308Hic dicit quod ipse iam vigilans, secundum vocem309quam in sompnis acceperat,310intendit scribere ea que de mundo vidit et audiuit, et vocat libellum istum Vox Clamantis, quia de voce et clamore quasi omnium conceptus est; vnde in huius operis auxilium spiritum sanctum inuocat.
308Hic dicit quod ipse iam vigilans, secundum vocem309quam in sompnis acceperat,310intendit scribere ea que de mundo vidit et audiuit, et vocat libellum istum Vox Clamantis, quia de voce et clamore quasi omnium conceptus est; vnde in huius operis auxilium spiritum sanctum inuocat.
Incipit prologus libri Secundi.311
Multa quidem vidi diuersaque multa notaui,Que tibi vult meminens scribere penna sequens:Non tamen inceptis ego musas inuoco, nec diisImmolo, set solo sacrificabo deo.Spiritus alme deus, accendens pectore sensus,Intima tu serui pectoris vre tui:Inque tuo, Criste, laxabo nomine rethe,Vt mea mens capiat que sibi grata petit.Inceptum per te perfecto fine fruaturHoc opus ad laudem nominis, oro, tui.10Qui legis hec eciam, te supplico, vir, quod honesteScripta feras, viciis nec memor esto meis:Rem non personam, mentem non corpus in istaSuscipe materia, sum miser ipse quia.Res preciosa tamen in vili sepe MineraRestat, et extracta commoditate placet:Hoc quod in hiis scriptis tibi dat virtutis honestasCarpe, nec vlla tumens vlteriora pete.Si te perstimulet stilus hic stillatus in aure,Sit racio medicus mulceat inde graue:31220Et si compositis verbis non vtar, vt illisMetra perornentur, cerne quid ipsa notant:Et rudis ipse rude si quid tractauero, culpeQui legis hoc parce, quod latet intus habe:Et si metra meis incongrua versibus errent,Que sibi vult animus congrua vota cape.Rethorice folia quamuis formalia desint,Materie fructus non erit inde minor:Sint licet hii versus modice virtutis ad extra,313Interior virtus ordine maior erit.30Quamuis sensus hebes obstet, tamen absque ruboreQue mea simplicitas sufficit illa dabo.In sene scire parum multum solet esse pudoriTemporis amissi pre grauitate sui;Set modo siqua sapit docet aut prouisa senectus,Vix tamen hec grata vox iuuenilis habet.Que scribunt veteres, licet ex feruore studentes,Raro solent pueris dicta placere satis;Obloquioque suo quamuis tamen ora caninaLatrent, non fugiam quin magis ista canam.40De saxis oleum, de petra mel tibi sugge,Deque rudi dociles carmine sume notas.Quicquid ad interius morum scriptura propinat,Doctrine causa debet habere locum:Verba per os asini qui protulit, hic mea spes est,Eius vt ad laudem cercius ore loquar.Ergo recede mee detractor simplicitati,Nec mea scripta queat rodere liuor edax:Lite vacent aures lectoris et obuia cedantMurmura, differ opus, invida turba, tuum.50Si tamen incendat Sinon Excetraque sufflet,314Non minus inceptum tendo parare stilum.Est oculus cecus, aurisque manet quasi surda,Qui nichil vt sapiat cordis ad yma ferunt;Et si cor sapiat quod non docet, est quasi prunaIgnea, sub cinere dummodo tecta latet.Nil fert sub modio lucens candela reconsa,Pectoris aut sensus ore negante loqui.Quid si pauca sciam, numquid michi scribere pauceCompetit, immo iuuat alter vt illa sciat.60De modicis igitur modicum dabo pauper, et indeMalo valere parum quam valuisse nichil.Non miser est talis, aliquid qui non dare possit;Si dare non possum munera, verba dabo.Attamen in domino credenti nulla facultasEst impossibilis, dum bene sentit opus.Gracia quem Cristi ditat, non indiget ille;Quem deus augmentat possidet immo satis:Grandia de modico sensu quandoque parantur,Paruaque sepe manus predia magna facit:70Sepius ingentes lux pellit parua tenebras,Riuulus et dulces sepe ministrat aquas.Constat difficile iustum nichil esse volenti;Vt volo, sic verbum det deus ergo meum.Non tamen ex propriis dicam que verba sequntur,Set velut instructus nuncius illa fero.Lectus vt est variis florum de germine fauus,Lectaque diuerso litore concha venit,Sic michi diuersa tribuerunt hoc opus ora,Et visus varii sunt michi causa libri:80Doctorum veterum mea carmina fortificandoPluribus exemplis scripta fuisse reor.Vox clamantis erit nomenque voluminis huius,Quod sibi scripta noui verba doloris habet.
Multa quidem vidi diuersaque multa notaui,Que tibi vult meminens scribere penna sequens:Non tamen inceptis ego musas inuoco, nec diisImmolo, set solo sacrificabo deo.Spiritus alme deus, accendens pectore sensus,Intima tu serui pectoris vre tui:Inque tuo, Criste, laxabo nomine rethe,Vt mea mens capiat que sibi grata petit.Inceptum per te perfecto fine fruaturHoc opus ad laudem nominis, oro, tui.10Qui legis hec eciam, te supplico, vir, quod honesteScripta feras, viciis nec memor esto meis:Rem non personam, mentem non corpus in istaSuscipe materia, sum miser ipse quia.Res preciosa tamen in vili sepe MineraRestat, et extracta commoditate placet:Hoc quod in hiis scriptis tibi dat virtutis honestasCarpe, nec vlla tumens vlteriora pete.Si te perstimulet stilus hic stillatus in aure,Sit racio medicus mulceat inde graue:31220Et si compositis verbis non vtar, vt illisMetra perornentur, cerne quid ipsa notant:Et rudis ipse rude si quid tractauero, culpeQui legis hoc parce, quod latet intus habe:Et si metra meis incongrua versibus errent,Que sibi vult animus congrua vota cape.Rethorice folia quamuis formalia desint,Materie fructus non erit inde minor:Sint licet hii versus modice virtutis ad extra,313Interior virtus ordine maior erit.30Quamuis sensus hebes obstet, tamen absque ruboreQue mea simplicitas sufficit illa dabo.In sene scire parum multum solet esse pudoriTemporis amissi pre grauitate sui;Set modo siqua sapit docet aut prouisa senectus,Vix tamen hec grata vox iuuenilis habet.Que scribunt veteres, licet ex feruore studentes,Raro solent pueris dicta placere satis;Obloquioque suo quamuis tamen ora caninaLatrent, non fugiam quin magis ista canam.40De saxis oleum, de petra mel tibi sugge,Deque rudi dociles carmine sume notas.Quicquid ad interius morum scriptura propinat,Doctrine causa debet habere locum:Verba per os asini qui protulit, hic mea spes est,Eius vt ad laudem cercius ore loquar.Ergo recede mee detractor simplicitati,Nec mea scripta queat rodere liuor edax:Lite vacent aures lectoris et obuia cedantMurmura, differ opus, invida turba, tuum.50Si tamen incendat Sinon Excetraque sufflet,314Non minus inceptum tendo parare stilum.Est oculus cecus, aurisque manet quasi surda,Qui nichil vt sapiat cordis ad yma ferunt;Et si cor sapiat quod non docet, est quasi prunaIgnea, sub cinere dummodo tecta latet.Nil fert sub modio lucens candela reconsa,Pectoris aut sensus ore negante loqui.Quid si pauca sciam, numquid michi scribere pauceCompetit, immo iuuat alter vt illa sciat.60De modicis igitur modicum dabo pauper, et indeMalo valere parum quam valuisse nichil.Non miser est talis, aliquid qui non dare possit;Si dare non possum munera, verba dabo.Attamen in domino credenti nulla facultasEst impossibilis, dum bene sentit opus.Gracia quem Cristi ditat, non indiget ille;Quem deus augmentat possidet immo satis:Grandia de modico sensu quandoque parantur,Paruaque sepe manus predia magna facit:70Sepius ingentes lux pellit parua tenebras,Riuulus et dulces sepe ministrat aquas.Constat difficile iustum nichil esse volenti;Vt volo, sic verbum det deus ergo meum.Non tamen ex propriis dicam que verba sequntur,Set velut instructus nuncius illa fero.Lectus vt est variis florum de germine fauus,Lectaque diuerso litore concha venit,Sic michi diuersa tribuerunt hoc opus ora,Et visus varii sunt michi causa libri:80Doctorum veterum mea carmina fortificandoPluribus exemplis scripta fuisse reor.Vox clamantis erit nomenque voluminis huius,Quod sibi scripta noui verba doloris habet.
Multa quidem vidi diuersaque multa notaui,Que tibi vult meminens scribere penna sequens:Non tamen inceptis ego musas inuoco, nec diisImmolo, set solo sacrificabo deo.Spiritus alme deus, accendens pectore sensus,Intima tu serui pectoris vre tui:Inque tuo, Criste, laxabo nomine rethe,Vt mea mens capiat que sibi grata petit.Inceptum per te perfecto fine fruaturHoc opus ad laudem nominis, oro, tui.10Qui legis hec eciam, te supplico, vir, quod honesteScripta feras, viciis nec memor esto meis:Rem non personam, mentem non corpus in istaSuscipe materia, sum miser ipse quia.Res preciosa tamen in vili sepe MineraRestat, et extracta commoditate placet:Hoc quod in hiis scriptis tibi dat virtutis honestasCarpe, nec vlla tumens vlteriora pete.Si te perstimulet stilus hic stillatus in aure,Sit racio medicus mulceat inde graue:31220Et si compositis verbis non vtar, vt illisMetra perornentur, cerne quid ipsa notant:Et rudis ipse rude si quid tractauero, culpeQui legis hoc parce, quod latet intus habe:Et si metra meis incongrua versibus errent,Que sibi vult animus congrua vota cape.Rethorice folia quamuis formalia desint,Materie fructus non erit inde minor:Sint licet hii versus modice virtutis ad extra,313Interior virtus ordine maior erit.30Quamuis sensus hebes obstet, tamen absque ruboreQue mea simplicitas sufficit illa dabo.In sene scire parum multum solet esse pudoriTemporis amissi pre grauitate sui;Set modo siqua sapit docet aut prouisa senectus,Vix tamen hec grata vox iuuenilis habet.Que scribunt veteres, licet ex feruore studentes,Raro solent pueris dicta placere satis;Obloquioque suo quamuis tamen ora caninaLatrent, non fugiam quin magis ista canam.40De saxis oleum, de petra mel tibi sugge,Deque rudi dociles carmine sume notas.Quicquid ad interius morum scriptura propinat,Doctrine causa debet habere locum:Verba per os asini qui protulit, hic mea spes est,Eius vt ad laudem cercius ore loquar.Ergo recede mee detractor simplicitati,Nec mea scripta queat rodere liuor edax:Lite vacent aures lectoris et obuia cedantMurmura, differ opus, invida turba, tuum.50Si tamen incendat Sinon Excetraque sufflet,314Non minus inceptum tendo parare stilum.Est oculus cecus, aurisque manet quasi surda,Qui nichil vt sapiat cordis ad yma ferunt;Et si cor sapiat quod non docet, est quasi prunaIgnea, sub cinere dummodo tecta latet.Nil fert sub modio lucens candela reconsa,Pectoris aut sensus ore negante loqui.Quid si pauca sciam, numquid michi scribere pauceCompetit, immo iuuat alter vt illa sciat.60De modicis igitur modicum dabo pauper, et indeMalo valere parum quam valuisse nichil.Non miser est talis, aliquid qui non dare possit;Si dare non possum munera, verba dabo.Attamen in domino credenti nulla facultasEst impossibilis, dum bene sentit opus.Gracia quem Cristi ditat, non indiget ille;Quem deus augmentat possidet immo satis:Grandia de modico sensu quandoque parantur,Paruaque sepe manus predia magna facit:70Sepius ingentes lux pellit parua tenebras,Riuulus et dulces sepe ministrat aquas.Constat difficile iustum nichil esse volenti;Vt volo, sic verbum det deus ergo meum.Non tamen ex propriis dicam que verba sequntur,Set velut instructus nuncius illa fero.Lectus vt est variis florum de germine fauus,Lectaque diuerso litore concha venit,Sic michi diuersa tribuerunt hoc opus ora,Et visus varii sunt michi causa libri:80Doctorum veterum mea carmina fortificandoPluribus exemplis scripta fuisse reor.Vox clamantis erit nomenque voluminis huius,Quod sibi scripta noui verba doloris habet.
Multa quidem vidi diuersaque multa notaui,
Que tibi vult meminens scribere penna sequens:
Non tamen inceptis ego musas inuoco, nec diis
Immolo, set solo sacrificabo deo.
Spiritus alme deus, accendens pectore sensus,
Intima tu serui pectoris vre tui:
Inque tuo, Criste, laxabo nomine rethe,
Vt mea mens capiat que sibi grata petit.
Inceptum per te perfecto fine fruatur
Hoc opus ad laudem nominis, oro, tui.10
Qui legis hec eciam, te supplico, vir, quod honeste
Scripta feras, viciis nec memor esto meis:
Rem non personam, mentem non corpus in ista
Suscipe materia, sum miser ipse quia.
Res preciosa tamen in vili sepe Minera
Restat, et extracta commoditate placet:
Hoc quod in hiis scriptis tibi dat virtutis honestas
Carpe, nec vlla tumens vlteriora pete.
Si te perstimulet stilus hic stillatus in aure,
Sit racio medicus mulceat inde graue:31220
Et si compositis verbis non vtar, vt illis
Metra perornentur, cerne quid ipsa notant:
Et rudis ipse rude si quid tractauero, culpe
Qui legis hoc parce, quod latet intus habe:
Et si metra meis incongrua versibus errent,
Que sibi vult animus congrua vota cape.
Rethorice folia quamuis formalia desint,
Materie fructus non erit inde minor:
Sint licet hii versus modice virtutis ad extra,313
Interior virtus ordine maior erit.30
Quamuis sensus hebes obstet, tamen absque rubore
Que mea simplicitas sufficit illa dabo.
In sene scire parum multum solet esse pudori
Temporis amissi pre grauitate sui;
Set modo siqua sapit docet aut prouisa senectus,
Vix tamen hec grata vox iuuenilis habet.
