DAS ANTICHRISTSPIEL.

[Scherer D.77,E.70.]

Ein lateinisches Drama aus der Mitte des zwölften Jahrhunderts, früher Wernher von Tegernsee, dem Verfasser eines Marienlebens, zugeschrieben, weil die Handschrift aus Tegernsee stammt. Herausgegeben von von Zezschwitz ‘Vom römischen Kaisertum deutscher Nation ein mittelalterliches Drama’ (Leipzig, 1877); W. Meyer (München, 1882); Übersetzung von Zezschwitz (Leipzig, 1878).

Statim ingreditur Antichristus sub aliis indutus loricam comitantibus eum Ypocrisi a dextris et Heresi a sinistris, ad quas ipse cantat:

Mei regni venit hora.per vos ergo sine morafiat, ut conscendam regni solium.me mundus adoret et non alium.Vos ad hoc aptas cognovi,vos ad hoc hucusque fovi.ecce labor vester et industria10nunc ad hoc sunt mihi necessaria.En Christum gentes honorantvenerantur et adorant.eius ergo delete memoriamin me suam transferentes gloriam.ad Ypocrisin: In te pono fundamentum.ad Heresim: Per te fiet incrementum.ad Ypocrisin: Tu favorem laicorum exstrue.ad Heresim: Tu doctrinam clericorum destrue.Tunc illę:20Per nos mundus tibi credet,nomen Christi tibi cedet.Ypocrisis:nam per me favorem dabunt laici.Heresis:et per me Christum negabunt clerici.

Mei regni venit hora.

per vos ergo sine mora

fiat, ut conscendam regni solium.

me mundus adoret et non alium.

Vos ad hoc aptas cognovi,

vos ad hoc hucusque fovi.

ecce labor vester et industria10

nunc ad hoc sunt mihi necessaria.

En Christum gentes honorant

venerantur et adorant.

eius ergo delete memoriam

in me suam transferentes gloriam.

ad Ypocrisin: In te pono fundamentum.

ad Heresim: Per te fiet incrementum.

ad Ypocrisin: Tu favorem laicorum exstrue.

ad Heresim: Tu doctrinam clericorum destrue.

Tunc illę:20

Per nos mundus tibi credet,

nomen Christi tibi cedet.

Ypocrisis:nam per me favorem dabunt laici.

Heresis:et per me Christum negabunt clerici.

Tunc precedent eum ipso paulatim sequente. Et postquam venerint ante sedem regis Ierosolimæ Ypocrisis insusurret ypocritisannuntians eis adventum Antichristi. Qui statim occurrunt sibi cantantes:

Sacra religio ‖ iam diu titubavit.matrem ecclesiam ‖ vanitas occupavit.Ut quid perditio ‖ per viros faleratos?deus non diligit ‖ seculares prelatos.Ascende culmina ‖ regiæ potestatis.per te reliquiæ ‖ mutentur vetustatis.

Sacra religio ‖ iam diu titubavit.

matrem ecclesiam ‖ vanitas occupavit.

Ut quid perditio ‖ per viros faleratos?

deus non diligit ‖ seculares prelatos.

Ascende culmina ‖ regiæ potestatis.

per te reliquiæ ‖ mutentur vetustatis.

Tunc Antichristus:

Quomodo fiet hoc? ‖ ego sum vir ignotus.10

Tunc ipsi:

Nostro consilio ‖ mundus favebit totus.Nos occupavimus ‖ favorem laicorum.nunc per te corruat ‖ doctrina clericorum.Nostris auxiliis ‖ hunc tronum occupabis:tu tuis meritis ‖ cetera consummabis.

Nostro consilio ‖ mundus favebit totus.

Nos occupavimus ‖ favorem laicorum.

nunc per te corruat ‖ doctrina clericorum.

Nostris auxiliis ‖ hunc tronum occupabis:

tu tuis meritis ‖ cetera consummabis.

Tunc Antichristus veniens ante sedem regis Ierosolimæ cantat ad ypocritas:

Quem sub ecclesiæ ‖ gremio concepistis,longis conatibus ‖ me tandem genuistis.20Ascendam igitur ‖ et regna subiugabo,deponam vetera, ‖ nova iura dictabo.

Quem sub ecclesiæ ‖ gremio concepistis,

longis conatibus ‖ me tandem genuistis.20

Ascendam igitur ‖ et regna subiugabo,

deponam vetera, ‖ nova iura dictabo.

