter de ooren af uitzondert, dewelke even als de poten heel kort zijn, ’t hair is doorgaans grauw.[171]Krocodillen.Krocodillenzijn niet heel groot, en ook ziet men ze zelden.Quotoes.Quotoes, deze is swart en eenige manier als de Apen, dog wat groter met een lange steert, waar mede zy zig van d’ eene Boom na d’ andere swengt; zy hebben een rood bakkes, het hair over ’t voor-hoofd hangende ziende uit als een oud grimmig gedrogt.Cuscary.Cuscary, deze is mede swart en kleinder, al om geschapen in gelijkheid van de Leeuw.Bos-dier Hayi.Het Bos-dierHayi, deze is zo groot als een Hond, heeft mede een aangezigt als een Meer-kat, ook een hangende buik ligt grauw, een zeer lange steert, wonderlijke plompe voeten als een Beer, lange klauwen, en schoon het zeer wild is zo werd het dog ligtelijk getempt, als het gevangen is; wegens de lange klauwen spelen deIndianendaar niet mede; dit Dier heeft men nog in de Bosschen, nog in de Huizen, ooit zien eten.Marmazet.Marmazet, deze is een klein aardig Diertje van een gele en groene koleur, veel kleinder als een Aap, nogtans beheerst het alle de andere Boom-danssende Aperige gezellen, op hare rug, rijdende, springende de dienaars van deze Marmazet van d’ eene Boom op d’ andere, haar daar-en-boven de spoor gevende met haar in de ooren te bijten, zo dat zy zelfs niet konnen afgesmeten worden, om dat zy zeer vast houden.Tatu.Tatu, deze is een span hoog en anderhalve span lang, en over al, tot zelf aan de buik, gewapend met schilden op malkanderen sluitende met leden, als of het een Harnas ware; heeft een lange spitze mond, een lange steert, onthoud zig by de Steen-klippen; zijn spijze is eenig klein Gedierte als Mieren, en diergelijke Aard-diertjen, nogtans hebben de zelve goed en vast vlees.[172]Serwoy, ook wel Cerigons.Serwoy, ook welCerigons, deze is wit, swart en grauw, gelijkende een Kat, heeft ook een steert. Werpende gemeenlijk zes Jongen, heeft een buidel met een snee of opening in de buik een halve span lang, en inwendig des splits heeft het nog een vel, dan de buik is hem niet open, en inwendig in de splits heeft het de tepels, en waar het heen gaat draagt het de Jongen inwendig in de splits, daar de zelve toe in en uit komen tot zy gaan konnen.Coaty.Coaty, deze is van de grote als een Haas, heeft een aangezigt als een Meer-kat, een hangende buik, kleine spitze ooren, een kleine kop, en de mond is van d’ oogen af langer als een voet, na voren spits, byna over al even dik; het heeft een enge bek, zo dat men kwalijk een kleine vinger daar kan in steken; als het gevangen word trekt het alle vier voeten by malkanderen, en men kan die met geen middel opbrengen.Pag of Pague.PagofPague, is mede een wild Dier, tamelijk hoog, hebbende eene wonderlijke gestalte van hoofd, een zeer schoon vel met witte as-grauwe en swarte vlakken. Als men het inEuropahadde zoude het veel in waardy zijn, maar word weinig gevangen.Tovous.Tovous, deze is een Otter gelijkende, as-grauw van koleur en spriklig bond, zijn voeten lang, redelijk dik, dog onaangenaam in ’t gezigt; houdende zig in de grond in vlietende wateren, doende geen Menschen schade; deze zijn boven alle zeer mals en aangenaam van vlees.Lootsmannen.Lootsmannen, deze is klein dog in alles de Apen gelijkende, hebbende lange nette baarden onder de kin, waar door zy vertonen een zekere zoort van deftigheid.Bakkers.Bakkers, worden zo genaamt, om dat zy de voorste poten zo bewegen als iemant die Deeg kneet.