CANTOS POPULARES GALLEGOS

(Tuy)

Esta noite de NadalPer ser noite d'alegria,Camiñando vay XoséA mais a virxen Maria.Camiñan para BelenPara xegaren de dia.Quando a Belen xegaronToda a xente dormia;Arrimaron-se a unha peñaÓ pé d'unha fonte fria.San Xosé foi buscar lumbre,Até lumbre non tragia:—Abre las portas, portero,A Xosé e a Maria.«Estas portas son de ferro,Non s'abren até el dia.»Bajaron anxos del cieloQue rico lumbre tragian.Ap.Romania, t. VI, p. 260—1873.

Esta noite de Nadal

Per ser noite d'alegria,

Camiñando vay Xosé

A mais a virxen Maria.

Camiñan para Belen

Para xegaren de dia.

Quando a Belen xegaron

Toda a xente dormia;

Arrimaron-se a unha peña

Ó pé d'unha fonte fria.

San Xosé foi buscar lumbre,

Até lumbre non tragia:

—Abre las portas, portero,A Xosé e a Maria.«Estas portas son de ferro,Non s'abren até el dia.»Bajaron anxos del cieloQue rico lumbre tragian.

—Abre las portas, portero,

A Xosé e a Maria.

«Estas portas son de ferro,

Non s'abren até el dia.»

Bajaron anxos del cielo

Que rico lumbre tragian.

Ap.Romania, t. VI, p. 260—1873.

(Tuy)

Juebes santo, juebes santo,Tres dias antes de Pascoa,Quando o Redemptor do mundoPor seus disciplos xamaba;Xamaba por un e un,Dous e dous se lle xuntaba.Despois que os tiña xuntos,D'esta maneira fallaba:«Qual de vós, disciplos mios,Quer morir por mi mañana?»Miran uños para otros,Niun lle voltou palabra,Senon San Xuan Bautista,Padricador da montaña.A roda da meia noiteXesus Christo camiñaba;Levaba unha cruz a cuestasDe madeira mui pesada;C'unha corda á gargantaD'onde os xudeus puxaban:Cada puxon que lle dabanXesus Christo arrodillaba.Xegou ao Monte Calvario,Tres Marias a xorar:Unha era Madalena,Otra era sua irmana,Otra era virxen pura,Que mais passion lle daba;Unha limpaball'os pés,Otra limpaball'a cara,Otra recogia o sangreQue Xesus Christo derrama.O sangre que lle caíaCaía en cal sagrado;O home que o bebeseSerá ben aventurado:N'este mundo será reiNo otro santo coronado.Quen esta oracion diseraTodos os vernes do anno,Gañaba un canto no cielo.Quen a sabe non a di,Quen a oye no a deprende,Dia do noso xuizoBerás que conto nos ten.Ap.Romania, t. VI, p. 260.

Juebes santo, juebes santo,

Tres dias antes de Pascoa,

Quando o Redemptor do mundo

Por seus disciplos xamaba;

Xamaba por un e un,

Dous e dous se lle xuntaba.

Despois que os tiña xuntos,

D'esta maneira fallaba:

«Qual de vós, disciplos mios,Quer morir por mi mañana?»

«Qual de vós, disciplos mios,

Quer morir por mi mañana?»

Miran uños para otros,Niun lle voltou palabra,Senon San Xuan Bautista,Padricador da montaña.A roda da meia noiteXesus Christo camiñaba;Levaba unha cruz a cuestasDe madeira mui pesada;C'unha corda á gargantaD'onde os xudeus puxaban:Cada puxon que lle dabanXesus Christo arrodillaba.Xegou ao Monte Calvario,Tres Marias a xorar:Unha era Madalena,Otra era sua irmana,Otra era virxen pura,Que mais passion lle daba;Unha limpaball'os pés,Otra limpaball'a cara,Otra recogia o sangreQue Xesus Christo derrama.O sangre que lle caíaCaía en cal sagrado;O home que o bebeseSerá ben aventurado:N'este mundo será reiNo otro santo coronado.

Miran uños para otros,

Niun lle voltou palabra,

Senon San Xuan Bautista,

Padricador da montaña.

A roda da meia noite

Xesus Christo camiñaba;

Levaba unha cruz a cuestas

De madeira mui pesada;

C'unha corda á garganta

D'onde os xudeus puxaban:

Cada puxon que lle daban

Xesus Christo arrodillaba.

Xegou ao Monte Calvario,

Tres Marias a xorar:

Unha era Madalena,

Otra era sua irmana,

Otra era virxen pura,

Que mais passion lle daba;

Unha limpaball'os pés,

Otra limpaball'a cara,

Otra recogia o sangre

Que Xesus Christo derrama.

O sangre que lle caía

Caía en cal sagrado;

O home que o bebese

Será ben aventurado:

N'este mundo será rei

No otro santo coronado.

Quen esta oracion diseraTodos os vernes do anno,Gañaba un canto no cielo.Quen a sabe non a di,Quen a oye no a deprende,Dia do noso xuizoBerás que conto nos ten.

Quen esta oracion disera

Todos os vernes do anno,

Gañaba un canto no cielo.

Quen a sabe non a di,

Quen a oye no a deprende,

Dia do noso xuizo

Berás que conto nos ten.

Ap.Romania, t. VI, p. 260.

(Puente de Domingo Florez)

Eu jungin os meus boisiñosE leveinos á arada,E no medio do carniño,Acordóuseme a aguillada.Tornei e volvin por elaTopei a porta fechada.—Abreme a porta, muller,Ábreme a porta, malvada.«Eu a porta non cha abroQue estou facendo a colada.Rompin a porta pra dentroFun por donde acostumaba,Subin pol-a escaleiraPara coller a aguillada,Vin estar un gato roxoDebaixo da miña cama.—Que é aquelo, muller,¿Que é aquelo, malvada?«É o gato do conventoQue anda tras da nossa gata.Unha machado collin,Fun a ver se o mataba.«Qué fas, meu home, qué fas?Que a min me bates a cara?»La Galicia, t. IV, 126.

Eu jungin os meus boisiñosE leveinos á arada,E no medio do carniño,Acordóuseme a aguillada.Tornei e volvin por elaTopei a porta fechada.

