Ma keia Mokuna, e kamailio kakou no ke kii ana o Kahalaomapuana iaKaonohiokala i kane hoopalau na Laieikawai, a me kona hoi ana mai.
A pau ke kauoha a Kahalaomapuana i kona mau kaikuaana, a makaukau hoi kona hele ana.
Ma ka puka ana o ka la, komo ae la o Kahalaomapuana iloko o Kihanuilulumoku, a au aku la ma ka moana a hiki i Kealohilani, eha malama me ke anahulu, hiki keia iloko o Kealohilani.
Ia laua i hiki aku ai, aole laua i ike ia Mokukelekahiki ke kiai nana e malama ko Kaonohiokala waiwai, kona Kuhina Nui hoi iloko o Kealohilani, elua anahulu ko laua kali ana, hoi mai o Mokukelekahiki mai ka mahina mai.
Hoi mai la o Mokukelekahiki, e moe ana keia moo iloko ka hale, i ke poo no piha o loko o ua hale nui nei o Mokukelekahiki, o ke kina no a me ka huelo o ua moo nei, iloko no o ke kai.
He mea weliweli ia Mokukelekahiki ka ike ana i ua moo nei, lele aku la oia a hiki iluna o Nuumealani, ilaila o Kaeloikamalama ke kupua nui nana e pani ka puka o ka pea kapu o kukulu o Tahiti, kahi i hunaia'i o Kaonohiokala.
Hai aku la o Mokukelekahiki ia Kaeloikamalama i kona ike ana i ka moo. Ia manawa, lele aku la o Kaeloikamalama me Mokukelekahiki, mai luna mai o Nuumealani, he aina aia i ka lewa.
Ia hiki ana mai o Mokukelekahiki ma ma ka hale e moe nei ka moo.
Ia manawa, olelo aku la o Kihanuilulumoku (ka moo) ia Kahalaomapuana, "I hiki mai auanei keia mau kanaka e lele mai nei i o kaua nei, alaila, e luai aku wau ia oe a kau ma ka a-i o Kaeloikamalama, a i ninau ae ia oe, alaila, hai aku oe, he kama oe na laua, a i ninau mai i ka kaua hana i hiki mai ai, alaila, hai aku oe."
Aole i upuupu iho mahope iho o ka laua kamailio ana, halulu ana oMokukelekahiki laua me Kaeloikamalama ma ka puka o ka hale.
I nana aku ka hana o ua moo nei, e ku mai ana o Kaeloikamalama me ka laau palau, oKapahielihonuaka inoa, he iwakalua anana ka loa, eha kanaka nana e apo puni. Manao iho la ka moo he luku keia, aia nae e oniu ana o Kaeloikamalama i ka laau palau i ka welau o kona lima.
Ia manawa, hapai mai la o Kihanuilulumoku i kona huelo mailoko ae o ka moana, pii ke kai iluna, me he poi ana a ka nalu i ke kumu pali, me he akuku nalu la i poi iloko o ka malama o Kaulua, pii ke ehu o ke kai iluna, pouli ka la, ku ka punakea iuka.
Ma ia wa, kau mai la ka weli ia Kaeloikamalama ma, hoomaka laua e holo mai ke alo aku o ua moo nei.
Ia manawa, luai aku ana o Kihanuilulumoku ia Kahalaomapuana, kau ana iluna o ka a-i o Kaeloikamalama.
Ninau ae la o Kaeloikamalama, "Nawai ke kama o oe?"
I aku la o Kahalaomapuana, "Na Mokukelekahiki, na Kaeloikamalama; na kupua nana e malama ka pea kapu o kukulu o Tahiti."
Ninau laua, "Heaha ka huakai a kuu kama i hiki mai ai?"
Hai aku la o Kahalaomapuana, "He huakai imi Lani."
Ninau hou laua, "Imi i ka Lani owai?"
"O Kaonohiokala," wahi a Kahalaomapuana, "ka Lani kapu a Kaeloikamalama laua o Mokukelekahiki."
Ninau hou no laua, "A loaa o Kaonohiokala, heaha ka hana?"
I aku la o Kahalaomapuana, "I kane na ke kaikamahine Alii o Hawaiiakea, na Laieikawai, ke Haku o makou."
Ninau hou no laua "Owai oe?"
Hai aku la keia, "O Kahalaomapuana, ke kaikamahine muli aMoanalihaikawaokele laua me Laukieleula."
A lohe o Kaeloikamalama laua me Mokukelekahiki, he mea e ko laua aloha, ia manawa, kuu iho la mai ka a-i iho, honi aku la i ka ihu o ke kaikamahine.
No ka mea, o Mokukelekahiki, a me Kaeloikamalama, he mau kaikunane noLaukieleula ka makuahine o lakou me Aiwohikupua.
I aku la o Kaeloikamalala, "E hele kaua a loaa ke alanui, alaila, pii aku oe."
Hele aku la laua hookahi anahulu, hiki i kahi e pii ai, kahea aku la o Kaeloikamalama, "E ka Lanalananuiaimakua—! kuuia mai ke alanui, i pii aku wa—!! ua hewa o lalo ne—!!!"
Aole i upuupu iho, kuu mai ana o Lanalananuiaimakua i ka punawelewele, hihi pea ka lewa.
Ia manawa, aoao aku la o Kaeloikamalama, "Eia ko alanui, i pii auanei oe a hiki iluna, a i ike oe hookahi hale e ku ana iloko o ka mahina, aia ilaila o Moanalihaikawaokele o Kahakaekaea ia aina.
"I nana aku auanei oe, ka elemakule e loloa ana ka lauoho, ua hina ke poo, o Moanalihaikawaokele no ia. Ina e noho ana iluna, mai wikiwiki aku oe, o ike e mai auanei kela ia oe, make e oe, aole e lohe i kau olelo, kuhi auanei ia oe he mea e.
"Kali aku oe a moe, e huli ana ke alo i lalo, aole i moe, aka, i nana aku oe, a i huli ke alo iluna, ua moe ka hoi, alaila, hele aku oe, mai hele oe ma ka makani, hele oe ma ka lulu, a noho iluna o ka umauma, paa oe a paa i ka umiumi, alaila, kahea iho oe:
"E Moanalihaikawaokele—e!Eia wau he kama nau,He kama na Laukieleula,He kama na Mokukelekahiki,He kama na Kaeloikamalama,Na kaikunane o kuu makuahine;Makuakane, makuakane hoi,O o'u me o'u kaikuaana,Me kuu kaikunane o Aiwohikupua hoi.Homai he ike, he ike nui, he ike loa,Kuuia mai kuu Lani,Kuu kaikunane Haku—e.E ala! E ala mai o—e!!
"Pela auanei oe e hea iho ai, a ina e ninau mai kela ia oe, alaila, hai aku oe i kau huakai i hele mai ai.
"I pii auanei oe, a i uhi ke awa, na ko makuakane ia hana, i hiki mai ke anu ma ou la, mai maka'u oe. Alaile, pii no oe, a i honi oe i ke ala, o ko makuahine no ia, nona ke ala, alaila, palekana, kokoke oe e puka iluna, pii no oe, a i o mai auanei ka kukuna o ka la, a i keehi ka wela ia oe mai maka'u oe, i ike auanei oe i ka oi o ka nohi o ka la, alaila, hoomanawanui aku no oe a komo i ka malu o ka mahina, alaila, pau ka make, o ko komo no ia iloko o Kahakaekaea."
A pau ka laua kamailio ana no keia mau mea; pii aku la o Kahalaomapuana, a ahiahi, paa oia i ke awa, manao ae la keia o ka ka makuakane hana ia, mai ia po a wanaao, honi oia i ke ala o ke kiele, manao ae la keia o ka makuahine ia, mai ia wanaao a kiekie ka la, loaa oia i ka wela o ka la, manao ae la oia, o ka hana keia a kona kaikunane.
Ia manawa, ake aku la keia e komo i ka malu o ka mahina, a ma ke ahiahi, hiki aku la oia i ka malu o ka mahina, manao ae la keia, ua komo i ka aina i kapaia o Kahakaekaea.
Ike aku la oia i keia hale nui e ku ana, ua po iho la, hele aku la oia ma ka lulu, aia no e ala mai ana o Moanalihaikawaokele, hoi mai la oia a ma kahi kaawale, e kali ana o ka moe iho, e like me ke kuhikuhi a Kaeloikamalama. Aoale nae i loaa ka hiamoe ia Moanalihaikawaokele.
A ma ka wanaao, hele aku la keia, iluna ke alo o Moanalihaikawaokele, manao ae la keia ua hiamoe, holokiki aku la keia a paa ma ka umiumi o ka makuakane, kahea iho la e like me ke aoao ana a Kaeloikamalama i hoikeia maluna.
Ala ae la o Moanalihaikawaokele, ua paa kahi e ikaika ai, o ka umiumi, kupaka ae la aole e hiki, ua paa loa ka umiumi ia Kahalaomapuana, o i noke i ke kupaka i o ianei, a pau ke aho o Moanalihaikawaokele.
Ninau ae la, "Nawai ke kama o oe?"
I aku la keia, "Nau no."
Ninau hou kela, "Na'u me wai?"
Hai aku keia, "Nau no me Laukieleula."
Ninau hou kela, "Owai oe?"
"O Kahalaomapuana."
I ae la ka makuakane, "Kuuia ae kuu umiumi, he kama io oe na'u."
Kuu ae la keia, ala ae la ka makuakane, a hoonoho iho la iluna o ka uha, uwe iho la, a pau ka uwe ana, ninau iho ka makuakane, "Heaha kau huakai i hiki mai ai?"
"He huakai imi Lani," wahi a Kahalaomapuana.
"Imi owai ka Lani e imi ai?"
"O Kaonohiokala," wahi a ke kaikamahine.
"A loaa ka Lani, heaha ka hana?"
