c 29.
’s Morgens syn de twee Assistenten weder naer lant gevaeren, om imant van de manspersoonen van ’t dorp aen boort te haelen, op dat sy sien souden dat wy recht ende justitie maintineerden. Syn met drie broers aen boort gecomen, twee ruyge gebaerde mannen ende een jonck man. Sy siende dat den delinquant voor de mast gestelt wert, ende den Schipper hem geslaegen hebbende, ende ick slaen soude, heeftden een myn vastgehouden, ende de dach[30]met cracht uyt myn hant geruckt, ende wesen de persoon sou van de mast wechgaen, sy wilden de dach over boort smacken, seggendeOryback, het is niet goet. Sy in de cajuyt loopende, seyden, dat sy aenNoiasackelck een rock ende houwer gegeven hadden, dat hy wel tevreden wesen soude, ende soo den Commandeur een rock aenNoiasackgeven wilde, dat sy dan haer houwers weder crygen souden met haer rocken. Den Commandeur de groote listicheyt ende giericheyt van desenNoiasackbemerckt hebbende, heeft de luyden wat getracteert, ende heeft haer naer lant laeten vaeren, seggende hy sou maecken dat sy haer rocken weder souden crygen. Corts syn met den Assistent Davit naer lant gestiert, hebbende een can slechte arack by ons; aen lant comende, gingen stracx inNoiasackshuys; vondenNoiasacksitten, siende heel stuerts, greep hem by de hant, ende wees, wy mosten vrolyck syn; ick quaem aen lant met hem eens vrolyck te syn, ende wees, most niet suer sien maer lachen; waerop hy myn toelachte, ende wees, ick soude by hem gaen sitten. Ick siende syn houwer ende knuppel achter hem liggen, greep die ende brocht dat heel in een ander hoeck van ’t huys, ende wees, dat was niet goet, maer mosten t’ saemen eens taback ende een arackien drincken, ’t welck hy met myn dede; creech hem soo veer, dat hy begon praetich te worden. Rontom saeten die drie broers met noch 4 à 5 andere manspersoonen, brocht het soo veer, dat sy allegaeder mannen, vrouwen ende het voorschreven meysie weltevreden ende vrolyck waeren. Ick rontom siende, sach de drie houwers enderocken liggen, syn opgestaen, ende die opgenomen ende in handen vanNoiasackgegeven, ende gewesen, hy sou de rocken ende houwers geven die sy toequaemen, dat het niet en docht anders luydens goet te neemen. Heeft het vrywillich gedaen, gaf elck syn eygen goet weder; waerover sy verblyt waeren, roependeTacoy, tacoy, vrient, vrient, waerop ick haer allegaeder een scheeps arackie heb laeten schencken, waeropNoiasacksyn beleeftheyt heeft getoont, ende schonck myn drie blaeden Japansche taback, seyde die heb ick van deKokagecregen; ’t welck is de Japander, by haer soo genaempt. Ick heb in myn afscheyt neemen de vrouwen ende kinderen met cleyne snuysteringe vereert, ende syn soo met vrientschap van haer gescheyden ende naer boort gevaeren. Ons water ende hout haelen ginck gestaedich voort; hebben op dien dach hout tot een besaens mast gehackt ende noch twee greene spieren.
d 30.
’s Morgens heeft den Commandeur een tent aen lant laeten oprechten, ende syn met alle man in de waepenen geweest. Syn soo door ende verby het dorp vanAckysgemarscheert, om de inwoonders eens te betoonen, indien ons imant quaet dede, dat wy oock op onse defentie stonden. Scheenen seer vervaert ende bevreest te syn, maer alsoo sy saegen dat wy haer geen quaet en deden, ginck de vrees haest over. Syn weder by de tent gemarscheert, alwaer de Crancbesoecker een predicatie gelesen heeft uyt den 16denpsalm, het 4devaers. Hebben alsdoen t’ saemen wat gegeten ende hebben dese baey genaemptde Goede Hoop; syn tegen den avont aen boort gevaeren. ’s Nachts hadden wy harde regen ende wint uyt den N.
e 31.
’s Morgens syn met het meeste scheepsvolck naer lant gevaeren, om het omgehackte ronthout uyt het boschop ’t strant te brengen, ende voorts aen boort sien te crygen; quaemen ’s middachts weder aen boort, brochten veel tacken met groote nooten aen boort, die meest ryp waeren. Hadden do. hout op de watercant gebrocht, om het met het toecomende hooch water aen boort te brengen; hebben oock hout tot wintboomen ende hantspaecken gehackt, synde berckenhout. Ons ronthout ’s avonts aen boort gecregen hebbende, haelden ons daegelycxs ancker t’huys, om ’s anderdaegs t’seyl te gaen.Soo lang als wy hier in de bay laegen, hebben wy geen gedierte by haer vernomen als honden, ende vier arenden, die wy van haer geruylt hebben voor twee handen vol Javaensche taback. Voorts het velwerck dat sy hadden, vertrou ick, dat sy ’s winters crygen, want het wilt somers hier niet is te becomen, door de dichticheyt van het bosch ende het lange gras. Dese bay soude welgelegen syn, om te overwinteren, des noots synde. Dese luyden syn ruych van baert, het halve hooft geschooren, voorts achter op ’t hooft lanck haer, de vrouwen haer hooft is met een crans geschooren. Het vrouvolck schynt seer eerbaer te syn, alsoo wy conden bemercken aen haer; als sy haer kinders de borst gaeven, bedeckten die seer nauw. Als hier een vrouw in de craem leyt, wort in een huysie alleen geleyt, tot dat de bestemde tyt verstreecken is; wert by de mans soo lang onsuyver gehouden. Als sy eenige straffe doen des doots schuldich ofte eenige van haer vyanden gevangen crygen, slaen die doot met een swaeren kneppel in de lenden. Voorts de strecking van de bay ende het incomen van dien met de diepte, is als by de caert can beoogen.
September.
f 1.
’s Morgens was ’t heel stil moy weder, hebben met het criecken van den dach wat bot ingecort, endeverwachten voorts het hooch water, lichten alsdoen het ancker ende boechseerden het gadt uyt; vonden in de kil 16 voet water. Terwyl wy met een voorebbe het schip met de boot lieten uyt boechseeren, is den Assistent Arnout Brouwer ende Davit Cassu, naerAckysgestiert met een cleyn prautie, om aenNoiasackeen Prince vlaggetie te vereeren. Wy quaemen tegen den middach by den eersten hoeck ten ancker op 3 vadem, steckgront; want de ebbe verloopen was ende de wint ons uyt de see tegenquaem. Corts daernae quaemen de twee Assistenten weder aen boort, ende werden uytgeley gedaen vanNoiasack, ende met noch twee prauwen met habytanten, dewelcke voor een adieu medebrochten menichte oesters ende appelties van roosen. Gaeven oock een van haer houwers aen den Commandeur, waertegen haer elck een cleetien is gegeven, ende syn soo met vrientschap gescheyden. Saegen noch een prauw comen van CaepSantanel; het scheen dat dese habytanten de andere niet wilden verwachten, maer syn met der haest wechgevaeren naerAckys. Dese prauw aen boort synde, was vol velwerck; als robbenvellen, elants, otters ende beeren, ende eenige by ons onbekende vellen; hadden oock een doode craenvogel ende eenige gedroochde visch; presenteerden het alles te verruylen voor Japansche rocken. De prauw quaem vanCoutsiaer, de habytanten waeren met haer vieren; drie waeren gecleet met rocken van vellen, den anderen had een geschilderde Japansche rock aen, ende was een oudt man, met een ruyge lange witte baert. Quaemen in ’t schip over, ende presenteerden haer waeren, maer daer en is niets van haer geruylt. Syn ’s nachts van boort gevaeren ende roeyden naervan der Lynseylant, om daer te vernachten. Onsvolck waeren ’s avonts uyt visschen gevaeren. Alsoo wy in de voornacht een N. coeltie cregen, schooten een schoot, dat sy aen boort souden comen; quaemen aen boort ende brochten een schoone soo visch mede, alwaer een groote steur onder was. Wy syn wat dichter ondervan der Lynseylant geseylt, ende hebben het aldaer geanckert op 8 vadem, steckgront; verwachtende den dach, om het rif met voorsichticheyt te passeeren, dat van CaepSantanelafstreckt; meest O.S.O. 13⁄4myl in see.
g 2.
’s Morgens omtrent twee ueren voor daech cregen wy een moy coeltie uyt een O., deden onse cours S., lichten ons ancker, het diepte al gaende af 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16 tot 18 vadem. Hielden het eylant het naest, liepen by de steyle W. hoeck uyt in see, om het rif terdegen te schouwen; dach synde saegen wy die voorige aen boort geweest synde habytanten ons naer comen roeyen, dan wy te hart voortgaende, keerden wederom naer de CaepSantaneltoe. Een myl W.1⁄2S. leyt de O. hoeck van de bay vanTacapsyvan de CaepSantanelaf. Wy buyten in see wesende, setten onse vaertuygen in. ’s Middachts giste CaepSantanelN.t.W. 4 mylen van ons, waeren volgens dien, op de breete van 42 gr. 52 min., ende 163 gr. 30 min. in de lengte, ende op de bevonden breete van 42 gr. 52 min.; diep 60 vadem, grauwe wasige santgront. Wat naer de middach cregen wy de wint O.S.O., lieten het ten naestenby N.waert over staen; 3 ueren naer de middach was ’t noch 90 vadem diep ende doen corts gront af. ’s Avonts scheen het eylantMossircaN.O.t.N. 7 mylen van ons, ende CaepCanaelN.t.O.1⁄2O. van ons. Saegen menichte van gevogelte. ’s Nachts was ’t motrich ende regenachtich weder met styve topseyls coelte.
a 3.