Que scribunt veteres, licet ex feruore studentes,
Raro solent pueris dicta placere satis;
Obloquioque suo quamuis tamen ora canina
Latrent, non fugiam quin magis ista canam.40
De saxis oleum, de petra mel tibi sugge,
Deque rudi dociles carmine sume notas.
Quicquid ad interius morum scriptura propinat,
Doctrine causa debet habere locum:
Verba per os asini qui protulit, hic mea spes est,
Eius vt ad laudem cercius ore loquar.
Ergo recede mee detractor simplicitati,
Nec mea scripta queat rodere liuor edax:
Lite vacent aures lectoris et obuia cedant
Murmura, differ opus, invida turba, tuum.50
Si tamen incendat Sinon Excetraque sufflet,314
Non minus inceptum tendo parare stilum.
Est oculus cecus, aurisque manet quasi surda,
Qui nichil vt sapiat cordis ad yma ferunt;
Et si cor sapiat quod non docet, est quasi pruna
Ignea, sub cinere dummodo tecta latet.
Nil fert sub modio lucens candela reconsa,
Pectoris aut sensus ore negante loqui.
Quid si pauca sciam, numquid michi scribere pauce
Competit, immo iuuat alter vt illa sciat.60
De modicis igitur modicum dabo pauper, et inde
Malo valere parum quam valuisse nichil.
Non miser est talis, aliquid qui non dare possit;
Si dare non possum munera, verba dabo.
Attamen in domino credenti nulla facultas
Est impossibilis, dum bene sentit opus.
Gracia quem Cristi ditat, non indiget ille;
Quem deus augmentat possidet immo satis:
Grandia de modico sensu quandoque parantur,
Paruaque sepe manus predia magna facit:70
Sepius ingentes lux pellit parua tenebras,
Riuulus et dulces sepe ministrat aquas.
Constat difficile iustum nichil esse volenti;
Vt volo, sic verbum det deus ergo meum.
Non tamen ex propriis dicam que verba sequntur,
Set velut instructus nuncius illa fero.
Lectus vt est variis florum de germine fauus,
Lectaque diuerso litore concha venit,
Sic michi diuersa tribuerunt hoc opus ora,
Et visus varii sunt michi causa libri:80
Doctorum veterum mea carmina fortificando
Pluribus exemplis scripta fuisse reor.
Vox clamantis erit nomenque voluminis huius,
Quod sibi scripta noui verba doloris habet.
Hic dicit, secundum quod de clamore communi audiuit, qualiter status et ordo mundi precipue in partibus istis in peius multipliciter variantur; et quomodo super hoc vnusquisque fortunam accusat.
Incipit liber Secundus.
Capmi.Incausti specie lacrimas dabo, de quibus ipseScribam cum calamo de grauitate nouo.Esse virum vanum Salomon dat et omnia vana,Datque nichil firmum preter amare deum.Quotquot nascuntur vox illis prima doloris,Incipit a fletu viuere quisquis homo:Omnes post lauacrum temptacio multa fatigat,Demonis ars, carnis pugna, cupido grauis:315Nunc stat et abstat homo, flat et efflat, floret et aret,316Nec manet vllus ei firmus in orbe gradus.10Incipit ecce mori vir, cum iam fuderit aluoMater eum, quem post terminat hora breuis:Infantem fletus, puerum scola, luxus adultum,Ambicioque virum vexat auara senem;Sola nec vna dies homini tam leta ministrat,Quin dolor ex aliqua parte nocebit ei.Si tamen esse potest quod felix esset in orbe,Dudum felices nos dedit esse deus:Quicquid summa manus potuit conferre creatis,Contulit hoc nobis prosperitatis opus.20Huius erat vite, si que sit, gloria summe,Nobis pre reliquis amplificata magis.Tuncque fuisse deum nobis specialius omniConuersum plebe clamor vbique fuit:Famaque sic mundi, nobisque beacius omniTempus erat populo nuper; et ecce modoTurpiter extincta sunt nostra beata vetustaTempora, nam presens torquet amara dies.Quam cito venerunt sortis melioris honores,Tam cito decasum prosperitatis habent:30Nos cito floruimus, set flos erat ille caducus,Flammaque de stipula nostra fit illa breuis;Set labor et cure fortunaque moribus impar,Quod fuit excelsum iam sine lege ruunt.Nostra per inmensas ibant preconia gentes,Que modo mutata sorte pericla ferunt.Querunt propterea plures cur tempus et auraStat modo deterius quam solet esse prius:Querunt cur tanta nobis quasi cotidianaAssunt insolita nunc grauiora mala:40Nam nichil in terra contingens fit sine causa,Sicut Iob docuit, qui mala multa tulit.Se tamen inmunes cause communiter omnesDicunt, vt si quis non foret inde reus;Accusant etenim fortunam iam variatam,Dicentes quod ea stat magis inde rea.Fortunam reprobat nunc omnis homo, quia mutatEt vertit subito quod fuit ante retro;Hocque potest speculo quisquis discernere nostro,Que fuerat dulcis nunc fit amara nimis.50
Capmi.Incausti specie lacrimas dabo, de quibus ipseScribam cum calamo de grauitate nouo.Esse virum vanum Salomon dat et omnia vana,Datque nichil firmum preter amare deum.Quotquot nascuntur vox illis prima doloris,Incipit a fletu viuere quisquis homo:Omnes post lauacrum temptacio multa fatigat,Demonis ars, carnis pugna, cupido grauis:315Nunc stat et abstat homo, flat et efflat, floret et aret,316Nec manet vllus ei firmus in orbe gradus.10Incipit ecce mori vir, cum iam fuderit aluoMater eum, quem post terminat hora breuis:Infantem fletus, puerum scola, luxus adultum,Ambicioque virum vexat auara senem;Sola nec vna dies homini tam leta ministrat,Quin dolor ex aliqua parte nocebit ei.Si tamen esse potest quod felix esset in orbe,Dudum felices nos dedit esse deus:Quicquid summa manus potuit conferre creatis,Contulit hoc nobis prosperitatis opus.20Huius erat vite, si que sit, gloria summe,Nobis pre reliquis amplificata magis.Tuncque fuisse deum nobis specialius omniConuersum plebe clamor vbique fuit:Famaque sic mundi, nobisque beacius omniTempus erat populo nuper; et ecce modoTurpiter extincta sunt nostra beata vetustaTempora, nam presens torquet amara dies.Quam cito venerunt sortis melioris honores,Tam cito decasum prosperitatis habent:30Nos cito floruimus, set flos erat ille caducus,Flammaque de stipula nostra fit illa breuis;Set labor et cure fortunaque moribus impar,Quod fuit excelsum iam sine lege ruunt.Nostra per inmensas ibant preconia gentes,Que modo mutata sorte pericla ferunt.Querunt propterea plures cur tempus et auraStat modo deterius quam solet esse prius:Querunt cur tanta nobis quasi cotidianaAssunt insolita nunc grauiora mala:40Nam nichil in terra contingens fit sine causa,Sicut Iob docuit, qui mala multa tulit.Se tamen inmunes cause communiter omnesDicunt, vt si quis non foret inde reus;Accusant etenim fortunam iam variatam,Dicentes quod ea stat magis inde rea.Fortunam reprobat nunc omnis homo, quia mutatEt vertit subito quod fuit ante retro;Hocque potest speculo quisquis discernere nostro,Que fuerat dulcis nunc fit amara nimis.50
Capmi.Incausti specie lacrimas dabo, de quibus ipseScribam cum calamo de grauitate nouo.Esse virum vanum Salomon dat et omnia vana,Datque nichil firmum preter amare deum.Quotquot nascuntur vox illis prima doloris,Incipit a fletu viuere quisquis homo:Omnes post lauacrum temptacio multa fatigat,Demonis ars, carnis pugna, cupido grauis:315Nunc stat et abstat homo, flat et efflat, floret et aret,316Nec manet vllus ei firmus in orbe gradus.10Incipit ecce mori vir, cum iam fuderit aluoMater eum, quem post terminat hora breuis:Infantem fletus, puerum scola, luxus adultum,Ambicioque virum vexat auara senem;Sola nec vna dies homini tam leta ministrat,Quin dolor ex aliqua parte nocebit ei.Si tamen esse potest quod felix esset in orbe,Dudum felices nos dedit esse deus:Quicquid summa manus potuit conferre creatis,Contulit hoc nobis prosperitatis opus.20Huius erat vite, si que sit, gloria summe,Nobis pre reliquis amplificata magis.Tuncque fuisse deum nobis specialius omniConuersum plebe clamor vbique fuit:Famaque sic mundi, nobisque beacius omniTempus erat populo nuper; et ecce modoTurpiter extincta sunt nostra beata vetustaTempora, nam presens torquet amara dies.Quam cito venerunt sortis melioris honores,Tam cito decasum prosperitatis habent:30Nos cito floruimus, set flos erat ille caducus,Flammaque de stipula nostra fit illa breuis;Set labor et cure fortunaque moribus impar,Quod fuit excelsum iam sine lege ruunt.Nostra per inmensas ibant preconia gentes,Que modo mutata sorte pericla ferunt.Querunt propterea plures cur tempus et auraStat modo deterius quam solet esse prius:Querunt cur tanta nobis quasi cotidianaAssunt insolita nunc grauiora mala:40Nam nichil in terra contingens fit sine causa,Sicut Iob docuit, qui mala multa tulit.Se tamen inmunes cause communiter omnesDicunt, vt si quis non foret inde reus;Accusant etenim fortunam iam variatam,Dicentes quod ea stat magis inde rea.Fortunam reprobat nunc omnis homo, quia mutatEt vertit subito quod fuit ante retro;Hocque potest speculo quisquis discernere nostro,Que fuerat dulcis nunc fit amara nimis.50
Capmi.
Incausti specie lacrimas dabo, de quibus ipse
Scribam cum calamo de grauitate nouo.
Esse virum vanum Salomon dat et omnia vana,
Datque nichil firmum preter amare deum.
Quotquot nascuntur vox illis prima doloris,
Incipit a fletu viuere quisquis homo:
Omnes post lauacrum temptacio multa fatigat,
Demonis ars, carnis pugna, cupido grauis:315
Nunc stat et abstat homo, flat et efflat, floret et aret,316
Nec manet vllus ei firmus in orbe gradus.10
Incipit ecce mori vir, cum iam fuderit aluo
Mater eum, quem post terminat hora breuis:
Infantem fletus, puerum scola, luxus adultum,
Ambicioque virum vexat auara senem;
Sola nec vna dies homini tam leta ministrat,
Quin dolor ex aliqua parte nocebit ei.
Si tamen esse potest quod felix esset in orbe,
Dudum felices nos dedit esse deus:
Quicquid summa manus potuit conferre creatis,
Contulit hoc nobis prosperitatis opus.20
Huius erat vite, si que sit, gloria summe,
Nobis pre reliquis amplificata magis.
Tuncque fuisse deum nobis specialius omni
Conuersum plebe clamor vbique fuit:
Famaque sic mundi, nobisque beacius omni
Tempus erat populo nuper; et ecce modo
Turpiter extincta sunt nostra beata vetusta
Tempora, nam presens torquet amara dies.
Quam cito venerunt sortis melioris honores,
Tam cito decasum prosperitatis habent:30
Nos cito floruimus, set flos erat ille caducus,
Flammaque de stipula nostra fit illa breuis;
Set labor et cure fortunaque moribus impar,
Quod fuit excelsum iam sine lege ruunt.
Nostra per inmensas ibant preconia gentes,
Que modo mutata sorte pericla ferunt.
Querunt propterea plures cur tempus et aura
Stat modo deterius quam solet esse prius:
Querunt cur tanta nobis quasi cotidiana
Assunt insolita nunc grauiora mala:40
Nam nichil in terra contingens fit sine causa,
Sicut Iob docuit, qui mala multa tulit.
Se tamen inmunes cause communiter omnes
Dicunt, vt si quis non foret inde reus;
Accusant etenim fortunam iam variatam,
Dicentes quod ea stat magis inde rea.
Fortunam reprobat nunc omnis homo, quia mutat
Et vertit subito quod fuit ante retro;
Hocque potest speculo quisquis discernere nostro,
Que fuerat dulcis nunc fit amara nimis.50
Hic corripit fortunam et sui euentus inconstanciam deplangit.
Capm. ii.O tibi que nomen fortune concipis, illosQuos prius exaltas cur violenta premis?Hiis quibus extiteras pia mater dira nouercaEfficeris, vario preuaricata dolo:Quos conformasti tua sors dissoluit in iram,Quos magis vnisti spergis in omne malum.317Si pudor in facie fallente tua foret vllus,Te quibus associas non inimica fores.Dudum flore rosa fueras, set mole perurensNunc vrtica grauas quos refouere soles:60Mobilis est tua rota nimis, subito quoque motuDiuitis ac inopis alterat ipsa status.Malo set a fundo conscendere summa rotarum,Quam quod ab excelso lapsus ad yma cadam:De super in subtus absit, de sub michi supra318Adueniat, namque prospera lapsa nocent.Est nam felicem puto maxima pena fuisse,Quam miser in vita posset habere sua.Est o quam verum, quod habenti multa dabuntur,Qui tenet et pauca perdere debet ea!70Hoc patet in nobis, quibus olim magnificatisGens quasi tota simul subdita colla dabat.Patria nulla fuit, vbi nos in honore locatiNon fuimus, set nunc laus vetus exul abest:Omnis enim terra nobis querebat haberePacem, nunc guerras hostis vbique petit.Qui plana fronte dudum comparuit, ecceCornua pretendens obuius ipse venit;Et qui cornutus fuerat, nunc fronte reflexa,Cornibus amissis, vix loca tutus habet.80Que fuerat terra bene fortunata per omne,Dicunt fortunam iam periisse suam.Dic set, fortuna, si tu culpabilis extas;Credo tamen causa nulla sit inde tua:Det quamuis variam popularis vox tibi famam,Attamen ore meo te nichil esse puto.Quicquid agant alii, non possum credere sorti,Saltem dumque deus sit super omne potens.Non te fortunam quicquid michi ponere credam,Vt gens que sortem murmurat esse tuam:90Hac tamen in carta, que sit sibi ficta figura,Scribere decreui, set nichil inde michi.
