SED quid iam tenui prodest ratione nitentemscrutari mundum, si mens sua cuique repugnat,spemque timor tollit prohibetque a limine caeli?condit enim quicquid uasto natura recessumortalisque fugit uisus et pectora nostra;nec prodesse potest, quod fatis cuncta reguntur,cum fatum nulla possit ratione uideri.quid iuuat in semet sua per conuicia ferriet fraudare bonis, quae nec deus inuidet ipse,quosque dedit natura oculos deponere mentis?perspicimus caelum; cur non et munera caeli?inque ipsos penitus mundi descendere censusseminibusque suis tantam componere molemet partum caeli sua per nutricia ferreextremumque sequi pontum terraeque subirependentis tractus et toto uiuere in orbe,quanta et pars superest, rationem ducere nostis.iam nusquam natura latet; peruidimus omnemet capto potimur mundo nostrumque parentempars sua perspicimus, genitique accedimus astris.an dubium est, habitare deum sub pectore nostro,in caelumque redire animas caeloque uenire?utque sit ex omni constructus corpore mundus,aëris atque ignis summi terraeque marisque,spiritus at totum ratioque infusa gubernet,sic esse in nobis terrenae corpora sortissanguineis animis, animum, qui iuncta gubernat,dis pensatque hominem? quid mirum, noscere mundumsi possunt homines, quibus est et mundus in ipsis,exemplumque dei quisque est in imagine parua?an cuiquam genitos, nisi caelo, credere fas estesse homines? proiecta iacent animalia cunctain terra uel mersa uadis uel in aëre pendent;omnibus una quies, uenter censusque per artus,et quia consilium non est, et lingua remissa.unius inspectus rerum uiresque loquendiingeniumque capax; uariasque educitur artishic partus, qui cuncta regit: secessit in urbis,edomuit terram ad fruges, animalia cepitimposuitque uiam ponto, stetit unus in arcemerectus capitis uictorque ad sidera mittitsidereos oculos propiusque adspectat Olympuminquiritque Iouem; nec sola fronte deorumcontentus manet, et caelum scrutatur in aluocognatumque sequens corpus se quaerit in astris.huic in tanta fidem petimus, quam saepe uolucresaccipiunt trepidaeque boum sub pectore fibrae.an minus est sacris rationem ducere signis,quam pecudum mortis auiumque attendere cantus?atque adeo faciem caeli non inuidet orbiipse deus uultusque suos corpusque recludituoluendo semper seque ipsum inculcat et offert,ut bene cognosci possit doceatque uidentis,qualis eat, cogatque suas attendere leges.ipse uocat nostros animos ad sidera mundusnec patitur, quia non condit, sua iura latere.quis putet esse nefas nosci, quod cernere fas est?nec contemne tuas quasi paruo in corpore uires;quod ualet, immensum est. sic auri pondera paruiexsuperant pretio numerosos aeris aceruos.sic adamas, punctum lapidis, pretiosior auro est.paruula sic totum peruisit pupula caelum,sic animi sedes tenui sub corde locataper totum angusto regnat de limite corpus.materiae ne quaere modum, sed perspice uiris,quas ratio, non pondus habet. ratio omnia uincit.204. AndromedaANDROMEDAE sequitur sidus, quae piscibus ortisbis sex in partis caelo uenit aurea dextro.hanc quondam poenae dirorum culpa parentumprodidit, infestus totis cum finibus omnisincubuit pontus: timuit nauifraga tellus,et quod erat regnum, pelagus fuit; una malorumproposita est merces: uesano dedere pontoAndromedan, teneros ut belua manderet artus.hic Hymenaeus erat, solataque publica damnapriuatis; lacrimans ornatur uictima poenaeinduiturque sinus non haec ad uota paratos,uirginis et uiuae rapitur sine funere funus.ac simul infesti uentum est ad litora ponti,mollia per duras panduntur bracchia cautis;adstrinxere pedes scopulis, iniectaque uincla,et cruce uirginea moritura puella pependit.seruatur tamen in poena uultusque pudorque;supplicia ipsa decent; niuea ceruice reclinismolliter ipsa suae custos est casta figurae.defluxere sinus umeris, fugitque lacertosuestis, et effusi scapulis haesere capilli.te circum Alcyones pennis planxere uolantesfleueruntque tuos miserando carmine casuset tibi contextas umbram fecere per alas.ad tua sustinuit fluctus spectacula pontusassuetasque sibi desiit perfundere ripas.extulit et liquido Nereis ab aequore uultumet casus miserata tuos plorauit et annos.ipsa leui flatu refouens pendentia membraAura per extremas resonauit flebile rupis.tandem Gorgonei uictorem Persea monstrifelix illa dies redeuntem ad litora duxit.isque ubi pendentem uidit de rupe puellam,deriguit facie, quam non stupefecerat hostis,uixque manu spolium tenuit, uictorque Medusaeuictus in Andromedast. iam cautibus inuidet ipsisfelicisque uocat teneant quae membra catenas.et postquam poenae causam cognouit ab ipsa,destinat in thalamos per bellum uadere ponti,altera si Gorgo ueniat, non territus ille.concitat aërios cursus flentisque parentispromissu uitae recreat pactusque maritamad litus remeat. grauidus iam surgere pontuscoeperat, ac longo fugiebant agmine fluctusimpellentis onus monstri. caput eminet undasscindentis, pelagusque uomit (circumsonat aequordentibus), inque ipso rapidum mare nauigat ore.hinc uasti surgunt immensis torquibus orbes,tergaque consumunt pelagus; sonat undique Phorcys,atque ipsi metuunt montes scopulique ruentem.infelix uirgo, quamuis sub uindice tanto,quae tua tunc fuerat facies? quas fugit in aurasspiritus? ut toto caruerunt sanguine membra,cum tua fata cauis e rupibus ipsa uideresadnantemque tibi poenam pelagusque ferentem,quantula praeda maris quanti! sed subuolat alisPerseus et caelo pendens iaculatur in hostemGorgoneo tinctum defigens sanguine ferrum.illa subit contra uersamque a gurgite frontemerigit et tortis innitens orbibus alteemicat ac toto sublimis corpore fertur.sed quantum illa subit semet iaculata profundo,in tantum reuolat laxumque per aethera luditPerseus et ceti subeuntis uerberat ora.nec cedit tamen illa uiro, sed saeuit in aurasmorsibus, et uani crepitant sine uulnere dentes;efflat et in caelum pelagus mergitque uolantemsanguineis undis pontumque exstillat in astra.spectabat pugnam pugnandi causa puella;iamque oblita sui metuit pro uindice talisuspirans animoque magis quam corpore pendet.tandem confossis subsedit belua membrisplena maris, summas iterum nec nauigat undassed magnum uasto contexit corpore pontum,tunc quoque terribilis nec uirginis ore uidenda.perfundit liquido Perseus in marmore corpusmaior et ex undis ad cautis peruolat altassoluitque haerentem uinclis de rupe puellamdesponsam pugna, nupturam dote mariti.hic dedit Andromedae caelum stellasque sacrauit,mercedem tanti belli, quo concidit ipsaGorgone non leuius monstrum, pelagusque leuauit.quisquis in Andromedae surgentis tempora pontonascitur, inmitis ueniet poenaeque ministercarceris et duri custos, quo stante superbeprostratae iaceant miserorum in limine matres,pernoctesque patres cupiant extrema suorumoscula et in proprias animam transferre medullas;carnificisque uenit mortem uendentis imagoaccensosque rogos et strictam saepe securem.supplicium uectigal erit; qui denique possetpendentem ex scopulis ipsam spectare puellam;uinctorum dominus sociusque in parte catenae;interdum poenis innoxia corpora seruat.ALBINOVANVS PEDOfl. 16 A.D.205. 'Over the Seas our Galleys wentIAM pridem post terga diem solemque relictumiamque uident noti se extorres finibus orbisper non concessas audaces ire tenebrasVesperis ad metas extremaque litora mundi:nunc illum, pigris inmania monstra sub undisqui ferat, oceanum, qui saeuas undique pistrisaequoreasque canis, ratibus consurgere prensis.accumulat fragor ipse metus: iam sidere limonauigia et rapido desertam flumine classemseque feris credunt per inertia fata marinisquam non felici laniandos sorte relinqui.atque aliquis prora caecum sublimis ab altaaera pugnaci luctatus rumpere uisu,ut nihil erepto ualuit dinoscere mundo,obstructo talis effundit pectore uoces:'quo ferimur? fugit ipse dies orbemque relictumultima perpetuis claudit natura tenebris.anne alio positas ultra sub cardine gentisatque alium proris intactum quaerimus orbem?di reuocant rerumque uetant cognoscere finemmortalis oculos. aliena quid aequora remiset sacras uiolamus aquas diuumque quietasturbamus sedes?'P. OVIDIVS NASO43 B.C.-18 A.D.206. His AutobiographyILLE ego qui fuerim, tenerorum lusor amorum,quem legis, ut noris, accipe, Posteritas.Sulmo mihi patria est, gelidis uberrimus undis,milia qui nouies distat ab Vrbe decem.editus hic ego sum; nec non ut tempora noris,cum cecidit fato consul uterque pari.siquid id est, usque a proauis uetus ordinis heres,non modo fortunae munere factus eques.nec stirps prima fui; genito sum fratre creatus,qui tribus ante quater mensibus ortus erat.Lucifer amborum natalibus affuit idem;una celebrata est per duo liba dies:haec est armiferae festis de quinque Mineruae,quae fieri pugna prima cruenta solet.protinus excolimur teneri, curaque parentisimus ad insignis Vrbis ab arte uiros.frater ad eloquium uiridi tendebat ab aeuo,fortia uerbosi natus ad arma fori;at mihi iam puero caelestia sacra placebant,inque suum furtim Musa trahebat opus.saepe pater dixit 'Studium quid inutile temptas?Maeonides nullas ipse reliquit opes.'motus eram dictis, totoque Helicone relictoscribere temptabam uerba soluta modis.sponte sua carmen numeros ueniebat ad aptos,et quod temptabam scribere, uersus erat.interea tacito passu labentibus annisliberior fratri sumpta mihique toga est,induiturque umeris cum lato purpura clauo,et studium nobis, quod fuit ante, manet.iamque decem uitae frater geminauerat annoscum perit, et coepi parte carere mei.cepimus et tenerae primos aetatis honores,eque uiris quondam pars tribus una fui.curia restabat. claui mensura coacta est:maius erat nostris uiribus illud onus.nec patiens corpus, nec mens fuit apta labori,sollicitaeque fugax ambitionis eram,et petere Aoniae suadebant tuta sororesotia, iudicio semper amata meo.temporis illius colui fouique poetas,quotque aderant uates, rebar adesse deos.saepe suas uolucres legit mihi grandior aeuo,quaeque nocet serpens, quae iuuat herba, Macer.saepe suos solitus recitare Propertius ignisiure sodalitii, quo mihi iunctus erat.Ponticus heroo, Bassus quoque clarus iambisdulcia conuictus membra fuere mei;et tenuit nostras numerosus Horatius auris,dum ferit Ausonia carmina