Caput TertiumSera Crusoëi pœnitentia — Desperatio — Vitam misere sustentat — In spelunca habitat.Felicifato contigit ut ingens ille fluctus qui Crusoëum absorpserat, idem vi magna reciprocans*, hominem in terram exspueret. Qui quum præter exspectationem in sicco versaretur, tum extremis viribus usus est ut summam in oram ascenderet ; quumque eo pervenisset cœpit circumspicere. Eheu ! qualia oculis obversantur ! scapha, navis, socii, omnia demersa. Nihil omnino reliquum præter avulsas tabulas quæ fluctibus ad terram ferebantur. Unus ipse, unus mortem effugerat. Gaudio igitur et terrore simul trepidans, in genua procubuit, manibusque sublatis, lacrimis perfusus, Deo gratias egit. Quum vero nihil præter arbusta, præter arbores deprehenderet, neque ulla vestigia unde intelligere posset hanc regionem ab hominibus incoli, gravissimum illi videbatur vitam tali in solitudine degere. Venit quoque in mentem vagari forte ibi belluas, aut feros homines ; tum multo majore metu perculsus est. Itaque primum præ timore nec stare ausus nec progredi ; circumspectare omnia et vel minimo strepitu expavescere. Sed mox qua ardebat sitis torporem istum excussit ; quam quum diutius pati non posset, fontem aut rivum indagare cœpit, et sic vestiganti occurrit manans per herbas rivulus ; quem ille secutus fontem invenit amœnissimum quo valde recreatus est.Nec hominem fames tunc maxime urgebat, quippe cui angor terrorque omnem cibi cupiditatem exemerant. Sed erant adeo exhaustæ illi vires, ut multo magis requiescere vellet. Attamen primum omnium inveniendus erat locus in quo tutus pernoctaret. Nulla domus, nullum tugurium*, nullum specus erat ; et diu consilii inops flebat. Tandem aves imitari hospitiumque in arbore quærere statuit. Ac brevi unam prospexit tam densam opacamque, ut commode insidere dorsumque acclinare posset. Hanc reptando ascendit Deumque precatus, quum se composuisset, statim obdormivit. Inter somnum, illi in mentem, curarum æstu jactatam, recursabant imagines rerum earum quæ pridie vigilanti acciderant. Videre sibi videbatur motus et minas fluctuum navem haurientium, nautarumque ejulatus exaudire. Sibi in animo fingebat parentes luctu ac mœrore confectos qui, filii vicem*dolentes, manibus ad cœlum sublatis, flebant et omne prorsus solatium aversabantur. Tunc inter somniandum magna voce : “ Adsum, adsum, ” ait, “ parentes carissimi ! ” dumque amplexu matrem petit, ex arbore decidit ; sed forte quod ipsi faustum fuit, sedem in loco non sublimi posuerat, solumque tam denso gramine vestitum erat, ut ille casu non ita gravi decideret. Iterum arborem suam conscendit, in qua dum manibus retinet surculos*circa eminentes, ortum solis expectabat.Prima luce cogitabat qua ratione victum sibi paraturus esset. Quas vero arbores hactenus conspexerat, erant omnes ex abietum genere ; atque illæ folia quidem ferunt, sed fructus omnino nullos.Nec satis illi liquebat quid sibi faciendum esset. Ex arbore tamen descendit. Quum autem pridie nihil omnino comedisset, cœpit fame sævissima laborare ; itaque huc illuc per aliquot millia passuum discurrit ; sed discurrendo nihil invenit, nisi arbores steriles et gramina.Tunc summo excruciatus angore famem et ultima*sibimetominabatur : “ Pereundum mihi erit fame ! ” sic miserabiliter ejulabat. Desperanti vero necessitas satis animi viriumque adjecit, ut se ad litus maris conferret investigaretque diligentius si quid forte alimenti invenire posset. Sed sua eum spes fefellit. Hic vero debilitatus fractusque procubuit voltu in terram demisso, et valde plorabat, quod non fuisset fluctibus et ipse obrutus. Et jam statuerat in hoc miserabili rerum articulo*expectare, dum lenta fame, morte omnium teterrima, vitam consumeret ; quum forte conversus, ecce nonnullas in arena conchas ostrearum conspexit. Avidus statim eo accurrere, circumspicere, scrutari, num forte plenas quasdam reperiret, repertisque exultare.Ac primo quidem illas non sine difficultate aperuit ; sed, inserto plano eodemque*acuto silice, perfecit ut triginta circiter haustis ventrem paululum placaret.Quum nunc certior esset se posse quamvis misere sustentare vitam, jam maxime sollicitus erat quo se et a feris hominibus et bestiis tutum reciperet.Tum in montem summum, ægre, ut erat satis excelsus, ascendit, unde quam latissime circumspicere poterat ; sed quantus eum terror invasit, quum vidisset se in insula esse, neque ullam omnino terram apparere præter tres parvas insulas quæ, spatio aliquot millium interjecto, ex æquore eminebant !