TRIA AKTO

TRIA AKTO(La ĝardena salono en la domo deBernick.)(Konsulo Bernick, kun kanbastono en la mano, venas en impeta kolero el la malantaŭa ĉambro maldekstre, kaj lasas la pordon duone malferma post si.)KONSULO BERNICKNu jen; fine fariĝis seriozo en tio; tiun vangofrapon mi opinias, ke li memoros.(al iu ene en la ĉambro)Kion vi diras? — Kaj mi diras, ke vi estas malprudenta patrino! Vi senkulpigas lin, konsentas al ĉiuj liaj bubaĵoj. — Ĉu ne bubaĵoj? Kion vi do nomas ilin? Ŝteliri el la domo nokte, iri surmaren per la fiŝistboato, resti for ĝis longe en la tago, kaj meti min en tian mortigan timon, mi, kiu havas tiom da aliaĵoj por pripensi. Kaj aldone tiu kanajlo kuraĝas minaci, ke li volas forkuri! Jes, ke li provu pri tio! — Vi? Ne, tion mi efektive kredas; vi ne multe zorgas pri lia savo kaj konduto. Mi volonte kredas, ke se li riskus la vivon —! — Nu? Jes, sedmihavas taskon postlasendan en ĉi tiu mondo; ne servas al mi fariĝi seninfana. — Neniuj kontraŭdiraĵoj, Betty; estu kiel mi diris; li havu ĉambran arestiĝon —(aŭskultas)Ŝŝ; ke neniuj ion rimarku.(Plenrajtigito Krapenvenas de dekstre.)PLENRAJTIGITO KRAPĈu Vi havas liberan momenton, sinjoro konsulo?KONSULO BERNICK(forĵetas la kanbastonon)Nu ja, jes ja. Ĉu Vi venas de la ŝipfarejo?PLENRAJTIGITO KRAPĴus nun. Hm —KONSULO BERNICKNu? Ĉu certe ne estas iu ĝeno pri “La Palmo”?PLENRAJTIGITO KRAP“La Palmo” povos forveli morgaŭ, sed —KONSULO BERNICK“Indian Girl” do? Ĉu mi ne scietis ke tiu obstinulo —PLENRAJTIGITO KRAPAnkaŭ “Indian Girl” povos forveli morgaŭ; sed — eble ne atingos foren.KONSULO BERNICKKion Vi aludas?PLENRAJTIGITO KRAPPardonu, sinjoro konsulo; tiu pordo estas nur duonfermita, kaj mi kredas, ke iu estas tie —KONSULO BERNICK(fermas la pordon)Nu jen. Sed kio estas tio, kion neniu devas aŭdi?PLENRAJTIGITO KRAPEstas tio, ke la konstruisto Aŭne certe intencas sinkigi “Indian Girl” kun aro da maristoj kaj musoj.KONSULO BERNICKSed Dio kompatu, kiel vi povas kredi —?PLENRAJTIGITO KRAPMi ne povas klarigi tion alimaniere, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKNu, do diru al mi en malmultaj vortoj —PLENRAJTIGITO KRAPMi faros. Vi mem scias kiel prokrasteme la laboro fariĝis en la ŝipfarejo, post kiam ni ekhavis la novajn maŝinojn kaj la novajn malkutimiĝintajn laboristojn.KONSULO BERNICKJes, ja.PLENRAJTIGITO KRAPSed hodiaŭ matene, kiam mi venis tien, mi rimarkis, ke la riparado de la Usonano estis progresinta strange longe; la granda ŝtopilo en la fundo, — Vi scias pri la traputrita loko —KONSULO BERNICKJes, jes, kio pri ĝi?PLENRAJTIGITO KRAPTute riparita, — laŭŝajne; tegita; aspektis tute nove; mi aŭdis, ke Aŭne mem estis laborinta kun lumo tie malsupre la tutan nokton.KONSULO BERNICKNu ja, kaj plue?PLENRAJTIGITO KRAPMi estis tion pripensanta; la laboristoj ĝuste tiam ripozis por matenmanĝo, kaj mi trovis okazon por nerimarkite ĉirkaŭrigardi kaj ekstere kaj enŝipe; malfacile estis veni malsupren en la ŝarĝita ŝipo; sed mi sciiĝis pri vero. Okazas insidaĵoj, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKMi ne povas kredi Vin, sinjoro Krap. Mi ne povas, mi ne volas kredi tiaĵon pri Aŭne.PLENRAJTIGITO KRAPDoloras al mi, — sed estas la pura vero. Okazas insidaĵoj, mi diras. Neniuj novaj tabuloj enfiksitaj, laŭ tio kion mi komprenas; nur ŝtopita per stupo kaj supernitita per metalaj folioj kaj ŝirmotukoj kaj tiaĵoj. Pura fuŝo! “Indian Girl” neniam atingos al New York; ĝi sinkos kiel fendita kaldrono.KONSULO BERNICKTio ja estas terura! Sed kion Vi imagas, ke li intencas?PLENRAJTIGITO KRAPVerŝajne li volas malkreditigi la maŝinojn; volas venĝi sin; volas denove dungi la malnovan laboristaron.KONSULO BERNICKKaj li do eble oferas ĉiujn tiujn homajn vivojn.PLENRAJTIGITO KRAPLi ĵus diris: ne troviĝas homoj surŝipe en “Indian Girl”, — nur bestaĉoj.KONSULO BERNICKNu ja, eble tiel; sed ĉu li ne atentas pri la granda kapitalo, kiu perdiĝas?PLENRAJTIGITO KRAPAŭne ne precipe ŝatas la grandan kapitalon, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKVere; li estas ribeliganto kaj tumultulo; sed senkonscienca ago kiel tiu —. Aŭskultu, sinjoro Krap; ĉi tiun aferon ni devas ekzameni du fojojn. Eĉ neniu vorto al iu ajn. Nia ŝipfarejo fariĝos kompromita, se homoj sciiĝos pri tiaĵo.PLENRAJTIGITO KRAPKompreneble, sed —KONSULO BERNICKDum la tagmanĝ-ripozo Vi devas tien reiri; mi devas havi plenan certecon.PLENRAJTIGITO KRAPVi ĝin ricevos, sinjoro konsulo; sed permesu min demandi: kion Vi tiam volas fari?KONSULO BERNICKKompreneble raporti la aferon. Ni do ne devas fariĝi kunkulpuloj en rekta krimo. Mi devas havi mian konsciencon senŝarĝita. Fariĝos bona impreso kaj en la gazetaro kaj en la socio en tute, kiam oni vidas, ke mi flanken puŝas ĉiujn personajn interesojn, kaj igas la justecon havi sian iron.PLENRAJTIGITO KRAPVere, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKSed antaŭ ĉio kaj unue plena certeco. Kaj silento ĝis tiam —PLENRAJTIGITO KRAPNeniu vorto, sinjoro konsulo; kaj la certeco, ĝin Vi ricevos.(Li eliras tra la ĝardeno kaj malsupren laŭ la strato.)KONSULO BERNICK(duonlaŭte)Indignige! Sed ĉu? Ja ne eblas, — neimageble!(Ĝuste kiam li volas iri en sian ĉambron,Hilmar Tønnesenvenas de dekstre.)HILMAR TØNNESENBonan tagon, Bernick! Nu, mi gratulas pri la venko en la komerca asocio hieraŭ.KONSULO BERNICKHo, dankon.HILMAR TØNNESENEstis ja glora venko, mi aŭdas; la venko de la inteligenta civitana animo super la egoismo kaj la antaŭjuĝo, — kvazaŭ franca razio kontraŭ la Kabyloj. Strange ke vi post la malagrablaj epizodoj ĉi tie —KONSULO BERNICKJa, ja, lasu tion.HILMAR TØNNESENSed la decida batalo ankoraŭ ne estas frapita.KONSULO BERNICKEn la fervoja afero vi pensas?HILMAR TØNNESENJes, vi ja certe scias pri kio redaktoro Hammer estas brasanta?KONSULO BERNICK(streĉite)Ne! Kio estastio?HILMAR TØNNESENLi ja kroĉis sin al la onidiro, kiu disvastiĝas, kaj el tiu li volas fari gazetartikolon.KONSULO BERNICKKiu onidiro?HILMAR TØNNESENKompreneble pri la grandaj aĉetoj de bienoj laŭ la flanka fervojo.KONSULO BERNICKKion vi diras? Ĉu tia onidiro disvastiĝas?HILMAR TØNNESENJes, iras tra la tuta urbo. Mi aŭdis ĝin en la klubo, kie mi faris viziteton. Unu el niaj advokatoj laŭdire estas en tuta silento komisie aĉetinta ĉiujn arbarbienojn, ĉiujn ercejojn, ĉiujn akvofalojn —KONSULO BERNICKKaj ne diriĝas por kiu?HILMAR TØNNESENEn la klubo oni opiniis, ke devus esti por eksterurba kompanio, kiu scietiĝis pri tio, kion vi pretigis, kaj kiu rapidis antaŭ ol la prezoj de la bienoj kreskus — Ĉu ne estas indignige — uf!KONSULO BERNICKIndignige?HILMAR TØNNESENJes, ke fremduloj tiel premas sin enen en niajn teritoriojn. Kaj ke unu el la advokatoj de la urbo povas vendi sin al tiaĵo! Nun do eksterurbanoj eltiros la profiton.KONSULO BERNICKSed estas ja nur hazarda onidiro.HILMAR TØNNESENOni tamen kredas ĝin, kaj morgaŭ aŭ postmorgaŭ redaktoro Hammer kompreneble volas fiksnajli ĝin kiel fakto. Estas jam ĝenerala inciteco tie. Mi aŭdis pluruloj diri, ke se tiu onidiro konfirmiĝas, ili forstrekos sin el la listoj.KONSULO BERNICKNeeble!HILMAR TØNNESENĈu? Kiel kredas vi, ke tiuj komercanimoj tiel volonte akceptis vian entreprenon? Ĉu vi ne kredas, ke ili mem flaris naze, ke —?KONSULO BERNICKNeeble, mi diras;tiomda civitana virto tamen troviĝas en nia eta komunumo —HILMAR TØNNESENĈi tie? Jes, vi ja estas optimisto, kaj tial vi juĝas aliulojn laŭ vi mem. Sed mi, kiu estas sufiĉe sperta observanto —. Ne estas unu, — kompreneble krom ni, — eĉ ne unu, mi diras, kiu tenas la standardon de la ideo alta.(al la fono)Uf, jen mi vidas ilin!KONSULO BERNICKKiujn?HILMAR TØNNESENLa du usonanojn.(elrigardas dekstren)Kaj kun kiu ili iras? Jes, je Dio, ĉu ne estas la ŝipestro de “Indian Girl”. Uf!KONSULO BERNICKKion ili volas prili?HILMAR TØNNESENHo, estas ja sufiĉe konvena socio. Li laŭdire estis sklavkomercisto aŭ rabisto; kaj kiu scias pri kio la aliuloj sin okupis dum tiuj multaj jaroj.KONSULO BERNICKMi diras al vi, ke estas ege malĝuste pensi tiel pri ili.HILMAR TØNNESENJes, vi ja estas optimisto. Sed nun kompreneble ni denove havos ilin sur la nukon; tial mi ĝustatempe —(iras al la pordo maldekstre)(Fraŭlino Hesselvenas de dekstre.)FRAŬLINO HESSELNu, Hilmar, ĉu estas mi, kiu pelas vin el la ĉambro?HILMAR TØNNESENTute ne; ĵus nun urĝas; mi parolos kun Betty.(iras en la malantaŭan ĉambron maldekstre)KONSULO BERNICK(post mallonga silento)Nu, Lona?FRAŬLINO HESSELJes.KONSULO BERNICKKiel mi aspektas por vi hodiaŭ?FRAŬLINO HESSELKiel hieraŭ. Mensogo pli ol malpli —KONSULO BERNICKVi devas klariĝi en tio ĉi. Kien Johan iris?FRAŬLINO HESSELLi venos; li havis ion priparolendan kun iu viro.KONSULO BERNICKPost tio kion vi aŭdis hieraŭ, vi komprenas, ke mia tuta estado estas detruita, se la vero venos en la lumon.FRAŬLINO HESSELMi tion komprenas.KONSULO BERNICKEstas kompreneble memsekvo, kemine faris min kulpa en tiu krimo, pri kiu onidiras.FRAŬLINO HESSELEstas memkompreneble. Sed kiu estas la ŝtelisto?KONSULO BERNICKNe estis iu ŝtelisto. Ne ŝteliĝis iu mono; eĉ ne ŝilingo malaperis.FRAŬLINO HESSELKiel?KONSULO BERNICKEĉ ne ŝilingo, mi diras.FRAŬLINO HESSELSed la onidiro? Kiel tiu abomena onidiro estas disvastigita, ke Johan —?KONSULO BERNICKLona, kun vi mi opinias, ke mi povas paroli, kiel al neniu alia; mi volas nenion prisilenti por vi.Mihavas mian parton en la kulpo, ke la onidiro disvastiĝis.FRAŬLINO HESSELVi? Kaj tion vi povis fari kontraŭ li, kiu por vi —!KONSULO BERNICKVi ne juĝu sen memori kiel la aferoj tiam statis. Mi ja rakontis al vi tion hieraŭ. Mi revenis hejmen, kaj trovis mian patrinon implikigita en serio de malsaĝaj entreprenoj; diversaj malsukcesoj aldoniĝis; kvazaŭis ke ĉiuj malbonoj sturmis kontraŭ nin; nia firmao estis ĉe ruiniĝo. Mi estis duone nepripensema kaj duone malespera. Lona, mi opinias ke estis pleje por mutigi la pensojn, ke mi ekrilatis al tiu konekso, kiu kaŭzis ke Johan forvojaĝis.FRAŬLINO HESSELHm —KONSULO BERNICKVi certe povas imagi al vi, kiel ĉiaj onidiroj cirkuliĝis, kiam vi kaj li estis for. Tio ĉi ne estis lia unua malsaĝeco, oni rakontis. Dorf estis ricevinta grandan sumon da mono de li por silenti kaj foriri, oni diris; aliuloj pretendis, keŝiricevis ĝin. Samtempe ne kaŝiĝis, ke nia firmao spertis malfacilaĵojn pagi siajn ŝuldojn. Kio estis pli komprenebla, ke la klaĉantoj kunligis tiujn du onidirojn? Kiam ŝi restis ĉi tie kaj vivis en malriĉeco, oni pretendis, ke li estis preninta la monon kun si al Usono, kaj la onidiro ĉiam pligrandigis la sumon.FRAŬLINO HESSELKaj vi, Karsten —?KONSULO BERNICKMi kaptis tiun famon kiel savtabulon.FRAŬLINO HESSELVi pluen disvastigis ĝin?KONSULO BERNICKMi ne kontraŭdiris ĝin. La kreditoroj komencis treti al ni pli proksimen; mi devis trankviligi ilin; gravis ke oni ne ekhavus malfidon al la solideco de la firmao; momenta malbonŝanco estis nin frapinta; ili ne devus sin altrudi; nur atendi tempon; ĉiu ekhavus sian bonhavon.FRAŬLINO HESSELKaj ĉiu ekhavis sian bonhavon?KONSULO BERNICKJes, Lona, tiu famo savis nian firmaon kaj faris min la homo, kiu mi nun estas.FRAŬLINO HESSELMensogo do faris vin la homo, kiu vi nun estas.KONSULO BERNICKAl kiu tio damaĝis tiam? Estis la intenco de Johan neniam reveni.FRAŬLINO HESSELVi demandas, ĉu kiun ĝi damaĝis. Rigardu en vin mem, kaj diru al mi, ĉu vi mem ne kaptis damaĝon.KONSULO BERNICKEkrigardu en kiun ajn homon, kaj vi trovos en ĉiu ajn almenaŭ unu nigran punkton, kiun li devas kaŝi.FRAŬLINO HESSELKaj Vi nomas Vin la kolonoj de la socio!KONSULO BERNICKLa socio ne havas pli bonajn.FRAŬLINO HESSELKiom gravas, ke tia socio subteniĝas aŭ ne? Pri kio temas en tio ĉi? La ŝajno kaj la mensogo — kaj nenio alia. Jen vi vivas, la plej elstara viro de la urbo, en gloro kaj ĝojo, en potenco kaj honoro, vi, kiu gluis la krimulsignon sur senkulpulon.KONSULO BERNICKĈu vi ne pensas, ke mi profunde sentas mian maljuston kontraŭ li? Kaj ĉu vi ne kredas, ke mi estas preta ree bonfari ĝin?FRAŬLINO HESSELPer kio? Parolante?KONSULO BERNICKĈu tion vi povus postuli?FRAŬLINO HESSELKio alia povus rebonigi tian maljustaĵon?KONSULO BERNICKMi estas riĉa, Lona; Johan povas prezenti postulon kiun ajn —FRAŬLINO HESSELJes, ofertu al li monon, kaj vi aŭdos, kion li respondos.KONSULO BERNICKĈu vi konas liajn intencojn?FRAŬLINO HESSELNe, post hieraŭ li estas silenta. Estas kvazaŭ ĉio tio faris lin matura viro.KONSULO BERNICKMi devas paroli kun li.FRAŬLINO HESSELJen li estas.(Johan Tønnesenvenas de dekstre.)KONSULO BERNICK(al li)Johan —!JOHAN TØNNESEN(deturnante)Unuemi. Hieraŭ matene mi donis al vi mian vorton por silenti.KONSULO BERNICKVi tion faris.JOHAN TØNNESENSed tiam mi ankoraŭ ne sciis —KONSULO BERNICKJohan, permesu al mi per du vortoj klarigi al vi la konekson —JOHAN TØNNESENNe bezoniĝas; mi tute bone komprenas la konekson. La firmao estis tiam en malfacila stato; kaj kiam mi do estis for, kaj vi havis potencon super sendefenda nomo kaj famo —. Nu, mi ne ege imputas al vi tion; ni estis junaj kaj facilanimaj en tiuj tagoj. Sed nun mi bezonas la veron, kaj nun vi devas paroli.KONSULO BERNICKKaj ĝuste nun mi bezonas mian tutan moralan estimon, kaj tial mi nepovasparoli nun.JOHAN TØNNESENMi ne ĝenas min pro la fikciaĵoj kiujn vi disvastigis pri mi; estas tio alia, por kio vi prenu la kulpon. Dina fariĝu mia edzino, kaj ĉi tie, en ĉi tiu urbo, mi volas vivi kaj loĝi kaj konstrui kun ŝi.FRAŬLINO HESSELVi jenon volas?KONSULO BERNICKKun Dina! Kiel via edzino? Ĉi tie en la urbo!JOHAN TØNNESENJes, ĝuste ĉi tie; mi volas resti ĉi tie por spiti ĉiujn tiujn mensogantojn kaj kalumniantojn. Sed por gajni ŝin, estas necese, ke vi liberigu min.KONSULO BERNICKĈu vi pripensis, ke se mi konfesos la unuan, mi ankaŭ samtempe prenos sur min la duan? Vi volas diri, ke el niaj libroj mi povas pruvi, ke neniu trompo estas okazinta? Sed tion mi ne povos; niaj libroj tiam ne tiel akurate teniĝis. Kaj eĉ se mi povus, — kion per tio gajniĝus? Ĉu mi ne almenaŭ starus kiel la homo, kiu iam savis sin per mensogo, kaj kiu dum dek kvin jaroj lasis tiun mensogon kaj ĉiujn la aliaĵojn fiksiĝi, sen esti farinta paŝon kontraŭe? Vi ne plu konas nian socion; alie vi devus scii ke tio ĉi frakasus min ĝisfunde.JOHAN TØNNESENMi povas nur diri al vi, ke mi volas preni la filinon de sinjorino Dorf kiel edzinon, kaj vivi kun ŝi en ĉi tiu urbo.KONSULO BERNICK(sekigas la ŝviton de la frunto)Aŭskultu, Johan, — kaj ankaŭ vi, Lona. Ne estas ordinaraj cirkonstancoj en kiuj mi staras ĝuste en tiuj ĉi tagoj. Mi staras tiel, ke se tiu ĉi frapo direktiĝos al mi, vi estos min detruintaj, kaj ne nur min, sed ankaŭ grandan benoriĉan estontecon por la socio, kiu tamen estis via hejmo dum la infanaj jaroj.JOHAN TØNNESENKaj se mi ne direktos la frapon kontraŭ vin, mi detruos mem mian tutan estontan feliĉon.FRAŬLINO HESSELParolu daŭre, Karsten.KONSULO BERNICKDo aŭskultu. Estas pri la fervoja afero, kaj tiu afero ne estas tute tiel simpla, kiel vi opinias. Vi certe aŭdis priparolata pasintan jaron marbordan linion? Ĝi ricevis multajn, gravajn voĉojn por si ĉi tie en la urbo kaj ankaŭ en la ĉirkaŭaĵo; sed mi malhelpis ĝin, ĉar ĝi malutilus al nia vaporŝiptrafiko laŭ la marbordo.FRAŬLINO HESSELĈu vi mem interesiĝis en tiu vaporŝiptrafiko?KONSULO BERNICKJes. Sed neniu kuraĝis suspekti min de tiu flanko; mi havis mian estimitan nomon kiel ŝildon kaj ŝirmilon super mi. Cetere mi estus povinta porti la perdon; sed la loko ne estus ĝin portinta. Do decidiĝis por la internlanda linio. Kiam tio estis okazinta, mi certigis al mi en tuta silento, ke flanka fervojo povus esti metata ĉi-malsupren al la urbo.FRAŬLINO HESSELKial en tuta silento, Karsten?KONSULO BERNICKĈu vi aŭdis priparolataj la grandajn aĉetojn de arbaraj propraĵoj, de minejoj kaj de akvofaloj —?JOHAN TØNNESENJes, estas ja eksterurba asocio —KONSULO BERNICKTiel ke tiuj bienoj nun situas, ili estas preskaŭ senvaloraj por la disaj posedantoj; ili tial estas venditaj sufiĉe malmultekoste. Se oni atendus ĝis la flanka fervojo estus priparolata, la posedantoj postulus malmoderajn prezojn.FRAŬLINO HESSELBone, bone; sed kio sekve?KONSULO BERNICKNun venas tio, kio povas esti malsame eksplikata, — tio, kion homo en nia socio nur povas konfesi, se li havas nemakulitan kaj estimatan nomon al kiu sin apogi.FRAŬLINO HESSELNu?KONSULO BERNICKEstas mi, kiu aĉetis ĉion.FRAŬLINO HESSELVi?JOHAN TØNNESENJe propra respondeco?KONSULO BERNICKJe propra respondeco. Se la flanka fervojo realiĝos, mi estos milionulo; se ĝi ne realiĝos, mi estos ruinigita.FRAŬLINO HESSELTio estas riska, Karsten.KONSULO BERNICKMi riskis mian tutan kapitalon sur tio ĉi.FRAŬLINO HESSELMi ne pensas pri la kapitalo; sed kiam tio malkaŝiĝos, ke —KONSULO BERNICKJes, tie estas la nodpunkto. Kun la nemakulita nomo, kiun mi ĝis nun portis, mi povas preni tiun aferon sur miajn ŝultrojn, porti ĝin antaŭen, kaj diri al miaj kuncivitanoj: Vidu, tion mi riskis por la bono de la socio.FRAŬLINO HESSELPor la socio?KONSULO BERNICKJes; kaj eĉ ne unu volas dubi pri miaj intencoj.FRAŬLINO HESSELTamen troviĝas homoj, kiuj agis pli malferme ol vi, sen subintencoj, sen flankaj konsideroj.KONSULO BERNICKKiuj?FRAŬLINO HESSELKompreneble kaj Rummel kaj Sandstad kaj Vigeland.KONSULO BERNICKPor gajni ilin mi devis inici ilin pri la afero.FRAŬLINO HESSELKaj sekve?KONSULO BERNICKIli rezervis al si kvinonon de la profito por divido.FRAŬLINO HESSELHo, tiuj kolonoj de la socio!KONSULO BERNICKĈu ne estas la socio mem, kiu devigas nin iri laŭ insidaj vojoj? Kio okazus ĉi tie, se mi ne estus aginta en silento? Ĉiuj estus sin enĵetintaj en la entreprenon, dividantaj, disigantaj, fuŝantaj la tuton. En ĉi tiu urbo estas neniu homo krom mi, kiu komprenas kiel gvidi tian grandan entreprenon, kiel tiu ĉi fariĝos; en ĉi tiu lando estas entute nur la enmigrintaj familioj, kiuj havas talenton por pli grandaj entreprenoj. Tial mia konscienco absolvas min en tiu ĉi rilato. Nur en miaj manoj ĉi tiuj propraĵoj povos fariĝi daŭra beno por la multaj, al kiuj ili havigos panon.FRAŬLINO HESSELEn tio mi opinias ke vi pravas, Karsten.JOHAN TØNNESENSed mi ne konas tiujn multajn, kaj la feliĉo de mia vivo estas en risko.KONSULO BERNICKLa bonstato de via naskiĝloko estas en risko. Se malkaŝiĝos aferoj, kiuj ĵetas ombron sur mian antaŭan konduton, mia kontraŭuloj kun unuiĝintaj fortoj atakos min. Junula malprudento neniam forviŝiĝas en nia socio. Oni volas ekzameni mian tutan intertempan vivon, eltiri milojn da etaj okazaĵoj, interpreti kaj ekspliki ilin en la lumo de tio, kio malkaŝiĝus; oni volas frakasi min sub la pezo de famoj kaj kalumnioj. El la fervoja afero mi devos retiriĝi; kaj se mi malkaptos ĝin, ĝi falos, kaj mi estos samtempe ruinigita kaj civitane morta.FRAŬLINO HESSELJohan, post tio kion vi nun aŭdis, vi devas forvojaĝi kaj silenti.KONSULO BERNICKJes, jes, Johan, tion vi devas!JOHAN TØNNESENJes, mi forvojaĝos kaj ankaŭ silentas; sed mi revenos, kaj tiam mi parolos.KONSULO BERNICKRestu tie transe, Johan; silentu, kaj mi volonte dividos kun vi —JOHAN TØNNESENRetenu vian monon, sed redonu al mi mian nomon kaj mian reputacion.KONSULO BERNICKKaj oferi mian propran!JOHAN TØNNESENPri tio vi kaj via socio devas akordiĝi. Mi devas kaj volas gajni Dina por mi. Tial mi forvojaĝos jam morgaŭ per “Indian Girl” —KONSULO BERNICKPer “Indian Girl”?JOHAN TØNNESENJes. La ŝipestro promesis kunpreni min. Mi transvojaĝos, mi diras; mi vendos mian bienon kaj ordigas miajn aferojn. Post du monatoj mi estos reveninta.KONSULO BERNICKKaj tiam vi volas paroli?JOHAN TØNNESENTiam la kulpulo prenu la kulpon mem.KONSULO BERNICKĈu vi forgesas, ke tiam mi devos prenitionsur min, pri kio mineestas kulpa?JOHAN TØNNESENKiu antaŭ dek kvin jaroj utiligis tiun hontindan famon?KONSULO BERNICKVi pelas min al malespero! Sed se vi parolos, mi ĉion neos! Mi diros, ke estas komploto kontraŭ mi; venĝo; ke vi venis ĉi tien por elpremi monon de mi!FRAŬLINO HESSELHonto al vi, Karsten!KONSULO BERNICKMi estas malespera, mi diras; kaj mi luktos por la vivo. Mi neos ĉion, ĉion!JOHAN TØNNESENMi havas viajn du leterojn. En mia kofro mi trovis ilin inter miaj aliaj paperoj. Ĉi-matene mi tralegis ilin; ili estas sufiĉe klaraj.KONSULO BERNICKKaj tiujn vi volas prezenti?JOHAN TØNNESENSe fariĝos necese.KONSULO BERNICKKaj post du monatoj vi denove estos ĉi tie?JOHAN TØNNESENMi tion esperas. La vento estas bona. Post tri semajnoj mi estos en New York —, se “Indian Girl” ne subakviĝos.KONSULO BERNICK(ekmire)Subakviĝos? Kial “Indian Girl” subakviĝus?JOHAN TØNNESENNe, ankaŭ mi tiel pensas.KONSULO BERNICK(preskaŭ ne aŭdeble)Subakviĝi?JOHAN TØNNESENJes, Bernick, nun vi do scias, kio atendas; dume vi devas konsideri la situacion. Adiaŭ! Salutu al Betty, kvankam ŝi ne akceptis min kiel fratino. Sed Marta mi tamen volas vidi. Ŝi diru al Dina —; ŝi promesu al mi —(Li eliras tra la malantaŭa pordo maldekstre.)KONSULO BERNICK(al si mem)“Indian Girl” —?(rapide)Lona, videvasmalhelpi tion ĉi!FRAŬLINO HESSELVi mem vidas, Karsten, — mi ne plu havas potencon super li.(Ŝi iras postJohanen la ĉambron maldekstre.)KONSULO BERNICK(en maltrankvilaj pensoj)Subakviĝi —?(Ŝipkonstruisto Aŭnevenas de dekstre.)ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJe via permeso, ĉu estas konvene por la konsulo —?KONSULO BERNICK(turnas sin impete)Kion Vi volas?ŜIPKONSTRUISTO AŬNEPeti ĉu mi povu fari demandon al la konsulo.KONSULO BERNICKNu ja; rapidiĝu. Pri kio Vi volas demandi?ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMi volas demandi, ĉu estas firma decido, — neŝanĝeble firma decido, — ke mi estus maldungata de la farejo, se “Indian Girl” ne povus forveli morgaŭ?KONSULO BERNICKKio nun? La ŝipo jafariĝospreta por forveli.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJes, — ĝi fariĝos. Sed se ĝi ne fariĝos, — ĉu mi tiam maldungiĝus?KONSULO BERNICKPor kio tiaj senutilaj demandoj?ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMi ege volus scii tion, sinjoro konsulo. Respondu al mi pritio: Ĉu mi maldungiĝus?KONSULO BERNICKĈu mia vorto kutime estas fiksa aŭ ne?ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMi do morgaŭ estus perdinta la pozicion, kiun mi havas en mia domo kaj inter tiuj al kiuj mi plej proksime apartenas, — perdinta mian influon en la rondo de la laboristoj, — perdinta la eblecon bonfari inter la malaltaj kaj malriĉaj homoj en la societo.KONSULO BERNICKAŭne, pri tiu punkto ni estas finitaj.ŜIPKONSTRUISTO AŬNENu, do “Indian Girl” forvelu.(mallonga silento)KONSULO BERNICKAŭskultu; mi ne povas direkti miajn okulojn en ĉiujn lokojn; ne povas respondeci por ĉio; — Vi povas aserti al mi, ke la riparado estas neriproĉeble farita?ŜIPKONSTRUISTO AŬNEVi fiksis mallongan tempolimon, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKSed la riparo estas taŭga, Vi diras?ŜIPKONSTRUISTO AŬNENi havas ja bonan veteron kaj somertempon.(denova paŭzo)KONSULO BERNICKĈu Vi havas ion pli al mi direndan?ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMi ne scias pri io alia, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKDo, — “Indian Girl” forvelos —ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMorgaŭ?KONSULO BERNICKJes.ŜIPKONSTRUISTO AŬNENu ja.(Li salutas kaj foriras.)(Konsulo Bernickstaras momenton sendecida; tuj poste li iras rapide al la elireja pordo, kvazaŭ volante revoki Aŭne, sed haltas maltrankvila kun la mano sur la anso. Samtempe malfermiĝas la pordo de ekstere, kajplenrajtigito Krapenvenas.)PLENRAJTIGITO KRAP(mallaŭte)Aha, li estis ĉi tie. Ĉu li konfesis?KONSULO BERNICKHm —; ĉu Vi ion malkaŝis?PLENRAJTIGITO KRAPĈu tio bezoniĝas? Ĉu la konsulo ne vidis la malbonan konsciencon ekrigardi el liaj okulanguloj?KONSULO BERNICKHo ĉu; — tiaĵo ne vidiĝas. Ĉu Vi ion malkaŝis, mi demandas?PLENRAJTIGITO KRAPMi ne povis alveni; estis tro malfrue; ili jam estis tiranta la ŝipon el la doko. Sed ĝuste tiu urĝo klare montras, ke —KONSULO BERNICKMontras nenion. La inspekto do jam okazis?PLENRAJTIGITO KRAPKompreneble; sed —KONSULO BERNICKVi do nun vidas. Kaj oni kompreneble trovis nenion priplendindan?PLENRAJTIGITO KRAPSinjoro konsulo, Vi certe scias kiel tiaj inspektoj okazas, precipe en ŝipfarejo, kiu havas tian bonan nomon kiel la nia.KONSULO BERNICKSame bone; ni do estas senplendindaj.PLENRAJTIGITO KRAPSinjoro konsulo, ĉu Vi vere nenion rimarkis en Aŭne, ke —?KONSULO BERNICKAŭne tute trankviligis min, mi diras al Vi.PLENRAJTIGITO KRAPKaj mi diras al Vi, ke mi estas morale konvinkita, ke —KONSULO BERNICKKion tio ĉi signifu, sinjoro Krap? Mi ja komprenas, ke Vi portas malamikan senton kontraŭ la viro; sed se Vi volas iel malutili al li, Vi devas elekti alian okazon. Vi scias kiel grave estas por mi — aŭ pli ĝuste por la ŝipsocieto — ke “Indian Girl” forvelu morgaŭ.PLENRAJTIGITO KRAPNu bone; tio okazu; sed kiam ni aŭdos ion detiuŝipo — hm!(Komercisto Vigelandenvenas de dekstre.)KOMERCISTO VIGELANDEstime bonan tagon, sinjoro konsulo. Ĉu Vi havas liberan momenton?KONSULO BERNICKJe Via servo, sinjoro Vigeland.KOMERCISTO VIGELANDJes, mi nur volus aŭdi, ĉu ne ankaŭ Vi subtenas la decidon, ke “La Palmo” forvelu morgaŭ?KONSULO BERNICKJes; tio ja estas interkonsentita afero.KOMERCISTO VIGELANDSed nun la ŝipestro venis al mi informante, ke estas prognozo por ventego.PLENRAJTIGITO KRAPLa barometro multe falis de post la mateno.KONSULO BERNICKĈu? Ĉu ni povas atendi ventegon?KOMERCISTO VIGELANDAlmenaŭ fortan venton; sed ne kontraŭventon; male —KONSULO BERNICKHm; nu, kion Vi do diras?KOMERCISTO VIGELANDMi diras, kiel mi diris al la ŝipestro, ke “La Palmo” estas en la mano de la providenco. Kaj cetere ĝi ja unue velos nur trans la Nordan Maron; kaj en Anglio la frajtaj prezoj estas ja nun tiel kontentige altaj, ke —KONSULO BERNICKJes, kaŭzus al ni perdon, se ni atendus.KOMERCISTO VIGELANDLa ŝipo estas ja solida, kaj krome plene asekurita. Ne, sed tiarilate estas pli riske por “Indian Girl” —KONSULO BERNICKKiel tio?KOMERCISTO VIGELANDĜi ja ankaŭ forvelos morgaŭ.KONSULO BERNICKJes, la ŝipsocieto forte urĝis, kaj cetere —KOMERCISTO VIGELANDNu, se tiu malnova kesto kuraĝas forveli, — kaj krome kun tia ŝipanaro, — estus honto, se ni ne —KONSULO BERNICKNu bone. Supozeble Vi havas la ŝipdokumentojn kun Vi?KOMERCISTO VIGELANDJes, jen.KONSULO BERNICKBone; nun bonvole eniri kun sinjoro Krap.PLENRAJTIGITO KRAPBonvolu; estos tuj aranĝata.KOMERCISTO VIGELANDDankon. — Kaj la rezulton ni metos en la manon de la ĉiopova, sinjoro konsulo.(Li iras kunplenrajtigito Krapen la antaŭan ĉambron maldekstre.Adjunkto Rørlundenvenas tra la ĝardeno.)ADJUNKTO RØRLUNDAh, ĉu mi renkontu Vin hejme je tiu ĉi tempo de la tago, sinoro konsulo?KONSULO BERNICK(enpense)Kiel Vi vidas.ADJUNKTO RØRLUNDJes, tamen estis pro la sinjorino, ke mi eniris. Mi imagis al mi, ke ŝi bezonus iun konsolan vorton.KONSULO BERNICKŜi eble bezonus. Sed ankaŭ mi volus iomete paroli kun Vi.ADJUNKTO RØRLUNDKun plezuro, sinjoro konsulo. Sed kio estas al Vi? Vi aspektas tute pale kaj konfuzite.KONSULO BERNICKĈu? Ĉu mi tiel aspektas? Jes, kiel povas esti aliaspekte, — tiom kiom nuntempe amasiĝas antaŭ min? Tuta, mia granda komerco, — kaj ankaŭ la fervoja establaĵo —. Aŭskultu: en unu vorto, sinjoro adjunkto; permesu al mi fari al Vi demandon.ADJUNKTO RØRLUNDTre volonte, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKEstas penso, kiu falis en min. Kiam oni staras antaŭ tia vastatinga entrepreno, kiu postulus unu opan oferon —?ADJUNKTO RØRLUNDKiel vi pensas?KONSULO BERNICKEkzemple mi supozas: viro intencas establi grandan fabrikon. Li scias certe — ĉar ĉiuj spertoj montris tion — ke frue aŭ malfrue dum la ekspluatado en tiu fabriko homaj vivoj perdiĝos.ADJUNKTO RØRLUNDJes, tio estas nur tro verŝajna.KONSULO BERNICKAŭ iu ĵetas sin sur ekspluatado de minejoj. Li prenas kaj familiaj patroj kaj junaj vivfortaj homoj en sian servon. Ĉu oni ne povas kun certeco diri, ke ne ĉiuj tiuj travivos.ADJUNKTO RØRLUNDJes bedaŭrinde, sendube estas tiel.KONSULO BERNICKNu. Tia viro ja scias antaŭe, ke la entrepreno, kiun li realigos, sendube iam kostos homa vivo. Sed tiu entrepreno estas ĝenerale utila; por ĉiu vivo, kiun ĝi kostas, ĝi same sendube progresigas la bonfarton de multaj centoj.ADJUNKTO RØRLUNDAha, Vi pensas pri la fervojo, — pri ĉiuj tiuj danĝeraj fosadoj kaj krevigadoj de rokoj kaj ĉio tio —KONSULO BERNICKJes; nu jes; mi pensas pri la fervojo. Kaj krome, — la fervojo fariĝos kaŭzo por fabrikoj kaj ekspluatado de minejoj. Sed ĉu Vi tamen ja opinias —?ADJUNKTO RØRLUNDKara sinjoro konsulo, Vi estas preskaŭ tro konscienca. Mi pensas, ke kiam Vi metas la aferon en la manon de la providenco —KONSULO BERNICKJes; certe ja; la providenco —ADJUNKTO RØRLUND— Vi estas senkulpa. Vi konstruu fidoplene la fervojon.KONSULO BERNICKJes, sed nun mi supozas specialan okazon. Mi supozas, ke troviĝis bor-truo, kiu eksplodiĝus, kaj tio en danĝera loko; sed se tiu bor-truo ne eksplodiĝus, ne eblus realigi la fervojon. Mi supozas, ke la inĝeniero scias, ke kostos la vivo de tiu laboristo, kiu brulfajrigu la meĉon; sed fajrigata ĝi devas esti, kaj estas la devo de la inĝeniero sendi laboriston tien por fari la taskon.ADJUNKTO RØRLUNDHm —KONSULO BERNICKMi scias, kion Vi volas diri. Estus laŭdinde, se la inĝeniero mem prenus la meĉon, kaj irus al la bor-truo por ĝin brulfajrigi. Sed tiaĵon oni ne faras. Li sekve devas oferi laboriston.ADJUNKTO RØRLUNDTion inĝeniero neniam farus ĉe ni.KONSULO BERNICKNeniu inĝeniero en la grandaj landoj hezitus tion fari.ADJUNKTO RØRLUNDEn la grandaj landoj? Nu, tion mi ja kredas. En tiuj koruptaj senkonsciencaj socioj —KONSULO BERNICKHo, tamen estas multaj bonoj en tiuj socioj.ADJUNKTO RØRLUNDKaj tion Vi povas diri, Vi, kiu mem —?KONSULO BERNICKEn la grandaj socioj ili tamen havas eblecojn antaŭenigi utilan entreprenon; tie ili havas kuraĝon oferi ion por granda afero; sed ĉi tie oni restriktiĝas de ĉiaspecaj malgrandanimaj konsideroj kaj skrupuloj.ADJUNKTO RØRLUNDĈu homa vivo estas malgrandanima konsidero?KONSULO BERNICKKiam tiu homa vivo staras kiel minaco al la bono de miloj.ADJUNKTO RØRLUNDSed Vi starigas tute nepenseblajn kazojn, sinjoro konsulo! Mi tute ne komprenas Vin hodiaŭ. Kaj Vi eĉ montras al la grandaj socioj. Jes, tie fremde, — kion valoras homa vivo tie? Tie ili ne kalkulas per homaj vivoj, sed per kapitaloj. Sed ni ja staras sur tute alia morala starpunkto, mi opinias. Rigardu al nia honesta profesio de ŝipposedantoj! Menciu unu solan ŝipposedanton ĉe ni, kiu por fia gajno volus oferi homan vivon! Kaj imagu tiujn friponojn en la grandaj socioj, kiuj por avantaĝo ĉartedonas unu nemartaŭgan ŝipon post la alia —KONSULO BERNICKMi ne parolas pri nemartaŭgaj ŝipoj!ADJUNKTO RØRLUNDSed mi parolas pri ili, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKJes, sed pro kio? Tio ja ne rilatas al la afero. — Ho, tiuj bagatelaj timoplenaj konsideroj! Se generalo ĉe ni kondukus siajn homojn en la pafadon kaj ekhavus ilin mortpafataj, li poste ricevus sendormajn noktojn. Tiel ne estas aliloke. Vi aŭdus kion tiu tie interne rakontas —ADJUNKTO RØRLUNDLi? Kiu? La usonano —?KONSULO BERNICKNu jes. Vi aŭdus, kiel oni en Usono —ADJUNKTO RØRLUNDLi estas tie? Kaj tion Vi ne diras al mi. Mi volas tuj —KONSULO BERNICKVi ne sukcesos; Vi nenien atingos pri li.ADJUNKTO RØRLUNDTion ni vidu. Nu, jen li estas.(Johan Tønnesenvenas de la ĉambro maldekstre.)JOHAN TØNNESEN(Parolas malantaŭen tra la malferma pordo:)Jes, jes, Dina, ke tiel estu; sed mi tamen ne lasos vin. Mi revenos, kaj tiam fariĝos bone inter ni.ADJUNKTO RØRLUNDJe Via permeso, al kio vi aludas per tiuj vortoj? Kion Vi volas?JOHAN TØNNESENMi volas, ke tiu juna knabino, antaŭ kiu Vi hieraŭ nigrigis min, fariĝu mia edzino.ADJUNKTO RØRLUNDVia —? Kaj Vi povas imagi al Vi, ke —?JOHAN TØNNESENMi volas havi ŝin edzine.ADJUNKTO RØRLUNDNu, do vi spertu —(iras al la duone malferma pordo)Sinjorino Bernick, Vi bonvole devas esti atestanto —. Kaj ankaŭ Vi, fraŭlino Marta. Kaj igu Dina enveni.(vidasfraŭlinon Hessel)Aĥ, ĉu ankaŭ Vi ĉeestas?FRAŬLINO HESSEL(en la pordo)Ĉu ankaŭ mi venu?ADJUNKTO RØRLUNDĈiuj kiuj volas; ju pli des pli bone.KONSULO BERNICKKion vi intencas?(Fraŭlino Hessel, sinjorino Bernick, fraŭlino Bernick, DinakajHilmar Tønnesenvenas el la ĉambro.)SINJORINO BERNICKSinjoro adjunkto, per mia plej bona volo mi ne kapablis malhelpi lin —ADJUNKTO RØRLUNDMi malhelpos lin, sinjorino. — Dina, Vi estas senpripensa knabino. Sed mi ne multe riproĉas Vin. Tro longe Vi staris ĉi tie sen morala starpunkto, kiu subtenus Vin. Mi riproĉas min mem, ke mi ne antaŭe donis al Vi tiun starpunkton.DINAVi ne parolu nun.SINJORINO BERNICKSed kio estas?ADJUNKTO RØRLUNDĜuste nun mi devas paroli, Dina, kvankam Via konduto hieraŭ kaj hodiaŭ faris la staton dekoble pli malfacila por mi. Sed por Via savo ĉiuj aliaj konsideroj devas cedi. Vi memoras la vorton, kiun mi donis al Vi. Vi memoras, kion Vi promesis respondi, kiam mi trovus la tempon matura. Nun mi ne kuraĝas pli longe heziti, kaj tial —(alJohan Tønnesen:)tiu ĉi juna knabino, kiun Vi aspiras, estas mia fianĉino.SINJORINO BERNICKKion vi diras?KONSULO BERNICKDina!JOHAN TØNNESENŜi! Via —?FRAŬLINO BERNICKNe, ne, Dina!FRAŬLINO HESSELMensogo!JOHAN TØNNESENDina, — ĉu tiu viro diras la veron?DINA(post mallonga paŭzo)Jes.ADJUNKTO RØRLUNDPer tio espereble ĉiuj logantaj artaĵoj fariĝis senpotencaj. La paŝon kiun mi por la bono de Dina decidis fari, povas libere esti konigata al nia tuta komunumo. Mi nutras la certan esperon, ke ĝi ne miskompreniĝas. Sed nun, sinjorino, mi opinias ke plej bone estas, ke ni konduku ŝin de ĉi tie, kaj provu redoni trankvilon kaj ekvilibron en ŝian animon.SINJORINO BERNICKJes, venu. Oh Dina, kia feliĉo por vi!(Ŝi kondukasDinaeksteren maldekstre;adjunkto Rørlundsekvas ilin.)FRAŬLINO BERNICKAdiaŭ, Johan!(Ŝi eliras.)HILMAR TØNNESEN(ĉe la ĝardena pordo)Hm — jen priparolindaĵo —FRAŬLINO HESSEL(kiu sekvisDinaper la okuloj)Ne perdu kuraĝon, knabo! Mi restos kaj atentos pri la pastoro.(Ŝi eliras dekstre.)KONSULO BERNICKJohan, nun vi ne forvojaĝos per “Indian Girl”.JOHAN TØNNESENĜuste nun.KONSULO BERNICKSed vi do ne revenos?JOHAN TØNNESENMi revenos.KONSULO BERNICKPost tio ĉi? Kion vi volas ĉi tie post tiu okazaĵo?JOHAN TØNNESENVenĝi min al vi ĉiuj; kraŝi plej eble multajn el vi.(Li eliras dekstre.Komercisto Vigelandkajplenrajtigito Krapvenas de la ĉambro de la konsulo.)KOMERCISTO VIGELANDNun fine, la paperoj estas en ordo, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKBone, bone —PLENRAJTIGITO KRAP(mallaŭte)Kaj do estas fikse decidite, ke “Indian Girl” forvelos morgaŭ.KONSULO BERNICKĜi forvelos.(Li iras en sian ĉambron.Komercisto Vigelandkajplenrajtigito Krapeliras dekstre.Hilmar Tønnesenvolas sekvi ilin, sed samtempeOlafmetas la kapon singarde elen tra la pordo maldekstre.)OLAFOnklo! Onklo Hilmar!HILMAR TØNNESENUf, ĉu estas vi? Kial vi ne restas supre? Vi ja estas en aresto.OLAF(paŝon antaŭen)Tŝŝ! Onklo Hilmar, ĉu vi scias novaĵon?HILMAR TØNNESENJes, mi scias, ke vi bastoniĝis hodiaŭ.OLAF(rigardas minace al la ĉambro de la patro)Li ne batos min pli ofte. Sed ĉu vi scias, ke onklo Johan forvelos morgaŭ kun la usonanoj?HILMAR TØNNESENKiel tio koncernas vin? Irigu vin supren.OLAFEble ankaŭ mi iam faros bizon-ĉasadon, onklo.HILMAR TØNNESENBabilaĉo; tia malkuraĝulo, kiel vi —OLAFNu, atendu nur; vi certe scios ion morgaŭ!HILMAR TØNNESENStultulo!(Li iras eksteren tra la ĝardeno,Olafreen kuras en sian ĉambron, kaj fermas la pordon, kiam li vidasplenrajtigiton Krap, venanta de dekstre.)PLENRAJTIGITO KRAP(iras al la pordo de la konsulo kaj malfermas ĝin duone)Pardonu ke mi denove venas, sinjoro konsulo; sed kuntiriĝas al ventego.(atendas momenton; neniu respondo.)Ĉu “Indian Girl” tamen forvelu?(Post mallonga paŭzo respondiĝas de:)KONSULO BERNICK(ene en la ĉambro:)“Indian Girl” tamen forvelos.(Plenrajtigito Krapfermas la pordon kaj reiras elen dekstre.)