I aku la o Kahalaomapuana, "I kii mai nei au i kuu kaikunane Haku, i kane na ke kaikamahine Alii o Hawaiiakea, na Laieikawai, ke aikane Alii a makou, ko makou mea nana i malama."
Hai aku la oia i na mea a pau i hanaia e ko lakou kaikunane, a me ka lakou aikane.
I mai la o Moanalihaikawaokele, "Aole na'u e ae aku, na ko makuahine wale no e ae aku, ka mea nana ke Alii, aia ke noho la i kahi kapu, kahi hiki ole ia'u ke hele aku, aia hanawai ko makuahine, alaila, hoi mai i o'u nei, a pau na la haumia o ko makuahine, alaila, pau ka ike ana me a'u, hoi no me ke Alii.
"Nolaila, e kali oe, a hiki i na la mai o ko makuahina, i hoi mai kela, alaila, hai aku oe i kau huakai i hiki mai ai ianei."
Kakali iho la laua ehiku la, maopopo iho la na la e hanawai ai oLaukieleula.
I aku la o Moanalihaikawaokele ia Kahalaomapuana, "Ua kokoke mai ka la e mai ai ko makuahine, nolaila, ma keia po, e hele mua oe ma kaHalepea, malaila oe e moe ai, i hiki mai kela i kakahiaka, e moe aku ana oe i ka hale, aole ona wahi e hele e aku ai, no ka mea, ua haumia, ina e ninau ia oe, hai pololei aku no oe e like me kau olelo ia'u."
Ma ia po iho, hoouna aku la o Moanalihaikawaokele, ia Kahalaomapuana iloko o ka Halepea.
Ma ke kakahiaka nui, hiki ana o Laukieleula, i nana mai ka hana e moe ana keia mea, aole nae e hiki i ua o Laukieleula ke hookaawale ia ia, no ka mea, ua haumia, o kela hale wale no kahi i aeia nona, "Owai oe e keia kupu, e keia kalohe, nana i komo kuu wahi kapu, kahi hiki ole i na mea e ae ke komo ma keia wahi?" Pela aku ka mea hale.
Hai aku ka malihini, "O Kahalaomapuana au, ka hua hope loa a kou opu."
I aku ka makuahine, "Auwe! e kuu Haku, e hoi oe me ko makuakane, aole e hiki ia'u e ike ia oe, no ka mea, ua hiki mai kuu mau la haumia, aia a pau kuu haumia ana, e launa no kaua no ka manawa pokole a hele aku."
A no keia mea, hoi aku la o Kahalaomapuana me Moanalihaikawaokele, ninau mai la ka makuakane, "Pehea mai la?"
I aku ke kaikamahine, "Olelo mai nei ia'u e hoi mai me oe, a pau ka manawa haumia, alaila hele mai e ike ia'u."
Noho iho la laua ekolu la, kokoke i ka wa e pau ai ka haumia o Laukieleula, olelo aku o Moanalihaikawaokele i ke kaikamahine, "O hele, no ka mea, ua kokoke mai ka wa mau o ko makuahine, hele no oe i kakahiaka nui poeleele o ka la apopo, a noho ma ka luawai, kahi ana e hoomaemae ai ia ia, mai hoike oe, aia a lele kela iloko o ke kiowai, a i luu ilalo o ka wai, alaila, holo aku oe a lawe mai i ka pa-u, a me ke kapa ona i haumia i kona mai, i auau kela a hoi mai ma kapa, aole ke kapa, alaila manao mai ua kii aku au, i hoi mai ai kela i ka hale nei, alaila ki kou makemake.
"Ina i uwe olua a i pau ka uwe ana, a i ninau mai ia'u i ke kapa ona au i lawe mai ai, alaila, hai aku oe, aia ia oe; a e hilahila kela me ka menemene ia oe i ko haumia ana, oia hoi, aole ana mea nui e ae e uku mai ai no kou haumia i kona kapa i hoohaumiaia i kona mai, hookahi wale no mea nui ana o ka Lani au i kii mai nei, aia a ninau kela i kou makemake, alaila, hai aku oe, o ko ike ka hoi ia i ko kaikunane, ike pu me a'u, no ka mea, hookahi wale no a'u ike ana i ka makahiki hookahi, he kiei mai ka, o ka nalo aku la no ia."
A hiki i ka manawa a ka makuakane i olelo ai, ala ae la ke kaikamahine i kakahiaka nui poeleele, a hele aku la e like me ke kauoha a kona makuakane.
Ia ia i hiki aku ai, pee iho la ma kahi kokoke i ke koiwai, aole i upuupu iho, hiki ana ka makuahine, a wehe i ke kapa i hoohaumiaia, a lele aku la iloko o ka wai.
Ia manawa, lawe ae la ke kaikamahine i ka mea i kauohaia ia ia, a hoi aku la me ka makuakane.
Aole keia i liuliu iho, halulu ana ka makuahine, ua hookaawale mua ae o Moanalihaikawaokele ia ia ma ke kaawale, o ke kaikamahine wale no ko ka hale.
"E Moanalihaikawaokele, o kuu kapa i haumia, homai, e lawe ae au e hoomaemae i ka wai." Aole nae he ekemu mai, ekolu ana kahea ana, aole nae he ekemuia mai, kiei aku la keia iloko o ka hale, e moe ana o Kahalaomapuana, ua pulou iho i ke kapa i hoohaumia ole ia.
Kahea iho la, "E Moanalihaikawaokele", homai kuu kapa i haumia i kuu mai, e lawe ae au e hoomaemae i ka wai."
Ia manawa, puoho ae la o Kahalaomapuana, me he mea la ua hiamoe, me ka i aku i ka makuahine, "E kuu Haku makuahine, ua hele aku nei keia, owau wale no ko ka hale nei, a o ko kapa nae i haumia i ko mai, eia la."
"Auwe! e kuu Haku, he nui kuu menemene ia oe i kou malama ana i ke kapa i haumia ia'u, a heaha la auanei ka uku o kuu menemene ia oe e kuu Haku?"
Apo aku la ia i ke kaikamahine, a uwe aku la i ka mea i oleloia ma ka pauku maluna ae nei.
A pau ka uwe ana, ninau iho ka makuahine, "Heaha kau huakai i hiki mai ai i o maua nei?"
"I kii mai nei au i kuu kaikunane i kane na ke aikane a makou, ke Alii wahine o Hawaii-nui-akea, o Laieikawai, ka mea nana i malama ia makou iloko o ko makou haaleleia'na e ko makou kaikunane aloha ole, nolaila, ua hilahila makou, aola a makou uku e uku aku ai no ka malama ana a ke Alii ia makou; a no ia mea, e ae mai oe e iho ae au me kuu kaikunane Lani ilalo, a lawe mai ia Laieikawai iluna nei." O ka Kahalaomapuana olelo keia imua o kona makuahine.
I mai la ka makuahine, "Ke ae aku nei au, no ka mea, aole o'u uku no kou malama ana i kuu kapa i haumia ia'u.
"Ina no la hoi he mea e ka mea nana i kii mai nei, ina no la hoi aole wau e ae aku; o ko kii paka ana mai nei, aole au e aua aku.
"Oia hoi, ua olelo no ko kaikunane o oe hookahi no kana mea i oi aku ke aloha, a me ka manao nui; a nolaila, e pii kaua e ike i ko kaikunane.
"Nolaila, e kali oe pela, e hea ae au i ke kahu manu o olua, a nana kaua e lawe aku a komo i ka pea kapu o kukulu o Tahiti."
Ia manawa, hea aku la ka makuahine,
"E Haluluikekihiokamalama—e,Ka manu nana e pani ka la,Hoi ka wela i Kealohilani,Ka manu nana e alai ka ua,Maloo na kumuwai o Nuumealani.Ka manu nana i kaohi na ao luna,Nee na opua i ka moana,Huliamahi na moku,Naueue Kahakaekaea,Palikaulu ole ka lani,O na kupu, na eu,O Mokukelekahiki,O Kaeloikamalama,Na kupu nana e pani ka pea kapu o kukulu o Tahiti,Eia la he Lani hou he kana nau,Kiiia mai, lawe aku i luna i o Awakea."
Ia wa, kuu iho la ua manu nei i na eheu i lalo, a o ke kino aia no i luna. Ma ia wa, kau aku la o Laukieleula me Kahalaomapuana i luna o ka eheu o ua manu nei, o ka lele aku la no ia a hiki i o Awakea, ka mea nana e wehe ke pani o ka la, kahi i noho ai o Kaonohiokala.
Ia manawa a laua i hiki aku ai, ua paniia aku la ko ke Alii wahi e na ao hekili.
Alaila, kena ae la o Laukieleula ia Awakea, "Weheia mai ke pani o kahi o ke Alii."
Ia manawa, ke ae la o Awakea me kona wela nui, a auhee aku la na ao hekili imua ona. Aia hoi ikeia aku la ke Alii e moe mai ana i ka onohi pono o ka la, i ka puokooko hoi o ka wela loa, nolaila i kapaia'i ka inoa o ke Alii, mamuli oia ano (Kaonohiokala).
Ia manawa, lalau iho la o Laukieleula i kekahi kukuna o ka la a kaohi iho la. Ia manawa, aia mai la ke Alii.
Ia Kahalaomapuana i ike aku ai i kona kaikunane, ua like na maka me ka uwila, a o kona ili a me kona kino a puni, ua like me ka okooko o ke kapuahi hooheehee hao.
Kahea aku la o Laukieleula, "E kuu Lani, eia ko kuahine o Kahalaomapuana, ka mea au e aloha nui nei, eia la ua imi mai nei ia kaua."
A lohe o Kaonohiokala, aia mai la mai kona hiamoe ana, alawa ae la kela ia Laukieleula, e hea aku i na kiai o ka malu. Kahea ae la.