culta lyra.Vergilium uidi tantum; nec amara Tibullotempus amicitiae fata dedere meae.successor fuit hic tibi, Galle, Propertius illi:quartus ab his serie temporis ipse fui.utque ego maiores, sic me coluere minores,notaque non tarde facta Thalia mea est.carmina cum primum populo iuuenalia legi,barba resecta mihi bisue semelue fuit.mouerat ingenium totam cantata per Vrbemnomine non uero dicta Corinna mihi.multa quidem scripsi, sed quae uitiosa putauiemendaturis ignibus ipse dedi.tunc quoque, cum fugerem, quaedam placitura cremaui,iratus studio carminibusque meis.molle Cupidineis nec inexpugnabile teliscor mihi, quodque leuis causa moueret, erat.cum tamen hic essem, minimoque accenderer igni,nomine sub nostro fabula nulla fuit.paene mihi puero nec digna nec utilis uxorest data, quae tempus per breue nupta fuit.illi successit, quamuis sine crimine coniunx,non tamen in nostro firma futura toro.ultima, quae mecum seros permansit in annos,sustinuit coniunx exsulis esse uiri.filia me mea bis prima fecunda iuuenta,sed non ex uno coniuge, fecit auum.et iam complerat genitor sua fata, nouemqueaddiderat lustris altera lustra nouem.non aliter fleui quam me fleturus ademptumille fuit. matri proxima iusta tuli.felices ambo tempestiueque sepulti,ante diem poenae quod periere meae!me quoque felicem, quod non uiuentibus illissum miser, et de me quod doluere nihil!si tamen exstinctis aliquid nisi nomina restant,et gracilis structos effugit umbra rogos:fama, parentales, si uos mea contigit, umbrae,et sunt in Stygio crimina nostra foro:scite, precor, causam—nec uos mihi fallere fas est—errorem iussae, non scelus, esse fugae.manibus hoc satis est. ad uos, studiosa, reuertor,pectora, quae uitae quaeritis acta meae.iam mihi canities pulsis melioribus annisuenerat, antiquas miscueratque comas,postque meos ortus Pisaea uinctus oliuaabstulerat decies praemia uictor eques,cum maris Euxini positos ad laeua Tomitasquaerere me laesi principis ira iubet.causa meae cunctis nimium quoque nota ruinaeindicio non est testificanda meo.quid referam comitumque nefas famulosque nocentis?ipsa multa tuli non leuiora fuga.indignata malis mens est succumbere, sequepraestitit inuictam, uiribus usa suis;oblitusque mei ductaeque per otia uitaeinsolita cepi temporis arma manu.totque tuli casus pelago terraque quot interoccultum stellae conspicuumque polum.tacta mihi tandem longis erroribus actoiuncta pharetratis Sarmatis ora Getis.hic ego finitimis quamuis circumsoner armis,tristia, quo possum, carmine fata leuo.quod quamuis nemo est, cuius referatur ad auris,sic tamen absumo decipioque diem.ergo quod uiuo, durisque laboribus obsto,nec me sollicitae taedia lucis habent,gratia, Musa, tibi! nam tu solacia praebes,tu curae requies, tu medicina uenis.tu dux et comes es; tu nos abducis ab Histro,in medioque mihi das Helicone locum;tu mihi, quod rarum est, uiuo sublime dedistinomen, ab exsequiis quod dare fama solet.nec, qui detrectat praesentia, Liuor iniquoullum de nostris dente momordit opus.nam tulerint magnos cum saecula nostra poetas,non fuit ingenio fama maligna meo,cumque ego praeponam multos mihi, non minor illisdicor et in toto plurimus orbe legor.siquid habent igitur uatum praesagia ueri,protinus ut moriar, non ero, terra, tuus.siue fauore tuli, siue hanc ego carmine famam,iure tibi gratis, candide lector, ago.207. Epic and Love ElegyiARMA graui numero uiolentaque bella parabamedere, materia conueniente modis;par erat inferior uersus: risisse Cupidodicitur atque unum surripuisse pedem.'quis tibi, saeue puer, dedit hoc in carmina iuris?Pieridum uates, non tua turba sumus.quid, si praeripiat flauae Venus arma Mineruae,uentilet accensas flaua Minerua faces?quis probet in siluis Cererem regnare iugosis,lege pharetratae uirginis arua coli?crinibus insignem quis acuta cuspide Phoebuminstruat, Aoniam Marte mouente lyram?sunt tibi magna, puer, nimiumque potentia regna:cur opus adfectas, ambitiose, nouum?an, quod ubique, tuumst? tua sunt Heliconia tempe?uix etiam Phoebo iam lyra tuta suast?cum bene surrexit uersu noua pagina primo,attenuat neruos proximus ille meos;nec mihi materiast numeris leuioribus apta,aut puer aut longas compta puella comas.'questus eram, pharetra cum protinus ille solutalegit in exitium spicula facta meumlunauitque genu sinuosum fortiter arcum'quod' que 'canas, uates, accipe' dixit 'opus!'me miserum! certas habuit puer ille sagittas:uror, et in uacuo pectore regnat Amor.sex mihi surgat opus numeris, in quinque residat:ferrea cum uestris bella ualete modis!cingere litorea flauentia tempora myrto,Musa, per undenos emodulanda pedes!iiCARMEN ad iratum dum tu perducis Achillenprimaque iuratis induis arma uiris,nos, Macer, ignaua Veneris cessamus in umbra,et tener ausuros grandia frangit Amor.saepe meae 'tandem' dixi 'discede' puellae:in gremio sedit protinus illa meo;saepe 'pudet' dixi: lacrimis uix illa retentis'me miseram, iam te' dixit 'amare pudet?'inplicuitque suos circum mea colla lacertoset, quae me perdunt, oscula mille dedit.uincor, et ingenium sumptis reuocatur ab armis,resque domi gestas et mea bella cano.sceptra tamen sumpsi, curaque tragoedia nostracreuit, et huic operi quamlibet aptus eram:risit Amor pallamque meam pictosque cothurnossceptraque priuata tam cito sumpta manu;hinc quoque me dominae numen deduxit iniquae,deque cothurnato uate triumphat Amor.quod licet, aut artes teneri profitemur Amoris,(ei mihi! praeceptis urgeor ipse meis)aut, quod Penelopes uerbis reddatur Vlixi,scribimus et lacrimas, Phylli relicta, tuas,quod Paris et Macareus et quod male gratus IasoHippolytique parens Hippolytusque legant,quodque tenens strictum Dido miserabilis ensemdicat et Aoniae Lesbis amata lyrae.quam cito de toto rediit meus orbe Sabinusscriptaque diuersis rettulit ille locis!candida Penelope signum cognouit Vlixis,legit ab Hyppolyto scripta nouerca suo;iam pius Aeneas miserae rescripsit Elissae,quodque legat Phyllis, si modo uiuit, adest;tristis ad Hypsipylen ab Iasone littera uenit;det uotam Phoebo Lesbis amata lyram.nec tibi, qua tutum uati, Macer, arma canentiaureus in medio Marte tacetur Amor:at Paris est illic et adultera, nobile crimen,et comes exstincto Laudamia uiro.si bene te noui, non bella libentius istisdicis et a uestris in mea castra uenis.208. Tragedy and Love ElegySTAT uetus et multos incaedua silua per annos:credibilest illi numen inesse loco;fons sacer in medio speluncaque pumice pendens,et latere ex omni dulce queruntur aues.hic ego dum spatior tectus nemoralibus umbris,et mea quod, quaero, Musa moueret opus,uenit odoratos Elegea nexa capillos,et, puto, pes illi longior alter erat:forma decens, uestis tenuissima, uultus amantis;et pedibus uitium causa decoris erat.uenit et ingenti uiolenta Tragoedia passu(fronte comae torua, palla iacebat humi;laeua manus sceptrum late regale mouebat,Lydius alta pedum uincla cothurnus erat)et prior 'ecquis erit' dixit 'tibi finis amandi,o argumenti lente poeta tui?nequitiam uinosa tuam conuiuia narrant,narrant in multas conpita secta uias.saepe aliquis digito uatem designat euntem,atque ait "hic hic est, quem ferus urit Amor."fabula, nec sentis, tota iactaris in Vrbe,dum tua praeterito facta pudore refers.tempus erat thyrso pulsum grauiore moueri;cessatum satis est: incipe maius opus!materia premis ingenium; cane facta uirorum:"haec animo" dices "area facta meost".quod tenerae cantent, lusit tua Musa, puellae,primaque per numeros acta iuuenta suos;nunc habeam per te Romana Tragoedia nomen!inplebit reges spiritus iste meos.'hactenus, et mouit pictis innixa cothurnisdensum caesarie terque quaterque caput.altera, si memini, limis subrisit ocellis;(fallor, an in dextra myrtea uirga fuit?)'quid grauibus uerbis, animosa Tragoedia,' dixit'me premis? an numquam non grauis esse potes?inparibus tamen es numeris dignata moueri,in me pugnasti uersibus usa meis.non ego contulerim sublimia carmina nostris:obruit exiguas regia uestra foris.sum leuis et mecum leuis est, mea cura, Cupido:non sum materia fortior ipsa mea;rustica sit sine me lasciui mater Amoris:huic ego proueni lena comesque deae;quam tu non poteris duro reserare cothurno,haec est blanditiis ianua laxa meis;et tamen emerui plus, quam tu, posse, ferendomulta supercilio non patienda tuo.per me decepto didicit custode Corinnaliminis adstricti sollicitare fidemdelabique toro tunica uelata solutaatque inpercussos nocte mouere pedes.uel quotiens foribus ceris incisa pependinon uerita a populo praetereunte legi;quin ego me memini, dum custos saeuus abiret,ancillae missam delituisse sinu;quid, cum me munus natali mittis, at illarumpit et adposita uerba retersit aqua?prima tuae moui felicia semina mentis:munus habes, quod te iam petit ista, meum.'desierat: coepi 'per uos utramque rogamus,in uacuas auris uerba timentis eant.altera me sceptro decoras altoque cothurno:iam nunc contacto magnus in ore sonus;altera das nostro uicturum nomen amori:ergo ades et longis uersibus adde breuis!exiguum uati concede, Tragoedia, tempus:tu labor aeternus; quod petit illa, breuest.'mota dedit ueniam: teneri properentur Amores,dum uacat; a tergo grandius urguet opus.209. Love and WariMILITAT omnis amans, et habet sua castra Cupido:Attice, crede mihi, militat omnis amans.quae bellost habilis, Veneri quoque conuenit aetas:turpe senex miles, turpe senilis amor;quos petiere duces annos in milite forti,hos petit in socio bella puella uiro;peruigilant ambo; terra requiescit uterque:ille foris dominae seruat, at ille ducis;militis officium longast uia: mitte puellam,strenuus exempto fine sequetur amans;ibit in aduersos montis duplicataque nimboflumina, congestas exteret ille niuis,nec freta pressurus tumidos causabitur Eurosaptaque uerrendis sidera quaeret aquis.quis nisi uel miles uel amans et frigora noctiset denso mixtas perferet imbre niuis?mittitur infestos alter speculator in hostis,in riuale oculos alter, ut hoste, tenet.ille grauis urbis, hic durae limen amicaeobsidet; hic portas frangit, at ille foris.saepe soporatos inuadere profuit hostiscaedere et armata uulgus inerme manu;sic fera Threicii ceciderunt agmina Rhesi,et dominum capti deseruistis equi;saepe