[173]Janovare.Janovare, zijnde een knije hoog en zo veerdig als een Wind-hond, heeft onder de keel haire in een bos, zien in gedaante als een Vos; de Wilden vrezen het bezonder; levende van de roof als de Leeuw, zy moeten het in ’t leger-stee overvallen om met de Pijl te schieten, anders konnen zy het niet bekomen.Kaboutermannen.Kaboutermannen, een zoorte van Aapjes, hebbende mogelijk die naam gekregen van hare veerdige sprongen door de Geboomte, dan ziet men die hier dan wederom daar, en dat met zulk een geswindigheid dat men daar het oog nauwlijks op kan houden.Doodshoofjes.Doodshoofjes, ook Aapjes, zeer zoete en aangename beesjes, zy zitten gemeenlijk op grote Apen, welke zy als zy honger hebben zo lang bijten tot dat zy haar op een vrugt-dragende Boom brengen, daar zy t’ eten konnen bekomen.Leguanen.Leguanen, deze zoort zijnder ook zeer veel, wegens de koleur en maakzel de Hagedissen gelijk, zijnde buiten de steert wel anderhalf voet lang. Zy leggen gemeenlijk in de dartig Eijeren daar maar een vlies om zit, die, om te nuttigen, in alle gebruik zeer goed zijn.Meer-katten.Meer-katten, deze hebben een lange baard, als de Zee-gebokken, daar van eenige rood zijn, springende met aardige posturen op de Bomen.Sagovin.Nog een zoorte van Meer-katten,Sagovingenaamt, deze is rood en zo groot als een Eekhoorn, heeft anders een mond, borst, hals (en andere leden) als een Leeuw, is bemind om zijn schoonte; ’t is zo teer en swak dat het het dijnen van de Schepen niet kan uitstaan; zijn in haar zelfs hoogmoedig, zo dat als men het in ’t minste benadeelt en vertoornt, zo zoude het sterven.Hagedissen.DeHagedissenzijn hier overvloedig veel, en groen van koleur; konnen mede onder de viervoetige Dieren[174]gerekend werden: Wanneer ze Menschen vernemen, daar zullen ze snel voor weg lopen; zijnde een teken van bangheid.Schildpadden.Schildpadden, hoewel ze meest in ’t water haar verblijf hebben, zijn mede verzien met vier voeten, en daarom hier ook by-gevoegd. Veel werden ze hier niet gezien, maar die gevangen werden zijn al vry groot; ’t vlees is heel lekker en smaakt even gelijk als ’t Kalfs-vlees.[175]
IX. HOOFT-DEEL.Van de viervoetige Dieren, zo wilde als tamme, die op de Kust van Zuriname gevonden werden.
VVan de Tygers.an de wilde Dieren die op deze Kust gevonden werden zijn deTygersde gevaarlijkste, deze plagten deEuropeanenveel overlast te doen, maar zedert dat ’er altemets eens Jagt is opgemaakt, zijn ze verder Landwaarts opgeweken.Tyger-katten.Tyger-kattenof de gevlogte Tyger, zijnde een kleinder zoort.Wilde Varkens.Hier aan volgen de wildeVarkens, die hier redelijk veel zijn, haar hair of borzels is ongelijk veel dikker al dat van d’Europesche, want het schijnen eerder pennen, die op het end heel scherp zijn, als hair. Deze werden van deZurinaamscheopgevoet, nog klein zijn, gelijk als tamme Verkens, werd haar ook mede een naam gegeven, en als ze geropen werden zo komenze aanlopen en strijken tegen de beenen van haar Opvoeder aan, werden gestreeld gelijk de Honden.Pinco.DePincois niet zo groot als ’t wilde Verken, maar wel in edelheid in vele overtreffende; zijnde deze zoorten ook zeer menigvuldig, en heb die gezien in driften van 40. à 50. stuks by malkanderen. Deze gebruiken gene omwegen in de ren, maar lopen in alles regt uit regt aan, door Wateren, Huizen en Menschen, wijkende voor niets; leggende de snuit malkanderen agter op de heup, en zo daar een[170]of meer uitgeschoten worden sluiten de andere wederom.Buffels.Buffels, deze zijn zo groot als Koeijen, hebbende een vlees als Osse of Koe-vlees, wegende 500. à 600. ponden swaar, zijnde zeer goed en nutbaar om t’ eten.Ossen en Koeijen.OssenenKoeijen, maar zo menigvuldig niet dat de Vlees-houwers daar veel zoude te doen hebben.Harten.DeHartenworden veel tijds van rode of swarte Slaven gevangen, want de Planters hebben gemeenlijk een of twe swarte, dog meestendeel rode (om dat die het Land best