Caput DuodecimumConvalescit ex morbo — Maximi luctus — Parva gaudia — Psittacus.Attamenspiritum facilius trahere cœperat ; tum sublatis paulatim oculis circumspexit, satis incertus animusne suus e corpore migrasset, necne. Jam vero minime dubium erat quin viveret. Neque tamen ergo gaudebat ; mortem enim in isto rerum articulo vita potiorem habuisset. Magna quoque infirmitate oppressum se sensit, doloris tamen expertem. Quum enim antea æstu ardenti flagrasset, nunc sudor plurimus salubrisque per omnes artus manabat. Atque ne intercluderetur*, pellibus additis se texit, et sic post dimidiam circiter horæ partem magnopere allevari sibi visus est. Jam vero siti exarsit vehementissima, cui explendæ quum idonea non esset aqua putredine corrupta, opportune malorum citreorum meminit. Adeo autem infirmus erat, ut unum labris ægre admoveret ; cujus tamen succo egregie refectus, sudore continuo effluente, dulci somno sopitus neque nisi sole oriente experrectus est.Tunc vero vis morbi omnino laxata erat, neque, præter infirmitatem virium, quidquam mali superfuit ; cibum quoque appetere cœpit, bulbumque solani frixum*comedit, instillato mali citrei succo quo saporem ejus jucundiorem efficeret et palato refrigerando aptiorem.Lamarum suorum curam, quamdiu ægrotus jacebat, penitus deposuerat. Nunc autem valde commotus est, quum eos ad pedes suos videret jacentes, oculis in se defixis, quasi ipsum interrogarent num melius valeret. Est autem illud animalium genus a natura ita comparatum, ut camelorum instar, plurimos dies sine potu degere possint. Alioquin male cum iis actum fuisset. Per dies enim duos aquam non biberant, necdum etiam Robinson, præ corporis imbecillitate, surgere aquamque iis ministrare potuit.Quum lama mater ad eum satis appropinquasset ut hanc posset attingere, tum levato corpore in cubitum, dextra eam mulsit, ex cujus tepidi lactis haustu plurimum accepit levaminis. Quo facto rursus dormiebat usque ad solis occasum. Nunc autem cibi major fuit appetitus. Itaque nonnulla solanorum tubera succo mali citrei aspersa comedit, ac denuo somnus eum complexus est.Quæ quies dulcissima, ut in corpore natura robusto, tantopere ad vires ejus reficiendas valuit, ut proximo mane surgere, et pedetentim progredi auderet.E spelunca in vestibulum titubans prorepit. Ibi solis orientis radii, inter frondes vicinarum arborum nitentes, jucundo eum calore recreant. Sibi recens esse natus videtur ; Deo, vitæ fonti æterno, gratias agit quod sibi denuo intueri liceat sidus illud pulcherrimum mirandaque summi rerum Conditoris opera. Nunc aspicit cœrulei cœli immensitates, nunc recentem et amœnam arborum fruticumque rore madentium*viriditatem, nunc lamas fideles qui circumstantes domino blandiri et lætitiam videntur indicare.Mox autem faventibus aere puro et aqua frigida lacte temperata, necnon placida mentis serenitate, penitus convaluit. Brevi quoque viribus recuperatis, ad opera instituta se rettulit.Hoc unum tunc ei molestum fuit quod ignis exstinctus esset. Verumtamen magna cum animi moderatione hunccasum tulit, nec spem omnino amisit, quippe qui nunc expertus foret nihil esse cur adversus hiemis inclementiam sibi jam caveret ; atque etsi ab ineunte ætate carne vesci consueverat, speravit tamen fore ut ea carere solisque fructibus et lacte lamarum vitam sustentare posset.Quid nunc suscipiat, confectis omnibus quæ manibus sine ullius instrumenti auxilio confici possent ? Nihil ergo sibi superesse putavit, nisi ut in otio et somno vitam consumeret. Qua quidem conditione miseriorem sibi fingere nullam potuit. Jam enim tantopere labori assuetus erat ut vitam intolerabilem existimaret, quoties utili operæ vacare non liceret*; itaque diu multumque secum reputabat quemnam laborem nunc capesseret, ut fugeret otium. Invenit tandem in quo operam suam collocaret.Diu noctuque animo versaverat consilium naviculæ conficiendæ, cujus ope tentaret ut in societatem hominum rediret, atque se ab ea solitudine eximeret quam graviorem erat expertus ex quo ignis usum amiserat. Nec temere*terram Americanam