ADESTE Musae, maximi proles Iouis,laudem feracis praedicemus hortuli.hortus salubris corpori praebet cibosuariosque fructus saepe cultori refert,holus suaue, multiplex herbae genus,uuas nitentis atque fetus arborum.non defit hortis et uoluptas maximamultisque mixta commodis iocunditas.aquae strepentis uitreus lambit liquorsulcoque ductus irrigat riuus sata.flores nitescunt discolore germinepinguntque terram gemmeis honoribus.apes susurro murmurant gratae leui,cum summa florum uel nouos rores legunt.fecunda uitis coniuges ulmos grauattextasue inumbrat pampinis harundines.opaca praebent arbores umbraculaprohibentque densis feruidum solem comis.aues canorae garrulos fundunt sonoset semper auris cantibus mulcent suis.oblectat hortus, auocat pascit tenetanimoque maesto demit angores grauis;membris uigorem reddit et uisus capit,refert labori pleniorem gratiam,tribuit colenti multiforme gaudium.THE ASMENIDAEIASCLEPIADIVScirca 400 A.D.355. FortuneO FORTVNA potens, at nimium leuis,tantum iuris atrox quae tibi uindicas,euertisque bonos, erigis improbos,nec seruare potes muneribus fidem.Fortuna immeritos auget honoribus,Fortuna innocuos cladibus afficit.iustos illa uiros pauperie grauat,indignos eadem diuitiis beat.haec aufert iuuenes ac retinet senes,iniusto arbitrio tempora diuidens.quod dignis adimit, traicit ad inpios.nec discrimen habet rectaue iudicat:inconstans fragilis perfida lubricanec quos clarificat perpetuo fouet,nec quos deseruit perpetuo premit.IIPALLADIVS356. OrpheusTHREICIVS quondam uates fide creditur canoramouisse sensus tristium ferarumatque amnis tenuisse uagos, sed et alites uolantis,et surda cantu concitasse saxa,suauisonaeque modos testudinis arbores secutaeumbram feruntur praebuisse uati.scilicet haud potuit, quae sunt sine, permouere, sensu(finxere docti fabulam poetae),sed placidis hominum dictis fera corda mitigauitdoctaque uitam uoce temperauit;iustitiam docuit, coetu uaga congregauit uno,moresque agrestis expoliuit Orpheus.III357. Vergil Distichs(a)Palladius.CONDITVS hic ego sum, cuius modo rustica Musaper siluas, per rus uenit ad arma uirum.(b)Vomanius.A siluis ad agros, ab agris ad proelia uenitMusa Maroneo nobilis ingenio.(c)Maximinus.Carminibus pecudes et rus et bella canendonomen inexstinctum Vergilius merui.IV358. Vergil Quatrains(a)Asclepiadius.SICANIVS uates siluis, Ascraeus in aruis,Maeonius bellis ipse poeta fui.Mantua se uita praeclari iactat alumni,Parthenope famam morte Maronis habet.(b)Vitalis.Prima mihi Musa est sub fagi Tityrus umbra.ad mea nauus humum iussa colonus arat.proeliaque expertos cecini Troiana Latinos;perque meos cineres inclita Parthenope.(c)Euphorbius.Romuleum Sicula qui fingit carmen auenaruricolasque docet qua ratione serant,quique Latinorum memorat fera bella Phrygumque,hic cubat, hic meruit perpetuam requiem.ANONYMOUScirca 400 A.D.(?).359. Carpe DiemCONVIVAE, tetricas hodie secludite curas,ne maculent niueum nubila corda diem:omnia sollicitae uertantur murmura mentis,ut uacet indomitum pectus amicitiae.non semper gaudere licet: fugit hora, iocemur:difficile est fatis subripuisse diem.360. EpithalamiumITE, uerecundo coniungite foedera lectoatque Cupidineos discite ferre iocos;alliget amplexus tenerorum mater Amorum,quae regit Idalium, quae Cnidon alma regit,concordisque tegens cum maiestate benignaconstituat, patres et cito reddat auos.361. The Grave of NymphiusNYMPHIVS aeterno deuinctus membra soporehic situs est, caelo mens pia perfruitur.mens uidet astra, quies tumuli conplectitur artus,calcauit tristis sancta fides tenebras.te tua pro meritis uirtutis ad astra uehebatintuleratque alto debita fama polo.immortalis eris, nam multa laude uigebituiuax uenturos gloria per populos.te coluit proprium prouincia cuncta parentem,optabant uitam publica uota tuam.exseruere tuo quondam data munera sumptuplaudentis populi gaudia per cuneos.concilium procerum per te patria alma uocauitseque tuo duxit sanctius ore loqui.publicus orbatas modo luctus conficit urbisconfusique sedent, anxia turba, patres,ut capite erepto torpentia membra rigescunt,ut grex amisso principe maeret iners.parua tibi, coniunx, magni solaria luctushunc tumuli titulum maesta Serena dicat.haec indiuidui semper comes addita fulcriunanimam tibi se lustra per octo dedit.dulcis uita fuit tecum: comes anxia lucemaeternam sperans hanc cupit esse breuem.362. Roses and ThornsQVIS deus hoc medium uallauit uepribus aurum,iussit et inclusam sentibus esse rosam?aspicite ut magni coeant in foedus amantes:Martem spina refert, flos Veneris speculum est.quid tibi cum magnis, puer, est, lasciue, sagittis?hoc melius telo pungere corda potes!nec flammas quaeras, sit ut alti pectoris ignis,set tibi tormentum praebeat ista facis.pallens herba rubet: color est hic semper amantum;tam fugitiua rosa est quam fugitiuus amornam quod floricomis gaudet lasciua metallis,aurum significat uilius esse rosa.SVLPICIVS LVPERCVS SERVASIVS IVNIORcirca 400 A.D. (?).363. The Work of TimeOMNE quod Natura parens creauit,quamlibet firmum uideas, labascit:tempore ac longo fragile et caducumsoluitur usu.amnis insueta solet ire ualle.mutat et rectos uia certa cursus,rupta cum cedit male pertinaciripa fluento.decidens scabrum cauat unda tofum,ferreus uomis tenuatur agris,splendet adtrito digitos honoransanulus auro.364. On AvariceHEV misera in nimios hominum petulantia census!caecus inutilium quo ruit ardor opum,auri dira fames et non expleta libido,ferali pretio uendat ut omne nefas?sic latebras Eriphyla uiri patefecit, ubi aurumaccepit, turpis materiam sceleris;sic quondam Acrisiae in gremium per claustra puellaecorruptore auro fluxit adulterium.o quam mendose uotum insaturabile habendiimbuit infami pectora nostra malo!quamlibet immenso diues uigil incubet auro,aestuat augendae dira cupido rei.heu mala paupertas numquam locupletis auari.dum struere inmodice quod tenet optat, eget.quis metus huic legum quaeue est reuerentia ueri?crescentis nummi si mage cura subest,cognatorum animas promptum est fratrumque cruoremfundier: affectus uincit auara fames.diuitis est semper fragilis male quaerere gazas:nulla huic in lucro cura pudoris erit.istud templorum damno excidioque requirit;hoc caelo iubeas ut petat: inde petet.mirum ni pulcras artis Romana iuuentusdiscat et egregio sudet in eloquio,ut post iurisonae famosa stipendia linguaebarbaricae ingeniis anteferantur opes?set tamen ex cultu adpetitur spes grata nepotum?saltim istud nostri forsan honoris habent?at qui sunt, quos propter honestum rumpere foedusaudeat inlicite pallida auaritia?Romani sermonis egent, ridendaque uerbafrangit ad horrificos turbida lingua sonos.ambusti torris species exesaque saeclo:rapta putes priscis corpora de tumulis!perplexi crines, frons improba, tempora pressa,exstantes malae deficiente gena,simantur uietae pando sinuamine nares,territat os nudum caesaque labra tument.defossum in uentrem propulso pondere tergumfrangitur et uacuo crure tument genua.discolor in manibus species, ac turpius illud,quod cutis obscure pallet in inuidiam.CLAVDIVS CLAVDIANVSfl. 400 A.D.365. An Eagle of Roman SongPARVOS non aquilis fas est educere fetusante fidem solis iudiciumque poli.nam pater, excusso saluit cum tegmine prolesouaque maternus rupit hiulca tepor,protinus implumis conuertit ad aethera nidoset recto flammas imperat ore pati.consulit ardentis radios et luce magistranatorum uiris ingeniumque probat.degenerem refugo torsit qui lumine uisum,unguibus hunc saeuis ira paterna ferit.exploratores oculis qui pertulit ignissustinuitque acie nobiliore diem,nutritur uolucrumque potens et fulminis heres,gesturus summo tela trisulca Ioui.me quoque Pieriis temptatum saepius antrisaudet magna suo mittere Roma deo.iam dominas auris, iam regia tecta meremuret chelys Augusto iudice nostra sonat.366. A Council of War—and WarTANDEM concilium belli confessus agendiad sua tecta uocat. iuuenes uenere proteruilasciuique senes, quibus est insignis edendigloria corruptasque dapes uariasse decorum,qui uentrem inuitant pretio traduntque palatosidereas Iunonis auis et si qua loquendignara coloratis uiridis defertur ab Indis,quaesitos trans regna cibos, quorumque profundamingluuiem non Aegaeus, non alta Propontis,non freta longinquis Maeotia piscibus explent.uestis odoratae studium; laus maxima risumper uanos mouisse sales minimeque uirilesmunditiae; compti uultus; onerique uel ipsaserica. si Chunus feriat, si Sarmata portas,solliciti scaenae; Romam contemnere suetimirarique suas (quas Bosphorus obruat!) aedis;saltandi dociles aurigarumque periti.pars humili de plebe duces; pars compede surascruraque signati nigro liuentia ferroiura regunt, facies quamuis inscripta repugnetseque suo prodat titulo. sed prima potestasEutropium praefert Hosio subnixa secundo.dulcior hic sane cunctis prudensque mouendiiuris et admoto qui temperet omnia fumo,feruidus, accensam sed qui bene decoquat iram.considunt apices gemini dicionis Eoae,hic cocus, hic leno, defossi uerbere terga,seruitio, non arte pares, hic saepius emptus,alter ad Hispanos nutritus uerna penatis.ergo ubi collecti proceres, qui rebus in artisconsulerent tantisque darent solacia morbis,obliti subito Phrygiae bellisque relictisad solitos coepere iocos et iurgia Circitendere. nequiquam magna confligitur ira,quis melius uibrata puer uertigine mollimembra rotet, uerrat quis marmora crine supino,quis magis enodis laterum detorqueat artus,quis uoci digitos, oculos quis moribus aptet.hi tragicos meminere modos; his fabula Tereus,his necdum commissa choro cantatur Agaue.increpat Eutropius: non haec spectacula tempusposcere; nunc alias armorum incumbere curas;se satis Armenio fessum pro limite cinginec tantis unum subsistere posse periclis;ignoscant senio, iuuenes ad proelia mittant:qualis pauperibus nutrix inuisa puellisassidet et tela communem quaerere uictumrauca monet; festis illae lusisse diebusorant et positis aequaeuas uisere pensis,irataeque operi iam lasso pollice filaturbant et teneros detergent stamine fletus.emicat extemplo cunctis trepidantibus audaxcrassa mole Leo, quem uix Cyclopia solumaequatura fames, quem non ieiuna Celaenouinceret; hinc nomen fertur meruisse Leonis.acer in absentis linguae iactator, abundanscorporis exiguusque animi, doctissimus artisquondam lanificae: moderator pectinis uncinon alius lanam purgatis sordibus aequepraebuerit calathis, similis nec pinguia quisquamuellera per tenuis ferri producere rimas.tunc Aiax erat Eutropii lateque fremebat,non septem uasto quatiens umbone iuuencos,sed, quam perpetuis dapibus pigroque sediliinter anus interque colos onerauerat, aluum.adsurgit tandem uocemque expromit anhelam:'quis nouus hic torpor, socii? quonam usque sedemusfemineis clausi thalamis patimurque