’s Morgens begon de wint al treckende naer het S. ende S.W. te loopen, ende voorder naer het W., de see hol aenschietende uyt een S.O.; wenden het alsdoen ende lieten het om de S.O. staen. ’s Middachts giste geseylt te hebben S.t.W. 11 myl, waeren volgens dien, op de breete van 42 gr. 9 min., ende op de lengte van 163 gr. 18 min.; deden alsdoen onse cours S.S.O. aen. Vier glaesen daernae saegen wy de CaepEroenin ’t W.t.N. 10 mylen van ons, vier ueren naer de middach deden wy onse cours S. aen. ’s Avonts saegen wy het hooge lant van CaepEroenin ’t W.N.W. van ons; saegen veel meeuwen vliegen. ’s Nachts de wint W.
b 4.
’s Morgens was de wint W.S.W. met goet weder. Giste ’s middachts geseylt te hebben S.1⁄2O. 16 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 41 gr. 3 min.; hebben dien dach getalyt ende gestaecht. Naer den middach de wint S.S.O. ende S.O., wenden het om de S.W. met een labber coeltie. ’s Nachts de wint S.O. ende S.O.t.S.
c 5.
’s Morgens hadden wy een betogen lucht, de wint S.O.t.S. Giste ’s middachts geseylt te hebben S.W.1⁄2W. 15 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 40 gr. 24 min., ende op de lengte van 162 gr. 27 min., ende bevonden breete van 40 gr. 24 min.; lieten het al S.W.waert overstaen tot ’s avonts, wenden het doen om de O.; de wint alsdoen S.S.W. In ’t uytgaen van de eerste wacht cregen wy de wint S.W. met regen ende styve coelte, naemen onse marsseyls in, ende in ’t inneemen der marsseyls is de schenckel van de loefbras ende het ly-geytouw aen stucken gebroocken, waerover ons groot marsseyl uyt de lyck geraeckt is; geyden voorts ons grootseyl op, lieten het met de fock ende besaen voort staen.Dese styve wint hielt aen tot in ’t vyfde glas van de tweede wacht, alsdoen wert het goet weder, cregen een N. wint, deden onse cours S. aen.
d 6.
’s Morgens goet weder, de wint N. met een labbercoeltie. Giste ’s middachts geseylt te hebben S. 8 mylen, waeren volgens dien, op de N. breete van 39 gr. 52 min., de lengte als vooren, ende op de bevonden breete van 39 gr. 54 min. Hadden van ’s ochtents in stilte gedreven tot ’s middachts. Cregen naer de middach een variabel labber coeltie uyt een S. ende S.W.
e 7.
’s Morgens was ’t moy weder met een cleyne coelte uyt een S.W., met een donckere betogen lucht met stilte, somtyts een variabel luchien. Giste ’s middachts geseylt te hebben S.O.t.S. 5 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 39 gr. 37 min., ende op de lengte van 162 gr. 42 min. Wat naer de middach saegen wy eenige walvisschen. Met sons onderganck cregen wy de wint S.S.O., deden onse cours S.W.t.S.; doen er 4 glaesen in de eerste wacht uyt waeren, cregen de wint S.W. met motregen, wenden ’t S.O.waert over. Hadden ’s ochtents de compassen op 8 gr. N.Oostering des naelts geleyt.
f 8.
’s Morgens moy weder met cleyne coelte, de wint uyt een S.W., ende wat op den dach variabel. Giste ’s middachts geseylt te hebben S.t.O.1⁄2O. 8 mylen, waeren volgens dien, op de gegiste breete van 39 gr. 6 min., ende op de lengte van 162 gr. 54 min., ende op de bevonden breete van 39 gr. 29 min., bevonden styven stroom om de N. te gaen; saegen eenich wier dryven. Naer de middach cregen wy een cleyn coeltie uyt een N. ende trock naer ’t O., deden onse cours W.S.W. ’s Avonts de wint N.O., stelden onse cours S.W. aen.
g 9.
’s Morgens was ’t een betogen lucht, de wint N.O., deden onsen cours W.S.W.; saegen omtrent 2 ueren naer sonnen opganck het lant in ’t W. van ons liggen omtrent 11 à 12 mylen. Bleven by de W.S.W. cours, tot dat wy het lant ten deele verkennen conden, ’t welck was de hoogeTaefelberchvan de O. cust vanJapan, deden alsdoen onse cours S.W. aen; saegen oock N.waert van ons het hooge lant vanNabo. Giste ’s middachts geseylt te hebben S.W.2⁄3W. 15 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 38 gr. 53 min., ende op de lengte van 162 gr. 2 min.. Alsdoen lach deTaefelberchwel soo N. als W.t.N. 8 à 9 mylen van ons; deden doen onse cours S.S.W. tot half naer middach, cregen doen de wint W.S.W., lieten het ten naestenby S.waert over staen; saegen groote raveling van stroom. Met sons-onderganck lach deTaefelberchN.W.t.W.1⁄2W. 10 mylen van ons. ’s Nachts de wint uyt een W.N.W. ende N.W., deden onse cours al by de wint over om de S.S.W. ende S.W.
a 10.
’s Morgens de wint N.N.W. met topseyls coelte, onse cours om de S.W. ende daernaer W.S.W. Omtrent 2 ueren voor middach cregen wy de O. cust vanJapanin ’t gesicht, ende lach in ’t W. ende W.S.W. van ons. Giste ’s middachts geseylt te hebben S.S.W.1⁄2W. 19 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 37 gr. 46 min., ende op de lengte van 161 gr. 6 min., ende op de bevonden breete van 37 gr. 38 min.; waeren 10 à 11 mylen buyten de wal. Is alsdoen geresolveert om onse cours om de O. te stellen, tot ontdecking van de Gout ende Silver rycke eylanden; waertoe de goede genaedige Godt gelieft syn segen te geven. Amen. Naer de middach ende ’s nachts het luchien variabel met veel stilte.
b 11.
’s Morgens moy weer als vooren met stilte, naer gissing geseylt O.t.N. 8 mylen, hadden de breete van 37 gr. 51 min. Naer de middach een labber coeltie uyt den S., variabel, als oock ’s nachts.
c 12.
’s Morgens moy weder, de wint S.O., onse cours ten naestenby O.waert over; wat op den dach cregen wy de wint S.S.O., de see styf aenschietende uyt een S.O. Giste ’s middachts geseylt te hebben O.N.O. 12 mylen, waeren volgens dien, op de gegiste breete van 38 gr. 9 min., ende op de lengte van 162 gr. 39 min., ende op de bevonden breete van 38 gr. 29 min. Vernaemen hier de stroom om de W. te loopen; waeren nu 28 mylen buyten de O. cust vanJapan. Saegen wat naer de middach een stuck hout dryven ende by menichte gevogelte vliegen. Tegen den avont begon ’t styf te motregenen, ende in de eerste wacht cregen wy een harde slachregen, ende in ’t laetste deel van do. wacht wert het stil tot 7 glaesen in de tweede wacht, cregen doen een coeltie uyt een W.S.W. met topseyls coelte; deden onse cours S.O. aen.
d 13.
’s Morgens was ’t een grauwe betogen lucht, giste ’s middachts geseylt te hebben O.t.S. 12 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 38 gr. 20 min.; maer bevonden te syn op de bevonden breete van 38 gr. 40 min., soo dat op noves bevonden de stroom styf om de N. te gaen; deden onsen cours S.O., de wint W. met holle deyninge uyt een S.; saegen veel meeuwen vliegen.
e 14.
’s Morgens was ’t moy weder, de wint N.W. ende N.N.W. met topseyls coelte, cours als vooren. Giste ’s middachts geseylt te syn S.S.O. 20 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 37 gr. 26 min., ende op de lengte van 164 gr. 16 min., ende op de bevondenbreete van 37 gr. 16 min., bevonden als nu de stroom gekentert te wesen, waeren nu 48 mylen buyten de O. cust vanJapan. Vingen 2 cleyne lantvogelties gelyck rietvinckies. ’s Nachts cregen wy een N. coelte.
f 15.
’s Morgens moy weder, de wint als vooren uyt een N.N.W. met holle deyninge uyt een N. Giste ’s middachts geseylt te hebben O.t.N. 17 mylen, waeren volgens dien, op de gegiste breete van 37 gr. 29 m., ende op de lengte van 165 gr. 38 min., ende op de bevonden breete van 37 gr. 24 min.; waeren doen 64 mylen buyten de O. cust vanJapan. Saegen veel steencroos ende een stuck hout dryven; deden onse cours N.O.t.O. aen; saegen naer de middach een stuck van een viercante balck dryven, synde viercant gehackt, lanck omtrent 11⁄2vadem ende 2 voet breet, ende scheen al lanck gedreven te hebben. De wint trock temet naer het N.N.O., ende continueerde die heele nacht.
g 16.