haud procul abesse augurabatur. Statuit autem, si modo scaphulam sibi parare posset, spretis omnibus periculis, continentem petere. Quum totum se huic consilio tradidisset, procurrit aliquando ad eligendam arborem cujus truncus in formam cymbæ cavaretur. Hac mente loca nonnulla perlustrans quæ nondum inviserat, varia ignotarum plantarum genera detexit, in quibus constituit experimenta facere ut intelligeret an iis quoque vesci posset. Inter alios frutices nonnullos invenit frumenti Indici.Miratus ille spicarum magnitudinem in quibus supra ducenta grana denso ordine structa erant, non dubitavit quin panis ex iis confici posset. Quomodo autem grana moliturus erat ? quomodo farinam furfure*purgaturus ? quomodo tandem panem inde cocturus, quum careret igne ? Nihilominus tamen aliquot spicas inde secum abstulit, quarumgrana sereret : “ Quidni, ” sic ait ille secum, “ fieri possit ut ex iis aliquam olim utilitatem percipiam ? ”Postea vero repperit arborem quoque frugiferam in quam antea non inciderat. Capsulas crassas ab arbore pendentes vidit, quarum unam quum confregisset, sexaginta circiter fabas invenit. Quamvis saporem jucundum in iis non cognosceret, attamen unam ex iis, quæ sibi maturior visa est, peræ suæ commisit. Erant fabæcacaoticæ, e quibus potuscacaoticusparatur.Tandem arborem ingentem sibi prorsus ignotam invenit, cujus fructus nuces cocossæ magnitudine æquabant. Qui quum putamina nulla haberent, saporem vero jucundissimum, toti comedi poterant. Arbor ipsa multum dissimilis cocossæ erat. Neque enim huic, sicut cocossæ, truncus erectus, neque in coronam magnorum foliorum superne*desinit. Postea comperit arborem eam esse quam paniferam appellamus, propterea quod fructus ejus vel crudi, vel comminuti atque depsendo*subacti, barbaris hominibus vicem panis præstant.Inter redeundum, quod jam diu optabat, nidum psittaci invenit. Tum circumspiciens qua parte facillime locum invadat, pede suspenso accedit. Vigilabat in sede extra nidum prominente mater pullis incubans, et ad aspectum inusitatæ formæ aliquid mali suspicata, aciem oculorum arrigebat ad periculum. Retractis virgultis Robinson per densissimas frondes conscendit. Sed quo proprius accedit strepitus foliorum, eo magis matris crescebat sollicitudo. Ac demum homo adest, manumque nido injicit. Avolat mater, avolant adulti jam validiores ; unus cæteris tardior in manibus hæret ; Crusoëus domum properat, hilarior quam si thesaurum auri nactus esset. Tum redux quam sollertissime potest caveam concinnat, in qua hospitem novum collocet. Qua quidem juxta stratum suum posita, tam lætus recubuit quam qui novum sibi amicum comparavit.
Caput DuodecimumConvalescit ex morbo — Maximi luctus — Parva gaudia — Psittacus.Attamenspiritum facilius trahere cœperat ; tum sublatis paulatim oculis circumspexit, satis incertus animusne suus e corpore migrasset, necne. Jam vero minime dubium erat quin viveret. Neque tamen ergo gaudebat ; mortem enim in isto rerum articulo vita potiorem habuisset. Magna quoque infirmitate oppressum se sensit, doloris tamen expertem. Quum enim antea æstu ardenti flagrasset, nunc sudor plurimus salubrisque per omnes artus manabat. Atque ne intercluderetur*, pellibus additis se texit, et sic post dimidiam circiter horæ partem magnopere allevari sibi visus est. Jam vero siti exarsit vehementissima, cui explendæ quum idonea non esset aqua putredine corrupta, opportune malorum citreorum meminit. Adeo autem infirmus erat, ut unum labris ægre admoveret ; cujus tamen succo egregie refectus, sudore continuo effluente, dulci somno sopitus neque nisi sole oriente experrectus est.Tunc vero vis morbi omnino laxata erat, neque, præter infirmitatem virium, quidquam mali superfuit ; cibum quoque appetere cœpit, bulbumque solani frixum*comedit, instillato mali citrei succo quo saporem ejus jucundiorem efficeret et palato refrigerando aptiorem.Lamarum suorum curam, quamdiu ægrotus jacebat, penitus deposuerat. Nunc autem valde commotus est, quum eos ad pedes suos videret jacentes, oculis in se defixis, quasi ipsum