Iūppiter propter mortālium audāciam, quī sceleribus suīs etiam deōrum potentiam affectārent, orbem terrārum prōfūsīs imbribus dīluviō inundāvit. Et cum duo, Deucaliōn et Pyrrha, pietāte cēterōs mortālēs antecēssissent, et in Parnassum montem imbrium prōluviem effūgissent, Iūppiter hōs servāvit; sed omne genus hūmānum praeter hōs interiit. Hī tamen cum propter sōlitūdinem vīvere nōn possent, ab Iove petiērunt ut aut hominēs daret aut sē parī calamitāte afficeret. Iūppiter igitur novae generandae prōlis veniam dedit. Imperāvit enim ut lapidēs post tergum iacerent, ex quibus hominēs nāscerentur. Quibus factīs, omnēs ā Deucaliōne mīssī lapidēs in virōs vertēbantur, ā Pyrrhā autem, in fēminās.
Arachnē, Lȳdia quaedam virgō, cūius māter studiō lānificiī fāmam quaesierat, cum māternā industriā cūnctās praecēssisset in opere faciendō, fēstīs quibusdam diēbus īnsolentius glōriābunda, quam mortālem decuit, ēlocūta est. Nam Minervam, ā quā docta fuerat, in certāmen prōvocāvit. Quae in anum versa, ut tantam audāciam pūnīrētur, ad eam vēnit. Quam cum in certāmine prōpositō vīdisset permanentem, in suam speciem reversa, opere prōpositō, in certāmen dēscendit; et singula, quae sequuntur, īnseruērunt tēlīs, prior Minerva, dehinc Arachnē.
Minerva incēpit. Itaque tēlae suae intexuit contentiōnem dē urbe Athēnārum inter sē Neptūnumque habitam; quī lacū salsō in arce ēditō suam possessiōnem vindicābat: ipsa olīvā arbore ā sē inventā. Multās aliās variāsque rēs Minerva tēlae suae īnseruit āc fīnem operis suī explicuit. Arachnē autem ut vidērētur per opera respondisse contentiōnī, tēlae suae intexuit Iovem in taurum versum ob Eurōpae amōrem. Eundemque fēcit in aquilam multāsque aliās in fōrmās conversum. Sed cum omnia perfēcisset, ā deā compulsa est sē suspendiō interficere. Sed propter studium quod ā deā accēperat, in arāneam versa est, ut operī inūtilī tōtam impenderet vītam.
Comae, nārēs et aurēs dēflūxērunt; minimum factum est caput, tōtumque corpus parvum. In latere prō crūribus digitī exīlēs haerent, cētera pars est venter, dē quō stāmen remīttit, et, arānea facta, antīquās exercet tēlās.
Iuppiter Sāturnī erat fīlius, quem pater interficere voluit, quod sciēbat sī quis sibi fīlius nātus esset, sē rēgnō prīvātūrum esse. Ab uxōre igitur petiit ut fīlium sibi trāderet. Illa autem lapidem incūnābulīs involūtum ostendit, quem Sāturnus statim dēvorāvit. Quō factō, māximō cruciātū affectus est; sed ut Iovem quaereret per terrās est profectus. Iūnō autem ut Sāturnum ēlūderet aliās adhibuit īnsidiās. Iovem in Crētam īnsulam dēlātum in cūnīs dē arbore suspendit ut neque caelō, neque terrā, neque marī invenīrētur. Praetereā, nē puerī vāgītus exaudīrētur, iuvenēs quōsdam convocāvit, quibus tympana aēnea et hastās dedit, iūssitque eōs circum arborem euntēs concrepāre. Hōs aliī Cūrētēs, Corybantēs aliī appellant.
In Siciliā Dionȳsius tyrannus crūdēlissimus cum esset, suōsque cīvēs cruciātibus cōnficeret, Moerus tyrannum interficere est cōnātus; quem satellitēs cum armātum dēprehendissent ad rēgem perdūxērunt, quī interrogātus sē rēgem voluisse interficere respondit. Rēx igitur morte eum afficī iussit. Moerus autem petiit ut trīduum sibi parcerētur, dum sorōrem suam nūptiīs collocāret; rēgīque cūstōdiendum dedit Selīnuntium, amīcum suum et sodālem, quī spondēret sē tertiō diē esse reditūrum. Itaque rēx cum dīxisset Selīnuntium, nisi ad diem rediisset Moerus, eandum poenam passūrum, eum ad sorōrem collocandam dīmīsit. Moerus tamen cum, collocātā sorōre, iam reverterētur, ad fluvium quemdam vēnit, quī, tempestāte āc pluviīs ortīs, ita erat auctus ut neque trānsīre neque trānsnatāre posset. Ad rīpam igitur cōnsēdit et flēre incēpit nē amīcus prō sē perīret. Intereā tyrannus cum hōrae sex tertiī iam diēī essent, neque vēnisset Moerus, Selīnuntium in crucem tollī iūssit; cuī Selīnuntius diem nōndum praeteriisse respondit. Sed cum iam nōna adesset hōra, iterum Dionȳsius eum ad crucem dūcī iūssit. Quī cum ductus esset, vix tandem Moerus, dēminūtō flūmine, quī carnificem erat cōnsecūtus, dē longinquō clāmāns, "Dēsiste, carnifex," inquit, "adsum, quem spopondit." Quō nūntiatō, Dionȳsius ambōs in amīcitiam recēpit, vītamque Moerō concēssit.
Archelāus rēgnō ā frātribus ēiectus in Macedoniam ad rēgem Cisseum exsul vēnit; quī, cum ā fīnitimīs oppūgnārētur, Archelāō rēgnum et fīliam suam sē in mātrimōnium datūrum esse pollicētur, sī sē ab hoste tūtātus esset. Itaque Archelāus, cum hostēs ūnō proeliō fugāvisset, ab rēge prōmīssa petiit. Ille tamen, cum amīcī pactiōnem dissuāsissent, Archelāum fidē fraudātum per dolum interficere cōnstituit. Itaque foveam fierī iūssit, et multōs carbōnēs eī impositōs incendī, et super virgulta tenuia pōnī. Quibus factīs, rēgis quīdam servus omnia Archelāō patefēcit; quī, rē cōgnitā, sē cum rēge, arbitrīs sēmōtis, sēcrētō velle colloquī dīxit. Quō aditū datō, rēgem abreptum in foveam suam coniēcit.
Harmodius, cum tyrannum Hipparchum interficere vellet, prīmō porcum occīdit, et ad Aristogītonem amīcum suum cum cruentō ēnse vēnit, cuī dīxit sē mātrem interfēcisse; deinde, ut invenīret utrum fidēs eī habenda esset necne, ōrāvit ut sē cēlāret. Quī cum ab eō cēlārētur, Aristogītonem rogāvit ut prōgrederētur, rūmōrēsque, quī essent dē mātre, sibi renūntiāret. Ille prōgrēssus nūllōs esse rūmōrēs renūntiāvit. Harmodius autem, quō magis fidem amīcī perīclitārētur, mendācium ēius increpāre incēpit. Unde vespere lītem per īram ita contrāxērunt ut alter alterī māiōra obiceret; nec ideō Aristogītōn voluit obicere amīcum suum mātrem interfēcisse. Quae cum Harmodius intellegeret, fidem amīcī expertus, sē porcum modo interfēcisse dīxit, tyrannum autem interficere velle. Ōrāvit praetereā ut sibi auxiliō esset. Cum tamen ad rēgem interficiendum vēnissent, ā satellitibus dēprehēnsī in rēgiam perdūcēbantur. Aristogītōn vērō effūgit, et Harmodius sōlus ad rēgem est perductus, quī, cum ille quis fuisset comes quaereret, nē amīcum prōderet, linguam dentibus sibi praecīdit eamque rēgis in faciem exspuit.