periclumgliscere desidia? grauiorum turba malorumtexitur, ignauis trahimus dum tempora uotis.me petit hic sudor. numquam mea dextera segnisad ferrum. faueat tantum Tritonia coeptis,inceptum peragetur opus. iam cuncta furoremqui grauat efficiam leuiorem pondere lanae;Tarbigilum timidum desertoresque Gruthungosut miseras populabor ouis et pace relatapristina restituam Phrygias ad stamina matres.'his dictis iterum sedit; fit plausus et ingensconcilii clamor, qualis resonantibus olimexoritur caueis, quotiens crinitus ephebusaut rigidam Nioben aut flentem Troada fingit.protinus excitis iter inremeabile signisadripit infaustoque iubet bubone moueriagmina Mygdonias mox impletura uolucris.pulcer et urbanae cupiens exercitus umbrae,assiduus ludis, auidus splendere lauacrisnec soles imbrisue pati multumque prioridispar, sub clipeo Thracum qui ferre pruinas,dum Stilicho regeret, nudoque hiemare sub axesueuerat et duris haurire bipennibus Hebrum.cum duce mutatae uires. Byzantia roburfregit luxuries Ancyranique triumphi.non peditem praecedit eques; non commoda castriseligitur regio; uicibus custodia nullisaduigilat uallo; non explorantur eundaeuitandaeque uiae; nullo se cornua flectuntordine: confusi passim per opaca uaganturlustra, per ignotas angusto tramite uallis.sic uacui rectoris equi, sic orba magistrofertur in abruptum casu, non sidere, puppis;sic ruit in rupes amisso pisce sodalibelua, sulcandas qui praeuius edocet undasinmensumque pecus paruae moderamine caudaetemperat et tanto coniungit foedera monstro;illa natat rationis inops et caeca profundi;iam breuibus deprensa uadis ignara reuertipalpitat et uanos scopulis inlidit hiatus.Tarbigilus simulare fugam flatusque Leonisspe nutrire leuis improuisusque repente,dum grauibus marcent epulis hostique catenasinter uina crepant, largo sopita Lyaeocastra subit. pereunt alii, dura membra cubilitarda leuant; alii leto iunxere soporem;ast alios uicina palus sine more ruentisexcipit et cumulis inmanibus aggerat undas.ipse Leo damma ceruoque fugacior ibatsudanti tremibundus equo: qui pondere postquamdecidit, implicitus limo cunctantia pronusper uada reptabat. caeno subnixa tenacimergitur et pingui suspirat corpore molesmore suis, dapibus quae iam deuota futuristurpe gemit, quotiens Hosius mucrone coruscoarmatur cingitque sinus secumque uolutatquas figat uerubus partis, quae frusta calentimandet aquae quantoque cutem distendat echino:flagrat opus; crebro pulsatus perstrepit ictu;contexit uarius penetrans Chalcedona nidor.ecce leuis frondes a tergo concutit aura:credit tela Leo; ualuit pro uulnere terrorimpleuitque uicem iaculi, uitamque nocenteminteger et sola formidine saucius efflat.quis tibi tractandos pro pectine, degener, ensis,quis solio campum praeponere suasit auito?quam bene texentum laudabas carmina tutuset matutinis pellebas frigora mensis!hic miserande iaces; hic, dum tua uellera uitas,tandem fila tibi neuerunt ultima Parcae.iam uaga pallentem densis terroribus aulamfama quatit; stratas acies, deleta canebatagmina, Maeonios foedari caedibus agros,Pamphylos Pisidasque rapi. metuendus ab omniTarbigilus regione tonat; modo tendere cursumin Galatas, modo Bithynis incumbere fertur.sunt qui per Cilicas rupto descendere Tauro,sunt qui correptis ratibus terraque mariqueaduentare ferant; geminantur uera pauorisingenio: longe spectari e puppibus urbisaccensas, lucere fretum uentoque citatasomnibus in pelago uelis haerere fauillas.367. The Marriage of Honorius and MariaHAVSERAT insolitos promissae uirginis ignisAugustus primoque rudis flagrauerat aestu;nec nouus unde calor nec quid suspiria uellent,nouerat incipiens et adhuc ignarus amandi.non illi uenator equus, non spicula curae,non iaculum torquere libet; mens omnis aberratin uulnus quod fixit Amor. quam saepe medulliserupit gemitus! quotiens incanduit oreconfessus secreta rubor nomenque beatuminiussae scripsere manus! Iam munera nuptaepraeparat, et pulcros, Mariae sed luce minores,eligit ornatus, quidquid uenerabilis olimLiuia diuorumque nurus gessere superbae.incusat spes aegra moras longique uidenturstare dies segnemque rotam non flectere Phoebe.Scyria sic tenerum uirgo flammabat Achillemfraudis adhuc expers bellatricisque docebatducere fila manus et, mox quos horruit Ide,Thessalicos roseo nectebat pollice crinis.haec etiam queritur secum: 'quonam usque uerenduscunctatur mea uota socer? quid iungere differtquam pepigit, castasque preces implere recusat?non ego luxuriem regum moremque secutusquaesiui uultum thalamis, ut nuntia formaelena per innumeros iret pictura penatis,nec uariis dubium thalamis laturus amoremardua commisi falsae conubia cerae.non rapio praeceps alienae foedera taedae,sed quae sponsa mihi pridem patrisque relictamandatis uno materni sanguinis ortucommunem partitur auum. fastidia supplexdeposui gessique procum; de limine sacrooratum misi proceres, qui proxima nobisiura tenent. fateor, Stilicho, non parua poposci,sed certe mereor princeps hoc principe natus,qui sibi te generum fraterna prole reuinxit,cui Mariam debes. faenus mihi solue paternum,redde suos aulae. mater fortasse rogarimollior. o patrui germen, cui nominis heressuccessi, sublime decus torrentis Hiberi,stirpe soror, pietate parens, tibi creditus infansinque tuo creui gremio partuque remototu potius Flacilla mihi. quid diuidis ergopignora? quid iuueni natam non reddis alumno?optatusne dies aderit? dabiturne iugalisnox umquam?'tali solatur uulnera questu.risit Amor placidaeque uolat trans aequora matrinuntius et totas iactantior explicat alas.mons latus Ionium Cypri praeruptus obumbrat,inuius humano gressu, Phariumque cubileProteos et septem despectat cornua Nili.hunc neque canentes audent uestire pruinaenec uenti pulsare, timent hunc laedere nimbi;Luxuriae Venerique uacat. pars acrior anniexsulat; aeterni patet indulgentia ueris.in campum se fundit apex; hunc aurea saepescircuit et fuluo defendit prata metallo.Mulciber, ut perhibent, his oscula coniugis emitmoenibus et talis uxorius obtulit arces.intus rura micant, manibus quae subdita nullisperpetuum florent, Zephyro contenta colono,umbrosumque nemus, quo non admittitur ales,ni probet ante suos diua sub iudice cantus:quae placuit, fruitur ramis; quae uicta, recedit.uiuunt in Venerem frondes omnisque uicissimfelix arbor amat; nutant ad mutua palmaefoedera, populeo suspirat populus ictuet platani platanis alnoque adsibilat alnus.labuntur gemini fontes, hic dulcis, amarusalter et infusis corrumpens mella uenenis,unde Cupidineas armari fama sagittas.mille pharetrati ludunt in margine fratres,ore pares, aeuo similes, gens mollis Amorum.hos Nymphae pariunt, illum Venus aurea solumedidit. ille deos caelumque et sidera cornutemperat et summos dignatur figere reges;hi plebem feriunt. nec cetera numina desunt.hic habitat nullo constricta Licentia nodoet flecti faciles Irae uinoque madentesExcubiae Lacrimaeque rudes et gratus amantumPallor et in primis titubans Audacia furtisiucundique Metus et non secura Voluptas;et lasciua uolant leuibus Periuria uentis.quos inter petulans alta ceruice Iuuentasexcludit Senium luco procul.atria diuaepermutant radios siluaque obstante uirescunt.Lemnius haec etiam gemmis exstruxit et auroadmiscens artem pretio trabibusque smaragdisupposuit caesas hyacinthi rupe columnas.beryllo paries et iaspide lubrica surguntlimina despectusque solo calcatur achates.in medio glaebis redolentibus area diuespraebet odoratas messis; hic mitis amomi,hic casiae matura seges, Panchaeaque turgentcinnama, nec sicco frondescunt uimina costotardaque sudanti prorepunt balsama riuo.quo postquam delapsus Amor longasque peregitpenna uias, alacer passuque superbior intrat.caesariem tunc forte Venus subnixa coruscofingebat solio. dextra laeuaque sororesstabant Idaliae: largos haec nectaris imbrisirrigat, haec morsu numerosi dentis eburnomultifidum discrimen arat; sed tertia retrodat uarios nexu nec iusto diuidit orbisordine neglectam partem studiosa relinquens:plus error decuit. speculi nec uultus egebatiudicio; similis tecto monstratur in omniet rapitur, quocumque uidet, dum singula cernitseque probat. nati uenientis conspicit umbramambrosioque sinu puerum complexa ferocem'quid tantum gauisus?' ait; 'quae proelia sudas,improbe? quis iacuit telis? iterumne Tonanteminter Sidonias cogis mugire iuuencas?an Titana domas? an pastoralia Lunamrursus in antra uocas? durum magnumque uiderisdebellasse deum.'suspensus in oscula matrisille refert: 'Laetare, parens; inmane tropaeumrettulimus, nostrum iam sensit Honorius arcum.scis Mariam patremque ducem, qui cuspide GallosItaliumque fouet, nec te praeclara Serenaefama latet. propera; regalibus adnue uotis:iunge toros.'gremio natum Cytherea remouitet crinis festina ligat peplumque fluentemadleuat et blando spirantem numine cestoncingitur, impulsos pluuiis quo mitigat amnis,quo mare, quo uentos irataque fulmina soluit.ut stetit ad litus, paruos adfatur alumnos:'heus! quis erit, pueri, uitreas qui lapsus in undashuc rapidum Tritona uocet, quo uecta per altumdeferar? haud umquam tanto mihi uenerit usu.sacri, quos petimus, thalami. pernicius omnesquaerite, seu concha Libycum circumsonat aequor,Aegaeas seu frangit aquas. quicumque repertumduxerit, aurata donabitur ille pharetra.'dixerat et sparsi diuisa plebe ferunturexploratores pelagi. sub fluctibus ibatCarpathiis Triton obluctantemque petebatCymothoen. timet illa ferum seseque sequentisubripit et duris elabitur uda lacertis.'heus', inquit speculatus Amor, 'non uestra sub imisfurta tegi potuere uadis. accingere nostramuecturus dominam: pretium non uile laborisCymothoen facilem, quae nunc detrectat, habebis.hac mercede ueni.'prorupit gurgite toruussemifer; undosi uerrebant bracchia crines;hispida tendebant bifido uestigia cornu,qua pistrix commissa uiro. ter pectora mouit;iam quarto Paphias tractu sulcabat harenas.umbratura deam retro sinuatur in arcumbelua; tum uiuo squalentia murice tergapurpureis mollita toris: hoc nauigat antrofulta Venus; niueae delibant aequora plantae.prosequitur uolucer late comitatus Amorumtranquillumque choris quatitur mare. serta per omnemNeptuni dispersa domum Cadmeia luditLeucothoe, frenatque rosis delphina Palaemon;alternas uiolis Nereus interserit algas;canitiem Glaucus ligat inmortalibus herbis.nec non et uariis uectae Nereides ibantaudito rumore feris (hanc pisce solutosubleuat Oceani monstrum Tartesia tigris;hanc timor Aegaei rupturus fronte carinastrux aries; haec caeruleae suspensa leaenaeinnatat; haec uiridem trahitur complexa iuuencum),certatimque nouis onerant conubia donis.cingula Cymothoe, rarum Galatea monileet grauibus Psamathe bacis diadema ferebatintextum, Rubro quas legerat ipsa profundo.mergit se subito uellitque