CRONICA TRIPERTITA651

Opus humanum est inquirere pacem et persequi eam. Hoc enim fecerunt hii tres proceres de quibus infra fit mencio, vbi fides interfuit.Opus inferni est pacem turbare, iustosque regni interficere. Hoc enim Ricarduscapitosus652dolosa circumvencione facere non timuit.Opus in Cristo est deponere superbos de sede et exaltare humiles. Hoc enimdeus fecit;odiosumRicardum de Solio suo proiecit, et pium Henricum omni dileccione gratissimum cum gloria sublimari constituit.Ista tripertita, sequitur que, mente peritaCronica seruetur; nam pars que prima videturEst opus humanum, pars illa secunda prophanumEst opus inferni, pars tercia iure superniEst opus in Cristo. Vir qui bene sentit in istoScire potest mira, quid amor sit, quid sit et ira:Est tamen hoc clamor, ‘Omnia vincit Amor.’

Opus inferni est pacem turbare, iustosque regni interficere. Hoc enim Ricarduscapitosus652dolosa circumvencione facere non timuit.

Opus in Cristo est deponere superbos de sede et exaltare humiles. Hoc enimdeus fecit;odiosumRicardum de Solio suo proiecit, et pium Henricum omni dileccione gratissimum cum gloria sublimari constituit.

Ista tripertita, sequitur que, mente perita

Cronica seruetur; nam pars que prima videtur

Est opus humanum, pars illa secunda prophanum

Est opus inferni, pars tercia iure superni

Est opus in Cristo. Vir qui bene sentit in isto

Scire potest mira, quid amor sit, quid sit et ira:

Est tamen hoc clamor, ‘Omnia vincit Amor.’

Hic in prima parte653cronice compositortempora distinguens,654causas vnde regnum fuit in se diuisum, postmodum per singula tractabit.Tollecaput mundi, C ter et sex lustra fer illi,Et decies quinque cum septem post super adde:Tempus tale nota, qui tunc fuit Anglia mota.Dum stat commotus Ricardus amore remotus,Principio Regis oritur transgressio legis,Quo fortuna cadit et humus retrogreda vadit.Quomodo surrexit populus, quem non bene rexit,Tempus adhuc plangit super hoc, quod cronica tangit.Libro testante, stat cronica scripta per ante;Est alibi dicta, transit nec ab aure relicta:10Audistis mira, vulgaris que tulit ira:Omnibus in villis timuit vir iustus ab illis.Qualiter infortunatus rex Ricardus, virgam dei non metuens, de malo in peius suam semper maliciam continuauit.Rex induratum cor semper habet, neque fatumTale remordebat ipsum, qui iure carebat:655Stultorum vile sibi consilium iuuenileLegerat, et sectam senium dedit esse reiectam:Consilio iuuenum spirauerat ille venenum,Quo bona predaret procerum, quos mortificaret:Sic malus ipse malis adhesit, eisque sodalisEfficitur, tota regis pietate remota.20Tunc accusare quosdam presumpsit auare,Vnde catallorum gazas spoliaret eorum.Tres sunt antiqui proceres, quos regis iniquiIra magis nouit, et eos occidere vouit:Et sic qui cati pellem cupit excoriati,Nota de iudicibus illis, qui vt regis errorem precipue contra illos tres proceres quos occidere vellet iustificarent, literas sub eorum sigillis scriptas erronice composuerunt.Fingebat causas fallaci pectore clausas.Caucius vt factum sibi possit habere subactum,Leges conduxit, pro parte suaque reduxit:Munere corrupti suadente timoreque ruptiLegis in errorem regi tribuere fauorem:30Hii tunc legiste, quicquid rex dixerat iste,Federa componunt, que sigilla sub ordine ponunt.Tunc rex letatur, super hoc quod fortificatur,Quo magis ad plenum diffundat ille venenum:656Tunc aderant tales iuuenes, qui sunt speciales,Laudantes regem, quia vertit sic sibi legem.Qualiter tres proceres predicti de regis malicia secrecius premuniti in sui defensionem roborati sunt.Hoc concernentes alii, que dolos metuentes,Ad defendendum statuunt cito quid sit agendum.Tunc rex festinat, et ad hoc sua iussa propinat,Vt tres querantur vbi sunt, et ibi capiantur.40Tunc tres, qui iusti fuerant et ad arma robusti,Factum disponunt et ad hoc sua robora ponunt.Qui fuerant isti proceres, in nomine CristiExpedit vt dicam referens, et eis benedicam.Si non directe procerum cognomina recte,Hec tamen obscura referam, latitante figura:Scribere que tendo si mistica verba legendoAuribus apportant, verum tamen illa reportant.Nota de nominibus trium procerum predictorum sub figura. Comes Marescallus. Strenuissimus Comes Derbeie.Sunt Olor, Vrsus, Equs, stat eorum quilibet equs,Non hii diuisi, set in vnum sunt quasi visi:50Penna coronata tribus hiis fuit associata:Qui gerit S tandem turmam comitatur eandem,Nobilis ille quidem probus et iuuenis fuit idem,Sic quasi de celis interfuit ille fidelis:Comes Northumbrie, cuius Signum fuit luna crescens.Hac sub fortuna presens aquilonica luna657Non fuit ad sortem, sequitur set mente cohortem.658Qualiter rex, cuius Signum Sol erat, ciues Londonienses pro auxilio ab eis contra dictos tres proceres optinendo requisiuit; set illi regis maliciam perplectentes eidem nullatenus consensierunt.Qui solem gessit tenebrosus lumina nescit,In Troie metas dum vendicat ipse dietas.Troia fuit prima, per quem sol tendit ad yma;Pallet in eclipsi populus quia non fauet ipsi:Obsistunt turbe Phebo, ne scandat in vrbe,60Dumque suis alis Cignus fuit imperialis.Qualiter rex Comitem Oxonie, qui per aprum designatur, vt ipse contra tres proceres antedictos gentes bellatrices secum duceret, in partes Cestrie vna cum regio vexillo destinauit.Fraus tamen obliquas nubes commouit iniquas,Extera dum rebus temptauit lumina Phebus:Cestria surrexit, Aper in qua lumina rexit,Regis vexillum fatue signauerat illum.Set conspiranti deus obstat et insidianti,Quo dolus exosos inuoluit fine dolosos:Auxilio Cigni, regis pro parte maligni659Si vis queratur, contraria vis operatur.70Querit Aper latebras, fraudes mortisque tenebras,660Quo regnum periat regisque superbia fiat;Cignus et expresse super hiis que cernit adesseProuidet, et curam regni colit ipse futuram:Ducit Aper gentes, quas concitat arma gerentes,Liber vt hiis pergat proceresque per omnia spergat.Qualiter quodam die Veneris Comes Oxonie cum suis sequentibus in conspectu ducis Glouernie, qui tunc vulpis caudam in lancea gessit, prope villam Oxonie in fugam se vertit, et castra, que ipse familie sue pro signo gestanda attribuerat, ad terram absque releuamine finaliter proiecta sunt. Nam et ipse Comes, vt securiori modo vitam seruaret, profugus vltra mare nauigio transiit.Cignus vt hoc sciuit, venientibus obuius iuit,Belliger et purgat regnum, quo vita resurgat:Cum Venus incepit lucem, sors bella recepit.Stat Tetis a parte, cecidit dum Cestria Marte;66180Thamisie fluctus capiunt de sanguine luctus:Vicit Olor pennis, sit ei quo vita perhennis.Tunc Aper Oxonie cecidit de sede sophie;Cum prope stat villam, maledixerat impius illam:Non ibi permansit fugiens set Aper vada transit,662Infortunatus fit ibi de fonte renatus.De vulpis cauda velox Aper est vt alauda,Cauda ruit castra, que sunt numero velut astra:Sic quia deliquit, vacuus sua castra reliquit,Pauper et exposcit foueam, qua viuere possit.90Set neque castrorum iuuat Aprum pompa suorum,Nec sibi fossa datur, dum profugus inde fugatur:Hec ita dum vidit, quod eum fortuna rescidit,663Per mare transiuit, alibi quo viuere quiuit.Sic Aper in leporem mutatus perdit honorem,Amplius et certus locus est sibi nullus apertus.Qualiter statim post fugam dicti Comitis Oxonie Alexander de Nevill tunc Eboracensis archiepiscopus, qui eciam cum rege in suis erroribus particeps erat, tunc metu ductus consimili fuga per mare reus euasit.Nil odor incensi tunc profuit Eboracensi,Set nec mitra choris nec opes nec culmen honoris;Ad regale latus cum plus sit ad alta leuatus,Corruit a sede, sic transit presul ab ede.100Cure mercator primas fuit et spoliator,Pauper et abcessit, quem preuia culpa repressit:Sic fugit hic predo cleri Noua villa Macedo,Quem, quia sic vixit, pater ecclesie maledixit.Qualiter Michael de la Pole, Comes Suffolcie, qui tunc regis Cancellarius erat, dum se culpabilem senciit, trans mare eciam nauigando ad salutem664alibi se muniuit.Est Comes elatus, fallax, cupidus, sceleratus;Fraudes per Mille stat Cancellarius ille:Hic proceres odit et eorum nomina roditMorsibus a tergo, fit tandem profugus ergo.Sic deus in celis mala de puteo MichaelisAcriter expurgat, ne plus comes ille resurgat.110Qualiter eciam episcopus Cicestrie, tunc regis confessor, conscius culpe extera loca petens propria fugiendo reliquit.Alter et est talis, sub regis qui cubat alis,Mollis confessor, blandus scelerisque professor:Extitit hic frater, qui stat foris intus et ater,Cuius nigredo fedat loca regia, credo.Hic fuit obliqus procerum latitans inimicus,Semper in augendo magis iram quam minuendo:Hic tamen in fine fugit, et de sorte ruineQue mala spondebat aliis prius ipse luebat.Sunt ita predicti cordis formidine victi,De propria viui terra quod sunt fugitiui.120Qualiter tres proceres de querela antedicti Londonias pariter aduenientes, cum rege, tunc apud Turrim existente, pro remedio in premissis optinendo, seruata regis reuerencia, colloquium pacificum habuerunt: vnde de regis consensu parliamentum infra breue Londoniis tenendum optinuerunt.Tunc tres persone, qui pleni sunt racione,Iusticiam querunt, regem super hoc adierunt.Rex fuit ad muros Turris proceresque futurosVidit, et ex visu cognouit se sine risu.Armatis turbis portas intrantibus vrbis,Intrant audaces proceres in pace sequaces;Turrim ceperunt, vbi regis honore steterunt.Eius vt a latere vicium poterint remouere,Est iter inuentum, statuunt quo parliamentum,Vt sic purgarent regnique statum repararent.130Qualiter in principio parliamenti concordatum est, quod absencia tunc illorum qui, vt premittitur, a regno sponte fugierunt, in perpetuum exilium absque redempcione iudicaretur.Terra covnata fuerat de lege vocata;Rex sedet, et tutum fuit os commune locutum.Dicit enim, tales qui regis collaterales665Extiterant gentes, super hoc quod sunt fugientes,Iudicium tale fuit exilium generale:De terra dempti sic sunt, non ense perempti;Est ita dilata procerum sentencia lata.Qualiter parliamentum gradatim processit, precipue contra illos qui regis iniqui fautores iniqui fuerunt, quorum Simon de Burle666miles, tunc regis Camerarius, in iudicio conuictus mortis sentencia decollatus est.Hoc facto querunt alios, qui tunc latuerunt,Quorum regalis Camerarius est capitalis.Corruit in fata gladii vestis stragulata;140Stat quia non recta, magis est culpanda senecta:Lacrima Regine dum poscit opem medicine,Obrutus amittit caput et sua funera mittit.Ecce Senescalli non tantum lucra catalli,Que mala quesiuit, sceleris fortuna sitiuit,Qualiter etiam Iohannes Beauchamp miles, tunc regis hospicii Senescallus, quem rex Baronem de Briggenorth vocari constituit, amisso capite de Curia recessit.Set magis in mortem decreuit curia sortem:Dum caput inclinat, gladius sibi iura propinat.Ille quidem Cignum despexit, Aprumque malignumSemper laudauit, cor regis et infatuauit;Fallax, versutus, quasi vulpis fraude volutus,150Inuidus et paci lingua fuit ille loquaci.Nomen Baronis cecidit sic Pons Aquilonis;Hoc rex erroris posuit sibi nomen honoris.Qualiter Nicholaus Brembel, qui ciuis et Maior Londoniarum fuerat, ad furcas tractus et ibi suspensus suam vrbis libertatem turpiter amisit.Maior erat ville, Tribulus dictus fuit ille,Qui proceres pungit regisque dolos magis vngit:Hunc quasi consortem dilexit rex, quia sortemConsilii cepit, quo mortem fine recepit:Furcis pendebat, quem primo terra trahebat,Ictum sic ensis non sentit Londoniensis.Qualiter eciam Robertus Tresilian miles, qui667tunc de Banco regis iudex capitalis extitit, sub eadem furcarum pena diem vite sue iudicialiter clausit extremum.In banco regis qui librat pondera legis,160Iuraque cognouit, aliis plus iura remouit,Cornubiensis erat: si quis sua crimina querat,Peior eo nullus, nec eo fallacior vllus.Hic scelus instigat proceres, quos sepe fatigat,Vnde fatigatus tandem perit hic sceleratus:Crimine prestante super hoc quod fecerat ante,Ad furcas tractus fit ibi pendendo subactus.Pendula sors tristis morientibus accidit istis,In manibus quorum pendebant iura virorum.Qualiter iudices alii, qui originales regis excessus, vt prefertur, sigillis suis contra proceres roborarunt, ad instanciam prelatorum absque mortis iudicio in partes Hibernie exules ab Anglia transierunt.Iudicibus reliquis falsisque scienter amicis,668170Vt patet ante nota, conclamat curia tota:Vrbs, ager et villa damnarunt falsa sigilla,Que dederant causam sceleris regi, magis ansam.669Non fuit hec pena, delictis que fore plenaPosset, et hoc certe vox plebis dixit aperte;670Set nimis ornate penam ficta pietatePontifices regis moderantur ab ordine legis:Sic non ense cadunt, set in exilium mare vadunt,Quos inconsultos suscepit Hibernia stultos.Legiferi tales super omnes sunt speciales,180Regis ad errorem qui plus tribuere fauorem.Hic non sorte pari statuit sors fata parari,671Vt reus incepit, sic de mercede recepit:Exulat iste status, fuit alter decapitatus,Hii, cum ceduntur, ad funera fune trahuntur.Dispar erat munus, fuerat tamen exitus vnus;672Quicquid homo voluit, tandem mors omnia soluit.Qualiter diuersi fratres, diuersarum curiarum tunc confessores, vna cum aliis ministris quampluribus, quasi palee invtiles per loca disperguntur.Vt rex purgetur, vt regnum clarificetur,Restat adhuc queri, poterit quo culpa mederi.Absque deo fratres fuerant hoc tempore patres,190Nec sibi confessa per eos est culpa repressa:673In viciis arent, vicium qui mundificarent;Morum more carent, mores qui multiplicarent.Fraudis in exemplum sic errat ab ordine templum,Nec cauet ille status solita de sorde reatus:Sunt ita transgressi fratres ad sacra professi,Quod personarum deus extitit vltor earum.Ad regale latus non est status inmaculatus,Quo plus quam Centum remouentur abinde clientum:Lugent cantores, perdunt quia cantus honores,200Plangunt scriptores scriptos de fraude rigores:Transit adulator, sceleratus et insidiator,Consilii fautor, inuentor et inuidus auctor.Qualiter proceres predicti de querela principales, si precibus aut donis flecti possent, sepissime blandiuntur; set illi tanquam vere iusticie executores, vsque in sue querele consummacionem vnanimes constanter astiterunt.Stat manus extenta, nec cessat Curia tenta,Donec purgetur dolus omnis et euacuetur.Falsi temptarunt iustos, set non superarunt,Nec prece nec dono, Cristo mediante patrono.Tempore quo stabant hii tres, regnum solidabant,Legem firmabant viciataque iura fugabant:Sic emendatum Regem faciunt renouatum,210Cercius vt credunt, et sic cum laude recedunt.Concinit omne forum benefactaque laudat eorum,Talia dicentes sunt vndique laude canentes.674Hic in fine compositor gesta dictorum trium procerum laudabiliter commendans, pro eis apud altissimum deuocius exorat.In Cristi signo sit semper gloria Cigno,Laus et in hoc mundo sit Equo, quem signat hirundo,Vrsus et ex ore populi fungatur honore.Hii tres Anglorum fuerant exempla bonorum;Regnum supportant alienaque pondera portant:Reddat eis munus tribus est qui trinus et vnus. Amen.675