maritorum somnis utuntur amantes,et sua sopitis hostibus arma mouent.custodum transire manus uigilumque cateruasmilitis et miseri semper amantis opus.Mars dubius nec certa Venus: uictique resurgunt,quosque neges umquam posse iacere, cadunt.ergo desidiam quicumque uocabat amorem,desinat: ingeniist experientis amor.ardet in abducta Briseide magnus Achilles:dum licet, Argiuas frangite, Troes, opes!Hector ab Andromaches conplexibus ibat ad arma,et, galeam capiti quae daret, uxor erat.summa ducum, Atrides, uisa Priameide ferturMaenadis effusis obstipuisse comis;Mars quoque deprensus fabrilia uincula sensit:notior in caelo fabula nulla fuit.ipse ego segnis eram discinctaque in otia natus;mollierant animos lectus et umbra meos;inpulit ignauum formosae cura puellaeiussit et in castris aera merere suis;inde uides agilem nocturnaque bella gerentem.qui nolet fieri desidiosus, amet!iiITE triumphales circum mea tempora laurus!uicimus; in nostrost, ecce, Corinna sinu,quam uir, quam custos, quam ianua firma, tot hostesseruabant, ne qua posset ab arte capi.haec est praecipuo uictoria digna triumpho,in qua, quaecumquest, sanguine praeda caret.non humiles muri, non paruis oppida fossiscincta, sed est ductu capta puella meo.Pergama cum caderent bello superata bilustri,ex tot in Atrides pars quota laudis erat?at mea sepositast et ab omni milite dissorsgloria, nec titulum muneris alter habet:me duce ad hanc uoti finem, me milite ueni;ipse eques, ipse pedes, signifer ipse fui.nec casum fortuna meis inmiscuit actis:huc ades, o cura parte Triumphe mea!nec bellist noua causa mei: nisi rapta fuissetTyndaris, Europae pax Asiaeque foret;femina siluestris Lapithas populumque biformemturpiter adposito uertit in arma mero;femina Troianos iterum noua bella mouereinpulit in regno, iuste Latine, tuo;femina Romanis etiamnunc Vrbe recentiinmisit soceros armaque saeua dedit.uidi ego pro niuea pugnantis coniuge tauros:spectatrix animos ipsa iuuenca dabat.me quoque, qui multos, sed me sine caede, Cupidoiussit militiae signa mouere suae.210. The Captive of LoveESSE quid hoc dicam, quod tam mihi dura uidenturstrata, neque in lecto pallia nostra sedent,et uacuus somno noctem, quam longa, peregi,lassaque uersati corporis ossa dolent?nam, puto, sentirem, siquo temptarer amore.an subit et tecta callidus arte nocet?sic erat; haeserunt tenues in corde sagittae,et possessa ferus pectora uersat Amor.cedimus an subitum luctando accendimus ignem?cedamus! leue fit, quod bene fertur, onus;uidi ego iactatas mota face crescere flammaset uidi nullo concutiente mori;uerbera plura ferunt, quam quos iuuat usus aratri,detractant prensi dum iuga prima boues;asper equus duris contunditur ora lupatis,frena minus sentit, quisquis ad arma facit.acrius inuitos multoque ferocius urget,quam qui seruitium ferre fatentur, Amor.en ego confiteor: tua sum noua praeda, Cupido:porrigimus uictas ad tua iura manus.nil opus est bello: ueniam pacemque rogamus,nec tibi laus armis uictus inermis ero.necte comam myrto, maternas iunge columbas!qui deceat, currum uitricus ipse dabit,inque dato curru, populo clamante triumphum,stabis et adiunctas arte mouebis auis;ducentur capti iuuenes captaeque puellae:haec tibi magnificus pompa triumphus erit.ipse ego, praeda recens, factum modo uulnus habeboet noua captiua uincula mente feram;Mens Bona ducetur manibus post terga retortiset Pudor et castris quidquid Amoris obest.omnia te metuent, ad te sua bracchia tendensuulgus 'io' magna uoce 'triumphe' canet.Blanditiae comites tibi erunt Errorque Furorque,adsidue partis turba secuta tuas:his tu militibus superas hominesque deosque,haec tibi si demas commoda, nudus eris.laeta triumphanti de summo mater Olympoplaudet et adpositas sparget in ora rosas,tu pinnas gemma, gemma uariante capillosibis in auratis aureus ipse rotis.tunc quoque non paucos, si te bene nouimus, ures,tunc quoque praeteriens uulnera multa dabis;non possunt, licet ipse uelis, cessare sagittae,feruida uicino flamma uapore nocet.talis erat domita Bacchus Gangetide terra:tu grauis alitibus, tigribus ille fuit.ergo ego cum possim sacri pars esse triumphi,parce tuas in me perdere, uictor, opes!adspice cognati felicia Caesaris arma:qua uicit, uictos protegit ille manu.211. Love and SongIVSTA precor: quae me nuper praedata puellast,aut amet aut faciat, cur ego semper amem!a, nimium uolui! tantum patiatur amari:audierit nostras tot Cytherea preces!accipe, per longos tibi qui deseruiat annos,accipe, qui pura norit amare fide!si me non ueterum commendant magna parentumnomina, si nostri sanguinis auctor eques,nec meus innumeris renouatur campus aratris,temperat et sumptus parcus uterque parens:at Phoebus comitesque nouem uitisque repertorhinc faciunt, at me qui tibi donat, Amor,at nulli cessura fides, sine crimine moresnudaque simplicitas purpureusque pudor.non mihi mille placent, non sum desultor amoris:tu mihi, siqua fides, cura perennis eris;tecum, quos dederint annos mihi fila sororum,uiuere contingat, te moriente mori;te mihi materiem felicem in carmina praebe:prouenient causa carmina digna sua.carmine nomen habent exterrita cornibus Ioet quam fluminea lusit adulter auequaeque super pontum simulato uecta iuuencouirginea tenuit cornua uara manu:nos quoque per totum pariter cantabimur orbem,iunctaque semper erunt nomina nostra tuis.212. Cruel DawnIAM super oceanum uenit a seniore maritoflaua pruinoso quae uehit axe diem.quo properas, Aurora? mane! sic Memnonis umbrisannua sollemni caede parentet auis!nunc iuuat in teneris dominae iacuisse lacertis;si quando, lateri nunc bene iuncta meost.nunc etiam somni pingues et frigidus aer,et liquidum tenui gutture cantat auis.quo properas, ingrata uiris, ingrata puellis?roscida purpurea supprime lora manu!ante tuos ortus melius sua sidera seruatnauita nec media nescius errat aqua;te surgit quamuis lassus ueniente uiator,et miles saeuas aptat ad arma manus;prima bidente uides oneratos arua colentis,prima uocas tardos sub iuga panda boues;tu pueros somno fraudas tradisque magistris,ut subeant tenerae uerbera saeua manus,atque eadem sponsum inuitos ante atria mittis,unius ut uerbi grandia damna ferant;nec tu consulto, nec tu iucunda diserto:cogitur ad litis surgere uterque nouas;tu, cum feminei possint cessare labores,lanificam reuocas ad sua pensa manum.omnia perpeterer; sed surgere mane puellas,quis, nisi cui non est ulla puella, ferat?optaui quotiens, ne Nox tibi cedere uellet,ne fugerent uultus sidera mota tuos;optaui quotiens, aut uentus frangeret axem,aut caderet spissa nube retentus equus!inuida, quo properas? quod erat tibi filius ater,materni fuerit pectoris ille color?Tithono uellem de te narrare liceret;femina non caelo turpior ulla foret;illum dum refugis, longo quia grandior aeuo,surgis ad inuisas a sene mane rotas;at si, quem mauis, Cephalum conplexa teneres,clamares: 'lente currite, Noctis equi!'cur ego plectar amans, si uir tibi marcet ab annis?num me nupsisti conciliante seni?adspice, quot somnos iuueni donant amatoLuna! neque illius forma secunda tuae.ipse deum genitor, ne te tam saepe uideret,commisit noctis in sua uota duas.iurgia finieram; scires audisse: rubebat;nec tamen adsueto tardius orta dies.213. The Loves of Rivers
SED quid iam tenui prodest ratione nitentemscrutari mundum, si mens sua cuique repugnat,spemque timor tollit prohibetque a limine caeli?condit enim quicquid uasto natura recessumortalisque fugit uisus et pectora nostra;nec prodesse potest, quod fatis cuncta reguntur,cum fatum nulla possit ratione uideri.quid iuuat in semet sua per conuicia ferriet fraudare bonis, quae nec deus inuidet ipse,quosque dedit natura oculos deponere mentis?perspicimus caelum; cur non et munera caeli?inque ipsos penitus mundi descendere censusseminibusque suis tantam componere molemet partum caeli sua per nutricia ferreextremumque sequi pontum terraeque subirependentis tractus et toto uiuere in orbe,quanta et pars superest, rationem ducere nostis.iam nusquam natura latet; peruidimus omnemet capto potimur mundo nostrumque parentempars sua perspicimus, genitique accedimus astris.an dubium est, habitare deum sub pectore nostro,in caelumque redire animas caeloque uenire?utque sit ex omni constructus corpore mundus,aëris atque ignis summi terraeque marisque,spiritus at totum ratioque infusa gubernet,sic esse in nobis terrenae corpora sortissanguineis animis, animum, qui iuncta gubernat,dis pensatque hominem? quid mirum, noscere mundumsi possunt homines, quibus est et mundus in ipsis,exemplumque dei quisque est in imagine parua?an cuiquam genitos, nisi caelo, credere fas estesse homines? proiecta iacent animalia cunctain terra uel mersa uadis uel in aëre pendent;omnibus una quies, uenter censusque per artus,et quia consilium non est, et lingua remissa.unius inspectus rerum uiresque loquendiingeniumque capax; uariasque educitur artishic partus, qui cuncta regit: secessit in urbis,edomuit terram ad fruges, animalia cepitimposuitque uiam ponto, stetit unus in arcemerectus capitis uictorque ad sidera mittitsidereos oculos propiusque adspectat Olympuminquiritque Iouem; nec sola fronte deorumcontentus manet, et caelum scrutatur in aluocognatumque sequens corpus se quaerit in astris.huic in tanta fidem petimus, quam saepe uolucresaccipiunt trepidaeque boum sub pectore fibrae.an minus est sacris rationem ducere signis,quam pecudum mortis auiumque attendere cantus?atque adeo faciem caeli non inuidet orbiipse deus uultusque suos corpusque recludituoluendo semper seque ipsum inculcat et offert,ut bene cognosci possit doceatque uidentis,qualis eat, cogatque suas attendere leges.ipse uocat nostros animos ad sidera mundusnec patitur, quia non condit, sua iura latere.quis putet esse nefas nosci, quod cernere fas est?nec contemne tuas quasi paruo in corpore uires;quod ualet, immensum est. sic auri pondera paruiexsuperant pretio numerosos aeris aceruos.sic adamas, punctum lapidis, pretiosior auro est.paruula sic totum peruisit pupula caelum,sic animi sedes tenui sub corde locataper totum angusto regnat de limite corpus.materiae ne quaere modum, sed perspice uiris,quas ratio, non pondus habet. ratio omnia uincit.
