NAEVIUS

mulierosus: Mulierum sectator. (Cic.)

mulsa mea: Blandimentum flagitiosum, amulgere.

"Dicam enim,mea mulsa,de istac Casina huic nostro villico Gratiam facias."Plaut.Cas.II, VI, 20 sq.

multus: Alienis libidinibus cujuscumque generis paratus.

Multushomo es, Naso, neque tecummultushomo, sed

Descendis, Naso,multuses et pathicus.

Catull. CVII, 1 sq.

munditiae: Quae ad corporis curam spectant.

Cui flavam religas comam

Simplexmunditiis?...

Hor.Od.I, V, 4 sq.

Hinc:

munditians deus: Pro Amore, quiamunditiaepraeest.

"Qui postquam amo Casinam, magis initio munditiismunditianti deo."Plaut.Cas.II, III, 9.

mundulus: Qui extra modum suî munditiae studet.

"Nunc ego istosmundulosurbanos amasios Hoc ictu exponam, atque omnes ejiciam foras."Plaut.Trucul.III, I, 13 sq.

mundus (-a, -um): Ornatus. Galliceparé.

"Nequemundaadaeque es, ut soles; hoc sis vide: ut petivit Suspirium alte! et pallida es."Plaut.Cistell.I, I, 57 sq.

mundus muliebris: Quo mulier fit mundior. In eo, specula, matulae, unguenta, vasa argentea, argenteum balneare, similiaque continentur, quaecumque ad culturam corporis pertinent; exceptisornamentis, utpote vestes, monilia, annuli, reticula, mitrae, margaritae, etc. (Ulp. lib.XXVde auro et argento, mundo et ornamentis legatis.)

Legavit quidam uxorimundumomnem penumque.

Lucil.Frag.XVI, 4.

VideGell.IV, I;Non. Marc.;Varr. Ling. lat.IV, 28.

mundus nuptialis: Novae nuptae vestes et ornamenta ex ritu.

"Tunc me gremio suo tollens,mundo nuptialidecenter ornabat."Apul.Met.IV.

Munturna: Dea nuptiis invocata ut concordia domi semper maneat. (Rom. triumph. p.14.)

munus (-eris), munia (-orum): Pro officio veneris.

Lusimus satis, at boni

Conjuges bene vivite, et

Munereadsiduo valentem

Exercete juventam.

Catull. LVI, 229 sqq.

...nondummuniacomparis

Aequare, nec tauri ruentis

In venerem tolerare pondus.

Hor.Od.II, V, 2 sqq.

Murtia: Cognomen Veneris, amurtoAmorum matri dedicata. Sacellum ejus, Romae, in monte Aventino.

"Si quis a fuga retrahere, vel occultam demonstrare potuerit fugitivam nomine Psychen, conveniat retrometas murtias,Mercurium praedicatorem; accepturus, indicii nomine, abipsa Venereseptem savia suavia."Apul.Met.VI.

VidePlin.XV, 19, et verb. MYRTUS.

murton, murtum: Clitoris.

"Quae interjacet (rimam) subsultans caruncula, nympha nuncupatur autmurton, sive epideris aut clitoris."Cael. Rhod.lib.IV,cap.7.

Musaeus: Poeta eroticus, laude lyrae prope par Orpheo. Scripserat mollissimos libros, qui sine pruritu legi non poterant.

Musaeipathicissimos libellos,

Qui certant sybariticis libellis,

Et tinctas sale pruriente chartas

Instanti, lege, Rufe...

Mart. XII, XCV, 1 sqq.

Mutinus: Cognomen Priapi, sub hoc nomine peculiariter invocati a copulantibus, ut simul apte moveantur, unaque rem perficiant concussibus ordinatis.

"EtMutinus,in cujus sinu pudendo nubentes praesident, ut illarum pudicitiam prior deus delibasse videtur."Lactant.de Falsa Relig.I, 20.

"EtiamneMutinus,cujus immanitatem pudendis horrentique fascino, vestras inequitare matronas et auspicabile dictis et optatis?"Arnob.Adv. Gent.II.

mutinum: Mentula.

Pomarii tutela diligens, rubro,

Priape, furibus minaremutino.