“ Heu ! me miserum ! ” — sic est locutus, manibus ad cœlum sublatis — “ ab hominum commercio omni ita sejunctum esse, ut mihi in hac solitudine velut feræ bestiæ vivendum sit ! Nunquam igitur parentes meos revisam ! Nunquam licebit culpæ meæ veniam exorare ! ”Ita locutus monte descendit, et quærebat ubinam posset in tuto se collocare. Diu autem frustra indagavit ; tandem ad locum editiorem pervenit, ex adversa parte, instar parietis, præruptum*. Quum accuratius exploraret, locum leviter excavatum, satis angusto aditu invenit. Hic si quævis instrumenta ferrea habuisset, facile cavum in saxo domicilium, gradatim excisum, fecisset. Sed quum hæc omnia desideraret, huic inopiæ medendum erat.Postquam diu multumque deliberavit, sic secum statuit ; “ quas hic video arbores, salicibus patriis similes sunt, quæ si transferantur novas facile radices agunt. Eruam igitur manibus satis magnam earum copiam quæ, ante cavernam denso ordine consitæ, pro munimento erunt ; quum illæ radices egerint, ibi licebit clauso et securo mihi quasi in domo dormire. ”Tum lætus ad opus statim se accinxit. Sed quanto majore gaudio exultavit, quum huic loco proximum fontem liquidissimum e monte exilientem prospexisset ! Eo statim properavit quia, quum huc illuc fervente sole discurrisset, multum æstuabat*.Postea vero cœpit manibus et multo sudore teneras aliquot arbores exstirpare, quas eo transtulit ubi sedem sibi destinaverat ; atque ibi quoque cavum fodere manibus oportuit in quo arbores insereret ; sed vesper advenit, vix quinque aut sex arboribus consitis. Fame compulsus oram maris rursus petiit, ut iterum conquireret ostreas ; sed quum æstus rediisset, totum litus occupaverant undæ ; ægre igitur unam et alteram repperit, et sic male pastus cubitum ire*coactus est. Reversus est igitur ad arborem suam, ibi pernoctaturus, donec hospitium sibi tutum confecisset. Ne autem hac nocte idem ipsi accideret quod superiori, genualibus*se ei ramo religavit ad quem dorsum prius acclinaverat, et se summo rerum Creatori commendato, tranquille obdormivit.
Caput TertiumSera Crusoëi pœnitentia — Desperatio — Vitam misere sustentat — In spelunca habitat.Felicifato contigit ut ingens ille fluctus qui Crusoëum absorpserat, idem vi magna reciprocans*, hominem in terram exspueret. Qui quum præter exspectationem in sicco versaretur, tum extremis viribus usus est ut summam in oram ascenderet ; quumque eo pervenisset cœpit circumspicere. Eheu ! qualia oculis obversantur ! scapha, navis, socii, omnia demersa. Nihil omnino reliquum præter avulsas tabulas quæ fluctibus ad terram ferebantur. Unus ipse, unus mortem effugerat. Gaudio igitur et terrore simul trepidans, in genua procubuit, manibusque sublatis, lacrimis perfusus, Deo gratias egit. Quum vero nihil præter arbusta, præter arbores deprehenderet, neque ulla vestigia unde intelligere posset hanc regionem ab hominibus incoli, gravissimum illi videbatur vitam tali in solitudine degere. Venit quoque in mentem vagari forte ibi belluas, aut feros homines ; tum multo majore metu perculsus est. Itaque primum præ timore nec stare ausus nec progredi ; circumspectare omnia et vel minimo strepitu expavescere. Sed mox qua ardebat sitis torporem istum excussit ; quam quum diutius pati non posset, fontem aut rivum indagare cœpit, et sic vestiganti occurrit manans per herbas rivulus ; quem ille secutus fontem invenit amœnissimum quo valde recreatus est.Nec hominem fames tunc maxime