SED quid iam tenui prodest ratione nitentemscrutari mundum, si mens sua cuique repugnat,spemque timor tollit prohibetque a limine caeli?condit enim quicquid uasto natura recessumortalisque fugit uisus et pectora nostra;nec prodesse potest, quod fatis cuncta reguntur,cum fatum nulla possit ratione uideri.quid iuuat in semet sua per conuicia ferriet fraudare bonis, quae nec deus inuidet ipse,quosque dedit natura oculos deponere mentis?perspicimus caelum; cur non et munera caeli?inque ipsos penitus mundi descendere censusseminibusque suis tantam componere molemet partum caeli sua per nutricia ferreextremumque sequi pontum terraeque subirependentis tractus et toto uiuere in orbe,quanta et pars superest, rationem ducere nostis.iam nusquam natura latet; peruidimus omnemet capto potimur mundo nostrumque parentempars sua perspicimus, genitique accedimus astris.an dubium est, habitare deum sub pectore nostro,in caelumque redire animas caeloque uenire?utque sit ex omni constructus corpore mundus,aëris atque ignis summi terraeque marisque,spiritus at totum ratioque infusa gubernet,sic esse in nobis terrenae corpora sortissanguineis animis, animum, qui iuncta gubernat,dis pensatque hominem? quid mirum, noscere mundumsi possunt homines, quibus est et mundus in ipsis,exemplumque dei quisque est in imagine parua?an cuiquam genitos, nisi caelo, credere fas estesse homines? proiecta iacent animalia cunctain terra uel mersa uadis uel in aëre pendent;omnibus una quies, uenter censusque per artus,et quia consilium non est, et lingua remissa.unius inspectus rerum uiresque loquendiingeniumque capax; uariasque educitur artishic partus, qui cuncta regit: secessit in urbis,edomuit terram ad fruges, animalia cepitimposuitque uiam ponto, stetit unus in arcemerectus capitis uictorque ad sidera mittitsidereos oculos propiusque adspectat Olympuminquiritque Iouem; nec sola fronte deorumcontentus manet, et caelum scrutatur in aluocognatumque sequens corpus se quaerit in astris.huic in tanta fidem petimus, quam saepe uolucresaccipiunt trepidaeque boum sub pectore fibrae.an minus est sacris rationem ducere signis,quam pecudum mortis auiumque attendere cantus?atque adeo faciem caeli non inuidet orbiipse deus uultusque suos corpusque recludituoluendo semper seque ipsum inculcat et offert,ut bene cognosci possit doceatque uidentis,qualis eat, cogatque suas attendere leges.ipse uocat nostros animos ad sidera mundusnec patitur, quia non condit, sua iura latere.quis putet esse nefas nosci, quod cernere fas est?nec contemne tuas quasi paruo in corpore uires;quod ualet, immensum est. sic auri pondera paruiexsuperant pretio numerosos aeris aceruos.sic adamas, punctum lapidis, pretiosior auro est.paruula sic totum peruisit pupula caelum,sic animi sedes tenui sub corde locataper totum angusto regnat de limite corpus.materiae ne quaere modum, sed perspice uiris,quas ratio, non pondus habet. ratio omnia uincit.
ANDROMEDAE sequitur sidus, quae piscibus ortisbis sex in partis caelo uenit aurea dextro.hanc quondam poenae dirorum culpa parentumprodidit, infestus totis cum finibus omnisincubuit pontus: timuit nauifraga tellus,et quod erat regnum, pelagus fuit; una malorumproposita est merces: uesano dedere pontoAndromedan, teneros ut belua manderet artus.hic Hymenaeus erat, solataque publica damnapriuatis; lacrimans ornatur uictima poenaeinduiturque sinus non haec ad uota paratos,uirginis et uiuae rapitur sine funere funus.ac simul infesti uentum est ad litora ponti,mollia per duras panduntur bracchia cautis;adstrinxere pedes scopulis, iniectaque uincla,et cruce uirginea moritura puella pependit.seruatur tamen in poena uultusque pudorque;supplicia ipsa decent; niuea ceruice reclinismolliter ipsa suae custos est casta figurae.defluxere sinus umeris, fugitque lacertosuestis, et effusi scapulis haesere capilli.te circum Alcyones pennis planxere uolantesfleueruntque tuos miserando carmine casuset tibi contextas umbram fecere per alas.ad tua sustinuit fluctus spectacula pontusassuetasque sibi desiit perfundere ripas.extulit et liquido Nereis ab aequore uultumet casus miserata tuos plorauit et annos.ipsa leui flatu refouens pendentia membraAura per extremas resonauit flebile rupis.tandem Gorgonei uictorem Persea monstrifelix illa dies redeuntem ad litora duxit.isque ubi pendentem uidit de rupe puellam,deriguit facie, quam non stupefecerat hostis,uixque manu spolium tenuit, uictorque Medusaeuictus in Andromedast. iam cautibus inuidet ipsisfelicisque uocat teneant quae membra catenas.et postquam poenae causam cognouit ab ipsa,destinat in thalamos per bellum uadere ponti,altera si Gorgo ueniat, non territus ille.concitat aërios cursus flentisque parentispromissu uitae recreat pactusque maritamad litus remeat. grauidus iam surgere pontuscoeperat, ac longo fugiebant agmine fluctusimpellentis onus monstri. caput eminet undasscindentis, pelagusque uomit (circumsonat aequordentibus), inque ipso rapidum mare nauigat ore.hinc uasti surgunt immensis torquibus orbes,tergaque consumunt pelagus; sonat undique Phorcys,atque ipsi metuunt montes scopulique ruentem.infelix uirgo, quamuis sub uindice tanto,quae tua tunc fuerat facies? quas fugit in aurasspiritus? ut toto caruerunt sanguine membra,cum tua fata cauis e rupibus ipsa uideresadnantemque tibi poenam pelagusque ferentem,quantula praeda maris quanti! sed subuolat alisPerseus et caelo pendens iaculatur in hostemGorgoneo tinctum defigens sanguine ferrum.illa subit contra uersamque a gurgite frontemerigit et tortis innitens orbibus alteemicat ac toto sublimis corpore fertur.sed quantum illa subit semet iaculata profundo,in tantum reuolat laxumque per aethera luditPerseus et ceti subeuntis uerberat ora.nec cedit tamen illa uiro, sed saeuit in aurasmorsibus, et uani crepitant sine uulnere dentes;efflat et in caelum pelagus mergitque uolantemsanguineis undis pontumque exstillat in astra.spectabat pugnam pugnandi causa puella;iamque oblita sui metuit pro uindice talisuspirans animoque magis quam corpore pendet.tandem confossis subsedit belua membrisplena maris, summas iterum nec nauigat undassed magnum uasto contexit corpore pontum,tunc quoque terribilis nec uirginis ore uidenda.perfundit liquido Perseus in marmore corpusmaior et ex undis ad cautis peruolat altassoluitque haerentem uinclis de rupe puellamdesponsam pugna, nupturam dote mariti.hic dedit Andromedae caelum stellasque sacrauit,mercedem tanti belli, quo concidit ipsaGorgone non leuius monstrum, pelagusque leuauit.quisquis in Andromedae surgentis tempora pontonascitur, inmitis ueniet poenaeque ministercarceris et duri custos, quo stante superbeprostratae iaceant miserorum in limine matres,pernoctesque patres cupiant extrema suorumoscula et in proprias animam transferre medullas;carnificisque uenit mortem uendentis imagoaccensosque rogos et strictam saepe securem.supplicium uectigal erit; qui denique possetpendentem ex scopulis ipsam spectare puellam;uinctorum dominus sociusque in parte catenae;interdum poenis innoxia corpora seruat.
ANDROMEDAE sequitur sidus, quae piscibus ortisbis sex in partis caelo uenit aurea dextro.hanc quondam poenae dirorum culpa parentumprodidit, infestus totis cum finibus omnisincubuit pontus: timuit nauifraga tellus,et quod erat regnum, pelagus fuit; una malorumproposita est merces: uesano dedere pontoAndromedan, teneros ut belua manderet artus.hic Hymenaeus erat, solataque publica damnapriuatis; lacrimans ornatur uictima poenaeinduiturque sinus non haec ad uota paratos,uirginis et uiuae rapitur sine funere funus.ac simul infesti uentum est ad litora ponti,mollia per duras panduntur bracchia cautis;adstrinxere pedes scopulis, iniectaque uincla,et cruce uirginea moritura puella pependit.seruatur tamen in poena uultusque pudorque;supplicia ipsa decent; niuea ceruice reclinismolliter ipsa suae custos est casta figurae.defluxere sinus umeris, fugitque lacertosuestis, et effusi scapulis haesere capilli.te circum Alcyones pennis planxere uolantesfleueruntque tuos miserando carmine casuset tibi contextas umbram fecere per alas.ad tua sustinuit fluctus spectacula pontusassuetasque sibi desiit perfundere ripas.extulit et liquido Nereis ab aequore uultumet casus miserata tuos plorauit et annos.ipsa leui flatu refouens pendentia membraAura per extremas resonauit flebile rupis.tandem Gorgonei uictorem Persea monstrifelix illa dies redeuntem ad litora duxit.isque ubi pendentem uidit de rupe puellam,deriguit facie, quam non stupefecerat hostis,uixque manu spolium tenuit, uictorque Medusaeuictus in Andromedast. iam cautibus inuidet ipsisfelicisque uocat teneant quae membra catenas.et postquam poenae causam cognouit ab ipsa,destinat in thalamos per bellum uadere ponti,altera si Gorgo ueniat, non territus ille.concitat aërios cursus flentisque parentispromissu uitae recreat pactusque maritamad litus remeat. grauidus iam surgere pontuscoeperat, ac longo fugiebant agmine fluctusimpellentis onus monstri. caput eminet undasscindentis, pelagusque uomit (circumsonat aequordentibus), inque ipso rapidum mare nauigat ore.hinc uasti surgunt immensis torquibus orbes,tergaque consumunt pelagus; sonat undique Phorcys,atque ipsi metuunt montes scopulique ruentem.infelix uirgo, quamuis sub uindice tanto,quae tua tunc fuerat facies? quas fugit in aurasspiritus? ut toto caruerunt sanguine membra,cum tua fata cauis e rupibus ipsa uideresadnantemque tibi poenam pelagusque ferentem,quantula praeda maris quanti! sed subuolat alisPerseus et caelo pendens iaculatur in hostemGorgoneo tinctum defigens sanguine ferrum.illa subit contra uersamque a gurgite frontemerigit et tortis innitens orbibus alteemicat ac toto sublimis corpore fertur.sed quantum illa subit semet iaculata profundo,in tantum reuolat laxumque per aethera luditPerseus et ceti subeuntis uerberat ora.nec cedit tamen illa uiro, sed saeuit in aurasmorsibus, et uani crepitant sine uulnere dentes;efflat et in caelum pelagus mergitque uolantemsanguineis undis pontumque exstillat in astra.spectabat pugnam pugnandi causa puella;iamque oblita sui metuit pro uindice talisuspirans animoque magis quam corpore pendet.tandem confossis subsedit belua membrisplena maris, summas iterum nec nauigat undassed magnum uasto contexit corpore pontum,tunc quoque terribilis nec uirginis ore uidenda.perfundit liquido Perseus in marmore corpusmaior et ex undis ad cautis peruolat altassoluitque haerentem uinclis de rupe puellamdesponsam pugna, nupturam dote mariti.hic dedit Andromedae caelum stellasque sacrauit,mercedem tanti belli, quo concidit ipsaGorgone non leuius monstrum, pelagusque leuauit.quisquis in Andromedae surgentis tempora pontonascitur, inmitis ueniet poenaeque ministercarceris et duri custos, quo stante superbeprostratae iaceant miserorum in limine matres,pernoctesque patres cupiant extrema suorumoscula et in proprias animam transferre medullas;carnificisque uenit mortem uendentis imagoaccensosque rogos et strictam saepe securem.supplicium uectigal erit; qui denique possetpendentem ex scopulis ipsam spectare puellam;uinctorum dominus sociusque in parte catenae;interdum poenis innoxia corpora seruat.
fl. 16 A.D.