Eu jungin os meus boisiños

E leveinos á arada,

E no medio do carniño,

Acordóuseme a aguillada.

Tornei e volvin por ela

Topei a porta fechada.

—Abreme a porta, muller,Ábreme a porta, malvada.«Eu a porta non cha abroQue estou facendo a colada.

—Abreme a porta, muller,

Ábreme a porta, malvada.

«Eu a porta non cha abro

Que estou facendo a colada.

Rompin a porta pra dentroFun por donde acostumaba,Subin pol-a escaleiraPara coller a aguillada,Vin estar un gato roxoDebaixo da miña cama.

Rompin a porta pra dentro

Fun por donde acostumaba,

Subin pol-a escaleira

Para coller a aguillada,

Vin estar un gato roxo

Debaixo da miña cama.

—Que é aquelo, muller,¿Que é aquelo, malvada?«É o gato do conventoQue anda tras da nossa gata.

—Que é aquelo, muller,

¿Que é aquelo, malvada?

«É o gato do convento

Que anda tras da nossa gata.

Unha machado collin,Fun a ver se o mataba.

Unha machado collin,

Fun a ver se o mataba.

«Qué fas, meu home, qué fas?Que a min me bates a cara?»

«Qué fas, meu home, qué fas?

Que a min me bates a cara?»

La Galicia, t. IV, 126.

Vou a dar unha voltiñaDa sala para a cociña,Que me pareu a muller,Voulle asar unha sardinha.Miña nai aqui ll'estouDesde o dia en que chegamos,Que sin non me lle esquenceu,Non lle estou atribucado,Foille un dia da semana,Do mes do presente ano.Ja lle dixen que no marDéronnos queijo por rancho,Agua moura por almorzoCando vimolos gabachos.Eu gomitei como un cocho,Non atravesei bocado,Inda que estribaba os pésNão estaba quedo o barco.Chegamos a Santander,E de cote nos cebaronCon arroz e pan desfeitoPor que estabamos muy flacos.Cando gordos estivemosDe Santander nos botaronNun barco que era mui mouro,Era mui mouro aquel barco;Eralle un barco sin velas,E de cote fumegando;Tiña un forno con caldeirasMais grandes que sete armarios,E unhos ferros daban voltaQue iban zumbaleando,E por arte de virloqueIbamos todos andando.Diz que con agua fervendoAmáñan-se estes milagros:Miña nai, faga a esperenciaDo que seria este barcoQue eu por min teño dementresQue hade ser cousa d'encanto,Que seriam navoyeirosAqueles homes tiznados.Déalle moitas memoriasA Mingucho de Carballo,Á miña prima MaricaQue me coide aquel boi branco,E que me garde tamenPor Dios e todolos santosUnha sardiñina femia,Porque acá todos son machos.La Galicia, 89.

Vou a dar unha voltiñaDa sala para a cociña,Que me pareu a muller,Voulle asar unha sardinha.

Vou a dar unha voltiña

Da sala para a cociña,

Que me pareu a muller,

Voulle asar unha sardinha.

Miña nai aqui ll'estouDesde o dia en que chegamos,Que sin non me lle esquenceu,Non lle estou atribucado,Foille un dia da semana,Do mes do presente ano.Ja lle dixen que no marDéronnos queijo por rancho,Agua moura por almorzoCando vimolos gabachos.Eu gomitei como un cocho,Non atravesei bocado,Inda que estribaba os pésNão estaba quedo o barco.Chegamos a Santander,E de cote nos cebaronCon arroz e pan desfeitoPor que estabamos muy flacos.Cando gordos estivemosDe Santander nos botaronNun barco que era mui mouro,Era mui mouro aquel barco;Eralle un barco sin velas,E de cote fumegando;Tiña un forno con caldeirasMais grandes que sete armarios,E unhos ferros daban voltaQue iban zumbaleando,E por arte de virloqueIbamos todos andando.Diz que con agua fervendoAmáñan-se estes milagros:Miña nai, faga a esperenciaDo que seria este barcoQue eu por min teño dementresQue hade ser cousa d'encanto,Que seriam navoyeirosAqueles homes tiznados.Déalle moitas memoriasA Mingucho de Carballo,Á miña prima MaricaQue me coide aquel boi branco,E que me garde tamenPor Dios e todolos santosUnha sardiñina femia,Porque acá todos son machos.

Miña nai aqui ll'estou

Desde o dia en que chegamos,

Que sin non me lle esquenceu,

Non lle estou atribucado,

Foille un dia da semana,

Do mes do presente ano.

Ja lle dixen que no mar

Déronnos queijo por rancho,

Agua moura por almorzo

Cando vimolos gabachos.

Eu gomitei como un cocho,

Non atravesei bocado,

Inda que estribaba os pés

Não estaba quedo o barco.

Chegamos a Santander,

E de cote nos cebaron

Con arroz e pan desfeito

Por que estabamos muy flacos.

Cando gordos estivemos

De Santander nos botaron

Nun barco que era mui mouro,

Era mui mouro aquel barco;

Eralle un barco sin velas,

E de cote fumegando;

Tiña un forno con caldeiras

Mais grandes que sete armarios,

E unhos ferros daban volta

Que iban zumbaleando,

E por arte de virloque

Ibamos todos andando.

Diz que con agua fervendo

Amáñan-se estes milagros:

Miña nai, faga a esperencia

Do que seria este barco

Que eu por min teño dementres

Que hade ser cousa d'encanto,

Que seriam navoyeiros

Aqueles homes tiznados.

Déalle moitas memorias

A Mingucho de Carballo,

Á miña prima Marica

Que me coide aquel boi branco,

E que me garde tamen

Por Dios e todolos santos

Unha sardiñina femia,

Porque acá todos son machos.

La Galicia, 89.