Hic in prima parte653cronice compositortempora distinguens,654causas vnde regnum fuit in se diuisum, postmodum per singula tractabit.

Tollecaput mundi, C ter et sex lustra fer illi,

Et decies quinque cum septem post super adde:

Tempus tale nota, qui tunc fuit Anglia mota.

Dum stat commotus Ricardus amore remotus,

Principio Regis oritur transgressio legis,

Quo fortuna cadit et humus retrogreda vadit.

Quomodo surrexit populus, quem non bene rexit,

Tempus adhuc plangit super hoc, quod cronica tangit.

Libro testante, stat cronica scripta per ante;

Est alibi dicta, transit nec ab aure relicta:10

Audistis mira, vulgaris que tulit ira:

Omnibus in villis timuit vir iustus ab illis.

Qualiter infortunatus rex Ricardus, virgam dei non metuens, de malo in peius suam semper maliciam continuauit.

Rex induratum cor semper habet, neque fatum

Tale remordebat ipsum, qui iure carebat:655

Stultorum vile sibi consilium iuuenile

Legerat, et sectam senium dedit esse reiectam:

Consilio iuuenum spirauerat ille venenum,

Quo bona predaret procerum, quos mortificaret:

Sic malus ipse malis adhesit, eisque sodalis

Efficitur, tota regis pietate remota.20

Tunc accusare quosdam presumpsit auare,

Vnde catallorum gazas spoliaret eorum.

Tres sunt antiqui proceres, quos regis iniqui

Ira magis nouit, et eos occidere vouit:

Et sic qui cati pellem cupit excoriati,

Nota de iudicibus illis, qui vt regis errorem precipue contra illos tres proceres quos occidere vellet iustificarent, literas sub eorum sigillis scriptas erronice composuerunt.

Fingebat causas fallaci pectore clausas.

Caucius vt factum sibi possit habere subactum,

Leges conduxit, pro parte suaque reduxit:

Munere corrupti suadente timoreque rupti

Legis in errorem regi tribuere fauorem:30

Hii tunc legiste, quicquid rex dixerat iste,

Federa componunt, que sigilla sub ordine ponunt.

Tunc rex letatur, super hoc quod fortificatur,

Quo magis ad plenum diffundat ille venenum:656

Tunc aderant tales iuuenes, qui sunt speciales,

Laudantes regem, quia vertit sic sibi legem.

Qualiter tres proceres predicti de regis malicia secrecius premuniti in sui defensionem roborati sunt.

Hoc concernentes alii, que dolos metuentes,

Ad defendendum statuunt cito quid sit agendum.

Tunc rex festinat, et ad hoc sua iussa propinat,

Vt tres querantur vbi sunt, et ibi capiantur.40

Tunc tres, qui iusti fuerant et ad arma robusti,

Factum disponunt et ad hoc sua robora ponunt.

Qui fuerant isti proceres, in nomine Cristi

Expedit vt dicam referens, et eis benedicam.

Si non directe procerum cognomina recte,

Hec tamen obscura referam, latitante figura:

Scribere que tendo si mistica verba legendo

Auribus apportant, verum tamen illa reportant.

Nota de nominibus trium procerum predictorum sub figura. Comes Marescallus. Strenuissimus Comes Derbeie.

Sunt Olor, Vrsus, Equs, stat eorum quilibet equs,

Non hii diuisi, set in vnum sunt quasi visi:50

Penna coronata tribus hiis fuit associata:

Qui gerit S tandem turmam comitatur eandem,

Nobilis ille quidem probus et iuuenis fuit idem,

Sic quasi de celis interfuit ille fidelis:

Comes Northumbrie, cuius Signum fuit luna crescens.

Hac sub fortuna presens aquilonica luna657

Non fuit ad sortem, sequitur set mente cohortem.658

Qualiter rex, cuius Signum Sol erat, ciues Londonienses pro auxilio ab eis contra dictos tres proceres optinendo requisiuit; set illi regis maliciam perplectentes eidem nullatenus consensierunt.