(La ĝardena salono en la domo deBernick.)

(Konsulo Bernick, kun kanbastono en la mano, venas en impeta kolero el la malantaŭa ĉambro maldekstre, kaj lasas la pordon duone malferma post si.)

KONSULO BERNICKNu jen; fine fariĝis seriozo en tio; tiun vangofrapon mi opinias, ke li memoros.(al iu ene en la ĉambro)Kion vi diras? — Kaj mi diras, ke vi estas malprudenta patrino! Vi senkulpigas lin, konsentas al ĉiuj liaj bubaĵoj. — Ĉu ne bubaĵoj? Kion vi do nomas ilin? Ŝteliri el la domo nokte, iri surmaren per la fiŝistboato, resti for ĝis longe en la tago, kaj meti min en tian mortigan timon, mi, kiu havas tiom da aliaĵoj por pripensi. Kaj aldone tiu kanajlo kuraĝas minaci, ke li volas forkuri! Jes, ke li provu pri tio! — Vi? Ne, tion mi efektive kredas; vi ne multe zorgas pri lia savo kaj konduto. Mi volonte kredas, ke se li riskus la vivon —! — Nu? Jes, sedmihavas taskon postlasendan en ĉi tiu mondo; ne servas al mi fariĝi seninfana. — Neniuj kontraŭdiraĵoj, Betty; estu kiel mi diris; li havu ĉambran arestiĝon —(aŭskultas)Ŝŝ; ke neniuj ion rimarku.

(Plenrajtigito Krapenvenas de dekstre.)

PLENRAJTIGITO KRAPĈu Vi havas liberan momenton, sinjoro konsulo?

KONSULO BERNICK(forĵetas la kanbastonon)Nu ja, jes ja. Ĉu Vi venas de la ŝipfarejo?

PLENRAJTIGITO KRAPĴus nun. Hm —

KONSULO BERNICKNu? Ĉu certe ne estas iu ĝeno pri “La Palmo”?

PLENRAJTIGITO KRAP“La Palmo” povos forveli morgaŭ, sed —

KONSULO BERNICK“Indian Girl” do? Ĉu mi ne scietis ke tiu obstinulo —

PLENRAJTIGITO KRAPAnkaŭ “Indian Girl” povos forveli morgaŭ; sed — eble ne atingos foren.

KONSULO BERNICKKion Vi aludas?

PLENRAJTIGITO KRAPPardonu, sinjoro konsulo; tiu pordo estas nur duonfermita, kaj mi kredas, ke iu estas tie —

KONSULO BERNICK(fermas la pordon)Nu jen. Sed kio estas tio, kion neniu devas aŭdi?

PLENRAJTIGITO KRAPEstas tio, ke la konstruisto Aŭne certe intencas sinkigi “Indian Girl” kun aro da maristoj kaj musoj.

KONSULO BERNICKSed Dio kompatu, kiel vi povas kredi —?

PLENRAJTIGITO KRAPMi ne povas klarigi tion alimaniere, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICKNu, do diru al mi en malmultaj vortoj —

PLENRAJTIGITO KRAPMi faros. Vi mem scias kiel prokrasteme la laboro fariĝis en la ŝipfarejo, post kiam ni ekhavis la novajn maŝinojn kaj la novajn malkutimiĝintajn laboristojn.

KONSULO BERNICKJes, ja.

PLENRAJTIGITO KRAPSed hodiaŭ matene, kiam mi venis tien, mi rimarkis, ke la riparado de la Usonano estis progresinta strange longe; la granda ŝtopilo en la fundo, — Vi scias pri la traputrita loko —

KONSULO BERNICKJes, jes, kio pri ĝi?

PLENRAJTIGITO KRAPTute riparita, — laŭŝajne; tegita; aspektis tute nove; mi aŭdis, ke Aŭne mem estis laborinta kun lumo tie malsupre la tutan nokton.

KONSULO BERNICKNu ja, kaj plue?

PLENRAJTIGITO KRAPMi estis tion pripensanta; la laboristoj ĝuste tiam ripozis por matenmanĝo, kaj mi trovis okazon por nerimarkite ĉirkaŭrigardi kaj ekstere kaj enŝipe; malfacile estis veni malsupren en la ŝarĝita ŝipo; sed mi sciiĝis pri vero. Okazas insidaĵoj, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICKMi ne povas kredi Vin, sinjoro Krap. Mi ne povas, mi ne volas kredi tiaĵon pri Aŭne.

PLENRAJTIGITO KRAPDoloras al mi, — sed estas la pura vero. Okazas insidaĵoj, mi diras. Neniuj novaj tabuloj enfiksitaj, laŭ tio kion mi komprenas; nur ŝtopita per stupo kaj supernitita per metalaj folioj kaj ŝirmotukoj kaj tiaĵoj. Pura fuŝo! “Indian Girl” neniam atingos al New York; ĝi sinkos kiel fendita kaldrono.

KONSULO BERNICKTio ja estas terura! Sed kion Vi imagas, ke li intencas?

PLENRAJTIGITO KRAPVerŝajne li volas malkreditigi la maŝinojn; volas venĝi sin; volas denove dungi la malnovan laboristaron.

KONSULO BERNICKKaj li do eble oferas ĉiujn tiujn homajn vivojn.

PLENRAJTIGITO KRAPLi ĵus diris: ne troviĝas homoj surŝipe en “Indian Girl”, — nur bestaĉoj.