corallia Doto;uimen erat dum stagna subit; processerat undis:gemma fuit.nudae Venerem cinxere cateruaeplaudentesque simul tali cum uoce sequuntur:'hos Mariae cultus, haec munera nostra precamurreginae regina feras. dic talia numquampromeruisse Thetin nec cum soror Amphitritenostro nupta Ioui. deuotum sentiat aequor,agnoscat famulum uirgo Stilichonia pontum.uictricis nos saepe ratis classemque paternamueximus, attritis cum tenderet ultor Achiuis.'iam Ligurum terris spumantia pectora Tritonadpulerat lassosque fretis extenderat orbis.continuo sublime uolans ad moenia Galliscondita, lanigeri suis ostentantia pellem,peruenit. aduentu Veneris pulsata receduntnubila, clarescunt puris Aquilonibus Alpes.laetaturque tamen; Mauortia signa rubescuntfloribus et subitis animantur frondibus hastae.illa suum dictis adfatur talibus agmen:'Gradiuum, nostri comites, arcete parumper,ut soli uacet aula mihi. procul igneus horrorthoracum, gladiosque tegat uagina minacis.stent bellatrices aquilae saeuique dracones;fas sit castra meis hodie succumbere signis.tibia pro lituis et pro clangore tubarummolle lyrae festumque canant. epulentur ad ipsasexcubias; mediis spirent crateres in armis.laxet terribilis maiestas regia fastuset sociam plebem non indignata potestasconfundat turbae proceres. soluantur habenisgaudia nec leges pudeat ridere seueras.'tu festas, Hymenaee, facis, tu, Gratia, floreselige, tu geminas, Concordia, necte coronas.uos, pennata cohors, quo quemque uocauerit usus,diuisa properate manu, neu marceat ullasegnities: alii funalibus ordine ductisplurima uenturae suspendite lumina nocti;hi nostra nitidos postis obducere myrtocontendant; pars nectareis adspergite tectaroribus et flamma lucos adolete Sabaeos;pars infecta croco uelamina lutea Serumpandite Sidoniasque solo praesternite uestis.ast alii thalamum docto componite textu;stamine gemmato picturatisque columnisaedificetur apex, qualem non Lydia diueserexit Pelopi nec quem struxere LyaeoIndorum spoliis et opaco palmite Bacchae.illic exuuias omnis cumulate parentum:quidquid auus senior Mauro uel Saxone uictis,quidquid ab innumeris socio Stilichone tremendusquaesiuit genitor bellis, quodcumque GelonusArmeniusue dedit; quantum crinita sagittisattulit extremo Meroe circumflua Nilo;misit Achaemenio quidquid de Tigride Medus,cum supplex emeret Romanam Parthia pacem.nobilibus gazis opibusque cubilia surgantbarbaricis; omnes thalamo conferte triumphos.'sic ait et sponsae petit improuisa penatis.illa autem secura tori taedasque pararinescia diuinae fruitur sermone parentismaternosque bibit mores exemplaque discitprisca pudicitiae, Latios nec uoluere librosdesinit aut Graios, ipsa genetrice magistra,Maeonius quaecumque senex aut Thracius Orpheusaut Mytilenaeo modulatur pectine Sappho(sic Triuiam Latona monet; sic mitis in antroMnemosyne docili tradit praecepta Thaliae):cum procul augeri nitor et iucundior aerattonitam lustrare domum fundique comarumgratus odor. mox uera fides numenque refulsit.cunctatur stupefacta Venus; nunc ora puellaeflammea, nunc niueo miratur uertice matrem.haec modo crescenti, plenae par altera lunae:adsurgit ceu forte minor sub matre uirentilaurus et ingentis ramos olimque futuraspromittit iam parua comas; uel flore sub unoceu geminae Paestana rosae per iugera regnant:haec largo matura die saturataque uernisroribus indulget spatio; latet altera nodonec teneris audet foliis admittere soles.adstitit et blande Mariam Cytherea salutat:'salue sidereae proles augusta Serenae,magnorum suboles regum parituraque reges:te propter Paphias sedis Cyprumque reliqui,te propter libuit tantos explere laboreset tantum transnare maris, ne uilior ultrapriuatos paterere lares neu tempore longodilatos iuuenis nutriret Honorius ignis.accipe fortunam generis, diadema resume,quod tribuas natis, et in haec penetralia rursus,unde parens progressa, redi. fac nulla subesseuincula cognatae: quamuis aliena fuissesprincipibus, regnum poteras hoc ore mereri.quae propior sceptris facies? qui dignior aulauultus erat? non labra rosae, non colla pruinae,non crinis aequant uiolae, non lumina flammae.quam iuncti leuiter sese discrimine confertumbra supercilii! miscet quam iusta pudoremtemperies nimio nec sanguine candor abundat!Aurorae uincis digitos umerosque Dianae;ipsam iam superas matrem. si Bacchus amatordotali potuit caelum signare corona,cur nullis uirgo redimitur pulcrior astris?iam tibi molitur stellantia serta Bootesinque decus Mariae iam sidera parturit aether.o digno nectenda uiro tantique per orbemconsors imperii! iam te uenerabitur Hister;nomen adorabunt Thulani; Rhenus et Albisseruiet; in medios ibis regina Sygambros.quid numerem gentis Atlanteosque recessusoceani? toto pariter donabere mundo.'dixit et ornatus, dederant quos nuper ouantesNereides, collo membrisque micantibus aptat.ipsa caput distinguit acu, substringit amictus;flammea uirgineis accommodat ipsa capillis.ante fores iam pompa sonat, pilentaque sacrapraeradiant ductura nurum. calet obuius ireiam princeps tardumque cupit discedere solem:nobilis haud aliter sonipes, quem primus amorissollicitauit odor, tumidus quatiensque decorascuruata ceruice iubas Pharsalia ruraperuolat et notos hinnitu flagitat amnisnaribus accensis; mulcet fecunda magistrosspes gregis et pulcro gaudent armenta marito.candidus interea positis exercitus armisexsultat socerum circa; nec signifer ullusnec miles pluuiae flores dispergere ritucessat purpureoque ducem perfundere nimbo.haec quoque uelati lauro myrtoque canebant:'diue parens, seu te complectitur axis Olympi,seu premis Elysias, animarum praemia, uallis,en promissa tibi Stilicho iam uota peregit;iam gratae rediere uices; cunabula pensat;acceptum reddit thalamum, natoque reponitquod dederat genitor. numquam te, sancte, pigebitiudicii nec te pietas suprema fefellit.dignus cui leges, dignus cui pignora tantiprincipis et rerum commendarentur habenae.dicere possemus quae proelia gesta sub Haemoquaeque cruentarint fumantem Strymona pugnae,quam notus clipeo, quanta ui fulminet hastam,ni prohiberet Hymen. quae tempestiua relatu,nunc canimus. quis consilio, quis iuris et aequinosse modum melior? quod semper dissilit, in teconuenit, ingenio robur, prudentia marti.fronte quis aequali? quem sic Romana decerentculmina? sufficerent tantis quae pectora curis?stes licet in populo, clamet quicumque uidebit:hic est, hic Stilicho! sic se testatur et offertcelsa potestatis species, non uoce feroci,non alto simulata gradu, non improba gestu.affectant alii quidquid fingique laborant,hoc donat natura tibi. pudor emicat unaformosusque rigor uultusque auctura uerendoscanities festina uenit. cum sorte remotacontingat senio grauitas uiresque iuuentae,utraque te cingit propriis insignibus aetas.ornatur Fortuna uiro. non ulla nocenditela nec infecti iugulis ciuilibus enses.non odium terrore moues nec frena resoluitgratia; diligimus pariter pariterque timemus.ipse metus te noster amat, iustissime legumarbiter, egregiae pacis fidissime custos,optime ductorum, fortunatissime patrum.plus iam, plus domino cuncti debere fatemur,quod gener est, inuicte, tuus. uincire corona;insere te nostris contempto iure choreis.sic puer Eucherius superet uirtute parentem;aurea sic uideat similis Thermantia taedas;sic uterus crescat Mariae; sic natus in ostroparuus Honoriades genibus considat auitis.'368. The Recluse
ADESTE Musae, maximi proles Iouis,laudem feracis praedicemus hortuli.hortus salubris corpori praebet cibosuariosque fructus saepe cultori refert,holus suaue, multiplex herbae genus,uuas nitentis atque fetus arborum.non defit hortis et uoluptas maximamultisque mixta commodis iocunditas.aquae strepentis uitreus lambit liquorsulcoque ductus irrigat riuus sata.flores nitescunt discolore germinepinguntque terram gemmeis honoribus.apes susurro murmurant gratae leui,cum summa florum uel nouos rores legunt.fecunda uitis coniuges ulmos grauattextasue inumbrat pampinis harundines.opaca praebent arbores umbraculaprohibentque densis feruidum solem comis.aues canorae garrulos fundunt sonoset semper auris cantibus mulcent suis.oblectat hortus, auocat pascit tenetanimoque maesto demit angores grauis;membris uigorem reddit et uisus capit,refert labori pleniorem gratiam,tribuit colenti multiforme gaudium.
ADESTE Musae, maximi proles Iouis,laudem feracis praedicemus hortuli.hortus salubris corpori praebet cibosuariosque fructus saepe cultori refert,holus suaue, multiplex herbae genus,uuas nitentis atque fetus arborum.non defit hortis et uoluptas maximamultisque mixta commodis iocunditas.aquae strepentis uitreus lambit liquorsulcoque ductus irrigat riuus sata.flores nitescunt discolore germinepinguntque terram gemmeis honoribus.apes susurro murmurant gratae leui,cum summa florum uel nouos rores legunt.fecunda uitis coniuges ulmos grauattextasue inumbrat pampinis harundines.opaca praebent arbores umbraculaprohibentque densis feruidum solem comis.aues canorae garrulos fundunt sonoset semper auris cantibus mulcent suis.oblectat hortus, auocat pascit tenetanimoque maesto demit angores grauis;membris uigorem reddit et uisus capit,refert labori pleniorem gratiam,tribuit colenti multiforme gaudium.
circa 400 A.D.
O FORTVNA potens, at nimium leuis,tantum iuris atrox quae tibi uindicas,euertisque bonos, erigis improbos,nec seruare potes muneribus fidem.Fortuna immeritos auget honoribus,Fortuna innocuos cladibus afficit.iustos illa uiros pauperie grauat,indignos eadem diuitiis beat.haec aufert iuuenes ac retinet senes,iniusto arbitrio tempora diuidens.quod dignis adimit, traicit ad inpios.nec discrimen habet rectaue iudicat:inconstans fragilis perfida lubricanec quos clarificat perpetuo fouet,nec quos deseruit perpetuo premit.
O FORTVNA potens, at nimium leuis,tantum iuris atrox quae tibi uindicas,euertisque bonos, erigis improbos,nec seruare potes muneribus fidem.Fortuna immeritos auget honoribus,Fortuna innocuos cladibus afficit.iustos illa uiros pauperie grauat,indignos eadem diuitiis beat.haec aufert iuuenes ac retinet senes,iniusto arbitrio tempora diuidens.quod dignis adimit, traicit ad inpios.nec discrimen habet rectaue iudicat:inconstans fragilis perfida lubricanec quos clarificat perpetuo fouet,nec quos deseruit perpetuo premit.
THREICIVS quondam uates fide creditur canoramouisse sensus tristium ferarumatque amnis tenuisse uagos, sed et alites uolantis,et surda cantu concitasse saxa,suauisonaeque modos testudinis arbores secutaeumbram feruntur praebuisse uati.scilicet haud potuit, quae sunt sine, permouere, sensu(finxere docti fabulam poetae),sed placidis hominum dictis fera corda mitigauitdoctaque uitam uoce temperauit;iustitiam docuit, coetu uaga congregauit uno,moresque agrestis expoliuit Orpheus.