Qui solem gessit tenebrosus lumina nescit,

In Troie metas dum vendicat ipse dietas.

Troia fuit prima, per quem sol tendit ad yma;

Pallet in eclipsi populus quia non fauet ipsi:

Obsistunt turbe Phebo, ne scandat in vrbe,60

Dumque suis alis Cignus fuit imperialis.

Qualiter rex Comitem Oxonie, qui per aprum designatur, vt ipse contra tres proceres antedictos gentes bellatrices secum duceret, in partes Cestrie vna cum regio vexillo destinauit.

Fraus tamen obliquas nubes commouit iniquas,

Extera dum rebus temptauit lumina Phebus:

Cestria surrexit, Aper in qua lumina rexit,

Regis vexillum fatue signauerat illum.

Set conspiranti deus obstat et insidianti,

Quo dolus exosos inuoluit fine dolosos:

Auxilio Cigni, regis pro parte maligni659

Si vis queratur, contraria vis operatur.70

Querit Aper latebras, fraudes mortisque tenebras,660

Quo regnum periat regisque superbia fiat;

Cignus et expresse super hiis que cernit adesse

Prouidet, et curam regni colit ipse futuram:

Ducit Aper gentes, quas concitat arma gerentes,

Liber vt hiis pergat proceresque per omnia spergat.

Qualiter quodam die Veneris Comes Oxonie cum suis sequentibus in conspectu ducis Glouernie, qui tunc vulpis caudam in lancea gessit, prope villam Oxonie in fugam se vertit, et castra, que ipse familie sue pro signo gestanda attribuerat, ad terram absque releuamine finaliter proiecta sunt. Nam et ipse Comes, vt securiori modo vitam seruaret, profugus vltra mare nauigio transiit.

Cignus vt hoc sciuit, venientibus obuius iuit,

Belliger et purgat regnum, quo vita resurgat:

Cum Venus incepit lucem, sors bella recepit.

Stat Tetis a parte, cecidit dum Cestria Marte;66180

Thamisie fluctus capiunt de sanguine luctus:

Vicit Olor pennis, sit ei quo vita perhennis.

Tunc Aper Oxonie cecidit de sede sophie;

Cum prope stat villam, maledixerat impius illam:

Non ibi permansit fugiens set Aper vada transit,662

Infortunatus fit ibi de fonte renatus.

De vulpis cauda velox Aper est vt alauda,

Cauda ruit castra, que sunt numero velut astra:

Sic quia deliquit, vacuus sua castra reliquit,

Pauper et exposcit foueam, qua viuere possit.90

Set neque castrorum iuuat Aprum pompa suorum,

Nec sibi fossa datur, dum profugus inde fugatur:

Hec ita dum vidit, quod eum fortuna rescidit,663

Per mare transiuit, alibi quo viuere quiuit.

Sic Aper in leporem mutatus perdit honorem,

Amplius et certus locus est sibi nullus apertus.

Qualiter statim post fugam dicti Comitis Oxonie Alexander de Nevill tunc Eboracensis archiepiscopus, qui eciam cum rege in suis erroribus particeps erat, tunc metu ductus consimili fuga per mare reus euasit.

Nil odor incensi tunc profuit Eboracensi,

Set nec mitra choris nec opes nec culmen honoris;

Ad regale latus cum plus sit ad alta leuatus,

Corruit a sede, sic transit presul ab ede.100

Cure mercator primas fuit et spoliator,

Pauper et abcessit, quem preuia culpa repressit:

Sic fugit hic predo cleri Noua villa Macedo,

Quem, quia sic vixit, pater ecclesie maledixit.

Qualiter Michael de la Pole, Comes Suffolcie, qui tunc regis Cancellarius erat, dum se culpabilem senciit, trans mare eciam nauigando ad salutem664alibi se muniuit.

Est Comes elatus, fallax, cupidus, sceleratus;

Fraudes per Mille stat Cancellarius ille:

Hic proceres odit et eorum nomina rodit

Morsibus a tergo, fit tandem profugus ergo.

Sic deus in celis mala de puteo Michaelis

Acriter expurgat, ne plus comes ille resurgat.110

Qualiter eciam episcopus Cicestrie, tunc regis confessor, conscius culpe extera loca petens propria fugiendo reliquit.

Alter et est talis, sub regis qui cubat alis,

Mollis confessor, blandus scelerisque professor:

Extitit hic frater, qui stat foris intus et ater,

Cuius nigredo fedat loca regia, credo.

Hic fuit obliqus procerum latitans inimicus,

Semper in augendo magis iram quam minuendo:

Hic tamen in fine fugit, et de sorte ruine

Que mala spondebat aliis prius ipse luebat.

Sunt ita predicti cordis formidine victi,

De propria viui terra quod sunt fugitiui.120

Qualiter tres proceres de querela antedicti Londonias pariter aduenientes, cum rege, tunc apud Turrim existente, pro remedio in premissis optinendo, seruata regis reuerencia, colloquium pacificum habuerunt: vnde de regis consensu parliamentum infra breue Londoniis tenendum optinuerunt.

Tunc tres persone, qui pleni sunt racione,

Iusticiam querunt, regem super hoc adierunt.

Rex fuit ad muros Turris proceresque futuros

Vidit, et ex visu cognouit se sine risu.

Armatis turbis portas intrantibus vrbis,

Intrant audaces proceres in pace sequaces;

Turrim ceperunt, vbi regis honore steterunt.

Eius vt a latere vicium poterint remouere,

Est iter inuentum, statuunt quo parliamentum,

Vt sic purgarent regnique statum repararent.130

Qualiter in principio parliamenti concordatum est, quod absencia tunc illorum qui, vt premittitur, a regno sponte fugierunt, in perpetuum exilium absque redempcione iudicaretur.

Terra covnata fuerat de lege vocata;

Rex sedet, et tutum fuit os commune locutum.

Dicit enim, tales qui regis collaterales665

Extiterant gentes, super hoc quod sunt fugientes,

Iudicium tale fuit exilium generale:

De terra dempti sic sunt, non ense perempti;

Est ita dilata procerum sentencia lata.

Qualiter parliamentum gradatim processit, precipue contra illos qui regis iniqui fautores iniqui fuerunt, quorum Simon de Burle666miles, tunc regis Camerarius, in iudicio conuictus mortis sentencia decollatus est.

Hoc facto querunt alios, qui tunc latuerunt,

Quorum regalis Camerarius est capitalis.

Corruit in fata gladii vestis stragulata;140

Stat quia non recta, magis est culpanda senecta:

Lacrima Regine dum poscit opem medicine,

Obrutus amittit caput et sua funera mittit.

Ecce Senescalli non tantum lucra catalli,

Que mala quesiuit, sceleris fortuna sitiuit,

Qualiter etiam Iohannes Beauchamp miles, tunc regis hospicii Senescallus, quem rex Baronem de Briggenorth vocari constituit, amisso capite de Curia recessit.

Set magis in mortem decreuit curia sortem:

Dum caput inclinat, gladius sibi iura propinat.

Ille quidem Cignum despexit, Aprumque malignum

Semper laudauit, cor regis et infatuauit;

Fallax, versutus, quasi vulpis fraude volutus,150

Inuidus et paci lingua fuit ille loquaci.

Nomen Baronis cecidit sic Pons Aquilonis;

Hoc rex erroris posuit sibi nomen honoris.

Qualiter Nicholaus Brembel, qui ciuis et Maior Londoniarum fuerat, ad furcas tractus et ibi suspensus suam vrbis libertatem turpiter amisit.

Maior erat ville, Tribulus dictus fuit ille,

Qui proceres pungit regisque dolos magis vngit:

Hunc quasi consortem dilexit rex, quia sortem

Consilii cepit, quo mortem fine recepit:

Furcis pendebat, quem primo terra trahebat,

Ictum sic ensis non sentit Londoniensis.

Qualiter eciam Robertus Tresilian miles, qui667tunc de Banco regis iudex capitalis extitit, sub eadem furcarum pena diem vite sue iudicialiter clausit extremum.

In banco regis qui librat pondera legis,160

Iuraque cognouit, aliis plus iura remouit,

Cornubiensis erat: si quis sua crimina querat,

Peior eo nullus, nec eo fallacior vllus.

Hic scelus instigat proceres, quos sepe fatigat,

Vnde fatigatus tandem perit hic sceleratus:

Crimine prestante super hoc quod fecerat ante,

Ad furcas tractus fit ibi pendendo subactus.

Pendula sors tristis morientibus accidit istis,

In manibus quorum pendebant iura virorum.

Qualiter iudices alii, qui originales regis excessus, vt prefertur, sigillis suis contra proceres roborarunt, ad instanciam prelatorum absque mortis iudicio in partes Hibernie exules ab Anglia transierunt.

Iudicibus reliquis falsisque scienter amicis,668170

Vt patet ante nota, conclamat curia tota:

Vrbs, ager et villa damnarunt falsa sigilla,

Que dederant causam sceleris regi, magis ansam.669

Non fuit hec pena, delictis que fore plena

Posset, et hoc certe vox plebis dixit aperte;670

Set nimis ornate penam ficta pietate

Pontifices regis moderantur ab ordine legis:

Sic non ense cadunt, set in exilium mare vadunt,

Quos inconsultos suscepit Hibernia stultos.

Legiferi tales super omnes sunt speciales,180

Regis ad errorem qui plus tribuere fauorem.

Hic non sorte pari statuit sors fata parari,671

Vt reus incepit, sic de mercede recepit:

Exulat iste status, fuit alter decapitatus,

Hii, cum ceduntur, ad funera fune trahuntur.

Dispar erat munus, fuerat tamen exitus vnus;672

Quicquid homo voluit, tandem mors omnia soluit.

Qualiter diuersi fratres, diuersarum curiarum tunc confessores, vna cum aliis ministris quampluribus, quasi palee invtiles per loca disperguntur.

Vt rex purgetur, vt regnum clarificetur,

Restat adhuc queri, poterit quo culpa mederi.

Absque deo fratres fuerant hoc tempore patres,190

Nec sibi confessa per eos est culpa repressa:673

In viciis arent, vicium qui mundificarent;

Morum more carent, mores qui multiplicarent.

Fraudis in exemplum sic errat ab ordine templum,

Nec cauet ille status solita de sorde reatus:

Sunt ita transgressi fratres ad sacra professi,

Quod personarum deus extitit vltor earum.