kennen) Slaven, die dagelijks op de Jagt en uit Visschen gaan. Die vanParimaribo, zo ze in staat zijn, houden hier toe ook een of twe; dog liefst hebben zyKaraïbanen, want deze haar grootste vermaak is om te Jagen en te Visschen; wanneerze swaar werk, gelijk de swarte Slaven, moeten doen dan lopen zy weg.Kabritjes of Rheën.Kabritjesof Rheën, deze werden by de Borgers en Planters opgevoet als ander tam Vee, zijn niet groter als een gemene Bok; haar vlees is heel lekker, en zy bletteren als Schapen.Hazen.DeHazenzijn hier ook wel te hebben, maar van een ander slag en maakzel; de rug is bruin vermengt met witte stippen, de poten en ooren kort, zulks dat zy in ’t geheel geen gelijkenisse na andere hebben; de smaak is zeer delicaat en niet wild, zijnde het vlees heel en al als Kalfs-vlees.Konijnen.Konijnen, deze zijn zo aangenaam niet als de Vaderlandsche, hoewel deze nog zo blank zijn, ’t vlees veel droger, derhalven niet zo smakelijk. De kop alleen gelijkt iets na de Vaderlandsche Konijnen, zo men ’er egter de ooren af uitzondert, dewelke even als de poten heel kort zijn, ’t hair is doorgaans grauw.[171]Krocodillen.Krocodillenzijn niet heel groot, en ook ziet men ze zelden.Quotoes.Quotoes, deze is swart en eenige manier als de Apen, dog wat groter met een lange steert, waar mede zy zig van d’ eene Boom na d’ andere swengt; zy hebben een rood bakkes, het hair over ’t voor-hoofd hangende ziende uit als een oud grimmig gedrogt.Cuscary.Cuscary, deze is mede swart en kleinder, al om geschapen in gelijkheid van de Leeuw.Bos-dier Hayi.Het Bos-dierHayi, deze is zo groot als een Hond, heeft mede een aangezigt als een Meer-kat, ook een hangende buik ligt grauw, een zeer lange steert, wonderlijke plompe voeten als een Beer, lange klauwen, en schoon het zeer wild is zo werd het dog ligtelijk getempt, als het gevangen is; wegens de lange klauwen spelen deIndianendaar niet mede; dit Dier heeft men nog in de Bosschen, nog in de Huizen, ooit zien eten.Marmazet.Marmazet, deze is een klein aardig Diertje van een gele en groene koleur, veel kleinder als een Aap, nogtans beheerst het alle de andere Boom-danssende Aperige gezellen, op hare rug, rijdende, springende de dienaars van deze Marmazet van d’ eene Boom op d’ andere, haar daar-en-boven de spoor gevende met haar in de ooren te bijten, zo dat zy zelfs niet konnen afgesmeten worden, om dat zy zeer vast houden.Tatu.Tatu, deze is een span hoog en anderhalve span lang, en over al, tot zelf aan de buik, gewapend met schilden op malkanderen sluitende met leden, als of het een Harnas ware; heeft een lange spitze mond, een lange steert, onthoud zig by de Steen-klippen; zijn spijze is eenig klein Gedierte als Mieren, en diergelijke Aard-diertjen, nogtans hebben de zelve goed en vast vlees.[172]Serwoy, ook wel Cerigons.Serwoy, ook welCerigons, deze is wit, swart en grauw, gelijkende een Kat, heeft ook een steert. Werpende gemeenlijk zes Jongen, heeft een buidel met een snee of opening in de buik een halve span lang, en inwendig des splits heeft het nog een vel, dan de buik is hem niet open, en inwendig in de splits heeft het de tepels, en waar het heen gaat draagt het de Jongen inwendig in de splits, daar de zelve toe in en uit komen tot zy gaan konnen.Coaty.Coaty, deze is van de grote als een Haas, heeft een aangezigt als een Meer-kat, een hangende buik, kleine spitze ooren, een kleine kop, en de mond is van d’ oogen af langer als een voet, na voren spits, byna over al even dik; het heeft een enge bek, zo dat men kwalijk een kleine vinger daar kan in steken; als het gevangen word trekt het alle vier voeten by malkanderen, en men kan die met geen middel opbrengen.Pag of Pague.PagofPague, is