Ulixēs, quod Palamēdis dolō erat dēceptus, in diēs māchinābātur quōmodo eum interficeret. Tandem, initō cōnsiliō, ad Agamemnonem mīlitem mīsit quī dīceret castra eī movenda esse. Agamemnōn igitur castra movērī iūssit. Ulixēs autem māgnum pondus aurī, ubi tabernāculum Palamēdis fuerat, clam noctū obruit; epistulam quoque cōnscrīptam Phrygī captīvō ad Priamum perferendam dedit, mīlitemque suum priōrem mīsit, quī eum nōn longē ā castrīs interficeret. Posterō diē, cum exercitus in castra redīret, mīles quīdam epistulam, quam Ulixēs scrīpserat, super cadāver Phrygis positam, invēnit, quam statim ad Agamemnonem attulit. In epistulā scrīpta sunt haec verba,Palamēdī ā Priamō mīssa, tantumque aurī eī pollicitus erat Priamus, quantum Ulixēs in tabernāculō obruerat, sī castra Agamemnonis, ut eī prōmīserat, prōdidisset. Itaque Palamēdēs ad rēgem est adductus, sed factum negāvit. Mīlitēs autem ad tubernāculum ēius iērunt aurumque effōdērunt. Quod Agamemnōn cum vīdisset, vērē factum esse crēdidit. Quō cōgnitō, Palamēdēs, dolō Ulixis dēceptus, ab ūniversō exercitū innocēns est damnātus.
Cūra, dum fluvium quemdam trānsit, crētōsum lutum vīdit. Hōc diū contemplāta in hominis figūram coepit fingere. Dum sēcum dēlīberat quidnam fēcisset, Iūppiter intervēnit, quem Cūra ōrāvit ut sīgnō spīritum daret. Hōc facile ab Iove impetrāvit; sed, cum nōmen suum eī indere vellet, Iūppiter prohibuit, suumque dīxit nōmen eī esse dandum. Dum dē nōmine Cūra et Iūppiter disceptant, accurrit et Tellūs, suumque nōmen eī impōnī dīxit oportēre, quandoquidem ē corpore suō facta esset figūra. Sāturnum iūdicem creāvērunt, quibus ille secus vidētur iūdicāsse:–Tū, Iūppiter, quoniam spīritum dedistī, corpus recipitō: Cūra quoniam cum prīma fīnxit, quamdiū vīxerit, cūra eum teneat; sed quoniam dē nōmine ēius contrōversia est, Homō vocētur, quoniam ex humō vidētur esse factus.
Cleobis et Bitōn fīliī Cidippae, sacerdōtis Iūnōnis, erant, quae cum bovēs ad pāscua mīssī ad hōram, quā sacra dē mōre ad templum Iūnōnis dūcī dēbēbant, nōn appāruissent, māgnō terrōre affecta est; nam mōs erat ut sacerdōs, nisi ad hōram sacra essent facta, interficerētur. Quae cum ita essent, Cleobis et Bitōn, postquam sēsē sub iugum mīsērunt, ad fānum sacra et mātrem Cidippen in plaustrō dūxērunt. Perāctō sacrificiō, Cidippē Iūnōnem est precāta, sī sacra ēius castē coluisset, sī fīliī adversus eam piī fuissent, ut quidquid bonī mortālibus contingere posset, id fīliīs suīs contingeret. Quibus fūsīs precibus, plaustrum et mātrem fīliī domum redūxērunt; quō cum vēnissent, fessī somnō acquiēvērunt, neque iterum umquam sunt experrēctī. At Cidippē nihil mortālibus melius quam morī esse intellēxit.
Glaucus, Minōis fīlius, dum pilā lūdit in dōlium melle plēnum cecidit; quem cum parentēs quaererent, Apollinem scīscitātī sunt dē puerō. Quibus Apollō ita respondit: Mōnstrum apud vōs nātum est, quod sī quis solverit, puerum vōbīs restituet. Minōs, sorte audītā, mōnstrum ā suīs coepit quaerere; cuī dīxērunt nātum esse vitulum, quī ter in diē colōrem mūtāret, prīmō album, secundō rubrum, deinde nigrum. Quō audītō, Minōs ad mōnstrum solvendum augurēs convocāvit. Quibus congregātīs, Polyidus mōnstrum arborī mōrō simile esse dēmōnstrāvit. "Nam prīmō," inquit, "album est, deinde rubrum, et postquam mātūruit, nigrum." Tunc Minōs eī, "Ex Apollinis respōnsō," inquit, "fīlium mihi restituere dēbēs." Deinde Polyidus dum augurātur, noctuam super cellam vīnāriam sedentem, apēsque fugantem, vīdit; et, auguriō acceptō, puerum mortuum dē dōliō ēdūxit. Cuī Minōs, corpore inventō, "Nunc," inquit, "spīritum restitue." Quod Polyidus cum negāret posse fierī, Minōs iūssit eum in monumentō cum puerō, gladiō appositō, inclūdī. Quibus factīs, dracō repente ad corpus puerī prōcēssit, quem Polyidus, puerum ēsūrum aestimāns, gladiō occīdit. Alter tamen serpēns, cum prīmum occīsum vīdisset, ē sepulchrō prōgrēssus herbam attulit, cūius tāctū spīritum priōrī restituit. Quibus vīsīs, Polyidus eādem herbā Īcarium perfricuit. Ambō deinde vōciferāre incēpērunt, dōnec Minōs monumentum aperīrī iūssit et fīlium incolumem reciperāvit.
Schoeneus Atalantam fīliam, virginem fōrmōsissimam, habuit, quae virtūte suā cursū virōs omnēs superābat. Haec ā patre petiit ut sē virginem servāret. Itaque cum ā plūribus in cōniugium peterētur, pater ēius certāmen procīs ēdīxit: Atalantam ēius futūram cōniugem quī sē cursū pedum antecēssisset; victō autem necem statuit. Hūiusmodī enim erat certāmen: procī inermēs fugere dēbuērunt, Atalanta tamen cum tēlō īnsequī; quōs sī intrā terminum cōnstitūtum assecūta est tēlō interficiēbat, quōrum capita in stadiō affīgēbantur. Plērōsque cum superātōs occīdisset Atalanta, novissimum hospitiō excēpit Hippomenēn. Huic enim tria māla aurea īnsīgnis fōrmae Venus dederat, quae in cursū virginī prōiceret: futūrum enim ut cupiditāte eōrum tardāretur Atalanta, ea dum peteret. Quae omnia prōsperē ēvēnērunt. Hippomenēs enim dum fugit māla aurea prōiēcit, quae ut caperet dēclīnāvit Atalanta; quō modō Hippomenēs victōriam est cōnsecūtus.
Arīōn, citharoedus praeclārissimus, cum per cīvitātem artem suam illūstrāvisset, permāgnam sibi parāvit pecūniam. Quod cum famulī ēius intellēxissent, cum nautīs coniūrāvērunt ut eum interficerent. Cuī Apollō per somnium vēnit, eumque monuit ut ōrnātū suō et corōnā amictus dēcantāret, et eīs sē trāderet, quī eī praesidiō vēnissent. Quem cum famulī et nautae interficere vellent, petiit ab eīs ut dēcantāre prius licēret. Cum autem citharae sonus et vōx ēius audīrentur, delphīnī circā nāvem vēnērunt. Quibus vīsīs, Arīōn sē in mare praecipitāvit, quem delphīnī sublātum Corinthum ad rēgem attulērunt. Quō cum perventum esset, delphīnus quī eum portāverat in lītore est exanimātus. Rēx igitur delphīnum sepelīrī iūssit, et eī monumentum fierī. Nōn ita multō post rēgī nūntiātum est nāvem, quā vectus esset Arīōn, Corinthum tempestāte esse dēlātam. Quibus audītīs, nautās ad sē perdūcī iūssit, quī, cum rēx dē Arīone ab eīs quaesīvisset, eum obiisse respondērunt. Quibus rēx, "Crās," inquit, "ad delphīnī monumentum iūrābitis." Intereā eōs cūstōdīrī iūssit, et Arīonem monuit ut eō ōrnātū, quō sē in mare praecipitāvisset, in monumentō delphīnī māne dēlitēsceret.
[Image: ARĪŌN ET DELPHĪNUS.]
Itaque, cum nautās ad monumentum adductōs rēx per delphīnī mānēs iūrāre Arīonem obiisse iūssisset, Arīōn ipse caput ē monumentō prōtulit. Itaque nautae stupefactī, quōmodo servātus esset, obmūtuērunt, quōs rēx iūssit ad delphīnī monumentum interficī.