’s Morgens moy weder met een slappe N.N.O. coelte, met holle see uyt een N. Saegen voor de middach een groote schilpadt dryven, saegen veel cleyne clipmeeuwties ende ander groote meeuwen vliegen. Giste ’s middachts geseylt te hebben O.t.S. 16 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 37 gr. 12 min., ende op de lengte van 166 gr. 54 min., ende op de bevonden breete van 37 gr. 17 min.. Vingen weder een cleyn lantvogeltie corts naer de middach, gelyck een puttertie. De wint variabel met stilte; waeren nu omtrent 80 mylen buyten de O. cust vanJapan; met sons onderganck cregen wy de wint uyt een S.S.O., deden onse cours eerst N.O., ende daernaer O.N.O.; in de eerste wacht motregen, in ’t voorste van de tweede wacht cregen wy een styve wint uyt een S.; naemen beyde onse marsseyls in.
a 17.
’s Morgens was ’t al ongestaedich weder, met styve buyen uyt een S.S.O., met regen ende hol water, naemen onse bonets af ende reefden de besaen[31], de wint allengskens naer het S., S.S.W. tot het S.W. omloopende. Leyden ’s ochtents onse compassen op 10 gr. N.Oostering des naelts. Giste ’s middachts geseylt te hebben N.O.t.O. 16 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 37 gr. 53 min., ende op de lengte van 168 gr. 2 min. Bevonden alsdoen dat wy groote leccagie door onse laetpoort gecregen hadden, maeckten het van binnen soo veel dicht als conden. Wat naer de middach wert ’t moy weder, brochten onse bonets weer aen ende setten alle de seylen doen weder by, ende deden onse cours O. aen, de wint temet met een styf topseyls coeltie naer het W. omkringende; de holle deyninge draeyde al met de wint om. ’s Avonts hadden wy veel blixem in ’t S.O. ende in ’t S.S.O.
b 18.
’s Morgens was de wint W.N.W. met styve coelte; saegen een stuck hout dryven, ende veel meeuwen vliegen. Giste ’s middachts geseylt te hebben O. 38 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 37 gr. 53 min., ende op de bevonden breete van 38 gr. Stelden doen onse cours O.t.S. aen; waeren alsdoen 130 mylen buyten de O. cust vanJapan; de wint naem langsaem af ende liep in ’t N.W. ’s Nachts N. met stilte ende slecht water.
c 19.
’s Morgens was ’t heel mistich weder; setten voor de middach ons want aen. Giste ’s middachts geseylt te hebben O.t.S. 17 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 37 gr. 47 min., ende op de lengte van 172 gr. 38 min. De wint naer de middach naer het S.W. ende voorts naer het S. treckende, deden onse cours O.t.N. aen, ende corts daernae O.’s Nachts styve coelte, ’s avonts hebben wy onse compassen op een streeck N.Oostering geleyt.
d 20.
’s Morgens hadden wy moy weder, met een styve doorgaende wint met slecht water; saegen veel meeuwen vliegen; vervolgden onse cours om de O. Naer de middach ten 4 ueren cregen wy een styve coelte uyt een S.t.W., soo dat wy onse marsseyls innaemen. Tegen den avont de wint naer het W. treckende, maeckten de marsseyls weder by, met styve topseyls coelte; doen er drie glaesen in de eerste wacht uyt waeren, verhefte hem de see soo subyt met een W. styve wint, dat wy weder de marsseyls innaemen.
e 21.
’s Morgens was ’t helder ende claer weder, de wint W., hebben onse marsseyls weder bygemaeckt, vervolgende onse cours om de O.; cregen naer de middach de wint W.N.W. tot in de eerste wacht, doen N.W. ende de coelte loopende temet naer het N. ende voorts N.O. ende voorts naer het O.
f 22.
’s Morgens hadden wy moy helder weder, de wint tegen den middach S.O., ’s middachts S.O.t.S. met slappe topseyls coelte, met holle deyninge uyt een W.N.W.; maer cregen ’s nachts slecht water. ’s Nachts de wint S., treckende temet naer ’t S.S.W. met gemeen topseyls coelte.
g 23.
’s Morgens hadden wy moy weder, omtrent 2 ueren voormiddach saegen wy eenige puystebyters rontom het schip vliegen, met menichte grauwe ende witte meeuwen ende eenige swaluwen; stelden onse cours S.O.t.S. by de wint over. ’s Middachts giste geseylt te hebben O.t.S. 20 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 37 gr. 32 min., ende op de lengte van 181 gr. 12 min., ende op de bevonden breete van 37 gr. 31 min.; waeren alsdoen omtrent 240 mylen buyten de O. cust vanJapan. Ende alsoo wyvermoeden dat dese puystebyters uyt de S.O. van daen te comen, is geresolveert onse cours S.O.t.O. aen te stellen omtrent 50 mylen, om te ondersoecken of wy het eylantRica de Platealdaer mochten bejegenen. De wint S.W.t.S., ’s avonts vernaemen wy geen meer puystebyters; in ’t ondergaen van de son scheenen wy lant te sien in ’t W.t.S. van ons, alwaer wy naer toe gewent syn, W.waert over; de wint S.S.W. met slappe topseyls coelte. ’s Nachts hadden wy helder weder met claer gesicht.
a 24.
’s Morgens hadden wy claer helder weder, ’s nachts geseylt W.t.N. 7 mylen, maer vernaemen geen lant; syn wat naer sons-rysen gewent S.O.waert over, met een topseyls coelte ende een claere sonneschyn. ’s Middachts hebben wy onse compassen op 14 gr. N.Oostering geleyt; de see styf uyt een S.W. aenschietende. ’s Nachts moy weder, de wint S.S.W.
b 25.
’s Morgens was ’t moy weder, de wint S.S.W. met slecht water met een topseyls coelte. ’s Nachts weder ende wint als vooren.
c 26.
’s Morgens hadden wy moy weder, de wint als vooren; saegen eenige witte meeuwen. Wat voor de middach cregen wy een weynich regen. ’s Middachts is geresolveert onse cours O.S.O. aen te stellen tot ’s avonts ende als dan geen lant vernemende, onse cours om de O.N.O. aen te stellen. ’s Avonts niet vernemende, deden onse cours O.N.O. aen met een S.t.W. coelte ende helder weder.
d 27.
’s Morgens weder ende wint als vooren, omtrent 2 ueren voor de middach cregen wy de wint uyt een N.O. tot ’s middachts, alsdoen O.N.O. met een topseyls coelte, wenden het alsdoen N.waert over. Giste geseylt te hebben O1⁄2N. 21 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 36 gr. 13 min., endeop de lengte van 186 gr. 59 min., ende op de breete van 36 gr. 10 min.; saegen groote grauwe cockmeeuwen ende een witte pylstaert. De eerste wacht trock de wint naer het O. ende voorts naer het S.O., ende liep in de dachwacht naer het S.
e 28.
’s Morgens was ’t helder weder met claer gesicht, de wint S.W. met moye coelte, onse cours O.N.O. aen. Saegen naer de middach eenige troppen meeuwen; hadden ’s nachts helder gesicht.
f 29.
’s Morgens was ’t moy helder weder, de wint S.W. met een doorgaende styve coelte, deden ’s middachts onse cours O. aen, de wint alsdoen W. met styve doorgaende coelte ende heel hol water. ’s Nachts helder gesicht.
g 30.
’s Morgens was ’t moy weder met een styve W. wint, treckende allengskens naer het W.N.W. met heel hol water. ’s Avonts liep de wint naer het N.W. met helder ende claer weder ’s nachts.
October.
a 1.
’s Morgens was ’t moy helder weder met een styve N.W. wint ende hol water uyt een N.W.; saegen veel gevogelte. ’s Middachts naer gissing geseylt O.1⁄2S. 48 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 37 gr. 2 min., ende op de lengte van 198 gr. 17 min., ende op de bevonden breete van 36 gr. 56 min. Is alsdoen geresolveerd om weder te keeren van de O., ende onse cours cruysende om de W. te doen. Naer de middach noch O. geseylt 4 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 36 gr. 56 min., ende op de lengte van 198 gr. 37 min., waeren doen 460 mylen buyten de O. cust vanJapan. Wenden het alsdoen weder om, om onse cours weder om de W. te nemen, de wint synde N.N.W. met hol water uyt een N.N.W., ende tegen denavont de wint N.W.t.N., ende liep heel variabel in de tweede wacht. ’s Nachts wert ’t moy stil weder, cregen doen tegen den dach Oostelijck.
b 2.
’s Morgens was de wint O. met slappe coelte ende een grauwe lucht, alsdoen saegen wy een leuwerick rontom het schip vliegen, ende socht om daerop te rusten; maer door ’t loopen van ’t volck, vlooch weder van ’t schip af, om de W.S.W. Wy deden onse cours om de W. ’s Middachts was ’t stillekens, de wint naer de middach omloopende naer het N.W., ende voorts naer het O. ende tot het N.O., tegen den dach O.N.O. met doorgaende coelte; de deyninge uyt een N.O.
c 3.