KONSULO BERNICKNu ja, eble tiel; sed ĉu li ne atentas pri la granda kapitalo, kiu perdiĝas?

PLENRAJTIGITO KRAPAŭne ne precipe ŝatas la grandan kapitalon, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICKVere; li estas ribeliganto kaj tumultulo; sed senkonscienca ago kiel tiu —. Aŭskultu, sinjoro Krap; ĉi tiun aferon ni devas ekzameni du fojojn. Eĉ neniu vorto al iu ajn. Nia ŝipfarejo fariĝos kompromita, se homoj sciiĝos pri tiaĵo.

PLENRAJTIGITO KRAPKompreneble, sed —

KONSULO BERNICKDum la tagmanĝ-ripozo Vi devas tien reiri; mi devas havi plenan certecon.

PLENRAJTIGITO KRAPVi ĝin ricevos, sinjoro konsulo; sed permesu min demandi: kion Vi tiam volas fari?

KONSULO BERNICKKompreneble raporti la aferon. Ni do ne devas fariĝi kunkulpuloj en rekta krimo. Mi devas havi mian konsciencon senŝarĝita. Fariĝos bona impreso kaj en la gazetaro kaj en la socio en tute, kiam oni vidas, ke mi flanken puŝas ĉiujn personajn interesojn, kaj igas la justecon havi sian iron.

PLENRAJTIGITO KRAPVere, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICKSed antaŭ ĉio kaj unue plena certeco. Kaj silento ĝis tiam —

PLENRAJTIGITO KRAPNeniu vorto, sinjoro konsulo; kaj la certeco, ĝin Vi ricevos.(Li eliras tra la ĝardeno kaj malsupren laŭ la strato.)

KONSULO BERNICK(duonlaŭte)Indignige! Sed ĉu? Ja ne eblas, — neimageble!

(Ĝuste kiam li volas iri en sian ĉambron,Hilmar Tønnesenvenas de dekstre.)

HILMAR TØNNESENBonan tagon, Bernick! Nu, mi gratulas pri la venko en la komerca asocio hieraŭ.

KONSULO BERNICKHo, dankon.

HILMAR TØNNESENEstis ja glora venko, mi aŭdas; la venko de la inteligenta civitana animo super la egoismo kaj la antaŭjuĝo, — kvazaŭ franca razio kontraŭ la Kabyloj. Strange ke vi post la malagrablaj epizodoj ĉi tie —

KONSULO BERNICKJa, ja, lasu tion.

HILMAR TØNNESENSed la decida batalo ankoraŭ ne estas frapita.

KONSULO BERNICKEn la fervoja afero vi pensas?

HILMAR TØNNESENJes, vi ja certe scias pri kio redaktoro Hammer estas brasanta?

KONSULO BERNICK(streĉite)Ne! Kio estastio?

HILMAR TØNNESENLi ja kroĉis sin al la onidiro, kiu disvastiĝas, kaj el tiu li volas fari gazetartikolon.

KONSULO BERNICKKiu onidiro?

HILMAR TØNNESENKompreneble pri la grandaj aĉetoj de bienoj laŭ la flanka fervojo.

KONSULO BERNICKKion vi diras? Ĉu tia onidiro disvastiĝas?

HILMAR TØNNESENJes, iras tra la tuta urbo. Mi aŭdis ĝin en la klubo, kie mi faris viziteton. Unu el niaj advokatoj laŭdire estas en tuta silento komisie aĉetinta ĉiujn arbarbienojn, ĉiujn ercejojn, ĉiujn akvofalojn —

KONSULO BERNICKKaj ne diriĝas por kiu?

HILMAR TØNNESENEn la klubo oni opiniis, ke devus esti por eksterurba kompanio, kiu scietiĝis pri tio, kion vi pretigis, kaj kiu rapidis antaŭ ol la prezoj de la bienoj kreskus — Ĉu ne estas indignige — uf!

KONSULO BERNICKIndignige?

HILMAR TØNNESENJes, ke fremduloj tiel premas sin enen en niajn teritoriojn. Kaj ke unu el la advokatoj de la urbo povas vendi sin al tiaĵo! Nun do eksterurbanoj eltiros la profiton.

KONSULO BERNICKSed estas ja nur hazarda onidiro.

HILMAR TØNNESENOni tamen kredas ĝin, kaj morgaŭ aŭ postmorgaŭ redaktoro Hammer kompreneble volas fiksnajli ĝin kiel fakto. Estas jam ĝenerala inciteco tie. Mi aŭdis pluruloj diri, ke se tiu onidiro konfirmiĝas, ili forstrekos sin el la listoj.

KONSULO BERNICKNeeble!

HILMAR TØNNESENĈu? Kiel kredas vi, ke tiuj komercanimoj tiel volonte akceptis vian entreprenon? Ĉu vi ne kredas, ke ili mem flaris naze, ke —?

KONSULO BERNICKNeeble, mi diras;tiomda civitana virto tamen troviĝas en nia eta komunumo —

HILMAR TØNNESENĈi tie? Jes, vi ja estas optimisto, kaj tial vi juĝas aliulojn laŭ vi mem. Sed mi, kiu estas sufiĉe sperta observanto —. Ne estas unu, — kompreneble krom ni, — eĉ ne unu, mi diras, kiu tenas la standardon de la ideo alta.(al la fono)Uf, jen mi vidas ilin!

KONSULO BERNICKKiujn?

HILMAR TØNNESENLa du usonanojn.(elrigardas dekstren)Kaj kun kiu ili iras? Jes, je Dio, ĉu ne estas la ŝipestro de “Indian Girl”. Uf!

KONSULO BERNICKKion ili volas prili?

HILMAR TØNNESENHo, estas ja sufiĉe konvena socio. Li laŭdire estis sklavkomercisto aŭ rabisto; kaj kiu scias pri kio la aliuloj sin okupis dum tiuj multaj jaroj.

KONSULO BERNICKMi diras al vi, ke estas ege malĝuste pensi tiel pri ili.

HILMAR TØNNESENJes, vi ja estas optimisto. Sed nun kompreneble ni denove havos ilin sur la nukon; tial mi ĝustatempe —(iras al la pordo maldekstre)

(Fraŭlino Hesselvenas de dekstre.)

FRAŬLINO HESSELNu, Hilmar, ĉu estas mi, kiu pelas vin el la ĉambro?

HILMAR TØNNESENTute ne; ĵus nun urĝas; mi parolos kun Betty.(iras en la malantaŭan ĉambron maldekstre)

KONSULO BERNICK(post mallonga silento)Nu, Lona?

FRAŬLINO HESSELJes.

KONSULO BERNICKKiel mi aspektas por vi hodiaŭ?

FRAŬLINO HESSELKiel hieraŭ. Mensogo pli ol malpli —

KONSULO BERNICKVi devas klariĝi en tio ĉi. Kien Johan iris?

FRAŬLINO HESSELLi venos; li havis ion priparolendan kun iu viro.

KONSULO BERNICKPost tio kion vi aŭdis hieraŭ, vi komprenas, ke mia tuta estado estas detruita, se la vero venos en la lumon.

FRAŬLINO HESSELMi tion komprenas.

KONSULO BERNICKEstas kompreneble memsekvo, kemine faris min kulpa en tiu krimo, pri kiu onidiras.

FRAŬLINO HESSELEstas memkompreneble. Sed kiu estas la ŝtelisto?

KONSULO BERNICKNe estis iu ŝtelisto. Ne ŝteliĝis iu mono; eĉ ne ŝilingo malaperis.

FRAŬLINO HESSELKiel?

KONSULO BERNICKEĉ ne ŝilingo, mi diras.

FRAŬLINO HESSELSed la onidiro? Kiel tiu abomena onidiro estas disvastigita, ke Johan —?

KONSULO BERNICKLona, kun vi mi opinias, ke mi povas paroli, kiel al neniu alia; mi volas nenion prisilenti por vi.Mihavas mian parton en la kulpo, ke la onidiro disvastiĝis.

FRAŬLINO HESSELVi? Kaj tion vi povis fari kontraŭ li, kiu por vi —!

KONSULO BERNICKVi ne juĝu sen memori kiel la aferoj tiam statis. Mi ja rakontis al vi tion hieraŭ. Mi revenis hejmen, kaj trovis mian patrinon implikigita en serio de malsaĝaj entreprenoj; diversaj malsukcesoj aldoniĝis; kvazaŭis ke ĉiuj malbonoj sturmis kontraŭ nin; nia firmao estis ĉe ruiniĝo. Mi estis duone nepripensema kaj duone malespera. Lona, mi opinias ke estis pleje por mutigi la pensojn, ke mi ekrilatis al tiu konekso, kiu kaŭzis ke Johan forvojaĝis.

FRAŬLINO HESSELHm —

KONSULO BERNICKVi certe povas imagi al vi, kiel ĉiaj onidiroj cirkuliĝis, kiam vi kaj li estis for. Tio ĉi ne estis lia unua malsaĝeco, oni rakontis. Dorf estis ricevinta grandan sumon da mono de li por silenti kaj foriri, oni diris; aliuloj pretendis, keŝiricevis ĝin. Samtempe ne kaŝiĝis, ke nia firmao spertis malfacilaĵojn pagi siajn ŝuldojn. Kio estis pli komprenebla, ke la klaĉantoj kunligis tiujn du onidirojn? Kiam ŝi restis ĉi tie kaj vivis en malriĉeco, oni pretendis, ke li estis preninta la monon kun si al Usono, kaj la onidiro ĉiam pligrandigis la sumon.

FRAŬLINO HESSELKaj vi, Karsten —?

KONSULO BERNICKMi kaptis tiun famon kiel savtabulon.

FRAŬLINO HESSELVi pluen disvastigis ĝin?

KONSULO BERNICKMi ne kontraŭdiris ĝin. La kreditoroj komencis treti al ni pli proksimen; mi devis trankviligi ilin; gravis ke oni ne ekhavus malfidon al la solideco de la firmao; momenta malbonŝanco estis nin frapinta; ili ne devus sin altrudi; nur atendi tempon; ĉiu ekhavus sian bonhavon.

FRAŬLINO HESSELKaj ĉiu ekhavis sian bonhavon?

KONSULO BERNICKJes, Lona, tiu famo savis nian firmaon kaj faris min la homo, kiu mi nun estas.

FRAŬLINO HESSELMensogo do faris vin la homo, kiu vi nun estas.

KONSULO BERNICKAl kiu tio damaĝis tiam? Estis la intenco de Johan neniam reveni.

FRAŬLINO HESSELVi demandas, ĉu kiun ĝi damaĝis. Rigardu en vin mem, kaj diru al mi, ĉu vi mem ne kaptis damaĝon.

KONSULO BERNICKEkrigardu en kiun ajn homon, kaj vi trovos en ĉiu ajn almenaŭ unu nigran punkton, kiun li devas kaŝi.

FRAŬLINO HESSELKaj Vi nomas Vin la kolonoj de la socio!

KONSULO BERNICKLa socio ne havas pli bonajn.

FRAŬLINO HESSELKiom gravas, ke tia socio subteniĝas aŭ ne? Pri kio temas en tio ĉi? La ŝajno kaj la mensogo — kaj nenio alia. Jen vi vivas, la plej elstara viro de la urbo, en gloro kaj ĝojo, en potenco kaj honoro, vi, kiu gluis la krimulsignon sur senkulpulon.

KONSULO BERNICKĈu vi ne pensas, ke mi profunde sentas mian maljuston kontraŭ li? Kaj ĉu vi ne kredas, ke mi estas preta ree bonfari ĝin?

FRAŬLINO HESSELPer kio? Parolante?

KONSULO BERNICKĈu tion vi povus postuli?

FRAŬLINO HESSELKio alia povus rebonigi tian maljustaĵon?

KONSULO BERNICKMi estas riĉa, Lona; Johan povas prezenti postulon kiun ajn —

FRAŬLINO HESSELJes, ofertu al li monon, kaj vi aŭdos, kion li respondos.

KONSULO BERNICKĈu vi konas liajn intencojn?

FRAŬLINO HESSELNe, post hieraŭ li estas silenta. Estas kvazaŭ ĉio tio faris lin matura viro.

KONSULO BERNICKMi devas paroli kun li.

FRAŬLINO HESSELJen li estas.

(Johan Tønnesenvenas de dekstre.)

KONSULO BERNICK(al li)Johan —!

JOHAN TØNNESEN(deturnante)Unuemi. Hieraŭ matene mi donis al vi mian vorton por silenti.

KONSULO BERNICKVi tion faris.

JOHAN TØNNESENSed tiam mi ankoraŭ ne sciis —

KONSULO BERNICKJohan, permesu al mi per du vortoj klarigi al vi la konekson —

JOHAN TØNNESENNe bezoniĝas; mi tute bone komprenas la konekson. La firmao estis tiam en malfacila stato; kaj kiam mi do estis for, kaj vi havis potencon super sendefenda nomo kaj famo —. Nu, mi ne ege imputas al vi tion; ni estis junaj kaj facilanimaj en tiuj tagoj. Sed nun mi bezonas la veron, kaj nun vi devas paroli.

KONSULO BERNICKKaj ĝuste nun mi bezonas mian tutan moralan estimon, kaj tial mi nepovasparoli nun.

JOHAN TØNNESENMi ne ĝenas min pro la fikciaĵoj kiujn vi disvastigis pri mi; estas tio alia, por kio vi prenu la kulpon. Dina fariĝu mia edzino, kaj ĉi tie, en ĉi tiu urbo, mi volas vivi kaj loĝi kaj konstrui kun ŝi.

FRAŬLINO HESSELVi jenon volas?

KONSULO BERNICKKun Dina! Kiel via edzino? Ĉi tie en la urbo!

JOHAN TØNNESENJes, ĝuste ĉi tie; mi volas resti ĉi tie por spiti ĉiujn tiujn mensogantojn kaj kalumniantojn. Sed por gajni ŝin, estas necese, ke vi liberigu min.

KONSULO BERNICKĈu vi pripensis, ke se mi konfesos la unuan, mi ankaŭ samtempe prenos sur min la duan? Vi volas diri, ke el niaj libroj mi povas pruvi, ke neniu trompo estas okazinta? Sed tion mi ne povos; niaj libroj tiam ne tiel akurate teniĝis. Kaj eĉ se mi povus, — kion per tio gajniĝus? Ĉu mi ne almenaŭ starus kiel la homo, kiu iam savis sin per mensogo, kaj kiu dum dek kvin jaroj lasis tiun mensogon kaj ĉiujn la aliaĵojn fiksiĝi, sen esti farinta paŝon kontraŭe? Vi ne plu konas nian socion; alie vi devus scii ke tio ĉi frakasus min ĝisfunde.

JOHAN TØNNESENMi povas nur diri al vi, ke mi volas preni la filinon de sinjorino Dorf kiel edzinon, kaj vivi kun ŝi en ĉi tiu urbo.

KONSULO BERNICK(sekigas la ŝviton de la frunto)Aŭskultu, Johan, — kaj ankaŭ vi, Lona. Ne estas ordinaraj cirkonstancoj en kiuj mi staras ĝuste en tiuj ĉi tagoj. Mi staras tiel, ke se tiu ĉi frapo direktiĝos al mi, vi estos min detruintaj, kaj ne nur min, sed ankaŭ grandan benoriĉan estontecon por la socio, kiu tamen estis via hejmo dum la infanaj jaroj.

JOHAN TØNNESENKaj se mi ne direktos la frapon kontraŭ vin, mi detruos mem mian tutan estontan feliĉon.

FRAŬLINO HESSELParolu daŭre, Karsten.

KONSULO BERNICKDo aŭskultu. Estas pri la fervoja afero, kaj tiu afero ne estas tute tiel simpla, kiel vi opinias. Vi certe aŭdis priparolata pasintan jaron marbordan linion? Ĝi ricevis multajn, gravajn voĉojn por si ĉi tie en la urbo kaj ankaŭ en la ĉirkaŭaĵo; sed mi malhelpis ĝin, ĉar ĝi malutilus al nia vaporŝiptrafiko laŭ la marbordo.

FRAŬLINO HESSELĈu vi mem interesiĝis en tiu vaporŝiptrafiko?

KONSULO BERNICKJes. Sed neniu kuraĝis suspekti min de tiu flanko; mi havis mian estimitan nomon kiel ŝildon kaj ŝirmilon super mi. Cetere mi estus povinta porti la perdon; sed la loko ne estus ĝin portinta. Do decidiĝis por la internlanda linio. Kiam tio estis okazinta, mi certigis al mi en tuta silento, ke flanka fervojo povus esti metata ĉi-malsupren al la urbo.

FRAŬLINO HESSELKial en tuta silento, Karsten?

KONSULO BERNICKĈu vi aŭdis priparolataj la grandajn aĉetojn de arbaraj propraĵoj, de minejoj kaj de akvofaloj —?

JOHAN TØNNESENJes, estas ja eksterurba asocio —

KONSULO BERNICKTiel ke tiuj bienoj nun situas, ili estas preskaŭ senvaloraj por la disaj posedantoj; ili tial estas venditaj sufiĉe malmultekoste. Se oni atendus ĝis la flanka fervojo estus priparolata, la posedantoj postulus malmoderajn prezojn.

FRAŬLINO HESSELBone, bone; sed kio sekve?

KONSULO BERNICKNun venas tio, kio povas esti malsame eksplikata, — tio, kion homo en nia socio nur povas konfesi, se li havas nemakulitan kaj estimatan nomon al kiu sin apogi.

FRAŬLINO HESSELNu?

KONSULO BERNICKEstas mi, kiu aĉetis ĉion.

FRAŬLINO HESSELVi?

JOHAN TØNNESENJe propra respondeco?

KONSULO BERNICKJe propra respondeco. Se la flanka fervojo realiĝos, mi estos milionulo; se ĝi ne realiĝos, mi estos ruinigita.

FRAŬLINO HESSELTio estas riska, Karsten.

KONSULO BERNICKMi riskis mian tutan kapitalon sur tio ĉi.

FRAŬLINO HESSELMi ne pensas pri la kapitalo; sed kiam tio malkaŝiĝos, ke —

KONSULO BERNICKJes, tie estas la nodpunkto. Kun la nemakulita nomo, kiun mi ĝis nun portis, mi povas preni tiun aferon sur miajn ŝultrojn, porti ĝin antaŭen, kaj diri al miaj kuncivitanoj: Vidu, tion mi riskis por la bono de la socio.

FRAŬLINO HESSELPor la socio?

KONSULO BERNICKJes; kaj eĉ ne unu volas dubi pri miaj intencoj.

FRAŬLINO HESSELTamen troviĝas homoj, kiuj agis pli malferme ol vi, sen subintencoj, sen flankaj konsideroj.

KONSULO BERNICKKiuj?

FRAŬLINO HESSELKompreneble kaj Rummel kaj Sandstad kaj Vigeland.

KONSULO BERNICKPor gajni ilin mi devis inici ilin pri la afero.

FRAŬLINO HESSELKaj sekve?

KONSULO BERNICKIli rezervis al si kvinonon de la profito por divido.

FRAŬLINO HESSELHo, tiuj kolonoj de la socio!

KONSULO BERNICKĈu ne estas la socio mem, kiu devigas nin iri laŭ insidaj vojoj? Kio okazus ĉi tie, se mi ne estus aginta en silento? Ĉiuj estus sin enĵetintaj en la entreprenon, dividantaj, disigantaj, fuŝantaj la tuton. En ĉi tiu urbo estas neniu homo krom mi, kiu komprenas kiel gvidi tian grandan entreprenon, kiel tiu ĉi fariĝos; en ĉi tiu lando estas entute nur la enmigrintaj familioj, kiuj havas talenton por pli grandaj entreprenoj. Tial mia konscienco absolvas min en tiu ĉi rilato. Nur en miaj manoj ĉi tiuj propraĵoj povos fariĝi daŭra beno por la multaj, al kiuj ili havigos panon.

FRAŬLINO HESSELEn tio mi opinias ke vi pravas, Karsten.

JOHAN TØNNESENSed mi ne konas tiujn multajn, kaj la feliĉo de mia vivo estas en risko.

KONSULO BERNICKLa bonstato de via naskiĝloko estas en risko. Se malkaŝiĝos aferoj, kiuj ĵetas ombron sur mian antaŭan konduton, mia kontraŭuloj kun unuiĝintaj fortoj atakos min. Junula malprudento neniam forviŝiĝas en nia socio. Oni volas ekzameni mian tutan intertempan vivon, eltiri milojn da etaj okazaĵoj, interpreti kaj ekspliki ilin en la lumo de tio, kio malkaŝiĝus; oni volas frakasi min sub la pezo de famoj kaj kalumnioj. El la fervoja afero mi devos retiriĝi; kaj se mi malkaptos ĝin, ĝi falos, kaj mi estos samtempe ruinigita kaj civitane morta.

FRAŬLINO HESSELJohan, post tio kion vi nun aŭdis, vi devas forvojaĝi kaj silenti.

KONSULO BERNICKJes, jes, Johan, tion vi devas!

JOHAN TØNNESENJes, mi forvojaĝos kaj ankaŭ silentas; sed mi revenos, kaj tiam mi parolos.

KONSULO BERNICKRestu tie transe, Johan; silentu, kaj mi volonte dividos kun vi —

JOHAN TØNNESENRetenu vian monon, sed redonu al mi mian nomon kaj mian reputacion.

KONSULO BERNICKKaj oferi mian propran!

JOHAN TØNNESENPri tio vi kaj via socio devas akordiĝi. Mi devas kaj volas gajni Dina por mi. Tial mi forvojaĝos jam morgaŭ per “Indian Girl” —

KONSULO BERNICKPer “Indian Girl”?

JOHAN TØNNESENJes. La ŝipestro promesis kunpreni min. Mi transvojaĝos, mi diras; mi vendos mian bienon kaj ordigas miajn aferojn. Post du monatoj mi estos reveninta.

KONSULO BERNICKKaj tiam vi volas paroli?

JOHAN TØNNESENTiam la kulpulo prenu la kulpon mem.

KONSULO BERNICKĈu vi forgesas, ke tiam mi devos prenitionsur min, pri kio mineestas kulpa?

JOHAN TØNNESENKiu antaŭ dek kvin jaroj utiligis tiun hontindan famon?

KONSULO BERNICKVi pelas min al malespero! Sed se vi parolos, mi ĉion neos! Mi diros, ke estas komploto kontraŭ mi; venĝo; ke vi venis ĉi tien por elpremi monon de mi!

FRAŬLINO HESSELHonto al vi, Karsten!

KONSULO BERNICKMi estas malespera, mi diras; kaj mi luktos por la vivo. Mi neos ĉion, ĉion!

JOHAN TØNNESENMi havas viajn du leterojn. En mia kofro mi trovis ilin inter miaj aliaj paperoj. Ĉi-matene mi tralegis ilin; ili estas sufiĉe klaraj.

KONSULO BERNICKKaj tiujn vi volas prezenti?

JOHAN TØNNESENSe fariĝos necese.

KONSULO BERNICKKaj post du monatoj vi denove estos ĉi tie?

JOHAN TØNNESENMi tion esperas. La vento estas bona. Post tri semajnoj mi estos en New York —, se “Indian Girl” ne subakviĝos.

KONSULO BERNICK(ekmire)Subakviĝos? Kial “Indian Girl” subakviĝus?

JOHAN TØNNESENNe, ankaŭ mi tiel pensas.

KONSULO BERNICK(preskaŭ ne aŭdeble)Subakviĝi?

JOHAN TØNNESENJes, Bernick, nun vi do scias, kio atendas; dume vi devas konsideri la situacion. Adiaŭ! Salutu al Betty, kvankam ŝi ne akceptis min kiel fratino. Sed Marta mi tamen volas vidi. Ŝi diru al Dina —; ŝi promesu al mi —

(Li eliras tra la malantaŭa pordo maldekstre.)

KONSULO BERNICK(al si mem)“Indian Girl” —?(rapide)Lona, videvasmalhelpi tion ĉi!

FRAŬLINO HESSELVi mem vidas, Karsten, — mi ne plu havas potencon super li.

(Ŝi iras postJohanen la ĉambron maldekstre.)

KONSULO BERNICK(en maltrankvilaj pensoj)Subakviĝi —?

(Ŝipkonstruisto Aŭnevenas de dekstre.)

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJe via permeso, ĉu estas konvene por la konsulo —?

KONSULO BERNICK(turnas sin impete)Kion Vi volas?

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEPeti ĉu mi povu fari demandon al la konsulo.

KONSULO BERNICKNu ja; rapidiĝu. Pri kio Vi volas demandi?

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMi volas demandi, ĉu estas firma decido, — neŝanĝeble firma decido, — ke mi estus maldungata de la farejo, se “Indian Girl” ne povus forveli morgaŭ?

KONSULO BERNICKKio nun? La ŝipo jafariĝospreta por forveli.

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJes, — ĝi fariĝos. Sed se ĝi ne fariĝos, — ĉu mi tiam maldungiĝus?

KONSULO BERNICKPor kio tiaj senutilaj demandoj?

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMi ege volus scii tion, sinjoro konsulo. Respondu al mi pritio: Ĉu mi maldungiĝus?

KONSULO BERNICKĈu mia vorto kutime estas fiksa aŭ ne?

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMi do morgaŭ estus perdinta la pozicion, kiun mi havas en mia domo kaj inter tiuj al kiuj mi plej proksime apartenas, — perdinta mian influon en la rondo de la laboristoj, — perdinta la eblecon bonfari inter la malaltaj kaj malriĉaj homoj en la societo.

KONSULO BERNICKAŭne, pri tiu punkto ni estas finitaj.

ŜIPKONSTRUISTO AŬNENu, do “Indian Girl” forvelu.(mallonga silento)

KONSULO BERNICKAŭskultu; mi ne povas direkti miajn okulojn en ĉiujn lokojn; ne povas respondeci por ĉio; — Vi povas aserti al mi, ke la riparado estas neriproĉeble farita?

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEVi fiksis mallongan tempolimon, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICKSed la riparo estas taŭga, Vi diras?

ŜIPKONSTRUISTO AŬNENi havas ja bonan veteron kaj somertempon.(denova paŭzo)

KONSULO BERNICKĈu Vi havas ion pli al mi direndan?

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMi ne scias pri io alia, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICKDo, — “Indian Girl” forvelos —

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMorgaŭ?

KONSULO BERNICKJes.

ŜIPKONSTRUISTO AŬNENu ja.(Li salutas kaj foriras.)

(Konsulo Bernickstaras momenton sendecida; tuj poste li iras rapide al la elireja pordo, kvazaŭ volante revoki Aŭne, sed haltas maltrankvila kun la mano sur la anso. Samtempe malfermiĝas la pordo de ekstere, kajplenrajtigito Krapenvenas.)

PLENRAJTIGITO KRAP(mallaŭte)Aha, li estis ĉi tie. Ĉu li konfesis?

KONSULO BERNICKHm —; ĉu Vi ion malkaŝis?

PLENRAJTIGITO KRAPĈu tio bezoniĝas? Ĉu la konsulo ne vidis la malbonan konsciencon ekrigardi el liaj okulanguloj?

KONSULO BERNICKHo ĉu; — tiaĵo ne vidiĝas. Ĉu Vi ion malkaŝis, mi demandas?