Cēyx, rēx Trāchīnius, prōdigiīs agitātus, Mīlētum ad ōrāculum Apollinis contendit, cōniugīque Halcyonae profectiōnem suam ob dēsīderium tardantī sē intrā alterum mēnsem reditūrum affīrmāvit. Sed aliter āc spērāvit rēs ēvēnērunt; naufragiō enim, dum redit, vītam āmīsit. Cūius adventum Halcyonē in diēs exspectāvit; et, cum gravissimō lūctū afficerētur, Iūnōnem assiduīs precibus fatīgābat ut marītum suum sibi incolumem redderet. Itaque Iūnō misericordiā commōta fīlium suum, ut omnia nārrāret, ad Halcyonēn mīsit, quī per somnium eī appāruit, et marītum interiisse affīrmāvit. Illa igitur, excussō sopōre, lūmen īnferrī iūssit. Deinde ad lītus ubi marītum dīmīserat dēcurrit, et, cum corpus apud proximum lītus flūctuantem perspexisset, sē in mare praecipitāvit. Ambō posteā in volucrēs quae ab Halcyonae nōminehalcēdinēsappellantur conversī sunt. Hae volucrēs hībernō tempore per septem diēs in mare nīdum pōnunt, pullōsque, quī cāsūs māiōrum suōrum dēplōrent, in lītore expōnunt.
Anaximenēs rēgem Alexandrum hunc in modum dolō circumvēnit. Cum Lampsacēnī Persārum partibus studērent, Alexander īrā praeter modum commōtus gravissima quaedam illīs est minātus. Illī igitur, cum et uxōrēs et līberī et patria perīclitārentur, Anaximenem mīsērunt, quī supplicibus precibus calamitātem ab sēsē dēprecārētur. Alexander autem, cum cōgnōvisset quam ob rem adesset ille, per deōs iūrāvit sē contrāria illīus precibus factūrum. Ad haec Anaximenēs, "Hanc," inquit, "ā tē grātiam, Rēx, petō, ut uxōrēs et līberōs Lampsacēnōrum in servitūtem redigās, ut templa incendās, ut urbem solō aequēs." Alexander vērō, cum hās precēs nūllā arte ēlūdere posset, quod iūrisiūrandī necessitāte cōnstrīctus tenērētur, Lampsacēnīs invītus veniam dedit.
Pentheus monita Tīresiae auguris, ut, Līberō deō appropinquante, Thēbānī hederā redimītī prōcēderent āc sacra susciperent, contemptuī habuit. Suōs igitur hīs monitīs pārēre prohibuit, et famulīs imperāvit ut in cōnspectum suum Līberum vīnctum adtraherent. At Līber, ut rēgem vēsānum ēlūderet, in Acoetēn versus ad Tyrrhēnōs effūgit, ēosque rogāvit ut sē Naxum dēferrent. Ab hīs autem propter eximiam pulchritūdinem captus prō praedā nāvī est impositus; quī cum sē in aliam dūcī regiōnem intellēxisset, armamenta nāvis in ferās āc serpentēs convertit. Rēmōs in thyrsōs commūtāvit, vēla in pampinōs, rudentēs in hederam. Quō prōdigiō perterritī Tyrrhēnī in pelagus sē praecipitāvēre, quōs in delphīnōs et panthērās Līber mūtāvit. Post haec in montem Cithaerōnem dīgreditur, ubi Agāvēn, Pentheī mātrem, furōre aliēnātam impulit ut ipsīus fīlium, quī sacra deī prōtrīvisset, suā interimeret manū.
Mūcius, nōbilis Rōmānus, potestāte ā senātū acceptā, in castra Porsenae rēgis, quī Rōmānōs obsidēbat, sōlus intrāvit, eō animō ut rēgem occīderet. Sed cum rēgem cōgnōscere nōn posset, ūnum ex purpurātīs prō rēge occīdit. Propter quod comprehēnsus ad rēgem perductus est; quī cum extrēma illī supplicia comminārētur, Mūcius iniectam in foculum dextram sponte suā exussit, partim ut eō documentō docēret sē vel exquīsītissima supplicia facile posse contemnere, partim ut poenam eam ā dextrā suā exigeret, quae satellitem purpurātum prō rēge occīdisset. Admīrātus igitur hominis fōrtitūdinem Porsena eum līberum dīmīsit. Cūius beneficiī nōmine, cum rēgī grātiās ille reddere vellet, indicāvit illī trecentōs iuvenēs similī modō in eum coniūrāsse. Quā rē territus Porsena, acceptīs obsidibus, bellum pāce mūtāvit.
Pȳramus et Thisbē, quī urbem Babyloniam, quam Semīramis rēgīna mūrō cīnxerat, incolēbant, cum et aetāte et fōrmā pārēs essent atque in propinquō habitārent, per rīmam parietis collocūtī amōris initia inībant. Cōnstituērunt itaque mātūtīnō tempore ad monumentum Nīnī rēgis sub arborem mōrum convenīre. Et cum celerius sub lūcem Thisbē, occāsiōnem nacta, ad locum dēstinātum vēnisset, cōnspectū leaenae perterrita, abiectō amictū, in silvam refūgit. At fera ā recentī praedā cum ad fontem tumulō vīcīnum sitiēns dēcurreret, relictam vestem ōre cruentō lacerāvit. Cūius post discēssum Pȳramus, cum ad eundem locum vēnisset, et amictum sanguine aspersum invēnisset, Thisbēn ā ferā cōnsumptam esse ratus, ferrō sē sub arbore interfēcit. Deinde Thisbē, dēpositō metū, cum ad eundem fuisset reversa locum, sē causam mortis adulēscentis exstitisse rata, nē diūtius dolōrī superesset, eōdem ferrō sē trāiēcit.
Ancaeus, Neptūnī fīlius, agrīs colendīs studiōsissimus, cum vītēs in vīneā sereret, nimiō labōre servōs premēbat; ē quibus ūnus dominum frūctum ex eā vīneā umquam perceptūrum negāvit. Ancaeus vērō postquam mātūruērunt ūvae, laetus eās colligēbat, collēctāque vindēmiā, dum vīnum ē prēlō sibi haurīrī iubet, increpuit eum quī futūrum praedīxerat ut numquam ēius vīneae vīnum biberet. Cum ōrī calicem admōtūrus esset sermōnem illum in memoriam servō redēgit; cuī servus, "Multa," inquit, "inter calicem suprēmaque labra cadunt." Dum haec aguntur, alter, ecce, famulus accurrēns quam māximum aprum vīneam ingrēssum vastāre nūntiāvit. Ancaeus igitur, abiectō pōculō, cum ad aprum interficiendum fēstīnāvisset, dentibus ēius lacerātus interiit.
Oenomaus fīliam habuit Hippodamīam virginem eximiae pulchritūdinis, quam nūllī ideō dabat in cōniugium, quod sibi ōrāculō respōnsum fuit ā generō nē interficerētur esse cavendum. Itaque, cum complūrēs eam in mātrimōnium peterent, certāmen cōnstituit, sē eī datūrum, quī sēcum quadrīgīs certāsset victorque exiisset, victus autem interficerētur. Oenomaus enim equōs Aquilōne vēlōciōrēs habuit. Multīs interfectīs, Pelops, Tantalī fīlius, novissimē advēnit, quī capita hūmāna super valvās affīxa vīdit. Eōrum igitur quī Hippodamīam in mātrimōnium petierant paenitēre eum coepit. Itaque Myrtilō, aurīgae Oenomaī, persuāsit, rēgnum dīmidium eī pollicitus, ut sē adiuvāret. Fidē datā, Myrtilus currum equīs iūnxit, sed rotās nōn bene affīxit. Itaque, cursū incitātō, currum dēfectum Oenomaī equī distrāxērunt. Pelops cum Hippodamīā et Myrtilō domum victor rediit.
Apellēs pīctor illūstris erat quī, perfectā operā, tabulam in pergulā trānseuntibus prōpōnere solēbat atque ipse post tabulam latēre, ut vitia quae notārentur auscultāret. Volgus enim dīligentiōrem iūdicem quam sē ipsum esse dīctitābat. Feruntque eum ā sūtōre quondam reprehēnsum quod in crepidā pauciōrēs fēcisset ānsās. Apellēs igitur, cum domum esset reversus, crepidam male pīctam ēmendāvit, posterōque diē eandem tabulam ita ēmendātam eādem in pergulā prōposuit. Mox īdem ille advēnit sūtor, quī, cum quod anteā reprehenderat iam ēmendātum esse vīdisset, superbiā ēlātus crūs quoque cavillārī incēpit. Quae cum audīret Apellēs caput subitō indīgnātus suprā tabulam ērēxit, et, "Heus tū," inquit, "quī sūtor modo es, cavē nē suprā crepidam iūdicēs." Unde fit prōverbium,Nē sūtor suprā crepidam.