"E ka Mahinanuikonane,E Kaohukolokaialea,Na kiai o ka malumalu, kulia imua o ke Alii."
Ia manawa, hele mai la na kiai o ka malu a ku iho la imua o ke Alii. Aia hoi, ua holo ka wela o ka la mai ke Alii aku.
A loaa ka malumalu imua o ko ke Alii wahi moe, alaila, kahea mai la i ke kaikuahine, a hele aku la a uwe iho la, no ka mea, ua maeele kona puuwai i ke aloha no kona kaikuahine opiopio. A he nui no hoi na la o ke kaawale ana.
A pau ka uwe ana, ninau iho la, "Nawai ke kama o oe?"
Pane aku ke kaikuahine, "Na Mokukelekahiki, na Kaeloikamalama, naMoanalihaikawaokele laua o Laukieleula."
Ninau hou mai la ke kaikunane, "Heaha ka huakai?"
Alaila, hai aku la kela e like me kana olelo i ka makuahine.
A lohe ke Alii i keia mau olelo, haliu aku la oia i ko laua makuahine, me ka ninau aku, "Laukieleula, ua ae anei oe ia'u e kii i ka mea a ianei e olelo mai nei i wahine na'u?"
"Ua haawi mua wau ia oe ua lilo, e like me kana noi ia'u; ina o kekahi o lakou kai kii mai nei, ina aole e hiki mai i o kaua nei, i lalo aku la no, hoi; aeia aku ka olelo a kou pokii, no ka mea, nau i wehe mua ke alanui, a na ko kaikuahine i pani mai, aohe he mea mamua ou, a aohe no hoi he mea mahope iho," pela aku ka makuahine.
A pau keia mau olelo, ninau hou mai la o Kaonohiokala ia Kahalaomapuana no kona mau kaikuaana a me kona kaikunane.
Alaila hai aku la o Kahalaomapuana, "Aole he pono o ko makou kaikunane, ua kue ko makou noho ana, o keia wahine no a'u i kii mai nei ia oe. I ka huakai mua ana i kii ai i ua wahine nei; hoi hou ae ia makou; hele no makou a hiki i kahi o ua wahine nei, ke Alii wahine a'u e olelo nei. I ka po, hiki makou i uka, iloko o ka ululaau oia wale no a me kona kupunawahine ko ia wahi. Ku makou mawaho, i nana aku ka hana i ka hale o ua o Laieikawai, ua uhiia mai i ka hulu melemele o ka Oo.
"Kii o Mailehaiwale, aole i loaa, hoole no ua wahine nei, kii aku o Mailekaluhea, aole no i loaa, kii aku o Mailelaulii, aole no i loaa, kii aku o Mailepakaha, aole no i loaa, i ka hoole wale no a pau lakou, koe owau, aole hoi wau i kii, o ka huhu iho la no ia ia makou haalele i ka nahelehele.
"A haalele kela ia makou, ukali aku makou mahope, pakela loa no ko makou kaikunane i ka huhu, me he mea la na makou i hoole kona makemake.
"Nolaila la, hoi hou makou a kahi i haalele mua ia ai, na ua kaikamahine Alii la i malama ia makou, a haalele wale aku la wau, hele mai nei, oia iho la ko makou noho ana."
A lohe o Kaonohiokala i keia mau olelo, he mea e ka huhu. Ia manawa, olelo aku la oia ia Kahalaomapuana, "E hoi oe me ou kaikuaana a me ke aikane Alii a oukou, kuu wahine hoi, kali mai oukou, i nee ka ua ma keia hope iho, a i lanipili, eia no wau i anei.
"I kaikoo auanei ka moana, a i ku ka punakea i uka, eia no wau i anei. Ina e paka makani a hookahi anahulu malie, i kui paloo ka hekili, aia wau i Kahakae kaea.
"Kui paloo hou auanei ka hekili ekolu pohaku, ua hala ia'u ka pea kapu o kukulu o Tahiti, aia wau i Kealohilani, ua pau kuu kino kapu Akua alaila o kuu kapu Alii koe, alaila noho kanaka aku wau ma ko kakou ano.
"Ma ia hope iho, hoolohe mai oukou a i hui ka hekili, ua ka ua, kaikoo ka moana, he waikahe ma ka aina, olapa ka uwila, uhi ka noe, pio ke anuenue, ku ka punohu i ka moana, hokahi malama e poi ai ka ino a mao ae, aia wau ma ke kua o na mauna i ka wa molehulehu o ke kakahiaka.
"Kali mai oukou a i puka aku ka la, a haalele iho i ka piko o na mauna; ia manawa, e ike ae ai oukou ia'u e noho ana wau iloko o ka la, iwaena o ka Luakalai, i hoopuniia i na, onohi Alii.
"Aole nae kakou e halawai ia manawa; aia ko kakou halawai i ka ehu ahiahi; ma ka puka ana mai o ka mahina i ka po i o Mahealani, alaila e hui ai au me kuu wahine.
"Aia a hoao maua, alaila, e hoomaka wau i ka luku maluna o ka aina no ka poe i hana ino mai ia oukou.
"Nolaila, e lawe aku oe i ka hoailona o Laieikawai, he anuenue o kuu wahine ia."
A pau keia mau mea, hoi iho la oia ma ke aia ana i pii aku ai, hookahi malama, a halawai iho la me Kihanuilulumoku, hai aku la i ka hua olelo, "Ua pono kaua, ua waiwai no hoi."
Komo ae la oia iloko o Kihanuilulumoku, au aku la ma ka moana, e like me na la o ka hele ana aku, pela no ka loihi o ka hoi ana mai.
Hiki laua i Olaa, aole a Laieikawai ma, hanu ae la ua moo nei a puni oHawaii, aole. Hiki laua i Maui, hanu ae la ka moo, aole no.
Hanu aku la ia Kahoolawe, Lanai, a me Molokai, oia ole like no. Hiki laua i Kauai, hanu ae la a puni aole i loaa, hanu ae la i na mauna, aia hoi, e noho ana i Honopuuwaiakua, luai aku la ua o Kihanuilulumoku ia Kahalaomapuana.
Ike mai la ke Alii a me kona mau kaikuaana, he mea e ka olioli. Aka, he mea malihini nae i ka Makaula keia kaikamahine opiopio, a he mea weliweli no hoi i ua Makaula nei ka ike ana i ka moo, aka, ma kona ano Makaula, ua hoopauia kona maka'u.
He umikumamakahi malama, me ke anahulu, me eha la keu, oia ka loihi o ke kaawale ana o Kahalaomapuana mai ka la i haalele ai ia, Laieikawai ma, a hiki i ko laua hoi ana mai mai Kealohilani mai.
Ia Kahalaomapuana i hoi mai ai mai kana huakai imi Alii, mai Kealohilani mai, hai aku la oia i ka moolelo o ko laua hele ana, a me na hihia he nue, a me na lauwili ana, a me na mea a pau ana i ike ai iloko o kona manawa hele.
Iloko nae o kana manawa e olelo nei no ka olelo kauoha a Kaonohiokala, i mai la o Laieikawai i kona mau hoa, "E na hoa, ia Kahalaomapuana e olelo nei no Kaonohiokala ke kaikunane o kakou, kuu kane hoi, ke kau e mai nei ia'u ka halia o ka maka'u, a me ka weliweli, ke kuhi nei au he kanaka, he Akua nui loa ka! Iahona paha a ike aku, o kuu make no paha ia, no ka mea, ke maka'u honua e mai nei no i kona manawa aole me kakou."
I aku la kona mau hoa, "Aole ia he Akua, he kanaka no e like me kakou, o kona ano nae, a me kona helehelena, he ano Akua. A no kona hanau mua ana, lilo ai oia i hiwahiwa na na makua o kakou, ma ona la i haawiia'i ka mana nui hiki ole ia makou, a o Kahalaomapuana nei, alua wale no mea i haawiia'i ka mana, koe aku nae ke kapu no ko kakou kaikunane, nolaila, mai maka'u oe; aia no hoi paha a hiki mai la, ike aku no hoi paha oe la, he kanaka no e like me kakou."
Mamua aku nae o ko Kahalaomapuana hoi ana mai Kealohilani mai, ua ike mua aku ka Makaula hookahi malama mamua'ku o ko laua hoi ana mai. Nolaila, wanana mua ka Makaula me ka olelo iho, "E loaa ana ka pomaikai ia kakou mai ka lewa mai, aia a hiki aku i na po mahina konane e hiki mai ai.
"Aia a lohe aku kakou i ka hekili kui pamaloo, a me ka hekili iloko o ke kuaua, ia manawa e ike ai ko ka aina nei, he ua me ka uwila, he kaikoo ma ka moana, he waikahe ma ka aina, uhi paaia ka aina, a me ka moana a puni e ka noe, ke awa, ka ohu, a me ke kualau.
"A hala ae ia, a i ka la o Mahealani, ma ka ehu kakahiaka, i ka manawa e keehi iho ai na kukuna o ka la i ka piko o na mauna, ia manawa e ike aku ai ko ka aina, he Kamakahi ke noho mai ana iloko o ka onohi o ka la, he mea like me ke keiki kapu a kuu Akua. E ike auanei ka aina i ka luku nui ma ia hope iho, a nana e kaili aku i ka poe hookiekie mai ka aina aku, alaila, no kakou ka pomaikai, a me ka kakou pua aku."
A lohe kana mau kaikamahine i keia wanana a ka Makaula, nalu iho la lakou iloko o lakou iho ma ke kaawale i keia wanana a ka Makaula, me ka hai ole aku i ua Makaula nei, no ka mea, ua hoomanao wale ae la lakou no ka lakou mea i hoouna ai i ko lakou kaikaina.
Ma kona ano Makaula, ua hiki ia ia ke hele aku e kukala ma Kauai a puni, me ka hai aku i kana mea i ike a no na mea e hiki mai ana mahope.