Priap. Carm.LXXIII, 1 sq.

Mutinumetiam, teste Varrone, effigies erat pudendorum pro amuleto pueris e collo suspensa.

Numquidmutinosubjectoque est opu' signo, etc.

Lucil.Frag. apud Non. Marc.

muto (-onis): Mentula. VidePorphyr. in Hor. Sat.I, II.

A laeva lacrymasmutoniabsterget amica.

Lucil.Frag.VIII, 12.

Huic, simutonisverbis, mala tanta videnti

Diceret haec animus: quid vis tibi? numquid ego a te

Magno prognatum deposco consule cunnum?...

Hor.Sat.I, II, 68 sqq.

Apud quosdam, pro ipso Priapo.

mutoniatus: Valde mentulatus.

Dormis cum puerismutoniatis,

Et non stat tibi, Phoebe, quod stat illis.

Mart. III, LXXIII, 1 sq.

Spectas nos, Philomuse, quum lavamur,

Et quare mihi tammutoniati

Sint leves pueri, subinde quaeris.

Mart. XI, LXIV, 1 sqq.

Qui quum te male foderint jacentem,

Ad partem veniet salax asellus,

Nihilo deteriusmutoniatus.

Priap. Carm.LII, 8 sqq.

Mutunnus: Priapus. Vid.Tertull. ad Nationes, II, 11.

mutuum facere: In obscenis.

"Edepolmutuummecumfacit."Plaut.Trinumm.II, IV, 37.

Myonia:

"Auctor Aelianus est mulierem libidinis portentosae ab Epicrate dictam esseMyoniam,de notissima salacitate murium, qui dicunturμῦες."Cael. Rhod. XIV, 18.

Myrrha: Cynirae filia, patrem ardens nocturnis horis inebriavit, eique vino captato se subjecit; et gravida facta est. Prodito incesto, iratumque patrem fugiens, in arborem a Venere versa est. Sed quum infantem sub cortice retineret, percussa patris gladio, parvulum edidit, quem educatum NymphaeAdonimappellarunt. VideServ. in Aeneid.V, n° 9, etDioscoridem, Plinium, Ruellium, etc.

Myrrhafugit, tenebrisque et caecae munere noctis

Intercepta neci est.

Ovid.Met.X, 476 sq.

myrtus: Veneri dedicata.

...Veneri gratissimamyrtus.

Virg.

Adhibitamyrtusin nuptiis; indeconjugalisdicitur a Plinio, II, 9. Vita functi amantes in silvamyrteaerrare dicebantur.

Hic quos durus amor crudeli tabe perodit

Secreti celant calles, etmyrteacircum

Silvategit.

Virgil.Aeneid.VI, 422 sqq.

Myrtoquoque veteres in conviviis caput sibi coronabant et floribus variis. Quod notissimum ex poetis, tum Graecis, tum Latinis, praesertim ex Horatio.

[TR1]"falso" → "falsa"

Naevius: Poeta eroticus de quoGell.I, 24, etArnob. adv. Gent.I, 28.

nani, nanae: Pueri et puellae forma minutula, in foedissimis libidinibus Romanorum.

"Lautiorum mensis pererrabantnani et nanaecum scurris, morionibus et cinaedis."Lamprid.in Sever.

nares tumidae: Inter signa pubertatis.

Et tibi jamtumidae nares,jam fortia colla.

Nemes.Eclog.II.

nasatus: Fortiter mentulatus. (Lamprid. in Heliogab.) Unde proverbium.

Noscitur ex labris quantum sit virginis antrum;

Noscitur exnasoquanta sit hasta viro.

Natalis: Cognomen Junonis, quum ejus sub tutela sit partus.

NatalisJuno, sanctos cape thuris acervos,

Quos tibi dat tenera docta puella manu!

Tibull. IV, VI, 1 sq.

natalis dies: Patrisfamilias festum natale; a filiis et mancipiis annua commemoratio, ex se privata, sed gravi ritu celebrata, ex antiquissima consuetudine, ut patetLib. Genes. Cap.XL.