mede een wild Dier, tamelijk hoog, hebbende eene wonderlijke gestalte van hoofd, een zeer schoon vel met witte as-grauwe en swarte vlakken. Als men het inEuropahadde zoude het veel in waardy zijn, maar word weinig gevangen.Tovous.Tovous, deze is een Otter gelijkende, as-grauw van koleur en spriklig bond, zijn voeten lang, redelijk dik, dog onaangenaam in ’t gezigt; houdende zig in de grond in vlietende wateren, doende geen Menschen schade; deze zijn boven alle zeer mals en aangenaam van vlees.Lootsmannen.Lootsmannen, deze is klein dog in alles de Apen gelijkende, hebbende lange nette baarden onder de kin, waar door zy vertonen een zekere zoort van deftigheid.Bakkers.Bakkers, worden zo genaamt, om dat zy de voorste poten zo bewegen als iemant die Deeg kneet.[173]Janovare.Janovare, zijnde een knije hoog en zo veerdig als een Wind-hond, heeft onder de keel haire in een bos, zien in gedaante als een Vos; de Wilden vrezen het bezonder; levende van de roof als de Leeuw, zy moeten het in ’t leger-stee overvallen om met de Pijl te schieten, anders konnen zy het niet bekomen.Kaboutermannen.Kaboutermannen, een zoorte van Aapjes, hebbende mogelijk die naam gekregen van hare veerdige sprongen door de Geboomte, dan ziet men die hier dan wederom daar, en dat met zulk een geswindigheid dat men daar het oog nauwlijks op kan houden.Doodshoofjes.Doodshoofjes, ook Aapjes, zeer zoete en aangename beesjes, zy zitten gemeenlijk op grote Apen, welke zy als zy honger hebben zo lang bijten tot dat zy haar op een vrugt-dragende Boom brengen, daar zy t’ eten konnen bekomen.Leguanen.Leguanen, deze zoort zijnder ook zeer veel, wegens de koleur en maakzel de Hagedissen gelijk, zijnde buiten de steert wel anderhalf voet lang. Zy leggen gemeenlijk in de dartig Eijeren daar maar een vlies om zit, die, om te nuttigen, in alle gebruik zeer goed zijn.Meer-katten.Meer-katten, deze hebben een lange baard, als de Zee-gebokken, daar van eenige rood zijn, springende met aardige posturen op de Bomen.Sagovin.Nog een zoorte van Meer-katten,Sagovingenaamt, deze is rood en zo groot als een Eekhoorn, heeft anders een mond, borst, hals (en andere leden) als een Leeuw, is bemind om zijn schoonte; ’t is zo teer en swak dat het het dijnen van de Schepen niet kan uitstaan; zijn in haar zelfs hoogmoedig, zo dat als men het in ’t minste benadeelt en vertoornt, zo zoude het sterven.Hagedissen.DeHagedissenzijn hier overvloedig veel, en groen van koleur; konnen mede onder de viervoetige Dieren[174]gerekend werden: Wanneer ze Menschen vernemen, daar zullen ze snel voor weg lopen; zijnde een teken van bangheid.Schildpadden.Schildpadden, hoewel ze meest in ’t water haar verblijf hebben, zijn mede verzien met vier voeten, en daarom hier ook by-gevoegd. Veel werden ze hier niet gezien, maar die gevangen werden zijn al vry groot; ’t vlees is heel lekker en smaakt even gelijk als ’t Kalfs-vlees.[175]
V
Van de Tygers.an de wilde Dieren die op deze Kust gevonden werden zijn deTygersde gevaarlijkste, deze plagten deEuropeanenveel overlast te doen, maar zedert dat ’er altemets eens Jagt is opgemaakt, zijn ze verder Landwaarts opgeweken.
Tyger-katten.Tyger-kattenof de gevlogte Tyger, zijnde een kleinder zoort.
Wilde Varkens.Hier aan volgen de wildeVarkens, die hier redelijk veel zijn, haar hair of borzels is ongelijk veel dikker al dat van d’Europesche, want het schijnen eerder pennen, die op het end heel scherp zijn, als hair. Deze werden van deZurinaamscheopgevoet, nog klein zijn, gelijk als tamme Verkens, werd haar ook mede een naam gegeven, en als ze geropen werden zo komenze aanlopen en strijken tegen de beenen van haar Opvoeder aan, werden gestreeld gelijk de Honden.