’s Morgens was ’t moy weder met een moye wint uyt een O.N.O., treckende naer het O. ende O.S.O. met grauwe lucht. ’s Middachts de wint O.S.O., voort treckende naer het S.O., cregen naer de middach styve regen met holle deyninge uyt een N.O.; deden onse cours W.t.S. aen. ’s Nachts trock de wint weer naer het S.S.O. met styve coelte, lieten het voort staen met schover seylen, alsoo wy onse marsseyls in de eerste wacht innaemen; cregen hol water uyt een W.N.W., somtyts regen met caeckich weder.
d 4.
’s Morgens de wint naer het S. ende voorts naer het W.S.W. hebben het eerst naer sons-rysen gewent. Gewent synde mochten S.S.O. seylen, de wint W. tot ’s middachts, cregen doen harde buyen uyt een W.N.W. ende N.W.t.W. met hol water uyt een N.W.; lieten het met schover seylen om de S.W. staen. ’s Nachts de wint W.N.W. ende N.W. met styve buyen ende hol water, somtyts regen.
e 5.
’s Morgens de wint N.W. tot ’s middachts, met styve buyen ende hol water, cregen ’s middachts droochte. Bevonden dat ons de stroom styf om de S. gesethadde, wat naer de middach de wint N.N.W. al met styve buyen ende hol water, somtyts regen. ’s Nachts de wint al met styve buyen naer het N. treckende, maer naem in het laetste van de eerste wacht af, setten onse marsseyl weder by, ende de see begon vry wat te slechten. Worden op dato wys, als dat onse achtersteven ende oock de lastpoort veel leckagie bybrochten.
f 6.
’s Morgens de wint meest N. met topseyls coelte, met helder gesicht, onse cours W.N.W.; sloegen andere seylen aen; tegen den avont cregen wy een moye coelte uyt een N.O., deden onse cours om de W.N.W.. ’s Nachts de wint N.O. ende O. met redelyck gesicht.
g 7.
’s Morgens de wint O.N.O. met styf topseyls coelte, onse cours N.W., de wint naer het O. treckende; hadden ’s nachts redelyck gesicht.
a 8.
’s Morgens was ’t doncker, mistich weder, met een styve doorgaende S. ende S.O. wint, onse cours N.W.. bevonden de breete van 35 gr. 43 min. nae gissing; vervolchden onse cours N.W. tot ’s avonts, deden doen onse cours W.N.W. aen, met een S.O. wint, dewelcke ’s nachts in ’t S.S.O., tegen den dach in ’t S. liep; hadden by dach veel meeuwen gesien.
b 9.
’s Morgens hadden wy moy weder, de wint S.S.W. met cleyn topseyls coelte; naer gissing geseylt N.W.t.W.1⁄3W. 28 mylen, waeren volgens dien, op de gegiste breete van 36 gr. 39 min., ende op de lengte van 187 gr. 54 min., waeren op de bevonden breete van 36 gr. 42 min. Waeren nu 331 mylen buyten de O. cust vanJapan. Hadden sommige puystebyters gesien, ende oock een gevangen, maer waeren wat naer de middach al weder wech;de wint ’s middachts S.W. met claer weder, deden onse cours om de W.N.W. met slappe coelte by de wint over.
c 10.
’s Morgens de wint S.W. met cleyn topseyls coelte, met slecht water, hebben alsdoen de lastpoort dicht gecregen. Cregen naer de middach wat regen, maer corts daernaer weder helder weder. ’s Nachts de wint S.W., ende treckende temet naer het W.S.W., tegen den dach styve coelte.
d 11.
’s Morgens cregen de wint met sons-rysing uyt een N.N.O., met een grauwe donckere lucht, stelden onse cours S.W. aen; saegen veel groote grauwe meeuwen ende cleyne meeuwen, sommige swart, sommige bont. Cregen somtyts motregen, de see begon styf uyt een N.W. aen te schieten, waerop een styve N.O. wint volchde. ’s Nachts de wint als vooren, somtyts regen, tegen den dach de wint O.N.O.
e 12.
’s Morgens was ’t moy helder weder, de wint treckende naer het O., met een doorgaende coelte; deden ’s middachts onse cours W.t.S., ’s avonts de wint O.S.O. ende trock naer het S. ’s Nachts in de tweede wacht de wint S.W.t.S., tegen den dach S.W.
f 13.
’s Morgens wat naer sons-rysen cregen wy de wint N., voorts N.N.W. met topseyls coelte, de see begon hem heel hol te verheffen uyt een N.W.; saegen veel meeuwen vliegen. ’s Nachts de wint variabel van het N.N.W. tot het N.O. heen ende weer loopende, met cleyne coelte, maer hol water.
g 14.
’s Morgens wat op den dach cregen wy de wint O. met stilte ende een grauwe lucht, de deyninge styf uyt een N.W. aenschietende. ’s Nachts in de eerste wacht S. met motregen ende styf topseyls coelte, deden onse cours om de W.; tegen den dach cregen wy de wint W.S.W. met styve verheffing van wint;naemen onse marsseyls in, ende lieten het by de wint over staen met schover seylen.
a 15.
’s Morgens was de wint W.S.W., vingen een strantloopertie ende saegen er noch een rontom het schip vliegen; saegen oock een swaluw ende veel swarte meeuwen vliegen. Wat op den dach synde, cregen wy een swaere travaet van regen ende wint; de wint in ’t N. schietende, hielen voor wint om, ende lieten het W.t.N. aengaen, alsoo de wint stracx weer naer het N.N.O. liep, ende naem soeties af; sette tegen den middach onse marsseyls daer weder by. Giste ’s middachts geseylt te hebben W.t.N.1⁄2N. 11 mylen, waeren volgens dien, op de gegiste breete van 35 gr. 25 min., ende op de lengte van 179 gr. 48 min., ende op de bevonden breete van 35 gr. 19 min.; waeren 235 mylen buyten de O. cust vanJapan. Wat naer de middach cregen wy een topseyls coelte, de wint al treckende omloopende naer het N.O. ende voorts naer ’t O.N.O., onse cours W.t.N.; in de tweede wacht de wint O. met een moy coeltie.
b 16.
’s Morgens was ’t regenachtich weder, de wint O. met een betogen lucht; saegen eenige groote ende cleyne meeuwen vliegen. De wint styf door coelende, naer de middach uyt een N.O., ’s nachts in de eerste wacht O., in de tweede wacht variabel O. ende S., met groote stortregen ende styve doorgaende coelte. Tegen den dach cregen wy een swaere caeck, de marsseyls pas ingenomen synde, uyt een S.O. met een styve storm ende corts N. Alsoo wy doende waeren om het seyl op te geyen, is de wint uyt de ly gecomen, soo dat ons groot seyl op de mast viel, ende conden het selve niet neer crygen ofte opgeyen, soo dat het heel aen stucken geslaegen is; ende alsoo met het comen van dese harde wint ons fockecruyshout gebroocken was, was de fock heel schaloos; de besaen is oock losgewaeyt, soo dat wy die, noch heel schaloos synde, neer cregen. Hadden schrickelycke blixems in dit harde weer.
c 17.
’s Morgens hebben wy weder andere seylen aengeslaegen, alsoo de wint wat bedaert was; liepen met een styve storm ende N.O. wint ende met holle see uyt een N.O., met een opgearmde fock[32]om de W.S.W., met een donckere draeyende lucht; maer wat naer de middach onse blint er by om beter beniert[33]te wesen. Tegen den avont slechte de see ende de wint naem af, soo dat wy onse fock der viercant bysette met het schoverseyl; lieten het W.t.N. aengaen. ’s Nachts goet weder, de wint N.N.O. met doorgaende wint, in de tweede wacht de wint N.O., in de dachwacht O.N.O.
d 18.
’s Morgens was de wint N.O. ende N.N.O. met topseyls coelte, brachten ons bonnets[34]weder aen, ende setten de marsseyls daer weder by, lieten het al W.t.N. voort staen; naer de middach wert het heel moy stil weder met slecht water. Bevonden dat onse roerpen in ’t roer aen stucken was, hebben weder een ander daerin gestoocken; wy bevonden styve stroom om de S. te gaen.
e 19.
’s Morgens goet weder met claer gesicht, de wint S.O., saegen ’s ochtents een swaluw vliegen, was stillekens; hebben getalyt ende gestaecht. Saegen een van diergelycke visschen sonder staert, als by denCommandeur Quast saliger gevangen was[35]. Saegen oock croos ende veel besaens qualleties dryven, ende een witte pylstaert vliegen. ’s Middachts cregen wy een moye coelte uyt een S.W. ende W.S.W., lieten het al om de N.W. voort staen. Giste ’s middachts geseylt te hebben W.t.N. 12 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 35 gr. 51 min., ende op de lengte van 171 gr. 8 min., ende op de bevonden breete van 35 gr. 38 min.; waeren doen naer gissing 121 mylen buyten de O. cust vanJapan. ’s Avonts hebben wy de compassen op 11 gr. N.Oostering geleyt. Naer sons-onderganck stont de lucht heel leelyck in ’t N. ende N.W., wenden het om de S.W. om alhier wat te cruysen; de wint in ’t N.W. loopende met styve coelte, naemen onse beyde marsseyls ende blint in, dan de wint corts daernaer N. variabel, ende wert omtrent 2 ueren naer sons-onderganck stil. Cregen weder in ’t voorste van de tweede wacht, een moy coeltie uyt een N.W. met helder claer weder; sette onse marsseyls daer weder by, lieten het S.W.waert voort staen, de wint temet treckende naer het N.; tegen den dach de wint N. met slappe coelte ende slecht water.
f 20.