IAM pridem post terga diem solemque relictumiamque uident noti se extorres finibus orbisper non concessas audaces ire tenebrasVesperis ad metas extremaque litora mundi:nunc illum, pigris inmania monstra sub undisqui ferat, oceanum, qui saeuas undique pistrisaequoreasque canis, ratibus consurgere prensis.accumulat fragor ipse metus: iam sidere limonauigia et rapido desertam flumine classemseque feris credunt per inertia fata marinisquam non felici laniandos sorte relinqui.atque aliquis prora caecum sublimis ab altaaera pugnaci luctatus rumpere uisu,ut nihil erepto ualuit dinoscere mundo,obstructo talis effundit pectore uoces:'quo ferimur? fugit ipse dies orbemque relictumultima perpetuis claudit natura tenebris.anne alio positas ultra sub cardine gentisatque alium proris intactum quaerimus orbem?di reuocant rerumque uetant cognoscere finemmortalis oculos. aliena quid aequora remiset sacras uiolamus aquas diuumque quietasturbamus sedes?'
IAM pridem post terga diem solemque relictumiamque uident noti se extorres finibus orbisper non concessas audaces ire tenebrasVesperis ad metas extremaque litora mundi:nunc illum, pigris inmania monstra sub undisqui ferat, oceanum, qui saeuas undique pistrisaequoreasque canis, ratibus consurgere prensis.accumulat fragor ipse metus: iam sidere limonauigia et rapido desertam flumine classemseque feris credunt per inertia fata marinisquam non felici laniandos sorte relinqui.atque aliquis prora caecum sublimis ab altaaera pugnaci luctatus rumpere uisu,ut nihil erepto ualuit dinoscere mundo,obstructo talis effundit pectore uoces:'quo ferimur? fugit ipse dies orbemque relictumultima perpetuis claudit natura tenebris.anne alio positas ultra sub cardine gentisatque alium proris intactum quaerimus orbem?di reuocant rerumque uetant cognoscere finemmortalis oculos. aliena quid aequora remiset sacras uiolamus aquas diuumque quietasturbamus sedes?'
43 B.C.-18 A.D.
ILLE ego qui fuerim, tenerorum lusor amorum,quem legis, ut noris, accipe, Posteritas.Sulmo mihi patria est, gelidis uberrimus undis,milia qui nouies distat ab Vrbe decem.editus hic ego sum; nec non ut tempora noris,cum cecidit fato consul uterque pari.siquid id est, usque a proauis uetus ordinis heres,non modo fortunae munere factus eques.nec stirps prima fui; genito sum fratre creatus,qui tribus ante quater mensibus ortus erat.Lucifer amborum natalibus affuit idem;una celebrata est per duo liba dies:haec est armiferae festis de quinque Mineruae,quae fieri pugna prima cruenta solet.protinus excolimur teneri, curaque parentisimus ad insignis Vrbis ab arte uiros.frater ad eloquium uiridi tendebat ab aeuo,fortia uerbosi natus ad arma fori;at mihi iam puero caelestia sacra placebant,inque suum furtim Musa trahebat opus.saepe pater dixit 'Studium quid inutile temptas?Maeonides nullas ipse reliquit opes.'motus eram dictis, totoque Helicone relictoscribere temptabam uerba soluta modis.sponte sua carmen numeros ueniebat ad aptos,et quod temptabam scribere, uersus erat.interea tacito passu labentibus annisliberior fratri sumpta mihique toga est,induiturque umeris cum lato purpura clauo,et studium nobis, quod fuit ante, manet.iamque decem uitae frater geminauerat annoscum perit, et coepi parte carere mei.cepimus et tenerae primos aetatis honores,eque uiris quondam pars tribus una fui.curia restabat. claui mensura coacta est:maius erat nostris uiribus illud onus.nec patiens corpus, nec mens fuit apta labori,sollicitaeque fugax ambitionis eram,et petere Aoniae suadebant tuta sororesotia, iudicio semper amata meo.temporis illius colui fouique poetas,quotque aderant uates, rebar adesse deos.saepe suas uolucres legit mihi grandior aeuo,quaeque nocet serpens, quae iuuat herba, Macer.saepe suos solitus recitare Propertius ignisiure sodalitii, quo mihi iunctus erat.Ponticus heroo, Bassus quoque clarus iambisdulcia conuictus membra fuere mei;et tenuit nostras numerosus Horatius auris,dum ferit Ausonia carmina culta lyra.Vergilium uidi tantum; nec amara Tibullotempus amicitiae fata dedere meae.successor fuit hic tibi, Galle, Propertius illi:quartus ab his serie temporis ipse fui.utque ego maiores, sic me coluere minores,notaque non tarde facta Thalia mea est.carmina cum primum populo iuuenalia legi,barba resecta mihi bisue semelue fuit.mouerat ingenium totam cantata per Vrbemnomine non uero dicta Corinna mihi.multa quidem scripsi, sed quae uitiosa putauiemendaturis ignibus ipse dedi.tunc quoque, cum fugerem, quaedam placitura cremaui,iratus studio carminibusque meis.molle Cupidineis nec inexpugnabile teliscor mihi, quodque leuis causa moueret, erat.cum tamen hic essem, minimoque accenderer igni,nomine sub nostro fabula nulla fuit.paene mihi puero nec digna nec utilis uxorest data, quae tempus per breue nupta fuit.illi successit, quamuis sine crimine coniunx,non tamen in nostro firma futura toro.ultima, quae mecum seros permansit in annos,sustinuit coniunx exsulis esse uiri.filia me mea bis prima fecunda iuuenta,sed non ex uno coniuge, fecit auum.et iam complerat genitor sua fata, nouemqueaddiderat lustris altera lustra nouem.non aliter fleui quam me fleturus ademptumille fuit. matri proxima iusta tuli.felices ambo tempestiueque sepulti,ante diem poenae quod periere meae!me quoque felicem, quod non uiuentibus illissum miser, et de me quod doluere nihil!si tamen exstinctis aliquid nisi nomina restant,et gracilis structos effugit umbra rogos:fama, parentales, si uos mea contigit, umbrae,et sunt in Stygio crimina nostra foro:scite, precor, causam—nec uos mihi fallere fas est—errorem iussae, non scelus, esse fugae.manibus hoc satis est. ad uos, studiosa, reuertor,pectora, quae uitae quaeritis acta meae.iam mihi canities pulsis melioribus annisuenerat, antiquas miscueratque comas,postque meos ortus Pisaea uinctus oliuaabstulerat decies praemia uictor eques,cum maris Euxini positos ad laeua Tomitasquaerere me laesi principis ira iubet.causa meae cunctis nimium quoque nota ruinaeindicio non est testificanda meo.quid referam comitumque nefas famulosque nocentis?ipsa multa tuli non leuiora fuga.indignata malis mens est succumbere, sequepraestitit inuictam, uiribus usa suis;oblitusque mei ductaeque per otia uitaeinsolita cepi temporis arma manu.totque tuli casus pelago terraque quot interoccultum stellae conspicuumque polum.tacta mihi tandem longis erroribus actoiuncta pharetratis Sarmatis ora Getis.hic ego finitimis quamuis circumsoner armis,tristia, quo possum, carmine fata leuo.quod quamuis nemo est, cuius referatur ad auris,sic tamen absumo decipioque diem.ergo quod uiuo, durisque laboribus obsto,nec me sollicitae taedia lucis habent,gratia, Musa, tibi! nam tu solacia praebes,tu curae requies, tu medicina uenis.tu dux et comes es; tu nos abducis ab Histro,in medioque mihi das Helicone locum;tu mihi, quod rarum est, uiuo sublime dedistinomen, ab exsequiis quod dare fama solet.nec, qui detrectat praesentia, Liuor iniquoullum de nostris dente momordit opus.nam tulerint magnos cum saecula nostra poetas,non fuit ingenio fama maligna meo,cumque ego praeponam multos mihi, non minor illisdicor et in toto plurimus orbe legor.siquid habent igitur uatum praesagia ueri,protinus ut moriar, non ero, terra, tuus.siue fauore tuli, siue hanc ego carmine famam,iure tibi gratis, candide lector, ago.
ILLE ego qui fuerim, tenerorum lusor amorum,quem legis, ut noris, accipe, Posteritas.Sulmo mihi patria est, gelidis uberrimus undis,milia qui nouies distat ab Vrbe decem.editus hic ego sum; nec non ut tempora noris,cum cecidit fato consul uterque pari.siquid id est, usque a proauis uetus ordinis heres,non modo fortunae munere factus eques.nec stirps prima fui; genito sum fratre creatus,qui tribus ante quater mensibus ortus erat.Lucifer amborum natalibus affuit idem;una celebrata est per duo liba dies:haec est armiferae festis de quinque Mineruae,quae fieri pugna prima cruenta solet.protinus excolimur teneri, curaque parentisimus ad insignis Vrbis ab arte uiros.frater ad eloquium uiridi tendebat ab aeuo,fortia uerbosi natus ad arma fori;at mihi iam puero caelestia sacra placebant,inque suum furtim Musa trahebat opus.saepe pater dixit 'Studium quid inutile temptas?Maeonides nullas ipse reliquit opes.'motus eram dictis, totoque Helicone relictoscribere temptabam uerba soluta modis.sponte sua carmen numeros ueniebat ad aptos,et quod temptabam scribere, uersus erat.interea tacito passu labentibus annisliberior fratri sumpta mihique toga est,induiturque umeris cum lato purpura clauo,et studium nobis, quod fuit ante, manet.iamque decem uitae frater geminauerat annoscum perit, et coepi parte carere mei.cepimus et tenerae primos aetatis honores,eque uiris quondam pars tribus una fui.curia restabat. claui mensura coacta est:maius erat nostris uiribus illud onus.nec patiens corpus, nec mens fuit apta labori,sollicitaeque fugax ambitionis eram,et petere Aoniae suadebant tuta sororesotia, iudicio semper amata meo.temporis illius colui fouique poetas,quotque aderant uates, rebar adesse deos.saepe suas uolucres legit mihi grandior aeuo,quaeque nocet serpens, quae iuuat herba, Macer.saepe suos solitus recitare Propertius ignisiure sodalitii, quo mihi iunctus erat.Ponticus heroo, Bassus quoque clarus iambisdulcia conuictus membra fuere mei;et tenuit nostras numerosus Horatius auris,dum ferit Ausonia carmina culta lyra.Vergilium uidi tantum; nec amara Tibullotempus amicitiae fata dedere meae.successor fuit hic tibi, Galle, Propertius illi:quartus ab his serie temporis ipse fui.utque ego maiores, sic me coluere minores,notaque non tarde facta Thalia mea est.carmina cum primum populo iuuenalia legi,barba resecta mihi bisue semelue fuit.mouerat ingenium totam cantata per Vrbemnomine non uero dicta Corinna mihi.multa quidem scripsi, sed quae uitiosa putauiemendaturis ignibus ipse dedi.tunc quoque, cum fugerem, quaedam placitura cremaui,iratus studio carminibusque meis.molle Cupidineis nec inexpugnabile teliscor mihi, quodque leuis causa moueret, erat.cum tamen hic essem, minimoque accenderer igni,nomine sub nostro fabula nulla fuit.paene mihi puero nec digna nec utilis uxorest data, quae tempus per breue nupta fuit.illi successit, quamuis sine crimine coniunx,non tamen in nostro firma futura toro.ultima, quae mecum seros permansit in annos,sustinuit coniunx exsulis esse uiri.filia me mea bis prima fecunda iuuenta,sed non ex uno coniuge, fecit auum.et iam complerat genitor sua fata, nouemqueaddiderat lustris altera lustra nouem.non aliter fleui quam me fleturus ademptumille fuit. matri proxima iusta tuli.felices ambo tempestiueque sepulti,ante diem poenae quod periere meae!me quoque felicem, quod non uiuentibus illissum miser, et de me quod doluere nihil!si tamen exstinctis aliquid nisi nomina restant,et gracilis structos effugit umbra rogos:fama, parentales, si uos mea contigit, umbrae,et sunt in Stygio crimina nostra foro:scite, precor, causam—nec uos mihi fallere fas est—errorem iussae, non scelus, esse fugae.manibus hoc satis est. ad uos, studiosa, reuertor,pectora, quae uitae quaeritis acta meae.iam mihi canities pulsis melioribus annisuenerat, antiquas miscueratque comas,postque meos ortus Pisaea uinctus oliuaabstulerat decies praemia uictor eques,cum maris Euxini positos ad laeua Tomitasquaerere me laesi principis ira iubet.causa meae cunctis nimium quoque nota ruinaeindicio non est testificanda meo.quid referam comitumque nefas famulosque nocentis?ipsa multa tuli non leuiora fuga.indignata malis mens est succumbere, sequepraestitit inuictam, uiribus usa suis;oblitusque mei ductaeque per otia uitaeinsolita cepi temporis arma manu.totque tuli casus pelago terraque quot interoccultum stellae conspicuumque polum.tacta mihi tandem longis erroribus actoiuncta pharetratis Sarmatis ora Getis.hic ego finitimis quamuis circumsoner armis,tristia, quo possum, carmine fata leuo.quod quamuis nemo est, cuius referatur ad auris,sic tamen absumo decipioque diem.ergo quod uiuo, durisque laboribus obsto,nec me sollicitae taedia lucis habent,gratia, Musa, tibi! nam tu solacia praebes,tu curae requies, tu medicina uenis.tu dux et comes es; tu nos abducis ab Histro,in medioque mihi das Helicone locum;tu mihi, quod rarum est, uiuo sublime dedistinomen, ab exsequiis quod dare fama solet.nec, qui detrectat praesentia, Liuor iniquoullum de nostris dente momordit opus.nam tulerint magnos cum saecula nostra poetas,non fuit ingenio fama maligna meo,cumque ego praeponam multos mihi, non minor illisdicor et in toto plurimus orbe legor.siquid habent igitur uatum praesagia ueri,protinus ut moriar, non ero, terra, tuus.siue fauore tuli, siue hanc ego carmine famam,iure tibi gratis, candide lector, ago.