Celebrabatur et imperatorum. VideSuet. in Aug.57, et inCaligul.65; et amicorum, quibus amici munera mittebant (Martial. epigr.VIII, LXIV); necnon puellarum et meretricum ab amasiis.

Natalesmihi martiae kalendae,

Lux formosior omnibus kalendis,

Qua mittunt mihi munus etpuellae.

Mart. X, XXIV, 1 sqq.

Quid? quasi quum poscit munera libo,

Et, quoties opus est, nascitur illa sibi?

Ovid.Art. Amat.I, 431 sq.

"Diei natalisin sacrificio licebat voluptatibus operam dare; nam in aliis sacrificiis erat castitatis observatio, etc."Serv.in Virgil. Eclog.III.

Phyllida mitte mihi,meusestnatalis,Iola;

Quum faciam vitula pro frugibus, ipse venito.

Virgil.Eclog.III, 74 sq.

natis jactura:

...nec licet jacenti

Jactura natisexpiare culpam.

Priap. Carm.LXXVIII, 10 sq.

nates glande pastae: Pingues, sed luridae et obesae, ut est cutis porcorum.

Pastas glande nateshabet Secundus.

Mart. XII, LXXV, 3.

nates pervellere: Foedissimum. De pueronatesemundante ad patiendum stuprum.

"At tibi nos dedimus, dabimusque etiam.—Hei!nates pervellit,Licet: diu saepe sunt expunctae."Plaut.Pers.V, II, 66 sq.

nates praebere: Id est paedicatori.

Foemina si furtum faciat mihi, virque, puerque:

Haec cunnum, caput hic,praebeatillenates.

Priap. Carm.XXI, 1 sq.

Natio: Eadem dea quaeNatalis(vide supra), apud Ciceronem deNatura deorumIII. Anativitate.

natrix: Anguis natans. (Non. Marc.) Saepe pro mentula.

Natricemimpressit natibus crassam et capitatam.

Lucil.apud Non.

natta: Commune nomen eorum qui viles et sordidas artes exercebant. Contumeliose de dissoluto et libidinoso, ob foedissimam vitam plebiculae istius artificium.

...ego te intus et in cute novi;

Non pudet ad morem discincti viverenattae.

Pers. III, 30 sq.

natura: Pars obscena utriusque sexus, ut apud Graecosφύσις.

"Parere quaedam matrona cupiens, dubitans essetne praegnans, visa est in quiete obsignatam haberenaturam... negavit eam, quoniam obsignata fuisset, concipere potuisse."Cic.de Divinat.

"Cujus (Mercurii) excitatanaturatraditur, quod adspectu Proserpinae commotus sit."Cic.de Nat. deor.III, 22.

Simpliciter tibi me, quodcumque est, dicere oportet:

Naturaest quoniam semper aperta mihi.

Priap. Carm.XXXVIII, 1 sq.

Videlib.XVII,Cod. de Praetoribus;Varr. de Re rusticaII;Turneb. Advers.XVI, 3.

navis: Pudendum muliebre. Notissimum dictum Juliae, Augusti filiae, a Macrobio sic relatum: flagitiorum ejus conscii quum mirarentur, quomodo similes Agrippae marito filios procrearet, quae tam saepe et vulgo corporis sui potestatem faceret;at enim, ait illa,nunquam nisi navi plena tollo vectorem.

"Ibo intro ut subducamnavimrursum in pulvinarium."Plaut.Cas.III, II, 27.

"Prandi in navi; inde huc egressus sum; te conveni.—Eccere, Perii misera! quam tu nunc mihinavemnarras?"Plaut.Menaechm.II, III, 50 sq.

"Non ignoramus vocabulumnavisadhiberi interdum ad significandas corporis cavas illas partes, quas qui dividit,naufragiumfacere solet."Scip.Paregr. lib.I,cap.XXVIII.

nepos veneris: Pro formoso et venusto.

"Omnes profecto mulieres te amant, ut quaeque adspexit.—Nescio tun' ex me hoc audieris, an non:nepossumVeneris."Plaut.Mil.IV, VI, 49 sq.

"Si te salvum hinc mittimusVenereum nepotulum."Plaut.Mil.V, V, 20.