PLENRAJTIGITO KRAPMi ne povis alveni; estis tro malfrue; ili jam estis tiranta la ŝipon el la doko. Sed ĝuste tiu urĝo klare montras, ke —

KONSULO BERNICKMontras nenion. La inspekto do jam okazis?

PLENRAJTIGITO KRAPKompreneble; sed —

KONSULO BERNICKVi do nun vidas. Kaj oni kompreneble trovis nenion priplendindan?

PLENRAJTIGITO KRAPSinjoro konsulo, Vi certe scias kiel tiaj inspektoj okazas, precipe en ŝipfarejo, kiu havas tian bonan nomon kiel la nia.

KONSULO BERNICKSame bone; ni do estas senplendindaj.

PLENRAJTIGITO KRAPSinjoro konsulo, ĉu Vi vere nenion rimarkis en Aŭne, ke —?

KONSULO BERNICKAŭne tute trankviligis min, mi diras al Vi.

PLENRAJTIGITO KRAPKaj mi diras al Vi, ke mi estas morale konvinkita, ke —

KONSULO BERNICKKion tio ĉi signifu, sinjoro Krap? Mi ja komprenas, ke Vi portas malamikan senton kontraŭ la viro; sed se Vi volas iel malutili al li, Vi devas elekti alian okazon. Vi scias kiel grave estas por mi — aŭ pli ĝuste por la ŝipsocieto — ke “Indian Girl” forvelu morgaŭ.

PLENRAJTIGITO KRAPNu bone; tio okazu; sed kiam ni aŭdos ion detiuŝipo — hm!

(Komercisto Vigelandenvenas de dekstre.)

KOMERCISTO VIGELANDEstime bonan tagon, sinjoro konsulo. Ĉu Vi havas liberan momenton?

KONSULO BERNICKJe Via servo, sinjoro Vigeland.

KOMERCISTO VIGELANDJes, mi nur volus aŭdi, ĉu ne ankaŭ Vi subtenas la decidon, ke “La Palmo” forvelu morgaŭ?

KONSULO BERNICKJes; tio ja estas interkonsentita afero.

KOMERCISTO VIGELANDSed nun la ŝipestro venis al mi informante, ke estas prognozo por ventego.

PLENRAJTIGITO KRAPLa barometro multe falis de post la mateno.

KONSULO BERNICKĈu? Ĉu ni povas atendi ventegon?

KOMERCISTO VIGELANDAlmenaŭ fortan venton; sed ne kontraŭventon; male —

KONSULO BERNICKHm; nu, kion Vi do diras?

KOMERCISTO VIGELANDMi diras, kiel mi diris al la ŝipestro, ke “La Palmo” estas en la mano de la providenco. Kaj cetere ĝi ja unue velos nur trans la Nordan Maron; kaj en Anglio la frajtaj prezoj estas ja nun tiel kontentige altaj, ke —

KONSULO BERNICKJes, kaŭzus al ni perdon, se ni atendus.

KOMERCISTO VIGELANDLa ŝipo estas ja solida, kaj krome plene asekurita. Ne, sed tiarilate estas pli riske por “Indian Girl” —

KONSULO BERNICKKiel tio?

KOMERCISTO VIGELANDĜi ja ankaŭ forvelos morgaŭ.

KONSULO BERNICKJes, la ŝipsocieto forte urĝis, kaj cetere —

KOMERCISTO VIGELANDNu, se tiu malnova kesto kuraĝas forveli, — kaj krome kun tia ŝipanaro, — estus honto, se ni ne —

KONSULO BERNICKNu bone. Supozeble Vi havas la ŝipdokumentojn kun Vi?

KOMERCISTO VIGELANDJes, jen.

KONSULO BERNICKBone; nun bonvole eniri kun sinjoro Krap.

PLENRAJTIGITO KRAPBonvolu; estos tuj aranĝata.

KOMERCISTO VIGELANDDankon. — Kaj la rezulton ni metos en la manon de la ĉiopova, sinjoro konsulo.

(Li iras kunplenrajtigito Krapen la antaŭan ĉambron maldekstre.Adjunkto Rørlundenvenas tra la ĝardeno.)

ADJUNKTO RØRLUNDAh, ĉu mi renkontu Vin hejme je tiu ĉi tempo de la tago, sinoro konsulo?

KONSULO BERNICK(enpense)Kiel Vi vidas.

ADJUNKTO RØRLUNDJes, tamen estis pro la sinjorino, ke mi eniris. Mi imagis al mi, ke ŝi bezonus iun konsolan vorton.

KONSULO BERNICKŜi eble bezonus. Sed ankaŭ mi volus iomete paroli kun Vi.

ADJUNKTO RØRLUNDKun plezuro, sinjoro konsulo. Sed kio estas al Vi? Vi aspektas tute pale kaj konfuzite.

KONSULO BERNICKĈu? Ĉu mi tiel aspektas? Jes, kiel povas esti aliaspekte, — tiom kiom nuntempe amasiĝas antaŭ min? Tuta, mia granda komerco, — kaj ankaŭ la fervoja establaĵo —. Aŭskultu: en unu vorto, sinjoro adjunkto; permesu al mi fari al Vi demandon.

ADJUNKTO RØRLUNDTre volonte, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICKEstas penso, kiu falis en min. Kiam oni staras antaŭ tia vastatinga entrepreno, kiu postulus unu opan oferon —?

ADJUNKTO RØRLUNDKiel vi pensas?

KONSULO BERNICKEkzemple mi supozas: viro intencas establi grandan fabrikon. Li scias certe — ĉar ĉiuj spertoj montris tion — ke frue aŭ malfrue dum la ekspluatado en tiu fabriko homaj vivoj perdiĝos.

ADJUNKTO RØRLUNDJes, tio estas nur tro verŝajna.

KONSULO BERNICKAŭ iu ĵetas sin sur ekspluatado de minejoj. Li prenas kaj familiaj patroj kaj junaj vivfortaj homoj en sian servon. Ĉu oni ne povas kun certeco diri, ke ne ĉiuj tiuj travivos.

ADJUNKTO RØRLUNDJes bedaŭrinde, sendube estas tiel.

KONSULO BERNICKNu. Tia viro ja scias antaŭe, ke la entrepreno, kiun li realigos, sendube iam kostos homa vivo. Sed tiu entrepreno estas ĝenerale utila; por ĉiu vivo, kiun ĝi kostas, ĝi same sendube progresigas la bonfarton de multaj centoj.

ADJUNKTO RØRLUNDAha, Vi pensas pri la fervojo, — pri ĉiuj tiuj danĝeraj fosadoj kaj krevigadoj de rokoj kaj ĉio tio —

KONSULO BERNICKJes; nu jes; mi pensas pri la fervojo. Kaj krome, — la fervojo fariĝos kaŭzo por fabrikoj kaj ekspluatado de minejoj. Sed ĉu Vi tamen ja opinias —?

ADJUNKTO RØRLUNDKara sinjoro konsulo, Vi estas preskaŭ tro konscienca. Mi pensas, ke kiam Vi metas la aferon en la manon de la providenco —

KONSULO BERNICKJes; certe ja; la providenco —

ADJUNKTO RØRLUND— Vi estas senkulpa. Vi konstruu fidoplene la fervojon.

KONSULO BERNICKJes, sed nun mi supozas specialan okazon. Mi supozas, ke troviĝis bor-truo, kiu eksplodiĝus, kaj tio en danĝera loko; sed se tiu bor-truo ne eksplodiĝus, ne eblus realigi la fervojon. Mi supozas, ke la inĝeniero scias, ke kostos la vivo de tiu laboristo, kiu brulfajrigu la meĉon; sed fajrigata ĝi devas esti, kaj estas la devo de la inĝeniero sendi laboriston tien por fari la taskon.

ADJUNKTO RØRLUNDHm —

KONSULO BERNICKMi scias, kion Vi volas diri. Estus laŭdinde, se la inĝeniero mem prenus la meĉon, kaj irus al la bor-truo por ĝin brulfajrigi. Sed tiaĵon oni ne faras. Li sekve devas oferi laboriston.

ADJUNKTO RØRLUNDTion inĝeniero neniam farus ĉe ni.

KONSULO BERNICKNeniu inĝeniero en la grandaj landoj hezitus tion fari.

ADJUNKTO RØRLUNDEn la grandaj landoj? Nu, tion mi ja kredas. En tiuj koruptaj senkonsciencaj socioj —

KONSULO BERNICKHo, tamen estas multaj bonoj en tiuj socioj.

ADJUNKTO RØRLUNDKaj tion Vi povas diri, Vi, kiu mem —?

KONSULO BERNICKEn la grandaj socioj ili tamen havas eblecojn antaŭenigi utilan entreprenon; tie ili havas kuraĝon oferi ion por granda afero; sed ĉi tie oni restriktiĝas de ĉiaspecaj malgrandanimaj konsideroj kaj skrupuloj.

ADJUNKTO RØRLUNDĈu homa vivo estas malgrandanima konsidero?

KONSULO BERNICKKiam tiu homa vivo staras kiel minaco al la bono de miloj.

ADJUNKTO RØRLUNDSed Vi starigas tute nepenseblajn kazojn, sinjoro konsulo! Mi tute ne komprenas Vin hodiaŭ. Kaj Vi eĉ montras al la grandaj socioj. Jes, tie fremde, — kion valoras homa vivo tie? Tie ili ne kalkulas per homaj vivoj, sed per kapitaloj. Sed ni ja staras sur tute alia morala starpunkto, mi opinias. Rigardu al nia honesta profesio de ŝipposedantoj! Menciu unu solan ŝipposedanton ĉe ni, kiu por fia gajno volus oferi homan vivon! Kaj imagu tiujn friponojn en la grandaj socioj, kiuj por avantaĝo ĉartedonas unu nemartaŭgan ŝipon post la alia —

KONSULO BERNICKMi ne parolas pri nemartaŭgaj ŝipoj!

ADJUNKTO RØRLUNDSed mi parolas pri ili, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICKJes, sed pro kio? Tio ja ne rilatas al la afero. — Ho, tiuj bagatelaj timoplenaj konsideroj! Se generalo ĉe ni kondukus siajn homojn en la pafadon kaj ekhavus ilin mortpafataj, li poste ricevus sendormajn noktojn. Tiel ne estas aliloke. Vi aŭdus kion tiu tie interne rakontas —

ADJUNKTO RØRLUNDLi? Kiu? La usonano —?

KONSULO BERNICKNu jes. Vi aŭdus, kiel oni en Usono —

ADJUNKTO RØRLUNDLi estas tie? Kaj tion Vi ne diras al mi. Mi volas tuj —

KONSULO BERNICKVi ne sukcesos; Vi nenien atingos pri li.

ADJUNKTO RØRLUNDTion ni vidu. Nu, jen li estas.

(Johan Tønnesenvenas de la ĉambro maldekstre.)

JOHAN TØNNESEN(Parolas malantaŭen tra la malferma pordo:)Jes, jes, Dina, ke tiel estu; sed mi tamen ne lasos vin. Mi revenos, kaj tiam fariĝos bone inter ni.

ADJUNKTO RØRLUNDJe Via permeso, al kio vi aludas per tiuj vortoj? Kion Vi volas?

JOHAN TØNNESENMi volas, ke tiu juna knabino, antaŭ kiu Vi hieraŭ nigrigis min, fariĝu mia edzino.

ADJUNKTO RØRLUNDVia —? Kaj Vi povas imagi al Vi, ke —?

JOHAN TØNNESENMi volas havi ŝin edzine.

ADJUNKTO RØRLUNDNu, do vi spertu —(iras al la duone malferma pordo)Sinjorino Bernick, Vi bonvole devas esti atestanto —. Kaj ankaŭ Vi, fraŭlino Marta. Kaj igu Dina enveni.(vidasfraŭlinon Hessel)Aĥ, ĉu ankaŭ Vi ĉeestas?

FRAŬLINO HESSEL(en la pordo)Ĉu ankaŭ mi venu?

ADJUNKTO RØRLUNDĈiuj kiuj volas; ju pli des pli bone.

KONSULO BERNICKKion vi intencas?

(Fraŭlino Hessel, sinjorino Bernick, fraŭlino Bernick, DinakajHilmar Tønnesenvenas el la ĉambro.)

SINJORINO BERNICKSinjoro adjunkto, per mia plej bona volo mi ne kapablis malhelpi lin —

ADJUNKTO RØRLUNDMi malhelpos lin, sinjorino. — Dina, Vi estas senpripensa knabino. Sed mi ne multe riproĉas Vin. Tro longe Vi staris ĉi tie sen morala starpunkto, kiu subtenus Vin. Mi riproĉas min mem, ke mi ne antaŭe donis al Vi tiun starpunkton.

DINAVi ne parolu nun.

SINJORINO BERNICKSed kio estas?

ADJUNKTO RØRLUNDĜuste nun mi devas paroli, Dina, kvankam Via konduto hieraŭ kaj hodiaŭ faris la staton dekoble pli malfacila por mi. Sed por Via savo ĉiuj aliaj konsideroj devas cedi. Vi memoras la vorton, kiun mi donis al Vi. Vi memoras, kion Vi promesis respondi, kiam mi trovus la tempon matura. Nun mi ne kuraĝas pli longe heziti, kaj tial —(alJohan Tønnesen:)tiu ĉi juna knabino, kiun Vi aspiras, estas mia fianĉino.

SINJORINO BERNICKKion vi diras?

KONSULO BERNICKDina!

JOHAN TØNNESENŜi! Via —?

FRAŬLINO BERNICKNe, ne, Dina!

FRAŬLINO HESSELMensogo!

JOHAN TØNNESENDina, — ĉu tiu viro diras la veron?

DINA(post mallonga paŭzo)Jes.

ADJUNKTO RØRLUNDPer tio espereble ĉiuj logantaj artaĵoj fariĝis senpotencaj. La paŝon kiun mi por la bono de Dina decidis fari, povas libere esti konigata al nia tuta komunumo. Mi nutras la certan esperon, ke ĝi ne miskompreniĝas. Sed nun, sinjorino, mi opinias ke plej bone estas, ke ni konduku ŝin de ĉi tie, kaj provu redoni trankvilon kaj ekvilibron en ŝian animon.

SINJORINO BERNICKJes, venu. Oh Dina, kia feliĉo por vi!

(Ŝi kondukasDinaeksteren maldekstre;adjunkto Rørlundsekvas ilin.)

FRAŬLINO BERNICKAdiaŭ, Johan!(Ŝi eliras.)

HILMAR TØNNESEN(ĉe la ĝardena pordo)Hm — jen priparolindaĵo —

FRAŬLINO HESSEL(kiu sekvisDinaper la okuloj)Ne perdu kuraĝon, knabo! Mi restos kaj atentos pri la pastoro.(Ŝi eliras dekstre.)

KONSULO BERNICKJohan, nun vi ne forvojaĝos per “Indian Girl”.

JOHAN TØNNESENĜuste nun.

KONSULO BERNICKSed vi do ne revenos?

JOHAN TØNNESENMi revenos.

KONSULO BERNICKPost tio ĉi? Kion vi volas ĉi tie post tiu okazaĵo?

JOHAN TØNNESENVenĝi min al vi ĉiuj; kraŝi plej eble multajn el vi.

(Li eliras dekstre.Komercisto Vigelandkajplenrajtigito Krapvenas de la ĉambro de la konsulo.)

KOMERCISTO VIGELANDNun fine, la paperoj estas en ordo, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICKBone, bone —

PLENRAJTIGITO KRAP(mallaŭte)Kaj do estas fikse decidite, ke “Indian Girl” forvelos morgaŭ.

KONSULO BERNICKĜi forvelos.

(Li iras en sian ĉambron.Komercisto Vigelandkajplenrajtigito Krapeliras dekstre.Hilmar Tønnesenvolas sekvi ilin, sed samtempeOlafmetas la kapon singarde elen tra la pordo maldekstre.)

OLAFOnklo! Onklo Hilmar!

HILMAR TØNNESENUf, ĉu estas vi? Kial vi ne restas supre? Vi ja estas en aresto.

OLAF(paŝon antaŭen)Tŝŝ! Onklo Hilmar, ĉu vi scias novaĵon?

HILMAR TØNNESENJes, mi scias, ke vi bastoniĝis hodiaŭ.

OLAF(rigardas minace al la ĉambro de la patro)Li ne batos min pli ofte. Sed ĉu vi scias, ke onklo Johan forvelos morgaŭ kun la usonanoj?

HILMAR TØNNESENKiel tio koncernas vin? Irigu vin supren.

OLAFEble ankaŭ mi iam faros bizon-ĉasadon, onklo.

HILMAR TØNNESENBabilaĉo; tia malkuraĝulo, kiel vi —

OLAFNu, atendu nur; vi certe scios ion morgaŭ!

HILMAR TØNNESENStultulo!

(Li iras eksteren tra la ĝardeno,Olafreen kuras en sian ĉambron, kaj fermas la pordon, kiam li vidasplenrajtigiton Krap, venanta de dekstre.)

PLENRAJTIGITO KRAP(iras al la pordo de la konsulo kaj malfermas ĝin duone)Pardonu ke mi denove venas, sinjoro konsulo; sed kuntiriĝas al ventego.(atendas momenton; neniu respondo.)Ĉu “Indian Girl” tamen forvelu?(Post mallonga paŭzo respondiĝas de:)

KONSULO BERNICK(ene en la ĉambro:)“Indian Girl” tamen forvelos.

(Plenrajtigito Krapfermas la pordon kaj reiras elen dekstre.)