(Cantiga das montañas)

Alta serriña do RañoTen moitas zarzas e penas,Donde o lobo fai o cocho,E os boutres berran nelas.Esta serra ten seus bosquesOnde o lobo fai o cocho,E o corzo e o porco bravoA mais tamen o raposo.Se por ela pasa alguenPode que se estemoreza,E pode que teña medoQue o lobo se lle apareza.Se certa a ser de noiteAló no mes de janeiro,Cando berra moito a lobaQue anda ó casticeiro.Hai que ter un gran coedadoDespois que ós corzos lles tirenQue hay ó Ponente un regatoPode ser que pra el biren.Está chea de carballosDe uzes e de acibros,Por ali é donde estánOs animais escondidos.Ten un calejo pequeñoAló na parte de ribaAli se arman as córdasCando hai a montaria.Esta serra é moi friaAló no tempo do inverno,Estan os boutres silvandoCo o frio e con o helo.Aló pra beas do NorteChamanll'o Pico de Vales.É o punto mais bonitoPra tirar ós animales.Pra se o Pico de ValesMáis pra fonte JandaviñaÉ pra donde o corzo e o porcoPolo regular camiña.O calejo que já dixenDonde se arma a montariaChamanlle Louseira VéllaDonde o lobo mais arrima.Desengaño ós cazadoresSe algun hai que ó Raño veña,Que vaya ganar as costasE que se aparte da leña.Pol o Sur de esta serra,Pasa o camiño real:Mirar cando o ladronciñoDe dentro das uzes sal.Desengaño ó pasageiroPase por el con coedado,Que nunca tuvo bon nomeEsa gran costa do Raño.Porque já non é o primeiroQue d'entre das uzes sal,Por eso algun ladronSofreo pena corporal.Estamos hoje no sigloCando houbo un suceson,Que o verdugo puxo aliA cabeça de un ladron.Por estes feitos e crimesQue socederon no Raño,Polo amor que teño á gentePor eso a desengaño.Na cabeceira hai un marcoFeito de unha pedra longa,Tres Auntamentos devideMonfero, Arauga, Irijoa.A sua gran fertuniñaDevide gran estension,Se algun non o conoceÉ o marco de Pion.

Alta serriña do RañoTen moitas zarzas e penas,Donde o lobo fai o cocho,E os boutres berran nelas.

Alta serriña do Raño

Ten moitas zarzas e penas,

Donde o lobo fai o cocho,

E os boutres berran nelas.

Esta serra ten seus bosquesOnde o lobo fai o cocho,E o corzo e o porco bravoA mais tamen o raposo.

Esta serra ten seus bosques

Onde o lobo fai o cocho,

E o corzo e o porco bravo

A mais tamen o raposo.

Se por ela pasa alguenPode que se estemoreza,E pode que teña medoQue o lobo se lle apareza.

Se por ela pasa alguen

Pode que se estemoreza,

E pode que teña medo

Que o lobo se lle apareza.

Se certa a ser de noiteAló no mes de janeiro,Cando berra moito a lobaQue anda ó casticeiro.

Se certa a ser de noite

Aló no mes de janeiro,

Cando berra moito a loba

Que anda ó casticeiro.

Hai que ter un gran coedadoDespois que ós corzos lles tirenQue hay ó Ponente un regatoPode ser que pra el biren.

Hai que ter un gran coedado

Despois que ós corzos lles tiren

Que hay ó Ponente un regato

Pode ser que pra el biren.

Está chea de carballosDe uzes e de acibros,Por ali é donde estánOs animais escondidos.

Está chea de carballos

De uzes e de acibros,

Por ali é donde están

Os animais escondidos.

Ten un calejo pequeñoAló na parte de ribaAli se arman as córdasCando hai a montaria.

Ten un calejo pequeño

Aló na parte de riba

Ali se arman as córdas

Cando hai a montaria.

Esta serra é moi friaAló no tempo do inverno,Estan os boutres silvandoCo o frio e con o helo.

Esta serra é moi fria

Aló no tempo do inverno,

Estan os boutres silvando

Co o frio e con o helo.

Aló pra beas do NorteChamanll'o Pico de Vales.É o punto mais bonitoPra tirar ós animales.

Aló pra beas do Norte

Chamanll'o Pico de Vales.

É o punto mais bonito

Pra tirar ós animales.

Pra se o Pico de ValesMáis pra fonte JandaviñaÉ pra donde o corzo e o porcoPolo regular camiña.

Pra se o Pico de Vales

Máis pra fonte Jandaviña

É pra donde o corzo e o porco

Polo regular camiña.

O calejo que já dixenDonde se arma a montariaChamanlle Louseira VéllaDonde o lobo mais arrima.

O calejo que já dixen

Donde se arma a montaria

Chamanlle Louseira Vélla

Donde o lobo mais arrima.

Desengaño ós cazadoresSe algun hai que ó Raño veña,Que vaya ganar as costasE que se aparte da leña.

Desengaño ós cazadores

Se algun hai que ó Raño veña,

Que vaya ganar as costas

E que se aparte da leña.

Pol o Sur de esta serra,Pasa o camiño real:Mirar cando o ladronciñoDe dentro das uzes sal.

Pol o Sur de esta serra,

Pasa o camiño real:

Mirar cando o ladronciño

De dentro das uzes sal.

Desengaño ó pasageiroPase por el con coedado,Que nunca tuvo bon nomeEsa gran costa do Raño.

Desengaño ó pasageiro

Pase por el con coedado,

Que nunca tuvo bon nome

Esa gran costa do Raño.

Porque já non é o primeiroQue d'entre das uzes sal,Por eso algun ladronSofreo pena corporal.

Porque já non é o primeiro

Que d'entre das uzes sal,

Por eso algun ladron

Sofreo pena corporal.

Estamos hoje no sigloCando houbo un suceson,Que o verdugo puxo aliA cabeça de un ladron.

Estamos hoje no siglo

Cando houbo un suceson,

Que o verdugo puxo ali

A cabeça de un ladron.

Por estes feitos e crimesQue socederon no Raño,Polo amor que teño á gentePor eso a desengaño.

Por estes feitos e crimes

Que socederon no Raño,

Polo amor que teño á gente

Por eso a desengaño.

Na cabeceira hai un marcoFeito de unha pedra longa,Tres Auntamentos devideMonfero, Arauga, Irijoa.

Na cabeceira hai un marco

Feito de unha pedra longa,

Tres Auntamentos devide

Monfero, Arauga, Irijoa.