A no keia mea, kauoha iho la oia i kana mau kaikamahine, mamua o kona haalele ana ia lakou, me ka olelo aku, "E a'u mau kaikamahine ke hele nei au ma kuu aoao mau, e haalele ana wau ia oukou, aole nae e hele loa ana, aka, e hele ana wau e hai aku i keia mea a'u e kamailio nei ia oukou, a hoi mai wau; nolaila, e noho oukou ma kahi a kuu Akua i kuhikuhi ai ia'u, e waiho oukou ia oukou maloko o ka maluhia a hiki i ka hookoia'na o kuu wanana."
Hele aku la ua Makaula nei e like me kona manaopaa, a hele aku la oia imua a na'lii a me ka poe koikoi, ma kahi e akoakoa ai na'lii, malaila oia i kukala aku ai e like me kona ike.
A hiki mua oia i o Aiwohikupua, me ka i aku, "Mai keia la aku, e kukulu mua oe i mau lepa a puni kou wahi, a e hookomo i kau poe aloha a pau maloko.
"No ka mea, ma keia hope koke iho, e hiki mai ana ka luku maluna o ka aina, aole e ikeia kekahi luku mamua aku, e like me ka luku e hiki mai ana, aole hoi mahope iho o ka pau ana ae o keia luku a'u e olelo nei.
"Mamua o ka hiki ana mai o ka mea mana, e hoike mai no oia i hoailona no ka luku ana, aole maluna o na makaainana, maluna pono iho no ou, a o kou poe, ia manawa, e moe ai na mea kiekie o ka aina nei imua ona, a e kailiia aku ka hanohano mai a oe aku.
"Ina e hoolohe oe i ka'u olelo, alaila, e pakele oe i ka luku e hiki mai ana, a oiaio; ano e hoomakaukau oe ia oe."
A no keia olelo a ka Makaula, kipakuia mai la ka Makaula mai ke alo mai o ke Alii.
Pela oia i kukula hele ai imua o na'lii a puni o Kauai, o ka poe alii i lohe i ka ka Makaula, o lakou no kai pakele.
Hele aku oia imua o Kekalukaluokewa, kana wahine, a me ko laua alo a pau.
E like me ka olelo no Aiwohikupua, pela kana olelo ia Kekalukaluokewa, a manaoio mai la oia.
Aka, o Waka, aole oia i hooko, me ka olelo mai, "Ina he Akua ka mea nana e luku mai, alaila, he Akua no ko'u e hiki ai ke hoopakele ia'u, a me ka'u mau Alii."
A no keia olelo a Waka, haliu aku la ka Makaula i ke Alii, a olelo aku la, "Mai hoolohe i ka ko kupunawahine, no ka mea, e hiki mai ana ka luku nui maluna o na'lii. Ano e kukulu i lepa a puni oe, a e hookomo i kau mea aloha maloko o no lepa i kukuluia, a o ka mea e manaoio ole i ka'u, e haule no lakou iloko o ka luku nui.
"A hiki i ua la la, e moe ana na luahine ma na kapua i o ke keiki mana, me ke noi aku i ola, aole e loaa, no ka mea, ua hoole i ka olelo a ka Makaula nei."
A no ka mea, ua ike o Kekalukaluokewa i ke ko mau o kana mau wanana mamua aku, nolaila, ua pale kela i ka olelo a ka luahine.
A hala aku la ka Makaula, kukulu ae la ke Alii i lepa a puni kona HaleAlii, a noho iho la maloko o kahi hoomalu e like me ka olelo a kaMakaula.
A pau ka huakai kaapuni a ka Makaula, hoi aku la oia a noho me kana mau kaikamahine.
No ke aloha wale no o ka Makaula ke kumu o kona hele ana aku e hai i kana mea i ike ai. Hookahi la o kona, noho ana me kana mau kaikamahine ma Honopuuwaiakua, mai kona hoi ana aku mai kaapuni, hiki mai o Kahalaomapuana, e like me ka kakou ike ana mamua ae nei i hoikeia ma neia Mokuna.
Hookahi anahulu mahope iho o ko Kahalaomapuana hoi ana mai mai Kealohilani mai, ia manawa, hiki mai la ka hoailona mua a ko lakou kaikunane, e like me ke kauoha i kona kaikuahine.
Pela i hoao liilii ai na hoailona iloko o na la elima, a i ke ono o ka la, kui ka hekili, ua ka ua, kaikoo ka moana, waikahe ka aina, olapa ka uwila, uhi ka noe, pio ke anuenue, ku ka punohu i ka moana.
Ia manawa, olelo aku ka Makaula, "E a'u mau kaikamahine, ua hiki mai ka hoohoia'na o kuu wanana e like me ka'u olelo mua ia oukou."
I aku la na kaikamahine, "Oia hoi ka makou i hamumu iho nei, no ka mea, ua lohe mua no makou i keia mea ia oe, oiai aole keia (Kahalaomapuana) i hiki mai, a ma ka ianei hoi ana mai nei, lohe hope makou ia ianei."
Olelo mai la o Laieikawai, "He haalulu nui ko'u, a me ka weliweli, a pehea la e pau ai kuu maka'u?"
"Mai maka'u oe, aole hoi e weliweli, e hiki mai ana ka pomaikai ia kakou, a e lilo auanei kakou i mea nui nana e ai na moku a puni, aole kekahi mea e ae, a e noho Alii auanei oukou maluna o ka aina, a e holo aku ka poe hana ino mai ia oukou mai ka noho Alii aku.
"Nolaila wau i ukali ai me ka hoomanawanui iloko o ka luhi, a me ka inea, iloko o na pilikia he nui, a ke ike nei wau, no'u ka pomaikai a no ka'u mau pua, mai ia oukou mai."
Hookahi malama o ka ino ma ka, aina no ka hoailona hope, ma ke kakahiaka, i na kukuna o ka la i haalele iho ai i na mauna. Ikeia aku la o Kaonohiokala e noho ana iloko o a wela kukanono o ka la, mawaena pono o ka Luakalai, i hoopuniia i na anuenue, a me ka ua koko.
I kela wa no, loheia aku la ka pihe uwa a puni o Kauai, i ka ike ana aku i ka Hiwahiwa Kamakahi a Moanalihaikawaokele laua o Laukieleula, ke Alii nui o Kahakaekaea, a me Nuumealani.
Aia hoi he leo uwa, "Ka Hiwahiwa a Hulumaniani—e! Ka Makaula nui mana!E Hulumaniani—e! Homai he ola!"
Mai ke kakahiaka a ahiahi ka uwa ana, ua paa ka leo, o ke kuhikuhi wale iho no a ka lima aohe leo, me ke kunou ana o ke poo, no ka mea, ua paa ka leo i ka uwa ia Kaonohiokala.
Ia manawa a Kaonohiokala e nana mai ana i ka honua nei, aia hoi, e aahu mai ana o Laieikawai i ke kapa anuenue a kona kaikuahine (Kahalaomapuana) i lawe mai ai, alaila, maopopo ae la ia ia o Laieikawai no keia, ka wahine hoopalau ana.
Ma ka ehu ahiahi, ma ka puka ana mai a ka mahina konane o Mahealani, hiki mai la iloko o ke anapuni a ka Makaula.
Ia Kaonohiokala i hiki mai ai, moe kukuli iho la kona mau kaikuahine, a me ka Makaula imua o ka Hiwahiwa.
A o Laieikawai kekahi, i ka Hiwahiwa i ike mai ai ia Laieikawai e hoomaka ana e kukuli; kahea mai la ka Hiwahiwa, "E kuu Haku wahine, e Laieikawai e! mai kukuli oe, ua like no kaua."
"E kuu Haku, he weliweli ko'u, a me ka haalulu nui. A ino i manao oe e lawe i kuu ola nei, e pono ke lawe aku, no ka mea, aole wau i halawai me kekahi mea weliweli nui mamua e like me keia," wahi a Laieikawai.
"Aole au i hiki mai e lawe i kou ola, aka, ma ka huakai a kuu kaikuahine i hiki ae nei i o'u la, a nolaila, ua haawi mai wau i hoailona no'u e ike ai ia oe, a e maopopo ai ia'u o oe kuu wahine hoopalau, a nolaila ua hele mai au e hooko e like me kana kii ana ae nei," pela aku o Kaonohiokala.
A lohe kona mau kaikuhine a me ka Makaula pu, alaila hooho maila lakou me ka leo olioli:
"Amama! Amama! Amama! Ua noa, lele wale, aku la." Ala ae lakou i luna me ka maka olioli.
Ia manawa, kahea iho la oia i kona mau kaikuahine, "Ke lawe nei wau i kuu wahine, a ma kela po e hiki hou mai maua." Alaila, kailiia aku la kana wahine me ka ike oleia e kona mau hoa, aka, o ka Makaula ka mea i ike aweawea aku i ka laweia ana ma ke anuenue a noho i loko o ka Mahina, malaila i hooiaio ai laua i ko laua mau minute oluolu.
A ma kekahi po ae, i ka mahina e konane oluolu ana, i ka wa hapa o ka lai.
Kuuia mai la kekahi anuenue i uliliia mai luna mai o ka mahina a hiki i lalo nei, i ka wa e kupono ana ka mahina i luna pono o Honopuuwaiakua.
Ia manawa, iho mai la na'lii o ka lewa me ko laua ihiihi nui a ku mai la i mua o ka Makaula, me ka olelo iho, "E hele ae oe e kala aku i na mea a pau i hookahi anahulu, e hoohuiia ma kahi hookahi, alaila, e hoopuka aku wau i olelo hoopai no ka poe i hana ino mai ia oukou.
"A pau na la he umi, alaila e hui hou kaua, a na'u no e hai aku i ka mea e pono ai ke hana oe, a me kau mau kaikamahine pu me oe."