KVARA AKTO(Ĝardena salono ĉekonsulo Bernick. La labortablo estas eksteren metita. Estas ventega posttagmezo kaj jam krepusko, kiu pliiĝas dum la sekvo.)(Servistoekbruligas la lustron;paro da servistinojenportas florpotojn, lampojn kaj lumojn, kiuj metiĝas sur tablojn, kaj ujoj metiĝas laŭ la muroj.Grandkomercisto Rummel, en frako, kun gantoj kaj blanka koltuko, staras en la salono kaj direktas la aranĝon.)GRANDKOMERCISTO RUMMEL(al la servisto)Nur ĉiun duan lumon, Jacob. Ne devas aspekti tro festene; okazu ja surprize. Kaj ĉiuj tiuj floroj —? Nu ja; lasu ilin stari; povas ja aspekti, kvazaŭ ili staras tie ĉiutage —(Konsulo Bernickelvenas de sia ĉambro.)KONSULO BERNICK(venas pli proksimen)Sed, Rummel, kion tio ĉi signifu?GRANDKOMERCISTO RUMMELTio signifas, ke via plej fiera momento venis. La urbo prezentos al sia plej elstara viro standardprocesion ĉi-vespere.KONSULO BERNICKKion vi diras!GRANDKOMERCISTO RUMMELStandardprocesion kun muziko! Torĉojn ni ankaŭ devus havi; sed tion ni ne kuraĝis en tiu ĉi ventega vetero. Nu, iluminado tamen okazos; kajtioankaŭ havos efikon, en la gazetoj.KONSULO BERNICKAŭdu, Rummel, tio ĉi mi tute ne volas akcepti.GRANDKOMERCISTO RUMMELNu ja, nun tio estas tro malfrue; post duona horo ili venos.KONSULO BERNICKSed kial vi ne diris al mi antaŭe?GRANDKOMERCISTO RUMMELĜuste ĉar mi timis, ke vi farus protestojn. Sed mi kontaktis vian edzinon; ŝi permesis al mi iomete aranĝi, kaj ŝi havigos refreŝigaĵojn.KONSULO BERNICK(aŭskultas)Kio estas tio? Ĉu ili jam venas? Ŝajnas al mi, ke estas kantado.GRANDKOMERCISTO RUMMEL(ĉe la ĝardena pordo)Kantado? Ho, estas nur la Usonanoj. Estas “Indian Girl”, kiu tiriĝas al la naĝobarelo.KONSULO BERNICKĜi eltiriĝas! Jes —; ne, mi ne povas ĉi-vespere, Rummel; mi estas malsana.GRANDKOMERCISTO RUMMELJes, vi vere aspektas malsane. Sed vi devas kuraĝigi vin! Vi devas, morto kaj sufero, kuraĝigi vin! Kaj mi kaj Sandstad kaj Vigeland trovis plej grave realigi ĉi tiun aranĝon. Niaj antagonistoj estu premataj sub la pezo de kiel eble ampleksa esprimo de opinio. La urbaj onidiroj multobliĝas; la informo pri la aĉetoj de bienoj ne povas plu esti retenata. Kompreneble jam ĉi-vespere vi devas, sub kantado kaj paroladoj, sub tintado de glasoj, mallonge, sub ŝvelanta festena etoso sciigi, kion vi riskis por la bono de la socio. Sub tia ŝvelanta festena etoso, kiel mi ĵus esprimis, oni povas verki eksterordinare multe ĉi tie ĉe ni. Sedtiuja absolute bezoniĝas, alie ni ne sukcesos.KONSULO BERNICKNu ja, ja —GRANDKOMERCISTO RUMMELKaj precipe kiam tia delikata kaj tikla punkto eltiriĝas. Nu, vi havas, dank' al Dio, nomon, kiu toleras tion, Bernick. Sed aŭskultu nun; ni devis ja interkonsenti pri io. Studento Tønnesen verkis kanton por vi. Ĝi komencas bele per la vortoj: “Levu alten la standardon de l' ideo”. Kaj adjunkto Rørlund ricevis la taskon prezenti la fest-paroladon. Al ĝi vi kompreneble devas respondi.KONSULO BERNICKMi ne povas ĉi-vespere, Rummel. Ĉu vi ne povus —?GRANDKOMERCISTO RUMMELNeeblas, kvankam mi volonte farus. La parolado fariĝos ja, kiel vi komprenas, precipe direktata al vi. Nu, eble direktiĝos ankaŭ kelkaj vortoj al ni aliuloj. Mi parolis kun Vigeland kaj Sandstad pri tio. Ni estis elpensintaj, ke vi povus respondi per “vivo” por la prospero de nia socio; Sandstad parolos kelkajn vortojn pri samopinio inter la diversaj sociaj tavoloj; Vigeland certe volas diri ion pri la dezirindeco, ke la nova entrepreno ne ŝanĝu la moralan fundamenton, sur kiu ni nun staras, kaj mi intencas en iomaj konvenaj vortoj memorigi la virinon, kies pli retenema agado ankaŭ ne estas sen signifo por la socio. Sed vi ja ne aŭskultas —KONSULO BERNICKJes — ja certe. Sed diru al mi, ĉu vi opinias, ke estas tia ega surmara vento ekstere?GRANDKOMERCISTO RUMMELHo, vi timas por “La Palmo”? Ĝi estas ja bone asekurita.KONSULO BERNICKJes, asekurita; sed —GRANDKOMERCISTO RUMMELKaj en bona stato; tio estas la plej grava.KONSULO BERNICKHm —. Se okazos io al ŝipo, ne estas certe ke homaj vivoj perdiĝos. Povas perdiĝi ŝipo kaj kargo, — kaj oni povas perdi kofrojn kaj paperojn —GRANDKOMERCISTO RUMMELHo tondre, kofroj kaj paperoj ne multe gravas.KONSULO BERNICKĈu ne! Ne, ne, mi nur pensis — Tŝŝ, — jen ili denove kantas.GRANDKOMERCISTO RUMMELEstas en “La Palmo”.(KomercistoVigelandvenas de dekstre.)KOMERCISTO VIGELANDJa, nun ili eltrenas “La Palmon”. Bonan vesperon, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKKaj Vi, kia mar-spertulo, daŭre persistas je —?KOMERCISTO VIGELANDMi persistas je la providenco, mi, sinjoro konsulo; cetere mi estis surŝipe distribuante kelkajn traktaĵojn, kiuj laŭespere efikos benoriĉe.(Komercisto Sandstadkajplenrajtigito Krapenvenas de dekstre.)KOMERCISTO SANDSTAD(ankoraŭ ĉe la pordo)Jes, setiosukcesos, ĉio sukcesos. Ho jen, bonan vesperon, bonan vesperon!KONSULO BERNICKĈu io estas okazonta, sinjoro Krap?PLENRAJTIGITO KRAPMi nenion diras, sinjoro konsulo.KOMERCISTO SANDSTADLa tuta ŝipanaro sur “Indian Girl” estas ebria; mi ne estu honesta viro, se tiuj fibestoj hejmenvenos en vivo.(Sinjorino Hesselvenas de dekstre.)FRAŬLINO HESSEL(alkonsulo Bernick)Jes, nun mi povas saluti de li.KONSULO BERNICKJam surŝipe?FRAŬLINO HESSELBaldaŭ almenaŭ. Ni disiĝis ekstere de la hotelo.KONSULO BERNICKKaj lia intenco staras fikse?FRAŬLINO HESSELFikse kiel monto.GRANDKOMERCISTO RUMMEL(apud la fenestroj)Al diablo tiuj novmodaj instalaĵoj; mi ne kapablas malsuprentiri la kurtenon.FRAŬLINO HESSELĈu malsupren? Mi pensis ke kontraŭe.GRANDKOMERCISTO RUMMELUnue malsupren, fraŭlino. Jes, Vi do scias, kio okazos?FRAŬLINO HESSELNu ja. Permesu al mi helpi vin;(ekkaptas la ŝnurojn)Mi malsuprentiru la kurtenon por la bofrato, — kvankam mi prefere suprenlevus ĝin.GRANDKOMERCISTO RUMMELTion vi ankaŭ povos fari poste. Kiam la ĝardeno estas plena de la ondanta homamaso, la kurteno suprenleviĝos, kaj oni vidos interne surprizita kaj ĝoja familio; — hejmo de burĝo devas esti kiel vitra ŝranko.KONSULO BERNICK(aspekte li volas ion diri, sed turnas sin rapide kaj iras en sian ĉambron.)GRANDKOMERCISTO RUMMELDo, ni faru la lastan interkonsilon. Kunvenu, sinjoro Krap; Vi devas helpi nin per kelkaj faktaj informaĵoj.(Ĉiuj sinjoroj iras en la ĉambron de la konsulo.Fraŭlino Hesselestas tirinta la kurtenojn antaŭ la fenestrojn, kaj volas ĵus fari la samon pri la kurteno antaŭ la malferma vitra pordo, kiamOlafvenas kuranta desupre malsupren sur la ĝardenan ŝtuparon; li havas plejdon super la ŝultro kaj kunligaĵo en la mano.)FRAŬLINO HESSELHo, Dio pardonu vin, knabo, kiel vi timigis min!OLAF(kaŝas la kunligaĵon)Tŝŝ, onklino!FRAŬLINO HESSELĈu vi saltas el la fenestro? Kien vi intencas?OLAFTŝŝ; diru nenion. Mi volas al onklo Johan; — nur malsupren al la kajo, vi komprenas; — nur diri al li adiaŭ. Bonan nokton, onklino!(Li kuras elen tra la ĝardeno.)FRAŬLINO HESSELHo, restu! Olaf — Olaf!(Johan Tønnesenvojaĝvestita, kun ŝultro-valizo, venas singardeme tra la pordo dekstre.)JOHAN TØNNESENLona!FRAŬLINO HESSEL(turnas sin)Kio? Ĉu vi revenas?JOHAN TØNNESENRestas ankoraŭ kelkaj minutoj. Mi devas vidi ŝin ankoraŭ unu fojon. Ni ne povas disiĝi tiel.(Fraŭlino BernickkajDina, ambaŭ kun manteloj, kaj la lasta kun malgranda valizo ĉemane, venas de la supera pordo maldekstre.)DINAAl li; al li!FRAŬLINO BERNICKJes, vi venu al li, Dina!DINAJen li estas!JOHAN TØNNESENDina!DINAPrenu min kun Vi!JOHAN TØNNESENKio —!FRAŬLINO HESSELVi volas?DINAJes, prenu min kun Vi! La aliulo skribis al mi, kaj diris, ke ĉi-vespere publikiĝos por ĉiuj homoj —JOHAN TØNNESENDina, — Vi ne amas lin?DINAMi neniam amis tiun homon. Mi ĵetos min en la fundon de la fjordo, se li fariĝos mia fianĉo! Ho, kiel li subpremis min genuen hieraŭ per siaj arogantaj vortoj! Kiel li igis min senti, ke li tiris malestimindan estaĵon supren al si! Mi ne volas plu esti malestimata. Mi volas vojaĝi. Ĉu mi povas sekvi Vin?JOHAN TØNNESENJes, jes — kaj mil fojojn jes!DINAMi ne longe maloportunos Vin. Nur helpu min transen; helpu min per komenca aranĝo —JOHAN TØNNESENHura, tio certe aranĝiĝos, Dina!FRAŬLINO HESSEL(montras al la pordo de la konsulo)Tŝŝ; mallaŭte, mallaŭte!JOHAN TØNNESENDina, mi portos vin sur la manoj!DINATion mi ne permesos. Mi volas porti min mem antaŭen; kaj tie transe mi certe povos. Se mi nur eskapos de ĉi tie. Ho, tiuj sinjorinoj, — Vi tion ne scias, — ankaŭ ili skribis al mi hodiaŭ; ili admonis min aprezi mian feliĉon, kaj eksplikis al mi kian grandanimon li montris. Morgaŭ kaj ĉiujn tagojn ili volas gardi min, por vidi ĉu mi faras min digna al ĉio tio. Mi timas antaŭ tiu ega dececo!JOHAN TØNNESENDiru al mi, Dina, ĉu estas nur pro tio ke Vi forvojaĝos? Ĉu mi estas nenio por Vi?DINAJes, Johan, Vi estas por mi pli ol ĉiuj aliaj homoj.JOHAN TØNNESENHo Dina —!DINAĈiuj ĉi tie diras, ke mi devas malami kaj abomeni Vin; ke estas mia devo; sed mi ne komprenas tion pri devo; mi neniam venos al kompreno de tio.FRAŬLINO HESSELVi ankaŭ ne faru, infano!FRAŬLINO BERNICKNe, vi ne faru; kaj tial vi akompanu lin kiel lia edzino.JOHAN TØNNESENJes, jes!FRAŬLINO HESSELKion? Nun mi devas kisi vin, Marta!Tionmi ne atendis devi.FRAŬLINO BERNICKNe, tion mi ja kredas: mi mem tion ne atendis. Sed iam tio devis erupcii en mi. Ho, kiel ni ĉi tie suferas sub mistraktado pere de kutimoj kaj statutoj! Ribelu kontraŭ tio, Dina. Fariĝu lia edzino. Okazu io kio spitas ĉiun tiun kutimon kaj uzon.JOHAN TØNNESENKion Vi respondas, Dina?DINAJes, mi volas esti Via edzino.JOHAN TØNNESENDina!DINASed unue mi volas labori, fariĝi io mem, kiel Vi tia estas. Mi ne volas esti aĵo, kiu preniĝas.FRAŬLINO HESSELJes, ĝuste; tiel estu.JOHAN TØNNESENBone; mi atendas kaj esperas —FRAŬLINO HESSEL— kaj gajnos, knabo! Sed nun surŝipen!JOHAN TØNNESENJes, surŝipen! Ah, Lona, vi kara fratino, unu vorto; aŭskultu —(Li kondukas ŝin supren al la fono kaj parolas rapide al ŝi.)FRAŬLINO BERNICKDina, vi feliĉulino, — ke mi rigardu vin, — kisu vin ankoraŭ unu fojon, — la lastan.DINANe la lastan; ne, kara amata onklino, ni certe revidiĝos.FRAŬLINO BERNICKNeniam! Promesu tion al mi, Dina, neniam revenu.(kaptas ambaŭ ŝiajn manojn kaj rigardas ŝin)Nun vi iras al la feliĉo, vi amata infano; — trans la maron! Ho, kiom ofte en la lerneja ĉambro mi sopiris tien! Tie certe estas bele; pli granda ĉielo; la nuboj flugas pli alte ol ĉi tie, pli libera aero refreŝigas super la kapoj de la homoj —DINAHo, onklino Marta, iam vi postsekvos nin.FRAŬLINO BERNICKMi? Neniam; neniam. Ĉi tie mi havas mian etan vivotaskon, kaj nun mi kredas ke certe mi fariĝos tute plene kio mi devas esti.DINAMi ne povas imagi disiĝi de vi.FRAŬLINO BERNICKAĥ, homo disiĝas de multe, Dina.(kisas ŝin)Sed tion vi neniam spertos, dolĉa infano. Promesu al mi fari lin feliĉa.DINAMi ne volas ion promesi; mi malamas promesi; ĉio devas veni, kiel ĝi povas.FRAŬLINO BERNICKJes, jes, ĝi ja devas; vi nur restu kiel vi estas, — vera kaj fidela al vi mem.DINATion mi volas, onklino.FRAŬLINO HESSEL(kaŝas en la poŝon kelkajn paperojn, kiujnJohandonis al ŝi)Bone, bone, mia kara knabo. Sed nun survoje.JOHAN TØNNESENJes, nun ne estas tempo por perdi. Adiaŭ, Lona; dankon pro via amo. Adiaŭ Marta, kaj dankon ankaŭ al vi pro via fidela amikeco.FRAŬLINO BERNICKAdiaŭ, Johan! Adiaŭ, Dina! Kaj feliĉon al vi ĉiujn viajn tagojn!(Ŝi kajfraŭlino Hesselpuŝas ilin al la pordo en la fono.Johan TønnesenkajDinairas malsupren tra la ĝardeno.Fraŭlino Hesselfermas la pordon kaj altiras la kurtenon.)FRAŬLINO HESSELNun ni estas solaj, Marta. Vi perdis ŝin kaj mi lin.FRAŬLINO BERNICKVi — lin?FRAŬLINO HESSELHo, mi jam duone perdis lin tie transe. La knabo iris sopirante stari sur propraj piedoj; tial mi kredigis al li, ke mi suferis pro hejmveo.FRAŬLINO BERNICKTial? Jes, nun mi komprenas kial vi venis. Sed li volas postuli vin reen, Lona.FRAŬLINO HESSELMaljuna duonfratino, — kio ŝi estu por li nun? — La viroj disŝiras multade ĉirkaŭ si por atingi al la feliĉo.FRAŬLINO BERNICKFoje okazas.FRAŬLINO HESSELSed ni kuntenu, Marta.FRAŬLINO BERNICKĈu mi povas io esti por vi?FRAŬLINO HESSELKiuj pli? Ni du nutropatrinoj, — ĉu ni ne ambaŭ perdis niajn infanojn? Nun ni estas solaj.FRAŬLINO BERNICKJes, solaj. Kaj tial vi ankaŭ sciu, — mi amis lin pli alte ol kion ajn en la mondo.FRAŬLINO HESSELMarta!(kaptas ŝian brakon)Ĉu tio estas vero?FRAŬLINO BERNICKLa enhavo de mia tuta vivo kuŝas en tiuj vortoj. Mi amis lin kaj atendis lin. Ĉiun someron mi atendis, ke li venus. Kaj jen li venis; — sed li ne vidis min.FRAŬLINO HESSELAmis lin! Kaj vi mem estis tiu, kiu donis la feliĉon al li en la manon.FRAŬLINO BERNICKĈu mi ne donus al li la feliĉon? mi ja amis lin? Jes, mi amis lin. Mia tuta vivo estis vivo por li, ekde kiam li forvojaĝis. Kiun kaŭzon mi havis por la espero, vi pensas? Ho, mi kredas, ke mi tamen havis iun kialon. Sed kiam li revenis, — estis kvazaŭ ĉio estas forviŝita el lia memoro. Li ne vidis min.FRAŬLINO HESSELEstis Dina, kiu ombris por vi, Marta.FRAŬLINO BERNICKJa, ke ŝi tion faris. Je lia forvojaĝo ni estis samaĝuloj; kiam mi revidis lin, — aĥ, tiu terura momento, — jen mi komprenis, ke mi estas dek jarojn pli aĝa ol li. Li estis vivinta ekstere en la vibranta sunlumo kaj suĉanta junecon kaj sanon el ĉiu spiro; kaj ĉi ene mi sidis dume ŝpinante kaj ŝpinante —FRAŬLINO HESSEL— la fadenon de lia feliĉo, Marta.FRAŬLINO BERNICKJes, estis oro, kion mi ŝpinis. Neniun amarecon! Ĉu ne, Lona, ni estis por li du bonaj fratinoj?FRAŬLINO HESSEL(ĉirkaŭbrakas ŝin)Marta!(Konsulo Bernickelvenas de sia ĉambro.)KONSULO BERNICK(al la sinjoroj tie ene)Jes, jes, estru pri la tuto, kiel vi volas. Kiam la tempo venos, mi certe —(fermas la pordon)Aĥ, ĉu vi jen? Aŭskultu, Marta, vi devas iomete ŝanĝi vestaĵojn. Kaj diru al Betty, ke ŝi faru la samon. Mi ne deziras ian pompon, kompreneble; nur beletan kun hejmeca fasono. Sed vi devas rapidiĝi.FRAŬLINO HESSELKaj feliĉa, gaja mieno, Marta; ĝojajn okulojn vi devas briligi.KONSULO BERNICKAnkaŭ Olaf malsupren venu; mi volas havi lin flanke de mi.FRAŬLINO HESSELHm; Olaf —FRAŬLINO BERNICKMi diros al Betty.(Ŝi eliras tra la plej supra pordo maldekstre.)FRAŬLINO HESSELJa, nun estas do la granda solena momento veninta.KONSULO BERNICK(kiu maltrankvila iras tien kaj reen)Jes, ĝi tiel estas.FRAŬLINO HESSELEn tia momento viro devas senti sin fiera kaj feliĉa, mi opinias.KONSULO BERNICK(rigardas ŝin)Hm!FRAŬLINO HESSELLa tuta urbo ja iluminiĝos, mi aŭdas.KONSULO BERNICKJes, ili ekpensis tiaĵon.FRAŬLINO HESSELĈiuj asocioj sin prezenos kun siaj standardoj. Via nomo lumos en fajro-literoj. Ĉi-nokte oni telegrafos al ĉiuj partoj de la lando: “Ĉirkaŭata de sia feliĉa familio konsulo Bernick hodiaŭ ricevis la omaĝon de siaj kuncivitanoj, kiel unu el la kolonoj de la socio”.KONSULO BERNICKTio okazos; kaj oni krios hura ekstere, kaj la amaso salute vokos min al la pordo tie, kaj mi fariĝos devigata klini min kaj danki.FRAŬLINO HESSELNu,devigataal tio —KONSULO BERNICKĈu vi opinias, ke mi sentas min feliĉa en ĉi tiu momento?FRAŬLINO HESSELNe,mine kredas, ke vi povas senti vin tiel tute feliĉa.KONSULO BERNICKLona, vi malestimas min.FRAŬLINO HESSELAnkoraŭ ne.KONSULO BERNICKVi eĉ ne rajtas tion. Ne rajtasmalestimimin! — Lona, vi ne povas imagi, kiel nedireble soleca mi staras ĉi tie en jena kuntirita, kripligita socio, — kiel mi jaron post jaro devis redukti mian postulon pri tute plenumiĝa vivotasko. Tio kion mi plenumis, kvankam multspeca ĝi tamen aspektas! Pecaĵoj, — okupetaĵoj. Sed aliaĵon aŭ ion pli oni ne toleras ĉi tie. Se mi volus iri paŝon antaŭ la sentoj kaj la opinio, kiuj je tiu tempo estis reganta, estus finite pri mia potenco. Ĉu vi scias, kio ni estas, ni, kiuj estas konsiderataj la kolonoj de la socio? Ni estas la laboriloj de la socio, ne pli, ne malpli.FRAŬLINO HESSELKial vi tion vidas nur nun?KONSULO BERNICKĈar mi lastatempe multe pripensis, — post kiam vi revenis, — kaj pleje ĉi tiun vesperon. — Ho Lona, kial mi ne konis vin profunde tiam — en la pasintaj tagoj.FRAŬLINO HESSELKio sekve?KONSULO BERNICKNeniam mi tiam rezignus pri vi; kaj se mi estus vin havinta, mi ne starus, kie mi nun staras.FRAŬLINO HESSELKaj ĉu vi ne pensas pri tio, kioŝiestus povinta fariĝi por vi, ŝi, kiun vi elektis en mia loko?KONSULO BERNICKMi almenaŭ scias, ke ŝi nenio fariĝis por mi el tio, kion mi bezonis.FRAŬLINO HESSELĈar vi neniam dividis vian vivotaskon kun ŝi; ĉar vi neniam starigis ŝin libera kaj vera en sia rilato al vi; ĉar vi igas ŝin iri ĉi tie faladante sub la riproĉo pro la honto, kiun vi amasigis sur ŝiajn proksimulojn.KONSULO BERNICKJa, ja, ja; ĉio devenas de la mensogo kaj malhonesteco.FRAŬLINO HESSELKaj kial vi ne rompas kun tiu mensogo kaj malhonesteco?KONSULO BERNICKNun? Nun tio estas tro malfrue, Lona.FRAŬLINO HESSELKarsten, diru al mi, kian kontenton tiu ĉi ŝajno kaj trompo donas al vi.KONSULO BERNICKAl mi donas ĝi nenion. Mi pereos kiel tuta ĉi tiu mizerigita socio. Sed elkreskos parencaro post ni; estas por mia filo, ke mi laboras; estas porli, ke mi adaptigas vivotaskon. Venos tempo, kiam enspiriĝos vero en la socian vivon, kaj sur ĝi li fondos pli feliĉan estadon ol tiun de sia patro.FRAŬLINO HESSELKun mensogo por fundamento? Pripensu kion vi donos al via filo herede.KONSULO BERNICK(en subpremita malespero)Mi donas al li mil fojojn da pli malbona heredo ol vi scias. Sed iam tamen la kondamno devas cedi. Kaj tamen, tamen —(ekkriante)Kiel vi povis akumuli ĉion tion sur mian kapon! Sed nun tio jam okazis. Nun mi devas antaŭen. Vine sukcesufrakasi min!(Hilmar Tønnesen, kun malferma bileto en la mano, envenas rapide kaj eturdite de dekstre.)HILMAR TØNNESENSed tio ĉi ja estas —. Betty, Betty!KONSULO BERNICKKio nun? Ĉu ili jam venas?HILMAR TØNNESENNe, ne; sed mi nepre devas paroli kun iu —(Li eliras tra la supera pordo maldekstre.)FRAŬLINO HESSELKarsten; vi parolas kvazaŭ ni venis por frakasi vin. Permesu do al mi diri, el kia erco li estas, ĉi tiu perdita filo, kiun via morala socio evitas kvazaŭ iun pestinfektitan. Li povas senesti de vi, ĉar nun li estas forvojaĝinta.KONSULO BERNICKSed li revenos —FRAŬLINO HESSELJohan neniam revenos. Li forvojaĝis por ĉiam, kaj Dina kunvojaĝis.KONSULO BERNICKNe revenos? Kaj Dina kunvojaĝis kun li?FRAŬLINO HESSELJes, por fariĝi lia edzino. Tiel tiuj du frapas la vizaĝon de via deca socio, kiel mi iam — nu!KONSULO BERNICKForvojaĝis; — ankaŭ ŝi — kun “Indian Girl” —!FRAŬLINO HESSELNe; tian karan kargon li ne kuraĝis konfidi al tiu malmorala bando. Johan kaj Dina forvojaĝas per “La Palmo”.KONSULO BERNICKAĥ! Kaj do — senutile —(iras rapide kaj malferme tiras la pordon al sia ĉambro kaj krias enen)Krap, haltigu “Indian Girl”; ĝi ne devas forveli ĉi-vespere!PLENRAJTIGITO KRAP(interne)“Indian Girl” jam velas surmare, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICK(fermas la pordon kaj diras senforte)Tro malfrue, — kaj senutile —FRAŬLINO HESSELKion vi aludas?KONSULO BERNICKNenion, nenion. Foriru de mi —!FRAŬLINO HESSELHm; vidu jen, Karsten. Johan dirigas al vi, ke li konfidas al mi la nomon kaj famon, kiun li iam pruntedonis al vi, kaj ankaŭtiun, kiun vi rabis de li, dum li estis for. Johan silentas; kaj mi povas agi kaj pretendi en tiu afero, kiel plaĉas al mi. Vidu, jen mi tenas viajn du leterojn en mia mano.KONSULO BERNICKVi havas ilin! Kaj nun — nun vi volas — jam ĉi-vespere, — eble kiam la standarda procesio —FRAŬLINO HESSELMi ne revenis hejmen por riveli vin, sed por tremigi vin tiel, ke vi libervole parolu. Mi ne sukcesis. Do restu staranta en la mensogo. Jen vidu; mi ŝiras viajn leterojn en pecojn. Prenu la pecojn; jen vi havas ilin. Nun estas nenio, kio atestas kontraŭ vi, Karsten. Nun vi estas sekura; estu nun ankaŭ feliĉa, — se vi povos.KONSULO BERNICK(traskuita)Lona, — kial vi tion ĉi ne pli frue faris! Nun estas tro malfrue; nun la tuta vivo estas perdita por mi; mi ne povas daŭrigi mian vivon post tiu ĉi tago.FRAŬLINO HESSELKio estas okazinta?KONSULO BERNICKNe demandu. — Sed tamen midevasvivi! Mivolasvivi — por Olaf. Li restarigos ĉion kaj ĉion rebonigos —FRAŬLINO HESSELKarsten —!(Hilmar Tønnesenrapide revenas)HILMAR TØNNESENNeniu trovebla; for; eĉ ne Betty!KONSULO BERNICKKio estas al vi?HILMAR TØNNESENMi ne kuraĝas diri.KONSULO BERNICKKio estas? Vi nepre diru al mi!HILMAR TØNNESENNu do; Olaf forkuris kun “Indian Girl”.KONSULO BERNICK(ŝanceliĝas malantaŭen)Olaf — kun “Indian Girl”! Ne, ne!FRAŬLINO HESSELJes, li estas! Nun mi komprenas —; mi vidis lin saltanta tra la fenestro.KONSULO BERNICK(ĉe la pordo de sia ĉambro krianta senespere)Krap, haltigu “Indian Girl” por kiu ajn prezo!PLENRAJTIGITO KRAP(elvenas)Neeblas, sinjoro konsulo. Kiel Vi povas imagi al Vi —?KONSULO BERNICKNi devas haltigi ĝin; Olaf estas surŝipe!PLENRAJTIGITO KRAPKion vi diras!GRANDKOMERCISTO RUMMEL(elvenas)Olaf forkurinta? Neeblas!KOMERCISTO SANDSTAD(venas)Li resendiĝos per la piloto, sinjoro konsulo.HILMAR TØNNESENNe, ne; li skribis al mi;(montras la bileton)Li skribas, ke li kaŝos sin en la kargo, ĝis ili estos sur libera maro.KONSULO BERNICKMi neniam plu vidos lin!GRANDKOMERCISTO RUMMELHo, kia babilaĵo; forta kaj bona ŝipo, nove riparita —KOMERCISTO VIGELAND(kiu ankaŭ elvenis)— de Via propra ŝipfarejo, sinjoro konsulo!KONSULO BERNICKMi neniam plu revidos lin, mi diras. Mi perdis lin, Lona, kaj — nun mi vidas — ke mi neniam posedis lin.(aŭskultas)Kio estas tio?GRANDKOMERCISTO RUMMELMuziko. Nun venas la standardprocesio.KONSULO BERNICKMi ne povas, mi ne volas akcepti iun!GRANDKOMERCISTO RUMMELPri kio vi pensas? Tute ne eblas.KOMERCISTO SANDSTADNeeblas, sinjoro konsulo; pripensu tion, kio estas por vi endanĝerigita.KONSULO BERNICKKiom tio nun valoras por mi? Por kiu mi nun laboru?GRANDKOMERCISTO RUMMELĈu tiel vi povu demandi? Vi ja havas nin kaj la socio.KOMERCISTO VIGELANDJes, vera vorto.KOMERCISTO SANDSTADKaj la konsulo do ne forgesas, ke ni —(Fraŭlino Bernickvenas tra la pordo maldekstra supre. La muziko aŭdiĝas mallaŭte, fore malsupre en la strato.)FRAŬLINO BERNICKNun venas la procesio; sed Betty ne estas hejme; mi ne komprenas kie ŝi —KONSULO BERNICKNe hejme! Jen vi vidas, Lona; neniun subtenon, nek en ĝojo, nek en aflikto.GRANDKOMERCISTO RUMMELFortiru la kurtenojn! Venu min helpi, sinjoro Krap. Venu ankaŭ vi, sinjoro Sandstad. Bedaŭrinda afero, ke la familio ĝuste nun estas disigita; tute kontraŭ la programo.(La kurtenoj fortiriĝas de la fenestroj kaj la pordo. Oni vidas la tutan straton iluminata. Sur la domo transstrata estas granda tralumaĵo kun la enskribo: “Vivu Karsten Bernick, la kolono de nia socio!”.)KONSULO BERNICK(paŝas malantaŭen eviteme)For tio ĉi! Mi ne volas vidi tion! Estingu, estingu!GRANDKOMERCISTO RUMMELRespekte demandite, ĉu vi ne estas tute prudenta?FRAŬLINO BERNICKKio estas al li, Lona?FRAŬLINO HESSELTŝŝ!(parolas mallaŭte kun ŝi)KONSULO BERNICKFor tiu mokanta enskribo, mi diras! Ĉu vi ne vidas, ke ĉiuj tiuj lumoj elŝovas la langon al ni?GRANDKOMERCISTO RUMMELNe, nun mi devas konfesi —KONSULO BERNICKHo, kion vi komprenas —! Sed mi, mi —! Ĉio tio estas lumo en kadavrejo!PLENRAJTIGITO KRAPHm!GRANDKOMERCISTO RUMMELNe, sed haltu nun, — vi tro afliktiĝas.KOMERCISTO SANDSTADLa knabo faros vojaĝon trans la Atlantiko, kaj jen vi havos lin reen.KOMERCISTO VIGELANDFidu al la mano de la ĉiopotenculo, sinjoro konsulo.GRANDKOMERCISTO RUMMELKaj al la ŝipo, Bernick; ĝi ja ne estas subakviĝinda, mi scias.PLENRAJTIGITO KRAPHm —GRANDKOMERCISTO RUMMELJes, se estus unu el tiuj naĝantaj kadavrokestoj, pri kiuj oni aŭdas en la grandaj socioj —KONSULO BERNICKMi sentas miajn harojn griziĝi en ĉi tiu momento.(Sinjorino Bernick, kun granda ŝalo super la kapo, envenas tra la ĝardena pordo.)SINJORINO BERNICKKarsten, Karsten, ĉu vi scias —?KONSULO BERNICKJes, mi scias —; sed vi, — vi, kiu nenion vidas, — vi, kiu ne havas patrinan okulon por li —!SINJORINO BERNICKHo, aŭskultu do —!KONSULO BERNICKKial vi ne atentis pri li? Nun mi perdis lin. Redonu lin al mi, se vi povas.SINJORINO BERNICKJes, mi povas; mi havas lin!KONSULO BERNICKVi havas lin!LA SINJOROJAh!HILMAR TØNNESENNu, tion mi ja pensis.FRAŬLINO BERNICKVi ricevis lin reen, Karsten!FRAŬLINO HESSELJes, nun ankaŭ gajnu lin.KONSULO BERNICKVi havas lin! Ĉu estas vero, kion vi diras? Kie li estas?SINJORINO BERNICKTion vi ne scios, antaŭ ol vi estos lin pardoninta.KONSULO BERNICKHo ĉu, pardonis —! Sed kiel vi sciiĝis —?SINJORINO BERNICKĈu vi ne kredas, ke patrino vidas? Mi estis en morta timo por ke vi ion scius. Kelkaj vortoj kiujn li hazarde ekdiris hieraŭ —; kaj ĉar lia ĉambro estis malplena, kaj dorsosako kaj vestaĵoj estis for —KONSULO BERNICKJes, jes —?SINJORINO BERNICKMi kuris; trovis Aŭne; ni elvelis en lia velboato; la usona ŝipo estis ekvelonta. Dank' al Dio ke ni venis en ĝusta tempo, — grimpis surŝipen, — serĉis en la holdo, — trovis lin. Ho, Karsten, vi ne devas puni lin!KONSULO BERNICKBetty!SINJORINO BERNICKKaj ankaŭ ne Aŭne!KONSULO BERNICKAŭne? Kion vi scias pri li? Ĉu “Indian Girl” denove estas velanta?SINJORINO BERNICKNe, tio ja estas la afero —KONSULO BERNICKDiru, diru!SINJORINO BERNICKAŭne estis same skuata kiel mi; la serĉo daŭris; mallumiĝis, kaj la piloto protestis; kaj jen Aŭne kuraĝis — en via nomo —KONSULO BERNICKNu?SINJORINO BERNICKHaltigi la ŝipon ĝis morgaŭ.PLENRAJTIGITO KRAPHm —KONSULO BERNICKHo, kia nedirebla feliĉo!SINJORINO BERNICKVi ne estas kolera?KONSULO BERNICKHo, kia supermezuro de feliĉo, Betty!GRANDKOMERCISTO RUMMELVi do estas tro konscienca.HILMAR TØNNESENJes, tuj kiam estas pri eta batalo kun la elementoj, ja — uf!PLENRAJTIGITO KRAP(supre ĉe la fenestroj)Nun la procesio venas tra la ĝardena pordo, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKJes, nun ili povas veni.GRANDKOMERCISTO RUMMELLa tuta ĝardeno pleniĝas de homoj.KOMERCISTO SANDSTADLa tuta strato estas plenŝtopita.GRANDKOMERCISTO RUMMELLa tuta urbo estas surpiede, Bernick. Tio ĉi vere estas ardiga momento.KOMERCISTO VIGELANDNi prenu tion per humila animo, sinjoro Rummel.GRANDKOMERCISTO RUMMELĈiuj standardoj estas kunportataj. Kia procesio! Jen la festkomitato kun adjunkto Rørlund antaŭe.KONSULO BERNICKKe ili venu, mi diras!GRANDKOMERCISTO RUMMELSed aŭskultu; la skuita animstato, en kiu vi estas —KONSULO BERNICKKiel?GRANDKOMERCISTO RUMMELMi ne estos neinklina preni la vorton en via nomo.KONSULO BERNICKNe dankon; ĉi-vespere mi mem parolos.GRANDKOMERCISTO RUMMELSed ĉu vi ankaŭ scias, kion vi devas diri?KONSULO BERNICKJes, fidu min, Rummel, — nun mi scias, kion mi devas diri.(La muziko dumtempe ĉesis. La ĝardena pordo malfermiĝas.Adjunkto Rørlundantaŭanta la festkomitaton entretas, akompanata dekelkaj dungitaj servistoj, kiuj portas kovritan korbon. Post ili venasla burĝoj de la urboel ĉiuj tavoloj, tiom kiom trovas lokon en la salono. Senfina nombro da standardoj kaj flagoj vidiĝas ekstere en la ĝardeno kaj sur la strato.)ADJUNKTO RØRLUNDAlte estimata sinjoro konsulo! Mi vidas el la surprizo, kiu pentriĝas en via vizaĝo, ke ni ĉi tie kiel neatenditaj gastoj ŝovas nin enen al vi en vian feliĉan familian rondon, en vian pacan hejmon, ĉirkaŭita de honestaj kaj agemaj amikoj kaj kuncivitanoj. Sed estis por ni kora bezono porti al vi nian saluton. Ne estas la unua fojo, ke tiaĵo okazas, tamen la unua fojo en tia vasta mezuro. Ni multfoje portis al Vi nian dankon pro la ampleksa morala fundamento, sur kiu Vi, tiel dirite, konstruis nian socion. Ĉi tiun fojon ni salutas Vin ĉefe kiel la klarvidan, senlacan, neegoisman, eĉ memoferan kuncivitanon, kiu kaptis la iniciativon por entrepreno, kiu laŭ la opinio de ĉiuj spertuloj donos potencan antaŭenpuŝon al la prospero kaj bonstato de tiu ĉi socio.VOĈOJ INTER LA AMASOBravo, bravo!ADJUNKTO RØRLUNDSinjoro konsulo, dum vico da jaroj vi donis brilan ekzemplon al nia urbo. Ĉi tie mi ne parolas pri via modela familia vivo, ankaŭ ne pri Via senmakula morala konduto entute. Tiaĵoj estu referencitaj al la sekreta ĉambreto kaj ne al la festsalono! Sed mi parolas pri via burĝa aktiveco, tia, kia ĝi kuŝas malferma al ĉiuj okuloj. Bone ekipitaj ŝipoj velas el viaj ŝipfarejoj, kaj montras la flagon sur la plej foraj maroj. Multnombra kaj feliĉa laboristaro estimas vin kiel patron. Vokante al vivo novajn profesiajn branĉojn vi fondis la bonfarton de centoj da familioj. Per aliaj vortoj — Vi estas la fundamenta kolono de tiu ĉi socio en eminenta signifo.VOĈOJAŭskultu, aŭskultu, bravo!ADJUNKTO RØRLUNDKaj ĝuste ĉi tiu malegoisma aspekto, kiu karakterizas ĉiun vian konduton, estas tio, kio impresas tiel nedireble bonfare, precipe en ĉi tiuj tempoj. Vi nun estas havigonta al ni — jes, mi ne hezitas mencii la vorton prozaĵe kaj rekte — fervojon.MULTAJ VOĈOJBravo! Bravo!ADJUNKTO RØRLUNDSed tiu entrepreno aspekte renkontas malfacilaĵojn, precipe diktitajn de malvastaj egoismaj celoj.VOĈOJAŭskultu; aŭskultu!ADJUNKTO RØRLUNDNe restis ja nesciate, ke certaj individoj, kiuj ne apartenas al nia socio, estas antaŭvenintaj al la laboremaj burĝoj de nia loko, kaj ekposediĝis de certaj avantaĝoj, kiuj rajte venus profite al nia propra urbo.VOĈOJJes, jes! Aŭskultu!ADJUNKTO RØRLUNDTiu bedaŭrinda fakto estas kompreneble veninta al Via scio, sinjoro konsulo. Sed tamen ne malpli vi persiste daŭrigas vian entreprenon, bone sciante, ke ŝtatano ne nur atentu pri sia propra komunumo.DIVERSAJ VOĈOJHm! Ne; ne! Jes; jes!ADJUNKTO RØRLUNDDo estas la homo kiel burĝo en la ŝtato, — la viro kiel li estu kaj devas esti, — al kiu ni ĉi-vespere en vi salutu. Ke via entrepreno fariĝu al vera kaj daŭra prospero por tiu ĉi socio! La fervojo certe povos fariĝi vojo per kiu ni riskos alkonduki ruinigajn elementojn de ekstere, sed ankaŭ fariĝi vojo, kiu rapide kvitigas nin pri ili. Kaj de fiaj elementoj de ekstere ni ja ne povas, eĉ nun, teni nin liberaj. Sed ke ni ĝuste nun ĉi tiun festenan vesperon, post kio la onidiro sciigas, sukcese kaj pli rapide ol atendite, kvitiĝis de tiaj elementoj —VOĈOJTŝŝ! Tŝŝ!ADJUNKTO RØRLUND— tion mi prenas kiel feliĉa antaŭdiro por la entrepreno. Ke mi tuŝas tiun punkton ĉitie, montras ke ni troviĝas en domo, kie la etika postulo metiĝas pli alten ol la familia ligo.VOĈOJAŭskultu! Bravo!KONSULO BERNICK(samtempe)Permesu al mi —ADJUNKTO RØRLUNDNur malmultaj vortoj ankoraŭ, sinjoro konsulo. Kion vi plenumis en ĉi tiu komunumo, vi certe ne plenumis kun la subintenco, ke vi mem el ĝi tirus realan avantaĝon. Sed etan signon de la rekonado de viaj kuncivitanoj vi do ne rifuzos, kaj tion ja absolute ne en tiu ĉi grava momento, kiam ni, laŭ la certigo de spertaj homoj, staras ĉe la komenco de nova tempo.MULTAJ VOĈOJBravo! Aŭskultu! Aŭskultu!(Li donas al la dungitaj servistoj signon; ili alportas la korbon pli proksimen; la membroj de la festkomitato dum tio, kio sekvas, elprenas kaj prezentas la aĵojn pri kiuj paroliĝos.)ADJUNKTO RØRLUNDNun estas do por ni la tasko prezenti al Vi arĝentan kafoservicon. Ke ĝi beligu Vian tablon, kiam ni estontece kiel tiom ofte antaŭe, kolektiĝos en tiu ĉi gastama domo. Kaj ankaŭ Vin, miaj sinjoroj, kiuj tiel prete asistis al nia plej elstara civitano, ni petas akcepti etan memoraĵon. Tiu ĉi arĝenta pokalo estas por Vi, grandkomercisto Rummel. Vi ofte, en elokventaj vortoj, sub la tintado de pokaloj defendis la burĝajn interesojn de tiu ĉi socio; ke vi ofte trovu indajn okazaĵojn por levi kaj malplenigi ĉi tiun pokalon. — Al Vi, sinjoro komercisto Sandstad, mi transdonas tiun ĉi albumon kun fotografaĵoj de kuncivitanoj. Via konata kaj rekonata humaneco metis vin en tiun agrablan staton nombri amikojn ene en ĉiuj partioj en la socio. — Kaj al Vi, sinjoro komercisto Vigeland, por ornamaĵo en via sekreta ĉambreto, mi povas prezenti tiun ĉi doman predikaron sur veleno kaj en luksa bindo. Dum la maturiganta influo de la jaroj vi atingis al serioza vivkoncepto; Via agado en la ĉiutagaĵoj dum vico da jaroj estis purigita kaj nobeligita de la penso pri tio pli alta kaj pri tio transa.(turnas sin al la amaso)Kaj per tio ĉi, miaj amikoj, vivuon por konsulo Bernick kaj liaj kunbatalantoj! Vivuon por la kolonoj de nia socio!LA TUTA KUNVENAROVivu konsulo Bernick! Vivu la kolonoj de la socio! Hura, hura, hura!FRAŬLINO HESSELBonfeliĉon, bofrato!(Atendoplena silento.)KONSULO BERNICK(komencas serioze kaj malrapide)Miaj kuncivitanoj, — per via prezidanto diriĝis, ke ni staras antaŭ la komenco de nova tempo, — kaj mi esperas ke fariĝos tiel. Sed se tio okazu, ni devas proprigi al ni la veron, — la veron, kiu ĝis ĉi-vespere, ĝenerale kaj en ĉiuj rilatoj, estis sendoma en tiu ĉi socio.(Surprizo inter la ĉirkaŭstarantoj.)KONSULO BERNICKMi devas nun komenci refutante la laŭdvortojn, per kiuj Vi, adjunkto, laŭ kutimo kaj uzo ĉe tiaj okazaĵoj, superŝutis min. Mi ne meritas ilin; ĉar ĝis hodiaŭ mi ne estis iu malegoisma viro. Eĉ se mi ne ĉiam aspiris monan avantaĝon, mi tamen estas konscia, ke avido kaj deziro al potenco, influo, prestiĝo estis la motiva potenco en la plimulto de miaj agoj.GRANDKOMERCISTO RUMMEL(duonlaŭte)Kio nun?KONSULO BERNICKVidalvide al miaj samburĝanoj mi ne riproĉas min; ĉar mi kuraĝas ekstari en la antaŭa linio inter la plej lertaj ĉi tie ĉe ni.MULTAJ VOĈOJJes, jes, jes!KONSULO BERNICKSed tio, pro kio mi riproĉas min mem estas, ke mi ofte pro malforteco agis inside, ĉar mi konis kaj timis la emon de nia socio videti malpurajn motivojn malantaŭ ĉio, kion homo ĉi tie entreprenas. Kaj nun mi venas al la punkto, kiu koncernas tion ĉi.GRANDKOMERCISTO RUMMEL(maltrankvila)Hm — hm!KONSULO BERNICKDisvastiĝas onidiroj pri grandaj aĉetoj de bienoj supre en la lando. Tiujn bienojn mi aĉetis, ĉiujn, mi sola.DUONLAŬTAJ VOĈOJKion li diras? La konsulo? Konsulo Bernick?KONSULO BERNICKĜis nun ili estas en mia mano. Kompreneble mi konfidis min al miaj kunlaborantoj, la sinjoroj Rummel, Vigeland kaj Sandstad, kaj ni samopiniis pri —GRANDKOMERCISTO RUMMELNe estas vero! Pruvo — pruvo —!KOMERCISTO VIGELANDNi ne samopiniis pri io ajn!KOMERCISTO SANDSTADNe, nun mi do devas diri —KONSULO BERNICKEstas tute ĝuste; ni ankoraŭ ne samopiniis pri tio, kion mi volis mencii. Sed mi certe esperas, ke la tri sinjoroj akordiĝos kun mi, kiam mi rakontos, ke mi ĉi-vespere samopiniis kun mi mem, ke ĉi tiuj bienoj ofertiĝos al ĝenerala mendo de akcioj; kiu ajn kiu volas, povas preni parton en ili.MULTAJ VOĈOJHura! Vivu konsulo Bernick!GRANDKOMERCISTO RUMMEL(mallaŭte alkonsulo Bernick)Kia fia perfido —!KOMERCISTO SANDSTAD(same)Do trompis nin —!KOMERCISTO VIGELANDNu, do la diablo ŝiru —! Ho kruco, kion mi estas diranta?LA AMASO(ekstere)Hura, hura, hura!KONSULO BERNICKSilenton, miaj sinjoroj. Mi ne meritas ĉi tiun saluton; ĉar tio, kion mi nun decidis, ne estis de komence mia intenco. Mia intenco estis rezervi ĉion por mi mem, kaj mi daŭre havas la opinion, ke ĉi tiuj bienoj plej bone estos utiligataj, se ili restos kune en unu mano. Sed oni povas elekti. Se oni tion deziras, mi estas preta administri ilin laŭ plej bona juĝo.VOĈOJJes! Jes! Jes!KONSULO BERNICKSed unue miaj kuncivitanoj devas koni min ĝisfunde. Ke ĉiu opulo esploru sin mem, kaj ke tio estu decidita, ke ekde ĉi-vespere komenciĝas nova tempo. La malnova, kun sia ŝminkaĵo, kun sia hipokriteco kaj sia falso, kun sia mensoga dececo kaj siaj mizeraj konsideroj, staru por ni kiel muzeo, malferma por instruo; kaj al ĉi tiu muzeo ni donacas, — ĉu ne, miaj sinjoroj? — la kafoservicon, la pokalon kaj la albumon kaj la dompredikaron sur veleno kaj en luksa bindaĵo.GRANDKOMERCISTO RUMMELJes, kompreneble.KOMERCISTO VIGELAND(murmuras)Ĉar Vi prenis la aliaĵojn, do —KOMERCISTO SANDSTADBonvolu.KONSULO BERNICKKaj nun la ĉefa reguligo kun mia socio. Diriĝis ke fiaj elementoj forlasis nin ĉi-vespere. Mi povas aldoni, kion oni ne scias: La viro al kiu celiĝas, ne forvojaĝis sola; lin akompanis por fariĝi lia edzino —FRAŬLINO HESSEL(laŭte)Dina Dorf!ADJUNKTO RØRLUNDĈu!SINJORINO BERNICKKion vi diras!(granda moviĝo)ADJUNKTO RØRLUNDFuĝis? Forkurinta — kunli!Neeblas!KONSULO BERNICKPor fariĝi lia edzino, sinjoro adjunkto. Kaj mi aldonas pli.(mallaŭte)Betty, regu vin, kaj portu tion, kio nun venas.(laŭte)Mi diras: Levu la ĉapelon por tiu viro; ĉar li grandanime prenis la pekon de aliulo sur sin. Miaj samcivitanoj, mi volas penetri el la malvero; ĝi estis preta venenigi ĉiun opan fibron en mi. Vi sciu ĉion.Miestis antaŭ dek kvin jaroj la kulpulo.SINJORINO BERNICK(malrapide kaj treme)Karsten!FRAŬLINO BERNICK(same)Aĥ, Johan —!FRAŬLINO HESSELJen vi fine revenkis vin mem!(Konsternita surprizo inter la ĉeestantaro.)KONSULO BERNICKJes, miaj samcivitanoj, mi estis la kulpulo, kaj li forvojaĝis. La malicajn kaj malverajn onidirojn, kiuj poste disvastiĝis, ne povas homa potenco kontraŭ-pruvi. Sed pro tio mi ne kuraĝas plendi. Antaŭ dek kvin jaroj mi altiĝis pere de tiuj onidiroj; se mi nun pro ili falu, pri tio ĉiu ajn konsideru en si mem.ADJUNKTO RØRLUNDKia fulma frapo! La elstarulo de la urbo —!(mallaŭte alsinjorino Bernick)Ho, kiel mi bedaŭras vin, sinjorino!HILMAR TØNNESENKia konfeso! Nu, jen mi diru —!KONSULO BERNICKSed neniu decido ĉi-vespere. Mi petas ĉiu ajn iri al la sia, — pripensi, — rigardi en si mem. Kiam trankvilo regas la animojn, montriĝos, ĉu mi perdis aŭ gajnis parolante. Adiaŭ! Mi ankoraŭ havas multon, multon por penti; sed tio koncernas nur mian konsciencon. Bonan nokton! For la festa luksaĵo. Tion ni ĉiuj sentas, ke tiaĵo ne havas sian ĝustan lokon ĉi tie.ADJUNKTO RØRLUNDCerte ne.(mallaŭte alsinjorino Bernick)Forkurinta! Ŝi do estis al mi tute maldigna.(duonlaŭte al la festkomitato)Jes, miaj sinjoroj, post tio ĉi mi opinias, ke plej bone estas, ke ni foriru en kompleta silento.HILMAR TØNNESENKiel oni de nun povu teni alte la standardon de la ideo, tio —. Uf!(La informo intertempe iris flustre de buŝo al buŝo. Ĉiuj partoprenantoj en la standarda procesio foriras tra la ĝardeno.Rummel, SandstadkajVigelandforiras dum vigla, sed mallaŭta disputo.Hilmar Tønnesenŝteliras elen dekstre. En silento restas en la salonokonsulo Bernick, sinjorino Bernick, fraŭlino Bernick, fraŭlino Hesselkajplenrajtigito Krap.)KONSULO BERNICKBetty, ĉu vi havas pardonon por mi?SINJORINO BERNICK(rigardas lin ridete)Sciu, Karsten, ke nun vi malfermis por mi la plej ĝojan esperon dum multaj jaroj!KONSULO BERNICKKiel —?SINJORINO BERNICKDum multaj jaroj mi kredis, ke mi iam posedis vin, sed poste perdis vin. Nun mi scias, ke mi neniam posedis vin; sed mi gajnu vin.KONSULO BERNICK(ĉirkaŭbrakas ŝin)Ho, Betty, vi jamgajnismin! Tra Lona mi unue lernis koni vin. Sed nun Olaf venu.SINJORINO BERNICKJes, nun vi ricevu lin. — Sinjoro Krap —!(Ŝi parolas mallaŭte kun li en la fono. Li eliras tra la ĝardena pordo. Dum tio kio sekvas estingiĝas laŭvice ĉiuj tralumaĵoj kaj lumoj en la domoj.)KONSULO BERNICK(mallaŭte)Dankon, Lona, vi savis la plej bonan en mi — kaj por mi.FRAŬLINO HESSELĈu ion alian mi volis?KONSULO BERNICKNu ĉu, — aŭ ĉu ne? Mi ne tute komprenas vin.FRAŬLINO HESSELHm —KONSULO BERNICKDo ne malamo? Ne venĝo? Kial vi do revenis transen?FRAŬLINO HESSELMalnova amikeco ne rustas.KONSULO BERNICKLona!FRAŬLINO HESSELKiam Johan rakontis al mi tion pri la mensogo, mi ĵuris en mi mem: La heroo de mia juneco staru libera kaj vera.KONSULO BERNICKHo, kiom malmulte mi mizera homo meritis tion de vi!FRAŬLINO HESSELJes, se ni virinoj demandus pri la gajno, Karsten —!(Ŝipkonstruisto Aŭnevenas kunOlafde la ĝardeno.)KONSULO BERNICK(al li renkonte)Olaf!OLAFPatro, mi promesas, ke mi neniam plu —KONSULO BERNICKForkuros?OLAFJes, jes, tion mi promesas al vi, patro.KONSULO BERNICKKaj mi promesas al vi, ke vi neniam ekhavos kaŭzon por tio. De nun vi kresku, ne kiel heredanto demiavivotasko, sed kiel tiu, kiu mem havas vivotaskon atendanta.OLAFKaj ĉu mi ankaŭ rajtas fariĝi, kion mi volas?KONSULO BERNICKJes vi rajtas.OLAFDankon. Do mi ne volas fariĝi kolono de la socio.KONSULO BERNICKNu? Kial ne?OLAFNe, ĉar mi kredas, ke tio estas vere teda.KONSULO BERNICKVi fariĝu vi mem, Olaf; kaj la sekvo iru kiel ĝi povas. — Kaj Vi, Aŭne —ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMi scias, sinjoro konsulo; mi havas mian maldungon.KONSULO BERNICKNi daŭrigos kune, Aŭne; kaj pardonu al mi —ŜIPKONSTRUISTO AŬNEKiel? La ŝipo do ne forvelos ĉi-vespere.KONSULO BERNICKĜi eĉ ne forvelos morgaŭ. Mi donis al Vi tro mallongan tempolimon. Ĝi bezonas pli profundan inspekton.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEOkazu, sinjoro konsulo — kaj eĉ per novaj maŝinoj!KONSULO BERNICKTiel estu. Sed profunde kaj honeste. Estas multo ĉe ni, kiu bezonas profundan kaj honestan riparon. Nun, bonan nokton, Aŭne.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEBonan nokton, sinjoro konsulo; — kaj dankon, dankon, dankon!(Li eliras dekstre.)SINJORINO BERNICKNun ĉiuj estas for.KONSULO BERNICKKaj ni estas solaj. Mia nomo ne plu lumas per fajraj literoj; ĉiuj lumoj estingiĝis en la fenestroj.FRAŬLINO HESSELĈu vi dezirus ilin denove eklumigitaj?KONSULO BERNICKNe por kiu ajn prezo en la mondo. Kie mi do estis! Vi timiĝos, kiam vi scios tion. Nun estas kvazaŭ mi revenis al konscio post veneniĝo. Sed mi tion sentas, — ke mipovosdenove fariĝi juna kaj freŝa. Ho, venu pli proksimen, — tuj apude ĉirkaŭ mi. Venu Betty! Venu, Olaf, mia knabo! Kaj vi, Marta; — ŝajnas al mi, ke mi ne vidis vin ĉiujn tiujn ĉi jarojn.FRAŬLINO HESSELNe, tion mi efektive kredas; via socio estas socio de fraŭloanimoj; vi ne vidas la virinon.KONSULO BERNICKVere, vere; kaj ĝuste tial, — nu,tiostaras fikse, Lona, — vi ne forvojaĝos de Betty kaj mi.SINJORINO BERNICKNe, Lona, tion vi ne devas!FRAŬLINO HESSELNe, kiel mi povus defendi forvojaĝo de vi, junuloj, kiuj komencos establi hejmon? Ĉu mi ne estas eduka patrino? Mi kaj vi, Marta, ni du maljunaj onklinoj —. Por kio vi rigardas?FRAŬLINO BERNICKKiel la ĉielo klariĝas. Kiel lumas super la maro. “La Palmo” havas la feliĉon kun si.FRAŬLINO HESSELKaj la feliĉon surŝipe.KONSULO BERNICKKaj ni — ni havas longan seriozan labortagon atendanta; pleje mi. Sed ke ĝi venu; kunigu vin dense al mi, vi fidelaj veroamaj virinoj.Tionmi ankaŭ lernis dum tiuj ĉi tagoj: Estas vi virinoj, kiuj estas la kolonoj de la socio.FRAŬLINO HESSELDo vi lernis kadukan saĝon, bofrato.(metas la manon peze sur lian ŝultron)Ho ne; la spiritoj de vero kaj libereco, —tiujestas la kolonoj de la socio.Kurteno