Capm. ii.O tibi que nomen fortune concipis, illosQuos prius exaltas cur violenta premis?Hiis quibus extiteras pia mater dira nouercaEfficeris, vario preuaricata dolo:Quos conformasti tua sors dissoluit in iram,Quos magis vnisti spergis in omne malum.317Si pudor in facie fallente tua foret vllus,Te quibus associas non inimica fores.Dudum flore rosa fueras, set mole perurensNunc vrtica grauas quos refouere soles:60Mobilis est tua rota nimis, subito quoque motuDiuitis ac inopis alterat ipsa status.Malo set a fundo conscendere summa rotarum,Quam quod ab excelso lapsus ad yma cadam:De super in subtus absit, de sub michi supra318Adueniat, namque prospera lapsa nocent.Est nam felicem puto maxima pena fuisse,Quam miser in vita posset habere sua.Est o quam verum, quod habenti multa dabuntur,Qui tenet et pauca perdere debet ea!70Hoc patet in nobis, quibus olim magnificatisGens quasi tota simul subdita colla dabat.Patria nulla fuit, vbi nos in honore locatiNon fuimus, set nunc laus vetus exul abest:Omnis enim terra nobis querebat haberePacem, nunc guerras hostis vbique petit.Qui plana fronte dudum comparuit, ecceCornua pretendens obuius ipse venit;Et qui cornutus fuerat, nunc fronte reflexa,Cornibus amissis, vix loca tutus habet.80Que fuerat terra bene fortunata per omne,Dicunt fortunam iam periisse suam.Dic set, fortuna, si tu culpabilis extas;Credo tamen causa nulla sit inde tua:Det quamuis variam popularis vox tibi famam,Attamen ore meo te nichil esse puto.Quicquid agant alii, non possum credere sorti,Saltem dumque deus sit super omne potens.Non te fortunam quicquid michi ponere credam,Vt gens que sortem murmurat esse tuam:90Hac tamen in carta, que sit sibi ficta figura,Scribere decreui, set nichil inde michi.
Capm. ii.O tibi que nomen fortune concipis, illosQuos prius exaltas cur violenta premis?Hiis quibus extiteras pia mater dira nouercaEfficeris, vario preuaricata dolo:Quos conformasti tua sors dissoluit in iram,Quos magis vnisti spergis in omne malum.317Si pudor in facie fallente tua foret vllus,Te quibus associas non inimica fores.Dudum flore rosa fueras, set mole perurensNunc vrtica grauas quos refouere soles:60Mobilis est tua rota nimis, subito quoque motuDiuitis ac inopis alterat ipsa status.Malo set a fundo conscendere summa rotarum,Quam quod ab excelso lapsus ad yma cadam:De super in subtus absit, de sub michi supra318Adueniat, namque prospera lapsa nocent.Est nam felicem puto maxima pena fuisse,Quam miser in vita posset habere sua.Est o quam verum, quod habenti multa dabuntur,Qui tenet et pauca perdere debet ea!70Hoc patet in nobis, quibus olim magnificatisGens quasi tota simul subdita colla dabat.Patria nulla fuit, vbi nos in honore locatiNon fuimus, set nunc laus vetus exul abest:Omnis enim terra nobis querebat haberePacem, nunc guerras hostis vbique petit.Qui plana fronte dudum comparuit, ecceCornua pretendens obuius ipse venit;Et qui cornutus fuerat, nunc fronte reflexa,Cornibus amissis, vix loca tutus habet.80Que fuerat terra bene fortunata per omne,Dicunt fortunam iam periisse suam.Dic set, fortuna, si tu culpabilis extas;Credo tamen causa nulla sit inde tua:Det quamuis variam popularis vox tibi famam,Attamen ore meo te nichil esse puto.Quicquid agant alii, non possum credere sorti,Saltem dumque deus sit super omne potens.Non te fortunam quicquid michi ponere credam,Vt gens que sortem murmurat esse tuam:90Hac tamen in carta, que sit sibi ficta figura,Scribere decreui, set nichil inde michi.
Capm. ii.
O tibi que nomen fortune concipis, illos
Quos prius exaltas cur violenta premis?
Hiis quibus extiteras pia mater dira nouerca
Efficeris, vario preuaricata dolo:
Quos conformasti tua sors dissoluit in iram,
Quos magis vnisti spergis in omne malum.317
Si pudor in facie fallente tua foret vllus,
Te quibus associas non inimica fores.
Dudum flore rosa fueras, set mole perurens
Nunc vrtica grauas quos refouere soles:60
Mobilis est tua rota nimis, subito quoque motu
Diuitis ac inopis alterat ipsa status.
Malo set a fundo conscendere summa rotarum,
Quam quod ab excelso lapsus ad yma cadam:
De super in subtus absit, de sub michi supra318
Adueniat, namque prospera lapsa nocent.
Est nam felicem puto maxima pena fuisse,
Quam miser in vita posset habere sua.
Est o quam verum, quod habenti multa dabuntur,
Qui tenet et pauca perdere debet ea!70
Hoc patet in nobis, quibus olim magnificatis
Gens quasi tota simul subdita colla dabat.
Patria nulla fuit, vbi nos in honore locati
Non fuimus, set nunc laus vetus exul abest:
Omnis enim terra nobis querebat habere
Pacem, nunc guerras hostis vbique petit.
Qui plana fronte dudum comparuit, ecce
Cornua pretendens obuius ipse venit;
Et qui cornutus fuerat, nunc fronte reflexa,
Cornibus amissis, vix loca tutus habet.80
Que fuerat terra bene fortunata per omne,
Dicunt fortunam iam periisse suam.
Dic set, fortuna, si tu culpabilis extas;
Credo tamen causa nulla sit inde tua:
Det quamuis variam popularis vox tibi famam,
Attamen ore meo te nichil esse puto.
Quicquid agant alii, non possum credere sorti,
Saltem dumque deus sit super omne potens.
Non te fortunam quicquid michi ponere credam,
Vt gens que sortem murmurat esse tuam:90
Hac tamen in carta, que sit sibi ficta figura,
Scribere decreui, set nichil inde michi.
Hic describit fortunam secundum aliquos, qui sortem fortune dicunt esse et casum.
Capm. iii.O fortuna, tibi quod aperte dicitur audi,Inconstans animi, que nec es hic nec ibi:Es facie bina, quarum deformiter vnaRespicit, ex et ea fulminat ira tua;Altera felici vultu candescit, et ipsiHanc qui conspiciunt, prospera cuncta gerunt.Sic odiosa tua facies et amabilis illaAnxia corda leuat sepeque leta ruit:100Ex oculo primo ploras, ridesque secundo,Ac econuerso, te neque noscet homo.Dum geris aspectum duplum variata per orbem,Non te simplicibus constat inire viis.Prosperitate tua stetero si letus in orbe,Dum puto securo stare, repente cado;Et timet incerta cor sepe doloris in vmbra,Cum michi leticia cras venit ecce noua.Omnia suntque tuo tenui pendencia filo,Qui plus credit eis fallitur atque magis;110Sique leues oculi sint ictus, sunt leuioraOrdine precipiti pendula fata tua.Munera nulla iuuant vt te possint retinere,Nec domus est certa que stat in orbe tua.Tu grauior saxis, leuior tu quam leuis aura,Asperior spinis, mollior atque rosis:Tu leuior foliis tunc cum sine pondere siccisMobilibus ventis arida facta volant;Et minus est in te, quam summa pondus arista,Que leuis assiduis solibus vsta riget.120Tu modo clara dies, modo nox terrore repleta;Tu modo pacifica, cras petis arma tua:Nunc tua deliciis sors fulget, nunc et amarisPallet, vt incerta des bona desque mala:Parca que larga manu tu singula premia confers,Ac aufers cui vis, sic tua fata geris.Non Iris tot diuersos in nube colores,Marcius aut varia tempora Mensis habet,Quin magis in mille partes tua tempora scindis,Omnia dissimili tincta colore gerens.130Est meretrice tuus amor et fallacior omni,Et velut vnda maris sic venis atque redis:Nemo sciet sero que sit tua mane voluntas,Nam tua mens centri nescit habere locum:Omne genus lustras, nec in vllo firma recumbis,Turbinis et vento te facis esse parem.Non tua conceptam michi firmant oscula pacem,Nam tua principia finis habere negat:Est sine radice tua plantula, nec diuturniFloris habet laudem, namque repente cadit.140Quod sibi permaneat tua nil sapiencia confert,Set sunt ambigua singula dona tua:Est tua prosperitas aduersis proxima dampnis,Et tua, si que sit, gloria rite breuis.
Capm. iii.O fortuna, tibi quod aperte dicitur audi,Inconstans animi, que nec es hic nec ibi:Es facie bina, quarum deformiter vnaRespicit, ex et ea fulminat ira tua;Altera felici vultu candescit, et ipsiHanc qui conspiciunt, prospera cuncta gerunt.Sic odiosa tua facies et amabilis illaAnxia corda leuat sepeque leta ruit:100Ex oculo primo ploras, ridesque secundo,Ac econuerso, te neque noscet homo.Dum geris aspectum duplum variata per orbem,Non te simplicibus constat inire viis.Prosperitate tua stetero si letus in orbe,Dum puto securo stare, repente cado;Et timet incerta cor sepe doloris in vmbra,Cum michi leticia cras venit ecce noua.Omnia suntque tuo tenui pendencia filo,Qui plus credit eis fallitur atque magis;110Sique leues oculi sint ictus, sunt leuioraOrdine precipiti pendula fata tua.Munera nulla iuuant vt te possint retinere,Nec domus est certa que stat in orbe tua.Tu grauior saxis, leuior tu quam leuis aura,Asperior spinis, mollior atque rosis:Tu leuior foliis tunc cum sine pondere siccisMobilibus ventis arida facta volant;Et minus est in te, quam summa pondus arista,Que leuis assiduis solibus vsta riget.120Tu modo clara dies, modo nox terrore repleta;Tu modo pacifica, cras petis arma tua:Nunc tua deliciis sors fulget, nunc et amarisPallet, vt incerta des bona desque mala:Parca que larga manu tu singula premia confers,Ac aufers cui vis, sic tua fata geris.Non Iris tot diuersos in nube colores,Marcius aut varia tempora Mensis habet,Quin magis in mille partes tua tempora scindis,Omnia dissimili tincta colore gerens.130Est meretrice tuus amor et fallacior omni,Et velut vnda maris sic venis atque redis:Nemo sciet sero que sit tua mane voluntas,Nam tua mens centri nescit habere locum:Omne genus lustras, nec in vllo firma recumbis,Turbinis et vento te facis esse parem.Non tua conceptam michi firmant oscula pacem,Nam tua principia finis habere negat:Est sine radice tua plantula, nec diuturniFloris habet laudem, namque repente cadit.140Quod sibi permaneat tua nil sapiencia confert,Set sunt ambigua singula dona tua:Est tua prosperitas aduersis proxima dampnis,Et tua, si que sit, gloria rite breuis.
Capm. iii.O fortuna, tibi quod aperte dicitur audi,Inconstans animi, que nec es hic nec ibi:Es facie bina, quarum deformiter vnaRespicit, ex et ea fulminat ira tua;Altera felici vultu candescit, et ipsiHanc qui conspiciunt, prospera cuncta gerunt.Sic odiosa tua facies et amabilis illaAnxia corda leuat sepeque leta ruit:100Ex oculo primo ploras, ridesque secundo,Ac econuerso, te neque noscet homo.Dum geris aspectum duplum variata per orbem,Non te simplicibus constat inire viis.Prosperitate tua stetero si letus in orbe,Dum puto securo stare, repente cado;Et timet incerta cor sepe doloris in vmbra,Cum michi leticia cras venit ecce noua.Omnia suntque tuo tenui pendencia filo,Qui plus credit eis fallitur atque magis;110Sique leues oculi sint ictus, sunt leuioraOrdine precipiti pendula fata tua.Munera nulla iuuant vt te possint retinere,Nec domus est certa que stat in orbe tua.Tu grauior saxis, leuior tu quam leuis aura,Asperior spinis, mollior atque rosis:Tu leuior foliis tunc cum sine pondere siccisMobilibus ventis arida facta volant;Et minus est in te, quam summa pondus arista,Que leuis assiduis solibus vsta riget.120Tu modo clara dies, modo nox terrore repleta;Tu modo pacifica, cras petis arma tua:Nunc tua deliciis sors fulget, nunc et amarisPallet, vt incerta des bona desque mala:Parca que larga manu tu singula premia confers,Ac aufers cui vis, sic tua fata geris.Non Iris tot diuersos in nube colores,Marcius aut varia tempora Mensis habet,Quin magis in mille partes tua tempora scindis,Omnia dissimili tincta colore gerens.130Est meretrice tuus amor et fallacior omni,Et velut vnda maris sic venis atque redis:Nemo sciet sero que sit tua mane voluntas,Nam tua mens centri nescit habere locum:Omne genus lustras, nec in vllo firma recumbis,Turbinis et vento te facis esse parem.Non tua conceptam michi firmant oscula pacem,Nam tua principia finis habere negat:Est sine radice tua plantula, nec diuturniFloris habet laudem, namque repente cadit.140Quod sibi permaneat tua nil sapiencia confert,Set sunt ambigua singula dona tua:Est tua prosperitas aduersis proxima dampnis,Et tua, si que sit, gloria rite breuis.
Capm. iii.
O fortuna, tibi quod aperte dicitur audi,
Inconstans animi, que nec es hic nec ibi:
Es facie bina, quarum deformiter vna
Respicit, ex et ea fulminat ira tua;
Altera felici vultu candescit, et ipsi
Hanc qui conspiciunt, prospera cuncta gerunt.
Sic odiosa tua facies et amabilis illa
Anxia corda leuat sepeque leta ruit:100
Ex oculo primo ploras, ridesque secundo,
Ac econuerso, te neque noscet homo.
Dum geris aspectum duplum variata per orbem,
Non te simplicibus constat inire viis.
