Vivo kaj verkado de Chamisso.
Adelberto deChamisso[F2]naskiĝis la 30. I. 1781 en Ĉampanio. Naŭjara li elmigris kun siaj gepatroj al Pruslando. Tie li komencis en 1798 la soldatan karieron enirante infanterian regimenton; li restis ankaŭ, kiam liaj gepatroj reiris Franclanden. La indigno pri la kapitulaco deHamelninstigis lin, forlasi la militistan profesion. Pasiginte kelke da tempo en sia naskolando, li ekdediĉis sin en 1812 al universitataj studoj kaj pli poste ĝoje akceptis la inviton al partopreno en mondvojaĝo kun filo de la komedia verkistoKotzebue; li esperis, trovi per ĝi liberigon de la interna malharmonio, kiun kaŭzis en li la bataloj pro libereco. En 1818 li edziĝis kaj ricevis ŝtatan oficon en scienca fako. Tri jarojn, post kiam li estis eknomata membro de la Akademio de l’ Sciencoj, li mortis la 21. VIII. 1838, viktimo de speciale forta atako de kronika bronkito.
Liaj unuaj literaturaĵoj estis poemoj. SekvisPetro Schlemihl, kiu estas tradukita en preskaŭ ĉiujn lingvojn de kulturo; la jaro de ĝia estiĝo estas 1813, kaj spegulas sin en ĝi la tiamaj malkvieto kaj senceleco de la aŭtoro mem. Kune kunGaudyla poeto germanecigis laChansons(Kantaĵojn) deBérangerkaj redaktis dum kelke da tempo laMusenalmenach(Almanakon de l’ muzoj). Kvankam laŭ naskiĝo Chamisso ja estis franco, li sukcesis la unua, doni al la tercetoj pure germanan karakteron; ekz. en siaj poemojRetraite(Vespersignalo),MatteoFalcone, der Korse(..., la korsikano)[F3]kaj, speciale citinda,Salas y Gomez. Krom la lingvistikaĵoÜber die Hawaische Sprache(Pri la havaja lingvo) Chamisso postlasis ankoraŭ aliajn sciencajn verkojn, precipe naturhistoriajn:De animalibus quibusdam e classe vermium Linnaei etc.(Pri iaj bestoj el la klaso de l’ vermoj laŭ Linné k. s.),Übersicht der in Norddeutschland vorkommenden nützlichsten und schädlichsten Gewächse(Epitomo de la plej utilaj kaj de la plej malutilaj kreskaĵoj troviĝantaj en Nord-Germanio),Bemerkungen und Ansichten auf einer Entdeckungsreise unter Kotzebue(Rimarkoj kaj opinioj dum eltrova vojaĝo direktita deKotzebue) kajBeschreibung einer Reise um die Welt(Priskribo de vojaĝo ĉirkaŭ la mondo).
Se franc’ germanon nun renkontasKaj noble ardas ĉies kor’,Tuj kaptas ili kun fervor’La glavon, kaj batal’ ekfontas.Pli alta kampo de batal’Kunigas nin, en flam’ pli hela.Ho glor’ al vi, amik’ fidela,Kaj al la liga ideal’!
Se franc’ germanon nun renkontasKaj noble ardas ĉies kor’,Tuj kaptas ili kun fervor’La glavon, kaj batal’ ekfontas.
Pli alta kampo de batal’Kunigas nin, en flam’ pli hela.Ho glor’ al vi, amik’ fidela,Kaj al la liga ideal’!
1813.Fouqué[F4].