(Ĝardena salono ĉekonsulo Bernick. La labortablo estas eksteren metita. Estas ventega posttagmezo kaj jam krepusko, kiu pliiĝas dum la sekvo.)

(Servistoekbruligas la lustron;paro da servistinojenportas florpotojn, lampojn kaj lumojn, kiuj metiĝas sur tablojn, kaj ujoj metiĝas laŭ la muroj.Grandkomercisto Rummel, en frako, kun gantoj kaj blanka koltuko, staras en la salono kaj direktas la aranĝon.)

GRANDKOMERCISTO RUMMEL(al la servisto)Nur ĉiun duan lumon, Jacob. Ne devas aspekti tro festene; okazu ja surprize. Kaj ĉiuj tiuj floroj —? Nu ja; lasu ilin stari; povas ja aspekti, kvazaŭ ili staras tie ĉiutage —

(Konsulo Bernickelvenas de sia ĉambro.)

KONSULO BERNICK(venas pli proksimen)Sed, Rummel, kion tio ĉi signifu?

GRANDKOMERCISTO RUMMELTio signifas, ke via plej fiera momento venis. La urbo prezentos al sia plej elstara viro standardprocesion ĉi-vespere.

KONSULO BERNICKKion vi diras!

GRANDKOMERCISTO RUMMELStandardprocesion kun muziko! Torĉojn ni ankaŭ devus havi; sed tion ni ne kuraĝis en tiu ĉi ventega vetero. Nu, iluminado tamen okazos; kajtioankaŭ havos efikon, en la gazetoj.

KONSULO BERNICKAŭdu, Rummel, tio ĉi mi tute ne volas akcepti.

GRANDKOMERCISTO RUMMELNu ja, nun tio estas tro malfrue; post duona horo ili venos.

KONSULO BERNICKSed kial vi ne diris al mi antaŭe?

GRANDKOMERCISTO RUMMELĜuste ĉar mi timis, ke vi farus protestojn. Sed mi kontaktis vian edzinon; ŝi permesis al mi iomete aranĝi, kaj ŝi havigos refreŝigaĵojn.

KONSULO BERNICK(aŭskultas)Kio estas tio? Ĉu ili jam venas? Ŝajnas al mi, ke estas kantado.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL(ĉe la ĝardena pordo)Kantado? Ho, estas nur la Usonanoj. Estas “Indian Girl”, kiu tiriĝas al la naĝobarelo.

KONSULO BERNICKĜi eltiriĝas! Jes —; ne, mi ne povas ĉi-vespere, Rummel; mi estas malsana.

GRANDKOMERCISTO RUMMELJes, vi vere aspektas malsane. Sed vi devas kuraĝigi vin! Vi devas, morto kaj sufero, kuraĝigi vin! Kaj mi kaj Sandstad kaj Vigeland trovis plej grave realigi ĉi tiun aranĝon. Niaj antagonistoj estu premataj sub la pezo de kiel eble ampleksa esprimo de opinio. La urbaj onidiroj multobliĝas; la informo pri la aĉetoj de bienoj ne povas plu esti retenata. Kompreneble jam ĉi-vespere vi devas, sub kantado kaj paroladoj, sub tintado de glasoj, mallonge, sub ŝvelanta festena etoso sciigi, kion vi riskis por la bono de la socio. Sub tia ŝvelanta festena etoso, kiel mi ĵus esprimis, oni povas verki eksterordinare multe ĉi tie ĉe ni. Sedtiuja absolute bezoniĝas, alie ni ne sukcesos.

KONSULO BERNICKNu ja, ja —

GRANDKOMERCISTO RUMMELKaj precipe kiam tia delikata kaj tikla punkto eltiriĝas. Nu, vi havas, dank' al Dio, nomon, kiu toleras tion, Bernick. Sed aŭskultu nun; ni devis ja interkonsenti pri io. Studento Tønnesen verkis kanton por vi. Ĝi komencas bele per la vortoj: “Levu alten la standardon de l' ideo”. Kaj adjunkto Rørlund ricevis la taskon prezenti la fest-paroladon. Al ĝi vi kompreneble devas respondi.

KONSULO BERNICKMi ne povas ĉi-vespere, Rummel. Ĉu vi ne povus —?

GRANDKOMERCISTO RUMMELNeeblas, kvankam mi volonte farus. La parolado fariĝos ja, kiel vi komprenas, precipe direktata al vi. Nu, eble direktiĝos ankaŭ kelkaj vortoj al ni aliuloj. Mi parolis kun Vigeland kaj Sandstad pri tio. Ni estis elpensintaj, ke vi povus respondi per “vivo” por la prospero de nia socio; Sandstad parolos kelkajn vortojn pri samopinio inter la diversaj sociaj tavoloj; Vigeland certe volas diri ion pri la dezirindeco, ke la nova entrepreno ne ŝanĝu la moralan fundamenton, sur kiu ni nun staras, kaj mi intencas en iomaj konvenaj vortoj memorigi la virinon, kies pli retenema agado ankaŭ ne estas sen signifo por la socio. Sed vi ja ne aŭskultas —

KONSULO BERNICKJes — ja certe. Sed diru al mi, ĉu vi opinias, ke estas tia ega surmara vento ekstere?

GRANDKOMERCISTO RUMMELHo, vi timas por “La Palmo”? Ĝi estas ja bone asekurita.

KONSULO BERNICKJes, asekurita; sed —

GRANDKOMERCISTO RUMMELKaj en bona stato; tio estas la plej grava.