A pau keia mau olelo, hele aku la ka Makaula, a hala ia, alaila kaili puia aku la na kaikuahine elima i luna a noho pu me ia i ka olu o ka Mahina.
I ka Makaula i kaapuni ai mamuli o ka olelo a ka Hiwahiwa, aole oia i halawai me kekahi kanaka hookahi, no ka mea, ua pau i uka o Pihanakalani, kahi i oleloia he lanakila.
A pau na la he umi, hiki aku ka Makaula i Honopuwaiakua, aia hoi ua mehameha.
Ia manawa, halawai mai la me ia o Kaonohiokala, a hai aku la i kana olelo hoike no kana oihana kaapuni e like me ke kauoha a ka Hiwahiwa.
Ia manawa kaili puia aku la ka Makaula a noho i ka mahina.
A i ke kakahiaka o kekahi la ae, ma ka puka ana mai o ka la, i ka wa i haalele iho ai na kukuna wela o ka la i na mauna.
Ia manawa ka hoomaka ana o ka Hiwahiwa e hoopai ia Aiwohikupua a me Waka pu.
Haawiia ka make no Waka, a o Aiwohikupua, hoopaiia aku la ia e lilo i kanaka ilihune, e aea haukae ana maluna o ka aina a hiki i kona mau la hope.
Ma ke noi a Laieikawai, e hoopakele ia Laielohelohe a me kana kane, nolaila, ua maalo ae ka pilikia mai o laua ae, a no laua kekahi kuleana ma ka aina ma ia hope iho.
I ke kakahiaka nae, i ka hoomaka ana o ka luku ia Aiwohikupua a me Waka.
Aia hoi, o ke anaina i akoakoa ma Pihanakalani, ike aku la lakou i ke anuenue i kuuia mai ma ka mahina mai, i uliliia i na kukuna wela o ka la.
Alaila, ia manawa akoakoa lakou a pau, ka Makaula, a me na kaikamahine elima e kau mai ana ma ke ala i uliliia, a o Kaonohiokala me Laieikawai ma ke kaawale, a he mau kapuai ko laua me he ahi la. Oia ka manawa a Aiwohikupua a me Waka i haula ai i ka houna, me ka apono i ka olelo a ka Makaula.
A pau ka hoopai a ke Alii no na enemi, hoonoho ae la ke Alii oluna iaKahalaomapuana i Moi, a hoonoho pakahi aku la i na kaikuahine ona ma namokupui. A o Kekalukaluokewa no ke Kuhina Nui, a me Laielohelohe, a o kaMakaula no ko lakou mau hoa kuka ma ke ano Kuhina Nui.
A pau ka hooponopono ana no keia mau mea a pono ka noho ana, kaili puia aku la o Laieikawai e kana kane ma ke anuenue iloko o na ao kaalelewa a noho nia kahi mau o kana kane.
Ina e hewa kona mau kaikuahine, alaila na Kahalaomapuana e lawe ka olelo hoopii imua o ke Alii.
Aka, aole i loaa ka hewa o kona mau kaikuahine ma ia hope iho a hiki i ka haalele ana i keia ao.
Mahope o ko Laieikawai hoao ana me Kaonohiokala, me ka hooponopono i ka noho ana o kona mau kaikuahine, ka Makaula, a me Kekalukaluokewa ma; a pau keia mau mea i ka hooponoponoia, hoi aku la laua iluna o ka aina i oleloia o Kahakaekaea, o noho ma ka pea kapu o Kukulu o Tahiti.
A no ka lilo ana o Laieikawai i wahine mau ma ka berita paa, nolaila, haawiia ae la ia ia kekahi mau hana mana a pau ma ke ano Akua, e like me kana kane; koe nae ka mana hiki ole ke ike i na mea huna, a me na hana pohihihi i hanaia ma kahi mamao, no kana kane wale no.
Mamua nae o ko laua haalele ana ia Kauai, a hoi aku iluna, ua hanaia kekahi olelo hooholo iloko o ko lakou akoakoa ana; ma ka ahaolelo hooponopono aupuni ana.
Oia hoi, i ka la i kuuia mai ai ke alanui anuenue mai Nuumealani mai, a kau aku la o Kaonohiokala, a me Laieikawai maluna o ke ala anuenue i oleloia, a waiho mai la i kona leo kauoha hope i kona mau hoa, ka Makaula, a me Laielohelohe, eia kana olelo:
"E o'u mau hoa, a me ko kakou makuakane Makaula, kuu kaikaina i ka aa hookahi, a me ka kaua kane; ke hoi nei au mamuli o ka mea a kakou i kuka ai, a ke haalele nei wau ia oukou, a hoi aku i kahi hiki ole ia oukou ke ike koke ae; nolaila, e nana kekahi i kekahi me ka noho like, no ka mea, ua hoopomaikai like ia oukou, aole kekahi mea o oukou i hooneleia i ka pomaikai. Aka, oia nei (Kaonohiokala) no ko maua mea e hiki mai i o oukou nei, e ike i ka pono o ko oukou noho ana."
A pau keia mau mea, laweia aku la laua me ko laua ike oleia. A e like me ka olelo, "o Kaonohiokala ka mea iho mai e ike i ka pono o kona mau hoa," oia kekahi kumu i haunaele ai ko Laieikawai ma noho ana me kana kane.
Ia Laieikawai ma ko laua wahi me kana kane, he mea mau ia Kaonohiokala ka iho pinepine mai ilalo nei e ike i ka pono o kona mau kaikuahine, a me kana wahine opio (Laielohelohe), ekolu iho ana i ka makahiki hookahi.
Elima paha makahiki ka loihi o ko laua noho ana ma ka hoohiki paa o ka berita mare; a i ke ono paha o ka makahiki o ko Laieikawai ma noho pono ana me kana kane, ia manawa, haula iho la o Kaonohiokala i ka hewa me Laielohelohe; me ka ike ole o na mea e ae i keia haule ana i ka hewa.
I ka ekolu malama o Laieikawai ma iluna, iho mai la o Kaonohiokala e ike i ka pono o kona mau kaikuahine, a hoi aku la me Laieikawai, pela i kela a me keia hapakolu o ka makahiki, a i ka ekolu makahiki o ko Kaonohiokala huakai makai i ka pono o kona mau kaikuahine; aia hoi, ua hookanaka makua loa ae la kana wahine opio (Laielohelohe), alaila, ua pii mai a mahuahua ka wahine maikai, a oi ae mamua o kona kaikuaana o Laieikawai.
Aole nae i haula o Kaonohiokala ia manawa i ka hewa, aka, ua hoomaka ae kona kuko ino e hana i ka mea pono ole.
I kela hele ana keia hele ana a Kaonohiokala i kana hana niau ilalo nei, a hiki i ka eha makahiki; aia hoi, ua hoomahuahuaia mai ka nani o Laielohelohe mamua o kana ike mua ana, a mahuahua loa ae la ka manao ino o Kaonohiokala; aka, ma kona ano keiki Akua, hoomanawanui aku la no oia e pale ae i kona kuko, hookahi paha minute e lele aku ai ke kuko mai ona aku, alaila, pili mai la no.
I ka lima o ka makahiki, ma ka pau ana o ka hapaha mua o ua makahiki la, iho hou mai la o Kaonohiokala i kana hana mau ilalo nei.
I kela manawa, ua kailiia aku ko Kaonohiokala manao maikai mai ona aku a kaawale loa, a haule iho la oia i ka hewa.
I kela manawa no hoi, ia ia e halawai la me kona, mau kaikuahine, a me ka Makaula hoi, ka pinualua a me ka laua wahine hoi (Laielohelohe), hoomaka ae la o Kaonohiokala e hooponopono hou no ke aupuni, a nolaila, ua hoomaka hou ka ahaolelo.
A i mea e pono ai ko ke Alii manao kolohe, hoolilo ae la oia i kona mau kaikuahine i poe kiai no ka aina i oleloia o Kealohilani, a na lakou e hooponopono pu me Mokukelekahiki i ka noho ana, a me na hana a pau e pili ana i ka aina.
A ike ae la kekahi o kona mau kaikuahine, ua oi aku ka hanohano mamua o keia noho ana, no ka mea, ua hooliloia i mau alii no kahi hiki ole ia lakou ke noho e lawelawe pu me Mokukelekahiki, nolaila, hooholo ae la lakou i ka ae mamuli o ka olelo a ko lakou kaikunane.
Aka, o Kahalaomapuana, aole oia i ae aku e hoi iloko o Kealohilani; no ka mea, ua oi aku kona minamina i ka hanohano mau i loaa ia ia mamua o ka hoi ana i Kealohilani.
A no ko Kahalaomapuana ae ole, hoopuka aku la oia i kana olelo imua o kona kaikunane, "E kuu Lani, ma kou hoolilo ana ae nei ia makou e hoi i Kealohilani, a o lakou no ke hoi, a owau nei la, e noho ae no wau ilalo nei, e like me kau hoonoho mua ana; no ka mea, ke aloha nei wau i ka aina a me na makaainana, a ua maa ae nei no hoi ka noho ana; a ina owau no malalo nei, o oe no maluna mai, a o lakou nei hoi iwaena ae nei, alaila, pono iho no kakou, like loa me ka hanau ana mai a ko kakou makuahine, no ka mea, nau i wahi ke alanui, a o kou mau pokii hoi, hele aku mahope ou, a na'u hoi i pani aku, o ke oki no ia, a oia la."
A no keia olelo a kona kaikuahine muli loa, manao iho la, oia, ua pono ka olelo a kona kaikuahine. Aka, no ke ake nui o Kaonohiokala e kaawale aku oia i kahi e, i mea e ike oleia'i kona kalohe ana, nolaila, hailona aku la oia i kona mai Kaikuahine, a o ka mea e ku ai ka hailona, oia ke hoi iloko o Kealohilani.