A sua gran fertuniñaDevide gran estension,Se algun non o conoceÉ o marco de Pion.

A sua gran fertuniña

Devide gran estension,

Se algun non o conoce

É o marco de Pion.

La Galicia, t.IV, 276.

Elas eran tres comadres,E dun barrio todas tres;Juntaron unha merenda.Para ir ó Santo Andrés.Con seconequé,Con el peregil,Con domine és,Con trispilistas,Con domine olé, oléPola tua féNo souto d'AlbertoDe Jan Pirulé.Unha puxo trinta óvos,Para cada unha dez;Outra puxo unha empanada,De tres codos a otravés.Con seconequé, etc.Unha dixo: Vou por viño,Comadre, cánto traerei?Trai no máis canado e medio,Para volver outra vez.Con seconequé, etc.Unha dixo pola luna:Mira qué paniño ingrés;Outra dixo polo odre:Mira qué neno sin pés.Con seconequé, etc.Alá pola media noiteVen o marido de Inés,Pau a unha, pau a outra,Pau doulles, a todas tres.

Elas eran tres comadres,E dun barrio todas tres;Juntaron unha merenda.Para ir ó Santo Andrés.

Elas eran tres comadres,

E dun barrio todas tres;

Juntaron unha merenda.

Para ir ó Santo Andrés.

Con seconequé,Con el peregil,Con domine és,Con trispilistas,Con domine olé, oléPola tua féNo souto d'AlbertoDe Jan Pirulé.

Con seconequé,

Con el peregil,

Con domine és,

Con trispilistas,

Con domine olé, olé

Pola tua fé

No souto d'Alberto

De Jan Pirulé.

Unha puxo trinta óvos,Para cada unha dez;Outra puxo unha empanada,De tres codos a otravés.

Unha puxo trinta óvos,

Para cada unha dez;

Outra puxo unha empanada,

De tres codos a otravés.

Con seconequé, etc.

Unha dixo: Vou por viño,Comadre, cánto traerei?Trai no máis canado e medio,Para volver outra vez.

Unha dixo: Vou por viño,

Comadre, cánto traerei?

Trai no máis canado e medio,

Para volver outra vez.

Con seconequé, etc.

Unha dixo pola luna:Mira qué paniño ingrés;Outra dixo polo odre:Mira qué neno sin pés.

Unha dixo pola luna:

Mira qué paniño ingrés;

Outra dixo polo odre:

Mira qué neno sin pés.

Con seconequé, etc.

Alá pola media noiteVen o marido de Inés,Pau a unha, pau a outra,Pau doulles, a todas tres.

Alá pola media noite

Ven o marido de Inés,

Pau a unha, pau a outra,

Pau doulles, a todas tres.

Gallicia,III, 240. Colligidos da tradição popular por José Lopez de la Vega.

«Donde le dexas al tu buen amigo?Donde le dexas al tu buen amado?Ay, Juana, cuerpo garrido!Ay, Juana, cuerpo galano!—Muerto le dexo á la orilla del rio,Dexole muerto á la orilla del vaio.Ay, Juana, cuerpo garrido!Ay, Juana, cuerpo galano!«Canto me dás, volver he che le vivo?Canto me dás, volver he che le sano?Ay, Juana, cuerpo garrido!Ay, Juana, cuerpo galano!—Doyche las armas, y doyche el rocinoDoyche las armas, y doyche el caballo[64].Ay, Juana, cuerpo garrido!Ay, Juana, cuerpo galano!

«Donde le dexas al tu buen amigo?Donde le dexas al tu buen amado?

«Donde le dexas al tu buen amigo?

Donde le dexas al tu buen amado?

Ay, Juana, cuerpo garrido!Ay, Juana, cuerpo galano!

Ay, Juana, cuerpo garrido!

Ay, Juana, cuerpo galano!

—Muerto le dexo á la orilla del rio,Dexole muerto á la orilla del vaio.

—Muerto le dexo á la orilla del rio,

Dexole muerto á la orilla del vaio.

Ay, Juana, cuerpo garrido!Ay, Juana, cuerpo galano!

Ay, Juana, cuerpo garrido!

Ay, Juana, cuerpo galano!

«Canto me dás, volver he che le vivo?Canto me dás, volver he che le sano?

«Canto me dás, volver he che le vivo?

Canto me dás, volver he che le sano?

Ay, Juana, cuerpo garrido!Ay, Juana, cuerpo galano!

Ay, Juana, cuerpo garrido!

Ay, Juana, cuerpo galano!

—Doyche las armas, y doyche el rocinoDoyche las armas, y doyche el caballo[64].

—Doyche las armas, y doyche el rocino

Doyche las armas, y doyche el caballo[64].

Ay, Juana, cuerpo garrido!Ay, Juana, cuerpo galano!

Ay, Juana, cuerpo garrido!

Ay, Juana, cuerpo galano!

NOTAS DE RODAPÉ:[64]Ap. Baret,Les Troubadours, p. 208; compara este canto moderno com uma serranilha de el-rei D. Diniz.

[64]Ap. Baret,Les Troubadours, p. 208; compara este canto moderno com uma serranilha de el-rei D. Diniz.

1.º Pastor:—Toquen us gallegos,E canten os cregus;Toca galleguiño,Que nace o deusiño,2.º Pastor:—Eia, pues, tocae.3.º Pastor:—Nun queru.2.º Pastor:— Queru eu,Que Deus pode birPor bispo de Tuy.1.º Pastor:—Toquen as gaitasGodois e Xan Ruy.2.º Pastor:—Ao neno cantáeA Deus festexae,Folgae e folgae!3.º Pastor:—Nun queru.2.º Pastor:— Queru euQue Deus é gallegoQue nace entre bois.1.º Pastor:—Toquen as gaitasXan Ruy e Godois.Festexae en pasU rei garridiñoQue viste d'armiño2.º Pastor:—Nun cayas a darVoltas galleguiño,Que chora o deusiño.Todos:—Toquemos, bailemosXunto adoremosO neno que vemos.

1.º Pastor:—Toquen us gallegos,E canten os cregus;Toca galleguiño,Que nace o deusiño,

1.º Pastor:—Toquen us gallegos,

E canten os cregus;

Toca galleguiño,

Que nace o deusiño,

2.º Pastor:—Eia, pues, tocae.