Tunc exuentes ei superiora indumenta ascendunt expositis gladiis et deponentes regem Ierosolimis coronant Antichristum cantantes:

Firmetur manus tua et exaltetur d(extera) t(ua).

Tunc rex Ierosolimis ascendit ad regem Teotonicorum solus cantans:

Deceptus fueram ‖ per speciem bonorum.ecce destituor ‖ fraude simulatorum.30Regni fastigia ‖ putabam * beata,si essent talium ‖ edictis ordinata.Romani culminis ‖ dum esses advocatus,sub honore viguit ‖ ecclesiæ status.Nunc tuæ patens est ‖ malum discessionis.viget pestiferæ ‖ lex superstitionis.

Deceptus fueram ‖ per speciem bonorum.

ecce destituor ‖ fraude simulatorum.30

Regni fastigia ‖ putabam * beata,

si essent talium ‖ edictis ordinata.

Romani culminis ‖ dum esses advocatus,

sub honore viguit ‖ ecclesiæ status.

Nunc tuæ patens est ‖ malum discessionis.

viget pestiferæ ‖ lex superstitionis.

Interim ypocritę conducunt Antichristum in templum domini ponentes ibi tronum suum. Ecclesia vero quæ ibi remanserat multis contumeliis et verberibus affecta redibit ad sedem apostolici.

Tunc Antichristus dirigit nuntios suos ad singulos reges, et primo ad regem Grecorum dicens:

Scitis divinitus ‖ ad hoc me vobis datum,ut per omnes habeam ‖ terras principatum.Ad hoc idoneos ‖ ministros vos elegi,per quos totus mundus ‖ subdatur nostræ legi.Hinc primo terminos ‖ Grecorum occupate.10Grecos terroribus ‖ aut bello subiugate.

Scitis divinitus ‖ ad hoc me vobis datum,

ut per omnes habeam ‖ terras principatum.

Ad hoc idoneos ‖ ministros vos elegi,

per quos totus mundus ‖ subdatur nostræ legi.

Hinc primo terminos ‖ Grecorum occupate.10

Grecos terroribus ‖ aut bello subiugate.

Qui venientes ad regem Grecorum cantant coram eo:

Rex tibi salus sit ‖ dicta a salvatorenostro, regum et orbis ‖ totius rectore.Qui sicut scripturis ‖ mundo fuit promissus,descendit de cælis ‖ ab arce patris missus.Ille semper idem ‖ manens in deitatead vitam sua nos ‖ invitat pietate.Hic se vult a cunctis ‖ ut deum venerariet a toto mundo ‖ se iubet adorari.20Huius edicti formam ‖ si tu preteribis,in ore gladii ‖ cum tuis interibis.

Rex tibi salus sit ‖ dicta a salvatore

nostro, regum et orbis ‖ totius rectore.

Qui sicut scripturis ‖ mundo fuit promissus,

descendit de cælis ‖ ab arce patris missus.

Ille semper idem ‖ manens in deitate

ad vitam sua nos ‖ invitat pietate.

Hic se vult a cunctis ‖ ut deum venerari

et a toto mundo ‖ se iubet adorari.20

Huius edicti formam ‖ si tu preteribis,

in ore gladii ‖ cum tuis interibis.

Quibus ille:

Libenter exhibeo ‖ regi famulatum,quem tanto dicitis ‖ honore sublimatum.Honor est et gloria ‖ tali obedire,huic tota mente ‖ desidero servire.

Libenter exhibeo ‖ regi famulatum,

quem tanto dicitis ‖ honore sublimatum.

Honor est et gloria ‖ tali obedire,

huic tota mente ‖ desidero servire.

Et hoc iterans venit ad presentiam Antichristi et stans coram eo cantat:

Tibi profiteor ‖ decus imperiale.30quo tibi serviam ‖ ius postulo regale.

Tibi profiteor ‖ decus imperiale.30

quo tibi serviam ‖ ius postulo regale.

Et flexo genu offert ei coronam. Tunc Antichristus depingens primam litteram nominis sui regi et omnibus suis in fronte et coronam ei in capite reponens cantat:

Vive per gratiam ‖ et suscipe honorem,dum me recognoscis ‖ cunctorum creatorem.

Vive per gratiam ‖ et suscipe honorem,

dum me recognoscis ‖ cunctorum creatorem.

Tunc ille revertitur ad sedem suam.