Prosperitate tua stetero si letus in orbe,
Dum puto securo stare, repente cado;
Et timet incerta cor sepe doloris in vmbra,
Cum michi leticia cras venit ecce noua.
Omnia suntque tuo tenui pendencia filo,
Qui plus credit eis fallitur atque magis;110
Sique leues oculi sint ictus, sunt leuiora
Ordine precipiti pendula fata tua.
Munera nulla iuuant vt te possint retinere,
Nec domus est certa que stat in orbe tua.
Tu grauior saxis, leuior tu quam leuis aura,
Asperior spinis, mollior atque rosis:
Tu leuior foliis tunc cum sine pondere siccis
Mobilibus ventis arida facta volant;
Et minus est in te, quam summa pondus arista,
Que leuis assiduis solibus vsta riget.120
Tu modo clara dies, modo nox terrore repleta;
Tu modo pacifica, cras petis arma tua:
Nunc tua deliciis sors fulget, nunc et amaris
Pallet, vt incerta des bona desque mala:
Parca que larga manu tu singula premia confers,
Ac aufers cui vis, sic tua fata geris.
Non Iris tot diuersos in nube colores,
Marcius aut varia tempora Mensis habet,
Quin magis in mille partes tua tempora scindis,
Omnia dissimili tincta colore gerens.130
Est meretrice tuus amor et fallacior omni,
Et velut vnda maris sic venis atque redis:
Nemo sciet sero que sit tua mane voluntas,
Nam tua mens centri nescit habere locum:
Omne genus lustras, nec in vllo firma recumbis,
Turbinis et vento te facis esse parem.
Non tua conceptam michi firmant oscula pacem,
Nam tua principia finis habere negat:
Est sine radice tua plantula, nec diuturni
Floris habet laudem, namque repente cadit.140
Quod sibi permaneat tua nil sapiencia confert,
Set sunt ambigua singula dona tua:
Est tua prosperitas aduersis proxima dampnis,
Et tua, si que sit, gloria rite breuis.
Hic tractat vlterius de mutacione fortune secundum quod dicunt: concludit tamen in fine, quod neque sorte aut casu, set ex meritis vel demeritis sunt, ea que hominibus contingunt.
Capm. iiii.Frustrantur cuncti querentes gaudia mundi,Nam fortuna nequit mel sine felle dare:Invidie comes est melior fortuna, nec vmquamFida satis cuiquam, mobilis immo manet.Quis miser ignarus fortune nesciat actus?Quod dat idem tollit, infima summa facit.150Fert vt luna suam fortuna perambula speram,Decrescit subito, crescit et illa cito:319Crescit, decrescit, stabilis nec in ordine sistit,320Est nunc subtus ea, nunc et in orbe supra.Regnabo, regno, regnaui, sum sine regno,Omnes sic breuiter decipit illud iter.Motibus innumeris variare momenta dierum,Omne quod instituunt fata perire sinunt.Quando fauet fortuna caue, rota namque rotundaVertit, et inferius que tulit alta premit:160Quos vocat eicit, erigit, obruit, omnia voluit,Esse suum proprium vendicat ipsa dolum.Passibus ambiguis fortuna volubilis errat,Et manet in nullo cotidiana loco:En rapuit quodcumque dedit fortuna beatum,Fit macer et subito qui modo crassus erat.Dum iuuat et vultu ridet fortuna sereno,Prospera tunc cuncta regna sequntur opes:321Cum fugit illa, simul fugiunt, nec noscitur illeAgminibus comitum qui modo cinctus erat.170Monstrat in exemplis anni mutabile tempus,Quam fortuna suis stat varianda modis.Non est fortuna talis quin fallat amica,Dum mentita sue lex regit acta rote.322Hec rota continue per girum de leuitateVertitur, et nullo tempore fixa manet:Hec rota personas mundi non excipit vllas;Hec rota castigat, soluit, et omne ligat.Non illam flectis precibus, non munere mulces,Non nullis lacrimis nemo mouebit eam:180Non sexus, non condicio, non ordo vel etas,Nil compellit eam cum pietate pati.Ciuis et agricola, rex, rusticus, albus et ater,Doctus et insipiens, diues inopsque simul,Mitis et impaciens, pius, atrox, equs, iniqus,Sunt in iudicio, iudice sorte, pares.Hos premit, hos releuat, leuat hos vt ad yma retrudat,Interutrumque iocat quos ad vtrumque vocat:Ludit et illudit rebus, cum lubricus axisLabitur et secum lubrica queque facit.190Hec rota nugatrix sic girovagatur eodemMotu, ne possit rebus inesse quies.Impetus euertit quicquid fortuna ministratProspera, nec stabilem contulit ipsa statum.Heu! cur tanta fuit concessa potencia tali,Cui nichil est iure iuris in orbe datum?Si quid iuris habet, surrepcio dicitur esse,Nam de iure nichil quo dominetur habet.Sic dicunt homines, qui credunt omnia casuQuod deus extruxit ipsa mouere potest:200Set fortuna tamen nichil est, neque sors, neque fatum,Rebus in humanis nil quoque casus habet:Set sibi quisque suam sortem facit, et sibi casumVt libet incurrit, et sibi fata creat;Atque voluntatis mens libera quod facit actumPro variis meritis nomine sortis habet.Debet enim semper sors esse pedisseca mentis,Ex qua sortitur quod sibi nomen erit:Si bene vis, sequitur bona sors; si vis male, sortemPro motu mentis efficis esse malam.210Si super astra leues virtutum culmine mentem,Te fortuna sue ducit ad alta rote:Set si subrueris viciorum mole, repenteTecum fortunam ducis ad yma tuam.Expedit vt sortem declines deteriorem,Dum tuus est animus liber vtrumque sequi.
Capm. iiii.Frustrantur cuncti querentes gaudia mundi,Nam fortuna nequit mel sine felle dare:Invidie comes est melior fortuna, nec vmquamFida satis cuiquam, mobilis immo manet.Quis miser ignarus fortune nesciat actus?Quod dat idem tollit, infima summa facit.150Fert vt luna suam fortuna perambula speram,Decrescit subito, crescit et illa cito:319Crescit, decrescit, stabilis nec in ordine sistit,320Est nunc subtus ea, nunc et in orbe supra.Regnabo, regno, regnaui, sum sine regno,Omnes sic breuiter decipit illud iter.Motibus innumeris variare momenta dierum,Omne quod instituunt fata perire sinunt.Quando fauet fortuna caue, rota namque rotundaVertit, et inferius que tulit alta premit:160Quos vocat eicit, erigit, obruit, omnia voluit,Esse suum proprium vendicat ipsa dolum.Passibus ambiguis fortuna volubilis errat,Et manet in nullo cotidiana loco:En rapuit quodcumque dedit fortuna beatum,Fit macer et subito qui modo crassus erat.Dum iuuat et vultu ridet fortuna sereno,Prospera tunc cuncta regna sequntur opes:321Cum fugit illa, simul fugiunt, nec noscitur illeAgminibus comitum qui modo cinctus erat.170Monstrat in exemplis anni mutabile tempus,Quam fortuna suis stat varianda modis.Non est fortuna talis quin fallat amica,Dum mentita sue lex regit acta rote.322Hec rota continue per girum de leuitateVertitur, et nullo tempore fixa manet:Hec rota personas mundi non excipit vllas;Hec rota castigat, soluit, et omne ligat.Non illam flectis precibus, non munere mulces,Non nullis lacrimis nemo mouebit eam:180Non sexus, non condicio, non ordo vel etas,Nil compellit eam cum pietate pati.Ciuis et agricola, rex, rusticus, albus et ater,Doctus et insipiens, diues inopsque simul,Mitis et impaciens, pius, atrox, equs, iniqus,Sunt in iudicio, iudice sorte, pares.Hos premit, hos releuat, leuat hos vt ad yma retrudat,Interutrumque iocat quos ad vtrumque vocat:Ludit et illudit rebus, cum lubricus axisLabitur et secum lubrica queque facit.190Hec rota nugatrix sic girovagatur eodemMotu, ne possit rebus inesse quies.Impetus euertit quicquid fortuna ministratProspera, nec stabilem contulit ipsa statum.Heu! cur tanta fuit concessa potencia tali,Cui nichil est iure iuris in orbe datum?Si quid iuris habet, surrepcio dicitur esse,Nam de iure nichil quo dominetur habet.Sic dicunt homines, qui credunt omnia casuQuod deus extruxit ipsa mouere potest:200Set fortuna tamen nichil est, neque sors, neque fatum,Rebus in humanis nil quoque casus habet:Set sibi quisque suam sortem facit, et sibi casumVt libet incurrit, et sibi fata creat;Atque voluntatis mens libera quod facit actumPro variis meritis nomine sortis habet.Debet enim semper sors esse pedisseca mentis,Ex qua sortitur quod sibi nomen erit:Si bene vis, sequitur bona sors; si vis male, sortemPro motu mentis efficis esse malam.210Si super astra leues virtutum culmine mentem,Te fortuna sue ducit ad alta rote:Set si subrueris viciorum mole, repenteTecum fortunam ducis ad yma tuam.Expedit vt sortem declines deteriorem,Dum tuus est animus liber vtrumque sequi.
Capm. iiii.Frustrantur cuncti querentes gaudia mundi,Nam fortuna nequit mel sine felle dare:Invidie comes est melior fortuna, nec vmquamFida satis cuiquam, mobilis immo manet.Quis miser ignarus fortune nesciat actus?Quod dat idem tollit, infima summa facit.150Fert vt luna suam fortuna perambula speram,Decrescit subito, crescit et illa cito:319Crescit, decrescit, stabilis nec in ordine sistit,320Est nunc subtus ea, nunc et in orbe supra.Regnabo, regno, regnaui, sum sine regno,Omnes sic breuiter decipit illud iter.Motibus innumeris variare momenta dierum,Omne quod instituunt fata perire sinunt.Quando fauet fortuna caue, rota namque rotundaVertit, et inferius que tulit alta premit:160Quos vocat eicit, erigit, obruit, omnia voluit,Esse suum proprium vendicat ipsa dolum.Passibus ambiguis fortuna volubilis errat,Et manet in nullo cotidiana loco:En rapuit quodcumque dedit fortuna beatum,Fit macer et subito qui modo crassus erat.Dum iuuat et vultu ridet fortuna sereno,Prospera tunc cuncta regna sequntur opes:321Cum fugit illa, simul fugiunt, nec noscitur illeAgminibus comitum qui modo cinctus erat.170Monstrat in exemplis anni mutabile tempus,Quam fortuna suis stat varianda modis.Non est fortuna talis quin fallat amica,Dum mentita sue lex regit acta rote.322Hec rota continue per girum de leuitateVertitur, et nullo tempore fixa manet:Hec rota personas mundi non excipit vllas;Hec rota castigat, soluit, et omne ligat.Non illam flectis precibus, non munere mulces,Non nullis lacrimis nemo mouebit eam:180Non sexus, non condicio, non ordo vel etas,Nil compellit eam cum pietate pati.Ciuis et agricola, rex, rusticus, albus et ater,Doctus et insipiens, diues inopsque simul,Mitis et impaciens, pius, atrox, equs, iniqus,Sunt in iudicio, iudice sorte, pares.Hos premit, hos releuat, leuat hos vt ad yma retrudat,Interutrumque iocat quos ad vtrumque vocat:Ludit et illudit rebus, cum lubricus axisLabitur et secum lubrica queque facit.190Hec rota nugatrix sic girovagatur eodemMotu, ne possit rebus inesse quies.Impetus euertit quicquid fortuna ministratProspera, nec stabilem contulit ipsa statum.Heu! cur tanta fuit concessa potencia tali,Cui nichil est iure iuris in orbe datum?Si quid iuris habet, surrepcio dicitur esse,Nam de iure nichil quo dominetur habet.Sic dicunt homines, qui credunt omnia casuQuod deus extruxit ipsa mouere potest:200Set fortuna tamen nichil est, neque sors, neque fatum,Rebus in humanis nil quoque casus habet:Set sibi quisque suam sortem facit, et sibi casumVt libet incurrit, et sibi fata creat;Atque voluntatis mens libera quod facit actumPro variis meritis nomine sortis habet.Debet enim semper sors esse pedisseca mentis,Ex qua sortitur quod sibi nomen erit:Si bene vis, sequitur bona sors; si vis male, sortemPro motu mentis efficis esse malam.210Si super astra leues virtutum culmine mentem,Te fortuna sue ducit ad alta rote:Set si subrueris viciorum mole, repenteTecum fortunam ducis ad yma tuam.Expedit vt sortem declines deteriorem,Dum tuus est animus liber vtrumque sequi.
Capm. iiii.
Frustrantur cuncti querentes gaudia mundi,
Nam fortuna nequit mel sine felle dare:
Invidie comes est melior fortuna, nec vmquam
Fida satis cuiquam, mobilis immo manet.
Quis miser ignarus fortune nesciat actus?
Quod dat idem tollit, infima summa facit.150
Fert vt luna suam fortuna perambula speram,
Decrescit subito, crescit et illa cito:319
Crescit, decrescit, stabilis nec in ordine sistit,320
Est nunc subtus ea, nunc et in orbe supra.
Regnabo, regno, regnaui, sum sine regno,
Omnes sic breuiter decipit illud iter.
Motibus innumeris variare momenta dierum,
Omne quod instituunt fata perire sinunt.
Quando fauet fortuna caue, rota namque rotunda
Vertit, et inferius que tulit alta premit:160
Quos vocat eicit, erigit, obruit, omnia voluit,
Esse suum proprium vendicat ipsa dolum.
Passibus ambiguis fortuna volubilis errat,
Et manet in nullo cotidiana loco:
En rapuit quodcumque dedit fortuna beatum,
Fit macer et subito qui modo crassus erat.
Dum iuuat et vultu ridet fortuna sereno,
Prospera tunc cuncta regna sequntur opes:321
Cum fugit illa, simul fugiunt, nec noscitur ille
Agminibus comitum qui modo cinctus erat.170
Monstrat in exemplis anni mutabile tempus,
Quam fortuna suis stat varianda modis.