3.º Pastor:—Nun queru.

2.º Pastor:— Queru eu,Que Deus pode birPor bispo de Tuy.

2.º Pastor:— Queru eu,

Que Deus pode bir

Por bispo de Tuy.

1.º Pastor:—Toquen as gaitasGodois e Xan Ruy.

1.º Pastor:—Toquen as gaitas

Godois e Xan Ruy.

2.º Pastor:—Ao neno cantáeA Deus festexae,Folgae e folgae!

2.º Pastor:—Ao neno cantáe

A Deus festexae,

Folgae e folgae!

3.º Pastor:—Nun queru.

2.º Pastor:— Queru euQue Deus é gallegoQue nace entre bois.

2.º Pastor:— Queru eu

Que Deus é gallego

Que nace entre bois.

1.º Pastor:—Toquen as gaitasXan Ruy e Godois.Festexae en pasU rei garridiñoQue viste d'armiño

1.º Pastor:—Toquen as gaitas

Xan Ruy e Godois.

Festexae en pas

U rei garridiño

Que viste d'armiño

2.º Pastor:—Nun cayas a darVoltas galleguiño,Que chora o deusiño.

2.º Pastor:—Nun cayas a dar

Voltas galleguiño,

Que chora o deusiño.

Todos:—Toquemos, bailemosXunto adoremosO neno que vemos.

Todos:—Toquemos, bailemos

Xunto adoremos

O neno que vemos.

App.º 5 dasTrovas e Cantares.

(Provincia de Lugo)

Ana, pariu á Santa Ana,Santa Ana pariu á Virgen,Señora Santa IsabelPariu á San Juan Bautista:Asin como estas cousiñas son certas,Meu señor San Antoniño de Padua,Eu lle pido é lle suplicoPol o libro en que leeu,Pol o cordon que cingeu,Pol a vision beatifica,Eu lle pido e suplicoQue me libre á facendiñaDe raposo é de raposa,E de can é de cadela,E de lobo é de lobella,Con sete brazas darredor,Meu señor San Antoniño de Padua.Cun padre nuestro é unha ave-mariaA miña facendiñaMe gobernaria.

Ana, pariu á Santa Ana,

Santa Ana pariu á Virgen,

Señora Santa Isabel

Pariu á San Juan Bautista:

Asin como estas cousiñas son certas,

Meu señor San Antoniño de Padua,

Eu lle pido é lle suplico

Pol o libro en que leeu,

Pol o cordon que cingeu,

Pol a vision beatifica,

Eu lle pido e suplico

Que me libre á facendiña

De raposo é de raposa,

E de can é de cadela,

E de lobo é de lobella,

Con sete brazas darredor,

Meu señor San Antoniño de Padua.

Cun padre nuestro é unha ave-maria

A miña facendiña

Me gobernaria.

Gallicia,IV, 105.

San Antonio bendito,Dádeme un home,Anque me mateAnque m'esfole.

San Antonio bendito,

Dádeme un home,

Anque me mate

Anque m'esfole.

Ap.Cantares gallegos, p. 71.

Arre cabaliño,Vamos a Belen,Que mañan é festa.Pasado tamen.Hoje é domingoMañan dia santo,Y hoje me deitoMañan me levanto.Sale para fóraCara de macaco,Tiroc'unha pedra,Fagoch'un buraco.Crou, crou,Chocos meus ovos,E logo vouCrou, crou.

Arre cabaliño,Vamos a Belen,Que mañan é festa.Pasado tamen.

Arre cabaliño,

Vamos a Belen,

Que mañan é festa.

Pasado tamen.

Hoje é domingoMañan dia santo,Y hoje me deitoMañan me levanto.

Hoje é domingo

Mañan dia santo,

Y hoje me deito

Mañan me levanto.

Sale para fóraCara de macaco,Tiroc'unha pedra,Fagoch'un buraco.

Sale para fóra

Cara de macaco,

Tiroc'unha pedra,

Fagoch'un buraco.

Crou, crou,Chocos meus ovos,E logo vouCrou, crou.

Crou, crou,

Chocos meus ovos,

E logo vou

Crou, crou.

Galicia,IV, 107.

—Miñato miñato,«Que levas no plato?«Leite callado.—Quen cho callou?«Marica do rei.—Cala, cala,Que eu llo direi:

—Miñato miñato,

«Que levas no plato?

«Leite callado.

—Quen cho callou?

«Marica do rei.

—Cala, cala,

Que eu llo direi:

Vaite chuvia,Vente sol,Pol os camposD'arrebol.Que te chamaTeu padriño,Para arrolal o miniño,Que che ha de dar,Pan e viño.Cando chove e fai solAnda o demo por Ferrol,Con un saco dalfileresPara pical as mulleres.

Vaite chuvia,Vente sol,Pol os camposD'arrebol.Que te chamaTeu padriño,Para arrolal o miniño,Que che ha de dar,Pan e viño.

Vaite chuvia,

Vente sol,

Pol os campos

D'arrebol.

Que te chama

Teu padriño,

Para arrolal o miniño,

Que che ha de dar,

Pan e viño.

Cando chove e fai solAnda o demo por Ferrol,Con un saco dalfileresPara pical as mulleres.

Cando chove e fai sol

Anda o demo por Ferrol,

Con un saco dalfileres

Para pical as mulleres.

(Paroquia de Sola)

Amiguiñas de MiguelTodas cargadas de mel,E de mel e de maduro,Ribirese don Gregorio del Mulo.—¿Que hai n'aquel tellado?«Un gato desfolado.—¿Qué hai n'aquella artesa?«Unha vella tesa.—¿Qué hai n'aquela horta?«Unha vella morta.—¿Qué hai n'aquel buratiño?«Unha campanilla.—¿E como fai?Tilin, tilin, tilin, tilin[65].—Meu compadre veu?«Veu.—E que me trouxo?«Un cordonsiño—De que color?«De verde limon.Sopitaipon, de verde limon,Sopitaipon.Miña Santiña,Miña Santasa,Miña cariñaDe calabasa.