Eodem sensu:

"Quin etiam ipseparentem tuam(Venerem) accedis et salutas."Apul.Met.I.

nepos: Luxuriosus, libidinosus, qui rem suam cum meretricibus dissipat.

...at pater ardens

Saevit, quod meretriceneposinsanus amica

Filius, uxorem grandi cum dote recuset

Ebrius...

Hor.Sat.I, IV, 48 sq.

Hinc et eodem omnino sensu,nepotarietnepotatusapud Nonium;nepotini sumtusapud Suetonium, inCaligul.37; etnepotalis luxusapud Apuleium,Metamorph.II.

nequam: Pro lascivo.

At mea luxuria pagina nulla vacat.

Haec igiturnequamjuvenes, facilesque puellae,

Haec senior, sed quem torquet amica, legat.

Mart. III, LXIX, 4 sq.

nequitia: Libido.

Lascivam tota possedi nocte puellam,

Cujusnequitiasvincere nemo potest.

Mart. IX, LXVII, 1 sq.

Numquid pollicita est tibi beatam Noctem Naevia, sobriasque mavis Certaenequitiasfututionis?Mart. I, CVII, 4 sqq.

"Dum dicit: patrem excitabo, irrepsi tamen, et male repugnanti gaudium extorsi. At ille, non indelectatusnequitiamea, postquam diu questus est deceptum se et derisum, etc."Petron.Sat.

nervus: Pro pene.

"Si vis sanus esse, Gitonem roga; recipies, inquam,nervostuos, si triduo sine fratre dormieris."Petron.Sat.

Tam bene sinervumdius tendebat Ulysses,

Tendere consimilemnervumindignetur Ulyssis

Penelope,nervumcui more intendit Ulyssis

Turba procûm? medium sinervoattendit Ulyssis,

Consimili spernat mediam se attenderenervo.

Petron.Phaleuc.V.

Quid, quod libelli stoici inter sericos

Jacere pulvillos amant?

Illiterati num minusnervirigent,

Minusve languet fascinum?

Hor.Epod.VIII, 15 sqq.

VideJuv.X, 205. Hinc:

nervosus: Potens ad venerem.

Sive quod impia mens caeco flagrabat amore,

Seu quod iners sterili semine natus erat;

Ne quaerendum aliunde foretnervosiusillud,

Quod posset zonam solvere virgineam.

Catull. LXII, 25 sq.

Nico: Puella Samia, a Xenophonte adnotata tanquam scriptor libri spurcissimi. Vid.Athen.V.

nimbus: Fascia ad frontem minuendam; nam frons parva inter formae decora habebatur.

"Laminas pertunderent aurium, imminuerent frontemnimbis."Arnob.adv. Gent.II.

Eviluitnimbusubi ab ancillis et humillimis scortis usurpatus fuit; inde:

nimbata: Pro muliere abjecta et pro nihilo habenda.

"Quam magis adspecto, tam magis estnimbataet nugae merae."Plaut.Poenul.I, II, 135.

nodum religare: Gallicenouer l'aiguillette. Alicui virilitatem maleficio funerare. Firmiter credebant enim veteres virum arte magica fascinari posse.

"Vis homicidium ferro, veneno,magicis devinctionibusperfici."Tertull.de Spectaculis.

Nec mihi sunt sortes, nec conscia fibra deorum,

Praecinit eventus nec mihi cantus avis.

Ipsa Venusmagico religatumbrachianodo

Perdocuit multis non sine verberibus.

Tibull. I, VIII, 3 sqq.

VideSalmas. in Tibull.

nomina: Fatum esse innominibusexistimabant Romani; unde male ominata liberis imponere verebantur.

"Item in lustranda colonia, ab eo qui eam duceret; quum imperator exercitum, censor populum lustraret, bonisnominibusqui hostias ducerent eligebantur. Quod idem in delectu consules observant, ut primus miles fiat bononomine."Cic.de Divinat.I.

"Cur publicis lustrisnominavictimas ducentium prospera legimus?"Plin. XXI, 3.

Sic et in restitutione Capitolii sub Vespasiano, inter caeteras caeremonias:

"Ingressi milites, quibus faustanomina,felicibus ramis, etc."Tacit.Hist.IV, VIII.