Non est fortuna talis quin fallat amica,
Dum mentita sue lex regit acta rote.322
Hec rota continue per girum de leuitate
Vertitur, et nullo tempore fixa manet:
Hec rota personas mundi non excipit vllas;
Hec rota castigat, soluit, et omne ligat.
Non illam flectis precibus, non munere mulces,
Non nullis lacrimis nemo mouebit eam:180
Non sexus, non condicio, non ordo vel etas,
Nil compellit eam cum pietate pati.
Ciuis et agricola, rex, rusticus, albus et ater,
Doctus et insipiens, diues inopsque simul,
Mitis et impaciens, pius, atrox, equs, iniqus,
Sunt in iudicio, iudice sorte, pares.
Hos premit, hos releuat, leuat hos vt ad yma retrudat,
Interutrumque iocat quos ad vtrumque vocat:
Ludit et illudit rebus, cum lubricus axis
Labitur et secum lubrica queque facit.190
Hec rota nugatrix sic girovagatur eodem
Motu, ne possit rebus inesse quies.
Impetus euertit quicquid fortuna ministrat
Prospera, nec stabilem contulit ipsa statum.
Heu! cur tanta fuit concessa potencia tali,
Cui nichil est iure iuris in orbe datum?
Si quid iuris habet, surrepcio dicitur esse,
Nam de iure nichil quo dominetur habet.
Sic dicunt homines, qui credunt omnia casu
Quod deus extruxit ipsa mouere potest:200
Set fortuna tamen nichil est, neque sors, neque fatum,
Rebus in humanis nil quoque casus habet:
Set sibi quisque suam sortem facit, et sibi casum
Vt libet incurrit, et sibi fata creat;
Atque voluntatis mens libera quod facit actum
Pro variis meritis nomine sortis habet.
Debet enim semper sors esse pedisseca mentis,
Ex qua sortitur quod sibi nomen erit:
Si bene vis, sequitur bona sors; si vis male, sortem
Pro motu mentis efficis esse malam.210
Si super astra leues virtutum culmine mentem,
Te fortuna sue ducit ad alta rote:
Set si subrueris viciorum mole, repente
Tecum fortunam ducis ad yma tuam.
Expedit vt sortem declines deteriorem,
Dum tuus est animus liber vtrumque sequi.
Hic dicit secundum scripturas et allegat, qualiter omnes creature homini iusto seruientes obediunt.
Capm. v.Dixerat ista deus, si que preceperit ipseQuis seruare velit, prospera reddet ei,Campos frugiferos, botris vinetaque plena,Temperiem solis et pluuialis aque;220Sidera compescet, Saturnum reddet amenum,Qui fuerat pestis tunc erit ipse salus;Inque suas metas gladius non transiet, immoDe virtute sua singula bella fugat.Sic pax, sic corpus sanum, sic copia rerumSunt homini iusto, dum timet ipse deum:Tempore quo iustus steterit, stant prospera secum,Sique cadat iustus, prospera iure cadent;Nam retrouersantur peruersi prospera iusti,Cumque malus fuerit, carpet et ipse mala.230Sic deus ex meritis disponit tempora nostris,Vt patet exemplis, si memoranda legis.Angelus hic cecum Raphael sanare TobiamEuolat e celis pronus in orbe viris:Imperio iusti nequeunt obstare subactiTortores baratri, set famulantur ei:Ac elementorum celestia corpora iustumSubdita iure colunt, et sua vota ferunt.In virtute dei sapiens dominabitur astra,323Totaque consequitur vis orizontis eum:240Circulus et ciclus, omnis quoque spera supremaSub pede sunt hominis quem iuuat ipse deus.Sol stetit in Gabaon iusto Iosue rogitante,Nec poterat gressus continuare suos;Imperio Iosue solis rota non fuit ausaCurrere, set cursus nescia fixa stetit:Stella quidem natum patefecit nuncia Cristum,Quo pacem iustis reddidit ipse deus.Aeream pestem legimus sanasseque sanctumGregorium Rome, subueniente prece.250Diuisit Moyses mare virga percuciente,Quo poterat populus siccus inire pedes:Firma fides Petri dum cepit credere CristiVerba, viam pedibus prebuit vnda maris:Propter Heliseum limpharum gurgite mersumFerrum transiliit desuper atque redit.Ignea tres pueros fornax suscepit Hebreos,Flamma set illesis victa pepercit eis.Terra set Hillario, que plana fuit prius, almoSe leuat, et sedes alta recepit eum:260Ex duris Moyse saxis heremique iubenteDum saliunt fluctus, gens bibit atque pecus:Montes rex Macedum diuisos consolidauit;Ex precibus iustis sic dedit esse deus.Omnis in orbe fera iusti virtute subactaEst, draco sicque leo, quos sibi subdit homo:324Namque per hoc iustum nouit Babilon Danielem,Romaque Siluestrum senserat esse sacrum.Aeris et volucres iussu Moysi ceciderunt,Inque cibos populi subiacuere dei:270Et piscis triduo Ione seruiuit in vndis,Dum Niniue portu ventre refudit eum.Omnia sic iusto patet vt diuina creataSubueniunt homini, subdita sunt et ei.O quam diues homo, quam magno munere felix,Cui totus soli subditur orbis honor!Felix pre cunctis, cui quicquid fabrica mundiContinet, assurgit et sua iussa facit.Si tamen econtra iustus sua verterit acta,325Illico peruersum senciet inde malum.280
Capm. v.Dixerat ista deus, si que preceperit ipseQuis seruare velit, prospera reddet ei,Campos frugiferos, botris vinetaque plena,Temperiem solis et pluuialis aque;220Sidera compescet, Saturnum reddet amenum,Qui fuerat pestis tunc erit ipse salus;Inque suas metas gladius non transiet, immoDe virtute sua singula bella fugat.Sic pax, sic corpus sanum, sic copia rerumSunt homini iusto, dum timet ipse deum:Tempore quo iustus steterit, stant prospera secum,Sique cadat iustus, prospera iure cadent;Nam retrouersantur peruersi prospera iusti,Cumque malus fuerit, carpet et ipse mala.230Sic deus ex meritis disponit tempora nostris,Vt patet exemplis, si memoranda legis.Angelus hic cecum Raphael sanare TobiamEuolat e celis pronus in orbe viris:Imperio iusti nequeunt obstare subactiTortores baratri, set famulantur ei:Ac elementorum celestia corpora iustumSubdita iure colunt, et sua vota ferunt.In virtute dei sapiens dominabitur astra,323Totaque consequitur vis orizontis eum:240Circulus et ciclus, omnis quoque spera supremaSub pede sunt hominis quem iuuat ipse deus.Sol stetit in Gabaon iusto Iosue rogitante,Nec poterat gressus continuare suos;Imperio Iosue solis rota non fuit ausaCurrere, set cursus nescia fixa stetit:Stella quidem natum patefecit nuncia Cristum,Quo pacem iustis reddidit ipse deus.Aeream pestem legimus sanasseque sanctumGregorium Rome, subueniente prece.250Diuisit Moyses mare virga percuciente,Quo poterat populus siccus inire pedes:Firma fides Petri dum cepit credere CristiVerba, viam pedibus prebuit vnda maris:Propter Heliseum limpharum gurgite mersumFerrum transiliit desuper atque redit.Ignea tres pueros fornax suscepit Hebreos,Flamma set illesis victa pepercit eis.Terra set Hillario, que plana fuit prius, almoSe leuat, et sedes alta recepit eum:260Ex duris Moyse saxis heremique iubenteDum saliunt fluctus, gens bibit atque pecus:Montes rex Macedum diuisos consolidauit;Ex precibus iustis sic dedit esse deus.Omnis in orbe fera iusti virtute subactaEst, draco sicque leo, quos sibi subdit homo:324Namque per hoc iustum nouit Babilon Danielem,Romaque Siluestrum senserat esse sacrum.Aeris et volucres iussu Moysi ceciderunt,Inque cibos populi subiacuere dei:270Et piscis triduo Ione seruiuit in vndis,Dum Niniue portu ventre refudit eum.Omnia sic iusto patet vt diuina creataSubueniunt homini, subdita sunt et ei.O quam diues homo, quam magno munere felix,Cui totus soli subditur orbis honor!Felix pre cunctis, cui quicquid fabrica mundiContinet, assurgit et sua iussa facit.Si tamen econtra iustus sua verterit acta,325Illico peruersum senciet inde malum.280
Capm. v.Dixerat ista deus, si que preceperit ipseQuis seruare velit, prospera reddet ei,Campos frugiferos, botris vinetaque plena,Temperiem solis et pluuialis aque;220Sidera compescet, Saturnum reddet amenum,Qui fuerat pestis tunc erit ipse salus;Inque suas metas gladius non transiet, immoDe virtute sua singula bella fugat.Sic pax, sic corpus sanum, sic copia rerumSunt homini iusto, dum timet ipse deum:Tempore quo iustus steterit, stant prospera secum,Sique cadat iustus, prospera iure cadent;Nam retrouersantur peruersi prospera iusti,Cumque malus fuerit, carpet et ipse mala.230Sic deus ex meritis disponit tempora nostris,Vt patet exemplis, si memoranda legis.Angelus hic cecum Raphael sanare TobiamEuolat e celis pronus in orbe viris:Imperio iusti nequeunt obstare subactiTortores baratri, set famulantur ei:Ac elementorum celestia corpora iustumSubdita iure colunt, et sua vota ferunt.In virtute dei sapiens dominabitur astra,323Totaque consequitur vis orizontis eum:240Circulus et ciclus, omnis quoque spera supremaSub pede sunt hominis quem iuuat ipse deus.Sol stetit in Gabaon iusto Iosue rogitante,Nec poterat gressus continuare suos;Imperio Iosue solis rota non fuit ausaCurrere, set cursus nescia fixa stetit:Stella quidem natum patefecit nuncia Cristum,Quo pacem iustis reddidit ipse deus.Aeream pestem legimus sanasseque sanctumGregorium Rome, subueniente prece.250Diuisit Moyses mare virga percuciente,Quo poterat populus siccus inire pedes:Firma fides Petri dum cepit credere CristiVerba, viam pedibus prebuit vnda maris:Propter Heliseum limpharum gurgite mersumFerrum transiliit desuper atque redit.Ignea tres pueros fornax suscepit Hebreos,Flamma set illesis victa pepercit eis.Terra set Hillario, que plana fuit prius, almoSe leuat, et sedes alta recepit eum:260Ex duris Moyse saxis heremique iubenteDum saliunt fluctus, gens bibit atque pecus:Montes rex Macedum diuisos consolidauit;Ex precibus iustis sic dedit esse deus.Omnis in orbe fera iusti virtute subactaEst, draco sicque leo, quos sibi subdit homo:324Namque per hoc iustum nouit Babilon Danielem,Romaque Siluestrum senserat esse sacrum.Aeris et volucres iussu Moysi ceciderunt,Inque cibos populi subiacuere dei:270Et piscis triduo Ione seruiuit in vndis,Dum Niniue portu ventre refudit eum.Omnia sic iusto patet vt diuina creataSubueniunt homini, subdita sunt et ei.O quam diues homo, quam magno munere felix,Cui totus soli subditur orbis honor!Felix pre cunctis, cui quicquid fabrica mundiContinet, assurgit et sua iussa facit.Si tamen econtra iustus sua verterit acta,325Illico peruersum senciet inde malum.280
Capm. v.
Dixerat ista deus, si que preceperit ipse
Quis seruare velit, prospera reddet ei,
Campos frugiferos, botris vinetaque plena,
Temperiem solis et pluuialis aque;220
Sidera compescet, Saturnum reddet amenum,
Qui fuerat pestis tunc erit ipse salus;
Inque suas metas gladius non transiet, immo
De virtute sua singula bella fugat.
Sic pax, sic corpus sanum, sic copia rerum
Sunt homini iusto, dum timet ipse deum:
Tempore quo iustus steterit, stant prospera secum,
Sique cadat iustus, prospera iure cadent;
Nam retrouersantur peruersi prospera iusti,
Cumque malus fuerit, carpet et ipse mala.230
Sic deus ex meritis disponit tempora nostris,
Vt patet exemplis, si memoranda legis.
Angelus hic cecum Raphael sanare Tobiam
Euolat e celis pronus in orbe viris:
Imperio iusti nequeunt obstare subacti
Tortores baratri, set famulantur ei:
Ac elementorum celestia corpora iustum
Subdita iure colunt, et sua vota ferunt.
In virtute dei sapiens dominabitur astra,323
Totaque consequitur vis orizontis eum:240
Circulus et ciclus, omnis quoque spera suprema
Sub pede sunt hominis quem iuuat ipse deus.
Sol stetit in Gabaon iusto Iosue rogitante,
Nec poterat gressus continuare suos;
Imperio Iosue solis rota non fuit ausa
Currere, set cursus nescia fixa stetit:
Stella quidem natum patefecit nuncia Cristum,
Quo pacem iustis reddidit ipse deus.
Aeream pestem legimus sanasseque sanctum
Gregorium Rome, subueniente prece.250
Diuisit Moyses mare virga percuciente,
Quo poterat populus siccus inire pedes:
Firma fides Petri dum cepit credere Cristi
Verba, viam pedibus prebuit vnda maris:
Propter Heliseum limpharum gurgite mersum
Ferrum transiliit desuper atque redit.
Ignea tres pueros fornax suscepit Hebreos,
Flamma set illesis victa pepercit eis.
Terra set Hillario, que plana fuit prius, almo
Se leuat, et sedes alta recepit eum:260
Ex duris Moyse saxis heremique iubente
Dum saliunt fluctus, gens bibit atque pecus:
Montes rex Macedum diuisos consolidauit;
Ex precibus iustis sic dedit esse deus.
Omnis in orbe fera iusti virtute subacta
Est, draco sicque leo, quos sibi subdit homo:324
Namque per hoc iustum nouit Babilon Danielem,
Romaque Siluestrum senserat esse sacrum.
Aeris et volucres iussu Moysi ceciderunt,
Inque cibos populi subiacuere dei:270
Et piscis triduo Ione seruiuit in vndis,
Dum Niniue portu ventre refudit eum.
Omnia sic iusto patet vt diuina creata
Subueniunt homini, subdita sunt et ei.
O quam diues homo, quam magno munere felix,
Cui totus soli subditur orbis honor!