Amiguiñas de MiguelTodas cargadas de mel,E de mel e de maduro,Ribirese don Gregorio del Mulo.

Amiguiñas de Miguel

Todas cargadas de mel,

E de mel e de maduro,

Ribirese don Gregorio del Mulo.

—¿Que hai n'aquel tellado?«Un gato desfolado.—¿Qué hai n'aquella artesa?«Unha vella tesa.—¿Qué hai n'aquela horta?«Unha vella morta.—¿Qué hai n'aquel buratiño?«Unha campanilla.—¿E como fai?Tilin, tilin, tilin, tilin[65].

—¿Que hai n'aquel tellado?

«Un gato desfolado.

—¿Qué hai n'aquella artesa?

«Unha vella tesa.

—¿Qué hai n'aquela horta?

«Unha vella morta.

—¿Qué hai n'aquel buratiño?

«Unha campanilla.

—¿E como fai?

Tilin, tilin, tilin, tilin[65].

—Meu compadre veu?«Veu.—E que me trouxo?«Un cordonsiño—De que color?«De verde limon.Sopitaipon, de verde limon,Sopitaipon.

—Meu compadre veu?

«Veu.

—E que me trouxo?

«Un cordonsiño

—De que color?

«De verde limon.

Sopitaipon, de verde limon,

Sopitaipon.

Miña Santiña,Miña Santasa,Miña cariñaDe calabasa.

Miña Santiña,

Miña Santasa,

Miña cariña

De calabasa.

—Que está na rua?«Uma espada nua.—Que está detraz da porta?«Uma velha morta,—Que está n'aquelle ninho?«Um passarinho.—Que está n'aquelle telhado?«Um gato pingado.—Vamos inchotal-o?Sápe! sápe, sápe, sápe!Ei de emprestarbosOs meus pendentes,Ei d'emprestarbosO meu collar:Ei d'emprestarchoCara bonitaSi me deprendesA pentear.

—Que está na rua?

«Uma espada nua.

—Que está detraz da porta?

«Uma velha morta,

—Que está n'aquelle ninho?

«Um passarinho.

—Que está n'aquelle telhado?

«Um gato pingado.

—Vamos inchotal-o?

Sápe! sápe, sápe, sápe!

Ei de emprestarbos

Os meus pendentes,

Ei d'emprestarbos

O meu collar:

Ei d'emprestarcho

Cara bonita

Si me deprendes

A pentear.

Ap.Cantares Gallegos.

Fun ó muhiño,D'o meu compadre,Fun po-lo vento,Vin pó-lo aire.Isca d'ahi,Galiña maldita,Isca d'ahiNô me mate-la pinta.Isca d'ahiGaliña ladrona,Isca d'ahiPra câs de tua dona.

Fun ó muhiño,D'o meu compadre,Fun po-lo vento,Vin pó-lo aire.

Fun ó muhiño,

D'o meu compadre,

Fun po-lo vento,

Vin pó-lo aire.

Isca d'ahi,Galiña maldita,Isca d'ahiNô me mate-la pinta.

Isca d'ahi,

Galiña maldita,

Isca d'ahi

Nô me mate-la pinta.

Isca d'ahiGaliña ladrona,Isca d'ahiPra câs de tua dona.

Isca d'ahi

Galiña ladrona,

Isca d'ahi

Pra câs de tua dona.

Ibid.

NOTAS DE RODAPÉ:[65]Variante portugueza: (Minho).

[65]Variante portugueza: (Minho).

(Poenteareas)

Chorin, chorinTrás torre andaba,Se a torre caiaChorin se alegraba.Fun ó montePrantei unha estaca,E o tiroliroVolven para a casa.Vai para o monteMira pra casa,Ven para casaMira pro monte.No monte nace,No monte se cria,Chegando á casaNunca hai alegria.Terra branca,Semente negra,Cinco aradoresE unha chabella.Non está nado,Nin por nacer,Non é Dios,E pode ser.Alto pepinoRedondo molete,Que chova, que neve,Jamais se derrete.Tacon sobre tacon,E tacon do mismo pano,Si no cho digo chora,Non acertas en un ano.Estudiante lareiroQue estudias tras do lar,¿Cando t'hei de ver lareiroDal a volta no altar?Estudiante que estudiasNo arte da theologia,Dime, ¿que ave é aquella.Que ten peitos e cria?Que cousa é cousaQue ten un dente,E chama por toda a gente?Calza de ferro,Viste de liño,E tirase cun garabulliño?¿Qué cousa e que sempre anda;E nunca chega á casa de seu dono?Tres pés con croa,Trepia son, tontona?Qué cousa é cousa.Que pon o cu na lousa?

Chorin, chorinTrás torre andaba,Se a torre caiaChorin se alegraba.

Chorin, chorin

Trás torre andaba,

Se a torre caia

Chorin se alegraba.

Fun ó montePrantei unha estaca,E o tiroliroVolven para a casa.

Fun ó monte

Prantei unha estaca,

E o tiroliro

Volven para a casa.

Vai para o monteMira pra casa,Ven para casaMira pro monte.

Vai para o monte

Mira pra casa,

Ven para casa

Mira pro monte.

No monte nace,No monte se cria,Chegando á casaNunca hai alegria.

No monte nace,

No monte se cria,

Chegando á casa

Nunca hai alegria.

Terra branca,Semente negra,Cinco aradoresE unha chabella.

Terra branca,

Semente negra,

Cinco aradores

E unha chabella.

Non está nado,Nin por nacer,Non é Dios,E pode ser.

Non está nado,

Nin por nacer,

Non é Dios,

E pode ser.

Alto pepinoRedondo molete,Que chova, que neve,Jamais se derrete.

Alto pepino

Redondo molete,

Que chova, que neve,

Jamais se derrete.

Tacon sobre tacon,E tacon do mismo pano,Si no cho digo chora,Non acertas en un ano.

Tacon sobre tacon,

E tacon do mismo pano,

Si no cho digo chora,

Non acertas en un ano.

Estudiante lareiroQue estudias tras do lar,¿Cando t'hei de ver lareiroDal a volta no altar?

Estudiante lareiro

Que estudias tras do lar,

¿Cando t'hei de ver lareiro

Dal a volta no altar?