VideSpartian. in Septim. Get.

Alter parentumnomennascenti imponebat; id est puero mater, pater vero puellae.

Sed tunomenhabes aversa fronte sororum

Impositum, mater quod tibi dura dedit.

Mart. IV, XXXI, 5 sq.

nonaria: Scortum, meretrix, communi appellatione ab hora nona, qua tantum lupanaria patebant, scortaque incipiebant vagari.

...multum gaudere paratus

Si cynico barbam petulansnonariavellat.

Pers. I, 132 sq.

noscere, cognoscere, notitiam habere: Verbum nuptum de re venerea.

"Intra annum vicesimumfoeminae notitiam habuissein turpissimis habent."Caesar,de Bello GallicoVI,de Germanis.

"Non potes tu cogere me, ut tibi Maledicam,novitherus me."Plaut.Mostell.IV, II, 12 sq.

Turpiter illa virumcognovitadultera virgo.

Ovid.Epist.VI, 133.

Non ego tam facilis; sat erit mihicognitusunus.

Propert. II, XXX, 33.

VideTaubman. in Plaut.Frequentissima haec locutio in sacris literis.

nota virilis: Illud quo viri sumus.

Tu quae, ne videasnotam virilem,

Hinc averteris, ut decet pudicam;

Nimirum, nisi quod times videre,

Intra viscera habere concupiscis.

Priap. Carm.LXVI, 1 sqq.

notae: Muta locutio signis et gestibus inter amasios; antiquissima erga matres et maritos deceptio, paucis illis sequentibus verbis penitus illustrata:

"Quasi in choro pila ludens datatim dat sese, et communem facit. Alium tenet; alio nutat; alibi manus est occupata; alii pervellit pedem; alii dat annulum spectandum a labris; alium invocat; cum alio cantat; attamen aliis dat digitonotas."Vet. Poet.

Me specta, nutusque meos, vultumque loquacem,

Excipe furtivas et refer ipsenotas.

Verba superciliis sine voce loquentia dicam

Verba leges digitis, verba notata mero.

Quum tibi succurret veneris lascivia nostrae,

Purpureas tenero pollice tange genas.

Si quid erit, de me tacita quod mente loqueris,

Pendeat extrema mollis ab aure manus.

Quum tibi quae faciam, mea lux, dicamve, placebunt,

Versetur digitis annulus usque tuis.

Tange manu mensam, tangunt quo more precantes

Optabis merito quum mala multa viro.

Ovid.Am.I, IV, 17 sqq.

Illa docet furtim molli decedere lecto;

Illa pedem nullo ponere posse sono

Illa viro coram nutus conferre loquaces,

Blandaque compositis abdere verbanotis.

Tibull. I, II, 19 sqq.

nothus, notus: Spurius, ex ignobili matre natus; (Serv. Aeneid.VII, 24) aut ex peregrino. (Varr. Ling. lat.IX)

Sic Virgilius de equis:

Illorum de gente, patri quos Daedala Circe

Supposita de matrenothosfurata creavit.

Virgil.Aeneid.VII, 282 sq.

nox: Pro concubitu.

"Ego autem nactus occasionem vindictae, Eumolpum excludo; redditaque scordalo vice, sine aemulo scilicet, et cella utor etnocte."Petron.Sat.

Saepe neganoctem,capitis modo finge dolorem.

Ovid.Am.I, VIII, 73.

noctiluca: Scortum noctu vagans; cognomen Veneris apud Laevium poetam. Vide Festum.

"Venerem igitur almam adorans, sive foemina sive mas est, ita uti almanoctilucaest."Laev.Fragment.

Noctilucamedica.

Lucil.Frag.III, 22.

noctuvigila: Eodem sensu.

"Tuam fidem Venusnoctuvigila!"Plaut.Curcul.I, III, 40.

nocturna bella: Coitus.

Quo ferrum? quidve haec geritis tela irrita dextris?

At non in venerem segnesnocturnaque bella,etc.

Virgil.Aeneid.XI, 735 sq.

nox vidua: Casta.

"Narra mihi, inquam, frater, si tuas fides, ea nocte qua te mihi Ascyltos subduxit, usque in injuriam vigilavit? an contentus fuitviduapudicaquenocte?"Petron.Sat.