Agamemnōn Brīsēidam, ex Moesiā captīvam, quam Achillēs cēperat, propter fōrmae dīgnitātem ab Achille abdūxit. Quam ob rem Achillēs īrā incēnsus in proelium nōn prōdībat, sed citharā in tabernāculō suō sē exercēbat. Sed cum Argīvī ab Hectore fugārentur, Achillēs obiūrgātus ā Patroclō arma sua eī trādidit, quibus ille Trōiānōs fugāvit; putāvērunt enim Achillem esse. Posteā ipse Patroclus ab Hectore est interfectus, armīsque spoliātus. Achillēs igitur cum Agamemnone in grātiam rediit, contrāque Hectorem inermis prōdībat, cum māter ēius Thetis ā Volcānō arma petiit. Quibus ille Hectorem occīdit, adstrīctumque ad currum circā mūrōs urbis trāxit; quem sepeliendum cum patrī Priamō nōllet dare, Priamus Iovis iūssū, duce Mercūriō, in castra Danaōrum vēnit, et fīliī corpus aurō redemptum accēpit, sepultūraeque trādidit.
Athēnīs quīdam prōvectae aetātis, cum lūdōs spectātum in theātrum sērō vēnisset, sēdem vacuam invenīre nōn poterat. Quae cum vidērent nōnnūllī, digitīs sīgnāvērunt sē suās sēdēs, sī modo sibi appropinquāvisset, eī esse concēssūrōs. Senex igitur nunc ad hōs, nunc ad illōs, appropinquāvit; sed omnēs simul atque advēnit ille, lūdibriī causā ōrdinēs suōs ita stīpāvērunt ut senex exclūsus spectātōribus rīsuī esset. Tandem autem ad Lacedaemoniōrum lēgātōs forte pervēnit, quī, misericordiā commōtī, et cānōs ēius et aetātem venerātī, omnēs assurrēxērunt, sēdemque eī inter ipsōs honōrātissimō locō dedērunt. Quod ubi fierī spectātōrēs adspexērunt, pudōre cōnfectī, māximō plausū aliēnae urbis ergā senēs venerātiōnem comprobāvērunt; quibus senex, "Athēniēnsēs vērō," inquit, "quid sit rēctum, satis sciunt; Lacedaemoniī autem faciunt."
Achīvīs ōrāculō est respōnsum, quī prīmus lītora Trōiānōrum attigisset peritūrum. Cum Achīvī classēs applicuissent, cēterīs cūnctantibus, Prōtesilāus prīmus ē nāvī prōsiluit, quī ab Hectore cōnfestim est interfectus. Cūius uxor, Lāodamīa, āmīssō cōniuge, flētum et dolōrem patī nōn potuit. Itaque simulācrum Prōtesilāō cōniugī simile fēcit, quod in thalamīs positum colere coepit. Quod cum famulus quīdam, quī mātūtīnō tempore pōma eī ad sacrificium attulerat, per rīmam adspexisset, vīdissetque eam simulācrum amplectantem atque ōsculantem, omnia Acastō patrī nūntiāvit. Quī cum vēnisset, invidiā commōtus, nē diūtius torquerētur, iūssit sīgnum et sacra, pyrā factā, combūrī. Lāodamīa autem, cum dolōrem diūtius sustinēre nōn posset, sē in rogam immīsit atque ūsta est.
Dēmosthenēs ōrātor, cum capitis reum in iūdiciō dēfendendum suscēpisset, neque auscultārent iūdicēs, ex imprōvīsō clāmāns, "Lepidam," inquit, "audīte nārrātiōnem: Adulēscēns aliquando Athēnīs Megaram profectūrus asinum condūxit. Merīdiē vērō, ārdente sōle, onus dēposuit, asinīque umbram ipse subiit. Rēiectus autem ab agāsōne vim contrā parat, et asinī etiam umbram sē condūxisse ait. Quae cum negāret agāsō, et asinum dumtaxat conductum affīrmāret, ambō in iūs eunt." Hīs dictīs, ē cōntiōne dēscendit Dēmosthenēs. Retinentibus autem eum iūdicibus atque ut nārrātiōnem perficeret flāgitantibus, cum suggestum iterum cōnscendisset, "Dē asinī," inquit, "umbrā libet, Ō Athēniēnsēs, audīre; virī tamen dē vītā perīclitantis causam auscultāre recūsātis?"
Tēlephus ab Achille hastā in pūgnā percussus est. Ex quō volnere cum in diēs māiōre cruciātū angerētur, sortem ab Apolline petiit; cuī respōnsum est nēminem eī medērī posse nisi eādem hastā quā volnerātus esset. Quō audītō, Tēlephus ad rēgem Agamemnonem vēnit, et monitū Clytaemnēstrae Orestem īnfantem dē cūnābulīs rapuit, minitātus sē eum occīsūrum, nisi Achīvī sibi medērī vellent. Achīvī autem, quod ōrāculō respōnsum erat sine Tēlephō duce Trōiam capī nōn posse, facile cum eō in grātiam rediērunt, et ab Achille petiērunt ut eum sānāret. Quibus Achillēs respondit sē artem medicam nōn nōsse. Tunc Ulixēs, "Nōn tē," inquit, "dīcit Apollō, sed auctōrem volneris hastam nōminat." Hāc igitur Achīvī Tēlephum perfricuērunt et sānāvērunt; quāpropter cum eīs ad Trōiam expūgnandam profectus est.
Lacedaemonium Chīlōnem scrīptum est in librīs eōrum quī vītās rēsque gestās clārōrum hominum memoriae mandāvērunt, cum diē vītae suae postrēmō imminēret mors, circumstantēs amīcōs sīc allocūtum: "Dicta mea," inquit, "factaque in aetāte longā plēraque fuisse nōn paenitenda, forsitan vōs etiam sciātis. Ego certē in hōc quidem tempore nōn fallō mē, nihil esse quicquam commīssum ā mē cūius memoria reī aliquid pariat aegritūdinis; nisi profectō illud ūnum sit, quod rēctēne an perperam fēcerim, nōndum mihi plānē liquet." Flāgitantibus amīcīs ut quid reī esset nārrāret, hunc in modum perrēxit Chīlō: "Dē amīcī capite" inquit, "iūdex cum duōbus aliīs fuī. Lēx ita fuit, ut hominem condemnārī necesse esset. Aut amīcus igitur reī capitālis erat damnandus, aut lēgī adhibenda fuit fraus. Multa cum animō meō dē cāsū tam ancipitī cōnsultantī optimum vīsum est id quod fēcī. Sed nesciō an rē vērā mē honestē gesserim." Cum amīcī quid ēgisset interrogārent, "Ipse," inquit, "tacitus ad condemnandum sententiam tulī; aliīs, quī simul iūdicārent, ut absolverent, persuāsī."
Meleāger Althaeae fīlius erat, quī cum nātus esset, subitō in rēgiā appāruērunt Parcae, Clōthō, Lachesis, Ātropos, quae Meleāgrō fāta ita cecinērunt. Clōthō dīxit eum generōsum futūrum, Lachesis fortem. Ātropos taedam ārdentem in focō adspexit, et, "Tamdiū," inquit, "hīc vīvet quamdiū haec taeda cōnsūmpta nōn fuerit." Hanc igitur Althaea in arcā clausam dīligenter servāvit. Multīs praeteritīs annīs, Diāna īrā incēnsa, quod sacra annua eī nōn facta erant, aprum mīrā māgnitūdine, quī agrōs vastāret, mīsit; quem Meleāger cum dēlēctīs Graeciae iuvenibus interfēcit, pellemque ēius Atalantae virginī, quam dīligēbat, ob virtūtem dōnāvit. Hanc pellem Althaeae frātrēs, avunculī Meleāgrī, eī ēripere voluērunt. Quae cum Meleāgrī fidem implōrāsset, ille intervēnit, et amōre cōgnātiōnī antepositō, avunculōs occīdit suōs. Quae cum Althaea māter audīvisset, fīlium suum tantum facinus esse ausum, Parcārum praeceptī memor taedam ex arcā prōlātam in īgnem iēcit. Ita dum frātrēs ulcīscī volt, fīlium interfēcit.
Polycratēs tyrannus, quī in Samō īnsulā rēgnāvit, opibus et fēlīcitāte celeber fuit. Nihil enim eī in vītā adversī umquam contigit. Ānulum habuisse dīcitur incrēdibilis pretiī sibique cārissimum, quem, ut nimis sibi prōsperam fortūnam aliquā adversitāte temperāret, in mare abiciendum statuit. Nāvem igitur cōnscendit atque in altum prōvehī iūssit. Postquam ab īnsulā procul prōcēssit, īnspectantibus eīs, quī ūnā nāvigābant, ānulum dē digitō dētrāctum in pelagus abiēcit.