THREICIVS quondam uates fide creditur canoramouisse sensus tristium ferarumatque amnis tenuisse uagos, sed et alites uolantis,et surda cantu concitasse saxa,suauisonaeque modos testudinis arbores secutaeumbram feruntur praebuisse uati.scilicet haud potuit, quae sunt sine, permouere, sensu(finxere docti fabulam poetae),sed placidis hominum dictis fera corda mitigauitdoctaque uitam uoce temperauit;iustitiam docuit, coetu uaga congregauit uno,moresque agrestis expoliuit Orpheus.
CONDITVS hic ego sum, cuius modo rustica Musaper siluas, per rus uenit ad arma uirum.
CONDITVS hic ego sum, cuius modo rustica Musaper siluas, per rus uenit ad arma uirum.
A siluis ad agros, ab agris ad proelia uenitMusa Maroneo nobilis ingenio.
A siluis ad agros, ab agris ad proelia uenitMusa Maroneo nobilis ingenio.
Carminibus pecudes et rus et bella canendonomen inexstinctum Vergilius merui.
Carminibus pecudes et rus et bella canendonomen inexstinctum Vergilius merui.
IV
SICANIVS uates siluis, Ascraeus in aruis,Maeonius bellis ipse poeta fui.Mantua se uita praeclari iactat alumni,Parthenope famam morte Maronis habet.
SICANIVS uates siluis, Ascraeus in aruis,Maeonius bellis ipse poeta fui.Mantua se uita praeclari iactat alumni,Parthenope famam morte Maronis habet.
Prima mihi Musa est sub fagi Tityrus umbra.ad mea nauus humum iussa colonus arat.proeliaque expertos cecini Troiana Latinos;perque meos cineres inclita Parthenope.
Prima mihi Musa est sub fagi Tityrus umbra.ad mea nauus humum iussa colonus arat.proeliaque expertos cecini Troiana Latinos;perque meos cineres inclita Parthenope.
Romuleum Sicula qui fingit carmen auenaruricolasque docet qua ratione serant,quique Latinorum memorat fera bella Phrygumque,hic cubat, hic meruit perpetuam requiem.
Romuleum Sicula qui fingit carmen auenaruricolasque docet qua ratione serant,quique Latinorum memorat fera bella Phrygumque,hic cubat, hic meruit perpetuam requiem.
circa 400 A.D.(?).
CONVIVAE, tetricas hodie secludite curas,ne maculent niueum nubila corda diem:omnia sollicitae uertantur murmura mentis,ut uacet indomitum pectus amicitiae.non semper gaudere licet: fugit hora, iocemur:difficile est fatis subripuisse diem.
CONVIVAE, tetricas hodie secludite curas,ne maculent niueum nubila corda diem:omnia sollicitae uertantur murmura mentis,ut uacet indomitum pectus amicitiae.non semper gaudere licet: fugit hora, iocemur:difficile est fatis subripuisse diem.
ITE, uerecundo coniungite foedera lectoatque Cupidineos discite ferre iocos;alliget amplexus tenerorum mater Amorum,quae regit Idalium, quae Cnidon alma regit,concordisque tegens cum maiestate benignaconstituat, patres et cito reddat auos.
ITE, uerecundo coniungite foedera lectoatque Cupidineos discite ferre iocos;alliget amplexus tenerorum mater Amorum,quae regit Idalium, quae Cnidon alma regit,concordisque tegens cum maiestate benignaconstituat, patres et cito reddat auos.
NYMPHIVS aeterno deuinctus membra soporehic situs est, caelo mens pia perfruitur.mens uidet astra, quies tumuli conplectitur artus,calcauit tristis sancta fides tenebras.te tua pro meritis uirtutis ad astra uehebatintuleratque alto debita fama polo.immortalis eris, nam multa laude uigebituiuax uenturos gloria per populos.te coluit proprium prouincia cuncta parentem,optabant uitam publica uota tuam.exseruere tuo quondam data munera sumptuplaudentis populi gaudia per cuneos.concilium procerum per te patria alma uocauitseque tuo duxit sanctius ore loqui.publicus orbatas modo luctus conficit urbisconfusique sedent, anxia turba, patres,ut capite erepto torpentia membra rigescunt,ut grex amisso principe maeret iners.parua tibi, coniunx, magni solaria luctushunc tumuli titulum maesta Serena dicat.haec indiuidui semper comes addita fulcriunanimam tibi se lustra per octo dedit.dulcis uita fuit tecum: comes anxia lucemaeternam sperans hanc cupit esse breuem.
NYMPHIVS aeterno deuinctus membra soporehic situs est, caelo mens pia perfruitur.mens uidet astra, quies tumuli conplectitur artus,calcauit tristis sancta fides tenebras.te tua pro meritis uirtutis ad astra uehebatintuleratque alto debita fama polo.immortalis eris, nam multa laude uigebituiuax uenturos gloria per populos.te coluit proprium prouincia cuncta parentem,optabant uitam publica uota tuam.exseruere tuo quondam data munera sumptuplaudentis populi gaudia per cuneos.concilium procerum per te patria alma uocauitseque tuo duxit sanctius ore loqui.publicus orbatas modo luctus conficit urbisconfusique sedent, anxia turba, patres,ut capite erepto torpentia membra rigescunt,ut grex amisso principe maeret iners.parua tibi, coniunx, magni solaria luctushunc tumuli titulum maesta Serena dicat.haec indiuidui semper comes addita fulcriunanimam tibi se lustra per octo dedit.dulcis uita fuit tecum: comes anxia lucemaeternam sperans hanc cupit esse breuem.
QVIS deus hoc medium uallauit uepribus aurum,iussit et inclusam sentibus esse rosam?aspicite ut magni coeant in foedus amantes:Martem spina refert, flos Veneris speculum est.quid tibi cum magnis, puer, est, lasciue, sagittis?hoc melius telo pungere corda potes!nec flammas quaeras, sit ut alti pectoris ignis,set tibi tormentum praebeat ista facis.pallens herba rubet: color est hic semper amantum;tam fugitiua rosa est quam fugitiuus amornam quod floricomis gaudet lasciua metallis,aurum significat uilius esse rosa.
QVIS deus hoc medium uallauit uepribus aurum,iussit et inclusam sentibus esse rosam?aspicite ut magni coeant in foedus amantes:Martem spina refert, flos Veneris speculum est.quid tibi cum magnis, puer, est, lasciue, sagittis?hoc melius telo pungere corda potes!nec flammas quaeras, sit ut alti pectoris ignis,set tibi tormentum praebeat ista facis.pallens herba rubet: color est hic semper amantum;tam fugitiua rosa est quam fugitiuus amornam quod floricomis gaudet lasciua metallis,aurum significat uilius esse rosa.
circa 400 A.D. (?).
OMNE quod Natura parens creauit,quamlibet firmum uideas, labascit:tempore ac longo fragile et caducumsoluitur usu.amnis insueta solet ire ualle.mutat et rectos uia certa cursus,rupta cum cedit male pertinaciripa fluento.decidens scabrum cauat unda tofum,ferreus uomis tenuatur agris,splendet adtrito digitos honoransanulus auro.
OMNE quod Natura parens creauit,quamlibet firmum uideas, labascit:tempore ac longo fragile et caducumsoluitur usu.amnis insueta solet ire ualle.mutat et rectos uia certa cursus,rupta cum cedit male pertinaciripa fluento.decidens scabrum cauat unda tofum,ferreus uomis tenuatur agris,splendet adtrito digitos honoransanulus auro.
HEV misera in nimios hominum petulantia census!caecus inutilium quo ruit ardor opum,auri dira fames et non expleta libido,ferali pretio uendat ut omne nefas?sic latebras Eriphyla uiri patefecit, ubi aurumaccepit, turpis materiam sceleris;sic quondam Acrisiae in gremium per claustra puellaecorruptore auro fluxit adulterium.o quam mendose uotum insaturabile habendiimbuit infami pectora nostra malo!quamlibet immenso diues uigil incubet auro,aestuat augendae dira cupido rei.heu mala paupertas numquam locupletis auari.dum struere inmodice quod tenet optat, eget.quis metus huic legum quaeue est reuerentia ueri?crescentis nummi si mage cura subest,cognatorum animas promptum est fratrumque cruoremfundier: affectus uincit auara fames.diuitis est semper fragilis male quaerere gazas:nulla huic in lucro cura pudoris erit.istud templorum damno excidioque requirit;hoc caelo iubeas ut petat: inde petet.mirum ni pulcras artis Romana iuuentusdiscat et egregio sudet in eloquio,ut post iurisonae famosa stipendia linguaebarbaricae ingeniis anteferantur opes?set tamen ex cultu adpetitur spes grata nepotum?saltim istud nostri forsan honoris habent?at qui sunt, quos propter honestum rumpere foedusaudeat inlicite pallida auaritia?Romani sermonis egent, ridendaque uerbafrangit ad horrificos turbida lingua sonos.ambusti torris species exesaque saeclo:rapta putes priscis corpora de tumulis!perplexi crines, frons improba, tempora pressa,exstantes malae deficiente gena,simantur uietae pando sinuamine nares,territat os nudum caesaque labra tument.defossum in uentrem propulso pondere tergumfrangitur et uacuo crure tument genua.discolor in manibus species, ac turpius illud,quod cutis obscure pallet in inuidiam.
HEV misera in nimios hominum petulantia census!caecus inutilium quo ruit ardor opum,auri dira fames et non expleta libido,ferali pretio uendat ut omne nefas?sic latebras Eriphyla uiri patefecit, ubi aurumaccepit, turpis materiam sceleris;sic quondam Acrisiae in gremium per claustra puellaecorruptore auro fluxit adulterium.o quam mendose uotum insaturabile habendiimbuit infami pectora nostra malo!quamlibet immenso diues uigil incubet auro,aestuat augendae dira cupido rei.heu mala paupertas numquam locupletis auari.dum struere inmodice quod tenet optat, eget.quis metus huic legum quaeue est reuerentia ueri?crescentis nummi si mage cura subest,cognatorum animas promptum est fratrumque cruoremfundier: affectus uincit auara fames.diuitis est semper fragilis male quaerere gazas:nulla huic in lucro cura pudoris erit.istud templorum damno excidioque requirit;hoc caelo iubeas ut petat: inde petet.mirum ni pulcras artis Romana iuuentusdiscat et egregio sudet in eloquio,ut post iurisonae famosa stipendia linguaebarbaricae ingeniis anteferantur opes?set tamen ex cultu adpetitur spes grata nepotum?saltim istud nostri forsan honoris habent?at qui sunt, quos propter honestum rumpere foedusaudeat inlicite pallida auaritia?Romani sermonis egent, ridendaque uerbafrangit ad horrificos turbida lingua sonos.ambusti torris species exesaque saeclo:rapta putes priscis corpora de tumulis!perplexi crines, frons improba, tempora pressa,exstantes malae deficiente gena,simantur uietae pando sinuamine nares,territat os nudum caesaque labra tument.defossum in uentrem propulso pondere tergumfrangitur et uacuo crure tument genua.discolor in manibus species, ac turpius illud,quod cutis obscure pallet in inuidiam.
fl. 400 A.D.
PARVOS non aquilis fas est educere fetusante fidem solis iudiciumque poli.nam pater, excusso saluit cum tegmine prolesouaque maternus rupit hiulca tepor,protinus implumis conuertit ad aethera nidoset recto flammas imperat ore pati.consulit ardentis radios et luce magistranatorum uiris ingeniumque probat.degenerem refugo torsit qui lumine uisum,unguibus hunc saeuis ira paterna ferit.exploratores oculis qui pertulit ignissustinuitque acie nobiliore diem,nutritur uolucrumque potens et fulminis heres,gesturus summo tela trisulca Ioui.me quoque Pieriis temptatum saepius antrisaudet magna suo mittere Roma deo.iam dominas auris, iam regia tecta meremuret chelys Augusto iudice nostra sonat.