’s Morgens was ’t moy weder, dreven dien ochtent in stilte, bevonden ’s middachts dat ons de stroom styf om de S. geset hadde; cregen omtrent 11⁄2uer voor sons-onderganck een moye coelte uyt den S.; deden onse cours uyt een W.N.W.. Corts naer sons-onderganck was het weder stil, een glas in de eerste wacht cregen wy weder een moy luchien uyt den O., ende trock allengskens om naer het S.O., voortsnaer het S. ende tot het S.S.W. Omtrent half de tweede wacht begon de wint styf door te waeyen, naemen de marsseyls in, lieten het al W.N.W. voort staen.
g 21.
’s Morgens de wint S.S.W., met styve doorgaende wint, met motrich doncker weder, maeckten wat op den dach seyl; alsoo de wint tegen den middach naer het S.W. liep, ende heel hol water maeckte, naemen de blint ende besaen weder in, ende wenden het verscheyden reysen. Saegen dat onse groote rust wel een hantbreet afgeweecken was, dewelcke stracx weder gemaeckt wert, ende lieten het om de N.W. voort staen. Hadden ’s ochtents een swaluw gesien; ’s avonts de wint W.t.N. ’s Nachts begon ’t weer te beeteren ende de wint af te nemen, cregen de wint half in de tweede wacht W.N.W., wenden het S.W.waert over.
a 22.
’s Morgens moy weder, de wint W.N.W. met hol water uyt een S.W., sette onse beyde marsseyls daerby, lieten het al S.W.waert over staen, saegen 2 witte pylstaerten vliegen, ende een bos steencroos dryven; ’s middachts de wint W. Door verscheyden coursen geseylt N.N.W. 6 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 35 gr. 40 min., ende op de lengte van 169 gr. 8 min., maer bevonden ons op de breete van 36 gr. 1 min.; soo dat ons de stroom heel styf om de N. geset heeft, vermoeden het selve gecomen te syn door de styve S. winden; waeren alsdoen 108 mylen buyten de O. cust vanJapan. Corts naer de middach cregen wy de wint uyt een W.S.W., wenden het N.waert over. ’s Avonts de wint W., dewelcke hem 4 glaesen in de tweede wacht seer styf verhefte; naemen onse marsseyls in, lieten het by de wint N.N.W.waert over staen.
b 23.
’s Morgens was ’t hart weer gaende af, de wint N., met styf topseyls coelte, setten onse marsseyls by, wenden het W.waert over, met holle deyninge uyt een W. Giste door verscheyden coursen geseylt te hebben N.W.t.N. 14 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 36 gr. 48 min., ende op de lengte van 168 gr. 29 min., ende bevonden breete van 36 gr. 56 min.; waeren naer gissing 100 mylen buyten de O. cust vanJapan. ’s Ochtents hadden wy veel steencroos sien dryven, ende een witte pylstaert sien vliegen; tegen den avont quaem een tortelduyf by het schip vliegen, ende scheen heel moede te syn, ende socht te rusten, maer door ’t geloop van ’t scheepsvolck, is weder van ’t schip afgevloogen W.waert heen. ’s Avonts stillekens, ’s nachts in ’t uytgaen van de eerste wacht cregen wy een moy luchien uyt den N., treckende temet naer het N.O.
c 24.
’s Morgens was ’t een grauwe lucht, somtyts regen, de Wint N.O.; saegen voor de middach eenige drift soo van steencroos als hout dryven. Giste ’s middachts geseylt te hebben 22 mylen W.1⁄2S. aen, waeren volgens dien, op de breete van 36 gr. 47 min., ende de lengte van 166 gr. 40 min. Naer de middach de wint variabel van ’t N. tot het N.O., ’s nachts de wint meest N.N.O. met claer uytsicht; naemen in ’t voorste van de eerste wacht ons groot marsseyl in. De wint in de tweede wacht naer ’t N. loopende, begon styf door te coelen, soo dat wy voorts de rest van de nacht, verscheyden reysen ons voormarsseyl in ende uytgehaelt hebben, naer dien nadat het weder hem aen liet sien.
d 25.
’s Morgens de wint N. met styf topseyls coelte, setten ons schoverseyl ende groot marsseyl, blint ende voormarsseyl daer weder by, onse cours W., de wintN.N.O., treckende naer het N.O.; vernaemen de stroom om de S. te gaen, deden ’s middachts onse cours om de W.N.W.. ’s Nachts de wint N.; hoorden veel gecrysch van pylstaerten.
e 26.
’s Morgens was de wint N.N.W. met een moy topseyls coelte, de see hol aenschietende uyt een N.O. ende O.N.O., ende was helder weder. Saegen ’s ochtents eenige walvisschen ende corts daernaer het lant in ’t W.N.W., ende was naer gissing het hooge lant vanGissima. Giste ’s middachts geseylt te hebben W.t.N. 26 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 36 gr. 1 min., ende op de lengte van 161 gr. 54 min., ende op de bevonden breete van 36 gr. 8 min., soo dat het omtrent 10 mylen scheelde het lant, te weeten: de O. cust eer saegen als gegist hadden. Alsdoen lach de O. cust vanJapanomtrent 12 mylen van ons; ’s avonts lach het hooge lant vanGissima7 à 8 mylen van ons, ende was diep 70 vadem, swarte wasige santgront, leyden het met de steven t’ see, ende lieten het dryven, om ’s anderen daechts by deSantduynigehoeck soecken te comen; volgens resolutie getrocken op dato. In ’t voorste van de tweede wacht maeckten wy seyl, setten onse cours naer de wal toe, de eerste wacht diep 68 vadem, de tweede wacht diep 50 vadem, wasige gront, in de dachwacht diep 45 vadem, swarte santgront.
f 27.
’s Morgens saegen wy deSantduynigehoeck N.W. omtrent 5 mylen van ons, de wint N. met moy weder, seylden wat besuyden do. hoeck op de diepte van 13 vadem, soo dat deSantduynigehoeck N.O.t.N. 4 mylen van ons lach, alwaer omtrent 2 mylen van lant synde, ons 4 à 5 visschersbercken aen boort quaemen. Hadden veel visch, maer wilden geen vercoopen, ende hielden haer heel stuers, waerover wyverwondert waeren, wilden geen van haer overcomen, ende syn weder cort wech van boort gevaeren; soo dat wy onse seylen schrap gehaelt hebben, deden onse cours eerst S. ende voorts S.S.W. langs den wal. ’s Avonts lach de hoeck vanBoshoW.S.W. 7 mylen van ons, saegen de vijfWitte geplecktehoeck benoorden de hoeck vanBoshoin ’t W.t.N. van ons; saegen een heel hooge berch in ’t lant staen, recht op do. streeck over de vijfWitte geplecktehoeck heen. Hadden de berch, doen wy in ’t heenseylen waeren, niet gesien; hadden de diepte van 20 vadem, wasige santgront. ’s Avonts deden wy onse cours S. tot dat de eerste wacht uyt was, doen S.S.W.; de wint N.O.t.N., ende was alsdoen diep 98 vadem, conden geen gront opcrygen.
g 28.
’s Morgens was ’t motrich weder, met een doorgaende N.O.t.N. wint, omtrent 3 ueren voor de middach saegen wy de twee Noorder eylanden, by ons genaempt, het Suydelycxste hetPrinseende het Noordelycxste hetBarneveltseylant, ende liggen meest N.N.W. van hetOngeluckicheylant af; waervan hetPrinseeylant W. endeBarneveltseylant W.N.W. van ons lach, synde doen ’s middachts. Giste in dit etmael geseylt te hebben S.t.W.1⁄2W. 281⁄2myl, waeren volgens dien, op de N. breete van 33 gr. 561⁄2min., ende op de lengte van 160 gr. 5 min., ende op de bevonden breete van 33 gr. 58 min.; als wanneer wy onse cours naerBarneveltseylant naemen. Seylden tusschen hetBarneveltsende hetPrinseeylant door; meenden ree te vinden onder het W. eynt van hetBarneveltseylant, maer conden daer geen gront bewerpen, alhoewel wy dicht by do. eylant langs seylden. Dit eylant soo genaempt om dat daer een berch op stont, dien gestaedichroockte, ende op het laege lant het seer barnende ende roockte, vermoeden hetselve off branden van eenich lang gras ofte rif te syn. Als gy do. eylant N.O.t.O.1⁄2myl van u hebt, soo leyt hetPrinseeylant S.O.t.S. 31⁄2myl van u, ende siet in ’t W.1⁄2N. 1 myl van u veel hooge scherpe clippen boven water liggen, die haer opdoen als toorens; dan leyt oock noch een hooch eylant in ’t N.W.t.W. 5 mylen van u, ende in ’t N.N.W. eenige bergen, gelyckende eylanden, 6 mylen van u. Conden geen gront crygen, de wint N. synde, deden onse cours met een styve coelte S.t.O. met schoverseylen, tot 4 glaesen in de tweede wacht, geyden alsdoen de fock op, ende lieten het met de steven O.waert over liggen dryven; de wint doen N.N.O. met topseyls coelte, dreven om de S.W. met doncker, motrich weder.
a 29.