I aku la o Kaonohiokala i kona mau kaikuahine, "E hele oukou e u-u mai i pua Kilioopu, aole e hui i ko oukou hele ana, e hele oukou ma ke kaawale kekahi i kekahi, a loaa, alaila, e hoi mai ko oukou mua a haawi mai ia'u, e like me ko hanau ana, pela oukou e heleai, a pela no hoi oukou ke hoi mai, a o ka mea loihi o kana Kilioopu, oia ke hoi i Kealohilani."
Hele aku la kela a me keia o lakou ma ke kaawale, a hoi mai la e like me ka mea i oleloia ia lakou.
Hele aku la ka mea mua, a huhuki mai la elua iniha paha ka loihi o kana, a o ka lua hoi, huhuki mai la, a oki ae la i kana Kilioopu ekolu iniha a me ka hapa paha; a o ke kolu hoi, huhuki mai la i kana Kilioopu, elua iniha paha ka loihi; a o ka eha o lakou hookahi iniha paha ka loihi o kana, a o Kahalaomapuana hoi, aole oia i huhuki mai ma ke Kilioopu loloa, huhuki mai la oia ma ka mea liilii loa, ekolu kapuai paha kona loa; a oki ae la oia i ka hapalua o kana, a hoi aku la, me ka manao o kana Kilioopu ka pokole.
Aka, i ka hoohalike ana, kiola aku la ka mua i kana imua o ko lakou kaikunane, ike aku la o Kahalaomapuana i ka ka mua, he mea kahaha loa ia ia, nolaila, momoku malu ae la oia i kana iloko o kona aahu, aka, ua ike aku la kona kaikunane i kana hana, i aku la, "E Kahalaomapuana, mai hana malu oe, e waiho i kau Kilioopu pela."
Kiola aku la na mea i koe i ka lakou, aka, o Kahalaomapuana, aole i hoike mai, i mai nae "Ua ku ia'u ka hailona."
A no keia mea, koi aku la oia i kona kaikunane e hailona hou; e hailona hou ana, ku hou no ia Kahalaomapuana ka hailona; aole olelo i koe a Kahalaomapuana, no ka mea, ua ku ka hailona ia ia.
Oia hoi, he mea kaumaha nae ia Kahalaomapuana, ke kaawale ana'ku mai kona noho Alii aku, a me na makaainana, no ka mea, ua hoopouliia ko ke Alii wahine naau makemake ole e hoi i Kealohilani e ka hailona.
A i ka la o Kahalaomapuana i hoi ai i Kealohilani, kuuia mai la ke anuenue mai luna mai a hiki ilalo nei.
Ia manawa, hai aku la oia i kana olelo imua o kona kaikunane, me ka i aku, "E ku ke alanui o kuu Lani pela, e kali no na la he umi, e hoakoakoaia mai na'lii, a me na makaainana a pau, i hoike aku ai wau i ko'u aloha nui ia lakou mamua o kou lawe ana aku ia'u."
A ike iho la o Kaonohiokala, ua pono ka olelo a kona kaikuahine hooholo ae la oia i kona manao ae; alaila, lawe houia aku la ke alanui iluna me kona kaikunane pu.
A i ka umi o ka la, kuuia mai la ua alanui nei imua o ke anaina, a kau aku la o Kahalaomapuana iluna o ke alanui ulili i hoomakaukauia nona, a huli mai la me ka naau kaumaha, i hoopihaia kona mau maka i na kulu wai o Kulanihakoi, me ka i mai, "E na'lii, na makaainana, ke haalele nei wau ia oukou, ke hoi nei wau i ka aina a oukou i ike ole ai, owau a me o'u mau kaikuaana wale no kai ike; aole nae no ko'u makemake e hoi ia aina, aka, na ko'u lima no i ae ia'u e haalele ia oukou mamuli o ka hailona a kuu kaikunane Lani nei. Aka hoi, ua ike no wau he mau Akua like ko kakou a pau, aole mea nele, nolaila, e pule oukou i ke Akua, a e pule no hoi wau i ko'u Akua, a ina i mana na pule a kakou, alaila, e halawai hou ana no kakou ma keia hope aku. Aloha oukou a pau, aloha no hoi ka aina, oki kakou la nalo."
Alaila, lalau ae la oia i kona aahu, a palulu ae la i kona mau maka imua o ke anaina, i mea e huna ai i kona manaonao i na makaainana a me ka aina. A laweia'ku la oia ma ke anuenue iloko o na ao kalelewa ma ka Lanikuakaa.
O ke kumu nui o ko Kaonohiokala manao nui e hookawale ia Kahalaomapuana i Kealohilani, i mea e nalo ai kona kalohe ia Laielohelohe; no ka mea, o Kahalaomapuana, aia kekahi ike ia ia, he ike hiki ke hanaia kekahi hana ma kahi malu; a he kaikamahine manaopaa no, aole e hoopilimeai. O manao auanei o Kaonohiokala o haiia kana hana kalohe ana imua o Moanalihaikawaokele, nolaila oia i hookaawale ai i kona kaikuahine, a ma ke ano Akua o Kaonohiokala, na lilo ka hailona ia Kahalaomapuana.
A kaawale aku la kona kaikuahine, a i ka pau ana paha o a hapaha elua o ka lima o ka makahiki, iho hou mai la oia ilalo nei e hooko i kona manao kuko ia Laielohelohe.
Aole nae oia i hooko koke ia manawa; aka, i mea e pono ai oia imua o Kekalukaluokewa nolaila, waiho aku la oia imua o Kekalukaluokewa e pani ma ka hakahaka o Kahalaomapuana; a o ka Makaula no kona Kuhina Nui.
A hoonohoia aku la o Mailehaiwale i Kiaaina paha no Kauai; iaMailekaluhea no Oahu; o Mailelaulii no Maui a me na moku e ae; iaMailepakaha no Hawaii.
A lilo ae la o Kekalukaluokewa i poo kiekie ma ke aupuni, alaila, hoouna aku la o Kaonohiokala ia Kekalukaluokewa e hele e kaapuni ma na mokupuni a pau e lawelawe i kana oihana Moi, a hoonoho iho la ia Laielohelohe ma ko Kekalukaluokewa wahi ma ke ano hope Moi.
A no keia mea, lawe ae la o Kekalukaluokewa i kona Kuhina Nui (kaMakaula), ma kana huakai kaapuni.
I ka la i haalele ai o Kekalukaluokewa ia Pihanakalani, a hele aku la ma kana oihana kaapuni. Ia la no hoi ka haalele ana o Kaonohiokala ia lalo nei.
Ma kela hoi ana o Kaonohiokala, aole nae oia i hiki loa iluna, aka, ua ike nae oia ia la e holo ana na waa o Kekalukaluokewa i ka moana.
A no ia mea, hoi hou mai la o Kaonohiokala mai luna mai a hiki ilalo nei, a launa iho la me Laielohelohe, aole nae i hanaia ka hewa ia manawa.
Ia laua me Laielohelohe e halawai la, noi aku la o Kaonohiokala ia Laielohelohe e hookaawaleia na mea e ae, a ma kona ano Mea Nui, ua hookaawaleia ko ke Alii wahine mau aialo.
Ia Laielohelohe me Kaonohiokala o laua wale no ma ke kaawale, i aku la, "O ka ekolu keia o ko'u mai makahiki (puni) o ka makemake ana ia oe, no ka mea, ua ulu kou nani a papale maluna o kou kaikuaana (Laieikawai). A nolaila, ma na la hope nei, ua hiki ole ia'u ke hoomanawanui e pale aku i ke kuko no'u ia oe mai o'u aku."
"E kuu Lani e," wahi a Laielohelohe, "pehea la e kaawale ai ia kuko ou mai a oe ae? A heaha la ka manao o kuu Lani e pono ai ke hana?"
"E launa kino kaua," wahi a Kaonohiokala, "oia wale no ka mea e pono ai ke hanaia imua o'u."
I aku la o Laielohelohe, "Aole kaua e launa kino e kuu Lani, no ka mea, o ka mea nana i malama ia'u mai kuu wa uuku mai a loaa wale kuu kane, nana ka olelo paa ma o'u la, aole e haawi i kuu kino me kahi mea e ae e hoohaumia; a nolaila, e kuu Lani e, na ka mea nana ka hoohiki paa ia'u e ae aku i kou makemake."
A lohe o Kaonohiokala i keia mea, akahi no a hoomohalaia ke kuko ino iloko, alaila, hoi aku la oia iluna me kana wahine (Laieikawai). Aole nae i anahulu kona mau la i luna, uhi paapu houia mai la oia e na hekili o ke kuko ino, a hiki ole ke hoomanawanui no ke kuko.
A na keia kuko, kaikai kino houia mai la oia mai luna mai e halawai hou me Laielohelohe.
A no ka lohe mua ana o Kaonohiokala "na ka mea nana i malama" ia ia ka "hoohiki paa e ae aku." Nolaila, kii mua aku la oia ma o Kapukaihaoa la, e noi aku e ae mai i ko ke Alii makemake.
A nolaila hoi, hele mua aku la oia a olelo aku ia Kapukaihaoa, "Ua makemake wau e lawe ia Laielohelohe e pili me a'u i keia manawa, aole nae no ke kaili loa mai, aka, i mea e hoomama ae ai i ko'u naau kaumaha i ke kuko i kau milimili, no ka mea, ua noi mua aku wau i ua milimili la au i kuu makemake; aka, ua kuhikuhi mai kela nau e ae aku, a nolaila, kii mai nei wau ma ou la."
I aku o Kapukaihaoa, "E ka lani o na lani, ke ae aku nei wau ma kau noi e kuu Lani, he mea pono nou e komo aku oe me ka'u milimili; no ka mea, ua ike au i ko'u pomaikai ole no ka'u mea i luhi ai, ua upu aku hoi ko maua manao me ka mea nana i malama kau wahine (Laieikawai), o Kekalukaluokewa ke kane a ka'u hanai, ua pono no, aka, i keia noho aupuni ana, ua lilo ka pomaikai i na mea e ae, nolaila, ua nele wau. No ka mea hoi, ua haawi ae nei kela i na moku a pau i ou kaikuahine, koe hoi wau ka mea nana kana wahine i wahine ai, a nolaila e aho hoi ke ka i ka nele lua, a nau ka wahine a olua."