Cur ego teviduasexegi frigidanoctes.

Ovid.Epist.XIX, 69.

Nam te nonviduasjacerenoctes

Nequicquam tacitum cubile clamat.

Catull. VI, 6 sq.

nubere: Foeminarum est in matrimonio; virorum veroducere.Nubereest proprie se velo obumbrare.

Veteres tamen, non solum mulieresnuberedicebant, sed etiam viros, quod notandum ad intelligentiam primae et rudis latinitatis. SicPomponius, apudNonium Marcellum:

"Sed meus frater, postquam vidit me inde injectum domo,nupsitposterius dotatae vetulae, varicosae, vafrae."Pompon.Panuceatis.

nubere: Etiam de coitu illegitimo.

"At satius fuerat eam viro darenuptumpotius.—Heia! Haec quidem ecastor quotidie vironubit, nupsitque hodie,Nubetmox noctu: nunquam ego hanc viduam cubare sivi."Plaut.Cistell.I, I, 44 sqq.

Qui loquitur Curios, assertoresque Camillos,

Nolito fronti credere;nupsitheri.

Mart. I, XXV, 3 sq.

Jam sex aut septemnupsisti,Galla, cinaedis,

Dum coma te nimium pexaque barba juvat.

Mart. VII, LVIII, 1 sq.

nuces: Inter puerorum crepundia; ideoque saepissime ad puerilem patientiam translatae. Meritorii enim pueri, quibus licenter utebantur antiqui, a turpi servitio recedentesnucesspargebant, id est ludos pueritiae. VideServ.inVirgil. Eclog.VIII.

Mopse, novas incide faces; tibi ducitur uxor;

Sparge, marite,nuces;tibi deserit Hesperus Oetam.

Virgil.Eclog.VIII, 29 sq.

Et maritus ipsenucesspargendas dabat, ut ostenderet se velle in futurum pueris abstinere, meritoriosque suos turpi officio hic et nunc dimittendo.

Danucespueris iners,

Concubine; satis diu

Lusistinucibus;lubet

Jam servire Thalassio;

Concubine,nucesda.

Catull. LVI, 131 sqq.

Hinclegere nucesin obscenis, ut docet LipsiusAntiq. lect.3.

Nuptiis versabantnucespueri et puellae cum magno strepitu, ne vox puellae virginitatem deponentis posset audiri. Unde Pliniusnucesvocat,nuptiarum comites. VideServ.loco supra citato, etPlin.XV, 22.

Nuciscortex inter fucos, quo scilicet cani crines flavescerent.

Heu! sero revocatur amor, seroque juventa,

Quum vetus infecit cana senecta caput.

Tum studium formae, coma tum mutuatur, ut annos

Dissimulet viridicorticetinctanucis.

Tibull. I, VIII, 41 sqq.

nuditas: In deliciis Romanorum.

"Nam amator meretricis mores sibi emit auro et purpura; Quid opus est, quod suum esse nolit, ei ultro ostentarier? Pulchra muliernudaerit quam purpurata pulchrior."Plaut.Mostell.I, III, 128 sqq.

"Quin tute exornas moribus lepidis, quum lepida tota es? Non vestem amatores mulieris amant, sedvestis fartum?"Plaut.ibid.vers. 12 sq.

Nudulastibi porrigit papillas,

Nudulostibi porrigit lacertos,

Nudulumque femur, genunudulum

Et pectusculanudula,et retecta

Ostenta tibi,nudulasque plantas.

Quid tum?nudula tota,tota inermis.

Petron.Phaleuc.40 sqq.

Non juvat in caeco venerem corrumpere motu.

Si nescis, oculi sunt in amore duces.

Ipse Parisnudafertur periisse Lacaena,

Quum Menelaaeo surgeret e thalamo.

Nuduset Endymion Phoebi cepisse sororem

Dicitur, etnudaeconcubuisse deae.

Quod si pertendens animo vestita cubaris,

Scissa veste, meas experiere manus.

Propert. II, XVI, 11 sqq.