Iterum Antichristus dirigit ypocritas ad regem Francorum cum muneribus dicens:

Hęc munera regi ‖ Francorum offeretis,quem cum suis ad nos ‖ per illa convertetis.Hi nostro ritui ‖ formam adinvenere,nostro adventui ‖ viam preparavere.Horum subtilitas ‖ nobis elaboravittronum conscendere, ‖ quem virtus occupavit.

Hęc munera regi ‖ Francorum offeretis,

quem cum suis ad nos ‖ per illa convertetis.

Hi nostro ritui ‖ formam adinvenere,

nostro adventui ‖ viam preparavere.

Horum subtilitas ‖ nobis elaboravit

tronum conscendere, ‖ quem virtus occupavit.

{10}Tunc ypocritæ acceptis muneribus vadunt ad regem Francorum et stantes coram eo cantant:

Rex tibi salus sit et c.

ultimam clausulam ista commutantes:

Sed de tui regni ‖ certus deuotionerependit tibi vicem ‖ voluntatis bonæ.

Sed de tui regni ‖ certus deuotione

rependit tibi vicem ‖ voluntatis bonæ.

Tunc rex acceptis muneribus cantat:

Libenter exhibeo et c.

Et hoc iterans venit ad presentiam Antichristi et flexo genu offert ei coronam cantans:

Tibi profiteor et c.20

Antichristus eo suscepto in osculum signans eum et suos in frontibus et imponens ei coronam cantat:

Vive per gratiam et c.

Tunc iterum dirigit ypocritas ad regem Teotonicorum cantans:

Excellens est in armis ‖ vis Teotonicorum,sicut testantur robur ‖ experti eorum.Regem muneribus ‖ est opus mitigari.est cum Teotonicis ‖ incautum preliari.Hi secum pugnantibus ‖ sunt pessima pestis.hos nobis subicite ‖ donis si potestis.30

Excellens est in armis ‖ vis Teotonicorum,

sicut testantur robur ‖ experti eorum.

Regem muneribus ‖ est opus mitigari.

est cum Teotonicis ‖ incautum preliari.

Hi secum pugnantibus ‖ sunt pessima pestis.

hos nobis subicite ‖ donis si potestis.30

Tunc ypocritæ acceptis muneribus transeunt ad regem cantantes coram eo:

Rex tibi salus sit et c.

ultimum versum iterum isto commutantes:

Et his te honorans ‖ muneribus absentemamicum cernere ‖ desiderat presentem.

Et his te honorans ‖ muneribus absentem

amicum cernere ‖ desiderat presentem.

Tunc rex Teotonicorum cantat:

Fraudis versutias ‖ compellor experiri,per quas nequitia ‖ vestra solet mentiri.Sub forma veritas ‖ virtutis putabatur;ostendit falsitas, ‖ quod forma mentiatur.Per vos corrupta est ‖ fides Christianorum.per me conteretur ‖ regnum simulatorum.Plena sunt fraudibus ‖ munera deceptoris.iniquus corruet ‖ per gladium ultoris.Secum pecunia ‖ sit in perditionem,10gravem iniuria ‖ exspectat ultionem.

Fraudis versutias ‖ compellor experiri,

per quas nequitia ‖ vestra solet mentiri.

Sub forma veritas ‖ virtutis putabatur;

ostendit falsitas, ‖ quod forma mentiatur.

Per vos corrupta est ‖ fides Christianorum.

per me conteretur ‖ regnum simulatorum.

Plena sunt fraudibus ‖ munera deceptoris.

iniquus corruet ‖ per gladium ultoris.

Secum pecunia ‖ sit in perditionem,10

gravem iniuria ‖ exspectat ultionem.

Tunc ypocritæ confusi redeunt et stantes coram Antichristo c(antant):

O regni gloria ‖ caput totius mundi,offensam aspice ‖ populi furibundi.Certe predictum est ‖ per fidem antiquorum,quod tu subities ‖ cervices superborum.Si virtute tua ‖ totus orbis subsistit,qua vi teotonicus ‖ furor tibi resistit?Tuam Germania ‖ blasphemat dicionem,extollit cornua ‖ contra religionem.20Respice igitur ‖ nostram confusionem,in ea iudica ‖ tuam offensionem.Tuam potentiam ‖ iniuria testatur,cuius imperio ‖ ruinam comminatur.

O regni gloria ‖ caput totius mundi,

offensam aspice ‖ populi furibundi.