’s Morgens was ’t heel mistich weder met motregen, giste hetOngeluckicheylant S.S.W. van ons te liggen 5 mylen, sette onse cours S.S.W. aen. Omtrent 2 mylen do. cours geseylt hebbende, met een styve N.N.O. wint, saegen hetOngeluckicheylant, omtrent 3 mylen, op de streeck als vooren van ons; setten onse cours tusschen hetOngeluckicheylant, ende deRonde holmdoor, quaemen op de middach onder de S.W. sy van ’tOngeluckicheylant te ree op 47 vadem, grof sant met cleyne steenties vermengt, omtrent2⁄3myl van lant. Naer dat wy wat geset gelegen hadden, is eenJapanscheberck by het schip gecomen, alwaer wel 8 à 10 man in waeren; wilden niet aen boort comen, maer sy wuyfden dat wy aen lant souden comen, ende syn weder naer lant gevaeren. Waerover ick met de prauw geordonneert syn naer lant te vaeren, om te vernemen wat deze persoonen begeerden te hebben, ende om meteen te vernemen of wy hier geen volck ofte teycken van ’t jachtBreskensconden sien; maer van boort synde, conden de styve wint ende stroom, die om de N.W. liep, niet dootscheppen, mosten weder naer boort keeren. Doen wy hier geset laegen, lach deRonde holmN.W.t.W.1⁄2W. 11⁄2myl van ons.
b 30.
’s Morgens was ’t moy weder, de wint N.N.O. ende N.O.t.N.; syn met twee prauwen naer lant gecommitteert, om eenige gelegentheyt van ’t jachtBreskenste vernemen, ofte eenige gelegentheyt van het eylant. Aen lant comende met een wit vaentien, deden soo veel met eenige cleynicheden wech te schencken, dat de Japanders, waervan dit eylant gepeupeleert ende bewoont was, ons een coebeest vercoften ende 11 hoenderen ende eenige orangieappelen ende miecanties(?) ende eenige aert- ende andere boomvruchten. Sy wilden geen Spaensche realen hebben, sneden daer met haer houwers in, ende seyden, dat silver was niet goet; maer waeren met een elle root laecken ende een slecht gestreept cleetien tevreden; sy vraechden verscheyden reysen naer schrift, dan ick hielt myn of ick het niet verstont. Ick by de Baniosis (Banioos) aen lant sittende, wilden myn in ’t lant hebben by haer overste, stonden wel 100 Japanders met houwers op haer sy rontom myn; hielt haer soo lang in discours, tot dat het beest ende het ander goet in de prauw was; voer doen stracx naer boort. Hier stonden verscheyden groote bercken op ’t lant, waeronder 2 groote lastbercken waeren; maer conden geen teycken van het jachtBreskensvernemen ofte sien. In ’t wechvaeren riepen de Baniosis, ick sou morgen wedercomen. Sy voerden 3 cleyne bercken van lant, dewelcke naer deRonde holmvoeren; do. holm was oock bewoont, hier was geen rivier, als voeren in een gadt after eenige clippen, of ’t een haventie was. Hier waeren veel vrouwen ende kinderen op ’t lant, ende was overvloedich van ossen ende coebeesten; dan conden geen silver ofte gout vernemen, als aen haer heften ende plaeten van haer houwers. ’s Avonts is geresolveert, alsoo hiervoor ons niet sonders by de Japanders was te verrichten, dat wy t’seyl souden gaen ende onse reys naerTayouanop ’t cortst soecken te vervorderen; syn met den doncker t’ seyl gegaen, deden vooreerst onse cours S.S.W. met een N.O. wint.
c 31.
’s Morgens de wint als vooren N.O., onse cours S.W.; alsdoen lach hetOngeluckicheylant N.N.O. 9 mylen, ende hetSuydereylant O.S.O. 4 à 5 mylen van ons. Is alsdoen geresolveert, om onse cours W.t.S. aen te stellen, recht naer de S.O. hoeck vanCikokotoe. ’s Middachts lach hetOngeluckicheylant N.O.t.N. 16 mylen van ons, ende hetSuydereyl. O. 8 mylen. ’s Nachts de wint N. met slappe topseyls coelte.
November.
d 1.
’s Morgens was ’t moy weder, de wint N., somtyts stillekens, ’s middachts liep de wint naer ’t S.W. ende W.S.W. met cleyn topseyls coelte, lieten het N.W.waert over staen; saegen veel steencroos dryven. ’s Nachts de wint S.O. met topseyls coelte, lieten het by de wint W.O.W. over staen.
e 2.
’s Morgens de wint S.W., cregen een styve slachregen, naemen beyde marsseyls in; wat op den dach wert het weer goet weder, setten beyde marsseyls weder by. Giste ’s middachts geseylt te hebben N.W.1⁄2W. 15 mylen, waeren volgens dien, op de gegiste breete van 32 gr. 351⁄2min., ende op de lengte van 156 gr. 46 min., ende op de bevondenbreete van 32 gr. 35 min.; saegen veel steencroos dryven, de wint treckende temet naer het N., wenden het W.waert over. Omtrent 5 glaesen naer de middach, saegen wy 2 cleyne hooge eylanden in het N.O.t.O. 12 mylen van ons; omtrent 4 ueren naer de middach, saegen do. eylanden N.O.t.O. van ons, ende conden die pas beoogen. Saegen oock in het N.W. ende N.W.t.W. de streckende cust vanKinokonywel 20 mylen van ons. ’s Nachts de wint N.N.O. met styve doorgaende coelte, de see hart uyt een N.N.W. stortende of het barning (branding) was, vermoeden ’t selve door harde stroom te comen.
f 3.
’s Morgens redelyck weder, de wint N.N.O. met styve passaets coelte, saegen veel raveling van stroom saegen oock een duycker; bevonden ’s middachts de stroom styf om de S. te gaen, deden onse cours W. aen, omtrent half naer middach cregen wy de wint N.O., ende trock temet naer het O.N.O. ’s Nachts in de tweede wacht cregen wy motregen, de wint O.N.O.
g 4.
’s Morgens hadden wy al een styve O.N.O. wint, met een donckere lucht ende holle see uyt een N.O., naemen ons groot marsseyl in; deden ’s middachts onse cours W.t.N. aen, om de cust vanCikokote beseylen. ’s Avonts met sons-onderganck naemen wy de blint in ende geyden ons schoverseyl op, lieten het voormarsseyl neerloopen, ende lieten het soo met de fock voort staen, tot 2 glaesen in de eerste wacht; als wanneer wy door donckere lucht ende styve regen, ende schrickelycke blixem ons voormarsseyl innaemen ende de fock opgeyden. Lieten het soo met het schoverseyl byleggen met de steven om de S., de wint met styve buyen crygende uyt den O.; ten halven van de tweede wacht wenden wy het met de stevenom de N., vreesden anders te veer om de S. gedreven te worden, lieten het soo dryven.
a 5.
’s Morgens ongestaedich rou (ruw) weder, de wint met styve buyen uyt den O. met veel regen ende hol water; wat op den dach synde, maeckten seyl, deden onse cours W.t.N. aen. Giste ’s middachts geseylt te hebben W.t.N. 27 mylen, waeren volgens dien, op de gegiste breete van 31 gr. 29 min., ende op de lengte van 149 gr. 40 min. Wat naer de middach de wint variabel met ongestaedich weder, geyden onse seylen op, tot half naemiddach, cregen doen de wint N., maeckten seyl, ende deden onse cours W. aen. Tegen den avont scheen het weder wat te bedaeren, reegen ons groot bonnet weder aen, met het opsetten van de wacht smeten wy het by met de steven om de O., sonder voorseyl, ende lieten het dryven tot 3 glaesen in de tweede wacht, dat wy redelyck claer weder cregen, de wint N.N.W. Lieten onse fock vallen, ende lieten het met schoverseyl W.waert over staen, dan de wint liep cort variabel, dan S.W., W., N., doch syn plaets in ’t W. nemende, lieten het S.waert over staen.
b 6.
’s Morgens de wint W. met tamelyck weder, setten de marsseyls by, ende wenden het N.waert over, saegen wat op den dach de streckende cust vanCikoko, ende was heel hooch geberchte, dat W.waert heenstreckte. Voor de middach de wint variabel met stilte, soo dat wy sint (sedert) dat wy het lant gesien hebben, niet vertiert en waeren tot ’s middachts. Giste soo geseylt als gedreven te hebben in dit etmael N. 1 myl, waeren volgens dien, op de breete van 31 gr. 33 min., ende op de lengte van 149 gr. 40 min., ende op de bevonden breete van 31 gr. 33 min. Alsdoen lach de S.O. hoeck vanCikokoW. 13 mylen van ons, do. caep lach wel 25 m. in de Companys caert te Suydelyk gecaerteert. Nae de middach een variabel coeltie uyt den W., dan meest stil. ’s Avonts lach de S.O. hoeck vanCikokoW.t.N. 12 à 13 mylen van ons, waeren 21⁄2myl met de stroom in de naemiddach om de S. gedreven. ’s Nachts variable winden met donder ende blixem.
c 7.