KONSULO BERNICKHm —. Se okazos io al ŝipo, ne estas certe ke homaj vivoj perdiĝos. Povas perdiĝi ŝipo kaj kargo, — kaj oni povas perdi kofrojn kaj paperojn —

GRANDKOMERCISTO RUMMELHo tondre, kofroj kaj paperoj ne multe gravas.

KONSULO BERNICKĈu ne! Ne, ne, mi nur pensis — Tŝŝ, — jen ili denove kantas.

GRANDKOMERCISTO RUMMELEstas en “La Palmo”.

(KomercistoVigelandvenas de dekstre.)

KOMERCISTO VIGELANDJa, nun ili eltrenas “La Palmon”. Bonan vesperon, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICKKaj Vi, kia mar-spertulo, daŭre persistas je —?

KOMERCISTO VIGELANDMi persistas je la providenco, mi, sinjoro konsulo; cetere mi estis surŝipe distribuante kelkajn traktaĵojn, kiuj laŭespere efikos benoriĉe.

(Komercisto Sandstadkajplenrajtigito Krapenvenas de dekstre.)

KOMERCISTO SANDSTAD(ankoraŭ ĉe la pordo)Jes, setiosukcesos, ĉio sukcesos. Ho jen, bonan vesperon, bonan vesperon!

KONSULO BERNICKĈu io estas okazonta, sinjoro Krap?

PLENRAJTIGITO KRAPMi nenion diras, sinjoro konsulo.

KOMERCISTO SANDSTADLa tuta ŝipanaro sur “Indian Girl” estas ebria; mi ne estu honesta viro, se tiuj fibestoj hejmenvenos en vivo.

(Sinjorino Hesselvenas de dekstre.)

FRAŬLINO HESSEL(alkonsulo Bernick)Jes, nun mi povas saluti de li.

KONSULO BERNICKJam surŝipe?

FRAŬLINO HESSELBaldaŭ almenaŭ. Ni disiĝis ekstere de la hotelo.

KONSULO BERNICKKaj lia intenco staras fikse?

FRAŬLINO HESSELFikse kiel monto.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL(apud la fenestroj)Al diablo tiuj novmodaj instalaĵoj; mi ne kapablas malsuprentiri la kurtenon.

FRAŬLINO HESSELĈu malsupren? Mi pensis ke kontraŭe.

GRANDKOMERCISTO RUMMELUnue malsupren, fraŭlino. Jes, Vi do scias, kio okazos?

FRAŬLINO HESSELNu ja. Permesu al mi helpi vin;(ekkaptas la ŝnurojn)Mi malsuprentiru la kurtenon por la bofrato, — kvankam mi prefere suprenlevus ĝin.

GRANDKOMERCISTO RUMMELTion vi ankaŭ povos fari poste. Kiam la ĝardeno estas plena de la ondanta homamaso, la kurteno suprenleviĝos, kaj oni vidos interne surprizita kaj ĝoja familio; — hejmo de burĝo devas esti kiel vitra ŝranko.

KONSULO BERNICK(aspekte li volas ion diri, sed turnas sin rapide kaj iras en sian ĉambron.)

GRANDKOMERCISTO RUMMELDo, ni faru la lastan interkonsilon. Kunvenu, sinjoro Krap; Vi devas helpi nin per kelkaj faktaj informaĵoj.

(Ĉiuj sinjoroj iras en la ĉambron de la konsulo.Fraŭlino Hesselestas tirinta la kurtenojn antaŭ la fenestrojn, kaj volas ĵus fari la samon pri la kurteno antaŭ la malferma vitra pordo, kiamOlafvenas kuranta desupre malsupren sur la ĝardenan ŝtuparon; li havas plejdon super la ŝultro kaj kunligaĵo en la mano.)

FRAŬLINO HESSELHo, Dio pardonu vin, knabo, kiel vi timigis min!

OLAF(kaŝas la kunligaĵon)Tŝŝ, onklino!

FRAŬLINO HESSELĈu vi saltas el la fenestro? Kien vi intencas?

OLAFTŝŝ; diru nenion. Mi volas al onklo Johan; — nur malsupren al la kajo, vi komprenas; — nur diri al li adiaŭ. Bonan nokton, onklino!(Li kuras elen tra la ĝardeno.)

FRAŬLINO HESSELHo, restu! Olaf — Olaf!

(Johan Tønnesenvojaĝvestita, kun ŝultro-valizo, venas singardeme tra la pordo dekstre.)

JOHAN TØNNESENLona!

FRAŬLINO HESSEL(turnas sin)Kio? Ĉu vi revenas?

JOHAN TØNNESENRestas ankoraŭ kelkaj minutoj. Mi devas vidi ŝin ankoraŭ unu fojon. Ni ne povas disiĝi tiel.

(Fraŭlino BernickkajDina, ambaŭ kun manteloj, kaj la lasta kun malgranda valizo ĉemane, venas de la supera pordo maldekstre.)

DINAAl li; al li!

FRAŬLINO BERNICKJes, vi venu al li, Dina!

DINAJen li estas!

JOHAN TØNNESENDina!

DINAPrenu min kun Vi!

JOHAN TØNNESENKio —!

FRAŬLINO HESSELVi volas?

DINAJes, prenu min kun Vi! La aliulo skribis al mi, kaj diris, ke ĉi-vespere publikiĝos por ĉiuj homoj —

JOHAN TØNNESENDina, — Vi ne amas lin?

DINAMi neniam amis tiun homon. Mi ĵetos min en la fundon de la fjordo, se li fariĝos mia fianĉo! Ho, kiel li subpremis min genuen hieraŭ per siaj arogantaj vortoj! Kiel li igis min senti, ke li tiris malestimindan estaĵon supren al si! Mi ne volas plu esti malestimata. Mi volas vojaĝi. Ĉu mi povas sekvi Vin?

JOHAN TØNNESENJes, jes — kaj mil fojojn jes!

DINAMi ne longe maloportunos Vin. Nur helpu min transen; helpu min per komenca aranĝo —

JOHAN TØNNESENHura, tio certe aranĝiĝos, Dina!

FRAŬLINO HESSEL(montras al la pordo de la konsulo)Tŝŝ; mallaŭte, mallaŭte!

JOHAN TØNNESENDina, mi portos vin sur la manoj!

DINATion mi ne permesos. Mi volas porti min mem antaŭen; kaj tie transe mi certe povos. Se mi nur eskapos de ĉi tie. Ho, tiuj sinjorinoj, — Vi tion ne scias, — ankaŭ ili skribis al mi hodiaŭ; ili admonis min aprezi mian feliĉon, kaj eksplikis al mi kian grandanimon li montris. Morgaŭ kaj ĉiujn tagojn ili volas gardi min, por vidi ĉu mi faras min digna al ĉio tio. Mi timas antaŭ tiu ega dececo!

JOHAN TØNNESENDiru al mi, Dina, ĉu estas nur pro tio ke Vi forvojaĝos? Ĉu mi estas nenio por Vi?

DINAJes, Johan, Vi estas por mi pli ol ĉiuj aliaj homoj.

JOHAN TØNNESENHo Dina —!

DINAĈiuj ĉi tie diras, ke mi devas malami kaj abomeni Vin; ke estas mia devo; sed mi ne komprenas tion pri devo; mi neniam venos al kompreno de tio.

FRAŬLINO HESSELVi ankaŭ ne faru, infano!

FRAŬLINO BERNICKNe, vi ne faru; kaj tial vi akompanu lin kiel lia edzino.

JOHAN TØNNESENJes, jes!

FRAŬLINO HESSELKion? Nun mi devas kisi vin, Marta!Tionmi ne atendis devi.

FRAŬLINO BERNICKNe, tion mi ja kredas: mi mem tion ne atendis. Sed iam tio devis erupcii en mi. Ho, kiel ni ĉi tie suferas sub mistraktado pere de kutimoj kaj statutoj! Ribelu kontraŭ tio, Dina. Fariĝu lia edzino. Okazu io kio spitas ĉiun tiun kutimon kaj uzon.

JOHAN TØNNESENKion Vi respondas, Dina?

DINAJes, mi volas esti Via edzino.

JOHAN TØNNESENDina!

DINASed unue mi volas labori, fariĝi io mem, kiel Vi tia estas. Mi ne volas esti aĵo, kiu preniĝas.

FRAŬLINO HESSELJes, ĝuste; tiel estu.

JOHAN TØNNESENBone; mi atendas kaj esperas —

FRAŬLINO HESSEL— kaj gajnos, knabo! Sed nun surŝipen!

JOHAN TØNNESENJes, surŝipen! Ah, Lona, vi kara fratino, unu vorto; aŭskultu —(Li kondukas ŝin supren al la fono kaj parolas rapide al ŝi.)

FRAŬLINO BERNICKDina, vi feliĉulino, — ke mi rigardu vin, — kisu vin ankoraŭ unu fojon, — la lastan.

DINANe la lastan; ne, kara amata onklino, ni certe revidiĝos.

FRAŬLINO BERNICKNeniam! Promesu tion al mi, Dina, neniam revenu.(kaptas ambaŭ ŝiajn manojn kaj rigardas ŝin)Nun vi iras al la feliĉo, vi amata infano; — trans la maron! Ho, kiom ofte en la lerneja ĉambro mi sopiris tien! Tie certe estas bele; pli granda ĉielo; la nuboj flugas pli alte ol ĉi tie, pli libera aero refreŝigas super la kapoj de la homoj —

DINAHo, onklino Marta, iam vi postsekvos nin.

FRAŬLINO BERNICKMi? Neniam; neniam. Ĉi tie mi havas mian etan vivotaskon, kaj nun mi kredas ke certe mi fariĝos tute plene kio mi devas esti.

DINAMi ne povas imagi disiĝi de vi.

FRAŬLINO BERNICKAĥ, homo disiĝas de multe, Dina.(kisas ŝin)Sed tion vi neniam spertos, dolĉa infano. Promesu al mi fari lin feliĉa.

DINAMi ne volas ion promesi; mi malamas promesi; ĉio devas veni, kiel ĝi povas.

FRAŬLINO BERNICKJes, jes, ĝi ja devas; vi nur restu kiel vi estas, — vera kaj fidela al vi mem.

DINATion mi volas, onklino.

FRAŬLINO HESSEL(kaŝas en la poŝon kelkajn paperojn, kiujnJohandonis al ŝi)Bone, bone, mia kara knabo. Sed nun survoje.

JOHAN TØNNESENJes, nun ne estas tempo por perdi. Adiaŭ, Lona; dankon pro via amo. Adiaŭ Marta, kaj dankon ankaŭ al vi pro via fidela amikeco.

FRAŬLINO BERNICKAdiaŭ, Johan! Adiaŭ, Dina! Kaj feliĉon al vi ĉiujn viajn tagojn!

(Ŝi kajfraŭlino Hesselpuŝas ilin al la pordo en la fono.Johan TønnesenkajDinairas malsupren tra la ĝardeno.Fraŭlino Hesselfermas la pordon kaj altiras la kurtenon.)

FRAŬLINO HESSELNun ni estas solaj, Marta. Vi perdis ŝin kaj mi lin.

FRAŬLINO BERNICKVi — lin?

FRAŬLINO HESSELHo, mi jam duone perdis lin tie transe. La knabo iris sopirante stari sur propraj piedoj; tial mi kredigis al li, ke mi suferis pro hejmveo.

FRAŬLINO BERNICKTial? Jes, nun mi komprenas kial vi venis. Sed li volas postuli vin reen, Lona.

FRAŬLINO HESSELMaljuna duonfratino, — kio ŝi estu por li nun? — La viroj disŝiras multade ĉirkaŭ si por atingi al la feliĉo.

FRAŬLINO BERNICKFoje okazas.

FRAŬLINO HESSELSed ni kuntenu, Marta.

FRAŬLINO BERNICKĈu mi povas io esti por vi?

FRAŬLINO HESSELKiuj pli? Ni du nutropatrinoj, — ĉu ni ne ambaŭ perdis niajn infanojn? Nun ni estas solaj.

FRAŬLINO BERNICKJes, solaj. Kaj tial vi ankaŭ sciu, — mi amis lin pli alte ol kion ajn en la mondo.

FRAŬLINO HESSELMarta!(kaptas ŝian brakon)Ĉu tio estas vero?

FRAŬLINO BERNICKLa enhavo de mia tuta vivo kuŝas en tiuj vortoj. Mi amis lin kaj atendis lin. Ĉiun someron mi atendis, ke li venus. Kaj jen li venis; — sed li ne vidis min.

FRAŬLINO HESSELAmis lin! Kaj vi mem estis tiu, kiu donis la feliĉon al li en la manon.

FRAŬLINO BERNICKĈu mi ne donus al li la feliĉon? mi ja amis lin? Jes, mi amis lin. Mia tuta vivo estis vivo por li, ekde kiam li forvojaĝis. Kiun kaŭzon mi havis por la espero, vi pensas? Ho, mi kredas, ke mi tamen havis iun kialon. Sed kiam li revenis, — estis kvazaŭ ĉio estas forviŝita el lia memoro. Li ne vidis min.

FRAŬLINO HESSELEstis Dina, kiu ombris por vi, Marta.

FRAŬLINO BERNICKJa, ke ŝi tion faris. Je lia forvojaĝo ni estis samaĝuloj; kiam mi revidis lin, — aĥ, tiu terura momento, — jen mi komprenis, ke mi estas dek jarojn pli aĝa ol li. Li estis vivinta ekstere en la vibranta sunlumo kaj suĉanta junecon kaj sanon el ĉiu spiro; kaj ĉi ene mi sidis dume ŝpinante kaj ŝpinante —

FRAŬLINO HESSEL— la fadenon de lia feliĉo, Marta.

FRAŬLINO BERNICKJes, estis oro, kion mi ŝpinis. Neniun amarecon! Ĉu ne, Lona, ni estis por li du bonaj fratinoj?

FRAŬLINO HESSEL(ĉirkaŭbrakas ŝin)Marta!

(Konsulo Bernickelvenas de sia ĉambro.)

KONSULO BERNICK(al la sinjoroj tie ene)Jes, jes, estru pri la tuto, kiel vi volas. Kiam la tempo venos, mi certe —(fermas la pordon)Aĥ, ĉu vi jen? Aŭskultu, Marta, vi devas iomete ŝanĝi vestaĵojn. Kaj diru al Betty, ke ŝi faru la samon. Mi ne deziras ian pompon, kompreneble; nur beletan kun hejmeca fasono. Sed vi devas rapidiĝi.

FRAŬLINO HESSELKaj feliĉa, gaja mieno, Marta; ĝojajn okulojn vi devas briligi.

KONSULO BERNICKAnkaŭ Olaf malsupren venu; mi volas havi lin flanke de mi.

FRAŬLINO HESSELHm; Olaf —

FRAŬLINO BERNICKMi diros al Betty.(Ŝi eliras tra la plej supra pordo maldekstre.)

FRAŬLINO HESSELJa, nun estas do la granda solena momento veninta.

KONSULO BERNICK(kiu maltrankvila iras tien kaj reen)Jes, ĝi tiel estas.

FRAŬLINO HESSELEn tia momento viro devas senti sin fiera kaj feliĉa, mi opinias.

KONSULO BERNICK(rigardas ŝin)Hm!

FRAŬLINO HESSELLa tuta urbo ja iluminiĝos, mi aŭdas.

KONSULO BERNICKJes, ili ekpensis tiaĵon.

FRAŬLINO HESSELĈiuj asocioj sin prezenos kun siaj standardoj. Via nomo lumos en fajro-literoj. Ĉi-nokte oni telegrafos al ĉiuj partoj de la lando: “Ĉirkaŭata de sia feliĉa familio konsulo Bernick hodiaŭ ricevis la omaĝon de siaj kuncivitanoj, kiel unu el la kolonoj de la socio”.

KONSULO BERNICKTio okazos; kaj oni krios hura ekstere, kaj la amaso salute vokos min al la pordo tie, kaj mi fariĝos devigata klini min kaj danki.

FRAŬLINO HESSELNu,devigataal tio —

KONSULO BERNICKĈu vi opinias, ke mi sentas min feliĉa en ĉi tiu momento?

FRAŬLINO HESSELNe,mine kredas, ke vi povas senti vin tiel tute feliĉa.

KONSULO BERNICKLona, vi malestimas min.

FRAŬLINO HESSELAnkoraŭ ne.

KONSULO BERNICKVi eĉ ne rajtas tion. Ne rajtasmalestimimin! — Lona, vi ne povas imagi, kiel nedireble soleca mi staras ĉi tie en jena kuntirita, kripligita socio, — kiel mi jaron post jaro devis redukti mian postulon pri tute plenumiĝa vivotasko. Tio kion mi plenumis, kvankam multspeca ĝi tamen aspektas! Pecaĵoj, — okupetaĵoj. Sed aliaĵon aŭ ion pli oni ne toleras ĉi tie. Se mi volus iri paŝon antaŭ la sentoj kaj la opinio, kiuj je tiu tempo estis reganta, estus finite pri mia potenco. Ĉu vi scias, kio ni estas, ni, kiuj estas konsiderataj la kolonoj de la socio? Ni estas la laboriloj de la socio, ne pli, ne malpli.

FRAŬLINO HESSELKial vi tion vidas nur nun?

KONSULO BERNICKĈar mi lastatempe multe pripensis, — post kiam vi revenis, — kaj pleje ĉi tiun vesperon. — Ho Lona, kial mi ne konis vin profunde tiam — en la pasintaj tagoj.

FRAŬLINO HESSELKio sekve?

KONSULO BERNICKNeniam mi tiam rezignus pri vi; kaj se mi estus vin havinta, mi ne starus, kie mi nun staras.

FRAŬLINO HESSELKaj ĉu vi ne pensas pri tio, kioŝiestus povinta fariĝi por vi, ŝi, kiun vi elektis en mia loko?

KONSULO BERNICKMi almenaŭ scias, ke ŝi nenio fariĝis por mi el tio, kion mi bezonis.

FRAŬLINO HESSELĈar vi neniam dividis vian vivotaskon kun ŝi; ĉar vi neniam starigis ŝin libera kaj vera en sia rilato al vi; ĉar vi igas ŝin iri ĉi tie faladante sub la riproĉo pro la honto, kiun vi amasigis sur ŝiajn proksimulojn.

KONSULO BERNICKJa, ja, ja; ĉio devenas de la mensogo kaj malhonesteco.

FRAŬLINO HESSELKaj kial vi ne rompas kun tiu mensogo kaj malhonesteco?

KONSULO BERNICKNun? Nun tio estas tro malfrue, Lona.

FRAŬLINO HESSELKarsten, diru al mi, kian kontenton tiu ĉi ŝajno kaj trompo donas al vi.

KONSULO BERNICKAl mi donas ĝi nenion. Mi pereos kiel tuta ĉi tiu mizerigita socio. Sed elkreskos parencaro post ni; estas por mia filo, ke mi laboras; estas porli, ke mi adaptigas vivotaskon. Venos tempo, kiam enspiriĝos vero en la socian vivon, kaj sur ĝi li fondos pli feliĉan estadon ol tiun de sia patro.

FRAŬLINO HESSELKun mensogo por fundamento? Pripensu kion vi donos al via filo herede.

KONSULO BERNICK(en subpremita malespero)Mi donas al li mil fojojn da pli malbona heredo ol vi scias. Sed iam tamen la kondamno devas cedi. Kaj tamen, tamen —(ekkriante)Kiel vi povis akumuli ĉion tion sur mian kapon! Sed nun tio jam okazis. Nun mi devas antaŭen. Vine sukcesufrakasi min!

(Hilmar Tønnesen, kun malferma bileto en la mano, envenas rapide kaj eturdite de dekstre.)

HILMAR TØNNESENSed tio ĉi ja estas —. Betty, Betty!

KONSULO BERNICKKio nun? Ĉu ili jam venas?

HILMAR TØNNESENNe, ne; sed mi nepre devas paroli kun iu —(Li eliras tra la supera pordo maldekstre.)

FRAŬLINO HESSELKarsten; vi parolas kvazaŭ ni venis por frakasi vin. Permesu do al mi diri, el kia erco li estas, ĉi tiu perdita filo, kiun via morala socio evitas kvazaŭ iun pestinfektitan. Li povas senesti de vi, ĉar nun li estas forvojaĝinta.

KONSULO BERNICKSed li revenos —

FRAŬLINO HESSELJohan neniam revenos. Li forvojaĝis por ĉiam, kaj Dina kunvojaĝis.

KONSULO BERNICKNe revenos? Kaj Dina kunvojaĝis kun li?

FRAŬLINO HESSELJes, por fariĝi lia edzino. Tiel tiuj du frapas la vizaĝon de via deca socio, kiel mi iam — nu!

KONSULO BERNICKForvojaĝis; — ankaŭ ŝi — kun “Indian Girl” —!

FRAŬLINO HESSELNe; tian karan kargon li ne kuraĝis konfidi al tiu malmorala bando. Johan kaj Dina forvojaĝas per “La Palmo”.

KONSULO BERNICKAĥ! Kaj do — senutile —(iras rapide kaj malferme tiras la pordon al sia ĉambro kaj krias enen)Krap, haltigu “Indian Girl”; ĝi ne devas forveli ĉi-vespere!

PLENRAJTIGITO KRAP(interne)“Indian Girl” jam velas surmare, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK(fermas la pordon kaj diras senforte)Tro malfrue, — kaj senutile —

FRAŬLINO HESSELKion vi aludas?

KONSULO BERNICKNenion, nenion. Foriru de mi —!

FRAŬLINO HESSELHm; vidu jen, Karsten. Johan dirigas al vi, ke li konfidas al mi la nomon kaj famon, kiun li iam pruntedonis al vi, kaj ankaŭtiun, kiun vi rabis de li, dum li estis for. Johan silentas; kaj mi povas agi kaj pretendi en tiu afero, kiel plaĉas al mi. Vidu, jen mi tenas viajn du leterojn en mia mano.

KONSULO BERNICKVi havas ilin! Kaj nun — nun vi volas — jam ĉi-vespere, — eble kiam la standarda procesio —

FRAŬLINO HESSELMi ne revenis hejmen por riveli vin, sed por tremigi vin tiel, ke vi libervole parolu. Mi ne sukcesis. Do restu staranta en la mensogo. Jen vidu; mi ŝiras viajn leterojn en pecojn. Prenu la pecojn; jen vi havas ilin. Nun estas nenio, kio atestas kontraŭ vi, Karsten. Nun vi estas sekura; estu nun ankaŭ feliĉa, — se vi povos.

KONSULO BERNICK(traskuita)Lona, — kial vi tion ĉi ne pli frue faris! Nun estas tro malfrue; nun la tuta vivo estas perdita por mi; mi ne povas daŭrigi mian vivon post tiu ĉi tago.

FRAŬLINO HESSELKio estas okazinta?

KONSULO BERNICKNe demandu. — Sed tamen midevasvivi! Mivolasvivi — por Olaf. Li restarigos ĉion kaj ĉion rebonigos —

FRAŬLINO HESSELKarsten —!(Hilmar Tønnesenrapide revenas)

HILMAR TØNNESENNeniu trovebla; for; eĉ ne Betty!

KONSULO BERNICKKio estas al vi?

HILMAR TØNNESENMi ne kuraĝas diri.

KONSULO BERNICKKio estas? Vi nepre diru al mi!

HILMAR TØNNESENNu do; Olaf forkuris kun “Indian Girl”.

KONSULO BERNICK(ŝanceliĝas malantaŭen)Olaf — kun “Indian Girl”! Ne, ne!

FRAŬLINO HESSELJes, li estas! Nun mi komprenas —; mi vidis lin saltanta tra la fenestro.

KONSULO BERNICK(ĉe la pordo de sia ĉambro krianta senespere)Krap, haltigu “Indian Girl” por kiu ajn prezo!

PLENRAJTIGITO KRAP(elvenas)Neeblas, sinjoro konsulo. Kiel Vi povas imagi al Vi —?

KONSULO BERNICKNi devas haltigi ĝin; Olaf estas surŝipe!

PLENRAJTIGITO KRAPKion vi diras!

GRANDKOMERCISTO RUMMEL(elvenas)Olaf forkurinta? Neeblas!

KOMERCISTO SANDSTAD(venas)Li resendiĝos per la piloto, sinjoro konsulo.

HILMAR TØNNESENNe, ne; li skribis al mi;(montras la bileton)Li skribas, ke li kaŝos sin en la kargo, ĝis ili estos sur libera maro.

KONSULO BERNICKMi neniam plu vidos lin!

GRANDKOMERCISTO RUMMELHo, kia babilaĵo; forta kaj bona ŝipo, nove riparita —

KOMERCISTO VIGELAND(kiu ankaŭ elvenis)— de Via propra ŝipfarejo, sinjoro konsulo!

KONSULO BERNICKMi neniam plu revidos lin, mi diras. Mi perdis lin, Lona, kaj — nun mi vidas — ke mi neniam posedis lin.(aŭskultas)Kio estas tio?

GRANDKOMERCISTO RUMMELMuziko. Nun venas la standardprocesio.

KONSULO BERNICKMi ne povas, mi ne volas akcepti iun!

GRANDKOMERCISTO RUMMELPri kio vi pensas? Tute ne eblas.

KOMERCISTO SANDSTADNeeblas, sinjoro konsulo; pripensu tion, kio estas por vi endanĝerigita.

KONSULO BERNICKKiom tio nun valoras por mi? Por kiu mi nun laboru?

GRANDKOMERCISTO RUMMELĈu tiel vi povu demandi? Vi ja havas nin kaj la socio.

KOMERCISTO VIGELANDJes, vera vorto.

KOMERCISTO SANDSTADKaj la konsulo do ne forgesas, ke ni —

(Fraŭlino Bernickvenas tra la pordo maldekstra supre. La muziko aŭdiĝas mallaŭte, fore malsupre en la strato.)

FRAŬLINO BERNICKNun venas la procesio; sed Betty ne estas hejme; mi ne komprenas kie ŝi —

KONSULO BERNICKNe hejme! Jen vi vidas, Lona; neniun subtenon, nek en ĝojo, nek en aflikto.

GRANDKOMERCISTO RUMMELFortiru la kurtenojn! Venu min helpi, sinjoro Krap. Venu ankaŭ vi, sinjoro Sandstad. Bedaŭrinda afero, ke la familio ĝuste nun estas disigita; tute kontraŭ la programo.

(La kurtenoj fortiriĝas de la fenestroj kaj la pordo. Oni vidas la tutan straton iluminata. Sur la domo transstrata estas granda tralumaĵo kun la enskribo: “Vivu Karsten Bernick, la kolono de nia socio!”.)

KONSULO BERNICK(paŝas malantaŭen eviteme)For tio ĉi! Mi ne volas vidi tion! Estingu, estingu!

GRANDKOMERCISTO RUMMELRespekte demandite, ĉu vi ne estas tute prudenta?

FRAŬLINO BERNICKKio estas al li, Lona?

FRAŬLINO HESSELTŝŝ!(parolas mallaŭte kun ŝi)

KONSULO BERNICKFor tiu mokanta enskribo, mi diras! Ĉu vi ne vidas, ke ĉiuj tiuj lumoj elŝovas la langon al ni?