A pau keia mau kamailio a laua ma ke kaawale, hele aku la o Kapukaihaoa me ke Alii pu a hiki o Laielohelohe la.
I aku la, "E kuu luhi, eia ke kane, nohoia, he lani iluna he honua, ilalo, keehi'a kulana a paa, a nana mai i ka mea nana i luhi."
Alaila he mea kanalua ole ia ia Laielohelohe; a lawe ae la oKaonohiokala ia Laielohelohe, a hui oluolu iho la laua.
Ekolu mau la o laua ma ka laua mau hana, hoi aku la o Kaonohiokala iKahakaekaea.
A mahope iho oia mau la kaawale, ua aaki paaia ke aloha wela i luna oKaonohiokala, a ano e kona mau helehelena.
Ia manawa, hoopuka aku la o Kaonohiokala i olelo hoopunipuni i mua o Laieikawai, oia ka ha o na la kaawale o laua, me ka i aku, "Haohao hoi keia po o'u, aole wau i moe iki, i ka hoopahupahu waleia no a ao wale."
I aku o Laieikawai, "Heaha la?"
I aku o Kaonohiokala, "Ua pono ole paha ka noho ana o lakou la o lalo."
"Ae paha," wahi a Laieikawai, "aole no la hoi e iho."
A no keia hua kena a kana wahine, he mea manawa ole noho ana i lalo nei o Kaonohiokala, a launa no me Laielohelohe. Aka, o Laielohelohe aole i loaa ia ia kona pilikia ma ka manao, heaha la ia mea i kona manao ana.
Ia laua e hui ana ma ka makemake o ke Alii kane, ia manawa, ua ike ole o Laielohelohe i kona aloha ia Kaonohiokala, no ka mea, aole no o ke Alii wahine makemake iki e hana i ka hewa me ke Alii nui o luna; aa hoi, mamuli o ka onou a kona mea nana i malama wale no ka hooko ana.
Hookahi anahulu paha o ko laua hana ana i ka hewa, hoi aku la oKaonohiokala iluna.
Ia manawa, ulu mai la a mahuahua ke aloha o Laielohelohe iaKekalukaluokewa no kona haule ana i ka hewa me Kaonohiokala.
I kekahi la ma ke ahiahi, olelo aku la o Laielohelohe ia Kapukaihaoa, "E kuu kahu nana i malama maikai, i keia manawa, ua poino loa ia'u ka manao no Kaonohiokala iloko o na manawa o maua i hana iho nei i ka hewa, a ke hoomahuahua mai nei ke aloha o kuu kane (Kekalukaluokewa) ia'u, no ka mea, i ka noho iho nei no ka i ka pono me ke kane, me ko maua maikai, a lalau wale no i ka hewa, aole no ko'u makemake, no kou makemake wale no. Heaha no la hoi kou hewa ke hoole aku, i kuhikuhi aku hoi wau i kou ae ole no kou hoohiki ana, aole au e launa me kekahi mea e ae, kaiona he hoohiki paa kau, aole ka."
I aku o Kapukaihaoa, "I ae aku au e lilo oe i ka mea e, no kuu nele i ka haawina waiwai o ko kane; no ka mea, ma kuu maka ponoi nei no ka waiwai a ko kane i haawi ae ai, a owau no ke ku, nolaila, lilo oe, aole hoi au i manaoia ka mea nana ka wahine i wahine ai oia."
I aku o Laielohelohe i kona kahu nana i hanai, "Ina o kou kumu ia o ka haawi ana i kuu kino e hoohaumia me Kaonohiokala, alaila, ua hewa loa oe; no ka mea, ua ike oe, aole no Kekalukaluokewa i hoonoho na mea maluna o na aina; aka, na Kaonohiokala no, a nolaila, apopo e kau wau maluna o na waa a holo aku e imi i kuu kane."
I ke ahiahi iho, kena'e la oia i na aialo kane ona, na mea malama waa hoi o ke Alii, e hoomakaukau i na waa no ka holo aku e imi i ke kane.
A no ke kumu ole o kona manao ia Kaonohiokala, nolaila huna iho la oia ia ia makolo o na hale kuaaina hiki ole ia ia ke noho, no kona manao o hiki hou mai o Kaonohiokala, hana hou ia ka hewa me kona makemake ole, oia kona pee ma na hale kuaaina, aole nae oia (Kaonohiokala) i hiki mai a hiki i kona hala ana i ka moana ia po iho.
A hala o Laielohelohe i ka moana, a hiki ma Oahu, noho iho la oia ma na hale kuaaina. Pela oia i hele ai a hiki i ko laua halawai ana me Kekalukaluokewa.
Ia Laielohelohe paha i Oahu, a ma kekahi la ae, iho hou mai la o Kaonohiokala e launa hou me Laielohelohe; aka, i kona hiki ana mai, aole o Laielohelohe o ka hale Alii, aole no hoi oia i ninau mai i ka mea nana e malama ka hale Alii, no ka mea, ina e ninau oia, manaoia e hana ana i ka hewa me Laielohelohe; aka, ua hai malu aku nae o Laielohelohe i ke kiai hale Alii i ke kumu o kona hele ana. A no ka nele o ko ke Alii makemake, hoi aku la oia i luna.
O keia haula ana nae a na'lii i ka hewa, ua nakulu aku la keia lohe i ke alo Alii, ma o na aialo wale no nae, a ua lohe puia no hoi ko Laielohelohe makemake ole.
Ia Aiwohikupua e kuewa ana ma ke alo Alii, oia nae kekahi i lohe i keia mau mea. A no ka lohe ana o Aiwohikupua i ko Laielohelohe kumu i holo ai e imi i ke kane; alaila i aku oia i ke kiai hale Alii, "Ina i hoi hou mai o Kaonohiokala, a i ninau mai ia Laielohelohe, i aku oe ua mai ia, alaila aole e hoi hou mai; no ka mea, he mea haumia loa ia ia Kaonohiokala, a me na makua o makou, aia no a pau ka haumia, alaila hana aku ma ka hana o ka hoku Venuka."
Ia iho hou ana mai o Kaonohiokala, ninau i ke kiai hale Alii, alaila haiia aku la e like me ka Aiwohikupua olelo, alaila hoi aku la oia i luna.
Ua oleloia ma ka Mokuna XXXII o keia kaao ke kumu o ko Laielohelohe imi ana i kana kane ia Kekalukaluokewa.
Nolaila, imi aku la oia mai Kauai mai a Oahu, a Maui; i Lahaina keia, lohe aia o Kekalukaluokewa i Hana, ua hoi mai mai Hawaii mai.
Holo aku la oia ma na waa a pae ma Honuaula, ilaila lohe lakou o Hinaikamalama ka wahine a Kekalukaluokewa, aole nae i ike ko Honuaula poe o ka Kekalukaluokewa wahine keia.
A no ka lohe ana o Laielohelohe i keia mea, lalelale koke aku la lakou a hiki i Kaupo, a me Kipahulu. Alaila, hoomaopopoia mai la ka lohe mua o lakou i Honuaula, a mailaila aku lakou a kau na waa ma Kapohue, haalele lakou i na waa, hele aku la lakou a Waiohonu, lohe lakou ua hala o Kekalukaluokewa me Hinaikamalama i Kauwiki; a hiki lakou i Kauwiki, ua hala loa aku la o Kekalukaluokewa ma i Honokalani, he nui na la i hala ia lakou ma ia hele ana.
Ia hele ana a lakou a hiki i Kauwiki, ua ahiahi nae, ninau aku la o Laielohelohe i na kamaaina i ka loihi o kahi i koe a hiki i Honokalani, kahi a Kekalukaluokewa e noho ana me Hinaikamalama.
Olelo mai kamaaina, "Napoo ka la hiki."
A hele aku la lakou me ke kamaaina pu, a molehulehu hiki aku la lakou i Honokalani; alaila, hoouna aku la o Laielohelohe i ke kamaaina e hele aku e nana i ka noho ana o na'lii.
Hele aku la ke kamaaina, a ike aku i na'lii e inu awa ana, hoi mai la a hai mai la ia lakou nei.
Alaila, hoouna hou aku la no o Laielohelohe i ke kamaaina e hele hou e nana i na'lii, me ka i aku nae, "E hele oe e nana a ike i na'lii e hiamoe ana, alaila, hoi mai oe a hele pu aku kakou."
A no keia olelo a Laielohelohe, alaila, hele aku la ke kamaaina, a ike aku la, ua hiamoe na'lii, hoi aku la a olelo aku la ia Laielohelohe.
Ia manawa, akahi no a hai aku oia i ke kamaaina, o Kekalukaluokewa kana kane mare (hoao).
Mamua aku nae o ko Laielohelohe halawai ana me Kekalukaluokewa, ua lohe mua aku oia i ka haula ana o Laielohelohe i ka hewa me Kaonohiokala, i lohe no i kahi kahu o Kauakahialii, ka mea i lilo ai i Kuhina Nui ma ka aoao o Aiwohikupua, a no ka lohe ana o ua wahi kanaka nei i ka hewa ana o Laielohelohe, oia kana mea i hele mai ai e hai ia Kekalukaluokewa.
Ia Laielohelohe ma i hiki aku ai ma ka hale a Kekalukaluokewa e noho ana, aia hoi e hiamoe mai ana laua ma kahi hookahi, ua hoouhiia i ka aahu hookahi, e moe ana nae i ka ona a ka awa.