’s Morgens de wint W. met topseyls coelte, lieten het S.waert over staen; giste ’s middachts soo geseylt als gedreven te hebben S.S.W.1⁄2W. 3 mylen, soude volgens dien op de breete wesen van 31 gr. 221⁄2min., maer bevont de breete van 31 gr. 52 min.; soo dat ons de stroom wel soo O. als N. heeft gedreven by de 8 mylen veerder als gegist hadden, soo dat volgens dien, maer N.t.W. 5 mylen hadden behouden; wenden ’t ’s middachts N.waert over. Omtrent half naer middach saegen wy lant in ’t N. van ons, ende was het S.W. eynt vanTokoesy. ’s Avonts naer sons-onderganck saegen wy lant van ’t N.O. tot in ’t N.W.; het lant presumeerde ick de O. cust vanCikokote wesen, ende dat in ’t N.O. lachTokoesy; waeren in een triangel daer wel 14 à 15 mylen af, ende is heel hooch lant; omtrent een uer naer sons-onderganck wenden wy ’t om de S. ’s Nachts in de tweede wacht doen er 4 glaesen uyt waeren, cregen wy de wint uyt den N., deden onse cours W.waert over, om onder de O. cust vanCikokosoecken te comen, alsoo vermoede dat daer sulcke styve stroom om de N. niet soude ofte mocht gaen. ’s Nachts heb ick de N. breete gehadt aen de Noortwachter van 31 gr. 54 min.; soodat de stroom noch al om de N. continueerde.
d 8.
’s Morgens de wint N., alsdoen peylde ick de S.W. hoeck vanTokoesyN.N.O. 11 à 12 mylen van ons,saegen de streckende cust vanCikokotot in het W.t.S., ende voorts tot in ’t N., endeTokoesy’scust tot in ’t N.O. De wint allengskens omloopende naer het N.O., ende voorts naer het O. met slappe topseyls coelte; tegen den middach cregen wy motrich weder. Souden van dit etmael soo geseylt als gedreven hebben 11 mylen W.1⁄2N., maer bevonden aen de rigting van ’t lant, dat wy niet meer als 2 mylen W.N.W. behouden hadden, soo dat ons de stroom omtrent 9 mylen spatie heeft tegengehouden, ende om de N.O. geset heeft. Alsdoen lachTokoesyN.N.O. 12 mylen van ons, naer de middach was ’t regenachtich weder, deden ’s middachts onse cours N.t.O. tot ’s avonts, cregen doen een O. coelte, doen onse cours W.S.W. aengestelt. Met het opsetten van de wacht naemen wy de blint in, ende geyden het schoverseyl op, al met regenachtich weder. Cregen 4 glaesen in de eerste wacht de wint uyt een N.N.O. met heel styve coelte, lieten de marsseyls neerloopen, vervolchden onse cours, naemen ons groot marsseyl in de tweede wacht in, doen er een glas uyt was; lieten het soo voort staen met cleyn seyl; in ’t laeste glas van de tweede wacht, geyden alsdoen de fock op, leyden het om de N.W. met de besaen, ende lieten het soo liggen dryven. Een glas in de dachwacht uyt synde, werden het lant gewaer, waeren daer geen1⁄2myl af, ende lach in ’t N.W. van ons, ende was het eylantieTenera, alwaer een vuyl rif afstreckte; wy lieten onse fock vallen ende heesen ons voormarsseyl op, ende lieten het cort voor wint omdraeyen S.waert, ende sette onse bagboorthalsen toe. De wint in ’t N.N.O. loopende, mochte O. weder van de wal afseylen, de wint voorts in ’t N. loopende, seylden O.N.O. In ’tvoor wint omdraeyen worp ick gront op 22 vadem, singel, ende de ander worp 15 vadem, vuyle clippige gront, ende voorts in ’t afseylen diep worp op worp als volcht, 17, 20, 18, 13, 8, 10, 13, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 32, 34, 35, 36, 37, 40, 43 vadem, al vile (vuyle) gront.
e 9.
’s Morgens was ’t goet weder, de wint N. met styve topseyls coelte, waeren doen het licht was, 3 mylen van lant, op de diepte van 45 vadem, wasige santgront, ende corts daernaer 50 vadem, santgront als vooren. De cust vanCikokostreckte hier N.N.O. ende S.S.W.; saegen in ’t N. tot in ’t N.O. het lant, ende in ’t S.W., de S.O. hoeck vanCikoko5 mylen van ons; deden onse cours al S.S.W. langs de wal, tot dat de S.O. hoeck vanCikokoS.W.t.W. van ons lach, deden doen onse cours S.W. aen. ’s Middachts giste wy geseylt te hebben ende gedreven W.S.W. 16 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 31 gr. 31 min., ende op de lengte van 148 gr. 19 min.. Alsdoen lach deselfde hoeck, dien wy op den 6dedo. in ’t Westen van ons gepeylt hadden, W.t.S.1⁄2S. 4 mylen van ons, ende most wel naer de distantie die wy gegist hadden, volgens geseylde coursen wel N.O.t.N. 6 mylen van ons gelegen hebben. Soo dat wy op de waere breete van 31 gr. 371⁄2min. waeren, ende soo de waere cours behouden hebben S.W.t.W. 8 mylen; soo dat ons de stroom verleden nacht merckelyck tegen geweest heeft, gelyck op den 8stedo. oock bevonden hebben, als oock op den 7dedo.; soo dat hier femente (sterke) stroomen loopen, waerdoor de see altemet soo ontstelt is, dat het als het styf waeyt ende de wint tegen de steven is, vreeselyck om aen te sien is degroote stortinge. Saegen alsdoen een seyl in ’t O.N.O. van ons, alwaer wy naer toe gewent hebben, daerby comende bevonden ’t selve het jachtBreskenste syn, dat op den 20steMey, ’s nachts van ons geraeckt was, onder hetOngeluckicheylant, waerover wy seer verblyt waeren. Hebben hem verprayt (gepraaid), hebben ons toegeroepen, als dat Schipper Schaep met den Ondercoopman Bylevelt, met 2 jongens ende 6 matroosen inJapangevangen waeren, op de breete van 391⁄2gr.. Alsoo wy niet terdege bescheyt conden hooren met toeroepen, syn ick met de prauw daer aen boort gestiert, om met een te sien, hoe het in ’t jacht al gestelt was met haer volck. Daer aen boort comende, vonden den Opperstuerman heel dick aen het water te syn, ende het meeste volck ongesont; soo is den Onderstierman met myn naer ons boort gevaeren, om volle rapport te doen van haer wedervaeren. Heeft gerapporteert als dat sy 18 dooden hadden gecregen, in ’t doen van de O. streeck; ende dat sy 500 mylen beoosten de O. cust vanJapangeweest waeren. Dat sy in een haven vanJapangeweest hadden, alwaer sy meenden te ververschen; maer alsoo haer schuyt met haer Schipper ende het voorgemelde volck der gevangen genomen waeren, waeren met het jacht doorgegaen. Sy hadden hier aen hetOngeluckicheylant geweest, om naer ons te vernemen, waeren daer daechts daeraen gecomen, soo wy ’s avonts daer van daen t’seyl gegaen waeren, alwaer sy veel orangie-appelen gecregen hadden voor eenige coopmanschap. Alsoo dit jacht swack van volck was, is onse Schipper met 3 cloeke maets daerop overgegaen; dreven die aftermiddach by malcanderen in stilte, somtyts een cleyn N. coeltie, de stroomdie dreef ons om de S.O.. Saegen een hooge hoeck in ’t S.W.t.W. van ons, deden onse cours S.W. aen. Dien nacht een styve coelte uyt een N.W.; doen de eerste wacht uyt was, hadden wy aen de Noortster, de breete van 31 gr. 20 min.
f 10.
’s Morgens moy weder, de wint N.W., onse cours ten naestenby om de W.S.W., alsdoen lach de S.O. hoeck vanCikokoN.1⁄2W. 31⁄2myl van ons. Giste ’s middachts geseylt te hebben 8 mylen S.W. aen, waeren volgens dien, op de gegiste breete van 31 gr. 141⁄2min., ende op de lengte van 148 gr. 29 min., ende op de bevonden breete van 31 gr. 12 min. Doen lach de S.O. hoeck vanCikokoN.N.O. 5 mylen van ons, de W. hoeck van een groote inbocht, lach N.t.W.1⁄2N. 31⁄2myl van ons; hadden doen een laech eylant, synde omtrent 2 mylen lang, S.S.W.1⁄2W. 7 mylen van ons. Setten de prauw uyt, al waermee den Commandeur naer ’t jachtBreskensis gevaeren, ende heeft de raet aldaer vergaedert, omdat den Opperstuerman van do. jacht niet aen ons boort conde comen, ende is alsdoen geresolveert, als dat Schipper Pieter[36]op do. jacht totTayouanmet den Ondercoopman souden blyven. Dreven somtyts in stilte, somtyts een coeltie comende uyt een N.O. met slecht water; hadden hier gront op 60 vadem, wit santgront, half aftermiddach 55 vadem, gront als vooren; lieten het W.waert voort staen, alsoo de cust hier meest O. ende W. streckte. ’s Avonts lach de S. hoeck vanCikokoW.1⁄2S. 5 à 6 mylen van ons, van do. hoeck strecken 3 berchies af, al of ’t eylanties waeren, waerdoor seerkenbaer is; saegen oock in ’t W.S.W. een heel hoogBrandenteylant 11 à 12 mylen van ons, saegen oock het groote eylantTanaxima, in ’t S.W.t.S. van ons 8 à 10 mylen; het laege eylant lach in ’t S.t.W.1⁄2W. 4 mylen van ons, saegen noch heel hooch lant in S.S.W. 15 à 16 mylen van ons; was doen diep 50 vadem, santgront, lieten het W.t.S. aengaen met een cleyn coeltie uyt een N.O. Hebben onse compassen op 4 gr. N.Oostering geleyt. Dese doorganck tusschenTanaximaendeCikoko, is by den raet ende den Commandeur, de naem gegeven van de straetDiemen. ’s Nachts de eerste wacht uyt synde, worpen gront op 48 vadem, voorts die heele wacht geen gront.
g 11.