PARVOS non aquilis fas est educere fetusante fidem solis iudiciumque poli.nam pater, excusso saluit cum tegmine prolesouaque maternus rupit hiulca tepor,protinus implumis conuertit ad aethera nidoset recto flammas imperat ore pati.consulit ardentis radios et luce magistranatorum uiris ingeniumque probat.degenerem refugo torsit qui lumine uisum,unguibus hunc saeuis ira paterna ferit.exploratores oculis qui pertulit ignissustinuitque acie nobiliore diem,nutritur uolucrumque potens et fulminis heres,gesturus summo tela trisulca Ioui.me quoque Pieriis temptatum saepius antrisaudet magna suo mittere Roma deo.iam dominas auris, iam regia tecta meremuret chelys Augusto iudice nostra sonat.
TANDEM concilium belli confessus agendiad sua tecta uocat. iuuenes uenere proteruilasciuique senes, quibus est insignis edendigloria corruptasque dapes uariasse decorum,qui uentrem inuitant pretio traduntque palatosidereas Iunonis auis et si qua loquendignara coloratis uiridis defertur ab Indis,quaesitos trans regna cibos, quorumque profundamingluuiem non Aegaeus, non alta Propontis,non freta longinquis Maeotia piscibus explent.uestis odoratae studium; laus maxima risumper uanos mouisse sales minimeque uirilesmunditiae; compti uultus; onerique uel ipsaserica. si Chunus feriat, si Sarmata portas,solliciti scaenae; Romam contemnere suetimirarique suas (quas Bosphorus obruat!) aedis;saltandi dociles aurigarumque periti.pars humili de plebe duces; pars compede surascruraque signati nigro liuentia ferroiura regunt, facies quamuis inscripta repugnetseque suo prodat titulo. sed prima potestasEutropium praefert Hosio subnixa secundo.dulcior hic sane cunctis prudensque mouendiiuris et admoto qui temperet omnia fumo,feruidus, accensam sed qui bene decoquat iram.considunt apices gemini dicionis Eoae,hic cocus, hic leno, defossi uerbere terga,seruitio, non arte pares, hic saepius emptus,alter ad Hispanos nutritus uerna penatis.ergo ubi collecti proceres, qui rebus in artisconsulerent tantisque darent solacia morbis,obliti subito Phrygiae bellisque relictisad solitos coepere iocos et iurgia Circitendere. nequiquam magna confligitur ira,quis melius uibrata puer uertigine mollimembra rotet, uerrat quis marmora crine supino,quis magis enodis laterum detorqueat artus,quis uoci digitos, oculos quis moribus aptet.hi tragicos meminere modos; his fabula Tereus,his necdum commissa choro cantatur Agaue.increpat Eutropius: non haec spectacula tempusposcere; nunc alias armorum incumbere curas;se satis Armenio fessum pro limite cinginec tantis unum subsistere posse periclis;ignoscant senio, iuuenes ad proelia mittant:qualis pauperibus nutrix inuisa puellisassidet et tela communem quaerere uictumrauca monet; festis illae lusisse diebusorant et positis aequaeuas uisere pensis,irataeque operi iam lasso pollice filaturbant et teneros detergent stamine fletus.emicat extemplo cunctis trepidantibus audaxcrassa mole Leo, quem uix Cyclopia solumaequatura fames, quem non ieiuna Celaenouinceret; hinc nomen fertur meruisse Leonis.acer in absentis linguae iactator, abundanscorporis exiguusque animi, doctissimus artisquondam lanificae: moderator pectinis uncinon alius lanam purgatis sordibus aequepraebuerit calathis, similis nec pinguia quisquamuellera per tenuis ferri producere rimas.tunc Aiax erat Eutropii lateque fremebat,non septem uasto quatiens umbone iuuencos,sed, quam perpetuis dapibus pigroque sediliinter anus interque colos onerauerat, aluum.adsurgit tandem uocemque expromit anhelam:'quis nouus hic torpor, socii? quonam usque sedemusfemineis clausi thalamis patimurque periclumgliscere desidia? grauiorum turba malorumtexitur, ignauis trahimus dum tempora uotis.me petit hic sudor. numquam mea dextera segnisad ferrum. faueat tantum Tritonia coeptis,inceptum peragetur opus. iam cuncta furoremqui grauat efficiam leuiorem pondere lanae;Tarbigilum timidum desertoresque Gruthungosut miseras populabor ouis et pace relatapristina restituam Phrygias ad stamina matres.'his dictis iterum sedit; fit plausus et ingensconcilii clamor, qualis resonantibus olimexoritur caueis, quotiens crinitus ephebusaut rigidam Nioben aut flentem Troada fingit.protinus excitis iter inremeabile signisadripit infaustoque iubet bubone moueriagmina Mygdonias mox impletura uolucris.pulcer et urbanae cupiens exercitus umbrae,assiduus ludis, auidus splendere lauacrisnec soles imbrisue pati multumque prioridispar, sub clipeo Thracum qui ferre pruinas,dum Stilicho regeret, nudoque hiemare sub axesueuerat et duris haurire bipennibus Hebrum.cum duce mutatae uires. Byzantia roburfregit luxuries Ancyranique triumphi.non peditem praecedit eques; non commoda castriseligitur regio; uicibus custodia nullisaduigilat uallo; non explorantur eundaeuitandaeque uiae; nullo se cornua flectuntordine: confusi passim per opaca uaganturlustra, per ignotas angusto tramite uallis.sic uacui rectoris equi, sic orba magistrofertur in abruptum casu, non sidere, puppis;sic ruit in rupes amisso pisce sodalibelua, sulcandas qui praeuius edocet undasinmensumque pecus paruae moderamine caudaetemperat et tanto coniungit foedera monstro;illa natat rationis inops et caeca profundi;iam breuibus deprensa uadis ignara reuertipalpitat et uanos scopulis inlidit hiatus.Tarbigilus simulare fugam flatusque Leonisspe nutrire leuis improuisusque repente,dum grauibus marcent epulis hostique catenasinter uina crepant, largo sopita Lyaeocastra subit. pereunt alii, dura membra cubilitarda leuant; alii leto iunxere soporem;ast alios uicina palus sine more ruentisexcipit et cumulis inmanibus aggerat undas.ipse Leo damma ceruoque fugacior ibatsudanti tremibundus equo: qui pondere postquamdecidit, implicitus limo cunctantia pronusper uada reptabat. caeno subnixa tenacimergitur et pingui suspirat corpore molesmore suis, dapibus quae iam deuota futuristurpe gemit, quotiens Hosius mucrone coruscoarmatur cingitque sinus secumque uolutatquas figat uerubus partis, quae frusta calentimandet aquae quantoque cutem distendat echino:flagrat opus; crebro pulsatus perstrepit ictu;contexit uarius penetrans Chalcedona nidor.ecce leuis frondes a tergo concutit aura:credit tela Leo; ualuit pro uulnere terrorimpleuitque uicem iaculi, uitamque nocenteminteger et sola formidine saucius efflat.quis tibi tractandos pro pectine, degener, ensis,quis solio campum praeponere suasit auito?quam bene texentum laudabas carmina tutuset matutinis pellebas frigora mensis!hic miserande iaces; hic, dum tua uellera uitas,tandem fila tibi neuerunt ultima Parcae.iam uaga pallentem densis terroribus aulamfama quatit; stratas acies, deleta canebatagmina, Maeonios foedari caedibus agros,Pamphylos Pisidasque rapi. metuendus ab omniTarbigilus regione tonat; modo tendere cursumin Galatas, modo Bithynis incumbere fertur.sunt qui per Cilicas rupto descendere Tauro,sunt qui correptis ratibus terraque mariqueaduentare ferant; geminantur uera pauorisingenio: longe spectari e puppibus urbisaccensas, lucere fretum uentoque citatasomnibus in pelago uelis haerere fauillas.
TANDEM concilium belli confessus agendiad sua tecta uocat. iuuenes uenere proteruilasciuique senes, quibus est insignis edendigloria corruptasque dapes uariasse decorum,qui uentrem inuitant pretio traduntque palatosidereas Iunonis auis et si qua loquendignara coloratis uiridis defertur ab Indis,quaesitos trans regna cibos, quorumque profundamingluuiem non Aegaeus, non alta Propontis,non freta longinquis Maeotia piscibus explent.uestis odoratae studium; laus maxima risumper uanos mouisse sales minimeque uirilesmunditiae; compti uultus; onerique uel ipsaserica. si Chunus feriat, si Sarmata portas,solliciti scaenae; Romam contemnere suetimirarique suas (quas Bosphorus obruat!) aedis;saltandi dociles aurigarumque periti.pars humili de plebe duces; pars compede surascruraque signati nigro liuentia ferroiura regunt, facies quamuis inscripta repugnetseque suo prodat titulo. sed prima potestasEutropium praefert Hosio subnixa secundo.dulcior hic sane cunctis prudensque mouendiiuris et admoto qui temperet omnia fumo,feruidus, accensam sed qui bene decoquat iram.considunt apices gemini dicionis Eoae,hic cocus, hic leno, defossi uerbere terga,seruitio, non arte pares, hic saepius emptus,alter ad Hispanos nutritus uerna penatis.ergo ubi collecti proceres, qui rebus in artisconsulerent tantisque darent solacia morbis,obliti subito Phrygiae bellisque relictisad solitos coepere iocos et iurgia Circitendere. nequiquam magna confligitur ira,quis melius uibrata puer uertigine mollimembra rotet, uerrat quis marmora crine supino,quis magis enodis laterum detorqueat artus,quis uoci digitos, oculos quis moribus aptet.hi tragicos meminere modos; his fabula Tereus,his necdum commissa choro cantatur Agaue.increpat Eutropius: non haec spectacula tempusposcere; nunc alias armorum incumbere curas;se satis Armenio fessum pro limite cinginec tantis unum subsistere posse periclis;ignoscant senio, iuuenes ad proelia mittant:qualis pauperibus nutrix inuisa puellisassidet et tela communem quaerere uictumrauca monet; festis illae lusisse diebusorant et positis aequaeuas uisere pensis,irataeque operi iam lasso pollice filaturbant et teneros detergent stamine fletus.emicat extemplo cunctis trepidantibus audaxcrassa mole Leo, quem uix Cyclopia solumaequatura fames, quem non ieiuna Celaenouinceret; hinc nomen fertur meruisse Leonis.acer in absentis linguae iactator, abundanscorporis exiguusque animi, doctissimus artisquondam lanificae: moderator pectinis uncinon alius lanam purgatis sordibus aequepraebuerit calathis, similis nec pinguia quisquamuellera per tenuis ferri producere rimas.tunc Aiax erat Eutropii lateque fremebat,non septem uasto quatiens umbone iuuencos,sed, quam perpetuis dapibus pigroque sediliinter anus interque colos onerauerat, aluum.adsurgit tandem uocemque expromit anhelam:'quis nouus hic torpor, socii? quonam usque sedemusfemineis clausi thalamis patimurque periclumgliscere desidia? grauiorum turba malorumtexitur, ignauis trahimus dum tempora uotis.me petit hic sudor. numquam mea dextera segnisad ferrum. faueat tantum Tritonia coeptis,inceptum peragetur opus. iam cuncta furoremqui grauat efficiam leuiorem pondere lanae;Tarbigilum timidum desertoresque Gruthungosut miseras populabor ouis et pace relatapristina restituam Phrygias ad stamina matres.'his dictis iterum sedit; fit plausus et ingensconcilii clamor, qualis resonantibus olimexoritur caueis, quotiens crinitus ephebusaut rigidam Nioben aut flentem Troada fingit.protinus excitis iter inremeabile signisadripit infaustoque iubet bubone moueriagmina Mygdonias mox impletura uolucris.pulcer et urbanae cupiens exercitus umbrae,assiduus ludis, auidus splendere lauacrisnec soles imbrisue pati multumque prioridispar, sub clipeo Thracum qui ferre pruinas,dum Stilicho regeret, nudoque hiemare sub axesueuerat et duris haurire bipennibus Hebrum.cum duce mutatae uires. Byzantia roburfregit luxuries Ancyranique triumphi.non peditem praecedit eques; non commoda castriseligitur regio; uicibus custodia nullisaduigilat uallo; non explorantur eundaeuitandaeque uiae; nullo se cornua flectuntordine: confusi passim per opaca uaganturlustra, per ignotas angusto tramite uallis.sic uacui rectoris equi, sic orba magistrofertur in abruptum casu, non sidere, puppis;sic ruit in rupes amisso pisce sodalibelua, sulcandas qui praeuius edocet undasinmensumque pecus paruae moderamine caudaetemperat et tanto coniungit foedera monstro;illa natat rationis inops et caeca profundi;iam breuibus deprensa uadis ignara reuertipalpitat et uanos scopulis inlidit hiatus.Tarbigilus simulare fugam flatusque Leonisspe nutrire leuis improuisusque repente,dum grauibus marcent epulis hostique catenasinter uina crepant, largo sopita Lyaeocastra subit. pereunt alii, dura membra cubilitarda leuant; alii leto iunxere soporem;ast alios uicina palus sine more ruentisexcipit et cumulis inmanibus aggerat undas.ipse Leo damma ceruoque fugacior ibatsudanti tremibundus equo: qui pondere postquamdecidit, implicitus limo cunctantia pronusper uada reptabat. caeno subnixa tenacimergitur et pingui suspirat corpore molesmore suis, dapibus quae iam deuota futuristurpe gemit, quotiens Hosius mucrone coruscoarmatur cingitque sinus secumque uolutatquas figat uerubus partis, quae frusta calentimandet aquae quantoque cutem distendat echino:flagrat opus; crebro pulsatus perstrepit ictu;contexit uarius penetrans Chalcedona nidor.ecce leuis frondes a tergo concutit aura:credit tela Leo; ualuit pro uulnere terrorimpleuitque uicem iaculi, uitamque nocenteminteger et sola formidine saucius efflat.quis tibi tractandos pro pectine, degener, ensis,quis solio campum praeponere suasit auito?quam bene texentum laudabas carmina tutuset matutinis pellebas frigora mensis!hic miserande iaces; hic, dum tua uellera uitas,tandem fila tibi neuerunt ultima Parcae.iam uaga pallentem densis terroribus aulamfama quatit; stratas acies, deleta canebatagmina, Maeonios foedari caedibus agros,Pamphylos Pisidasque rapi. metuendus ab omniTarbigilus regione tonat; modo tendere cursumin Galatas, modo Bithynis incumbere fertur.sunt qui per Cilicas rupto descendere Tauro,sunt qui correptis ratibus terraque mariqueaduentare ferant; geminantur uera pauorisingenio: longe spectari e puppibus urbisaccensas, lucere fretum uentoque citatasomnibus in pelago uelis haerere fauillas.