Ad regale latus non est status inmaculatus,

Quo plus quam Centum remouentur abinde clientum:

Lugent cantores, perdunt quia cantus honores,200

Plangunt scriptores scriptos de fraude rigores:

Transit adulator, sceleratus et insidiator,

Consilii fautor, inuentor et inuidus auctor.

Qualiter proceres predicti de querela principales, si precibus aut donis flecti possent, sepissime blandiuntur; set illi tanquam vere iusticie executores, vsque in sue querele consummacionem vnanimes constanter astiterunt.

Stat manus extenta, nec cessat Curia tenta,

Donec purgetur dolus omnis et euacuetur.

Falsi temptarunt iustos, set non superarunt,

Nec prece nec dono, Cristo mediante patrono.

Tempore quo stabant hii tres, regnum solidabant,

Legem firmabant viciataque iura fugabant:

Sic emendatum Regem faciunt renouatum,210

Cercius vt credunt, et sic cum laude recedunt.

Concinit omne forum benefactaque laudat eorum,

Talia dicentes sunt vndique laude canentes.674

Hic in fine compositor gesta dictorum trium procerum laudabiliter commendans, pro eis apud altissimum deuocius exorat.

In Cristi signo sit semper gloria Cigno,

Laus et in hoc mundo sit Equo, quem signat hirundo,

Vrsus et ex ore populi fungatur honore.

Hii tres Anglorum fuerant exempla bonorum;

Regnum supportant alienaque pondera portant:

Reddat eis munus tribus est qui trinus et vnus. Amen.675

FOOTNOTES:651Cronica Tripertita.TheMSS.areSCHG,as for theVox Clamantis,and also the BodleianMS.Hatton92 (H₃).652Prefacemargincapitosus] obstinatus H₃6531marginIn hac prima parte CHH₃6542marginprimo tempora distinguens H primo distinguens tempora H₃65514 ipsum qui iure carebat] semper mala quin faciebat H H₃ mala semper quinfaciebat C65634 diffundat vbiqueCHH₃65755 presens] fallax H (ras.)65856 Eclipsata dolis sequitur consorcia Solis H (ras.)65969 parte CHH₃ parce SG66071 fraudis HH₃66180 tetis SH thetis CGH₃66285 trancit C66393 dum] cum CH664109marginad sui salutem CHH₃665133 legis H collaterales C666141marginBurlee CHH₃667161marginquiom.S668170 amicis] iniquis CHH₃669173 ausam (?) MSS.670175 Possit C671182 Sic CHH₃672186 munus] nimius C673191 sibi] ibi H674213 laude] verba CHH₃675219 eis] ei H

651Cronica Tripertita.TheMSS.areSCHG,as for theVox Clamantis,and also the BodleianMS.Hatton92 (H₃).

652Prefacemargincapitosus] obstinatus H₃

6531marginIn hac prima parte CHH₃

6542marginprimo tempora distinguens H primo distinguens tempora H₃

65514 ipsum qui iure carebat] semper mala quin faciebat H H₃ mala semper quinfaciebat C

65634 diffundat vbiqueCHH₃

65755 presens] fallax H (ras.)

65856 Eclipsata dolis sequitur consorcia Solis H (ras.)

65969 parte CHH₃ parce SG

66071 fraudis HH₃

66180 tetis SH thetis CGH₃

66285 trancit C

66393 dum] cum CH

664109marginad sui salutem CHH₃

665133 legis H collaterales C

666141marginBurlee CHH₃

667161marginquiom.S

668170 amicis] iniquis CHH₃

669173 ausam (?) MSS.

670175 Possit C

671182 Sic CHH₃

672186 munus] nimius C

673191 sibi] ibi H

674213 laude] verba CHH₃

675219 eis] ei H

Explicit prima Pars Cronice et Incipit Secunda.

Hic in Secunda parte Cronice declarat qualiter rex, sub vmbra ficte concordie pacem dissimilans, tres proceres predictos dolose circumuenit; ita quod vnum ex istis iugulari, alium decollari fecit,676tercium vero vna cum domino de Cobham, qui regni verus amicus semper extitit, in exilium mancipari tirannica potestate, prothdolor! destinauit. Insuper et, quod detestabile fuit, idem crudelissimus rex reuerendum in Cristo patrem Thomam Arundellie,677tunc Cantuariensem Archiepiscopum, de Sede sua penitus expulit,ipsumque pro perpetuo in exilium delegari crudelissime constituit.