ARMA graui numero uiolentaque bella parabamedere, materia conueniente modis;par erat inferior uersus: risisse Cupidodicitur atque unum surripuisse pedem.'quis tibi, saeue puer, dedit hoc in carmina iuris?Pieridum uates, non tua turba sumus.quid, si praeripiat flauae Venus arma Mineruae,uentilet accensas flaua Minerua faces?quis probet in siluis Cererem regnare iugosis,lege pharetratae uirginis arua coli?crinibus insignem quis acuta cuspide Phoebuminstruat, Aoniam Marte mouente lyram?sunt tibi magna, puer, nimiumque potentia regna:cur opus adfectas, ambitiose, nouum?an, quod ubique, tuumst? tua sunt Heliconia tempe?uix etiam Phoebo iam lyra tuta suast?cum bene surrexit uersu noua pagina primo,attenuat neruos proximus ille meos;nec mihi materiast numeris leuioribus apta,aut puer aut longas compta puella comas.'questus eram, pharetra cum protinus ille solutalegit in exitium spicula facta meumlunauitque genu sinuosum fortiter arcum'quod' que 'canas, uates, accipe' dixit 'opus!'me miserum! certas habuit puer ille sagittas:uror, et in uacuo pectore regnat Amor.sex mihi surgat opus numeris, in quinque residat:ferrea cum uestris bella ualete modis!cingere litorea flauentia tempora myrto,Musa, per undenos emodulanda pedes!
ARMA graui numero uiolentaque bella parabamedere, materia conueniente modis;par erat inferior uersus: risisse Cupidodicitur atque unum surripuisse pedem.'quis tibi, saeue puer, dedit hoc in carmina iuris?Pieridum uates, non tua turba sumus.quid, si praeripiat flauae Venus arma Mineruae,uentilet accensas flaua Minerua faces?quis probet in siluis Cererem regnare iugosis,lege pharetratae uirginis arua coli?crinibus insignem quis acuta cuspide Phoebuminstruat, Aoniam Marte mouente lyram?sunt tibi magna, puer, nimiumque potentia regna:cur opus adfectas, ambitiose, nouum?an, quod ubique, tuumst? tua sunt Heliconia tempe?uix etiam Phoebo iam lyra tuta suast?cum bene surrexit uersu noua pagina primo,attenuat neruos proximus ille meos;nec mihi materiast numeris leuioribus apta,aut puer aut longas compta puella comas.'questus eram, pharetra cum protinus ille solutalegit in exitium spicula facta meumlunauitque genu sinuosum fortiter arcum'quod' que 'canas, uates, accipe' dixit 'opus!'me miserum! certas habuit puer ille sagittas:uror, et in uacuo pectore regnat Amor.sex mihi surgat opus numeris, in quinque residat:ferrea cum uestris bella ualete modis!cingere litorea flauentia tempora myrto,Musa, per undenos emodulanda pedes!
CARMEN ad iratum dum tu perducis Achillenprimaque iuratis induis arma uiris,nos, Macer, ignaua Veneris cessamus in umbra,et tener ausuros grandia frangit Amor.saepe meae 'tandem' dixi 'discede' puellae:in gremio sedit protinus illa meo;saepe 'pudet' dixi: lacrimis uix illa retentis'me miseram, iam te' dixit 'amare pudet?'inplicuitque suos circum mea colla lacertoset, quae me perdunt, oscula mille dedit.uincor, et ingenium sumptis reuocatur ab armis,resque domi gestas et mea bella cano.sceptra tamen sumpsi, curaque tragoedia nostracreuit, et huic operi quamlibet aptus eram:risit Amor pallamque meam pictosque cothurnossceptraque priuata tam cito sumpta manu;hinc quoque me dominae numen deduxit iniquae,deque cothurnato uate triumphat Amor.quod licet, aut artes teneri profitemur Amoris,(ei mihi! praeceptis urgeor ipse meis)aut, quod Penelopes uerbis reddatur Vlixi,scribimus et lacrimas, Phylli relicta, tuas,quod Paris et Macareus et quod male gratus IasoHippolytique parens Hippolytusque legant,quodque tenens strictum Dido miserabilis ensemdicat et Aoniae Lesbis amata lyrae.quam cito de toto rediit meus orbe Sabinusscriptaque diuersis rettulit ille locis!candida Penelope signum cognouit Vlixis,legit ab Hyppolyto scripta nouerca suo;iam pius Aeneas miserae rescripsit Elissae,quodque legat Phyllis, si modo uiuit, adest;tristis ad Hypsipylen ab Iasone littera uenit;det uotam Phoebo Lesbis amata lyram.nec tibi, qua tutum uati, Macer, arma canentiaureus in medio Marte tacetur Amor:at Paris est illic et adultera, nobile crimen,et comes exstincto Laudamia uiro.si bene te noui, non bella libentius istisdicis et a uestris in mea castra uenis.
CARMEN ad iratum dum tu perducis Achillenprimaque iuratis induis arma uiris,nos, Macer, ignaua Veneris cessamus in umbra,et tener ausuros grandia frangit Amor.saepe meae 'tandem' dixi 'discede' puellae:in gremio sedit protinus illa meo;saepe 'pudet' dixi: lacrimis uix illa retentis'me miseram, iam te' dixit 'amare pudet?'inplicuitque suos circum mea colla lacertoset, quae me perdunt, oscula mille dedit.uincor, et ingenium sumptis reuocatur ab armis,resque domi gestas et mea bella cano.sceptra tamen sumpsi, curaque tragoedia nostracreuit, et huic operi quamlibet aptus eram:risit Amor pallamque meam pictosque cothurnossceptraque priuata tam cito sumpta manu;hinc quoque me dominae numen deduxit iniquae,deque cothurnato uate triumphat Amor.quod licet, aut artes teneri profitemur Amoris,(ei mihi! praeceptis urgeor ipse meis)aut, quod Penelopes uerbis reddatur Vlixi,scribimus et lacrimas, Phylli relicta, tuas,quod Paris et Macareus et quod male gratus IasoHippolytique parens Hippolytusque legant,quodque tenens strictum Dido miserabilis ensemdicat et Aoniae Lesbis amata lyrae.quam cito de toto rediit meus orbe Sabinusscriptaque diuersis rettulit ille locis!candida Penelope signum cognouit Vlixis,legit ab Hyppolyto scripta nouerca suo;iam pius Aeneas miserae rescripsit Elissae,quodque legat Phyllis, si modo uiuit, adest;tristis ad Hypsipylen ab Iasone littera uenit;det uotam Phoebo Lesbis amata lyram.nec tibi, qua tutum uati, Macer, arma canentiaureus in medio Marte tacetur Amor:at Paris est illic et adultera, nobile crimen,et comes exstincto Laudamia uiro.si bene te noui, non bella libentius istisdicis et a uestris in mea castra uenis.
STAT uetus et multos incaedua silua per annos:credibilest illi numen inesse loco;fons sacer in medio speluncaque pumice pendens,et latere ex omni dulce queruntur aues.hic ego dum spatior tectus nemoralibus umbris,et mea quod, quaero, Musa moueret opus,uenit odoratos Elegea nexa capillos,et, puto, pes illi longior alter erat:forma decens, uestis tenuissima, uultus amantis;et pedibus uitium causa decoris erat.uenit et ingenti uiolenta Tragoedia passu(fronte comae torua, palla iacebat humi;laeua manus sceptrum late regale mouebat,Lydius alta pedum uincla cothurnus erat)et prior 'ecquis erit' dixit 'tibi finis amandi,o argumenti lente poeta tui?nequitiam uinosa tuam conuiuia narrant,narrant in multas conpita secta uias.saepe aliquis digito uatem designat euntem,atque ait "hic hic est, quem ferus urit Amor."fabula, nec sentis, tota iactaris in Vrbe,dum tua praeterito facta pudore refers.tempus erat thyrso pulsum grauiore moueri;cessatum satis est: incipe maius opus!materia premis ingenium; cane facta uirorum:"haec animo" dices "area facta meost".quod tenerae cantent, lusit tua Musa, puellae,primaque per numeros acta iuuenta suos;nunc habeam per te Romana Tragoedia nomen!inplebit reges spiritus iste meos.'hactenus, et mouit pictis innixa cothurnisdensum caesarie terque quaterque caput.altera, si memini, limis subrisit ocellis;(fallor, an in dextra myrtea uirga fuit?)'quid grauibus uerbis, animosa Tragoedia,' dixit'me premis? an numquam non grauis esse potes?inparibus tamen es numeris dignata moueri,in me pugnasti uersibus usa meis.non ego contulerim sublimia carmina nostris:obruit exiguas regia uestra foris.sum leuis et mecum leuis est, mea cura, Cupido:non sum materia fortior ipsa mea;rustica sit sine me lasciui mater Amoris:huic ego proueni lena comesque deae;quam tu non poteris duro reserare cothurno,haec est blanditiis ianua laxa meis;et tamen emerui plus, quam tu, posse, ferendomulta supercilio non patienda tuo.per me decepto didicit custode Corinnaliminis adstricti sollicitare fidemdelabique toro tunica uelata solutaatque inpercussos nocte mouere pedes.uel quotiens foribus ceris incisa pependinon uerita a populo praetereunte legi;quin ego me memini, dum custos saeuus abiret,ancillae missam delituisse sinu;quid, cum me munus natali mittis, at illarumpit et adposita uerba retersit aqua?prima tuae moui felicia semina mentis:munus habes, quod te iam petit ista, meum.'desierat: coepi 'per uos utramque rogamus,in uacuas auris uerba timentis eant.altera me sceptro decoras altoque cothurno:iam nunc contacto magnus in ore sonus;altera das nostro uicturum nomen amori:ergo ades et longis uersibus adde breuis!exiguum uati concede, Tragoedia, tempus:tu labor aeternus; quod petit illa, breuest.'mota dedit ueniam: teneri properentur Amores,dum uacat; a tergo grandius urguet opus.