HAVSERAT insolitos promissae uirginis ignisAugustus primoque rudis flagrauerat aestu;nec nouus unde calor nec quid suspiria uellent,nouerat incipiens et adhuc ignarus amandi.non illi uenator equus, non spicula curae,non iaculum torquere libet; mens omnis aberratin uulnus quod fixit Amor. quam saepe medulliserupit gemitus! quotiens incanduit oreconfessus secreta rubor nomenque beatuminiussae scripsere manus! Iam munera nuptaepraeparat, et pulcros, Mariae sed luce minores,eligit ornatus, quidquid uenerabilis olimLiuia diuorumque nurus gessere superbae.incusat spes aegra moras longique uidenturstare dies segnemque rotam non flectere Phoebe.Scyria sic tenerum uirgo flammabat Achillemfraudis adhuc expers bellatricisque docebatducere fila manus et, mox quos horruit Ide,Thessalicos roseo nectebat pollice crinis.haec etiam queritur secum: 'quonam usque uerenduscunctatur mea uota socer? quid iungere differtquam pepigit, castasque preces implere recusat?non ego luxuriem regum moremque secutusquaesiui uultum thalamis, ut nuntia formaelena per innumeros iret pictura penatis,nec uariis dubium thalamis laturus amoremardua commisi falsae conubia cerae.non rapio praeceps alienae foedera taedae,sed quae sponsa mihi pridem patrisque relictamandatis uno materni sanguinis ortucommunem partitur auum. fastidia supplexdeposui gessique procum; de limine sacrooratum misi proceres, qui proxima nobisiura tenent. fateor, Stilicho, non parua poposci,sed certe mereor princeps hoc principe natus,qui sibi te generum fraterna prole reuinxit,cui Mariam debes. faenus mihi solue paternum,redde suos aulae. mater fortasse rogarimollior. o patrui germen, cui nominis heressuccessi, sublime decus torrentis Hiberi,stirpe soror, pietate parens, tibi creditus infansinque tuo creui gremio partuque remototu potius Flacilla mihi. quid diuidis ergopignora? quid iuueni natam non reddis alumno?optatusne dies aderit? dabiturne iugalisnox umquam?'tali solatur uulnera questu.risit Amor placidaeque uolat trans aequora matrinuntius et totas iactantior explicat alas.mons latus Ionium Cypri praeruptus obumbrat,inuius humano gressu, Phariumque cubileProteos et septem despectat cornua Nili.hunc neque canentes audent uestire pruinaenec uenti pulsare, timent hunc laedere nimbi;Luxuriae Venerique uacat. pars acrior anniexsulat; aeterni patet indulgentia ueris.in campum se fundit apex; hunc aurea saepescircuit et fuluo defendit prata metallo.Mulciber, ut perhibent, his oscula coniugis emitmoenibus et talis uxorius obtulit arces.intus rura micant, manibus quae subdita nullisperpetuum florent, Zephyro contenta colono,umbrosumque nemus, quo non admittitur ales,ni probet ante suos diua sub iudice cantus:quae placuit, fruitur ramis; quae uicta, recedit.uiuunt in Venerem frondes omnisque uicissimfelix arbor amat; nutant ad mutua palmaefoedera, populeo suspirat populus ictuet platani platanis alnoque adsibilat alnus.labuntur gemini fontes, hic dulcis, amarusalter et infusis corrumpens mella uenenis,unde Cupidineas armari fama sagittas.mille pharetrati ludunt in margine fratres,ore pares, aeuo similes, gens mollis Amorum.hos Nymphae pariunt, illum Venus aurea solumedidit. ille deos caelumque et sidera cornutemperat et summos dignatur figere reges;hi plebem feriunt. nec cetera numina desunt.hic habitat nullo constricta Licentia nodoet flecti faciles Irae uinoque madentesExcubiae Lacrimaeque rudes et gratus amantumPallor et in primis titubans Audacia furtisiucundique Metus et non secura Voluptas;et lasciua uolant leuibus Periuria uentis.quos inter petulans alta ceruice Iuuentasexcludit Senium luco procul.atria diuaepermutant radios siluaque obstante uirescunt.Lemnius haec etiam gemmis exstruxit et auroadmiscens artem pretio trabibusque smaragdisupposuit caesas hyacinthi rupe columnas.beryllo paries et iaspide lubrica surguntlimina despectusque solo calcatur achates.in medio glaebis redolentibus area diuespraebet odoratas messis; hic mitis amomi,hic casiae matura seges, Panchaeaque turgentcinnama, nec sicco frondescunt uimina costotardaque sudanti prorepunt balsama riuo.quo postquam delapsus Amor longasque peregitpenna uias, alacer passuque superbior intrat.caesariem tunc forte Venus subnixa coruscofingebat solio. dextra laeuaque sororesstabant Idaliae: largos haec nectaris imbrisirrigat, haec morsu numerosi dentis eburnomultifidum discrimen arat; sed tertia retrodat uarios nexu nec iusto diuidit orbisordine neglectam partem studiosa relinquens:plus error decuit. speculi nec uultus egebatiudicio; similis tecto monstratur in omniet rapitur, quocumque uidet, dum singula cernitseque probat. nati uenientis conspicit umbramambrosioque sinu puerum complexa ferocem'quid tantum gauisus?' ait; 'quae proelia sudas,improbe? quis iacuit telis? iterumne Tonanteminter Sidonias cogis mugire iuuencas?an Titana domas? an pastoralia Lunamrursus in antra uocas? durum magnumque uiderisdebellasse deum.'suspensus in oscula matrisille refert: 'Laetare, parens; inmane tropaeumrettulimus, nostrum iam sensit Honorius arcum.scis Mariam patremque ducem, qui cuspide GallosItaliumque fouet, nec te praeclara Serenaefama latet. propera; regalibus adnue uotis:iunge toros.'gremio natum Cytherea remouitet crinis festina ligat peplumque fluentemadleuat et blando spirantem numine cestoncingitur, impulsos pluuiis quo mitigat amnis,quo mare, quo uentos irataque fulmina soluit.ut stetit ad litus, paruos adfatur alumnos:'heus! quis erit, pueri, uitreas qui lapsus in undashuc rapidum Tritona uocet, quo uecta per altumdeferar? haud umquam tanto mihi uenerit usu.sacri, quos petimus, thalami. pernicius omnesquaerite, seu concha Libycum circumsonat aequor,Aegaeas seu frangit aquas. quicumque repertumduxerit, aurata donabitur ille pharetra.'dixerat et sparsi diuisa plebe ferunturexploratores pelagi. sub fluctibus ibatCarpathiis Triton obluctantemque petebatCymothoen. timet illa ferum seseque sequentisubripit et duris elabitur uda lacertis.'heus', inquit speculatus Amor, 'non uestra sub imisfurta tegi potuere uadis. accingere nostramuecturus dominam: pretium non uile laborisCymothoen facilem, quae nunc detrectat, habebis.hac mercede ueni.'prorupit gurgite toruussemifer; undosi uerrebant bracchia crines;hispida tendebant bifido uestigia cornu,qua pistrix commissa uiro. ter pectora mouit;iam quarto Paphias tractu sulcabat harenas.umbratura deam retro sinuatur in arcumbelua; tum uiuo squalentia murice tergapurpureis mollita toris: hoc nauigat antrofulta Venus; niueae delibant aequora plantae.prosequitur uolucer late comitatus Amorumtranquillumque choris quatitur mare. serta per omnemNeptuni dispersa domum Cadmeia luditLeucothoe, frenatque rosis delphina Palaemon;alternas uiolis Nereus interserit algas;canitiem Glaucus ligat inmortalibus herbis.nec non et uariis uectae Nereides ibantaudito rumore feris (hanc pisce solutosubleuat Oceani monstrum Tartesia tigris;hanc timor Aegaei rupturus fronte carinastrux aries; haec caeruleae suspensa leaenaeinnatat; haec uiridem trahitur complexa iuuencum),certatimque nouis onerant conubia donis.cingula Cymothoe, rarum Galatea monileet grauibus Psamathe bacis diadema ferebatintextum, Rubro quas legerat ipsa profundo.mergit se subito uellitque corallia Doto;uimen erat dum stagna subit; processerat undis:gemma fuit.nudae Venerem cinxere cateruaeplaudentesque simul tali cum uoce sequuntur:'hos Mariae cultus, haec munera nostra precamurreginae regina feras. dic talia numquampromeruisse Thetin nec cum soror Amphitritenostro nupta Ioui. deuotum sentiat aequor,agnoscat famulum uirgo Stilichonia pontum.uictricis nos saepe ratis classemque paternamueximus, attritis cum tenderet ultor Achiuis.'iam Ligurum terris spumantia pectora Tritonadpulerat lassosque fretis extenderat orbis.continuo sublime uolans ad moenia Galliscondita, lanigeri suis ostentantia pellem,peruenit. aduentu Veneris pulsata receduntnubila, clarescunt puris Aquilonibus Alpes.laetaturque tamen; Mauortia signa rubescuntfloribus et subitis animantur frondibus hastae.illa suum dictis adfatur talibus agmen:'Gradiuum, nostri comites, arcete parumper,ut soli uacet aula mihi. procul igneus horrorthoracum, gladiosque tegat uagina minacis.stent bellatrices aquilae saeuique dracones;fas sit castra meis hodie succumbere signis.tibia pro lituis et pro clangore tubarummolle lyrae festumque canant. epulentur ad ipsasexcubias; mediis spirent crateres in armis.laxet terribilis maiestas regia fastuset sociam plebem non indignata potestasconfundat turbae proceres. soluantur habenisgaudia nec leges pudeat ridere seueras.'tu festas, Hymenaee, facis, tu, Gratia, floreselige, tu geminas, Concordia, necte coronas.uos, pennata cohors, quo quemque uocauerit usus,diuisa properate manu, neu marceat ullasegnities: alii funalibus ordine ductisplurima uenturae suspendite lumina nocti;hi nostra nitidos postis obducere myrtocontendant; pars nectareis adspergite tectaroribus et flamma lucos adolete Sabaeos;pars infecta croco uelamina lutea Serumpandite Sidoniasque solo praesternite uestis.ast alii thalamum docto componite textu;stamine gemmato picturatisque columnisaedificetur apex, qualem non Lydia diueserexit Pelopi nec quem struxere LyaeoIndorum spoliis et opaco palmite Bacchae.illic exuuias omnis cumulate parentum:quidquid auus senior Mauro uel Saxone uictis,quidquid ab innumeris socio Stilichone tremendusquaesiuit genitor bellis, quodcumque GelonusArmeniusue dedit; quantum crinita sagittisattulit extremo Meroe circumflua Nilo;misit Achaemenio quidquid de Tigride Medus,cum supplex emeret Romanam Parthia pacem.nobilibus gazis opibusque cubilia surgantbarbaricis; omnes thalamo conferte triumphos.'sic ait et sponsae petit improuisa penatis.illa