Nudasinspiciebant puellas lenones, mangones et conciliatores, ut pro certo haberent an essent bona merx, laudabileque conjugium.

"Et conditiones quaesitas per amicos, qui, matresfamilias et aetate adulta virginesdenudarent,atqueperspicerent,tanquam Thoranio vendente."Suet.in Aug.69.

Vide COMESSATIONES.

nugae: Libidines venereae. Gallicela bagatelle.

...major tamen illa voluptas

Alterius sexus: magis ille extenditur, et mox

Auribus atque oculis concepta urina movetur.

Non capit hasnugashumilis domus.

Juv. XI, 166 sqq.

Hincnugopro moecho et dissoluto apudApul. in Metam.

nugae: Convicia comica; verborum lusus libidinosi in theatro, ut in Atellanis.

"Quid dicit tibi!—Nugas theatri,verba quae in comoediis Solent lenoni dici, quae pueri sciunt."Plaut.Pseudol.IV, VI, 18 sqq.

VideDonat. ad Terent. Eunuch.

nuptiae:Nuptiarumsolemnia fuse lepidissimeque describit Catullus molli in suo hymenaeo cantu LVI.

1° Ex instituto Romuli rapi simulabatur virgo ex gremio matris, in memoriam raptus Sabinarum. Inde lege cautum ne nisi de nocte fierent. VideFest. Pomp.etVarr. in Aeliis. Facibus praecedebatur nova sponsa e foco ejus incensis et aqua adspersis, boni ominis causa.

"Virgini in hortos deductae, ante diem tertium quam ibinuptiaefierent, quum in separata diaeta esset dienuptiarum,priusquam ad eum transiret, etpriusquam aqua et igni acciperetur,id estnuptiaecelebrarentur, obtulit decem aureos dono."L. Serv. Sempron. §virgini de donat. inter vir. et ux.

Quos facient justosignis et undaviros.

Ovid.Art. Amat.II, 598.

2° Ominosum putabant antiqui, ingrediendo, vel egrediendo limen tangere, quod praecipue in novisnuptiisreligioni habebant.

"Sensim super attolle limen pedes,nova nupta! sospes Iter incipe hoc, ut viro tuo semper sis superstes, atque Ut potior pollentia sit, vincasque virum, victrixque sies, Superetque tuum imperium! vir te vestiat, tu virum despolies."Plaut.Casin.IV, VI, 1 sqq.

...limen transire memento

Cautius, atque alte sobria ferre pedem.

Ovid.Am.I, XII, 5 sq.

Limen enim Vestae sacratum erat; unde cavebant, ait Varro in Aeliis, ne a sacrilegio inchoarent novae nuptae, si virginitatem depositurae calcassent remVestae, id est numini castissimo, consecratam.

3° Postes mariti unguine lupino ungebantur; a Romulo ipso institutum, quod lupae lacte nutritus fuit. Vid.Serv. in Aeneid.IV, no. 46.

"Egregia numinis et singularis interpretatio potestatum, nisi postes virorum adipali unguine oblinerentur a sponsis, nisi virginalia vincula jam ferventes dissolverent, etc."Arnob.adv. Gent.II.

4° Novae nuptae caput flammeolo involvebatur.

"Jam Psyche puellae caput involveratflammeolo..."Petron.Sat.

...dudum sedet illa parato

Flammeolotyriusque palam genialis in hortis

Sternitur, etc.

Juv. X, 333 sqq.

Flammeus enim color primum matronis tantum licitus erat, ut ab innuptis discernerentur.

"Flammeusvestis, vel tegmen quo capita matronae tegunt."Non. Marc.

5° Pronubae comitabantur novam nuptam (vide PRONUBAE), mulierumque turba, quae ubi deducta in domum mariti erat, versus acclamabant ad Venerem prurientes (vide FESCENNINI VERSUS), thalamumque instruebant.

"Jam embasicoetas praeferebat facem; jam ebriae mulieres longum agmen plaudentes fecerant, thalamumque incesta exornaverant veste."Petron.Sat.

6° Sponso tandem tradita virgine, choryphaei epithalamia cantabant obscenasque strophas cum magno strepitu (vide HYMEN, CANTUS); nucesque spargebant (vide NUCES), donec delibata crederetur, uxorque plene facta.