Felix pre cunctis, cui quicquid fabrica mundi
Continet, assurgit et sua iussa facit.
Si tamen econtra iustus sua verterit acta,325
Illico peruersum senciet inde malum.280
Hic tractat secundum scripturas et allegat, qualiter omnes creature homini peccatori aduersantes inobediunt.
Capm. vi.Dum Dauid ipse scelus commisit, in aere pestisCongelat, et gentem sternit vbique suam:Et pro peccatis Sodomam combusserat ignis,Estque Chore culpis eius adusta domus:Propter peccatum torrens peruenit aquarum,In moriendo quibus condolet omne genus:Et terre solida viciis fuerant liquefacta,Dum Dathan ac Abiron scissa cauerna vorat:Angelus et domini Sirie turmas dedit ensi,Lisiamque ducem fecit inire fugam:290Septem nocte viros Sarre iugulauit iniquosDemon et Asmodeus, vult ita namque deus.Nil fortuna potest iniusto ferre salutis,Namque creans obstant atque creata simul:326Nil valet auferre iusto fortuna valoris,Nam deus ipse iuuat, et sibi fata nichil.Vires Sampsoni, vel sensum quis Salomoni,Absolon aut speciem contulit? Ecce quidemCorpora natura dedit, et sic exiget illa,Virtutes anime gracia sola dei:327300Sic patet vt fortuna nichil valet addere nobis,Tollere seu quicquid, cum nichil ipsa dedit.Cum tam pacificum rexit Salomon sibi regnum,328Tot quoque diuicie quando fuere sue,Cumque Philisteum constat vicisse gigantemFunda manu Dauid, num deus ista tulit?Cumque dies fuerant Ezechie morientisSic elongati, mors quoque cessit ei,Set cum de culpa fuit excusata Susanna,Hester et in populo glorificata suo,310Dic que fortuna tunc prospera contulit ipsis?329Nulla, puto, neque iam quis rogo causet eam.In recolente deum non est fortuna colenda,Nec faciente malum sors valet esse bona.Quid Pharao poterat fortunam corripuisse,Cumque furore sui tot periere viri?Aut Nabugodonosor sua quod mutata figuraIn pecus extiterat, quid nisi culpa dabat?Aut quid et ille Saül, qui regnum perdidit et se,Num quia precepti fit reus ipse dei?320Non Azariam lepra candida sorte subegit,Vsurpans templi presulis acta sibi?Set quid Achab dicet? Naboth dum tolleret agrum,Eius auaricia fit sibi causa necis.Aut Roboas? quoniam senium bona dogmata spreuit,Diuisum regnum plangit habere suum.Aut Phinees et Ophni, quos belli strauerat ensis,Archaque capta fuit? preuia culpa tulit.Aut quid Hely, qui retrocadens sibi vertice fractoCorruit a Sella, dum stupet inde noua?330Non sors fortune poterat sibi talia ferre,Set pro peccatis contigit illud eis.Qui male fecerunt mala premia fine tulerunt,Namque malos iuste perdidit ipse male.Cum simulacra colens populus peccasset Hebreus,Illum tradebat hostibus ira dei:Cum prece pulsaret celum simulacra relinquens,Hostes terga dabant, illud agente deo.Iudei reges valuerunt tunc super omnes,Dum non iura sui preteriere dei;340Hostiles acies populus Iudeus in armisSemper deuicit, dum bonus ipse fuit:Set cum transgressi fuerant, tunc hostis vbiqueVictos, captiuos, sternere cepit eos.Ex meritis vel demeritis sic contigit omne,Humano generi quicquid adesse solet:Sic vario casu versabitur alea mundi,Dum solet in rebus ludere summa manus.
Capm. vi.Dum Dauid ipse scelus commisit, in aere pestisCongelat, et gentem sternit vbique suam:Et pro peccatis Sodomam combusserat ignis,Estque Chore culpis eius adusta domus:Propter peccatum torrens peruenit aquarum,In moriendo quibus condolet omne genus:Et terre solida viciis fuerant liquefacta,Dum Dathan ac Abiron scissa cauerna vorat:Angelus et domini Sirie turmas dedit ensi,Lisiamque ducem fecit inire fugam:290Septem nocte viros Sarre iugulauit iniquosDemon et Asmodeus, vult ita namque deus.Nil fortuna potest iniusto ferre salutis,Namque creans obstant atque creata simul:326Nil valet auferre iusto fortuna valoris,Nam deus ipse iuuat, et sibi fata nichil.Vires Sampsoni, vel sensum quis Salomoni,Absolon aut speciem contulit? Ecce quidemCorpora natura dedit, et sic exiget illa,Virtutes anime gracia sola dei:327300Sic patet vt fortuna nichil valet addere nobis,Tollere seu quicquid, cum nichil ipsa dedit.Cum tam pacificum rexit Salomon sibi regnum,328Tot quoque diuicie quando fuere sue,Cumque Philisteum constat vicisse gigantemFunda manu Dauid, num deus ista tulit?Cumque dies fuerant Ezechie morientisSic elongati, mors quoque cessit ei,Set cum de culpa fuit excusata Susanna,Hester et in populo glorificata suo,310Dic que fortuna tunc prospera contulit ipsis?329Nulla, puto, neque iam quis rogo causet eam.In recolente deum non est fortuna colenda,Nec faciente malum sors valet esse bona.Quid Pharao poterat fortunam corripuisse,Cumque furore sui tot periere viri?Aut Nabugodonosor sua quod mutata figuraIn pecus extiterat, quid nisi culpa dabat?Aut quid et ille Saül, qui regnum perdidit et se,Num quia precepti fit reus ipse dei?320Non Azariam lepra candida sorte subegit,Vsurpans templi presulis acta sibi?Set quid Achab dicet? Naboth dum tolleret agrum,Eius auaricia fit sibi causa necis.Aut Roboas? quoniam senium bona dogmata spreuit,Diuisum regnum plangit habere suum.Aut Phinees et Ophni, quos belli strauerat ensis,Archaque capta fuit? preuia culpa tulit.Aut quid Hely, qui retrocadens sibi vertice fractoCorruit a Sella, dum stupet inde noua?330Non sors fortune poterat sibi talia ferre,Set pro peccatis contigit illud eis.Qui male fecerunt mala premia fine tulerunt,Namque malos iuste perdidit ipse male.Cum simulacra colens populus peccasset Hebreus,Illum tradebat hostibus ira dei:Cum prece pulsaret celum simulacra relinquens,Hostes terga dabant, illud agente deo.Iudei reges valuerunt tunc super omnes,Dum non iura sui preteriere dei;340Hostiles acies populus Iudeus in armisSemper deuicit, dum bonus ipse fuit:Set cum transgressi fuerant, tunc hostis vbiqueVictos, captiuos, sternere cepit eos.Ex meritis vel demeritis sic contigit omne,Humano generi quicquid adesse solet:Sic vario casu versabitur alea mundi,Dum solet in rebus ludere summa manus.
Capm. vi.Dum Dauid ipse scelus commisit, in aere pestisCongelat, et gentem sternit vbique suam:Et pro peccatis Sodomam combusserat ignis,Estque Chore culpis eius adusta domus:Propter peccatum torrens peruenit aquarum,In moriendo quibus condolet omne genus:Et terre solida viciis fuerant liquefacta,Dum Dathan ac Abiron scissa cauerna vorat:Angelus et domini Sirie turmas dedit ensi,Lisiamque ducem fecit inire fugam:290Septem nocte viros Sarre iugulauit iniquosDemon et Asmodeus, vult ita namque deus.Nil fortuna potest iniusto ferre salutis,Namque creans obstant atque creata simul:326Nil valet auferre iusto fortuna valoris,Nam deus ipse iuuat, et sibi fata nichil.Vires Sampsoni, vel sensum quis Salomoni,Absolon aut speciem contulit? Ecce quidemCorpora natura dedit, et sic exiget illa,Virtutes anime gracia sola dei:327300Sic patet vt fortuna nichil valet addere nobis,Tollere seu quicquid, cum nichil ipsa dedit.Cum tam pacificum rexit Salomon sibi regnum,328Tot quoque diuicie quando fuere sue,Cumque Philisteum constat vicisse gigantemFunda manu Dauid, num deus ista tulit?Cumque dies fuerant Ezechie morientisSic elongati, mors quoque cessit ei,Set cum de culpa fuit excusata Susanna,Hester et in populo glorificata suo,310Dic que fortuna tunc prospera contulit ipsis?329Nulla, puto, neque iam quis rogo causet eam.In recolente deum non est fortuna colenda,Nec faciente malum sors valet esse bona.
Capm. vi.
Dum Dauid ipse scelus commisit, in aere pestis
Congelat, et gentem sternit vbique suam:
Et pro peccatis Sodomam combusserat ignis,
Estque Chore culpis eius adusta domus:
Propter peccatum torrens peruenit aquarum,
In moriendo quibus condolet omne genus:
Et terre solida viciis fuerant liquefacta,
Dum Dathan ac Abiron scissa cauerna vorat:
Angelus et domini Sirie turmas dedit ensi,
Lisiamque ducem fecit inire fugam:290
Septem nocte viros Sarre iugulauit iniquos
Demon et Asmodeus, vult ita namque deus.
Nil fortuna potest iniusto ferre salutis,
Namque creans obstant atque creata simul:326
Nil valet auferre iusto fortuna valoris,
Nam deus ipse iuuat, et sibi fata nichil.
Vires Sampsoni, vel sensum quis Salomoni,
Absolon aut speciem contulit? Ecce quidem
Corpora natura dedit, et sic exiget illa,
Virtutes anime gracia sola dei:327300
Sic patet vt fortuna nichil valet addere nobis,
Tollere seu quicquid, cum nichil ipsa dedit.
Cum tam pacificum rexit Salomon sibi regnum,328
Tot quoque diuicie quando fuere sue,
Cumque Philisteum constat vicisse gigantem
Funda manu Dauid, num deus ista tulit?
Cumque dies fuerant Ezechie morientis
Sic elongati, mors quoque cessit ei,
Set cum de culpa fuit excusata Susanna,
Hester et in populo glorificata suo,310
Dic que fortuna tunc prospera contulit ipsis?329
Nulla, puto, neque iam quis rogo causet eam.
In recolente deum non est fortuna colenda,
Nec faciente malum sors valet esse bona.
Quid Pharao poterat fortunam corripuisse,Cumque furore sui tot periere viri?Aut Nabugodonosor sua quod mutata figuraIn pecus extiterat, quid nisi culpa dabat?Aut quid et ille Saül, qui regnum perdidit et se,Num quia precepti fit reus ipse dei?320Non Azariam lepra candida sorte subegit,Vsurpans templi presulis acta sibi?Set quid Achab dicet? Naboth dum tolleret agrum,Eius auaricia fit sibi causa necis.Aut Roboas? quoniam senium bona dogmata spreuit,Diuisum regnum plangit habere suum.Aut Phinees et Ophni, quos belli strauerat ensis,Archaque capta fuit? preuia culpa tulit.Aut quid Hely, qui retrocadens sibi vertice fractoCorruit a Sella, dum stupet inde noua?330Non sors fortune poterat sibi talia ferre,Set pro peccatis contigit illud eis.Qui male fecerunt mala premia fine tulerunt,Namque malos iuste perdidit ipse male.Cum simulacra colens populus peccasset Hebreus,Illum tradebat hostibus ira dei:Cum prece pulsaret celum simulacra relinquens,Hostes terga dabant, illud agente deo.Iudei reges valuerunt tunc super omnes,Dum non iura sui preteriere dei;340Hostiles acies populus Iudeus in armisSemper deuicit, dum bonus ipse fuit:Set cum transgressi fuerant, tunc hostis vbiqueVictos, captiuos, sternere cepit eos.Ex meritis vel demeritis sic contigit omne,Humano generi quicquid adesse solet:Sic vario casu versabitur alea mundi,Dum solet in rebus ludere summa manus.
Quid Pharao poterat fortunam corripuisse,
Cumque furore sui tot periere viri?
Aut Nabugodonosor sua quod mutata figura
In pecus extiterat, quid nisi culpa dabat?
Aut quid et ille Saül, qui regnum perdidit et se,
Num quia precepti fit reus ipse dei?320
Non Azariam lepra candida sorte subegit,
Vsurpans templi presulis acta sibi?
Set quid Achab dicet? Naboth dum tolleret agrum,
Eius auaricia fit sibi causa necis.
Aut Roboas? quoniam senium bona dogmata spreuit,
Diuisum regnum plangit habere suum.
Aut Phinees et Ophni, quos belli strauerat ensis,
Archaque capta fuit? preuia culpa tulit.
Aut quid Hely, qui retrocadens sibi vertice fracto
Corruit a Sella, dum stupet inde noua?330
Non sors fortune poterat sibi talia ferre,
Set pro peccatis contigit illud eis.
Qui male fecerunt mala premia fine tulerunt,
Namque malos iuste perdidit ipse male.
Cum simulacra colens populus peccasset Hebreus,
Illum tradebat hostibus ira dei:
Cum prece pulsaret celum simulacra relinquens,
Hostes terga dabant, illud agente deo.
Iudei reges valuerunt tunc super omnes,
Dum non iura sui preteriere dei;340
Hostiles acies populus Iudeus in armis
Semper deuicit, dum bonus ipse fuit:
Set cum transgressi fuerant, tunc hostis vbique
Victos, captiuos, sternere cepit eos.
Ex meritis vel demeritis sic contigit omne,
Humano generi quicquid adesse solet:
Sic vario casu versabitur alea mundi,
Dum solet in rebus ludere summa manus.
Hic loquitur de deo summo Creatore, qui est trinus et vnus, in cuius sciencia et disposicione omnia creata reguntur.