STAT uetus et multos incaedua silua per annos:credibilest illi numen inesse loco;fons sacer in medio speluncaque pumice pendens,et latere ex omni dulce queruntur aues.hic ego dum spatior tectus nemoralibus umbris,et mea quod, quaero, Musa moueret opus,uenit odoratos Elegea nexa capillos,et, puto, pes illi longior alter erat:forma decens, uestis tenuissima, uultus amantis;et pedibus uitium causa decoris erat.uenit et ingenti uiolenta Tragoedia passu(fronte comae torua, palla iacebat humi;laeua manus sceptrum late regale mouebat,Lydius alta pedum uincla cothurnus erat)et prior 'ecquis erit' dixit 'tibi finis amandi,o argumenti lente poeta tui?nequitiam uinosa tuam conuiuia narrant,narrant in multas conpita secta uias.saepe aliquis digito uatem designat euntem,atque ait "hic hic est, quem ferus urit Amor."fabula, nec sentis, tota iactaris in Vrbe,dum tua praeterito facta pudore refers.tempus erat thyrso pulsum grauiore moueri;cessatum satis est: incipe maius opus!materia premis ingenium; cane facta uirorum:"haec animo" dices "area facta meost".quod tenerae cantent, lusit tua Musa, puellae,primaque per numeros acta iuuenta suos;nunc habeam per te Romana Tragoedia nomen!inplebit reges spiritus iste meos.'hactenus, et mouit pictis innixa cothurnisdensum caesarie terque quaterque caput.altera, si memini, limis subrisit ocellis;(fallor, an in dextra myrtea uirga fuit?)'quid grauibus uerbis, animosa Tragoedia,' dixit'me premis? an numquam non grauis esse potes?inparibus tamen es numeris dignata moueri,in me pugnasti uersibus usa meis.non ego contulerim sublimia carmina nostris:obruit exiguas regia uestra foris.sum leuis et mecum leuis est, mea cura, Cupido:non sum materia fortior ipsa mea;rustica sit sine me lasciui mater Amoris:huic ego proueni lena comesque deae;quam tu non poteris duro reserare cothurno,haec est blanditiis ianua laxa meis;et tamen emerui plus, quam tu, posse, ferendomulta supercilio non patienda tuo.per me decepto didicit custode Corinnaliminis adstricti sollicitare fidemdelabique toro tunica uelata solutaatque inpercussos nocte mouere pedes.uel quotiens foribus ceris incisa pependinon uerita a populo praetereunte legi;quin ego me memini, dum custos saeuus abiret,ancillae missam delituisse sinu;quid, cum me munus natali mittis, at illarumpit et adposita uerba retersit aqua?prima tuae moui felicia semina mentis:munus habes, quod te iam petit ista, meum.'desierat: coepi 'per uos utramque rogamus,in uacuas auris uerba timentis eant.altera me sceptro decoras altoque cothurno:iam nunc contacto magnus in ore sonus;altera das nostro uicturum nomen amori:ergo ades et longis uersibus adde breuis!exiguum uati concede, Tragoedia, tempus:tu labor aeternus; quod petit illa, breuest.'mota dedit ueniam: teneri properentur Amores,dum uacat; a tergo grandius urguet opus.
MILITAT omnis amans, et habet sua castra Cupido:Attice, crede mihi, militat omnis amans.quae bellost habilis, Veneri quoque conuenit aetas:turpe senex miles, turpe senilis amor;quos petiere duces annos in milite forti,hos petit in socio bella puella uiro;peruigilant ambo; terra requiescit uterque:ille foris dominae seruat, at ille ducis;militis officium longast uia: mitte puellam,strenuus exempto fine sequetur amans;ibit in aduersos montis duplicataque nimboflumina, congestas exteret ille niuis,nec freta pressurus tumidos causabitur Eurosaptaque uerrendis sidera quaeret aquis.quis nisi uel miles uel amans et frigora noctiset denso mixtas perferet imbre niuis?mittitur infestos alter speculator in hostis,in riuale oculos alter, ut hoste, tenet.ille grauis urbis, hic durae limen amicaeobsidet; hic portas frangit, at ille foris.saepe soporatos inuadere profuit hostiscaedere et armata uulgus inerme manu;sic fera Threicii ceciderunt agmina Rhesi,et dominum capti deseruistis equi;saepe maritorum somnis utuntur amantes,et sua sopitis hostibus arma mouent.custodum transire manus uigilumque cateruasmilitis et miseri semper amantis opus.Mars dubius nec certa Venus: uictique resurgunt,quosque neges umquam posse iacere, cadunt.ergo desidiam quicumque uocabat amorem,desinat: ingeniist experientis amor.ardet in abducta Briseide magnus Achilles:dum licet, Argiuas frangite, Troes, opes!Hector ab Andromaches conplexibus ibat ad arma,et, galeam capiti quae daret, uxor erat.summa ducum, Atrides, uisa Priameide ferturMaenadis effusis obstipuisse comis;Mars quoque deprensus fabrilia uincula sensit:notior in caelo fabula nulla fuit.ipse ego segnis eram discinctaque in otia natus;mollierant animos lectus et umbra meos;inpulit ignauum formosae cura puellaeiussit et in castris aera merere suis;inde uides agilem nocturnaque bella gerentem.qui nolet fieri desidiosus, amet!
MILITAT omnis amans, et habet sua castra Cupido:Attice, crede mihi, militat omnis amans.quae bellost habilis, Veneri quoque conuenit aetas:turpe senex miles, turpe senilis amor;quos petiere duces annos in milite forti,hos petit in socio bella puella uiro;peruigilant ambo; terra requiescit uterque:ille foris dominae seruat, at ille ducis;militis officium longast uia: mitte puellam,strenuus exempto fine sequetur amans;ibit in aduersos montis duplicataque nimboflumina, congestas exteret ille niuis,nec freta pressurus tumidos causabitur Eurosaptaque uerrendis sidera quaeret aquis.quis nisi uel miles uel amans et frigora noctiset denso mixtas perferet imbre niuis?mittitur infestos alter speculator in hostis,in riuale oculos alter, ut hoste, tenet.ille grauis urbis, hic durae limen amicaeobsidet; hic portas frangit, at ille foris.saepe soporatos inuadere profuit hostiscaedere et armata uulgus inerme manu;sic fera Threicii ceciderunt agmina Rhesi,et dominum capti deseruistis equi;saepe maritorum somnis utuntur amantes,et sua sopitis hostibus arma mouent.custodum transire manus uigilumque cateruasmilitis et miseri semper amantis opus.Mars dubius nec certa Venus: uictique resurgunt,quosque neges umquam posse iacere, cadunt.ergo desidiam quicumque uocabat amorem,desinat: ingeniist experientis amor.ardet in abducta Briseide magnus Achilles:dum licet, Argiuas frangite, Troes, opes!Hector ab Andromaches conplexibus ibat ad arma,et, galeam capiti quae daret, uxor erat.summa ducum, Atrides, uisa Priameide ferturMaenadis effusis obstipuisse comis;Mars quoque deprensus fabrilia uincula sensit:notior in caelo fabula nulla fuit.ipse ego segnis eram discinctaque in otia natus;mollierant animos lectus et umbra meos;inpulit ignauum formosae cura puellaeiussit et in castris aera merere suis;inde uides agilem nocturnaque bella gerentem.qui nolet fieri desidiosus, amet!
ITE triumphales circum mea tempora laurus!uicimus; in nostrost, ecce, Corinna sinu,quam uir, quam custos, quam ianua firma, tot hostesseruabant, ne qua posset ab arte capi.haec est praecipuo uictoria digna triumpho,in qua, quaecumquest, sanguine praeda caret.non humiles muri, non paruis oppida fossiscincta, sed est ductu capta puella meo.Pergama cum caderent bello superata bilustri,ex tot in Atrides pars quota laudis erat?at mea sepositast et ab omni milite dissorsgloria, nec titulum muneris alter habet:me duce ad hanc uoti finem, me milite ueni;ipse eques, ipse pedes, signifer ipse fui.nec casum fortuna meis inmiscuit actis:huc ades, o cura parte Triumphe mea!nec bellist noua causa mei: nisi rapta fuissetTyndaris, Europae pax Asiaeque foret;femina siluestris Lapithas populumque biformemturpiter adposito uertit in arma mero;femina Troianos iterum noua bella mouereinpulit in regno, iuste Latine, tuo;femina Romanis etiamnunc Vrbe recentiinmisit soceros armaque saeua dedit.uidi ego pro niuea pugnantis coniuge tauros:spectatrix animos ipsa iuuenca dabat.me quoque, qui multos, sed me sine caede, Cupidoiussit militiae signa mouere suae.
ITE triumphales circum mea tempora laurus!uicimus; in nostrost, ecce, Corinna sinu,quam uir, quam custos, quam ianua firma, tot hostesseruabant, ne qua posset ab arte capi.haec est praecipuo uictoria digna triumpho,in qua, quaecumquest, sanguine praeda caret.non humiles muri, non paruis oppida fossiscincta, sed est ductu capta puella meo.Pergama cum caderent bello superata bilustri,ex tot in Atrides pars quota laudis erat?at mea sepositast et ab omni milite dissorsgloria, nec titulum muneris alter habet:me duce ad hanc uoti finem, me milite ueni;ipse eques, ipse pedes, signifer ipse fui.nec casum fortuna meis inmiscuit actis:huc ades, o cura parte Triumphe mea!nec bellist noua causa mei: nisi rapta fuissetTyndaris, Europae pax Asiaeque foret;femina siluestris Lapithas populumque biformemturpiter adposito uertit in arma mero;femina Troianos iterum noua bella mouereinpulit in regno, iuste Latine, tuo;femina Romanis etiamnunc Vrbe recentiinmisit soceros armaque saeua dedit.uidi ego pro niuea pugnantis coniuge tauros:spectatrix animos ipsa iuuenca dabat.me quoque, qui multos, sed me sine caede, Cupidoiussit militiae signa mouere suae.