Tribus post diēbus piscātor quīdam captum ā sē piscem grandem sānē āc pulchrum, putāvit dīgnum quō Polycratem dōnāret; eum ad forēs cum attulisset, dīxit sē in cōnspectum Polycratis velle īre. Ā iānitōre admīssus, "Ō rēx," inquit, "hunc ego quem cēpī piscem, in forum mihi ferendum esse nōn iūdicāvī, sed tē tuāque potentiā dīgnum. Eum igitur adferō tibi, dōnōque." Polycratēs piscem ministrīs dedit, quī, cum alvum aperuissent, ānulum ibi latentem invēnērunt.
Promētheus prīmus hominēs ex lutō fīnxit; posteā Iovis iūssū mulieris quoque effigiem
[Image: PROMĒTHEUS ET AQUILA.]
fēcit, cuī Minerva animam dedit, cēterīque deī alius aliud dōnum dedērunt. Hominēs multa saecula sine oppidīs lēgibusve vītam exēgērunt ūnā linguā loquentēs sub imperiō Iovis. Sed, postquam Mercurius aliīs linguīs sermōnēs īnstituit, discordia inter mortālēs esse coepit, quod Iovī placitum nōn est. Itaque hominēs in nātiōnēs distribuit. Sed mox īgnem ab immortālibus petere incipiēbant. Hunc cum Iūppiter dare nōllet, Promētheus in ferulā dētulit in terrās, hominibusque mōnstrāvit quōmodo cinere obrutum servāre possent. Quāpropter Mercurius Iovis iūssū eum in monte Caucasō clāvīs ferreīs ad saxum dēligāvit; aquilam quoque apposuit quae cor ēius dēvorāret. Quantum aquila diē ēderat, tantum nocte cor crēscēbat. Hanc aquilam post trīgintā annōs Herculēs interfēcit, Promētheumque līberāvit.
[Image: a picture showing a mīles (=soldier), denotingI. Galea. = helmetII. Lōrīca. = coat of mail, breastworkIII. Scūtum. = shieldIIII. Pīlum. = heavy javelin, pilumV. Gladius. = swordVI. Brācae. = trowsersVII Caligae. = soldier's bootsVIII. Balteus = belt ]
Fīnxī puerōs iam didicisse haec verba: prōnōmina, prōnōminālia, praepositiōnēs, cōniūnctiōnēs, numerālia omnia.
Aestās, aetās, ager, amīcus, anima, animus, annus, aqua, arbor, auxilium, avis, bōs, caelum, canis, caput, carmen, cāsus, causa, cēna, color, comes, corpus, cūra, cūstōs, dēns, diēs, dominus, domus, dōnum, dux, equus, fābula, figūra, fīnis, flūmen, frāter, frūx, fuga, gaudium, genus, grātiae, herba, homō, hōra, iānua, īgnis, imperātor, īra, iter, iūdex, iuvenis, lapis, liber, līttera, locus, magister, manus, mare, māter, mēnsa, metallum, modus, mora, morbus, mors, mūrus, nāsus, negōtium, nōmen, nox, nummus, oculus, officium, opus, ōrdō, ōs (ōris), os (ossis), pānis, pars, pater, pectus, pecūnia, pellis, pēs, poēta, pōns, puer, rēs, rēx, rūs, sella, senex, sēnsus, servus, sōl, sonus, soror, spatium, speciēs, tabula, tempus, terra, timor, turba, umerus, unda, urbs, uxor, verbum, via, vir, virtūs, vīs, vīrēs, volnus, vōx.
Accipiō, adsum, afficiō, agō, ambulō, aperiō, ascendō, attinēre ad, audiō, bibō, cadō, caedō, capiō, cēdō, cingō, claudō, cōgō, cōnor, cōnsentiō, crēdō, crēscō, cūrō, currō, decet, dēcipiō, decorō, dēfendō, dēscendō, dēsistō, discō, doceō, doleō, dō, dūcō, edō, efficiō, emō, eō, faciō, ferō, fīō, fleō, fluō, frangō, fruor, fugiō, gaudeō, habeō, habitō, haereō, iaceō, iaciō, impōnō, incipiō, indūcō, induō, īnsum, intellegō, iubeō, iungō, laudō, legō, līberō, licet, loquor, lūdō, maneō, meminī, mīsceō, mīttō, mōnstrō, morior, moveō, nārrō, nāscor, nesciō, noceō, numerō, oportet, ōrnō, ōrō, pāreō, parō, pendō, perdō, persuādeō, petō, placeō, pōnō, poscō, possum, praebeō, premō, proficīscor, pūgnō, pulsō, putō, quatiō, rapiō, recitō, reddō, redeō, regō, relinquō, reperiō, respondeō, rīdeō, rogō, scrībō, secō, sedeō, sīgnificō, sinō, soleō, spectō, spīrō, stō, surgō, taceō, taedet, tangō, tegō, tendō, teneō, timeō, tollō, trahō, ūtor, vehō, vēndō, veniō, vertō, videō, vincō, vīvō, vocō, volō (velle).
Ācer, aptus, bonus, calidus, certus, clārus, contrārius, crūdēlis, dīgnus, dīves, dubius, dulcis, facilis, fessus, grātus, gravis, honestus, humilis, inānis, īnsānus, īrātus, iūstus, lātus, levis, longus, māgnus, malus, medius, mīrus, miser, mollis, multus, niger, nōbilis, novus, parvus, plēnus, praesēns, pūblicus, pulcher, pūrus, rēctus, Rōmānus, ruber, sacer, saevus, sānus, sērus, similis, stultus, summus, tacitus, tālis, tūtus, validus, varius, vērus.
Anteā, bene, breviter, celeriter, certē, cūr, deinde, dīligenter, diū, ferē, fortāsse, forte, herī, igitur, interdum, intus, ita, iterum, longē, male, māne, nimis, nunc, nunquam, ōlim, omnīnō, paene, plērumque, posteā, repente, retrō, saepe, semper, sērō, tandem, ūsque, valdē, vix.
abdūcō, -ere, -dūxī, ductum; contrārium quamāddūcō.
abeō, -īre, -īvī (-iī), -itum; ex hōc locō in alium eō.
abhorreō, -ēre; ab aliquā rē abhorreō sī horribilis mihi vidētur esse.
abiciō, -ere, -iēcī, -iectum; ā mē iaciō.
abigō, -ere, -ēgī, -āctum; ex aliquō locō in alium agō; dēpellō.
abiūdicō, -āre; iūdiciō habitō aliquid aliī dō.
abnegō, -āre; negō, recūsō.
abōminō, -āre; ōdī; nōn amō.
abripiō, -ere, -ripuī, -reptum; ab aliquō rapiō.
abrumpō, -ere, -rūpī, -ruptum; dīrumpō.
abscīdō, -ere, -cīdī, -cīsum; ab aliquā rē secō.
abscindō, -ere, -cidī, -cissum; āvellō, abripiō.
absolvō, -ere, -solvī, -solūtum; solvō; līberō; contrārium quamdamnō;forēs absolvōestforēs aperiō.
abstinentia, -ae (f.); nōmen est ē verbōabstinēreductum.
abstineō, -ēre, -tinuī, -tentum; ā cibō mē abstineō sī nōn edō.
abstrahō, -ere, -trāxī, -tractum; ab aliquō trahō; auferō.
absum, -esse, āfuī; contrārium quamadsum;nōn multum abest quīnsīgnificatpaene.
accidō, -ere, accidī; id accidit quod cāsū, vel forte, fit.
accommodō, -āre; aptum vel idōneum alicuī faciō.
accumbō, -ere, -cubuī, -cubitum; iaceō; apud aliquid recumbō.
accurrō, -ere, accurrī, accursum; ad aliquem locum currō.
accūsō, -āre; apud iūdicēs aliquem scelus admīsisse dīcō. Sī quis, "Hominem," inquit, "interfēcistī," mē ut sīcārium accūsat.
Achīvī, -ōrum; Graecī.
aciēs, -ēī (f.); ōrdō mīlitum dum in pūgnā pūgnant.
acquiēscō, -ere, -quiēvī, quiētum; quiēscere incipiō.