A komo aku la o Laielohelohe, a noho iho la ma ke poo o laua (Kekalukaluokewa ma), honi iho la i ka ihu, a uwe malu iho la iloko ona; aka, ua hoohaniniia na mapuna waimaka o Laielohelohe no ka ike ana iho he wahine e ka kana kane, aole nae e hiki ia laua ke ike ae i keia, no ka mea, ua lumilumiia laua e ka ona a ka awa.
Oia hoi, aole e hiki ia Laielohelohe ke hoomanawanui i kona ukiuki iaHinaikamalama; nolaila, komo aku la oia mawaena o laua, a pale aku la iaHinaikamalama, hoohuli mai la ia Kekalukaluokewa, a apo aku la i kanakane, a hoala aku la.
Ia manawa, puoho ae la o Kekalukaluokewa a ike iho la o kana wahine; ia wa, hikilele mai la o Hinaikamalama mai ka hiamoe mai, a ike iho la he wahine e keia me laua, holo aku la oia mai o laua nei aku, me ka huhu nui, me ka manao hoi aole keia o ka Kekalukaluokewa wahine.
A ike aku la o Kekalukaluokewa ia Hinaikamalama e hele ana me ka maka kukona, alaila, i aku la, "E Hinaikamalama, e holo ana oe i ke aha, me kou maka inaina, mai kuhi oe i keia wahine he wahine e, o ka'u wahine mare (hoao) no keia." Ia manawa, hookaawaleia ae la kona huhu mai ona aku, a paniia iho la ka hilahila a me ka maka'u ma ka hakahaka o ka huhu.
I ka wa nae i ala ae ai o Kekalukaluokewa mai ka hiamoe ona awa ae, a ike mai la i ka wahine, ia Laielohelohe, honi iho la ma ke ano mau o ka hiki malihini ana.
Alaila, i mai la oia i kana wahine, "E Laielohelohe, ua lohe iho nei wau nou, ua haule oe i ka hewa me ka Haku o kaua (Kaonohiokala), a nolaila, ua pono aku la no oe me ia, a ua pono no hoi wau ke noho aku malalo o olua, no ka mea, nona mai keia noho hanohano ana a aia no hoi ia ia ka make a me ke ola; Kamailio aku paha auanei wau, o ka make mai kai ala; nolaila, ma kahi a ka Haku o kaua e manao ai, pono no ke hooko aku, aole nae no ko'u makemake ka haawi aku ia oe, aka, no ka maka'u i ka make."
Alaila, i aku la o Laielohelohe i kana kane, "Auhea oe, kuu kane o ka wa heu ole, ua pololei kou lohe, a he oiaio, ua haule wau i ka hewa me ua Haku la o ka aina, aole nae i mahuahua, elua wale no a maua hana ana i ka hewa; aka, e kuu kane, aole na'u i ae e haawi ia'u e hoohaumia i kuu kino me ua Haku la o kaua; aka, na kuu mea nana i malama ia'u i ae e hana wau i ka hewa; no ka mea, i ka la a oukou i hele mai ai, oia no ka la a ua Haku la o kaua i noe mai ai ia'u e hoohaumia ia maua; aka, no ko'u makemake ole, nolaila, ua kuhikuhi aku wau i ko'u ae ole ia ia; aka, i ka hoi ana iluna a hoi hou mai, nonoi ae la kela ia Kapukaihaoa, a nolaila, ua launa kino maua elua manawa, a no ko'u makemake ole, ua huna wau ia'u iho ma na hale kuaaina, a no ia mea no hoi, ua haalele wau i kahi au i hoonoho ai, a ua imi mai nei wau ia oe; a i ko'u hiki ana mai nei hoi, loaa iho nei oe ia'u me keia wahine. A nolaila, ua pai wale kaua, aole au hana no'u, aole hoi a'u hana aku ia oe; nolaila, ma keia po e hookaawale oe i kela wahine."
A no keia mea, ua pono ka olelo a ka wahine imua o kana kane; aka, ma keia olelo hope a Laielohelohe, ia manawa, ua ho-aia ke ahi enaena o ke aloha wela o Hinaikamalama no Kekalukaluokewa, no ka mea, e kaawale ana laua mai ko laua launa hewa ana.
Hoi aku la o Hinaikamalama i Haneoo, a noho iho la ma kona hale mau; i kela la keia la o Hinaikamalama ma kona Hale Alii, he mea mau ia ia ka noho ma ka puka o ka hale, a huli ke alo i Kauwiki, no ka mea, ua hoopuniia oia e ke aloha wela.
I kekahi la, i ke Alii wahine e hoonana ana i kona aloha ia Kekalukaluokewa, pii ae la oia a me kona mau kahu iluna o Kaiwiopele, a noho iho la malaila, huli aku la ke alo i Kauwiki, nana aku la ia Kahalaoaka, a o ke kau mai a ke ao iluna pono o Honokalani, ia manawa, he mea e ka maeele o ke Alii wahine i ke aloha no kana ipo; alaila, oli ae la oia he wahi mele penei:
"Me he ao puapuaa la ke aloha e kau nei,Ka uhi paapu poele i kuu manawa,He malihini puka paha ko ka hale,Ke hulahula nei kuu maka.He maka uwe paha—e. Oia—e.E uwe aku ana no wau ia oe,I ka lele ae a ke ehukai o Hanualele,Uhi pono ae la iuka o Honokalani.Kuu Lani—e. Oia—e."
A pau kana oli ana, uwe iho la oia, a nana i uwe, uwe pu me na kahu ona.
Noho iho la lakou ma ia la a ahiahi, hoi aku la i ka hale, kena mai la na makua a me na kahu e ai, aka, aole loaa ia ia ka ono o ka ai, no ka mea, ua pouli i ke aloha.
A pela no hoi o Kekalukaluokewa, no ka mea, ia Hinaikamalama i haalele aku ai ia Kekalukaluokewa i ka po a Laielohelohe i hiki mai ai, ua pono ole ka manao o ke Alii kane; a nolaila, ua hoomanawanui oia i kekahi mau la mahope mai o ko laua kaawale ana.
A ma kela la i Hinaikamalama i pii ai iluna o Kaiwiopele, a ma ia po iho, hiki oia i o Hinaikamalama la, me ka ike ole o Laielohelohe, no ka mea, ua hiamoe oia.
Ia Hinaikamalama no e ala ana, e hiaa ana no kona aloha, puka ana oKekalukaluokewa, me ka ike ole oloko o ka Hale Alii ia ianei.
Ia Kekalukaluokewa i hiki aku ai, pololei aku la no oia a ma kahi a ke Alii wahine e hiamoe ana, lalau aku la i ka wahine ma ke poo, a hoala aku la.
Ia manawa, ua hooleleia ka oili o Hinaikamalama me ka manaolana no o kana ipo; aka, i ka lalau ana ae, aia nae o kana mea i manao ai. Ia manawa, kahea ae la oia i na kahu e ho-a ke kukui, a ma ka wanaao, hoi aku la o Kekalukaluokewa me kana hanaukama (Laielohelohe).
Ma ia manawa mai, he mea mau ia Kekalukaluokewa ka hele pinepine i o Hinaikamalama i kela po keia po me kona ike oleia; a hala he anahulu okoa o ko Kekalukaluokewa hoomau ana e hana hewa me Hinaikamalama me ka ike ole o kana wahine; no ka mea, ua uhi paapuia ko Laielohelohe ike e ka ona awa mau, mamuli o ka makemake o kana kane.
I kekahi la, kupu ka manao aloha i kekahi wahine kamaaina noLaielohelohe; noalila, hele mai la ua kamaaina wahine nei e launa me keAlii wahine.
Ia Kekalukaluokewa me na kanaka ma ka hale kahi-olona, ia manawa i launa ai ka wahine kamaaina me Laielohelohe, me ka i aku ma kana olelo hoohuahualau, "Pehea ko Alii kane? Aole anei he uilani, a kani uhu mai i kekahi manawa no ka wahine?"
I aku la o Laielohelohe, "Aole, he maikai loa maua e noho nei."
Olelo hou ke kamaaina, "Malia paha he hookamani."
"Ae paha," wahi a Laielohelohe, "aka, i ka'u ike aku a maua e noho nei, he oluolu ko maua noho ana."
Ia manawa, olelo maopopo aku la ke kamaaina me ka i aku, "Auhea oe? O ka maua mahinaai aia ma kapa alanui ponoi; i ka wanaao, ala aku la ka'u kane i ka mahiai ma ua mahinaai nei a maua, i kuu kane nae e mahiai ana, hoi mai ana no o Kekalukaluokewa mai Haneoo mai, manao koke ae la no kuu kane me Hinaikamalama no, hoi ae kuu kane a olelo ia'u, aole nae wau i hoomaopopo. A ma ia po mai, i ka puka'na mahina, ala ae la wau me ka'u kane, a iho aku la i ka paeaea aweoweo ma ke kai o Haneoo; ia maua e hele ana, a hiki i ke alu kahawai, nana aku la maua e hoea mai ana keia mea maluna o ke ahua i hala hope ia maua; ia manawa, alu ae la maua e pee ana, aia nae o Kekalukaluokewa keia e hele nei, alaila, ukali aku la maua ma ko iala mau kapuai, a hiki maua ma kahi kokoke i ka hale o Hinaikamalama, aia nae ua komo aku no o Kekalukaluokewa; ia maua i ka lawai-a, a hoi mai maua a ma kahi no a makou i halawai mua ai, loaa iho la maua ia Kekalukaluokewa e hele ana, aole ana olelo ia aole hoi a maua olelo ia ia. Pau ia; i keia la hoi, olelo ponoi mai la ke kahu o Hinaikamalama ia'u, he kaikuahine no kuu kane, anahulu ae nei ka launa ana o na'lii, na'u nae i hoohuahualau aku; a nolaila, hu mai ko'u aloha me ka'u kane ia oe, hele mai nei wau e hai aku ia oe."