urgebat, quippe cui angor terrorque omnem cibi cupiditatem exemerant. Sed erant adeo exhaustæ illi vires, ut multo magis requiescere vellet. Attamen primum omnium inveniendus erat locus in quo tutus pernoctaret. Nulla domus, nullum tugurium*, nullum specus erat ; et diu consilii inops flebat. Tandem aves imitari hospitiumque in arbore quærere statuit. Ac brevi unam prospexit tam densam opacamque, ut commode insidere dorsumque acclinare posset. Hanc reptando ascendit Deumque precatus, quum se composuisset, statim obdormivit. Inter somnum, illi in mentem, curarum æstu jactatam, recursabant imagines rerum earum quæ pridie vigilanti acciderant. Videre sibi videbatur motus et minas fluctuum navem haurientium, nautarumque ejulatus exaudire. Sibi in animo fingebat parentes luctu ac mœrore confectos qui, filii vicem*dolentes, manibus ad cœlum sublatis, flebant et omne prorsus solatium aversabantur. Tunc inter somniandum magna voce : “ Adsum, adsum, ” ait, “ parentes carissimi ! ” dumque amplexu matrem petit, ex arbore decidit ; sed forte quod ipsi faustum fuit, sedem in loco non sublimi posuerat, solumque tam denso gramine vestitum erat, ut ille casu non ita gravi decideret. Iterum arborem suam conscendit, in qua dum manibus retinet surculos*circa eminentes, ortum solis expectabat.Prima luce cogitabat qua ratione victum sibi paraturus esset. Quas vero arbores hactenus conspexerat, erant omnes ex abietum genere ; atque illæ folia quidem ferunt, sed fructus omnino nullos.Nec satis illi liquebat quid sibi faciendum esset. Ex arbore tamen descendit. Quum autem pridie nihil omnino comedisset, cœpit fame sævissima laborare ; itaque huc illuc per aliquot millia passuum discurrit ; sed discurrendo nihil invenit, nisi arbores steriles et gramina.Tunc summo excruciatus angore famem et ultima*sibimetominabatur : “ Pereundum mihi erit fame ! ” sic miserabiliter ejulabat. Desperanti vero necessitas satis animi viriumque adjecit, ut se ad litus maris conferret investigaretque diligentius si quid forte alimenti invenire posset. Sed sua eum spes fefellit. Hic vero debilitatus fractusque procubuit voltu in terram demisso, et valde plorabat, quod non fuisset fluctibus et ipse obrutus. Et jam statuerat in hoc miserabili rerum articulo*expectare, dum lenta fame, morte omnium teterrima, vitam consumeret ; quum forte conversus, ecce nonnullas in arena conchas ostrearum conspexit. Avidus statim eo accurrere, circumspicere, scrutari, num forte plenas quasdam reperiret, repertisque exultare.Ac primo quidem illas non sine difficultate aperuit ; sed, inserto plano eodemque*acuto silice, perfecit ut triginta circiter haustis ventrem paululum placaret.Quum nunc certior esset se posse quamvis misere sustentare vitam, jam maxime sollicitus erat quo se et a feris hominibus et bestiis tutum reciperet.Tum in montem summum, ægre, ut erat satis excelsus, ascendit, unde quam latissime circumspicere poterat ; sed quantus eum terror invasit, quum vidisset se in insula esse, neque ullam omnino terram apparere præter tres parvas insulas quæ, spatio aliquot millium interjecto, ex æquore eminebant !“ Heu ! me miserum ! ” — sic est locutus, manibus ad cœlum sublatis — “ ab hominum commercio omni ita sejunctum esse, ut mihi in hac solitudine velut feræ bestiæ vivendum sit ! Nunquam igitur parentes meos revisam ! Nunquam licebit culpæ meæ veniam exorare ! ”Ita locutus monte descendit, et quærebat ubinam posset in tuto se collocare. Diu autem frustra indagavit ; tandem ad locum editiorem pervenit, ex adversa parte, instar parietis, præruptum*. Quum accuratius exploraret, locum leviter excavatum, satis angusto aditu invenit. Hic si quævis instrumenta ferrea habuisset, facile cavum in saxo domicilium, gradatim excisum, fecisset. Sed quum hæc omnia desideraret, huic inopiæ medendum erat.Postquam diu multumque deliberavit, sic secum statuit ; “ quas hic video arbores, salicibus patriis similes sunt, quæ si transferantur novas facile radices