interrogarent num melius valeret. Est autem illud animalium genus a natura ita comparatum, ut camelorum instar, plurimos dies sine potu degere possint. Alioquin male cum iis actum fuisset. Per dies enim duos aquam non biberant, necdum etiam Robinson, præ corporis imbecillitate, surgere aquamque iis ministrare potuit.Quum lama mater ad eum satis appropinquasset ut hanc posset attingere, tum levato corpore in cubitum, dextra eam mulsit, ex cujus tepidi lactis haustu plurimum accepit levaminis. Quo facto rursus dormiebat usque ad solis occasum. Nunc autem cibi major fuit appetitus. Itaque nonnulla solanorum tubera succo mali citrei aspersa comedit, ac denuo somnus eum complexus est.Quæ quies dulcissima, ut in corpore natura robusto, tantopere ad vires ejus reficiendas valuit, ut proximo mane surgere, et pedetentim progredi auderet.E spelunca in vestibulum titubans prorepit. Ibi solis orientis radii, inter frondes vicinarum arborum nitentes, jucundo eum calore recreant. Sibi recens esse natus videtur ; Deo, vitæ fonti æterno, gratias agit quod sibi denuo intueri liceat sidus illud pulcherrimum mirandaque summi rerum Conditoris opera. Nunc aspicit cœrulei cœli immensitates, nunc recentem et amœnam arborum fruticumque rore madentium*viriditatem, nunc lamas fideles qui circumstantes domino blandiri et lætitiam videntur indicare.Mox autem faventibus aere puro et aqua frigida lacte temperata, necnon placida mentis serenitate, penitus convaluit. Brevi quoque viribus recuperatis, ad opera instituta se rettulit.Hoc unum tunc ei molestum fuit quod ignis exstinctus esset. Verumtamen magna cum animi moderatione hunccasum tulit, nec spem omnino amisit, quippe qui nunc expertus foret nihil esse cur adversus hiemis inclementiam sibi jam caveret ; atque etsi ab ineunte ætate carne vesci consueverat, speravit tamen fore ut ea carere solisque fructibus et lacte lamarum vitam sustentare posset.Quid nunc suscipiat, confectis omnibus quæ manibus sine ullius instrumenti auxilio confici possent ? Nihil ergo sibi superesse putavit, nisi ut in otio et somno vitam consumeret. Qua quidem conditione miseriorem sibi fingere nullam potuit. Jam enim tantopere labori assuetus erat ut vitam intolerabilem existimaret, quoties utili operæ vacare non liceret*; itaque diu multumque secum reputabat quemnam laborem nunc capesseret, ut fugeret otium. Invenit tandem in quo operam suam collocaret.Diu noctuque animo versaverat consilium naviculæ conficiendæ, cujus ope tentaret ut in societatem hominum rediret, atque se ab ea solitudine eximeret quam graviorem erat expertus ex quo ignis usum amiserat. Nec temere*terram Americanam haud procul abesse augurabatur. Statuit autem, si modo scaphulam sibi parare posset, spretis omnibus periculis, continentem petere. Quum totum se huic consilio tradidisset, procurrit aliquando ad eligendam arborem cujus truncus in formam cymbæ cavaretur. Hac mente loca nonnulla perlustrans quæ nondum inviserat, varia ignotarum plantarum genera detexit, in quibus constituit experimenta facere ut intelligeret an iis quoque vesci posset. Inter alios frutices nonnullos invenit frumenti Indici.Miratus ille spicarum magnitudinem in quibus supra ducenta grana denso ordine structa erant, non dubitavit quin panis ex iis confici posset. Quomodo autem grana moliturus erat ? quomodo farinam furfure*purgaturus ? quomodo tandem panem inde cocturus, quum careret igne ? Nihilominus tamen aliquot spicas inde secum abstulit, quarumgrana sereret : “ Quidni, ” sic ait ille secum, “ fieri possit ut ex iis aliquam olim utilitatem percipiam ? ”Postea vero repperit arborem quoque frugiferam in quam antea non inciderat. Capsulas crassas ab arbore pendentes vidit, quarum unam quum confregisset, sexaginta circiter fabas invenit. Quamvis saporem jucundum in iis non cognosceret, attamen unam ex iis, quæ sibi maturior visa est, peræ suæ commisit. Erant fabæcacaoticæ, e quibus potuscacaoticusparatur.Tandem arborem ingentem sibi prorsus ignotam invenit, cujus fructus nuces cocossæ magnitudine æquabant. Qui quum putamina