āctiō, -ōnis (f.); id quod agō, vel faciō, est āctiō. Nōmen estāctiō, verbumāgō.
acuō, -ere, -uī, -ūtum; aliquid acūtum reddō vel faciō.
acūtus, -a, -um; id est acūtum quō aliquid facile possumus secāre.
addō, -ere, -didī, -ditum; sī duās rēs tibi dō deinde trēs aliās dō, trēs addō.
addūcō, -ere, -dūxī, -ductum; dūcō ad;forēs addūcōestforēs claudō.
adeō; ita.
adferō, -ferre, attulī, allātum; ferō ad; mēcum portō.
adhibeō, -ēre; habeō, mōnstrō, praestō.
adhūc; i.e. ad hūc; ad hōc temporis.
adipīscor, -ī, adeptus sum; capiō, potior.
aditus, -ūs (m.), nōmen est, verbum estadeō.
adiūdicō, -āre; iūdicō, cēnseō.
adiūtor, -ōris (m.); is quī aliquem adiuvat.
adiuvō, -āre, -iūvī, -iūtum; auxilium dō.
admīror, -ārī; id quod mīrābile est admīror.
admīsceō, -ēre, -scuī, -xtum; aliquid cum aliā rē mīsceō.
admīttō, -ere, -mīsī, -mīssum; intrāre sinō;facinus admīttōestfacinus faciō.
admoneō, -ēre; moneō.
admoveō, -ēre, -mōvī, -mōtum; moveō ad.
adolēscō, -ere, -ēvī, -ultum; crēscō.
adportō, -āre; portō ad.
adstringō, -ere, -strīnxī, -strīctum; vinciō, alligō.
adtrahō, -ere, -trāxī, -tractum; trahō ad.
adulēscēns, -entis (m. f.); aut puer aut puella adhūc crēscēns. Estīnfāns,puer,adulēscēns,iuvenis,homō adultus.
adulēscentia, -ae (f.); aetās adulēscentis.
aduncus, -a, -um; uncō similis.
advena, -ae (m. f.); aut homō quī advenit, aut fēmina.
adveniō, -īre, -vēnī, -ventum; veniō ad.
adventus, -ūs (m.); nōmen est, verbum estadveniō.
adversārius, -ī (m.); is quī contra mē contendit.
adversitās, -ātis (f.); mala fortūna.
adversum, -ī (n.); malum.
adversus, -a, -um; id est adversum quod contrā nōs contendit.
aedificium, -ī (n.); id quod aedificāmus.
aedificō, -āre; faciō; domōs aedificāmus.
aedīlis, -is (m.); magistrātus quīdam.
aeger, -gra, -grum; nōn validus; is quī nōn valet est aeger, malā valētūdine ūtitur.
aegrē; nōn facile.
aegritūdō, -inis (f.); dolor.
aegrōtō, -āre; aeger sum; nōn valeō.
Aegyptus, -ī (f.); pars septentriōnālis Āfricae per quam Nīlus flūmen fluit.
aēneus, -a, -um; id est aēneum quod ex aere factum est.
aēnum, -ī (n.); māgnum vās quod super īgnem suspendimus in quō aliquid coquāmus.
aequālis, -e; duo + duo aequālēs sunt numerō quattuor.
aequē; adverbium est, adiectīvum estaequus.
aequō, -āre; aequus aliī fīō. Duo et trēs aequant quīnque.
aequus, -a, -um; aequālis; iūstus.Aequō animō=sine perturbātiōne.
āēr, āëris (m.); āëra spīrāmus et respīrāmus; sine āëre vīvere nōn possumus.
aerumna, -ae (f.); dolor.
aes, aeris (n.); metallum quoddam ex quō nummōs nōn māgnī pretiī, nec nōn arma, facimus.
aestimō, -āre; putō; aliquā rē dīgnum esse putō.
aestīvus, -a, -um; ad aestātem attinēns.
aestus, -ūs (m.); calor.
affectō, -āre; adipīscī cōnor.
affīgō, -ere, -fīxī, -fīxum; aliquid aliī reī iungō.
affirmō, -āre; dīcō.
agāsō, -ōnis (m.); cūstōs equōrum vel asinōrum.
aggredior, -ī, -grēssus sum; incipiō cōnārī; impetum faciō in, contrā aliquem currō.
agitātor, -ōris (m.); is quī equōs dīrigit.
agitō, -āre; quatiō; perturbō.
āgnōscō, -ere, -nōvī, -nitum; quis vel quālis sit aliquis intellegō.
agō, -ere, ēgī, āctum; faciō; aliquem abīre cōgō.Id agō=operam dō.
agrestis, -e; is est agrestis quī in agrīs vīvit; nōn domesticus.
agricola, -ae (m.); is quī agrōs colit.
āiō; dīcōita.
aliās; aliō tempore.
aliēnātus, -a, -um; mūtātus.Mente aliēnātus=īnsānus. Tālēs hominēs in locō quōdam tūtō, cuī nōmen asȳlum, cūstōdīmus.
aliēnus, -a, -um; ad aliōs attinēns.
aliquantulum; nōn multum.
aliter; aliō modō.
alligō, -āre; vinciō.
alloquor, -ī, -locūtus sum; loquor cum aliquō.
altē; adverbium ab adiectīvōaltusductum.Is altē dormit quem vix excitāre possumus.
altercor, -ārī; verbīs contrā aliquem contendō.
altitūdō, -inis (f.); nōmen est; adiectīvum estaltus.
altus, -a, -um; contrārium quamhumilis.
alumnus, -ī (m.); īnfāns quem nūtrīx cūrat.
alvus, -ī (f.); venter.
amātor, -ōris (m.); is quī amat.
amiciō, -īre, -icuī vel -ixī, -ictum; vestēs induō.
amīcitia, -ae (f.); id quod inter amīcōs est.
amictus, -ūs (m.); vestis; habitus. Nōmen est ā verbōamiciōductum.
āmīttō, -ere, -mīsī, -mīssum; perdō.
amoenus, -a, -um; iūcundus, dulcis.
amor, -ōris (m.); nōmen ā verbōamōductum.
amphora, -ae (f.); māgnum vās.
amplector, -ī, amplexus sum; bracchia mea collō alicuī circumdō.
anceps, -ipitis; dubius.
ancilla, -ae (f.); servus fēminīnus.
angō, -ere, ānxī, ānctum vel ānxum; cruciō, dolōre aliquem afficiō.
anguis, -is (m.f.); serpēns.
angulus, -ī (m.); pars cellae ubi mūrus alter alterī accurrit.
angustus, -a, -um; nōn lātus.
anhēlō, -āre; nōn facile spīrō. Canis sī vehementer currit anhēlat.
anicula, -ae (f.); anus parva.
anima, -ae (f.); id quod ex ōre venit dum spīrāmus; pars hominis immortālis.
animadvertō, -ere, -vertī, -versum; animum ad aliquid vertō; percipiō, videō.
annōna, -ae (f.); frūmentī cōpia vel pretium.
annuus, -a, -um; ad annum attinēns.
ānsa, -ae (f.); quasi parvus laqueus soleae affīxus per quem corrigiam īnserimus.
antecēdō, -ere, -cēssī, -cēssum; superō, supergredior, aliīs melior sum.
antīquus, -a, -um; contrārium quamnovus.
ānulus, -ī (n.); aliquid rotundum quod in digitō gerere solēmus.
anus, -ūs (f.); mulier prōvectae aetātis.
aper, -rī (m.); porcus agrestis.
aperiō, -īre, aperuī, apertum; contrārium quamclaudō.
apis, -is (f.). [Image: a bee]
appāreō, -ēre; id appāret quod vidēre possumus.
appellō, -āre; nōmen dō.
appellō, -ere, -pulī, -pulsum; pellō ad; nāvem ad lītus dīrigō.
appetō, -ere, -īvī (-iī), -ītum; capere cōnor; petō.
applicō, -āre, -āvī (-uī), -ātum (-itum); nāvem appellō.
appōnō, -ere, -posuī, -positum; apud aliquem pōnō; praecipuē, in mēnsā ponō.
appropinquō, -āre; eō ad.
aptō, -āre; iungō, affīgō, accommodō.
aquila, -ae (f.); māgna avis, quasi rēx avium.
aquilō, -ōnis (m.); ventus quī ē regiōne septentriōnālī flat.
āra, -ae (f.); quasi mēnsa suprā quam sacrificāmus.
arānea, -ae (f.); parvum animal quod tēlam sibi eō cōnsiliō texit ut muscās capiat.
arātrum, -ī (n.); īnstrūmentum quō agricola agrōs arat.
arbiter, -trī (m.); spectātor; tēstis; iūdex.
arbitror, -ārī; putō.
arca, -ae (f.); rēs quaedam quadrāta in quā aliās rēs inclūdimus ut cūstōdiantur.
arcessō, -ere, -īvī, -ītum; vocō, aliquem ut aliquid adferat mīttō.
architectus, -ī (m.); is quī domum aedificandam dēscrībit.
arcus, -ūs (m.). [Image: a bow]
ārdeō, -ēre, ārsī, ārsum; īgnis ārdet.