Pinco.DePincois niet zo groot als ’t wilde Verken, maar wel in edelheid in vele overtreffende; zijnde deze zoorten ook zeer menigvuldig, en heb die gezien in driften van 40. à 50. stuks by malkanderen. Deze gebruiken gene omwegen in de ren, maar lopen in alles regt uit regt aan, door Wateren, Huizen en Menschen, wijkende voor niets; leggende de snuit malkanderen agter op de heup, en zo daar een[170]of meer uitgeschoten worden sluiten de andere wederom.
Buffels.Buffels, deze zijn zo groot als Koeijen, hebbende een vlees als Osse of Koe-vlees, wegende 500. à 600. ponden swaar, zijnde zeer goed en nutbaar om t’ eten.
Ossen en Koeijen.OssenenKoeijen, maar zo menigvuldig niet dat de Vlees-houwers daar veel zoude te doen hebben.
Harten.DeHartenworden veel tijds van rode of swarte Slaven gevangen, want de Planters hebben gemeenlijk een of twe swarte, dog meestendeel rode (om dat die het Land best kennen) Slaven, die dagelijks op de Jagt en uit Visschen gaan. Die vanParimaribo, zo ze in staat zijn, houden hier toe ook een of twe; dog liefst hebben zyKaraïbanen, want deze haar grootste vermaak is om te Jagen en te Visschen; wanneerze swaar werk, gelijk de swarte Slaven, moeten doen dan lopen zy weg.
Kabritjes of Rheën.Kabritjesof Rheën, deze werden by de Borgers en Planters opgevoet als ander tam Vee, zijn niet groter als een gemene Bok; haar vlees is heel lekker, en zy bletteren als Schapen.
Hazen.DeHazenzijn hier ook wel te hebben, maar van een ander slag en maakzel; de rug is bruin vermengt met witte stippen, de poten en ooren kort, zulks dat zy in ’t geheel geen gelijkenisse na andere hebben; de smaak is zeer delicaat en niet wild, zijnde het vlees heel en al als Kalfs-vlees.
Konijnen.Konijnen, deze zijn zo aangenaam niet als de Vaderlandsche, hoewel deze nog zo blank zijn, ’t vlees veel droger, derhalven niet zo smakelijk. De kop alleen gelijkt iets na de Vaderlandsche Konijnen, zo men ’er egter de ooren af uitzondert, dewelke even als de poten heel kort zijn, ’t hair is doorgaans grauw.[171]
Krocodillen.Krocodillenzijn niet heel groot, en ook ziet men ze zelden.
Quotoes.Quotoes, deze is swart en eenige manier als de Apen, dog wat groter met een lange steert, waar mede zy zig van d’ eene Boom na d’ andere swengt; zy hebben een rood bakkes, het hair over ’t voor-hoofd hangende ziende uit als een oud grimmig gedrogt.
Cuscary.Cuscary, deze is mede swart en kleinder, al om geschapen in gelijkheid van de Leeuw.
Bos-dier Hayi.Het Bos-dierHayi, deze is zo groot als een Hond, heeft mede een aangezigt als een Meer-kat, ook een hangende buik ligt grauw, een zeer lange steert, wonderlijke plompe voeten als een Beer, lange klauwen, en schoon het zeer wild is zo werd het dog ligtelijk getempt, als het gevangen is; wegens de lange klauwen spelen deIndianendaar niet mede; dit Dier heeft men nog in de Bosschen, nog in de Huizen, ooit zien eten.
Marmazet.Marmazet, deze is een klein aardig Diertje van een gele en groene koleur, veel kleinder als een Aap, nogtans beheerst het alle de andere Boom-danssende Aperige gezellen, op hare rug, rijdende, springende de dienaars van deze Marmazet van d’ eene Boom op d’ andere, haar daar-en-boven de spoor gevende met haar in de ooren te bijten, zo dat zy zelfs niet konnen afgesmeten worden, om dat zy zeer vast houden.
Tatu.Tatu, deze is een span hoog en anderhalve span lang, en over al, tot zelf aan de buik, gewapend met schilden op malkanderen sluitende met leden, als of het een Harnas ware; heeft een lange spitze mond, een lange steert, onthoud zig by de Steen-klippen; zijn spijze is eenig klein Gedierte als Mieren, en diergelijke Aard-diertjen, nogtans hebben de zelve goed en vast vlees.[172]
Serwoy, ook wel Cerigons.Serwoy, ook welCerigons, deze is wit, swart en grauw, gelijkende een Kat, heeft ook een steert. Werpende gemeenlijk zes Jongen, heeft een buidel met een snee of opening in de buik een halve span lang, en inwendig des splits heeft het nog een vel, dan de buik is hem niet open, en inwendig in de splits heeft het de tepels, en waar het heen gaat draagt het de Jongen inwendig in de splits, daar de zelve toe in en uit komen tot zy gaan konnen.