autem secura tori taedasque pararinescia diuinae fruitur sermone parentismaternosque bibit mores exemplaque discitprisca pudicitiae, Latios nec uoluere librosdesinit aut Graios, ipsa genetrice magistra,Maeonius quaecumque senex aut Thracius Orpheusaut Mytilenaeo modulatur pectine Sappho(sic Triuiam Latona monet; sic mitis in antroMnemosyne docili tradit praecepta Thaliae):cum procul augeri nitor et iucundior aerattonitam lustrare domum fundique comarumgratus odor. mox uera fides numenque refulsit.cunctatur stupefacta Venus; nunc ora puellaeflammea, nunc niueo miratur uertice matrem.haec modo crescenti, plenae par altera lunae:adsurgit ceu forte minor sub matre uirentilaurus et ingentis ramos olimque futuraspromittit iam parua comas; uel flore sub unoceu geminae Paestana rosae per iugera regnant:haec largo matura die saturataque uernisroribus indulget spatio; latet altera nodonec teneris audet foliis admittere soles.adstitit et blande Mariam Cytherea salutat:'salue sidereae proles augusta Serenae,magnorum suboles regum parituraque reges:te propter Paphias sedis Cyprumque reliqui,te propter libuit tantos explere laboreset tantum transnare maris, ne uilior ultrapriuatos paterere lares neu tempore longodilatos iuuenis nutriret Honorius ignis.accipe fortunam generis, diadema resume,quod tribuas natis, et in haec penetralia rursus,unde parens progressa, redi. fac nulla subesseuincula cognatae: quamuis aliena fuissesprincipibus, regnum poteras hoc ore mereri.quae propior sceptris facies? qui dignior aulauultus erat? non labra rosae, non colla pruinae,non crinis aequant uiolae, non lumina flammae.quam iuncti leuiter sese discrimine confertumbra supercilii! miscet quam iusta pudoremtemperies nimio nec sanguine candor abundat!Aurorae uincis digitos umerosque Dianae;ipsam iam superas matrem. si Bacchus amatordotali potuit caelum signare corona,cur nullis uirgo redimitur pulcrior astris?iam tibi molitur stellantia serta Bootesinque decus Mariae iam sidera parturit aether.o digno nectenda uiro tantique per orbemconsors imperii! iam te uenerabitur Hister;nomen adorabunt Thulani; Rhenus et Albisseruiet; in medios ibis regina Sygambros.quid numerem gentis Atlanteosque recessusoceani? toto pariter donabere mundo.'dixit et ornatus, dederant quos nuper ouantesNereides, collo membrisque micantibus aptat.ipsa caput distinguit acu, substringit amictus;flammea uirgineis accommodat ipsa capillis.ante fores iam pompa sonat, pilentaque sacrapraeradiant ductura nurum. calet obuius ireiam princeps tardumque cupit discedere solem:nobilis haud aliter sonipes, quem primus amorissollicitauit odor, tumidus quatiensque decorascuruata ceruice iubas Pharsalia ruraperuolat et notos hinnitu flagitat amnisnaribus accensis; mulcet fecunda magistrosspes gregis et pulcro gaudent armenta marito.candidus interea positis exercitus armisexsultat socerum circa; nec signifer ullusnec miles pluuiae flores dispergere ritucessat purpureoque ducem perfundere nimbo.haec quoque uelati lauro myrtoque canebant:'diue parens, seu te complectitur axis Olympi,seu premis Elysias, animarum praemia, uallis,en promissa tibi Stilicho iam uota peregit;iam gratae rediere uices; cunabula pensat;acceptum reddit thalamum, natoque reponitquod dederat genitor. numquam te, sancte, pigebitiudicii nec te pietas suprema fefellit.dignus cui leges, dignus cui pignora tantiprincipis et rerum commendarentur habenae.dicere possemus quae proelia gesta sub Haemoquaeque cruentarint fumantem Strymona pugnae,quam notus clipeo, quanta ui fulminet hastam,ni prohiberet Hymen. quae tempestiua relatu,nunc canimus. quis consilio, quis iuris et aequinosse modum melior? quod semper dissilit, in teconuenit, ingenio robur, prudentia marti.fronte quis aequali? quem sic Romana decerentculmina? sufficerent tantis quae pectora curis?stes licet in populo, clamet quicumque uidebit:hic est, hic Stilicho! sic se testatur et offertcelsa potestatis species, non uoce feroci,non alto simulata gradu, non improba gestu.affectant alii quidquid fingique laborant,hoc donat natura tibi. pudor emicat unaformosusque rigor uultusque auctura uerendoscanities festina uenit. cum sorte remotacontingat senio grauitas uiresque iuuentae,utraque te cingit propriis insignibus aetas.ornatur Fortuna uiro. non ulla nocenditela nec infecti iugulis ciuilibus enses.non odium terrore moues nec frena resoluitgratia; diligimus pariter pariterque timemus.ipse metus te noster amat, iustissime legumarbiter, egregiae pacis fidissime custos,optime ductorum, fortunatissime patrum.plus iam, plus domino cuncti debere fatemur,quod gener est, inuicte, tuus. uincire corona;insere te nostris contempto iure choreis.sic puer Eucherius superet uirtute parentem;aurea sic uideat similis Thermantia taedas;sic uterus crescat Mariae; sic natus in ostroparuus Honoriades genibus considat auitis.'
HAVSERAT insolitos promissae uirginis ignisAugustus primoque rudis flagrauerat aestu;nec nouus unde calor nec quid suspiria uellent,nouerat incipiens et adhuc ignarus amandi.non illi uenator equus, non spicula curae,non iaculum torquere libet; mens omnis aberratin uulnus quod fixit Amor. quam saepe medulliserupit gemitus! quotiens incanduit oreconfessus secreta rubor nomenque beatuminiussae scripsere manus! Iam munera nuptaepraeparat, et pulcros, Mariae sed luce minores,eligit ornatus, quidquid uenerabilis olimLiuia diuorumque nurus gessere superbae.incusat spes aegra moras longique uidenturstare dies segnemque rotam non flectere Phoebe.Scyria sic tenerum uirgo flammabat Achillemfraudis adhuc expers bellatricisque docebatducere fila manus et, mox quos horruit Ide,Thessalicos roseo nectebat pollice crinis.haec etiam queritur secum: 'quonam usque uerenduscunctatur mea uota socer? quid iungere differtquam pepigit, castasque preces implere recusat?non ego luxuriem regum moremque secutusquaesiui uultum thalamis, ut nuntia formaelena per innumeros iret pictura penatis,nec uariis dubium thalamis laturus amoremardua commisi falsae conubia cerae.non rapio praeceps alienae foedera taedae,sed quae sponsa mihi pridem patrisque relictamandatis uno materni sanguinis ortucommunem partitur auum. fastidia supplexdeposui gessique procum; de limine sacrooratum misi proceres, qui proxima nobisiura tenent. fateor, Stilicho, non parua poposci,sed certe mereor princeps hoc principe natus,qui sibi te generum fraterna prole reuinxit,cui Mariam debes. faenus mihi solue paternum,redde suos aulae. mater fortasse rogarimollior. o patrui germen, cui nominis heressuccessi, sublime decus torrentis Hiberi,stirpe soror, pietate parens, tibi creditus infansinque tuo creui gremio partuque remototu potius Flacilla mihi. quid diuidis ergopignora? quid iuueni natam non reddis alumno?optatusne dies aderit? dabiturne iugalisnox umquam?'tali solatur uulnera questu.risit Amor placidaeque uolat trans aequora matrinuntius et totas iactantior explicat alas.mons latus Ionium Cypri praeruptus obumbrat,inuius humano gressu, Phariumque cubileProteos et septem despectat cornua Nili.hunc neque canentes audent uestire pruinaenec uenti pulsare, timent hunc laedere nimbi;Luxuriae Venerique uacat. pars acrior anniexsulat; aeterni patet indulgentia ueris.in campum se fundit apex; hunc aurea saepescircuit et fuluo defendit prata metallo.Mulciber, ut perhibent, his oscula coniugis emitmoenibus et talis uxorius obtulit arces.intus rura micant, manibus quae subdita nullisperpetuum florent, Zephyro contenta colono,umbrosumque nemus, quo non admittitur ales,ni probet ante suos diua sub iudice cantus:quae placuit, fruitur ramis; quae uicta, recedit.uiuunt in Venerem frondes omnisque uicissimfelix arbor amat; nutant ad mutua palmaefoedera, populeo suspirat populus ictuet platani platanis alnoque adsibilat alnus.labuntur gemini fontes, hic dulcis, amarusalter et infusis corrumpens mella uenenis,unde Cupidineas armari fama sagittas.mille pharetrati ludunt in margine fratres,ore pares, aeuo similes, gens mollis Amorum.hos Nymphae pariunt, illum Venus aurea solumedidit. ille deos caelumque et sidera cornutemperat et summos dignatur figere reges;hi plebem feriunt. nec cetera numina desunt.hic habitat nullo constricta Licentia nodoet flecti faciles Irae uinoque madentesExcubiae Lacrimaeque rudes et gratus amantumPallor et in primis titubans Audacia furtisiucundique Metus et non secura Voluptas;et lasciua uolant leuibus Periuria uentis.quos inter petulans alta ceruice Iuuentasexcludit Senium luco procul.atria diuaepermutant radios siluaque obstante uirescunt.Lemnius haec etiam gemmis exstruxit et auroadmiscens artem pretio trabibusque smaragdisupposuit caesas hyacinthi rupe columnas.beryllo paries et iaspide lubrica surguntlimina despectusque solo calcatur achates.in medio glaebis redolentibus area diuespraebet odoratas messis; hic mitis amomi,hic casiae matura seges, Panchaeaque turgentcinnama, nec sicco frondescunt uimina costotardaque sudanti prorepunt balsama riuo.quo postquam delapsus Amor longasque peregitpenna uias, alacer passuque superbior intrat.caesariem tunc forte Venus subnixa coruscofingebat solio. dextra laeuaque sororesstabant Idaliae: largos haec nectaris imbrisirrigat, haec morsu numerosi dentis eburnomultifidum discrimen arat; sed tertia retrodat uarios nexu nec iusto diuidit orbisordine neglectam partem studiosa relinquens:plus error decuit. speculi nec uultus egebatiudicio; similis tecto monstratur in omniet rapitur, quocumque uidet, dum singula cernitseque probat. nati uenientis conspicit umbramambrosioque sinu puerum complexa ferocem'quid tantum gauisus?' ait; 'quae proelia sudas,improbe? quis iacuit telis? iterumne Tonanteminter Sidonias cogis mugire iuuencas?an Titana domas? an pastoralia