agunt. Eruam igitur manibus satis magnam earum copiam quæ, ante cavernam denso ordine consitæ, pro munimento erunt ; quum illæ radices egerint, ibi licebit clauso et securo mihi quasi in domo dormire. ”Tum lætus ad opus statim se accinxit. Sed quanto majore gaudio exultavit, quum huic loco proximum fontem liquidissimum e monte exilientem prospexisset ! Eo statim properavit quia, quum huc illuc fervente sole discurrisset, multum æstuabat*.Postea vero cœpit manibus et multo sudore teneras aliquot arbores exstirpare, quas eo transtulit ubi sedem sibi destinaverat ; atque ibi quoque cavum fodere manibus oportuit in quo arbores insereret ; sed vesper advenit, vix quinque aut sex arboribus consitis. Fame compulsus oram maris rursus petiit, ut iterum conquireret ostreas ; sed quum æstus rediisset, totum litus occupaverant undæ ; ægre igitur unam et alteram repperit, et sic male pastus cubitum ire*coactus est. Reversus est igitur ad arborem suam, ibi pernoctaturus, donec hospitium sibi tutum confecisset. Ne autem hac nocte idem ipsi accideret quod superiori, genualibus*se ei ramo religavit ad quem dorsum prius acclinaverat, et se summo rerum Creatori commendato, tranquille obdormivit.
Caput TertiumSera Crusoëi pœnitentia — Desperatio — Vitam misere sustentat — In spelunca habitat.
Sera Crusoëi pœnitentia — Desperatio — Vitam misere sustentat — In spelunca habitat.
Felicifato contigit ut ingens ille fluctus qui Crusoëum absorpserat, idem vi magna reciprocans*, hominem in terram exspueret. Qui quum præter exspectationem in sicco versaretur, tum extremis viribus usus est ut summam in oram ascenderet ; quumque eo pervenisset cœpit circumspicere. Eheu ! qualia oculis obversantur ! scapha, navis, socii, omnia demersa. Nihil omnino reliquum præter avulsas tabulas quæ fluctibus ad terram ferebantur. Unus ipse, unus mortem effugerat. Gaudio igitur et terrore simul trepidans, in genua procubuit, manibusque sublatis, lacrimis perfusus, Deo gratias egit. Quum vero nihil præter arbusta, præter arbores deprehenderet, neque ulla vestigia unde intelligere posset hanc regionem ab hominibus incoli, gravissimum illi videbatur vitam tali in solitudine degere. Venit quoque in mentem vagari forte ibi belluas, aut feros homines ; tum multo majore metu perculsus est. Itaque primum præ timore nec stare ausus nec progredi ; circumspectare omnia et vel minimo strepitu expavescere. Sed mox qua ardebat sitis torporem istum excussit ; quam quum diutius pati non posset, fontem aut rivum indagare cœpit, et sic vestiganti occurrit manans per herbas rivulus ; quem ille secutus fontem invenit amœnissimum quo valde recreatus est.
Nec hominem fames tunc maxime urgebat, quippe cui angor terrorque omnem cibi cupiditatem exemerant. Sed erant adeo exhaustæ illi vires, ut multo magis requiescere vellet. Attamen primum omnium inveniendus erat locus in quo tutus pernoctaret. Nulla domus, nullum tugurium*, nullum specus erat ; et diu consilii inops flebat. Tandem aves imitari hospitiumque in arbore quærere statuit. Ac brevi unam prospexit tam densam opacamque, ut commode insidere dorsumque acclinare posset. Hanc reptando ascendit Deumque precatus, quum se composuisset, statim obdormivit. Inter somnum, illi in mentem, curarum æstu jactatam, recursabant imagines rerum earum quæ pridie vigilanti acciderant. Videre sibi videbatur motus et minas fluctuum navem haurientium, nautarumque ejulatus exaudire. Sibi in animo fingebat parentes luctu ac mœrore confectos qui, filii vicem*dolentes, manibus ad cœlum sublatis, flebant et omne prorsus solatium aversabantur. Tunc inter somniandum magna voce : “ Adsum, adsum, ” ait, “ parentes carissimi ! ” dumque amplexu matrem petit, ex arbore decidit ; sed forte quod ipsi faustum fuit, sedem in loco non sublimi posuerat, solumque tam denso gramine vestitum erat, ut ille casu non ita gravi decideret. Iterum arborem suam conscendit, in qua dum manibus retinet surculos*circa eminentes, ortum solis expectabat.