Capm. vii.Est deus omnipotens solus qui cuncta gubernat,Omnia preuidit totus vbique manens;350Omnia ventura sibi sunt presencia semper,Quam prius et fiant, hec quasi facta videt.Ante creaturam genitor deus, et genituraPrima creatura, causaque prima mouens.Omne quod est esse certum sibi tempus habebat,Ante quidem tempus set deus omne fuit:Omne quod est, quod erat, quod erit, quod ducit ad esse,Est deus, et nec ei temporis esse datur:Nulla coeua deo poterunt se tempora ferre,Sic patet est dominus iure priore deus.360Est pater, est natus deus, est et spiritus almus,Tres ita personas nomina trina sonant:Quelibet hic persona deus dominusque vocatur,Est deus et dominus solus et vnus idem.Hee sunt persone tres, set substancia simplex,Hee tres sunt vnum, non tria, tres set idem:Hiis tribus vna manet essencia, tres deus vnus,Hic nichil aut maius aut minus esse potest:Vna tribus mens, vna trium substancia simplex,Vna tribus bonitas, vna Sophia trium.370Est ignis, calor et motus tria, sicque videntur;Hec tria sic semper feruidus ignis habet:Sic pater et natus et spiritus in deitateTres sunt, et solum cum paritate notant.Cum dominus dicat, ‘Hominem faciamus,’ in illoClarius insinuat que sit habenda fides:Hic persona triplex auctore notatur in vno,330Cum maneat simplex in deitate sua.
Capm. vii.Est deus omnipotens solus qui cuncta gubernat,Omnia preuidit totus vbique manens;350Omnia ventura sibi sunt presencia semper,Quam prius et fiant, hec quasi facta videt.Ante creaturam genitor deus, et genituraPrima creatura, causaque prima mouens.Omne quod est esse certum sibi tempus habebat,Ante quidem tempus set deus omne fuit:Omne quod est, quod erat, quod erit, quod ducit ad esse,Est deus, et nec ei temporis esse datur:Nulla coeua deo poterunt se tempora ferre,Sic patet est dominus iure priore deus.360Est pater, est natus deus, est et spiritus almus,Tres ita personas nomina trina sonant:Quelibet hic persona deus dominusque vocatur,Est deus et dominus solus et vnus idem.Hee sunt persone tres, set substancia simplex,Hee tres sunt vnum, non tria, tres set idem:Hiis tribus vna manet essencia, tres deus vnus,Hic nichil aut maius aut minus esse potest:Vna tribus mens, vna trium substancia simplex,Vna tribus bonitas, vna Sophia trium.370Est ignis, calor et motus tria, sicque videntur;Hec tria sic semper feruidus ignis habet:Sic pater et natus et spiritus in deitateTres sunt, et solum cum paritate notant.Cum dominus dicat, ‘Hominem faciamus,’ in illoClarius insinuat que sit habenda fides:Hic persona triplex auctore notatur in vno,330Cum maneat simplex in deitate sua.
Capm. vii.Est deus omnipotens solus qui cuncta gubernat,Omnia preuidit totus vbique manens;350Omnia ventura sibi sunt presencia semper,Quam prius et fiant, hec quasi facta videt.Ante creaturam genitor deus, et genituraPrima creatura, causaque prima mouens.Omne quod est esse certum sibi tempus habebat,Ante quidem tempus set deus omne fuit:Omne quod est, quod erat, quod erit, quod ducit ad esse,Est deus, et nec ei temporis esse datur:Nulla coeua deo poterunt se tempora ferre,Sic patet est dominus iure priore deus.360Est pater, est natus deus, est et spiritus almus,Tres ita personas nomina trina sonant:Quelibet hic persona deus dominusque vocatur,Est deus et dominus solus et vnus idem.Hee sunt persone tres, set substancia simplex,Hee tres sunt vnum, non tria, tres set idem:Hiis tribus vna manet essencia, tres deus vnus,Hic nichil aut maius aut minus esse potest:Vna tribus mens, vna trium substancia simplex,Vna tribus bonitas, vna Sophia trium.370Est ignis, calor et motus tria, sicque videntur;Hec tria sic semper feruidus ignis habet:Sic pater et natus et spiritus in deitateTres sunt, et solum cum paritate notant.Cum dominus dicat, ‘Hominem faciamus,’ in illoClarius insinuat que sit habenda fides:Hic persona triplex auctore notatur in vno,330Cum maneat simplex in deitate sua.
Capm. vii.
Est deus omnipotens solus qui cuncta gubernat,
Omnia preuidit totus vbique manens;350
Omnia ventura sibi sunt presencia semper,
Quam prius et fiant, hec quasi facta videt.
Ante creaturam genitor deus, et genitura
Prima creatura, causaque prima mouens.
Omne quod est esse certum sibi tempus habebat,
Ante quidem tempus set deus omne fuit:
Omne quod est, quod erat, quod erit, quod ducit ad esse,
Est deus, et nec ei temporis esse datur:
Nulla coeua deo poterunt se tempora ferre,
Sic patet est dominus iure priore deus.360
Est pater, est natus deus, est et spiritus almus,
Tres ita personas nomina trina sonant:
Quelibet hic persona deus dominusque vocatur,
Est deus et dominus solus et vnus idem.
Hee sunt persone tres, set substancia simplex,
Hee tres sunt vnum, non tria, tres set idem:
Hiis tribus vna manet essencia, tres deus vnus,
Hic nichil aut maius aut minus esse potest:
Vna tribus mens, vna trium substancia simplex,
Vna tribus bonitas, vna Sophia trium.370
Est ignis, calor et motus tria, sicque videntur;
Hec tria sic semper feruidus ignis habet:
Sic pater et natus et spiritus in deitate
Tres sunt, et solum cum paritate notant.
Cum dominus dicat, ‘Hominem faciamus,’ in illo
Clarius insinuat que sit habenda fides:
Hic persona triplex auctore notatur in vno,330
Cum maneat simplex in deitate sua.
Hic loquitur de filio dei incarnato domino nostro Ihesu Cristo, per quem de malo in bonum reformamur.
Capm. viii.Nunc incarnatum decet et nos credere natum,Quem colimus Cristum credulitate Ihesum.380Sic opus incepit natus, de corde paterno,De gremio patris venit ad yma deus.De patre processit, set non de patre recessit,Ad mundi veniens yma, set astra tenens;Semper enim de patre fuit, fuit in patre semper,Semper apud patrem, cum patre semper idem:Assumpsit carnem factus caro, nec tamen illamDesiit assumens esse quod ante fuit:Vnitur caro sic verbo, quod sint in eademHec duo persona, verus vbique deus:390Quod fuit, hoc semper mansit, quod non fuit, illudVirginis in carne sumpsit, et illud erat.Par opus huic operi nusquam monstratur, honoriNullus par potuit esse, Maria, tuo.Infirmus carne, set robustus deitate,Carne minor patre, par deitate manens:Hinc alit, hinc alitur, hinc pascit, pascitur inde,Hinc regit, hinc regitur, hinc nequit, inde potest:Hinc iacet in cunis et postulat vbera matris,Hinc testatur eum celicus ordo deum:400Hinc presepe tenet artum sub paupere tecto,Hinc ad eum reges preuia stella trahit:Hinc sitis, esuries, lacrime, labor atque dolores,Et tandem potuit sustinuisse mori.Ponitur in precio res impreciabilis, ipseProditur et modico venditur ere deus:Postque salus, vita, seui predacio claustri;Inde resurexit regna paterna petens:331Iudicioque suo, finis cum venerit orbis,Attribuet cunctis que meruere prius.410Sic homo perfectus, sic perfectus deus idem,Exsequitur plene quicquid vtrumque decet.Suggerit hoc verum mortale quod vbera suggit,Quod noua stella gerit suggerit esse deum:Quod presepe tenet, hominis; quod tres tribus vnumMuneribus laudant, cernitur esse dei.Vt sit inops diues, deus infans, rex sine lecto,Lactis opem poscit pascere cuncta potens,Hospicium presepe tenens, cui fabrica mundiEst domus, et thalamus ardua tecta poli.420Venit vt esuriat panis, requiesque laboret,Fons siciat, penas possit habere salus,Lux obscurari tenebris, sol luce carere,Et contristari gloria, vita mori.Hec ita sponte tulit proprio commotus amore,Vt deus in nostra carne maneret homo.Sicut Adam fragilis fit primi causa doloris,Ille deus fortis letificauit opus:Culpa prioris Ade nascentes vulnerat omnes,Donec sanet eos vnda sequentis Ade.430Primus Adam pecudi, volucri dominatur et angui,Sub pede noster habet cuncta secundus Adam.Tempore descensus veteri fuit ad loca flendi,Ad loca gaudendi lex noua fecit iter.Vt sic credat homo fore qui vult saluus oportet,Nec sciat vlterius quam sibi scire licet.
Capm. viii.Nunc incarnatum decet et nos credere natum,Quem colimus Cristum credulitate Ihesum.380Sic opus incepit natus, de corde paterno,De gremio patris venit ad yma deus.De patre processit, set non de patre recessit,Ad mundi veniens yma, set astra tenens;Semper enim de patre fuit, fuit in patre semper,Semper apud patrem, cum patre semper idem:Assumpsit carnem factus caro, nec tamen illamDesiit assumens esse quod ante fuit:Vnitur caro sic verbo, quod sint in eademHec duo persona, verus vbique deus:390Quod fuit, hoc semper mansit, quod non fuit, illudVirginis in carne sumpsit, et illud erat.Par opus huic operi nusquam monstratur, honoriNullus par potuit esse, Maria, tuo.Infirmus carne, set robustus deitate,Carne minor patre, par deitate manens:Hinc alit, hinc alitur, hinc pascit, pascitur inde,Hinc regit, hinc regitur, hinc nequit, inde potest:Hinc iacet in cunis et postulat vbera matris,Hinc testatur eum celicus ordo deum:400Hinc presepe tenet artum sub paupere tecto,Hinc ad eum reges preuia stella trahit:Hinc sitis, esuries, lacrime, labor atque dolores,Et tandem potuit sustinuisse mori.Ponitur in precio res impreciabilis, ipseProditur et modico venditur ere deus:Postque salus, vita, seui predacio claustri;Inde resurexit regna paterna petens:331Iudicioque suo, finis cum venerit orbis,Attribuet cunctis que meruere prius.410Sic homo perfectus, sic perfectus deus idem,Exsequitur plene quicquid vtrumque decet.Suggerit hoc verum mortale quod vbera suggit,Quod noua stella gerit suggerit esse deum:Quod presepe tenet, hominis; quod tres tribus vnumMuneribus laudant, cernitur esse dei.Vt sit inops diues, deus infans, rex sine lecto,Lactis opem poscit pascere cuncta potens,Hospicium presepe tenens, cui fabrica mundiEst domus, et thalamus ardua tecta poli.420Venit vt esuriat panis, requiesque laboret,Fons siciat, penas possit habere salus,Lux obscurari tenebris, sol luce carere,Et contristari gloria, vita mori.Hec ita sponte tulit proprio commotus amore,Vt deus in nostra carne maneret homo.Sicut Adam fragilis fit primi causa doloris,Ille deus fortis letificauit opus:Culpa prioris Ade nascentes vulnerat omnes,Donec sanet eos vnda sequentis Ade.430Primus Adam pecudi, volucri dominatur et angui,Sub pede noster habet cuncta secundus Adam.Tempore descensus veteri fuit ad loca flendi,Ad loca gaudendi lex noua fecit iter.Vt sic credat homo fore qui vult saluus oportet,Nec sciat vlterius quam sibi scire licet.
Capm. viii.Nunc incarnatum decet et nos credere natum,Quem colimus Cristum credulitate Ihesum.380Sic opus incepit natus, de corde paterno,De gremio patris venit ad yma deus.De patre processit, set non de patre recessit,Ad mundi veniens yma, set astra tenens;Semper enim de patre fuit, fuit in patre semper,Semper apud patrem, cum patre semper idem:Assumpsit carnem factus caro, nec tamen illamDesiit assumens esse quod ante fuit:Vnitur caro sic verbo, quod sint in eademHec duo persona, verus vbique deus:390Quod fuit, hoc semper mansit, quod non fuit, illudVirginis in carne sumpsit, et illud erat.Par opus huic operi nusquam monstratur, honoriNullus par potuit esse, Maria, tuo.Infirmus carne, set robustus deitate,Carne minor patre, par deitate manens:Hinc alit, hinc alitur, hinc pascit, pascitur inde,Hinc regit, hinc regitur, hinc nequit, inde potest:Hinc iacet in cunis et postulat vbera matris,Hinc testatur eum celicus ordo deum:400Hinc presepe tenet artum sub paupere tecto,Hinc ad eum reges preuia stella trahit:Hinc sitis, esuries, lacrime, labor atque dolores,Et tandem potuit sustinuisse mori.Ponitur in precio res impreciabilis, ipseProditur et modico venditur ere deus:Postque salus, vita, seui predacio claustri;Inde resurexit regna paterna petens:331Iudicioque suo, finis cum venerit orbis,Attribuet cunctis que meruere prius.410Sic homo perfectus, sic perfectus deus idem,Exsequitur plene quicquid vtrumque decet.Suggerit hoc verum mortale quod vbera suggit,Quod noua stella gerit suggerit esse deum:Quod presepe tenet, hominis; quod tres tribus vnumMuneribus laudant, cernitur esse dei.Vt sit inops diues, deus infans, rex sine lecto,Lactis opem poscit pascere cuncta potens,Hospicium presepe tenens, cui fabrica mundiEst domus, et thalamus ardua tecta poli.420Venit vt esuriat panis, requiesque laboret,Fons siciat, penas possit habere salus,Lux obscurari tenebris, sol luce carere,Et contristari gloria, vita mori.Hec ita sponte tulit proprio commotus amore,Vt deus in nostra carne maneret homo.Sicut Adam fragilis fit primi causa doloris,Ille deus fortis letificauit opus:Culpa prioris Ade nascentes vulnerat omnes,Donec sanet eos vnda sequentis Ade.430Primus Adam pecudi, volucri dominatur et angui,Sub pede noster habet cuncta secundus Adam.Tempore descensus veteri fuit ad loca flendi,Ad loca gaudendi lex noua fecit iter.Vt sic credat homo fore qui vult saluus oportet,Nec sciat vlterius quam sibi scire licet.
Capm. viii.
Nunc incarnatum decet et nos credere natum,
Quem colimus Cristum credulitate Ihesum.380
Sic opus incepit natus, de corde paterno,
De gremio patris venit ad yma deus.