O dolorin mente, set prothdolor ore loquente!In hac secunda parte cronice compositor primo ea que post sequntur dolorosa infortunia doloroso corde deplangit.Heuque mee penne, scribam quia facta gehenne!Obice singultu, lacrimis pallenteque vultu,Vix mea penna sonat hec que michi Cronica donat.678Vt prius audistis, hii tres, quibus Anglia tristisPlus delectatur, magis hos fortuna minatur:Rex facie bina fallax, latitante ruina,Omnia fingebat, que dolos sub fraude tegebat.Ad regale latus, quasi frater et associatus,Qualiter, vt hii tres proceres, de quibus audistis, cum rege, quem dolosum sciebant, pacem securiorem habere possent, cartas concordie ab ipso impetratas optinuerunt.Cignus erat factus, et eos quos vult facit actus:10Taliter est et Equs regis de carmine cecus,Quod non discernit ea que fallacia cernit:Est incantatus eciam quasi magnificatusVrsus, et ignorat finem, qua sorte laborat.Set magis vt tuti maneant de lege statuti,679Hii regis querunt cartas, quas optinuerunt:Sic se conformant, sic se cum rege reformant,Quod viuunt more quasi grex pastoris amore.Hoc credunt plane, set transit tempus inane;Cum se stare putant, subito sua tempora mutant.20Ecce scelus magnum, latitans quasi vulpis in agnum,Qualiter rex, vt ipse sub dissimilate pacis concordia proceres decipiat, vulpe fallacior continua circumuencione dolos machinatur.Sic dolus expectat, quos ira tirannica spectat.680O fraus, o que dolus, quos rexsub ymaginesolus,Dum scelus exhausit, tam longo tempore clausit!Set magis ad plenum tunc fuderat ille venenum,Quo prius inflatus quamsepe dolet sceleratus:Turbinis vt ventus, sic irruit acra iuuentusIn Cignum spretum, dum se putat esse quietum.O quam fortuna stabilis non permanet vna!Qualiter rex sui pectoris odium, quod adiu latuit, ad expressam vindictam primo contra ducem Glouernie, qui Cignus dicitur, in oculis omnium fulmine plus subito produxit. Nam et ipse rex in propria persona dictum ducem apud Plescy improuisum manu forti cepit, et eum sic captum Calisias indilate produci, et ibi sub arta custodia striccius incarcerari constituit.Exemplum cuius stat in ordine carminis huius.30Rex agit et Cignus patitur de corde benignus,Illeque prostratus non est de rege leuatus:Ad Plescy captus tunc est velut hostia raptus,Rex iubet arma geri, nec eo voluit misereri.Cum sponsa nati lugent quasi morte grauati,Plusque lupo seuit rex, dummodo femina fleuit:Nil pietas munit, quem tunc manus inuida punit;Rex stetit obliqus, nec erat tunc vnus amicus.681O regale genus! princeps quasi pauper egenusTurpiter attractus iacet et sine iure subactus.40Sunt ibi fautores regis de sorte priores,Qui Cignum prendunt, vbi captum ducere tendunt:Sic ducendo Ducem perdit sine lumine lucemAnglia, que tota tenebrescit luce remota:Trans mare natauit, regnum qui semper amauit,Flent Centum Mille, quia Cignus preterit ille.Calisie portus petit, vnde dolus latet ortus,Error quem regis genuit putredine legis:Carcere conclusus subito fuit ille reclusus;Nescit quo fine, sit vite siue ruine.50Tunc rex elatum sumpsit quasi falco volatum,Vnde suas gentes perdit custode carentes.Qualiter rex, qui per mille meandros procerum corda exagitans inquietauit, Ricardum Comitem Arundellie682qui dicitur Equs, fraudulenter decepit. Erat enim tunc frater dicti Comitis Thomas, Cantuariensis archiepiscopus, cui rex sub iuramento fidem prestitit, quod, si dictus Comes ad sui regis presenciam obediens sponte veniret, liber extunc absque calumpnia, vbicumque transire vellet, cum firma regis amicicia fiducialiter permaneret: et sic veniens probus Comes ab improbo rege decipitur.Amoto Cigno, rex feruens corde malignoPrendere querit Equm, super hocque reuoluere secumCaucius in mente conspirat fraude latente.Periurans Cristum Comitem sic decipit istum:Ipse libro tacto iurat, firmanteque pactoPromisit certe que fidem donauit aperte,Dicens quod tutus nulla de fraude volutusLiber transiret, ad eum si quando veniret.60Hoc iuramentum frater Comitis manutentumPrimas feruore regis suscepit ab ore:Presul letus erat, sub tali federe sperat,Et sic cautelis captus fuit ille fidelis.Vrsus vt audiuit, non ergo remotus abiuit;Signans se Cristo mentem stabiliuit in isto:Non facit excursus paciens que piissimus Vrsus,Set magis attendit mala que fortuna rependit:Qualiter Thomas, alio nomine Vrsus, tunc Comes de Warwyk, a regis satellitibus Londoniis captus et in carcerem missus inmunis culpe paciens succubuit. Super quo suum parliamentum apud Westmonasterium in proximo pronunciandum rex tirannus decreuit.Londoniis mansit, nec ab vrbis cardine transit,Quo captiuatus fuit hic sine labe reatus.70Sic tres persone vi set non iure coroneCarceribus stricti remanent velut vmbra relicti.Celsius in scanno tunc creuit pompa tiranno,Nulli parcebat, sibi dum fortuna fauebat:683Stat scelus extentum statuit quo parliamentum,Vt sit finalis sic vlcio iudicialis.Tunc appellantes fuerant octo dominantes,Qui tres appellant, vt eos a luce repellant.Qualiter pronunciato parliamento octo tunc appellantes contra dictos tres proceres ad eorum perdicionem promptissimi interfuerunt, et quia rex propter metum populi ducem Glouernie coram eo personaliter in parliamento comparere noluit, subtili mendacio finxit eum in lecto mortuum fuisse, qui adhuc superstes in carcere Calisie sub claue tenebatur; et sic ducem absentem absque responsione rex pestifer falsissime condempnauit.O, quis pensare posset quin fleret amare,Dum scelus explorat, per quod magis Anglia plorat?80Ecce dies mortis aderant, qua pompa cohortisRegem pomposum statuit magis esse dolosum.Pro regis parte subtili fingitur arte,Cignum tam purum sine response moriturum:Cum magis expresse rex nouit eum superesse,Finxit eum lecto transisse sub ordine recto.Sic non inuento Cigno, nil parliamentoPro se respondit, quem rex sub claue recondit:Cum non apparet, vt se de lege iuuaret,Hunc condempnarunt subito, quem post spoliarunt.90O scelus inferni, poterunt quo flere moderni,De iugulo Cigni quod constituere maligni!Qualiter rex, cum ipse se ducem prenotatum cautelose, sicut audistis, condempnari spirauerat, postea infra tempus quosdam tortores sibi quasi ab inferno confederatos Calisias, vbi dux adhuc viuus incarceratus est, transmisit, qui illuc aduenientes, ad regis preceptum de iugulo pre manibus excogitato, ducem improuisum clanculo de nocte sub pondere lecti plumalis mortaliter depressum absque pietate subito suffocarunt.Occulte querunt quod aperte non potuerunt,Dumque timent gentes, clam suntsua factagerentes.Assunt tortores de nocteque feruidioresCignum prostratum iugulant quasi martirizatum:Calisiis actum sceleris fuit hoc malefactum,Regis precepto, iugulo qui gaudet adepto.Sic nece deuictum, sic corpus ab hoste relictum,Clam de conclaui susceperat Anglia naui;100Per mare regreditur corpus, nec adhuc sepelitur,Namque sepulturam defendit Rex sibi puram:Desuper a latere patris loca iusta tenereDummodo quesiuit, vix bassa sepulcra subiuit.O que nephas tale, quod nec ius imperiale,Set neque lex Cristi proceri sic contulit isti!Eius enim vita periit sine iure sopita,Et mors eius ita negat esse sepulcra petita.Heu! quia iam viuit, vnquam qui talia sciuit,Sic regis natum per regem mortificatum?110Heu! quia regalis stirps Anglica tam specialisRegis precepto periit sine crimine cepto.Heu! quia tortorum quidam de sorte malorumSic ducis electi plumarum pondere lectiCorpus quassatum iugulant que necant iugulatum;Quod nimis ingratum dolet Anglia tota relatum.Det deus hoc fatum, sit adhuc quod corpus humatum,Spiritus atque statum teneat sine fine beatum!684Qualiter Comes Arundellie ab impio rege in parliamento accusatus, ad ea que sibi obiciuntur intrepidus respondit; et primo singula que per ipsum fiebant, secundum sue intencionis propositum ad regis honorem facta fuisse claro sermone iustificauit; secundo enim regis cartas super hoc pacem et concordiam specialiter testificantes in auribus omnium manifestius pronunciauit: set ille, coram quo nullum ius procedit, rex impius Comitis responsa non acceptans, ex propria malicia ipsum mortali sentencia dampnatum, in impetu furoris apud montem Turris Londoniarum decollari fecit, vbi fratres Augustinenses corpus cum capite secum ad eorum ecclesiam cum psalmis deferentes in loco congruo deuote sepelierunt.Est recitandus Equs, Cignus quia preterit equs:Non hos morte pari voluit sors equiparari.120Rex sedet, et cuncti fautores tunc sibi iunctiSunt ibi presentes ad Equm mala plura loquentes;Isteque solus erat, que deum solummodo sperat,Quo pius et fortis permansit ad vltima mortis.Rex prius accusat, et Equs scelus omne recusat,Pretendens regisque sigilla sub ordine legisCartam monstrauit, qua tucior esse putauit:Non fuit absque nota, prius est concordia nota.Set rex cautelis Comitis responsa fidelisCaucius extinxit, que dolos sub fraude refinxit.130Tunc conspirati cum rege que magnificati685Regis predicta firmarunt omnia dicta.Heu! nimis ingrata tunc est sentencia lata,Horrida, mortalis, quia pena fuit capitalis.Per loca, per vicos ductus respexit amicos,Qui magis occulta dederant suspiria multa:Vndique tunc flebant qui talia fata videbant,Cum prece deuota facientes plurima vota.Sunt et fallaces alii, pro rege sequacesQui veniunt equites, neque iusti set neque mites;140Hii penam talem proclamant tunc capitalem,Ad loca signataque iubent procedere fata.Tunc Comes ad Cristum sermonem dixerat istum:‘Omnia tu nosti: moriar, quia sic placet hosti;Hostibus exactus perio, sine iure subactus;Inmunis pergo, miserere michi, precor, ergo.’Expansis palmis que sonantibus vndique psalmis,Sic patitur tandem, penamque subintrat eandem:Quin caput amittit sibi gracia nulla remittit,Milia quo Centum maledicunt parliamentum.150Corpus ad ima cadit, dum saluus ad ethera vaditSpiritus in celis, vbi viuit amore fidelis:Augustinenses fratres tunc LondoniensesHunc magis extollunt, que caput cum corpore tollunt;Vix tamen audebant hoc ponere quo cupiebant,Set magis occultum condunt pro rege sepultum.Det deus hoc sciri, poterit quod adhuc sepeliri,Eius et heredes proprias habeant sibi sedes.Iam refrenato violenter Equo que grauato,Qualiter Comes de Warwyk,686ex regis collusione circumventus, in parliamento se culpabilem recognouit, sperans per hoc certissimam regis veniam, vt sibi promittebatur, infallibiliter promeruisse. Set rex omni fallacie intendens, qui per talem recognicionem alios de querela convicisse putauit, dicto Comiti mala pro bonis retribuens, ipsum pro mercede exheredatum in partes longinquas, vt ibi in carcere seruaretur, exulem pro perpetuo mancipauit.Vrsum querebant, quem tunc agitare volebant;160Pestiferique canes aderant tunc regis inanes,Vndique latrando pacem nec habent aliquando.Ad latus omne terunt, set ad hoc quod plus potueruntNon magis attendit, quin rex sua recia tendit.O! quam subtilis oritur tunc fraus iuuenilis,Per quam tunc fraudem nequit Vrsus carpere laudem.Hoc rex testatur, Vrsus quod si fateatur687Quod reus existat, nec ad illa relata resistat,Rex sibi prestabit veniam, qua curia stabit,Et sic transibit sine morteque liber abibit;170Sique recognoscat aliter, sibi iuraque poscat,Incidet in mortem: trahat hanc quam vult sibi sortem.Qui cum rege pares fuerant tunc consiliares,Vrsum temptarunt, eius quoque velle probarunt:Hic vitam portat, alius mortemque reportat;Hic consolatur, alius quandoque minatur;Quisque dolos fingit, quibus Vrsi pectora stringit,Quo minus agnoscit quid regi dicere possit.Sicque fatigatus tandem de labe reatusSe fore conuictum reddit: fuit hoc male dictum:180Tali sermone concrescunt iura corone,Rex tres deuicit, vnus quia talia dicit.Ad regis vota fuit Vrsi diccio tota,Omneque respondet verbum, quod rex sibi spondet:Set cum sic vere regi putat ipse placere,Regis et ad nutum sperabat se fore tutum,Tunc magis amisit que rex sibi federa misit;Nam quod promisit rex pactum denique risit,Et sic delusus fuit Vrsus ab ore reclusus,Vnde pium verbum gustu magis extat acerbum.190Heu, quam res tristis! heu, quam fuit error in istis,Quando suum pactum rex non produxit in actum!Fingit et ignorat que rex tunc fraude colorat,De quibus extentum finis docet experimentum.Vrsus poscebat, quod rex non perficiebat,Nec pudet hoc gestum, fraudis quod erat manifestum.Vrsum contemptum, nulla pietate redemptum,Exilio demptum statuit rex esse peremptum:Insula tunc hominis longinqua que plena ruinisCarcere concludit Vrsum, quem pena retrudit.200Quod sic ledebat, regi non sufficiebat,Set capit ex toto terras herede remoto,Nec sibi dimissam solam fouet hic Comitissam,Set magis amouit, inopem quam Curia nouit.Sic rex deleuit, quem tota prouincia fleuit;Ne plures ledat, moriens prius ipse recedat.Restat adhuc dira mons Ethna latente sub iraRegis,dumquefaces magis obtinetindevoraces.688Quem rex iratus,quamuis sine labe reatus,689Tangit in ardore, subito perit ille dolore.210Cum plus morosus sit homo, magis est viciosus,Regi qui seuit pestis quo pessima creuit.Vnus erat dignus, paciens, pius atque benignus,Qualiter rex, omnes quoscunque ledere posset querens, tandem innocentem dominum de Cobham, qui per prius seculo renuncians in domo Cartusiensi tunc moram traxit, eciam in iudicium parliamenti produxit. Set ille, nullo minarum terrore aut blandimentorum exhortacione locum tiranno prebens, in omnibus suis responsionibus fidelissimus inveniebatur: vnde rex quasi confusus, eius constanciam abhorrens, ipsum pre verecundia absque mortis sententia in exilium longius ab Anglia destinauit.Prouidus et iustus, morum virtute robustus,Non erat obliqus, regni set verus amicus:Hunc rex odiuit, in quo bona talia sciuit;Vt dicunt Mille, dominus Cobham fuit ille,Cronica quos lesit, quibus ille fidelis adhesit.690Cristo set vere voluit quia fine placereTranstulit ad sedem se Cartusiensis ad edem:220Sic cepit Cristus, voluit quem tollere fiscus;691Quem Cristus duxit, fiscus sine iure reduxit.Rex scelus accusat, Cobham scelus omne recusat,Iustificans factum; sic res processit in actum:Que sapit hec loqitur, nec in hoc vecors reperitur,Immo quod est certum regi manifestat apertum.Sic, quia veridicus tribus est constanter amicus,Rex condempnauit Cobham, set non maculauit:Sic non conuictus gladii non senciit ictus,692Exilii lora subiit tamen exteriora.230Hinc rogo quod purus redeat cum laude futurus,Vt sic felici reditu letentur amici.Qualiter rex, qui nec deum timet nec hominem veretur, contra reuerendissimum in Cristo patrem Thomam Arundellie, tunc Cantuariensem Archiepiscopum, dum inter eos maior putabatur dileccio, occasiones discordie importabiles ductus auaricia fingere non erubuit. Vnde idem Thomas, de Archiepiscopo in non Archiepiscopum694subito mutatus, omnia bona sua tam temporalia quam spiritualia dolosa regis circumvencione penitus amisit; expulsusque insuper absque vllo mundi releuamine, solum deum reclamans exul et pauper ab Anglia recessit.Heu! mea penna madet lacrimis, dum scribere suadetInfortunata sceleris quibus horreo fata.Non satis est regem mundi deflectere legem,Vt pereant gentes sub eo sine lege manentes,693Set magis in Cristum seuit, quapropter ad istumCasum deflendum non est michi credo tacendum.Anglorum Primas, suppremo culmine primasQui tenuit sedes, melius dum sperat in edes,240Hunc rex compellit et eum de Sede repellit,Dum Simon Rome supplantat federa Thome.Hic Thomas natus Comitis fuit intitulatus,Clericus aptatus, doctor de iure creatus,695Legibus ornatus, facundus, morigeratus,Cum Cristo gratus in plebeque magnificatus.O quam prelatus tam purus et immaculatusAd regale latus tandem fuit illaqueatus!Tramite subtili latitans plus vulpe seniliRex studet in fine Thomam prostrare ruine.250De tribus audistis, cum rex scelus intulit istis,Hic declarat aliqualiter figmenta causarum, per quas pontifex supradictus a parliamento tunc absens contra omnem iusticiam, vt audistis, exilii sentenciam ab improuiso quasi nescius incurrebat.Presul vt adiutor fuit hiis quodammodo tutor,Non contra legem, set ab ira flectere regemNomine pastoris temptauerat omnibus horis:Semper erat talis, restat dum spes aliqualis,Si contra mortem poterat saluasse cohortem.Rex tulit hoc triste, quia Cancellarius isteTempore quo stabat hos tres constanter amabat;Sic procurator pius extitit et mediator,Cartas quod Regis habuerunt munere legis.260Pontificis more summi pro regis amoreSic pacem mittit, mortis gladiumque remittit:Hec ita fecisset, pactum si rex tenuisset,Set que iurauit hodie, cras verba negauit.Cernite pro quali culpa magis in specialiPontifici tali sine causa materialiRex fuit iratus, set et altera causa reatusEst plus secreta, tunc Rome quando monetaSimonis ex parte papam concludit in arte.Ecce per has causas sub regis pectore clausas270Hoc scelus obiecit Thome, qui nil male fecit.Regis fautores super hoc tamen anterioresFraudibus obtentum concludunt parliamentum;Sic de finali rex pondere iudicialiExilio demit Thomam, nec amore redemit:Sic pater absque pare, quem rex spoliauit auare,Partes ignotas tunc querit habere remotas.Tunc pius Antistes casus pro tempore tristes696Sustinet, et curam sperat reuocare futuram:Cristus eum ducat, saluet que salute reducat,280Sic vt vterque status sit ei cum laude beatus.O dolor, hoc anno quo creuit pompa tiranno!Hic narrat qualiter vix vnus aut de morte aut de exilio, precipue697trium procerum supradictorum, aliquod verbum lamentabile in aperto proferre tunc audebat; set pocius scandalum quam laudem pre timore regisad inuicem confabulati sunt.Qui ferus, vt dicit, voluit quos vincere, vicit.Dum scelus hoc restat, super omnes tres manifestat,De quibus in gente stat vox variata repente:698Quidam constricti, quidam de munere victiAd mala ducuntur, quia multi multa loquntur.699Tunc Olor, Vrsus, Equs, non vnus dicitur equs;Heri laudati fuerant, nunc vituperati:Fama fugit prima, quia sors descendit ad ima,290Sorteque cessante, cessat laus omnis ab ante:Vertitur obliqus amor, est ibi nullus amicus,Quo tres predicti periunt velut vmbra relicti.Tunc consanguinitas aufert de sanguine vitas,Denegat et sexus procerum dissoluere nexus;Nil genus obstabat, racio nec eos reparabat.Sic transformata fuit illa dies scelerata;Stirps extirpatur, flos arboris euacuatur,Quo maneat nomen, heres non percipit omen;Vt pater intrauit, ita solus ab orbe migrauit.300Sic vice iam versa spergens fuit vnio spersa,Heri rectores, hodie magis inferiores,Et sic derisi fuerant quodammodo visi.Portas clauserunt, vbi claues non habuerunt,Nec tamen exclusus fuerat tunc regis abusus:Non se conuertit, in peius qui male vertit;Dum mala queruntur, in eo peiora sequntur;Tres interfecit proceres, dum pessima fecit,Quo nimis elatum sumpsit sua pompa volatum.Tunc delusores, quos curia turbidiores310Nouit, ridebant super hiis que gesta videbant;Friuola componunt tribus et tria scandala ponunt;Tale fuit dictum, nec adhuc stat ab ore relictum:‘Non Olor in pennis, nec Equs stat crine perhennis,Canticum, quod composuere maligni in derisum procerum tirannice interfectorum.Iam depennatus Olor est, Equs excoriatus,Vrsus non mordet, quem stricta cathena remordet.’Sic fatue turbe vox conclamabat in vrbe:Omnia que dici poterant dicunt inimici,Pluraque fingentes mendacia sunt parientes.Grene, Scrop, Bussy, cordis sine lumine fusci,700320Omne nephas querunt, quo ledere plus potuerunt:Rex fuit instructus per eos, et ad omnia ductusQue mala post gessit, quibus Anglia tota pauescit.Intra se flebat populus, qui dampna videbat;Cum non audebat vocem proferre, tacebat.Hic circa finem probitates ducis Glouernie necnon Comitis Arundellie magis in speciali commemorans, eorum gesta laudabiliter commendat. Consulit insuper, quod per ea que preterita sunt presentes vtinam discreto pectore sibi contra futura prouidere nullatenus omittant.702O Dux inmense, tu Gallica regna sub enseMilitis ex more bellasti regis honore.O Comes, inque mari pro rege tuo superariClassem fecisti Francorum, quos domuisti.Heu, rex, qui tales fraudasti collaterales,330Sit tibi de fine vindex fortuna ruine!Principio rerum placido quamsepe dierumFinis adest tristis; ideo speculemur in istis:701Estque fides rara modo, quam mens nescit auara.Dum fauet os fraudis, ne credas omne quod audis:Fingere fingenti scola nuper erat sapienti;Talis vt hesterna fuit, est scola nunc hodierna:Fallitur incertum, set quando videbis apertumFinem cum cauda, tunc demum tempora lauda.Anno bis deno primo de sanguine pleno340Septembris mense feritas dominatur in ense:703Tristis vt audiui, carmen scribendo subiui:Plangite, vos viui, quia planctussunt residiui.Doctoris verba sunt hec que miror acerba;‘Dum melius fecisse putes, latet anguis in herba.’Quicquid homo fatur, quicquid facit aut meditatur,Stat fortuna rei semper in ore dei.