ārdor, -ōris (m.); nōmen ā verbōārdeōductum.
arduus, -a, -um; altus; difficilis.
arēna, -ae (f.); ēiusmodī terra quālis apud mare est. Locus in Circō ubi gladiātōrēs pūgnāre solent. Ita nōminātur quia arēna suprā terram est sparsa.
argenteus, -a, -um; adiectīvum ā nōmineargentumductum.
argentum, -ī (n.); metallum albī colōris ex quō nummōs facimus.
argumentum, -ī (n.); documentum.
ariēs, -etis (m.); ovis masculīna.
arma, -ōrum (n.); rēs quibus mīlitēs pugnant āc sē dēfendunt.
armāmenta, -ōrum (n.); armāmenta nāvis sunt omnia quae ūsuī sunt in nāve, ut fūnēs, vēla, rēmī.
armātus, -a, -um; arma ferēns.
arō, -āre; instrūmentō cuī nōmen arātrum sulcōs in agrō faciō.
arrīdeō, -ēre, -sī, -sum; paene idem quodrīdeō.
arripiō, -ere, -ripuī, -reptum; ad mē rapiō.
ars, artis (f.); ars poētae est carmina scrībere, pīctōris pīctūrās pingere.
arx, arcis (f.); locus altior in mediā urbe situs.
asinīnus, -a, -um; ad asinum attinēns.
asinus, -ī (m.); animal omnium stultissimum quod longās habet aurēs.
aspergō, -ere, -spersī, -spersum; aliquid aliquā rē spargō.
aspernātiō, -ōnis (f.); nōmen ā verbōaspernorductum.
aspernor, -ārī; prō nihilō habeō; contemnō.
aspiciō, -ere, -spexī, -spectum; videō.
assequor, -ī, -secūtus sum; aliquem sequendō dēprehendō.
assiduē; adverbium ab adiectīvōassiduusductum.
assiduus, -a, -um; id est assiduum quod nōn saepe omīttitur; paene semper fit.
assurgō, -ere, -surrēxī, -surrēctum; surgō.
astrologia, -ae (f.); scientia astrōrum.
astrum, -ī (n.); lūmen quoddam lūnā minus quod noctū in caelō vidēmus.
āter, -ra, -rum; niger.
attingō, -ere, -tigī, -tāctum; tangō.
auctor, -ōris (m.); is quī aliquid scrīpsit vel fēcit ēius est auctor.
auctumnus, -ī (m.); vidēhiemps.
audācia, -ae (f.); est nōmen, adiectīvum estaudāx.
audāx, -ācis; is est audāx quī nihil timet.
audeō, -ēre, ausus sum; nōn timeō; audāx sum.
auferō, -ferre, abstulī, ablātum; ab aliquō capiō.
aufugiō, -ere, -fūgī; effugiō.
augeō, -ēre, auxī, auctum; aliquid māius faciō; extendō.
augur, -uris (m.); vātēs quī vīscera animālium īnspiciendō vāticinātur.
augurium, -ī (n.); id quod augur ēdīcit.
auguror, -ārī; augur augurātur.
aurātus, -a, -um; aurō similis; aurō tēctus.
aureus, -a, -um;nōmenest aurum,adiectīvumest aureus.
aurīga, -ae (m.f.); is quī currum regit aurīga est.
auris, -is (f.); id quō audīmus.
aurum, -ī (n.); metallum quoddam pretiōsum.
auscultō, -āre; animum ut aliquid audiam attendō.
auxilior, -ārī; auxilium dō; adiuvō.
avāritia, -ae (f.); nōmen estavāritia, adiectīvumavārus.
avārus, -a, -um; avidus.
āvehō, -ere, -vexī, -vectum; auferō.
āvellō, -ere, -vulsī (-vellī), -vulsum; abripiō; vī abstrahō.
avidē; adverbium ab adiectīvōavidusductum.
aviditās, -ātis (f.); nōmen est, adiectīvum estavidus.
avidus, -a, -um; is est avidus quī nimis edit.
āvius, -a, -um; locus āvius est locus ubi nōn est via.
avunculus, -ī (m.); frāter mātris.
bāca, -ae (f.); aliquid parvum āc rotundum quod in arbore crēscit.
Bacchus, -ī (m.); deus vīnī.
baculum, -ī (n.); senex īnfīrmus dum ambulat baculum sēcum portat quō facilius prōgrediātur.
balneum, -ī (n.); stāgnum in quō natāre licet.
balteus, -ī (m.); vidē pāginam centēsimam trigēsimam secundam.
barba, -ae (f.); crīnis quī in mentō crēscit.
beātus, -a, -um; contrārium quammiser.
bellua, -ae (f.); bēstia.
beneficium, -ī (n.); id quod homō benīgnus nōbīs praebet.
benīgnitās, -ātis (f.); nōmen est, adiectīvum estbenīgnus.
benīgnus, -a, -um; contrārium quamcrūdēlis.
bēstia, -ae (f.); animal ferōx.
blandior, -īrī; molliter rem ergā aliquem agō cuī placēre studeō; molliter tractō.
bracchium, -ī (n.). [Image: a forearm]
brevis, -e; nōn longus.
būbō, -ōnis (m.); avis quae noctū volat.
bucca, -ae (f.); gena īnflāta.
būcinātor, -ōris (m.); tubicen.
cachinnus, -ī (m.); rīsus māgnus.
cadāver, -eris (n.); corpus mortuum.
caedēs, -is (f.); nōmen est; verbum estcaedō.
caedō, -ere, cecīdī, caesum; interficiō; secō; percutiō.
caelebs, -ibis; cuī nōn est cōniūnx.
calamitās, -ātis (f.); aliquid malī.
calamus, -ī (m.). [Image: a reed]
calceus, -ī (m.); id quod pedibus induimus vel indūcimus.
calcō, -āre; calce feriō.
calculus, -ī (m.); lapillus quō sententiam iūdex ferre solet.
calīgō, -inis (f.); tenebrae.
calix, -icis (m.); pōculum.
callidus, -a, -um; sagāx.
calor, -ōris (m.); nōmen est; adiectīvum estcalidus.
calx, calcis (f.); posterior pars pedis.
candidus, -a, -um; albus.
candor, -ōris (m.); lūx candida.
canō, -ere, cecinī, cantum; carmina vōce canimus; sonō.
cantō, -āre; canō.
cantus, -ūs (m.); nōmen ā verbōcanōductum.
cānus, -a, -um; albus;cānīsunt capillī senis.
caper, -rī (m.); animal quod cornua et barbam habet; lac nōbīs praestat. Nōnnumquam hominēs cornibus petit.
capillus, -ī (m.); crīnēs.
capitālis, -e; ad caput attinēns. Rēs capitālis est crīmen cūius poena est mors.
captīvus, -ī (m.); is quī in bellō captus est.
capulus, -ī (m.); pars gladiī quam manū tenēmus.
carbō, -ōnis (m.); nigra quaedam māteria quam ē terrā effodimus ut īgnī factō combūrāmus.
carcer, -eris (m.); locus ubi malōs hominēs cūstōdīmus.
cardō, -inis (m.); cardinēs sunt parvae rēs ex quibus iānua pendet.
careō, -ēre (abl.); nōn habeō.
carnifex, -icis (m.); is quī hominēs damnātōs occīdit, vel interficit.
carō, carnis (f.); pars corporis mollior quae ossa quasi amicit. Carnem, pānem, piscēs edimus.
cārus, -a, -um; is mihi est cārus quem amō.
casa, -ae (f.); domus parva.
cāseus, -ī (m.); genus cibī quod ex lacte facimus. Mūrēs cāseum amant.
castē; adverbium ab adiectīvōcastusductum.
castra, -ōrum (n.); locus ubi mīlitum tabernācula sunt posita.
castus, -a, -um; pūrus, integer, pius.
cāsus, -ūs (m.); verbum estcadō, nōmencāsus.
catēna, -ae (f.); vinculum.
cauda, -ae (f.); membrum corporis quod hominēs nōn habent. Canis cum gaudet caudam quatit.
caupōna, -ae (f.); dēversōriī domina.
causa, -ae (f.); ōrātiō apud iūdicium quā reum dēfendimus.
cavea, -ae (f.); pars theātrī ubi spectātōrēs sedēre solent; sellae spectātōrum.
caveō, -ēre, cāvī, cautum; cūram adhibeō nē quid accidat. Dum magister appropinquat discipulīCavēexclāmant. Cavē canem.
cavillōr, -ārī; increpō; irrīdeō.
cedo; dā.
celeber, -bris, -bre; nōtus, clārus, nōbilis.
celer, -eris, -e; is est celer quī aliquid celeriter agit.
cella, -ae (f.); pars domūs inter quattuor mūrōs.
cēlō, -āre; tegō; aliquid in locō pōnō ubi nēmō possit invenīre.
cēnāculum, -ī (n.); cella ubi cēnāmus.
cēnō, -āre; cēnam edō.
cēnseō, -ēre, -uī, cēnsum; putō; sentiō.
cēra, -ae (f.); id quō apēs favōs faciunt.