nulla haberent, saporem vero jucundissimum, toti comedi poterant. Arbor ipsa multum dissimilis cocossæ erat. Neque enim huic, sicut cocossæ, truncus erectus, neque in coronam magnorum foliorum superne*desinit. Postea comperit arborem eam esse quam paniferam appellamus, propterea quod fructus ejus vel crudi, vel comminuti atque depsendo*subacti, barbaris hominibus vicem panis præstant.Inter redeundum, quod jam diu optabat, nidum psittaci invenit. Tum circumspiciens qua parte facillime locum invadat, pede suspenso accedit. Vigilabat in sede extra nidum prominente mater pullis incubans, et ad aspectum inusitatæ formæ aliquid mali suspicata, aciem oculorum arrigebat ad periculum. Retractis virgultis Robinson per densissimas frondes conscendit. Sed quo proprius accedit strepitus foliorum, eo magis matris crescebat sollicitudo. Ac demum homo adest, manumque nido injicit. Avolat mater, avolant adulti jam validiores ; unus cæteris tardior in manibus hæret ; Crusoëus domum properat, hilarior quam si thesaurum auri nactus esset. Tum redux quam sollertissime potest caveam concinnat, in qua hospitem novum collocet. Qua quidem juxta stratum suum posita, tam lætus recubuit quam qui novum sibi amicum comparavit.
Caput DuodecimumConvalescit ex morbo — Maximi luctus — Parva gaudia — Psittacus.
Convalescit ex morbo — Maximi luctus — Parva gaudia — Psittacus.
Attamenspiritum facilius trahere cœperat ; tum sublatis paulatim oculis circumspexit, satis incertus animusne suus e corpore migrasset, necne. Jam vero minime dubium erat quin viveret. Neque tamen ergo gaudebat ; mortem enim in isto rerum articulo vita potiorem habuisset. Magna quoque infirmitate oppressum se sensit, doloris tamen expertem. Quum enim antea æstu ardenti flagrasset, nunc sudor plurimus salubrisque per omnes artus manabat. Atque ne intercluderetur*, pellibus additis se texit, et sic post dimidiam circiter horæ partem magnopere allevari sibi visus est. Jam vero siti exarsit vehementissima, cui explendæ quum idonea non esset aqua putredine corrupta, opportune malorum citreorum meminit. Adeo autem infirmus erat, ut unum labris ægre admoveret ; cujus tamen succo egregie refectus, sudore continuo effluente, dulci somno sopitus neque nisi sole oriente experrectus est.
Tunc vero vis morbi omnino laxata erat, neque, præter infirmitatem virium, quidquam mali superfuit ; cibum quoque appetere cœpit, bulbumque solani frixum*comedit, instillato mali citrei succo quo saporem ejus jucundiorem efficeret et palato refrigerando aptiorem.
Lamarum suorum curam, quamdiu ægrotus jacebat, penitus deposuerat. Nunc autem valde commotus est, quum eos ad pedes suos videret jacentes, oculis in se defixis, quasi ipsum interrogarent num melius valeret. Est autem illud animalium genus a natura ita comparatum, ut camelorum instar, plurimos dies sine potu degere possint. Alioquin male cum iis actum fuisset. Per dies enim duos aquam non biberant, necdum etiam Robinson, præ corporis imbecillitate, surgere aquamque iis ministrare potuit.
Quum lama mater ad eum satis appropinquasset ut hanc posset attingere, tum levato corpore in cubitum, dextra eam mulsit, ex cujus tepidi lactis haustu plurimum accepit levaminis. Quo facto rursus dormiebat usque ad solis occasum. Nunc autem cibi major fuit appetitus. Itaque nonnulla solanorum tubera succo mali citrei aspersa comedit, ac denuo somnus eum complexus est.
Quæ quies dulcissima, ut in corpore natura robusto, tantopere ad vires ejus reficiendas valuit, ut proximo mane surgere, et pedetentim progredi auderet.
E spelunca in vestibulum titubans prorepit. Ibi solis orientis radii, inter frondes vicinarum arborum nitentes, jucundo eum calore recreant. Sibi recens esse natus videtur ; Deo, vitæ fonti æterno, gratias agit quod sibi denuo intueri liceat sidus illud pulcherrimum mirandaque summi rerum Conditoris opera. Nunc aspicit cœrulei cœli immensitates, nunc recentem et amœnam arborum fruticumque rore madentium*viriditatem, nunc lamas fideles qui circumstantes domino blandiri et lætitiam videntur indicare.