Prima luce cogitabat qua ratione victum sibi paraturus esset. Quas vero arbores hactenus conspexerat, erant omnes ex abietum genere ; atque illæ folia quidem ferunt, sed fructus omnino nullos.
Nec satis illi liquebat quid sibi faciendum esset. Ex arbore tamen descendit. Quum autem pridie nihil omnino comedisset, cœpit fame sævissima laborare ; itaque huc illuc per aliquot millia passuum discurrit ; sed discurrendo nihil invenit, nisi arbores steriles et gramina.
Tunc summo excruciatus angore famem et ultima*sibimetominabatur : “ Pereundum mihi erit fame ! ” sic miserabiliter ejulabat. Desperanti vero necessitas satis animi viriumque adjecit, ut se ad litus maris conferret investigaretque diligentius si quid forte alimenti invenire posset. Sed sua eum spes fefellit. Hic vero debilitatus fractusque procubuit voltu in terram demisso, et valde plorabat, quod non fuisset fluctibus et ipse obrutus. Et jam statuerat in hoc miserabili rerum articulo*expectare, dum lenta fame, morte omnium teterrima, vitam consumeret ; quum forte conversus, ecce nonnullas in arena conchas ostrearum conspexit. Avidus statim eo accurrere, circumspicere, scrutari, num forte plenas quasdam reperiret, repertisque exultare.
Ac primo quidem illas non sine difficultate aperuit ; sed, inserto plano eodemque*acuto silice, perfecit ut triginta circiter haustis ventrem paululum placaret.
Quum nunc certior esset se posse quamvis misere sustentare vitam, jam maxime sollicitus erat quo se et a feris hominibus et bestiis tutum reciperet.
Tum in montem summum, ægre, ut erat satis excelsus, ascendit, unde quam latissime circumspicere poterat ; sed quantus eum terror invasit, quum vidisset se in insula esse, neque ullam omnino terram apparere præter tres parvas insulas quæ, spatio aliquot millium interjecto, ex æquore eminebant !
“ Heu ! me miserum ! ” — sic est locutus, manibus ad cœlum sublatis — “ ab hominum commercio omni ita sejunctum esse, ut mihi in hac solitudine velut feræ bestiæ vivendum sit ! Nunquam igitur parentes meos revisam ! Nunquam licebit culpæ meæ veniam exorare ! ”
Ita locutus monte descendit, et quærebat ubinam posset in tuto se collocare. Diu autem frustra indagavit ; tandem ad locum editiorem pervenit, ex adversa parte, instar parietis, præruptum*. Quum accuratius exploraret, locum leviter excavatum, satis angusto aditu invenit. Hic si quævis instrumenta ferrea habuisset, facile cavum in saxo domicilium, gradatim excisum, fecisset. Sed quum hæc omnia desideraret, huic inopiæ medendum erat.
Postquam diu multumque deliberavit, sic secum statuit ; “ quas hic video arbores, salicibus patriis similes sunt, quæ si transferantur novas facile radices agunt. Eruam igitur manibus satis magnam earum copiam quæ, ante cavernam denso ordine consitæ, pro munimento erunt ; quum illæ radices egerint, ibi licebit clauso et securo mihi quasi in domo dormire. ”
Tum lætus ad opus statim se accinxit. Sed quanto majore gaudio exultavit, quum huic loco proximum fontem liquidissimum e monte exilientem prospexisset ! Eo statim properavit quia, quum huc illuc fervente sole discurrisset, multum æstuabat*.
Postea vero cœpit manibus et multo sudore teneras aliquot arbores exstirpare, quas eo transtulit ubi sedem sibi destinaverat ; atque ibi quoque cavum fodere manibus oportuit in quo arbores insereret ; sed vesper advenit, vix quinque aut sex arboribus consitis. Fame compulsus oram maris rursus petiit, ut iterum conquireret ostreas ; sed quum æstus rediisset, totum litus occupaverant undæ ; ægre igitur unam et alteram repperit, et sic male pastus cubitum ire*coactus est. Reversus est igitur ad arborem suam, ibi pernoctaturus, donec hospitium sibi tutum confecisset. Ne autem hac nocte idem ipsi accideret quod superiori, genualibus*se ei ramo religavit ad quem dorsum prius acclinaverat, et se summo rerum Creatori commendato, tranquille obdormivit.