Lunamrursus in antra uocas? durum magnumque uiderisdebellasse deum.'suspensus in oscula matrisille refert: 'Laetare, parens; inmane tropaeumrettulimus, nostrum iam sensit Honorius arcum.scis Mariam patremque ducem, qui cuspide GallosItaliumque fouet, nec te praeclara Serenaefama latet. propera; regalibus adnue uotis:iunge toros.'gremio natum Cytherea remouitet crinis festina ligat peplumque fluentemadleuat et blando spirantem numine cestoncingitur, impulsos pluuiis quo mitigat amnis,quo mare, quo uentos irataque fulmina soluit.ut stetit ad litus, paruos adfatur alumnos:'heus! quis erit, pueri, uitreas qui lapsus in undashuc rapidum Tritona uocet, quo uecta per altumdeferar? haud umquam tanto mihi uenerit usu.sacri, quos petimus, thalami. pernicius omnesquaerite, seu concha Libycum circumsonat aequor,Aegaeas seu frangit aquas. quicumque repertumduxerit, aurata donabitur ille pharetra.'dixerat et sparsi diuisa plebe ferunturexploratores pelagi. sub fluctibus ibatCarpathiis Triton obluctantemque petebatCymothoen. timet illa ferum seseque sequentisubripit et duris elabitur uda lacertis.'heus', inquit speculatus Amor, 'non uestra sub imisfurta tegi potuere uadis. accingere nostramuecturus dominam: pretium non uile laborisCymothoen facilem, quae nunc detrectat, habebis.hac mercede ueni.'prorupit gurgite toruussemifer; undosi uerrebant bracchia crines;hispida tendebant bifido uestigia cornu,qua pistrix commissa uiro. ter pectora mouit;iam quarto Paphias tractu sulcabat harenas.umbratura deam retro sinuatur in arcumbelua; tum uiuo squalentia murice tergapurpureis mollita toris: hoc nauigat antrofulta Venus; niueae delibant aequora plantae.prosequitur uolucer late comitatus Amorumtranquillumque choris quatitur mare. serta per omnemNeptuni dispersa domum Cadmeia luditLeucothoe, frenatque rosis delphina Palaemon;alternas uiolis Nereus interserit algas;canitiem Glaucus ligat inmortalibus herbis.nec non et uariis uectae Nereides ibantaudito rumore feris (hanc pisce solutosubleuat Oceani monstrum Tartesia tigris;hanc timor Aegaei rupturus fronte carinastrux aries; haec caeruleae suspensa leaenaeinnatat; haec uiridem trahitur complexa iuuencum),certatimque nouis onerant conubia donis.cingula Cymothoe, rarum Galatea monileet grauibus Psamathe bacis diadema ferebatintextum, Rubro quas legerat ipsa profundo.mergit se subito uellitque corallia Doto;uimen erat dum stagna subit; processerat undis:gemma fuit.nudae Venerem cinxere cateruaeplaudentesque simul tali cum uoce sequuntur:'hos Mariae cultus, haec munera nostra precamurreginae regina feras. dic talia numquampromeruisse Thetin nec cum soror Amphitritenostro nupta Ioui. deuotum sentiat aequor,agnoscat famulum uirgo Stilichonia pontum.uictricis nos saepe ratis classemque paternamueximus, attritis cum tenderet ultor Achiuis.'iam Ligurum terris spumantia pectora Tritonadpulerat lassosque fretis extenderat orbis.continuo sublime uolans ad moenia Galliscondita, lanigeri suis ostentantia pellem,peruenit. aduentu Veneris pulsata receduntnubila, clarescunt puris Aquilonibus Alpes.laetaturque tamen; Mauortia signa rubescuntfloribus et subitis animantur frondibus hastae.illa suum dictis adfatur talibus agmen:'Gradiuum, nostri comites, arcete parumper,ut soli uacet aula mihi. procul igneus horrorthoracum, gladiosque tegat uagina minacis.stent bellatrices aquilae saeuique dracones;fas sit castra meis hodie succumbere signis.tibia pro lituis et pro clangore tubarummolle lyrae festumque canant. epulentur ad ipsasexcubias; mediis spirent crateres in armis.laxet terribilis maiestas regia fastuset sociam plebem non indignata potestasconfundat turbae proceres. soluantur habenisgaudia nec leges pudeat ridere seueras.'tu festas, Hymenaee, facis, tu, Gratia, floreselige, tu geminas, Concordia, necte coronas.uos, pennata cohors, quo quemque uocauerit usus,diuisa properate manu, neu marceat ullasegnities: alii funalibus ordine ductisplurima uenturae suspendite lumina nocti;hi nostra nitidos postis obducere myrtocontendant; pars nectareis adspergite tectaroribus et flamma lucos adolete Sabaeos;pars infecta croco uelamina lutea Serumpandite Sidoniasque solo praesternite uestis.ast alii thalamum docto componite textu;stamine gemmato picturatisque columnisaedificetur apex, qualem non Lydia diueserexit Pelopi nec quem struxere LyaeoIndorum spoliis et opaco palmite Bacchae.illic exuuias omnis cumulate parentum:quidquid auus senior Mauro uel Saxone uictis,quidquid ab innumeris socio Stilichone tremendusquaesiuit genitor bellis, quodcumque GelonusArmeniusue dedit; quantum crinita sagittisattulit extremo Meroe circumflua Nilo;misit Achaemenio quidquid de Tigride Medus,cum supplex emeret Romanam Parthia pacem.nobilibus gazis opibusque cubilia surgantbarbaricis; omnes thalamo conferte triumphos.'sic ait et sponsae petit improuisa penatis.illa autem secura tori taedasque pararinescia diuinae fruitur sermone parentismaternosque bibit mores exemplaque discitprisca pudicitiae, Latios nec uoluere librosdesinit aut Graios, ipsa genetrice magistra,Maeonius quaecumque senex aut Thracius Orpheusaut Mytilenaeo modulatur pectine Sappho(sic Triuiam Latona monet; sic mitis in antroMnemosyne docili tradit praecepta Thaliae):cum procul augeri nitor et iucundior aerattonitam lustrare domum fundique comarumgratus odor. mox uera fides numenque refulsit.cunctatur stupefacta Venus; nunc ora puellaeflammea, nunc niueo miratur uertice matrem.haec modo crescenti, plenae par altera lunae:adsurgit ceu forte minor sub matre uirentilaurus et ingentis ramos olimque futuraspromittit iam parua comas; uel flore sub unoceu geminae Paestana rosae per iugera regnant:haec largo matura die saturataque uernisroribus indulget spatio; latet altera nodonec teneris audet foliis admittere soles.adstitit et blande Mariam Cytherea salutat:'salue sidereae proles augusta Serenae,magnorum suboles regum parituraque reges:te propter Paphias sedis Cyprumque reliqui,te propter libuit tantos explere laboreset tantum transnare maris, ne uilior ultrapriuatos paterere lares neu tempore longodilatos iuuenis nutriret Honorius ignis.accipe fortunam generis, diadema resume,quod tribuas natis, et in haec penetralia rursus,unde parens progressa, redi. fac nulla subesseuincula cognatae: quamuis aliena fuissesprincipibus, regnum poteras hoc ore mereri.quae propior sceptris facies? qui dignior aulauultus erat? non labra rosae, non colla pruinae,non crinis aequant uiolae, non lumina flammae.quam iuncti leuiter sese discrimine confertumbra supercilii! miscet quam iusta pudoremtemperies nimio nec sanguine candor abundat!Aurorae uincis digitos umerosque Dianae;ipsam iam superas matrem. si Bacchus amatordotali potuit caelum signare corona,cur nullis uirgo redimitur pulcrior astris?iam tibi molitur stellantia serta Bootesinque decus Mariae iam sidera parturit aether.o digno nectenda uiro tantique per orbemconsors imperii! iam te uenerabitur Hister;nomen adorabunt Thulani; Rhenus et Albisseruiet; in medios ibis regina Sygambros.quid numerem gentis Atlanteosque recessusoceani? toto pariter donabere mundo.'dixit et ornatus, dederant quos nuper ouantesNereides, collo membrisque micantibus aptat.ipsa caput distinguit acu, substringit amictus;flammea uirgineis accommodat ipsa capillis.ante fores iam pompa sonat, pilentaque sacrapraeradiant ductura nurum. calet obuius ireiam princeps tardumque cupit discedere solem:nobilis haud aliter sonipes, quem primus amorissollicitauit odor, tumidus quatiensque decorascuruata ceruice iubas Pharsalia ruraperuolat et notos hinnitu flagitat amnisnaribus accensis; mulcet fecunda magistrosspes gregis et pulcro gaudent armenta marito.candidus interea positis exercitus armisexsultat socerum circa; nec signifer ullusnec miles pluuiae flores dispergere ritucessat purpureoque ducem perfundere nimbo.haec quoque uelati lauro myrtoque canebant:'diue parens, seu te complectitur axis Olympi,seu premis Elysias, animarum praemia, uallis,en promissa tibi Stilicho iam uota peregit;iam gratae rediere uices; cunabula pensat;acceptum reddit thalamum, natoque reponitquod dederat genitor. numquam te, sancte, pigebitiudicii nec te pietas suprema fefellit.dignus cui leges, dignus cui pignora tantiprincipis et rerum commendarentur habenae.dicere possemus quae proelia gesta sub Haemoquaeque cruentarint fumantem Strymona pugnae,quam notus clipeo, quanta ui fulminet hastam,ni prohiberet Hymen. quae tempestiua relatu,nunc canimus. quis consilio, quis iuris et aequinosse modum melior? quod semper dissilit, in teconuenit, ingenio robur, prudentia marti.fronte quis aequali? quem sic Romana decerentculmina? sufficerent tantis quae pectora curis?stes licet in populo, clamet quicumque uidebit:hic est, hic Stilicho! sic se testatur et offertcelsa potestatis species, non uoce feroci,non alto simulata gradu, non improba gestu.affectant alii quidquid fingique laborant,hoc donat natura tibi. pudor emicat unaformosusque rigor uultusque auctura uerendoscanities festina uenit. cum sorte remotacontingat senio grauitas uiresque iuuentae,utraque te cingit propriis insignibus aetas.ornatur Fortuna uiro. non ulla nocenditela nec infecti iugulis ciuilibus enses.non odium terrore moues nec frena resoluitgratia; diligimus pariter pariterque timemus.ipse metus te noster amat, iustissime legumarbiter, egregiae pacis fidissime custos,optime ductorum, fortunatissime patrum.plus iam, plus domino cuncti debere fatemur,quod gener est, inuicte, tuus. uincire corona;insere te nostris contempto iure choreis.sic puer Eucherius superet uirtute parentem;aurea sic uideat similis Thermantia taedas;sic uterus crescat Mariae; sic natus in ostroparuus Honoriades genibus considat auitis.'