Mox autem faventibus aere puro et aqua frigida lacte temperata, necnon placida mentis serenitate, penitus convaluit. Brevi quoque viribus recuperatis, ad opera instituta se rettulit.
Hoc unum tunc ei molestum fuit quod ignis exstinctus esset. Verumtamen magna cum animi moderatione hunccasum tulit, nec spem omnino amisit, quippe qui nunc expertus foret nihil esse cur adversus hiemis inclementiam sibi jam caveret ; atque etsi ab ineunte ætate carne vesci consueverat, speravit tamen fore ut ea carere solisque fructibus et lacte lamarum vitam sustentare posset.
Quid nunc suscipiat, confectis omnibus quæ manibus sine ullius instrumenti auxilio confici possent ? Nihil ergo sibi superesse putavit, nisi ut in otio et somno vitam consumeret. Qua quidem conditione miseriorem sibi fingere nullam potuit. Jam enim tantopere labori assuetus erat ut vitam intolerabilem existimaret, quoties utili operæ vacare non liceret*; itaque diu multumque secum reputabat quemnam laborem nunc capesseret, ut fugeret otium. Invenit tandem in quo operam suam collocaret.
Diu noctuque animo versaverat consilium naviculæ conficiendæ, cujus ope tentaret ut in societatem hominum rediret, atque se ab ea solitudine eximeret quam graviorem erat expertus ex quo ignis usum amiserat. Nec temere*terram Americanam haud procul abesse augurabatur. Statuit autem, si modo scaphulam sibi parare posset, spretis omnibus periculis, continentem petere. Quum totum se huic consilio tradidisset, procurrit aliquando ad eligendam arborem cujus truncus in formam cymbæ cavaretur. Hac mente loca nonnulla perlustrans quæ nondum inviserat, varia ignotarum plantarum genera detexit, in quibus constituit experimenta facere ut intelligeret an iis quoque vesci posset. Inter alios frutices nonnullos invenit frumenti Indici.
Miratus ille spicarum magnitudinem in quibus supra ducenta grana denso ordine structa erant, non dubitavit quin panis ex iis confici posset. Quomodo autem grana moliturus erat ? quomodo farinam furfure*purgaturus ? quomodo tandem panem inde cocturus, quum careret igne ? Nihilominus tamen aliquot spicas inde secum abstulit, quarumgrana sereret : “ Quidni, ” sic ait ille secum, “ fieri possit ut ex iis aliquam olim utilitatem percipiam ? ”
Postea vero repperit arborem quoque frugiferam in quam antea non inciderat. Capsulas crassas ab arbore pendentes vidit, quarum unam quum confregisset, sexaginta circiter fabas invenit. Quamvis saporem jucundum in iis non cognosceret, attamen unam ex iis, quæ sibi maturior visa est, peræ suæ commisit. Erant fabæcacaoticæ, e quibus potuscacaoticusparatur.
Tandem arborem ingentem sibi prorsus ignotam invenit, cujus fructus nuces cocossæ magnitudine æquabant. Qui quum putamina nulla haberent, saporem vero jucundissimum, toti comedi poterant. Arbor ipsa multum dissimilis cocossæ erat. Neque enim huic, sicut cocossæ, truncus erectus, neque in coronam magnorum foliorum superne*desinit. Postea comperit arborem eam esse quam paniferam appellamus, propterea quod fructus ejus vel crudi, vel comminuti atque depsendo*subacti, barbaris hominibus vicem panis præstant.
Inter redeundum, quod jam diu optabat, nidum psittaci invenit. Tum circumspiciens qua parte facillime locum invadat, pede suspenso accedit. Vigilabat in sede extra nidum prominente mater pullis incubans, et ad aspectum inusitatæ formæ aliquid mali suspicata, aciem oculorum arrigebat ad periculum. Retractis virgultis Robinson per densissimas frondes conscendit. Sed quo proprius accedit strepitus foliorum, eo magis matris crescebat sollicitudo. Ac demum homo adest, manumque nido injicit. Avolat mater, avolant adulti jam validiores ; unus cæteris tardior in manibus hæret ; Crusoëus domum properat, hilarior quam si thesaurum auri nactus esset. Tum redux quam sollertissime potest caveam concinnat, in qua hospitem novum collocet. Qua quidem juxta stratum suum posita, tam lætus recubuit quam qui novum sibi amicum comparavit.