O dolorin mente, set prothdolor ore loquente!

In hac secunda parte cronice compositor primo ea que post sequntur dolorosa infortunia doloroso corde deplangit.

Heuque mee penne, scribam quia facta gehenne!

Obice singultu, lacrimis pallenteque vultu,

Vix mea penna sonat hec que michi Cronica donat.678

Vt prius audistis, hii tres, quibus Anglia tristis

Plus delectatur, magis hos fortuna minatur:

Rex facie bina fallax, latitante ruina,

Omnia fingebat, que dolos sub fraude tegebat.

Ad regale latus, quasi frater et associatus,

Qualiter, vt hii tres proceres, de quibus audistis, cum rege, quem dolosum sciebant, pacem securiorem habere possent, cartas concordie ab ipso impetratas optinuerunt.

Cignus erat factus, et eos quos vult facit actus:10

Taliter est et Equs regis de carmine cecus,

Quod non discernit ea que fallacia cernit:

Est incantatus eciam quasi magnificatus

Vrsus, et ignorat finem, qua sorte laborat.

Set magis vt tuti maneant de lege statuti,679

Hii regis querunt cartas, quas optinuerunt:

Sic se conformant, sic se cum rege reformant,

Quod viuunt more quasi grex pastoris amore.

Hoc credunt plane, set transit tempus inane;

Cum se stare putant, subito sua tempora mutant.20

Ecce scelus magnum, latitans quasi vulpis in agnum,

Qualiter rex, vt ipse sub dissimilate pacis concordia proceres decipiat, vulpe fallacior continua circumuencione dolos machinatur.

Sic dolus expectat, quos ira tirannica spectat.680

O fraus, o que dolus, quos rexsub ymaginesolus,

Dum scelus exhausit, tam longo tempore clausit!

Set magis ad plenum tunc fuderat ille venenum,

Quo prius inflatus quamsepe dolet sceleratus:

Turbinis vt ventus, sic irruit acra iuuentus

In Cignum spretum, dum se putat esse quietum.

O quam fortuna stabilis non permanet vna!

Qualiter rex sui pectoris odium, quod adiu latuit, ad expressam vindictam primo contra ducem Glouernie, qui Cignus dicitur, in oculis omnium fulmine plus subito produxit. Nam et ipse rex in propria persona dictum ducem apud Plescy improuisum manu forti cepit, et eum sic captum Calisias indilate produci, et ibi sub arta custodia striccius incarcerari constituit.

Exemplum cuius stat in ordine carminis huius.30

Rex agit et Cignus patitur de corde benignus,

Illeque prostratus non est de rege leuatus:

Ad Plescy captus tunc est velut hostia raptus,

Rex iubet arma geri, nec eo voluit misereri.

Cum sponsa nati lugent quasi morte grauati,

Plusque lupo seuit rex, dummodo femina fleuit:

Nil pietas munit, quem tunc manus inuida punit;

Rex stetit obliqus, nec erat tunc vnus amicus.681

O regale genus! princeps quasi pauper egenus

Turpiter attractus iacet et sine iure subactus.40

Sunt ibi fautores regis de sorte priores,

Qui Cignum prendunt, vbi captum ducere tendunt:

Sic ducendo Ducem perdit sine lumine lucem

Anglia, que tota tenebrescit luce remota:

Trans mare natauit, regnum qui semper amauit,

Flent Centum Mille, quia Cignus preterit ille.