Cerberus, -ī (m.); canis trīceps quī portam mundī īnferiōris cūstōdiēbat.
Cerēs, -eris (f.); dea frūmentī.
certāmen, -inis (n.); contentiō.
certior fīō, factus sum; audiō.
certō, -āre; certāmen ineō; contendō.
cerva, -ae (f.); cervus fēminīnus.
cervus, -ī (m.); animal quoddam timidum quod cornua habet. Celerrimē currere potest.
cēterī, -ae, -a; omnēs aliī.
cētus, -ī (m.); bellua marīna.
cibus, -ī (m.); quicquid edimus.
cinis, -eris (m.); id quod in focō manet postquam carbō est cōnsumptus.
circumeō, -īre, -īvī (-iī), -itum; eō circum.
circumdō, -āre, -dedī, -datum; cingō.
circumstō, -āre, -stetī; stō circum.
circumveniō, -īre, -vēnī, -ventum; dēcipiō.
circus, -ī (m.); locus ubi spectācula adhibērī solent.
cista, -ae (f.); rēs quaedam quadrāta in quā aliās rēs cūstōdīmus.
cithara, -ae (f.). [Image: a cithara]
citharoedus, -ī (m.); is quī ad citharae sonum canit.
cīvis, -is (m.); is quī urbem habitat cīvis est ēius urbis.
cīvitās, -ātis (f.); regiō quam cīvēs habitant.
clam; sēcrētō, nūllō vidente.
clāmō, -āre; māgnā vōce loquor.
clāmor, -ōris (m.); nōmen est; verbum estclāmō.
classis, -is (f.); multae sub ūnō duce nāvēs.
claustrum, -ī (n.); pessulus.
clāva, -ae (f.); fūstis.
clāvus, -ī (m.); parvum quoddam īnstrūmentum ferreum quō aliquid alicuī reī affīgere possumus.
clipeus, -ī (m.); scūtum rotundum.
coepī, -isse; incipiō.
cōgitō, -āre; putō; recordor.
cōgnātiō, -ōnis (f.); id quod inter cōgnātōs est.
cōgnātus, -n, -um; cōnsanguineus.
cōgnōscō, -ere, -nōvī, -nitum; inveniō, reperiō.
cōgō, -ere, coēgī, coāctum; pangō; compellō.
colligō, -ere, -lēgī, -lēctum; ē multīs locīs capiō atque in ūnum pōnō.
collis, -is (m.); locus cēterīs altior; quasi mōns parvus.
collocō, -āre; locō;puellam nūptiīs collocāre= eam spondēre.
colō, -ere, coluī, cultum; deōs colimus; veneror; agrōs fodiō.
coluber, -brī (m.); serpēns, angius.
combūrō, -ere, -ussī, -ūstum; omnīnō ūrō.
comitor, -ārī; comes sum alicuī.
commendō, -āre; aliquid alicuī servandum dō.
comminor, -ārī; minor.
commīttō, -ere, -mīsī, -mīssum;scelus commīttō= scelus faciō.
commoveō, -ēre, -mōvī, -mōtum; afficiō.
commūnis, -e; id commūne est quō ūtī omnibus licet.
commūtō, -āre; mūtō, convertō.
compellō, -ere, -pulī, -pulsum; cōgō.
compleō, -ēre, -plēvī, -plētum; plēnum faciō.
complūrēs; nōnnūllī, multī.
compos, -potis; is compos est alicūius reī quī eam habet.
comprehendō, -ere, -prehendī, -prehēnsum; intellegō; capiō; capiō aliquem ut in vincula eum iaciam.
comprobō, -āre; omnīnō probō.
computō, -āre; numerō.
cōnātus, -ūs (m.); est nōmen, verbum estcōnor.
concēdō, -ere, -cēssī, -cēssum; sinō, permittō, dō.
concha, -ae (f.). [Image: a conch]
concidō, -ere, -cidī; ad terram cadō.
conciliō, -āre; mihi parō.
concilium, -ī (n.); conventus.
conclāmō, -āre; eōdem tempore clāmō.
concrēdō, -ere, -didī, -ditum; trādō, commendō.
concrepō, -āre, -puī, -pitum; crepitum vel strepitum faciō.
conditiō, -ōnis (f.); ratiō, modus.
condō, -ere, -didī, -ditum; aliquid in aliquā rē pōnō ut servētur.Urbem condō= urbem aedificō, vel exstruō.
condūcō, -ere, -dūxī, ductum; dūcō ad; contrārium quamlocō; pecūniam alicuī solvō ut aliquā rē mihi ūtī liceat.
cōnferō, -ferre, -tulī, -lātum;sē conferreest īre.
cōnfestim; statim.
cōnficiō, -ere, -fēcī, -fectum; perficiō; afficiō.
cōnfringō, -ere, -frēgī, -frāctum; omnīnō frangō.
cōnfundō, -ere, -fūdī, -fūsum; perturbō.
congregō, -āre; convocō; colligō.
coniector, -ōris (m.); is quī quid somnium sīgnificet expōnit.
cōniugium, -ī (n.); mātriōnium.
cōniūnx, -ugis (m. f.); aut uxor aut marītus.
coniūro, -āre; inter aliōs iūrō; cum aliīs aliquid suscipiō.
cōnsanguineus, -a, -um; eādem mātre nātus.
cōnscendō, -ere, -dī, -sum; ascendō.
cōnscīscō, -ere, -scīvī (-iī), -scītum;mortem mihi cōnscīscō= mē ipse interficiō.
cōnscius, -a, -um;cōnscius mihi sum= sciō mē aliquid fēcisse.
cōnscrībō, -ere, scrīpsī, -scrīptum; scrībō.
cōnsequor, -ī, -secūtus sum; sequor; adipīscor.
cōnsīdō, -ere, -sēdī, -sessum; cum aliō sedeō.
cōnsilium, -ī (n.); modus vel ratiō aliquid agendī. Id quod facere cōnstituō.Quō cōnsiliō=cūr.
cōnsistō, -ere, -stitī, -stitum; stō.
cōnspectus, -ūs (m.); nōmen est; verbum estcōnspiciō. Omnia quae vidēre possum in cōnspectū meō sunt.
cōnspiciō, -ere, -spexī, -spectum; videō.
cōnstituō, -ere, -uī, -ūtum; pōnō; in animō habeō; ēdīcō; in locō aliquō pōnō.
cōnstringō, -ere, -strīnxī, strīctum; alligō, vinciō; contrahō.
cōnstruō, -ere, -struxī, -structum; exstruō.
cōnsulō, -ere, -uluī, -ultum; aliquem cōnsulō sī eum rogō quid sit faciendum.
cōnsultō, -āre; cōnsulō.
cōnsūmō, -ere, -sūmpsī, -sūmptum; combūrō; ita ūtor aliquā rē ut nihil restet; edō.
contāgiō, -ōnis (f.); nōmen est, verbum estcontingō. Sī aegrōtās, nōlī mihi appropinquāre, nē ego quoque contāgiōne affectus in morbum incidam.
contāminō, -āre; sī rēs sacrās tangō eās contāminō, nam nēminī nisi sacerdōtī licet rēs sacrās tangere.
contegō, -ere, -tēxī, -tēctum; omnīnō tegō.
contemnō, -ere, -tempsī, -temptum; nihil cūrō, nihilī aestimō.
contemplor, -ārī; īnspiciō.
contemptus, -ūs (m.); nōmen ā verbōcontemnōductum.Contemptuī aliquid habeō= contemnō.
contendō, -ere, -dī, -tum; fēstīnō ad; resistō, contrā aliquem pūgnō.
contentiō, -ōnis (f.); nōmen est; verbum estcontendō.