Estudiante que estudiasNo arte da theologia,Dime, ¿que ave é aquella.Que ten peitos e cria?

Estudiante que estudias

No arte da theologia,

Dime, ¿que ave é aquella.

Que ten peitos e cria?

Que cousa é cousaQue ten un dente,E chama por toda a gente?

Que cousa é cousa

Que ten un dente,

E chama por toda a gente?

Calza de ferro,Viste de liño,E tirase cun garabulliño?

Calza de ferro,

Viste de liño,

E tirase cun garabulliño?

¿Qué cousa e que sempre anda;E nunca chega á casa de seu dono?

¿Qué cousa e que sempre anda;

E nunca chega á casa de seu dono?

Tres pés con croa,Trepia son, tontona?

Tres pés con croa,

Trepia son, tontona?

Qué cousa é cousa.Que pon o cu na lousa?

Qué cousa é cousa.

Que pon o cu na lousa?

La Gallicia, t.IV, 127.

Mingo, MingachoCara de cacho,Bico de ovella¿Quén che mandouTrebellar co a nena?Agora a nenaEstá barriguda;Juntall'os ovosPara a paridura.

Mingo, Mingacho

Cara de cacho,

Bico de ovella

¿Quén che mandou

Trebellar co a nena?

Agora a nena

Está barriguda;

Juntall'os ovos

Para a paridura.

Raposo, raposoDo cu piolloso,Non comal'o añoDe Pedro Castaño,Que vai na riveiraBuscal'a manteigaPara a mullerQue esta parideira,Na porta da eiraCun fillo varon,Chamado Anton,E entre tamañoComo un perillon.

Raposo, raposo

Do cu piolloso,

Non comal'o año

De Pedro Castaño,

Que vai na riveira

Buscal'a manteiga

Para a muller

Que esta parideira,

Na porta da eira

Cun fillo varon,

Chamado Anton,

E entre tamaño

Como un perillon.

Galicia, t.IV, p. 6.

Padre nuestro pequeniñoLévame por bo camiño,Aló fun, aló cheguei,Tres Marias encontreiPreguntando por Jesus,E Jesu'staba na cruz,E na cruz e no altarCos peiños a sangrar;—Ténte, tente Madanela,Non vos veñas lastimar;Que estes son os traballiñosQue por vos ei de passar.

Padre nuestro pequeniño

Lévame por bo camiño,

Aló fun, aló cheguei,

Tres Marias encontrei

Preguntando por Jesus,

E Jesu'staba na cruz,

E na cruz e no altar

Cos peiños a sangrar;

—Ténte, tente Madanela,

Non vos veñas lastimar;

Que estes son os traballiños

Que por vos ei de passar.

Ibid.

Santo que estás no canizoTira castañas abaixo;Tira das mais graudiñas,Que ás pequenas non me baixo.San Amaro era xastrePero despois foi ladron,Non houve xastre no mundo.Que non roubase un calzon.Unha vella fixo papas,E o pote botonllas fóra,Hay un ano que foi esto,E ainda hoxe a vella chora.Señor San Juan de ortorio,Feito de pau d'ameneiro,Primo carnal dos meus zocos,Hirman do meu tabaqueiro.A dar fé á un que morreraFoy un escribano torto,Mais él á poder de crucesFixo parolar ó morto.As costureiras d'ahora,Foron feitas ó sisel;Son amiguiñas dos homes,Como as avellas do mel.O crego foi a o moiño,Meteu a cabeza dentro,Trouxo a fariña na croa,Para facer o formento.O crego foi ó moiño,E caeu da ponte en baixo,Acudi ó crego, nenas,Que vai pol o rio abaixo.Fun esta noite ó moiño,C'un fato de nenas novas,Elas todas en camisa,Eu no medio con cirolas.

Santo que estás no canizoTira castañas abaixo;Tira das mais graudiñas,Que ás pequenas non me baixo.

Santo que estás no canizo

Tira castañas abaixo;

Tira das mais graudiñas,

Que ás pequenas non me baixo.

San Amaro era xastrePero despois foi ladron,Non houve xastre no mundo.Que non roubase un calzon.

San Amaro era xastre

Pero despois foi ladron,

Non houve xastre no mundo.

Que non roubase un calzon.

Unha vella fixo papas,E o pote botonllas fóra,Hay un ano que foi esto,E ainda hoxe a vella chora.

Unha vella fixo papas,

E o pote botonllas fóra,

Hay un ano que foi esto,

E ainda hoxe a vella chora.

Señor San Juan de ortorio,Feito de pau d'ameneiro,Primo carnal dos meus zocos,Hirman do meu tabaqueiro.

Señor San Juan de ortorio,

Feito de pau d'ameneiro,

Primo carnal dos meus zocos,

Hirman do meu tabaqueiro.

A dar fé á un que morreraFoy un escribano torto,Mais él á poder de crucesFixo parolar ó morto.

A dar fé á un que morrera

Foy un escribano torto,

Mais él á poder de cruces

Fixo parolar ó morto.

As costureiras d'ahora,Foron feitas ó sisel;Son amiguiñas dos homes,Como as avellas do mel.

As costureiras d'ahora,

Foron feitas ó sisel;

Son amiguiñas dos homes,

Como as avellas do mel.

O crego foi a o moiño,Meteu a cabeza dentro,Trouxo a fariña na croa,Para facer o formento.

O crego foi a o moiño,

Meteu a cabeza dentro,

Trouxo a fariña na croa,

Para facer o formento.

O crego foi ó moiño,E caeu da ponte en baixo,Acudi ó crego, nenas,Que vai pol o rio abaixo.

O crego foi ó moiño,

E caeu da ponte en baixo,

Acudi ó crego, nenas,

Que vai pol o rio abaixo.

Fun esta noite ó moiño,C'un fato de nenas novas,Elas todas en camisa,Eu no medio con cirolas.

Fun esta noite ó moiño,

C'un fato de nenas novas,

Elas todas en camisa,

Eu no medio con cirolas.

(Salvatierra e Albeos)

Meniña, ti el-o démo,Que me andas atentando;Que no rio, que na fonte,Sempre te encontro lavando.Eu ben cho dixeu, meniña,Eu ben te desengañei,Dixeuche que era casado,¿Agora qué che farei?