De patre processit, set non de patre recessit,
Ad mundi veniens yma, set astra tenens;
Semper enim de patre fuit, fuit in patre semper,
Semper apud patrem, cum patre semper idem:
Assumpsit carnem factus caro, nec tamen illam
Desiit assumens esse quod ante fuit:
Vnitur caro sic verbo, quod sint in eadem
Hec duo persona, verus vbique deus:390
Quod fuit, hoc semper mansit, quod non fuit, illud
Virginis in carne sumpsit, et illud erat.
Par opus huic operi nusquam monstratur, honori
Nullus par potuit esse, Maria, tuo.
Infirmus carne, set robustus deitate,
Carne minor patre, par deitate manens:
Hinc alit, hinc alitur, hinc pascit, pascitur inde,
Hinc regit, hinc regitur, hinc nequit, inde potest:
Hinc iacet in cunis et postulat vbera matris,
Hinc testatur eum celicus ordo deum:400
Hinc presepe tenet artum sub paupere tecto,
Hinc ad eum reges preuia stella trahit:
Hinc sitis, esuries, lacrime, labor atque dolores,
Et tandem potuit sustinuisse mori.
Ponitur in precio res impreciabilis, ipse
Proditur et modico venditur ere deus:
Postque salus, vita, seui predacio claustri;
Inde resurexit regna paterna petens:331
Iudicioque suo, finis cum venerit orbis,
Attribuet cunctis que meruere prius.410
Sic homo perfectus, sic perfectus deus idem,
Exsequitur plene quicquid vtrumque decet.
Suggerit hoc verum mortale quod vbera suggit,
Quod noua stella gerit suggerit esse deum:
Quod presepe tenet, hominis; quod tres tribus vnum
Muneribus laudant, cernitur esse dei.
Vt sit inops diues, deus infans, rex sine lecto,
Lactis opem poscit pascere cuncta potens,
Hospicium presepe tenens, cui fabrica mundi
Est domus, et thalamus ardua tecta poli.420
Venit vt esuriat panis, requiesque laboret,
Fons siciat, penas possit habere salus,
Lux obscurari tenebris, sol luce carere,
Et contristari gloria, vita mori.
Hec ita sponte tulit proprio commotus amore,
Vt deus in nostra carne maneret homo.
Sicut Adam fragilis fit primi causa doloris,
Ille deus fortis letificauit opus:
Culpa prioris Ade nascentes vulnerat omnes,
Donec sanet eos vnda sequentis Ade.430
Primus Adam pecudi, volucri dominatur et angui,
Sub pede noster habet cuncta secundus Adam.
Tempore descensus veteri fuit ad loca flendi,
Ad loca gaudendi lex noua fecit iter.
Vt sic credat homo fore qui vult saluus oportet,
Nec sciat vlterius quam sibi scire licet.
Hic dicit quod quilibet debet firmiter credere, nec vltra quam decet argumenta fidei inuestigare.
Capm. ix.Cum deus ex nichilo produxit ad esse creata,Ipse deus solus et sine teste fuit.Vt solus facere voluit, sic scire volebatSolus, et hoc nulli participauit opus.440Materies nulla, subtilis forma, perhennisCompago nostre nil racionis habet.Subde tuam fidei mentem, quia mortis ymagoIudicis eterni mistica scire nequit:Letitiam luctus, mors vitam, gaudia fletus,Non norunt, nec que sunt deitatis homo:Non tenebre solem capiunt, non lumina cecus,Infima mens hominis nec capit alta dei.Nempe sacri flatus archanum nobile nunquamScrutari debes, quod penetrare nequis.450Cum non sit nostrum vel mundi tempora nosse,332Vnde creaturas nosse laborat homo?Nos sentire fidem nostra racione probatam,Non foret humanis viribus illud opus.Humanum non est opus vt transcendat ad astra,Quod mortalis homo non racione capit:Ingenium tante transit virtutis in altum,Transcurrit superos, in deitate manet.Qui sapienter agit, sapiat moderanter in istis,Postulet vt rectam possit habere fidem.460Ingenium mala sepe mouent; non nosse virorum333Est quid in excelsis construit ipse deus:Multa viros nescire iuuat; pars maxima rerumOffendit sensus; sobrius ergo sciat:Committat fidei quod non poterit racioni,Quod non dat racio det sibi firma fides.Adde fidem, nam vera fides, quod non videt, audit,Credit, sperat, et hec est via, vita, salus.Argumenta fides dat rerum que neque sciriNec possunt mente nec racione capi:470Vera fides quicquid petit impetrat, omne meretur,Quicquid possibile creditur ipsa potest.Lingua silet, non os loquitur, mens deficit, aurisNon audit, nichil est hic nisi sola fides.Vna quid ad solem sintilla valet, vel ad equorGutta, vel ad celum quid cinis esse potest?Vult tamen a modicis inmensus, summus ab ymis,Vult deus a nobis mentis amore coli.Hunc in amando modus discedat, terminus absit;Nam velut est dignus, nullus amauit eum.480Ille docet quodcumque decet, set et aspera planat,Curat fracta, fugat noxia, lapsa leuat:Nam crux et roseo perfusi sanguine claui,Expulso Sathana, nostra fuere salus.Quisque Ihesum meditans intendere debet vt actusDeponat veteres et meliora colat.Vita per hoc nomen datur omnibus, et benedictiAbsque Ihesu solo nomine nemo potest.Non est sanctus vt hic dominus, qui solus ab omniLabe fuit mundus, sanctificansque reos.490Et nisi tu non est alius, quiasuntnichil omnesHii quos mentitur aurea forma deos.Sic beat ecclesia nos per te larga bonorum,Et Sinagoga suis est viduata bonis.
Capm. ix.Cum deus ex nichilo produxit ad esse creata,Ipse deus solus et sine teste fuit.Vt solus facere voluit, sic scire volebatSolus, et hoc nulli participauit opus.440Materies nulla, subtilis forma, perhennisCompago nostre nil racionis habet.Subde tuam fidei mentem, quia mortis ymagoIudicis eterni mistica scire nequit:Letitiam luctus, mors vitam, gaudia fletus,Non norunt, nec que sunt deitatis homo:Non tenebre solem capiunt, non lumina cecus,Infima mens hominis nec capit alta dei.Nempe sacri flatus archanum nobile nunquamScrutari debes, quod penetrare nequis.450Cum non sit nostrum vel mundi tempora nosse,332Vnde creaturas nosse laborat homo?Nos sentire fidem nostra racione probatam,Non foret humanis viribus illud opus.Humanum non est opus vt transcendat ad astra,Quod mortalis homo non racione capit:Ingenium tante transit virtutis in altum,Transcurrit superos, in deitate manet.Qui sapienter agit, sapiat moderanter in istis,Postulet vt rectam possit habere fidem.460Ingenium mala sepe mouent; non nosse virorum333Est quid in excelsis construit ipse deus:Multa viros nescire iuuat; pars maxima rerumOffendit sensus; sobrius ergo sciat:Committat fidei quod non poterit racioni,Quod non dat racio det sibi firma fides.Adde fidem, nam vera fides, quod non videt, audit,Credit, sperat, et hec est via, vita, salus.Argumenta fides dat rerum que neque sciriNec possunt mente nec racione capi:470Vera fides quicquid petit impetrat, omne meretur,Quicquid possibile creditur ipsa potest.Lingua silet, non os loquitur, mens deficit, aurisNon audit, nichil est hic nisi sola fides.Vna quid ad solem sintilla valet, vel ad equorGutta, vel ad celum quid cinis esse potest?Vult tamen a modicis inmensus, summus ab ymis,Vult deus a nobis mentis amore coli.Hunc in amando modus discedat, terminus absit;Nam velut est dignus, nullus amauit eum.480Ille docet quodcumque decet, set et aspera planat,Curat fracta, fugat noxia, lapsa leuat:Nam crux et roseo perfusi sanguine claui,Expulso Sathana, nostra fuere salus.Quisque Ihesum meditans intendere debet vt actusDeponat veteres et meliora colat.Vita per hoc nomen datur omnibus, et benedictiAbsque Ihesu solo nomine nemo potest.Non est sanctus vt hic dominus, qui solus ab omniLabe fuit mundus, sanctificansque reos.490Et nisi tu non est alius, quiasuntnichil omnesHii quos mentitur aurea forma deos.Sic beat ecclesia nos per te larga bonorum,Et Sinagoga suis est viduata bonis.
Capm. ix.Cum deus ex nichilo produxit ad esse creata,Ipse deus solus et sine teste fuit.Vt solus facere voluit, sic scire volebatSolus, et hoc nulli participauit opus.440Materies nulla, subtilis forma, perhennisCompago nostre nil racionis habet.Subde tuam fidei mentem, quia mortis ymagoIudicis eterni mistica scire nequit:Letitiam luctus, mors vitam, gaudia fletus,Non norunt, nec que sunt deitatis homo:Non tenebre solem capiunt, non lumina cecus,Infima mens hominis nec capit alta dei.Nempe sacri flatus archanum nobile nunquamScrutari debes, quod penetrare nequis.450Cum non sit nostrum vel mundi tempora nosse,332Vnde creaturas nosse laborat homo?Nos sentire fidem nostra racione probatam,Non foret humanis viribus illud opus.Humanum non est opus vt transcendat ad astra,Quod mortalis homo non racione capit:Ingenium tante transit virtutis in altum,Transcurrit superos, in deitate manet.Qui sapienter agit, sapiat moderanter in istis,Postulet vt rectam possit habere fidem.460Ingenium mala sepe mouent; non nosse virorum333Est quid in excelsis construit ipse deus:Multa viros nescire iuuat; pars maxima rerumOffendit sensus; sobrius ergo sciat:Committat fidei quod non poterit racioni,Quod non dat racio det sibi firma fides.Adde fidem, nam vera fides, quod non videt, audit,Credit, sperat, et hec est via, vita, salus.Argumenta fides dat rerum que neque sciriNec possunt mente nec racione capi:470Vera fides quicquid petit impetrat, omne meretur,Quicquid possibile creditur ipsa potest.Lingua silet, non os loquitur, mens deficit, aurisNon audit, nichil est hic nisi sola fides.Vna quid ad solem sintilla valet, vel ad equorGutta, vel ad celum quid cinis esse potest?Vult tamen a modicis inmensus, summus ab ymis,Vult deus a nobis mentis amore coli.Hunc in amando modus discedat, terminus absit;Nam velut est dignus, nullus amauit eum.480Ille docet quodcumque decet, set et aspera planat,Curat fracta, fugat noxia, lapsa leuat:Nam crux et roseo perfusi sanguine claui,Expulso Sathana, nostra fuere salus.Quisque Ihesum meditans intendere debet vt actusDeponat veteres et meliora colat.Vita per hoc nomen datur omnibus, et benedictiAbsque Ihesu solo nomine nemo potest.Non est sanctus vt hic dominus, qui solus ab omniLabe fuit mundus, sanctificansque reos.490Et nisi tu non est alius, quiasuntnichil omnesHii quos mentitur aurea forma deos.Sic beat ecclesia nos per te larga bonorum,Et Sinagoga suis est viduata bonis.
Capm. ix.
Cum deus ex nichilo produxit ad esse creata,
Ipse deus solus et sine teste fuit.
Vt solus facere voluit, sic scire volebat
Solus, et hoc nulli participauit opus.440
Materies nulla, subtilis forma, perhennis
Compago nostre nil racionis habet.
Subde tuam fidei mentem, quia mortis ymago
Iudicis eterni mistica scire nequit:
Letitiam luctus, mors vitam, gaudia fletus,
Non norunt, nec que sunt deitatis homo:
Non tenebre solem capiunt, non lumina cecus,
Infima mens hominis nec capit alta dei.
Nempe sacri flatus archanum nobile nunquam
Scrutari debes, quod penetrare nequis.450
Cum non sit nostrum vel mundi tempora nosse,332
Vnde creaturas nosse laborat homo?
Nos sentire fidem nostra racione probatam,
Non foret humanis viribus illud opus.
Humanum non est opus vt transcendat ad astra,
Quod mortalis homo non racione capit:
Ingenium tante transit virtutis in altum,
Transcurrit superos, in deitate manet.
Qui sapienter agit, sapiat moderanter in istis,
Postulet vt rectam possit habere fidem.460
Ingenium mala sepe mouent; non nosse virorum333
Est quid in excelsis construit ipse deus:
Multa viros nescire iuuat; pars maxima rerum
Offendit sensus; sobrius ergo sciat:
Committat fidei quod non poterit racioni,
Quod non dat racio det sibi firma fides.
Adde fidem, nam vera fides, quod non videt, audit,
Credit, sperat, et hec est via, vita, salus.
Argumenta fides dat rerum que neque sciri
Nec possunt mente nec racione capi:470
Vera fides quicquid petit impetrat, omne meretur,
Quicquid possibile creditur ipsa potest.
Lingua silet, non os loquitur, mens deficit, auris
Non audit, nichil est hic nisi sola fides.
Vna quid ad solem sintilla valet, vel ad equor
Gutta, vel ad celum quid cinis esse potest?
Vult tamen a modicis inmensus, summus ab ymis,
Vult deus a nobis mentis amore coli.
Hunc in amando modus discedat, terminus absit;
Nam velut est dignus, nullus amauit eum.480
Ille docet quodcumque decet, set et aspera planat,
Curat fracta, fugat noxia, lapsa leuat:
Nam crux et roseo perfusi sanguine claui,
Expulso Sathana, nostra fuere salus.
Quisque Ihesum meditans intendere debet vt actus
Deponat veteres et meliora colat.
Vita per hoc nomen datur omnibus, et benedicti
Absque Ihesu solo nomine nemo potest.
Non est sanctus vt hic dominus, qui solus ab omni
Labe fuit mundus, sanctificansque reos.490
Et nisi tu non est alius, quiasuntnichil omnes
Hii quos mentitur aurea forma deos.
Sic beat ecclesia nos per te larga bonorum,
Et Sinagoga suis est viduata bonis.
Hic tractat quod in re sculptili vel conflatili non est confidendum, nec eciam talia adorari debent; set quod ex illis in ecclesia visis mens remorsa ad solum deum contemplandum cicius commoueatur.