Calisie portus petit, vnde dolus latet ortus,

Error quem regis genuit putredine legis:

Carcere conclusus subito fuit ille reclusus;

Nescit quo fine, sit vite siue ruine.50

Tunc rex elatum sumpsit quasi falco volatum,

Vnde suas gentes perdit custode carentes.

Qualiter rex, qui per mille meandros procerum corda exagitans inquietauit, Ricardum Comitem Arundellie682qui dicitur Equs, fraudulenter decepit. Erat enim tunc frater dicti Comitis Thomas, Cantuariensis archiepiscopus, cui rex sub iuramento fidem prestitit, quod, si dictus Comes ad sui regis presenciam obediens sponte veniret, liber extunc absque calumpnia, vbicumque transire vellet, cum firma regis amicicia fiducialiter permaneret: et sic veniens probus Comes ab improbo rege decipitur.

Amoto Cigno, rex feruens corde maligno

Prendere querit Equm, super hocque reuoluere secum

Caucius in mente conspirat fraude latente.

Periurans Cristum Comitem sic decipit istum:

Ipse libro tacto iurat, firmanteque pacto

Promisit certe que fidem donauit aperte,

Dicens quod tutus nulla de fraude volutus

Liber transiret, ad eum si quando veniret.60

Hoc iuramentum frater Comitis manutentum

Primas feruore regis suscepit ab ore:

Presul letus erat, sub tali federe sperat,

Et sic cautelis captus fuit ille fidelis.

Vrsus vt audiuit, non ergo remotus abiuit;

Signans se Cristo mentem stabiliuit in isto:

Non facit excursus paciens que piissimus Vrsus,

Set magis attendit mala que fortuna rependit:

Qualiter Thomas, alio nomine Vrsus, tunc Comes de Warwyk, a regis satellitibus Londoniis captus et in carcerem missus inmunis culpe paciens succubuit. Super quo suum parliamentum apud Westmonasterium in proximo pronunciandum rex tirannus decreuit.

Londoniis mansit, nec ab vrbis cardine transit,

Quo captiuatus fuit hic sine labe reatus.70

Sic tres persone vi set non iure corone

Carceribus stricti remanent velut vmbra relicti.

Celsius in scanno tunc creuit pompa tiranno,

Nulli parcebat, sibi dum fortuna fauebat:683

Stat scelus extentum statuit quo parliamentum,

Vt sit finalis sic vlcio iudicialis.

Tunc appellantes fuerant octo dominantes,

Qui tres appellant, vt eos a luce repellant.

Qualiter pronunciato parliamento octo tunc appellantes contra dictos tres proceres ad eorum perdicionem promptissimi interfuerunt, et quia rex propter metum populi ducem Glouernie coram eo personaliter in parliamento comparere noluit, subtili mendacio finxit eum in lecto mortuum fuisse, qui adhuc superstes in carcere Calisie sub claue tenebatur; et sic ducem absentem absque responsione rex pestifer falsissime condempnauit.

O, quis pensare posset quin fleret amare,

Dum scelus explorat, per quod magis Anglia plorat?80

Ecce dies mortis aderant, qua pompa cohortis

Regem pomposum statuit magis esse dolosum.

Pro regis parte subtili fingitur arte,

Cignum tam purum sine response moriturum:

Cum magis expresse rex nouit eum superesse,

Finxit eum lecto transisse sub ordine recto.

Sic non inuento Cigno, nil parliamento

Pro se respondit, quem rex sub claue recondit:

Cum non apparet, vt se de lege iuuaret,

Hunc condempnarunt subito, quem post spoliarunt.90

O scelus inferni, poterunt quo flere moderni,

De iugulo Cigni quod constituere maligni!

Qualiter rex, cum ipse se ducem prenotatum cautelose, sicut audistis, condempnari spirauerat, postea infra tempus quosdam tortores sibi quasi ab inferno confederatos Calisias, vbi dux adhuc viuus incarceratus est, transmisit, qui illuc aduenientes, ad regis preceptum de iugulo pre manibus excogitato, ducem improuisum clanculo de nocte sub pondere lecti plumalis mortaliter depressum absque pietate subito suffocarunt.

Occulte querunt quod aperte non potuerunt,

Dumque timent gentes, clam suntsua factagerentes.

Assunt tortores de nocteque feruidiores

Cignum prostratum iugulant quasi martirizatum:

Calisiis actum sceleris fuit hoc malefactum,

Regis precepto, iugulo qui gaudet adepto.

Sic nece deuictum, sic corpus ab hoste relictum,

Clam de conclaui susceperat Anglia naui;100

Per mare regreditur corpus, nec adhuc sepelitur,

Namque sepulturam defendit Rex sibi puram:

Desuper a latere patris loca iusta tenere

Dummodo quesiuit, vix bassa sepulcra subiuit.

O que nephas tale, quod nec ius imperiale,

Set neque lex Cristi proceri sic contulit isti!

Eius enim vita periit sine iure sopita,

Et mors eius ita negat esse sepulcra petita.

Heu! quia iam viuit, vnquam qui talia sciuit,

Sic regis natum per regem mortificatum?110

Heu! quia regalis stirps Anglica tam specialis

Regis precepto periit sine crimine cepto.

Heu! quia tortorum quidam de sorte malorum

Sic ducis electi plumarum pondere lecti

Corpus quassatum iugulant que necant iugulatum;

Quod nimis ingratum dolet Anglia tota relatum.

Det deus hoc fatum, sit adhuc quod corpus humatum,

Spiritus atque statum teneat sine fine beatum!684

Qualiter Comes Arundellie ab impio rege in parliamento accusatus, ad ea que sibi obiciuntur intrepidus respondit; et primo singula que per ipsum fiebant, secundum sue intencionis propositum ad regis honorem facta fuisse claro sermone iustificauit; secundo enim regis cartas super hoc pacem et concordiam specialiter testificantes in auribus omnium manifestius pronunciauit: set ille, coram quo nullum ius procedit, rex impius Comitis responsa non acceptans, ex propria malicia ipsum mortali sentencia dampnatum, in impetu furoris apud montem Turris Londoniarum decollari fecit, vbi fratres Augustinenses corpus cum capite secum ad eorum ecclesiam cum psalmis deferentes in loco congruo deuote sepelierunt.

Est recitandus Equs, Cignus quia preterit equs:

Non hos morte pari voluit sors equiparari.120

Rex sedet, et cuncti fautores tunc sibi iuncti

Sunt ibi presentes ad Equm mala plura loquentes;

Isteque solus erat, que deum solummodo sperat,

Quo pius et fortis permansit ad vltima mortis.

Rex prius accusat, et Equs scelus omne recusat,

Pretendens regisque sigilla sub ordine legis

Cartam monstrauit, qua tucior esse putauit:

Non fuit absque nota, prius est concordia nota.

Set rex cautelis Comitis responsa fidelis

Caucius extinxit, que dolos sub fraude refinxit.130

Tunc conspirati cum rege que magnificati685

Regis predicta firmarunt omnia dicta.

Heu! nimis ingrata tunc est sentencia lata,

Horrida, mortalis, quia pena fuit capitalis.

Per loca, per vicos ductus respexit amicos,

Qui magis occulta dederant suspiria multa:

Vndique tunc flebant qui talia fata videbant,

Cum prece deuota facientes plurima vota.

Sunt et fallaces alii, pro rege sequaces

Qui veniunt equites, neque iusti set neque mites;140

Hii penam talem proclamant tunc capitalem,

Ad loca signataque iubent procedere fata.

Tunc Comes ad Cristum sermonem dixerat istum:

‘Omnia tu nosti: moriar, quia sic placet hosti;

Hostibus exactus perio, sine iure subactus;

Inmunis pergo, miserere michi, precor, ergo.’

Expansis palmis que sonantibus vndique psalmis,

Sic patitur tandem, penamque subintrat eandem:

Quin caput amittit sibi gracia nulla remittit,

Milia quo Centum maledicunt parliamentum.150

Corpus ad ima cadit, dum saluus ad ethera vadit

Spiritus in celis, vbi viuit amore fidelis:

Augustinenses fratres tunc Londonienses

Hunc magis extollunt, que caput cum corpore tollunt;

Vix tamen audebant hoc ponere quo cupiebant,

Set magis occultum condunt pro rege sepultum.

Det deus hoc sciri, poterit quod adhuc sepeliri,

Eius et heredes proprias habeant sibi sedes.

Iam refrenato violenter Equo que grauato,

Qualiter Comes de Warwyk,686ex regis collusione circumventus, in parliamento se culpabilem recognouit, sperans per hoc certissimam regis veniam, vt sibi promittebatur, infallibiliter promeruisse. Set rex omni fallacie intendens, qui per talem recognicionem alios de querela convicisse putauit, dicto Comiti mala pro bonis retribuens, ipsum pro mercede exheredatum in partes longinquas, vt ibi in carcere seruaretur, exulem pro perpetuo mancipauit.

Vrsum querebant, quem tunc agitare volebant;160

Pestiferique canes aderant tunc regis inanes,

Vndique latrando pacem nec habent aliquando.

Ad latus omne terunt, set ad hoc quod plus potuerunt

Non magis attendit, quin rex sua recia tendit.

O! quam subtilis oritur tunc fraus iuuenilis,

Per quam tunc fraudem nequit Vrsus carpere laudem.

Hoc rex testatur, Vrsus quod si fateatur687

Quod reus existat, nec ad illa relata resistat,

Rex sibi prestabit veniam, qua curia stabit,

Et sic transibit sine morteque liber abibit;170

Sique recognoscat aliter, sibi iuraque poscat,

Incidet in mortem: trahat hanc quam vult sibi sortem.

Qui cum rege pares fuerant tunc consiliares,

Vrsum temptarunt, eius quoque velle probarunt:

Hic vitam portat, alius mortemque reportat;

Hic consolatur, alius quandoque minatur;

Quisque dolos fingit, quibus Vrsi pectora stringit,

Quo minus agnoscit quid regi dicere possit.

Sicque fatigatus tandem de labe reatus

Se fore conuictum reddit: fuit hoc male dictum:180

Tali sermone concrescunt iura corone,

Rex tres deuicit, vnus quia talia dicit.

Ad regis vota fuit Vrsi diccio tota,

Omneque respondet verbum, quod rex sibi spondet:

Set cum sic vere regi putat ipse placere,

Regis et ad nutum sperabat se fore tutum,

Tunc magis amisit que rex sibi federa misit;

Nam quod promisit rex pactum denique risit,

Et sic delusus fuit Vrsus ab ore reclusus,

Vnde pium verbum gustu magis extat acerbum.190

Heu, quam res tristis! heu, quam fuit error in istis,

Quando suum pactum rex non produxit in actum!