’s Morgens was de wint O. met topseyls coelte, giste ’s middachts geseylt te hebben W.t.S. 15 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 31 gr., ende op de lengte van 147 gr. 49 min., ende op de bevonden breete van 31 gr.. Alsdoen lach hetBrandenteylant S.S.O. 4 mylen van ons, saegen noch een hooch geheuvelt eylant, in ’t S.O.t.S. 6 mylen van ons; noch een eylant dat oock heel hooch was, S.1⁄2W. 7 à 8 mylen van ons; ende noch een eylant in ’t S.W.t.W. 3 mylen. Een heel hooge gehackelde berch, staende op de S. cust vanCikoko, lach O.N.O. 3 mylen van ons; hadden doen oock de hoeck vanSadsumaN.1⁄2W. 8 à 9 mylen van ons, saegen noch lant tot in ’t O.1⁄2S. van ons. Deden onse cours W.t.N. aen, omtrent half naermiddach saegen in ’t W.Oengy, ende corts daernaerSackackain ’t W.t.S. van ons, ende doet hem op gelyck het eylantMeaxuma. ’s Avonts met sons-onderganck lach hetBrandenteylant S.O. 8 mylen, ende de hoeckvanSadsumaN.O.t.O. 10 mylen van ons, ende het eylantSackackaW.S.W. 8 mylen, ende het eylantOengyW.N.W.1⁄2N. 7 mylen van ons; vervolchden onse cours W.t.N. ’s Nachts de wint N., 4 glaesen in de tweede wacht uyt synde, lach het eylantSackackaS. ende het eylantOengyN.t.O.1⁄2O. van ons; deden onse cours tusschen de twee eylanden door, W. aen.
a 12.
’s Morgens de wint N.N.W., deden onse cours by de wint W.waert over, alsdoen lach het eylantSackackaO.S.O. 4 mylen van ons, ende het eylantOengyN.O.t.N. 5 mylen. Giste ’s middachts geseylt te hebben W. 20 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 31 gr., ende op de lengte van 145 gr. 46 min., ende op de bevonden breete van 30 gr. 47 min., soo dat de stroom hier om de S. liep; conden het eylantSackacka, noch uyt de mars, in ’t O. 9 à 10 mylen van ons, sien, ende het eylantOengyN.O.t.N. 12 à 13 mylen; doende onse cours W.S.W. aen. ’s Nachts tamelyck weder, de wint N.N.W. met cleyn topseyls coelte.
b 13.
’s Morgens was ’t moy weder met slecht water, de wint als vooren; hebben alsdoen een nieuw touw van ’t jachtBreskensovergecregen. Cregen omtrent 3 ueren naer de middach gront op 80 vadem, ende was swart wasich sant met schulpies vermengt. Giste ’s middachts geseylt te hebben W.S.W. 23 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 30 gr. 12 m., ende op de lengte van 144 gr. 8 min., ende op de bevonden breete van 29 gr. 57 min., was alsdoen diep 75 vadem, gront als vooren; de wint N.N.O. ’s Avonts diep 64 vadem, bevonden noch al de stroom om de S. te loopen, de eerste wacht uyt synde, was diep 54 vadem, gront als vooren.
c 14.
’s Morgens met den dach diep 53 vadem, wasige gront, de wint N.N.O. met doorgaend topseyls coelte. Giste behouden te hebben S.W.t.W. 28 mylen, was alsdoen diep 50 vadem, gront als vooren; wy vervolchden onse cours W.S.W., de wint N.N.O. tot ’s avonts. Meenden de cust vanChinain ’t gesicht gecregen te hebben, maer saegen geen lant; hadden van ’s middachts geseylt S.W.t.W. 11 mylen, was doen diep 46 vadem, steckgront; doen er 4 glaesen in de eerste wacht uyt waeren, was het diep 38 vadem, wasige gront, deden doen onse cours S.W.; do. wacht uyt synde, diep 40 vadem, half in de tweede wacht diep 45 vadem, de wint doen N.O. met styve doorgaende coelte, bleven by de S.W. cours.
d 15.
’s Morgens met het lemieren (aanbreken) van den dach, bevonden de breete van 27 gr. 37 min. aen de Noortster, ende was alsdoen diep 40 vadem, steckgront, de wint N.O. Giste ’s middachts geseylt te hebben S.W. 38 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 27 gr. 8 min., ende op de lengte van 140 gr. 20 min., ende de bevonden breete van 26 gr. 56 min., ende was doen 60 vadem diep; deden onse cours W.S.W. aen, om de ondiepte van de cust vanChinate crygen, om terdegen verseeckert te syn om over te steecken naerFormosa. ’s Aftermiddachts cregen wy de wint N., doen tot ’s avonts geseylt 101⁄2myl W.S.W., was doen diep 55 vadem, steckgront, noch 5 mylen W.S.W. geseylt, was doen diep 53 vadem, steckgront, de wint doen weder N.O. In de tweede wacht geseylt 11⁄2myl W., hadden doen de diepte van 46 vadem, steckgront, lieten het doen dryven, dreven W.t.N. heen, omtrent 11⁄2myl, was doen weder 50 vadem diep, steckgront.
e 16.
’s Morgens de wint O.N.O. met styve N. mousons coelte ende deysich weder, doen noch W. 3 mylen geseylt, was alsdoen diep 40 vadem, steckgront; nae het schaften van de vroe cost geseylt W. 7 mylen, was doen diep 38 vadem, steckgront. Giste ’s middachts door malcander geseylt te hebben W.t.S. 31 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 26 gr. 32 min., ende op de lengte van 138 gr. 5 min.; deden doen onse cours S. aen, met een N.O. wint. Giste tot ’s avonts geseylt te hebben S. 11 mylen, was doen diep 40 vadem, steckgront, noch S. onse cours vervolcht 4 mylen, was noch 40 vadem; saegen doen een groot vuer opFormosain ’t O.S.O. van ons, ’t welck wel 6 à 7 mylen van ons was. Smeten het by met een seyl, met de steven om de N.W., dreven W.t.S. 1 myl, bleef een diepte; voorts in de hondewacht gedreven W.t.S. 21⁄2myl, was doen diep 45 vadem, steckgront, in de dachwacht noch W.t.S. gedreven 1 myl, was doen diep 40 vadem, santgront.
f 17.
’s Morgens was ’t een heel styve N. mousons wint, met heel deysich weder ende hol water, de wint N.O., dreven noch S.W. 11⁄2myl, diep 40 vadem, wasige santgront. Saegen ’s morgens de berch vanTamsioyopFormosain ’t O. van ons, maeckten seyl, stelden onse cours S. aen, 11⁄2myl. Ende alsoo wy saegen, dat het jachtBreskensniet volchde, hebben het bygesmeten ende hem ingewacht, doch alsoo wy hem saegen aencomen seylen, sloegen weder voor. Van cocx schaften tot ’s middachts geseylt, nae gissing S.t.O. 3 mylen, alsdoen hadden wy naer gissing door malcander behouden S.t.W.1⁄4W. 20 mylen, waeren volgens dien, op de breete van 25 gr.14 min., ende op de lengte van 137 gr. 43 min., alsdoen lach deLeguaenshoeck S.O.t.O. 4 mylen van ons, soo dat ons de stroom styf om de S.S.W. geset had. Doen het jacht by ons was, deden wy onse cours S.W.t.S. aen, ende voorts langs de wal op de diepte van 20, 16, 18, 15, 14, 10, 13, 8, 7, 9, 10, 11, 12 vadem. ’s Avonts passeerden wy de hoeck vanBisselyo, ende in de eerste wacht passeerden wy hetVisschersriff, liepen al treckende langs de wal; ende soo wy vernaemen dat de vloet ginck ende ons op de wal sette, gierden wat van de wal af, tot dat wy in de diepe kuyl vanWanckangquaemen, ende de diepte van 50 vadem bequaemen, wasige gront. Lieten het doen dryven, met de steven om de W., dreven S.W. heen, diepte temet af tot tegen den dach dat 65 vadem, wasige gront, diep was, ende worpen weder, cregen op do. diepte grof sant, singel ende craelties aen het loot op, waerdoor vermoeden omtrent dePescadoreseyl. te syn; hielen voor wint om, ende leyden het met de steven om de O.