ESSE quid hoc dicam, quod tam mihi dura uidenturstrata, neque in lecto pallia nostra sedent,et uacuus somno noctem, quam longa, peregi,lassaque uersati corporis ossa dolent?nam, puto, sentirem, siquo temptarer amore.an subit et tecta callidus arte nocet?sic erat; haeserunt tenues in corde sagittae,et possessa ferus pectora uersat Amor.cedimus an subitum luctando accendimus ignem?cedamus! leue fit, quod bene fertur, onus;uidi ego iactatas mota face crescere flammaset uidi nullo concutiente mori;uerbera plura ferunt, quam quos iuuat usus aratri,detractant prensi dum iuga prima boues;asper equus duris contunditur ora lupatis,frena minus sentit, quisquis ad arma facit.acrius inuitos multoque ferocius urget,quam qui seruitium ferre fatentur, Amor.en ego confiteor: tua sum noua praeda, Cupido:porrigimus uictas ad tua iura manus.nil opus est bello: ueniam pacemque rogamus,nec tibi laus armis uictus inermis ero.necte comam myrto, maternas iunge columbas!qui deceat, currum uitricus ipse dabit,inque dato curru, populo clamante triumphum,stabis et adiunctas arte mouebis auis;ducentur capti iuuenes captaeque puellae:haec tibi magnificus pompa triumphus erit.ipse ego, praeda recens, factum modo uulnus habeboet noua captiua uincula mente feram;Mens Bona ducetur manibus post terga retortiset Pudor et castris quidquid Amoris obest.omnia te metuent, ad te sua bracchia tendensuulgus 'io' magna uoce 'triumphe' canet.Blanditiae comites tibi erunt Errorque Furorque,adsidue partis turba secuta tuas:his tu militibus superas hominesque deosque,haec tibi si demas commoda, nudus eris.laeta triumphanti de summo mater Olympoplaudet et adpositas sparget in ora rosas,tu pinnas gemma, gemma uariante capillosibis in auratis aureus ipse rotis.tunc quoque non paucos, si te bene nouimus, ures,tunc quoque praeteriens uulnera multa dabis;non possunt, licet ipse uelis, cessare sagittae,feruida uicino flamma uapore nocet.talis erat domita Bacchus Gangetide terra:tu grauis alitibus, tigribus ille fuit.ergo ego cum possim sacri pars esse triumphi,parce tuas in me perdere, uictor, opes!adspice cognati felicia Caesaris arma:qua uicit, uictos protegit ille manu.
ESSE quid hoc dicam, quod tam mihi dura uidenturstrata, neque in lecto pallia nostra sedent,et uacuus somno noctem, quam longa, peregi,lassaque uersati corporis ossa dolent?nam, puto, sentirem, siquo temptarer amore.an subit et tecta callidus arte nocet?sic erat; haeserunt tenues in corde sagittae,et possessa ferus pectora uersat Amor.cedimus an subitum luctando accendimus ignem?cedamus! leue fit, quod bene fertur, onus;uidi ego iactatas mota face crescere flammaset uidi nullo concutiente mori;uerbera plura ferunt, quam quos iuuat usus aratri,detractant prensi dum iuga prima boues;asper equus duris contunditur ora lupatis,frena minus sentit, quisquis ad arma facit.acrius inuitos multoque ferocius urget,quam qui seruitium ferre fatentur, Amor.en ego confiteor: tua sum noua praeda, Cupido:porrigimus uictas ad tua iura manus.nil opus est bello: ueniam pacemque rogamus,nec tibi laus armis uictus inermis ero.necte comam myrto, maternas iunge columbas!qui deceat, currum uitricus ipse dabit,inque dato curru, populo clamante triumphum,stabis et adiunctas arte mouebis auis;ducentur capti iuuenes captaeque puellae:haec tibi magnificus pompa triumphus erit.ipse ego, praeda recens, factum modo uulnus habeboet noua captiua uincula mente feram;Mens Bona ducetur manibus post terga retortiset Pudor et castris quidquid Amoris obest.omnia te metuent, ad te sua bracchia tendensuulgus 'io' magna uoce 'triumphe' canet.Blanditiae comites tibi erunt Errorque Furorque,adsidue partis turba secuta tuas:his tu militibus superas hominesque deosque,haec tibi si demas commoda, nudus eris.laeta triumphanti de summo mater Olympoplaudet et adpositas sparget in ora rosas,tu pinnas gemma, gemma uariante capillosibis in auratis aureus ipse rotis.tunc quoque non paucos, si te bene nouimus, ures,tunc quoque praeteriens uulnera multa dabis;non possunt, licet ipse uelis, cessare sagittae,feruida uicino flamma uapore nocet.talis erat domita Bacchus Gangetide terra:tu grauis alitibus, tigribus ille fuit.ergo ego cum possim sacri pars esse triumphi,parce tuas in me perdere, uictor, opes!adspice cognati felicia Caesaris arma:qua uicit, uictos protegit ille manu.
IVSTA precor: quae me nuper praedata puellast,aut amet aut faciat, cur ego semper amem!a, nimium uolui! tantum patiatur amari:audierit nostras tot Cytherea preces!accipe, per longos tibi qui deseruiat annos,accipe, qui pura norit amare fide!si me non ueterum commendant magna parentumnomina, si nostri sanguinis auctor eques,nec meus innumeris renouatur campus aratris,temperat et sumptus parcus uterque parens:at Phoebus comitesque nouem uitisque repertorhinc faciunt, at me qui tibi donat, Amor,at nulli cessura fides, sine crimine moresnudaque simplicitas purpureusque pudor.non mihi mille placent, non sum desultor amoris:tu mihi, siqua fides, cura perennis eris;tecum, quos dederint annos mihi fila sororum,uiuere contingat, te moriente mori;te mihi materiem felicem in carmina praebe:prouenient causa carmina digna sua.carmine nomen habent exterrita cornibus Ioet quam fluminea lusit adulter auequaeque super pontum simulato uecta iuuencouirginea tenuit cornua uara manu:nos quoque per totum pariter cantabimur orbem,iunctaque semper erunt nomina nostra tuis.
IVSTA precor: quae me nuper praedata puellast,aut amet aut faciat, cur ego semper amem!a, nimium uolui! tantum patiatur amari:audierit nostras tot Cytherea preces!accipe, per longos tibi qui deseruiat annos,accipe, qui pura norit amare fide!si me non ueterum commendant magna parentumnomina, si nostri sanguinis auctor eques,nec meus innumeris renouatur campus aratris,temperat et sumptus parcus uterque parens:at Phoebus comitesque nouem uitisque repertorhinc faciunt, at me qui tibi donat, Amor,at nulli cessura fides, sine crimine moresnudaque simplicitas purpureusque pudor.non mihi mille placent, non sum desultor amoris:tu mihi, siqua fides, cura perennis eris;tecum, quos dederint annos mihi fila sororum,uiuere contingat, te moriente mori;te mihi materiem felicem in carmina praebe:prouenient causa carmina digna sua.carmine nomen habent exterrita cornibus Ioet quam fluminea lusit adulter auequaeque super pontum simulato uecta iuuencouirginea tenuit cornua uara manu:nos quoque per totum pariter cantabimur orbem,iunctaque semper erunt nomina nostra tuis.
IAM super oceanum uenit a seniore maritoflaua pruinoso quae uehit axe diem.quo properas, Aurora? mane! sic Memnonis umbrisannua sollemni caede parentet auis!nunc iuuat in teneris dominae iacuisse lacertis;si quando, lateri nunc bene iuncta meost.nunc etiam somni pingues et frigidus aer,et liquidum tenui gutture cantat auis.quo properas, ingrata uiris, ingrata puellis?roscida purpurea supprime lora manu!ante tuos ortus melius sua sidera seruatnauita nec media nescius errat aqua;te surgit quamuis lassus ueniente uiator,et miles saeuas aptat ad arma manus;prima bidente uides oneratos arua colentis,prima uocas tardos sub iuga panda boues;tu pueros somno fraudas tradisque magistris,ut subeant tenerae uerbera saeua manus,atque eadem sponsum inuitos ante atria mittis,unius ut uerbi grandia damna ferant;nec tu consulto, nec tu iucunda diserto:cogitur ad litis surgere uterque nouas;tu, cum feminei possint cessare labores,lanificam reuocas ad sua pensa manum.omnia perpeterer; sed surgere mane puellas,quis, nisi cui non est ulla puella, ferat?optaui quotiens, ne Nox tibi cedere uellet,ne fugerent uultus sidera mota tuos;optaui quotiens, aut uentus frangeret axem,aut caderet spissa nube retentus equus!inuida, quo properas? quod erat tibi filius ater,materni fuerit pectoris ille color?Tithono uellem de te narrare liceret;femina non caelo turpior ulla foret;illum dum refugis, longo quia grandior aeuo,surgis ad inuisas a sene mane rotas;at si, quem mauis, Cephalum conplexa teneres,clamares: 'lente currite, Noctis equi!'cur ego plectar amans, si uir tibi marcet ab annis?num me nupsisti conciliante seni?adspice, quot somnos iuueni donant amatoLuna! neque illius forma secunda tuae.ipse deum genitor, ne te tam saepe uideret,commisit noctis in sua uota duas.iurgia finieram; scires audisse: rubebat;nec tamen adsueto tardius orta dies.
IAM super oceanum uenit a seniore maritoflaua pruinoso quae uehit axe diem.quo properas, Aurora? mane! sic Memnonis umbrisannua sollemni caede parentet auis!nunc iuuat in teneris dominae iacuisse lacertis;si quando, lateri nunc bene iuncta meost.nunc etiam somni pingues et frigidus aer,et liquidum tenui gutture cantat auis.quo properas, ingrata uiris, ingrata puellis?roscida purpurea supprime lora manu!ante tuos ortus melius sua sidera seruatnauita nec media nescius errat aqua;te surgit quamuis lassus ueniente uiator,et miles saeuas aptat ad arma manus;prima bidente uides oneratos arua colentis,prima uocas tardos sub iuga panda boues;tu pueros somno fraudas tradisque magistris,ut subeant tenerae uerbera saeua manus,atque eadem sponsum inuitos ante atria mittis,unius ut uerbi grandia damna ferant;nec tu consulto, nec tu iucunda diserto:cogitur ad litis surgere uterque nouas;tu, cum feminei possint cessare labores,lanificam reuocas ad sua pensa manum.omnia perpeterer; sed surgere mane puellas,quis, nisi cui non est ulla puella, ferat?optaui quotiens, ne Nox tibi cedere uellet,ne fugerent uultus sidera mota tuos;optaui quotiens, aut uentus frangeret axem,aut caderet spissa nube retentus equus!inuida, quo properas? quod erat tibi filius ater,materni fuerit pectoris ille color?Tithono uellem de te narrare liceret;femina non caelo turpior ulla foret;illum dum refugis, longo quia grandior aeuo,surgis ad inuisas a sene mane rotas;at si, quem mauis, Cephalum conplexa teneres,clamares: 'lente currite, Noctis equi!'cur ego plectar amans, si uir tibi marcet ab annis?num me nupsisti conciliante seni?adspice, quot somnos iuueni donant amatoLuna! neque illius forma secunda tuae.ipse deum genitor, ne te tam saepe uideret,commisit noctis in sua uota duas.iurgia finieram; scires audisse: rubebat;nec tamen adsueto tardius orta dies.