GRANDKOMERCISTO RUMMELNe, nun mi devas konfesi —

KONSULO BERNICKHo, kion vi komprenas —! Sed mi, mi —! Ĉio tio estas lumo en kadavrejo!

PLENRAJTIGITO KRAPHm!

GRANDKOMERCISTO RUMMELNe, sed haltu nun, — vi tro afliktiĝas.

KOMERCISTO SANDSTADLa knabo faros vojaĝon trans la Atlantiko, kaj jen vi havos lin reen.

KOMERCISTO VIGELANDFidu al la mano de la ĉiopotenculo, sinjoro konsulo.

GRANDKOMERCISTO RUMMELKaj al la ŝipo, Bernick; ĝi ja ne estas subakviĝinda, mi scias.

PLENRAJTIGITO KRAPHm —

GRANDKOMERCISTO RUMMELJes, se estus unu el tiuj naĝantaj kadavrokestoj, pri kiuj oni aŭdas en la grandaj socioj —

KONSULO BERNICKMi sentas miajn harojn griziĝi en ĉi tiu momento.

(Sinjorino Bernick, kun granda ŝalo super la kapo, envenas tra la ĝardena pordo.)

SINJORINO BERNICKKarsten, Karsten, ĉu vi scias —?

KONSULO BERNICKJes, mi scias —; sed vi, — vi, kiu nenion vidas, — vi, kiu ne havas patrinan okulon por li —!

SINJORINO BERNICKHo, aŭskultu do —!

KONSULO BERNICKKial vi ne atentis pri li? Nun mi perdis lin. Redonu lin al mi, se vi povas.

SINJORINO BERNICKJes, mi povas; mi havas lin!

KONSULO BERNICKVi havas lin!

LA SINJOROJAh!

HILMAR TØNNESENNu, tion mi ja pensis.

FRAŬLINO BERNICKVi ricevis lin reen, Karsten!

FRAŬLINO HESSELJes, nun ankaŭ gajnu lin.

KONSULO BERNICKVi havas lin! Ĉu estas vero, kion vi diras? Kie li estas?

SINJORINO BERNICKTion vi ne scios, antaŭ ol vi estos lin pardoninta.

KONSULO BERNICKHo ĉu, pardonis —! Sed kiel vi sciiĝis —?

SINJORINO BERNICKĈu vi ne kredas, ke patrino vidas? Mi estis en morta timo por ke vi ion scius. Kelkaj vortoj kiujn li hazarde ekdiris hieraŭ —; kaj ĉar lia ĉambro estis malplena, kaj dorsosako kaj vestaĵoj estis for —

KONSULO BERNICKJes, jes —?

SINJORINO BERNICKMi kuris; trovis Aŭne; ni elvelis en lia velboato; la usona ŝipo estis ekvelonta. Dank' al Dio ke ni venis en ĝusta tempo, — grimpis surŝipen, — serĉis en la holdo, — trovis lin. Ho, Karsten, vi ne devas puni lin!

KONSULO BERNICKBetty!

SINJORINO BERNICKKaj ankaŭ ne Aŭne!

KONSULO BERNICKAŭne? Kion vi scias pri li? Ĉu “Indian Girl” denove estas velanta?

SINJORINO BERNICKNe, tio ja estas la afero —

KONSULO BERNICKDiru, diru!

SINJORINO BERNICKAŭne estis same skuata kiel mi; la serĉo daŭris; mallumiĝis, kaj la piloto protestis; kaj jen Aŭne kuraĝis — en via nomo —

KONSULO BERNICKNu?

SINJORINO BERNICKHaltigi la ŝipon ĝis morgaŭ.

PLENRAJTIGITO KRAPHm —

KONSULO BERNICKHo, kia nedirebla feliĉo!

SINJORINO BERNICKVi ne estas kolera?

KONSULO BERNICKHo, kia supermezuro de feliĉo, Betty!

GRANDKOMERCISTO RUMMELVi do estas tro konscienca.

HILMAR TØNNESENJes, tuj kiam estas pri eta batalo kun la elementoj, ja — uf!

PLENRAJTIGITO KRAP(supre ĉe la fenestroj)Nun la procesio venas tra la ĝardena pordo, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICKJes, nun ili povas veni.

GRANDKOMERCISTO RUMMELLa tuta ĝardeno pleniĝas de homoj.

KOMERCISTO SANDSTADLa tuta strato estas plenŝtopita.

GRANDKOMERCISTO RUMMELLa tuta urbo estas surpiede, Bernick. Tio ĉi vere estas ardiga momento.

KOMERCISTO VIGELANDNi prenu tion per humila animo, sinjoro Rummel.

GRANDKOMERCISTO RUMMELĈiuj standardoj estas kunportataj. Kia procesio! Jen la festkomitato kun adjunkto Rørlund antaŭe.

KONSULO BERNICKKe ili venu, mi diras!

GRANDKOMERCISTO RUMMELSed aŭskultu; la skuita animstato, en kiu vi estas —

KONSULO BERNICKKiel?

GRANDKOMERCISTO RUMMELMi ne estos neinklina preni la vorton en via nomo.

KONSULO BERNICKNe dankon; ĉi-vespere mi mem parolos.

GRANDKOMERCISTO RUMMELSed ĉu vi ankaŭ scias, kion vi devas diri?

KONSULO BERNICKJes, fidu min, Rummel, — nun mi scias, kion mi devas diri.

(La muziko dumtempe ĉesis. La ĝardena pordo malfermiĝas.Adjunkto Rørlundantaŭanta la festkomitaton entretas, akompanata dekelkaj dungitaj servistoj, kiuj portas kovritan korbon. Post ili venasla burĝoj de la urboel ĉiuj tavoloj, tiom kiom trovas lokon en la salono. Senfina nombro da standardoj kaj flagoj vidiĝas ekstere en la ĝardeno kaj sur la strato.)

ADJUNKTO RØRLUNDAlte estimata sinjoro konsulo! Mi vidas el la surprizo, kiu pentriĝas en via vizaĝo, ke ni ĉi tie kiel neatenditaj gastoj ŝovas nin enen al vi en vian feliĉan familian rondon, en vian pacan hejmon, ĉirkaŭita de honestaj kaj agemaj amikoj kaj kuncivitanoj. Sed estis por ni kora bezono porti al vi nian saluton. Ne estas la unua fojo, ke tiaĵo okazas, tamen la unua fojo en tia vasta mezuro. Ni multfoje portis al Vi nian dankon pro la ampleksa morala fundamento, sur kiu Vi, tiel dirite, konstruis nian socion. Ĉi tiun fojon ni salutas Vin ĉefe kiel la klarvidan, senlacan, neegoisman, eĉ memoferan kuncivitanon, kiu kaptis la iniciativon por entrepreno, kiu laŭ la opinio de ĉiuj spertuloj donos potencan antaŭenpuŝon al la prospero kaj bonstato de tiu ĉi socio.

VOĈOJ INTER LA AMASOBravo, bravo!

ADJUNKTO RØRLUNDSinjoro konsulo, dum vico da jaroj vi donis brilan ekzemplon al nia urbo. Ĉi tie mi ne parolas pri via modela familia vivo, ankaŭ ne pri Via senmakula morala konduto entute. Tiaĵoj estu referencitaj al la sekreta ĉambreto kaj ne al la festsalono! Sed mi parolas pri via burĝa aktiveco, tia, kia ĝi kuŝas malferma al ĉiuj okuloj. Bone ekipitaj ŝipoj velas el viaj ŝipfarejoj, kaj montras la flagon sur la plej foraj maroj. Multnombra kaj feliĉa laboristaro estimas vin kiel patron. Vokante al vivo novajn profesiajn branĉojn vi fondis la bonfarton de centoj da familioj. Per aliaj vortoj — Vi estas la fundamenta kolono de tiu ĉi socio en eminenta signifo.

VOĈOJAŭskultu, aŭskultu, bravo!

ADJUNKTO RØRLUNDKaj ĝuste ĉi tiu malegoisma aspekto, kiu karakterizas ĉiun vian konduton, estas tio, kio impresas tiel nedireble bonfare, precipe en ĉi tiuj tempoj. Vi nun estas havigonta al ni — jes, mi ne hezitas mencii la vorton prozaĵe kaj rekte — fervojon.

MULTAJ VOĈOJBravo! Bravo!

ADJUNKTO RØRLUNDSed tiu entrepreno aspekte renkontas malfacilaĵojn, precipe diktitajn de malvastaj egoismaj celoj.

VOĈOJAŭskultu; aŭskultu!

ADJUNKTO RØRLUNDNe restis ja nesciate, ke certaj individoj, kiuj ne apartenas al nia socio, estas antaŭvenintaj al la laboremaj burĝoj de nia loko, kaj ekposediĝis de certaj avantaĝoj, kiuj rajte venus profite al nia propra urbo.

VOĈOJJes, jes! Aŭskultu!

ADJUNKTO RØRLUNDTiu bedaŭrinda fakto estas kompreneble veninta al Via scio, sinjoro konsulo. Sed tamen ne malpli vi persiste daŭrigas vian entreprenon, bone sciante, ke ŝtatano ne nur atentu pri sia propra komunumo.

DIVERSAJ VOĈOJHm! Ne; ne! Jes; jes!

ADJUNKTO RØRLUNDDo estas la homo kiel burĝo en la ŝtato, — la viro kiel li estu kaj devas esti, — al kiu ni ĉi-vespere en vi salutu. Ke via entrepreno fariĝu al vera kaj daŭra prospero por tiu ĉi socio! La fervojo certe povos fariĝi vojo per kiu ni riskos alkonduki ruinigajn elementojn de ekstere, sed ankaŭ fariĝi vojo, kiu rapide kvitigas nin pri ili. Kaj de fiaj elementoj de ekstere ni ja ne povas, eĉ nun, teni nin liberaj. Sed ke ni ĝuste nun ĉi tiun festenan vesperon, post kio la onidiro sciigas, sukcese kaj pli rapide ol atendite, kvitiĝis de tiaj elementoj —

VOĈOJTŝŝ! Tŝŝ!

ADJUNKTO RØRLUND— tion mi prenas kiel feliĉa antaŭdiro por la entrepreno. Ke mi tuŝas tiun punkton ĉitie, montras ke ni troviĝas en domo, kie la etika postulo metiĝas pli alten ol la familia ligo.

VOĈOJAŭskultu! Bravo!

KONSULO BERNICK(samtempe)Permesu al mi —

ADJUNKTO RØRLUNDNur malmultaj vortoj ankoraŭ, sinjoro konsulo. Kion vi plenumis en ĉi tiu komunumo, vi certe ne plenumis kun la subintenco, ke vi mem el ĝi tirus realan avantaĝon. Sed etan signon de la rekonado de viaj kuncivitanoj vi do ne rifuzos, kaj tion ja absolute ne en tiu ĉi grava momento, kiam ni, laŭ la certigo de spertaj homoj, staras ĉe la komenco de nova tempo.

MULTAJ VOĈOJBravo! Aŭskultu! Aŭskultu!

(Li donas al la dungitaj servistoj signon; ili alportas la korbon pli proksimen; la membroj de la festkomitato dum tio, kio sekvas, elprenas kaj prezentas la aĵojn pri kiuj paroliĝos.)

ADJUNKTO RØRLUNDNun estas do por ni la tasko prezenti al Vi arĝentan kafoservicon. Ke ĝi beligu Vian tablon, kiam ni estontece kiel tiom ofte antaŭe, kolektiĝos en tiu ĉi gastama domo. Kaj ankaŭ Vin, miaj sinjoroj, kiuj tiel prete asistis al nia plej elstara civitano, ni petas akcepti etan memoraĵon. Tiu ĉi arĝenta pokalo estas por Vi, grandkomercisto Rummel. Vi ofte, en elokventaj vortoj, sub la tintado de pokaloj defendis la burĝajn interesojn de tiu ĉi socio; ke vi ofte trovu indajn okazaĵojn por levi kaj malplenigi ĉi tiun pokalon. — Al Vi, sinjoro komercisto Sandstad, mi transdonas tiun ĉi albumon kun fotografaĵoj de kuncivitanoj. Via konata kaj rekonata humaneco metis vin en tiun agrablan staton nombri amikojn ene en ĉiuj partioj en la socio. — Kaj al Vi, sinjoro komercisto Vigeland, por ornamaĵo en via sekreta ĉambreto, mi povas prezenti tiun ĉi doman predikaron sur veleno kaj en luksa bindo. Dum la maturiganta influo de la jaroj vi atingis al serioza vivkoncepto; Via agado en la ĉiutagaĵoj dum vico da jaroj estis purigita kaj nobeligita de la penso pri tio pli alta kaj pri tio transa.(turnas sin al la amaso)Kaj per tio ĉi, miaj amikoj, vivuon por konsulo Bernick kaj liaj kunbatalantoj! Vivuon por la kolonoj de nia socio!

LA TUTA KUNVENAROVivu konsulo Bernick! Vivu la kolonoj de la socio! Hura, hura, hura!

FRAŬLINO HESSELBonfeliĉon, bofrato!

(Atendoplena silento.)

KONSULO BERNICK(komencas serioze kaj malrapide)Miaj kuncivitanoj, — per via prezidanto diriĝis, ke ni staras antaŭ la komenco de nova tempo, — kaj mi esperas ke fariĝos tiel. Sed se tio okazu, ni devas proprigi al ni la veron, — la veron, kiu ĝis ĉi-vespere, ĝenerale kaj en ĉiuj rilatoj, estis sendoma en tiu ĉi socio.

(Surprizo inter la ĉirkaŭstarantoj.)

KONSULO BERNICKMi devas nun komenci refutante la laŭdvortojn, per kiuj Vi, adjunkto, laŭ kutimo kaj uzo ĉe tiaj okazaĵoj, superŝutis min. Mi ne meritas ilin; ĉar ĝis hodiaŭ mi ne estis iu malegoisma viro. Eĉ se mi ne ĉiam aspiris monan avantaĝon, mi tamen estas konscia, ke avido kaj deziro al potenco, influo, prestiĝo estis la motiva potenco en la plimulto de miaj agoj.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL(duonlaŭte)Kio nun?

KONSULO BERNICKVidalvide al miaj samburĝanoj mi ne riproĉas min; ĉar mi kuraĝas ekstari en la antaŭa linio inter la plej lertaj ĉi tie ĉe ni.

MULTAJ VOĈOJJes, jes, jes!

KONSULO BERNICKSed tio, pro kio mi riproĉas min mem estas, ke mi ofte pro malforteco agis inside, ĉar mi konis kaj timis la emon de nia socio videti malpurajn motivojn malantaŭ ĉio, kion homo ĉi tie entreprenas. Kaj nun mi venas al la punkto, kiu koncernas tion ĉi.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL(maltrankvila)Hm — hm!

KONSULO BERNICKDisvastiĝas onidiroj pri grandaj aĉetoj de bienoj supre en la lando. Tiujn bienojn mi aĉetis, ĉiujn, mi sola.

DUONLAŬTAJ VOĈOJKion li diras? La konsulo? Konsulo Bernick?

KONSULO BERNICKĜis nun ili estas en mia mano. Kompreneble mi konfidis min al miaj kunlaborantoj, la sinjoroj Rummel, Vigeland kaj Sandstad, kaj ni samopiniis pri —

GRANDKOMERCISTO RUMMELNe estas vero! Pruvo — pruvo —!

KOMERCISTO VIGELANDNi ne samopiniis pri io ajn!

KOMERCISTO SANDSTADNe, nun mi do devas diri —

KONSULO BERNICKEstas tute ĝuste; ni ankoraŭ ne samopiniis pri tio, kion mi volis mencii. Sed mi certe esperas, ke la tri sinjoroj akordiĝos kun mi, kiam mi rakontos, ke mi ĉi-vespere samopiniis kun mi mem, ke ĉi tiuj bienoj ofertiĝos al ĝenerala mendo de akcioj; kiu ajn kiu volas, povas preni parton en ili.

MULTAJ VOĈOJHura! Vivu konsulo Bernick!

GRANDKOMERCISTO RUMMEL(mallaŭte alkonsulo Bernick)Kia fia perfido —!

KOMERCISTO SANDSTAD(same)Do trompis nin —!

KOMERCISTO VIGELANDNu, do la diablo ŝiru —! Ho kruco, kion mi estas diranta?

LA AMASO(ekstere)Hura, hura, hura!

KONSULO BERNICKSilenton, miaj sinjoroj. Mi ne meritas ĉi tiun saluton; ĉar tio, kion mi nun decidis, ne estis de komence mia intenco. Mia intenco estis rezervi ĉion por mi mem, kaj mi daŭre havas la opinion, ke ĉi tiuj bienoj plej bone estos utiligataj, se ili restos kune en unu mano. Sed oni povas elekti. Se oni tion deziras, mi estas preta administri ilin laŭ plej bona juĝo.

VOĈOJJes! Jes! Jes!

KONSULO BERNICKSed unue miaj kuncivitanoj devas koni min ĝisfunde. Ke ĉiu opulo esploru sin mem, kaj ke tio estu decidita, ke ekde ĉi-vespere komenciĝas nova tempo. La malnova, kun sia ŝminkaĵo, kun sia hipokriteco kaj sia falso, kun sia mensoga dececo kaj siaj mizeraj konsideroj, staru por ni kiel muzeo, malferma por instruo; kaj al ĉi tiu muzeo ni donacas, — ĉu ne, miaj sinjoroj? — la kafoservicon, la pokalon kaj la albumon kaj la dompredikaron sur veleno kaj en luksa bindaĵo.

GRANDKOMERCISTO RUMMELJes, kompreneble.

KOMERCISTO VIGELAND(murmuras)Ĉar Vi prenis la aliaĵojn, do —

KOMERCISTO SANDSTADBonvolu.

KONSULO BERNICKKaj nun la ĉefa reguligo kun mia socio. Diriĝis ke fiaj elementoj forlasis nin ĉi-vespere. Mi povas aldoni, kion oni ne scias: La viro al kiu celiĝas, ne forvojaĝis sola; lin akompanis por fariĝi lia edzino —

FRAŬLINO HESSEL(laŭte)Dina Dorf!

ADJUNKTO RØRLUNDĈu!

SINJORINO BERNICKKion vi diras!(granda moviĝo)

ADJUNKTO RØRLUNDFuĝis? Forkurinta — kunli!Neeblas!

KONSULO BERNICKPor fariĝi lia edzino, sinjoro adjunkto. Kaj mi aldonas pli.(mallaŭte)Betty, regu vin, kaj portu tion, kio nun venas.(laŭte)Mi diras: Levu la ĉapelon por tiu viro; ĉar li grandanime prenis la pekon de aliulo sur sin. Miaj samcivitanoj, mi volas penetri el la malvero; ĝi estis preta venenigi ĉiun opan fibron en mi. Vi sciu ĉion.Miestis antaŭ dek kvin jaroj la kulpulo.

SINJORINO BERNICK(malrapide kaj treme)Karsten!

FRAŬLINO BERNICK(same)Aĥ, Johan —!

FRAŬLINO HESSELJen vi fine revenkis vin mem!

(Konsternita surprizo inter la ĉeestantaro.)

KONSULO BERNICKJes, miaj samcivitanoj, mi estis la kulpulo, kaj li forvojaĝis. La malicajn kaj malverajn onidirojn, kiuj poste disvastiĝis, ne povas homa potenco kontraŭ-pruvi. Sed pro tio mi ne kuraĝas plendi. Antaŭ dek kvin jaroj mi altiĝis pere de tiuj onidiroj; se mi nun pro ili falu, pri tio ĉiu ajn konsideru en si mem.

ADJUNKTO RØRLUNDKia fulma frapo! La elstarulo de la urbo —!(mallaŭte alsinjorino Bernick)Ho, kiel mi bedaŭras vin, sinjorino!

HILMAR TØNNESENKia konfeso! Nu, jen mi diru —!

KONSULO BERNICKSed neniu decido ĉi-vespere. Mi petas ĉiu ajn iri al la sia, — pripensi, — rigardi en si mem. Kiam trankvilo regas la animojn, montriĝos, ĉu mi perdis aŭ gajnis parolante. Adiaŭ! Mi ankoraŭ havas multon, multon por penti; sed tio koncernas nur mian konsciencon. Bonan nokton! For la festa luksaĵo. Tion ni ĉiuj sentas, ke tiaĵo ne havas sian ĝustan lokon ĉi tie.

ADJUNKTO RØRLUNDCerte ne.(mallaŭte alsinjorino Bernick)Forkurinta! Ŝi do estis al mi tute maldigna.(duonlaŭte al la festkomitato)Jes, miaj sinjoroj, post tio ĉi mi opinias, ke plej bone estas, ke ni foriru en kompleta silento.

HILMAR TØNNESENKiel oni de nun povu teni alte la standardon de la ideo, tio —. Uf!

(La informo intertempe iris flustre de buŝo al buŝo. Ĉiuj partoprenantoj en la standarda procesio foriras tra la ĝardeno.Rummel, SandstadkajVigelandforiras dum vigla, sed mallaŭta disputo.Hilmar Tønnesenŝteliras elen dekstre. En silento restas en la salonokonsulo Bernick, sinjorino Bernick, fraŭlino Bernick, fraŭlino Hesselkajplenrajtigito Krap.)

KONSULO BERNICKBetty, ĉu vi havas pardonon por mi?

SINJORINO BERNICK(rigardas lin ridete)Sciu, Karsten, ke nun vi malfermis por mi la plej ĝojan esperon dum multaj jaroj!

KONSULO BERNICKKiel —?

SINJORINO BERNICKDum multaj jaroj mi kredis, ke mi iam posedis vin, sed poste perdis vin. Nun mi scias, ke mi neniam posedis vin; sed mi gajnu vin.

KONSULO BERNICK(ĉirkaŭbrakas ŝin)Ho, Betty, vi jamgajnismin! Tra Lona mi unue lernis koni vin. Sed nun Olaf venu.

SINJORINO BERNICKJes, nun vi ricevu lin. — Sinjoro Krap —!

(Ŝi parolas mallaŭte kun li en la fono. Li eliras tra la ĝardena pordo. Dum tio kio sekvas estingiĝas laŭvice ĉiuj tralumaĵoj kaj lumoj en la domoj.)

KONSULO BERNICK(mallaŭte)Dankon, Lona, vi savis la plej bonan en mi — kaj por mi.

FRAŬLINO HESSELĈu ion alian mi volis?

KONSULO BERNICKNu ĉu, — aŭ ĉu ne? Mi ne tute komprenas vin.

FRAŬLINO HESSELHm —

KONSULO BERNICKDo ne malamo? Ne venĝo? Kial vi do revenis transen?

FRAŬLINO HESSELMalnova amikeco ne rustas.

KONSULO BERNICKLona!

FRAŬLINO HESSELKiam Johan rakontis al mi tion pri la mensogo, mi ĵuris en mi mem: La heroo de mia juneco staru libera kaj vera.

KONSULO BERNICKHo, kiom malmulte mi mizera homo meritis tion de vi!

FRAŬLINO HESSELJes, se ni virinoj demandus pri la gajno, Karsten —!

(Ŝipkonstruisto Aŭnevenas kunOlafde la ĝardeno.)

KONSULO BERNICK(al li renkonte)Olaf!

OLAFPatro, mi promesas, ke mi neniam plu —

KONSULO BERNICKForkuros?

OLAFJes, jes, tion mi promesas al vi, patro.

KONSULO BERNICKKaj mi promesas al vi, ke vi neniam ekhavos kaŭzon por tio. De nun vi kresku, ne kiel heredanto demiavivotasko, sed kiel tiu, kiu mem havas vivotaskon atendanta.

OLAFKaj ĉu mi ankaŭ rajtas fariĝi, kion mi volas?

KONSULO BERNICKJes vi rajtas.

OLAFDankon. Do mi ne volas fariĝi kolono de la socio.

KONSULO BERNICKNu? Kial ne?

OLAFNe, ĉar mi kredas, ke tio estas vere teda.

KONSULO BERNICKVi fariĝu vi mem, Olaf; kaj la sekvo iru kiel ĝi povas. — Kaj Vi, Aŭne —

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEMi scias, sinjoro konsulo; mi havas mian maldungon.

KONSULO BERNICKNi daŭrigos kune, Aŭne; kaj pardonu al mi —

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEKiel? La ŝipo do ne forvelos ĉi-vespere.

KONSULO BERNICKĜi eĉ ne forvelos morgaŭ. Mi donis al Vi tro mallongan tempolimon. Ĝi bezonas pli profundan inspekton.

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEOkazu, sinjoro konsulo — kaj eĉ per novaj maŝinoj!

KONSULO BERNICKTiel estu. Sed profunde kaj honeste. Estas multo ĉe ni, kiu bezonas profundan kaj honestan riparon. Nun, bonan nokton, Aŭne.

ŜIPKONSTRUISTO AŬNEBonan nokton, sinjoro konsulo; — kaj dankon, dankon, dankon!(Li eliras dekstre.)

SINJORINO BERNICKNun ĉiuj estas for.

KONSULO BERNICKKaj ni estas solaj. Mia nomo ne plu lumas per fajraj literoj; ĉiuj lumoj estingiĝis en la fenestroj.

FRAŬLINO HESSELĈu vi dezirus ilin denove eklumigitaj?

KONSULO BERNICKNe por kiu ajn prezo en la mondo. Kie mi do estis! Vi timiĝos, kiam vi scios tion. Nun estas kvazaŭ mi revenis al konscio post veneniĝo. Sed mi tion sentas, — ke mipovosdenove fariĝi juna kaj freŝa. Ho, venu pli proksimen, — tuj apude ĉirkaŭ mi. Venu Betty! Venu, Olaf, mia knabo! Kaj vi, Marta; — ŝajnas al mi, ke mi ne vidis vin ĉiujn tiujn ĉi jarojn.

FRAŬLINO HESSELNe, tion mi efektive kredas; via socio estas socio de fraŭloanimoj; vi ne vidas la virinon.

KONSULO BERNICKVere, vere; kaj ĝuste tial, — nu,tiostaras fikse, Lona, — vi ne forvojaĝos de Betty kaj mi.

SINJORINO BERNICKNe, Lona, tion vi ne devas!

FRAŬLINO HESSELNe, kiel mi povus defendi forvojaĝo de vi, junuloj, kiuj komencos establi hejmon? Ĉu mi ne estas eduka patrino? Mi kaj vi, Marta, ni du maljunaj onklinoj —. Por kio vi rigardas?

FRAŬLINO BERNICKKiel la ĉielo klariĝas. Kiel lumas super la maro. “La Palmo” havas la feliĉon kun si.

FRAŬLINO HESSELKaj la feliĉon surŝipe.

KONSULO BERNICKKaj ni — ni havas longan seriozan labortagon atendanta; pleje mi. Sed ke ĝi venu; kunigu vin dense al mi, vi fidelaj veroamaj virinoj.Tionmi ankaŭ lernis dum tiuj ĉi tagoj: Estas vi virinoj, kiuj estas la kolonoj de la socio.

FRAŬLINO HESSELDo vi lernis kadukan saĝon, bofrato.(metas la manon peze sur lian ŝultron)Ho ne; la spiritoj de vero kaj libereco, —tiujestas la kolonoj de la socio.

Kurteno

Back to IndexNext