Coaty.Coaty, deze is van de grote als een Haas, heeft een aangezigt als een Meer-kat, een hangende buik, kleine spitze ooren, een kleine kop, en de mond is van d’ oogen af langer als een voet, na voren spits, byna over al even dik; het heeft een enge bek, zo dat men kwalijk een kleine vinger daar kan in steken; als het gevangen word trekt het alle vier voeten by malkanderen, en men kan die met geen middel opbrengen.
Pag of Pague.PagofPague, is mede een wild Dier, tamelijk hoog, hebbende eene wonderlijke gestalte van hoofd, een zeer schoon vel met witte as-grauwe en swarte vlakken. Als men het inEuropahadde zoude het veel in waardy zijn, maar word weinig gevangen.
Tovous.Tovous, deze is een Otter gelijkende, as-grauw van koleur en spriklig bond, zijn voeten lang, redelijk dik, dog onaangenaam in ’t gezigt; houdende zig in de grond in vlietende wateren, doende geen Menschen schade; deze zijn boven alle zeer mals en aangenaam van vlees.
Lootsmannen.Lootsmannen, deze is klein dog in alles de Apen gelijkende, hebbende lange nette baarden onder de kin, waar door zy vertonen een zekere zoort van deftigheid.
Bakkers.Bakkers, worden zo genaamt, om dat zy de voorste poten zo bewegen als iemant die Deeg kneet.[173]
Janovare.Janovare, zijnde een knije hoog en zo veerdig als een Wind-hond, heeft onder de keel haire in een bos, zien in gedaante als een Vos; de Wilden vrezen het bezonder; levende van de roof als de Leeuw, zy moeten het in ’t leger-stee overvallen om met de Pijl te schieten, anders konnen zy het niet bekomen.
Kaboutermannen.Kaboutermannen, een zoorte van Aapjes, hebbende mogelijk die naam gekregen van hare veerdige sprongen door de Geboomte, dan ziet men die hier dan wederom daar, en dat met zulk een geswindigheid dat men daar het oog nauwlijks op kan houden.
Doodshoofjes.Doodshoofjes, ook Aapjes, zeer zoete en aangename beesjes, zy zitten gemeenlijk op grote Apen, welke zy als zy honger hebben zo lang bijten tot dat zy haar op een vrugt-dragende Boom brengen, daar zy t’ eten konnen bekomen.
Leguanen.Leguanen, deze zoort zijnder ook zeer veel, wegens de koleur en maakzel de Hagedissen gelijk, zijnde buiten de steert wel anderhalf voet lang. Zy leggen gemeenlijk in de dartig Eijeren daar maar een vlies om zit, die, om te nuttigen, in alle gebruik zeer goed zijn.
Meer-katten.Meer-katten, deze hebben een lange baard, als de Zee-gebokken, daar van eenige rood zijn, springende met aardige posturen op de Bomen.
Sagovin.Nog een zoorte van Meer-katten,Sagovingenaamt, deze is rood en zo groot als een Eekhoorn, heeft anders een mond, borst, hals (en andere leden) als een Leeuw, is bemind om zijn schoonte; ’t is zo teer en swak dat het het dijnen van de Schepen niet kan uitstaan; zijn in haar zelfs hoogmoedig, zo dat als men het in ’t minste benadeelt en vertoornt, zo zoude het sterven.
Hagedissen.DeHagedissenzijn hier overvloedig veel, en groen van koleur; konnen mede onder de viervoetige Dieren[174]gerekend werden: Wanneer ze Menschen vernemen, daar zullen ze snel voor weg lopen; zijnde een teken van bangheid.
Schildpadden.Schildpadden, hoewel ze meest in ’t water haar verblijf hebben, zijn mede verzien met vier voeten, en daarom hier ook by-gevoegd. Veel werden ze hier niet gezien, maar die gevangen werden zijn al vry groot; ’t vlees is heel lekker en smaakt even gelijk als ’t Kalfs-vlees.
[175]