Meniña, ti el-o démo,Que me andas atentando;Que no rio, que na fonte,Sempre te encontro lavando.

Meniña, ti el-o démo,

Que me andas atentando;

Que no rio, que na fonte,

Sempre te encontro lavando.

Eu ben cho dixeu, meniña,Eu ben te desengañei,Dixeuche que era casado,¿Agora qué che farei?

Eu ben cho dixeu, meniña,

Eu ben te desengañei,

Dixeuche que era casado,

¿Agora qué che farei?

Miña nai ten tres ovellasTodas tres mas ha de dar.Unha cega y outra coxa,Y outra que non pode andar.O casado casa quer,O solteyro no lla dan,O que hade ser casadoHa de saber ganar pan.

Miña nai ten tres ovellasTodas tres mas ha de dar.Unha cega y outra coxa,Y outra que non pode andar.

Miña nai ten tres ovellas

Todas tres mas ha de dar.

Unha cega y outra coxa,

Y outra que non pode andar.

O casado casa quer,O solteyro no lla dan,O que hade ser casadoHa de saber ganar pan.

O casado casa quer,

O solteyro no lla dan,

O que hade ser casado

Ha de saber ganar pan.

Por amor de vosso galoTreydora, mala viciña,Por amor de vosso galoPerdin a miña galiña.

Por amor de vosso galo

Treydora, mala viciña,

Por amor de vosso galo

Perdin a miña galiña.

Pol amor da vosa lengoa,(Malo rayo ne la fenda)Pol amor de vosa lengoaPerdin a miña facenda[66].

Pol amor da vosa lengoa,

(Malo rayo ne la fenda)

Pol amor de vosa lengoa

Perdin a miña facenda[66].

Moreniño, moreniño,Moreno como unha mora,Non sei que tén o morenoQue a todo o mundo namora.O cura chamoume rosa,Eu tamen lle respondin;Desas rosas, señor cura,Non as ten no seu jardin.A Castilla van os homes,A Castilla por ganar;Castilla queda na terraPara quen quer traballar.Meniña, ponte direita,Que teu pae te quer casar;Ben direitiña me poño,Que me non podo baixar.Sardiñas frescas do mar,Quén che me déra un milleiro,Pantrigo de Rivadavia,Nenas do chan d'Amoeiro.Adios, casa de meu pai,Con tódalas catro esquinas,Que pra min já se acabaronAs entradas e salidas.Teño unha nena no Porto,Outra no Riveiro d'Avia;Se a do Porto é bonitaA do Riveiro lle gana.O Riveiro é alegre,Polo tempo da vendima,Que a vén faguer alegreAs nenas daló d'arriba.Anque son daló d'arribaAnque son da Carrasqueira,Tamen sei bebei o viñoComo os guapos da Ribeira.Cuidache porque era probeQue já me tiñas na man;Moitas cerdas ten un cochoE non sai de marran.A lua vae encuberta,Con panos de tafetan;Os ollos que me ben queren,Nesta terra non están.Casaivos, mozos, casaivos,Que as nenas baratas van;Vint'e cinco por un carto,Fiadas hastra o San Juan.

Moreniño, moreniño,Moreno como unha mora,Non sei que tén o morenoQue a todo o mundo namora.

Moreniño, moreniño,

Moreno como unha mora,

Non sei que tén o moreno

Que a todo o mundo namora.

O cura chamoume rosa,Eu tamen lle respondin;Desas rosas, señor cura,Non as ten no seu jardin.

O cura chamoume rosa,

Eu tamen lle respondin;

Desas rosas, señor cura,

Non as ten no seu jardin.

A Castilla van os homes,A Castilla por ganar;Castilla queda na terraPara quen quer traballar.

A Castilla van os homes,

A Castilla por ganar;

Castilla queda na terra

Para quen quer traballar.

Meniña, ponte direita,Que teu pae te quer casar;Ben direitiña me poño,Que me non podo baixar.

Meniña, ponte direita,

Que teu pae te quer casar;

Ben direitiña me poño,

Que me non podo baixar.

Sardiñas frescas do mar,Quén che me déra un milleiro,Pantrigo de Rivadavia,Nenas do chan d'Amoeiro.

Sardiñas frescas do mar,

Quén che me déra un milleiro,

Pantrigo de Rivadavia,

Nenas do chan d'Amoeiro.

Adios, casa de meu pai,Con tódalas catro esquinas,Que pra min já se acabaronAs entradas e salidas.

Adios, casa de meu pai,

Con tódalas catro esquinas,

Que pra min já se acabaron

As entradas e salidas.

Teño unha nena no Porto,Outra no Riveiro d'Avia;Se a do Porto é bonitaA do Riveiro lle gana.

Teño unha nena no Porto,

Outra no Riveiro d'Avia;

Se a do Porto é bonita

A do Riveiro lle gana.

O Riveiro é alegre,Polo tempo da vendima,Que a vén faguer alegreAs nenas daló d'arriba.

O Riveiro é alegre,

Polo tempo da vendima,

Que a vén faguer alegre

As nenas daló d'arriba.

Anque son daló d'arribaAnque son da Carrasqueira,Tamen sei bebei o viñoComo os guapos da Ribeira.

Anque son daló d'arriba

Anque son da Carrasqueira,

Tamen sei bebei o viño

Como os guapos da Ribeira.

Cuidache porque era probeQue já me tiñas na man;Moitas cerdas ten un cochoE non sai de marran.

Cuidache porque era probe

Que já me tiñas na man;

Moitas cerdas ten un cocho

E non sai de marran.

A lua vae encuberta,Con panos de tafetan;Os ollos que me ben queren,Nesta terra non están.

A lua vae encuberta,

Con panos de tafetan;

Os ollos que me ben queren,

Nesta terra non están.

Casaivos, mozos, casaivos,Que as nenas baratas van;Vint'e cinco por un carto,Fiadas hastra o San Juan.

Casaivos, mozos, casaivos,

Que as nenas baratas van;

Vint'e cinco por un carto,

Fiadas hastra o San Juan.

Back to Index Next