7° Vide COLLUM TUMIDUM.

nuptiae senum: Ridiculae habebantur; unde Anacreonteum illud:Anacreon, senex es, blandae dicunt puellae: Certe enim, ut apud nos, senes uxorem ducentes occentabant antiqui cum strepitu, quod Galli vocantcharivari. Quod patet ex elegantissime collectis ab Alberico Gentilide Nupt.V, 3. (Taubman. in Plaut.etc.)

"Dabitur homini amica, noctuque in lecto accendet senem: Namque, edepol! aliud quidem illi quid amica opus sit, nescio."Plaut.Stich.IV, I, 66 sq.

"Nupta ea est, an vidua?—Et nupta et vidua.—Quo pacto potis Vidua et nupta esse eadem?—Quiaadolescens nupta est cum sene."Idem,Mil.IV, I, 18 sq.

nuptiae inter viros: Portentosa Neronis libido, nec de privatis inaudita.

"Post etiam Phythagorae cuidam, in modum solemnium conjugiorum, nuberet, inditumque imperatori flammeum, dos, et genialis thorus, et faces nuptiales, cunctaque quae vel in foeminis non sine verecundia conspiciuntur, spectata."Sulp. Sever.Sacr. hist.II.

"Puerum Sporum, exsectis testibus, etiam in muliebrem naturam transfigurare conatus est: cum dote et flammeo per solemne nuptiarum celeberrimo officio deductum ad se pro uxore habuit."Sueton.in Neron28.

Barbatus rigidonupsitCallistratus Afro

Hac qua lege viro nubere virgo solet.

Praeluxere faces, velaruntflammeavultus,

Nec tua defuerunt verba, Thalasse, tibi, etc.

Mart. XII, XLII, 1 sqq.

nuptiarum anniversaria: Religiose celebrabantur auspicio Mercurii, ex Aegyptiaca disciplina. Vide MERCURIUS.

Cyllenes, caelique decus, facunde minister,

Aurea cui torto virga dracone viret;

Sic tibi lascivi non desit copia furti,

Sive cupis Paphien, seu Ganymede cales.

......

Hunc semper Norbana diem cum conjuge Caro

Laeta colat primis qua coiere toris.

Mart. VII, LXXIV, 1 sqq.

Vide et REPOTIUM.

nuptiae: Et etiam pro concubitu illegitimo.

"Continuo producta est puella satis bella, et quae non plus quam septem annos habere videbatur. ... Plaudentibus ergo universis et postulantibus,nuptiasfecerunt."Petron.Sat.

"Tum Quartilla jocantium quoque libidine accensa et ipsa surrexit, correptumque Gitona in cubiculum traxit. Sine dubio non repugnaverat puer, ac ne puella quidem tristis expaveratnuptiarumnomen."Petron.Sat.

"Tu rus uxorem duces: id rus hoc erit, Tantisper dum ego cum Casina faciamnuptias."Plaut.Cas.II, VIII, 49 sq.

nupta verba:

"Quae virginem dicere non licebat."Fest.

"Majores nostri virginis acerbae aures veneris vocabulis imbui noluerunt; ut essent qui filiae virginis omni verbo spurco tuerentur aures."Varr.Agath.

"...Injuriarumque tenebatur, qui turpibus verbis utebatur apud virgines."Tertull.de Spectac.

Virgo sum: nondum didiciverba nuptadicere.

Plaut.Frag. dyscol.

nutare: Capite assentire; quod frequentissimum inter amasios.

Nil opus est digitis per quos arcana loquaris,

Nec tibi pernutusaccipienda nota est.

Ovid.Art. Amat.I, 131 sq.

"Neque illa ulli homininutet,nictet, annuat."Plaut.Asin.IV, I, 39.

nutrices: Pro mammis, etiam sensu venereo.

Illaque atque alia viderunt luce marinas

Mortales oculi nudato corpore nymphas

Nutricumtenus exstantes e gurgite cano.

Tum Thetidis Peleus incensus fertur amore,

Tum Thetis humanos non despexit hymenaeos, etc.

Catull. LIX, 16 sqq.

Back to Index Next