Certe predictum est ‖ per fidem antiquorum,

quod tu subities ‖ cervices superborum.

Si virtute tua ‖ totus orbis subsistit,

qua vi teotonicus ‖ furor tibi resistit?

Tuam Germania ‖ blasphemat dicionem,

extollit cornua ‖ contra religionem.20

Respice igitur ‖ nostram confusionem,

in ea iudica ‖ tuam offensionem.

Tuam potentiam ‖ iniuria testatur,

cuius imperio ‖ ruinam comminatur.

Tunc Antichristus:

Consummabo uere ‖ gentem perditionispro tanto scandalo ‖ sanctæ religionis.Ecce superbiam ‖ humanæ potestatisteret potentia ‖ divinæ maiestatis.

Consummabo uere ‖ gentem perditionis

pro tanto scandalo ‖ sanctæ religionis.

Ecce superbiam ‖ humanæ potestatis

teret potentia ‖ divinæ maiestatis.

{30}Tunc dirigit singulos nuntios ad reges dicens eis:

Ite congregantes ‖ facultates regnorum.conculcent impetu ‖ furorem superborum.

Ite congregantes ‖ facultates regnorum.

conculcent impetu ‖ furorem superborum.

Nuntii vero venientes coram regibus c(antant):

Ecce noster dominus ‖ et deus deorumper nos exercitum ‖ convocavit suorum.Ut per hos teotonicum ‖ condempnet furorem,in bello martyrum ‖ consignabit cruorem.

Ecce noster dominus ‖ et deus deorum

per nos exercitum ‖ convocavit suorum.

Ut per hos teotonicum ‖ condempnet furorem,

in bello martyrum ‖ consignabit cruorem.

Tunc reges conveniunt ante tronum Antichristi. Quibus ille:

Consummabo vere et c.Ite Germaniæ ‖ terminos invadetis,superbum populum ‖ cum rege conteretis.

Consummabo vere et c.

Ite Germaniæ ‖ terminos invadetis,

superbum populum ‖ cum rege conteretis.

Tunc omnes cantant:

Deus nobiscum est, ‖ quos tuetur potenter.Pro fide igitur ‖ pugnemus confidenter.

Deus nobiscum est, ‖ quos tuetur potenter.

Pro fide igitur ‖ pugnemus confidenter.

{10}Et disponentes acies suas in occursum Teotonicorum congrediuntur cum eis et superatur exercitus Antichristi. Tunc rex Teotonicorum rediens et sedens in trono suo cantat:

Sanguine patriæ ‖ honor est retinendus,Virtute patriæ ‖ est hostis expellendus.Ius dolo perditum ‖ est sanguine venale.sic retinebimus ‖ decus imperiale.

Sanguine patriæ ‖ honor est retinendus,

Virtute patriæ ‖ est hostis expellendus.

Ius dolo perditum ‖ est sanguine venale.

sic retinebimus ‖ decus imperiale.

Tunc ypocritæ adducunt claudum coram Antichristo, quo sanato rex Teotonicorum hesitabit in fide. Tunc iterum adducunt leprosum, et illo sanato rex plus dubitabit. Ad ultimum important{20}feretrum, in quo iacebit quidam simulans se in prelio occisum. Iubet itaque Antichristus ut surgat dicens:

Signa semper querunt ‖ rudes et infideles.surge velociter, ‖ quis sim ego reveles.

Signa semper querunt ‖ rudes et infideles.

surge velociter, ‖ quis sim ego reveles.

Tunc ille de feretro cantat:

Tu sapientia ‖ supernæ veritatisvirtus invicta es ‖ divinæ maiestatis.

Tu sapientia ‖ supernæ veritatis

virtus invicta es ‖ divinæ maiestatis.

Et ypocritæ secum c(antant):

Tu sapientia et c.

Tunc rex Teotonicorum videns signum seducitur dicens:

Nostro nos impetu ‖ semper periclitamur,30adversus dominum ‖ incauti preliamur.In huius nomine ‖ mortui suscitanturet claudi ambulant ‖ et leprosi mundantur.Illius igitur ‖ gloriam veneremur

Nostro nos impetu ‖ semper periclitamur,30

adversus dominum ‖ incauti preliamur.

In huius nomine ‖ mortui suscitantur

et claudi ambulant ‖ et leprosi mundantur.

Illius igitur ‖ gloriam veneremur

Back to Index Next