Fingit et ignorat que rex tunc fraude colorat,

De quibus extentum finis docet experimentum.

Vrsus poscebat, quod rex non perficiebat,

Nec pudet hoc gestum, fraudis quod erat manifestum.

Vrsum contemptum, nulla pietate redemptum,

Exilio demptum statuit rex esse peremptum:

Insula tunc hominis longinqua que plena ruinis

Carcere concludit Vrsum, quem pena retrudit.200

Quod sic ledebat, regi non sufficiebat,

Set capit ex toto terras herede remoto,

Nec sibi dimissam solam fouet hic Comitissam,

Set magis amouit, inopem quam Curia nouit.

Sic rex deleuit, quem tota prouincia fleuit;

Ne plures ledat, moriens prius ipse recedat.

Restat adhuc dira mons Ethna latente sub ira

Regis,dumquefaces magis obtinetindevoraces.688

Quem rex iratus,quamuis sine labe reatus,689

Tangit in ardore, subito perit ille dolore.210

Cum plus morosus sit homo, magis est viciosus,

Regi qui seuit pestis quo pessima creuit.

Vnus erat dignus, paciens, pius atque benignus,

Qualiter rex, omnes quoscunque ledere posset querens, tandem innocentem dominum de Cobham, qui per prius seculo renuncians in domo Cartusiensi tunc moram traxit, eciam in iudicium parliamenti produxit. Set ille, nullo minarum terrore aut blandimentorum exhortacione locum tiranno prebens, in omnibus suis responsionibus fidelissimus inveniebatur: vnde rex quasi confusus, eius constanciam abhorrens, ipsum pre verecundia absque mortis sententia in exilium longius ab Anglia destinauit.

Prouidus et iustus, morum virtute robustus,

Non erat obliqus, regni set verus amicus:

Hunc rex odiuit, in quo bona talia sciuit;

Vt dicunt Mille, dominus Cobham fuit ille,

Cronica quos lesit, quibus ille fidelis adhesit.690

Cristo set vere voluit quia fine placere

Transtulit ad sedem se Cartusiensis ad edem:220

Sic cepit Cristus, voluit quem tollere fiscus;691

Quem Cristus duxit, fiscus sine iure reduxit.

Rex scelus accusat, Cobham scelus omne recusat,

Iustificans factum; sic res processit in actum:

Que sapit hec loqitur, nec in hoc vecors reperitur,

Immo quod est certum regi manifestat apertum.

Sic, quia veridicus tribus est constanter amicus,

Rex condempnauit Cobham, set non maculauit:

Sic non conuictus gladii non senciit ictus,692

Exilii lora subiit tamen exteriora.230

Hinc rogo quod purus redeat cum laude futurus,

Vt sic felici reditu letentur amici.

Qualiter rex, qui nec deum timet nec hominem veretur, contra reuerendissimum in Cristo patrem Thomam Arundellie, tunc Cantuariensem Archiepiscopum, dum inter eos maior putabatur dileccio, occasiones discordie importabiles ductus auaricia fingere non erubuit. Vnde idem Thomas, de Archiepiscopo in non Archiepiscopum694subito mutatus, omnia bona sua tam temporalia quam spiritualia dolosa regis circumvencione penitus amisit; expulsusque insuper absque vllo mundi releuamine, solum deum reclamans exul et pauper ab Anglia recessit.

Heu! mea penna madet lacrimis, dum scribere suadet

Infortunata sceleris quibus horreo fata.

Non satis est regem mundi deflectere legem,

Vt pereant gentes sub eo sine lege manentes,693

Set magis in Cristum seuit, quapropter ad istum

Casum deflendum non est michi credo tacendum.

Anglorum Primas, suppremo culmine primas

Qui tenuit sedes, melius dum sperat in edes,240

Hunc rex compellit et eum de Sede repellit,

Dum Simon Rome supplantat federa Thome.

Hic Thomas natus Comitis fuit intitulatus,

Clericus aptatus, doctor de iure creatus,695

Legibus ornatus, facundus, morigeratus,

Cum Cristo gratus in plebeque magnificatus.

O quam prelatus tam purus et immaculatus

Ad regale latus tandem fuit illaqueatus!

Tramite subtili latitans plus vulpe senili

Rex studet in fine Thomam prostrare ruine.250

De tribus audistis, cum rex scelus intulit istis,

Hic declarat aliqualiter figmenta causarum, per quas pontifex supradictus a parliamento tunc absens contra omnem iusticiam, vt audistis, exilii sentenciam ab improuiso quasi nescius incurrebat.

Presul vt adiutor fuit hiis quodammodo tutor,

Non contra legem, set ab ira flectere regem

Nomine pastoris temptauerat omnibus horis:

Semper erat talis, restat dum spes aliqualis,

Si contra mortem poterat saluasse cohortem.

Rex tulit hoc triste, quia Cancellarius iste

Tempore quo stabat hos tres constanter amabat;

Sic procurator pius extitit et mediator,

Cartas quod Regis habuerunt munere legis.260

Pontificis more summi pro regis amore

Sic pacem mittit, mortis gladiumque remittit:

Hec ita fecisset, pactum si rex tenuisset,

Set que iurauit hodie, cras verba negauit.

Cernite pro quali culpa magis in speciali

Pontifici tali sine causa materiali

Rex fuit iratus, set et altera causa reatus

Est plus secreta, tunc Rome quando moneta

Simonis ex parte papam concludit in arte.

Ecce per has causas sub regis pectore clausas270

Hoc scelus obiecit Thome, qui nil male fecit.

Regis fautores super hoc tamen anteriores

Fraudibus obtentum concludunt parliamentum;

Sic de finali rex pondere iudiciali

Exilio demit Thomam, nec amore redemit:

Sic pater absque pare, quem rex spoliauit auare,

Partes ignotas tunc querit habere remotas.

Tunc pius Antistes casus pro tempore tristes696

Sustinet, et curam sperat reuocare futuram:

Cristus eum ducat, saluet que salute reducat,280

Sic vt vterque status sit ei cum laude beatus.

O dolor, hoc anno quo creuit pompa tiranno!

Hic narrat qualiter vix vnus aut de morte aut de exilio, precipue697trium procerum supradictorum, aliquod verbum lamentabile in aperto proferre tunc audebat; set pocius scandalum quam laudem pre timore regisad inuicem confabulati sunt.

Qui ferus, vt dicit, voluit quos vincere, vicit.

Dum scelus hoc restat, super omnes tres manifestat,

De quibus in gente stat vox variata repente:698

Quidam constricti, quidam de munere victi

Ad mala ducuntur, quia multi multa loquntur.699

Tunc Olor, Vrsus, Equs, non vnus dicitur equs;

Heri laudati fuerant, nunc vituperati:

Fama fugit prima, quia sors descendit ad ima,290

Sorteque cessante, cessat laus omnis ab ante:

Vertitur obliqus amor, est ibi nullus amicus,

Quo tres predicti periunt velut vmbra relicti.

Tunc consanguinitas aufert de sanguine vitas,

Denegat et sexus procerum dissoluere nexus;

Nil genus obstabat, racio nec eos reparabat.

Sic transformata fuit illa dies scelerata;

Stirps extirpatur, flos arboris euacuatur,

Quo maneat nomen, heres non percipit omen;

Vt pater intrauit, ita solus ab orbe migrauit.300

Sic vice iam versa spergens fuit vnio spersa,

Heri rectores, hodie magis inferiores,

Et sic derisi fuerant quodammodo visi.

Portas clauserunt, vbi claues non habuerunt,

Nec tamen exclusus fuerat tunc regis abusus:

Non se conuertit, in peius qui male vertit;

Dum mala queruntur, in eo peiora sequntur;

Tres interfecit proceres, dum pessima fecit,

Quo nimis elatum sumpsit sua pompa volatum.

Tunc delusores, quos curia turbidiores310

Nouit, ridebant super hiis que gesta videbant;

Friuola componunt tribus et tria scandala ponunt;

Tale fuit dictum, nec adhuc stat ab ore relictum:

‘Non Olor in pennis, nec Equs stat crine perhennis,

Canticum, quod composuere maligni in derisum procerum tirannice interfectorum.

Iam depennatus Olor est, Equs excoriatus,

Vrsus non mordet, quem stricta cathena remordet.’

Sic fatue turbe vox conclamabat in vrbe:

Omnia que dici poterant dicunt inimici,

Pluraque fingentes mendacia sunt parientes.

Grene, Scrop, Bussy, cordis sine lumine fusci,700320

Omne nephas querunt, quo ledere plus potuerunt:

Rex fuit instructus per eos, et ad omnia ductus

Que mala post gessit, quibus Anglia tota pauescit.

Intra se flebat populus, qui dampna videbat;

Cum non audebat vocem proferre, tacebat.

Hic circa finem probitates ducis Glouernie necnon Comitis Arundellie magis in speciali commemorans, eorum gesta laudabiliter commendat. Consulit insuper, quod per ea que preterita sunt presentes vtinam discreto pectore sibi contra futura prouidere nullatenus omittant.702

O Dux inmense, tu Gallica regna sub ense

Militis ex more bellasti regis honore.

O Comes, inque mari pro rege tuo superari

Classem fecisti Francorum, quos domuisti.

Heu, rex, qui tales fraudasti collaterales,330

Sit tibi de fine vindex fortuna ruine!

Principio rerum placido quamsepe dierum

Finis adest tristis; ideo speculemur in istis:701

Estque fides rara modo, quam mens nescit auara.

Dum fauet os fraudis, ne credas omne quod audis:

Fingere fingenti scola nuper erat sapienti;

Talis vt hesterna fuit, est scola nunc hodierna:

Fallitur incertum, set quando videbis apertum

Finem cum cauda, tunc demum tempora lauda.

Anno bis deno primo de sanguine pleno340

Septembris mense feritas dominatur in ense:703

Tristis vt audiui, carmen scribendo subiui:

Plangite, vos viui, quia planctussunt residiui.

Doctoris verba sunt hec que miror acerba;

‘Dum melius fecisse putes, latet anguis in herba.’

Quicquid homo fatur, quicquid facit aut meditatur,

Stat fortuna rei semper in ore dei.

Back to Index Next