Zeventiende Tooneel.

[Inhoud]Zeventiende Tooneel.De vorigen, Thijs.Thijs.Mo’k me nek breke—draai de lamp op.…Bet.Susch … Suscht … hij ’s niks goed. Zoo is-ie nog niet geweest. Ga de dokter waarschouwe.Thijs.Nee. Loopt wel los. Verdomd!(smijt den takel neer).Gesloten—niemand thuis—na ’t vuurwerk(trekt z’n jas uit).Bet.Wat doe je?Thijs(norsch).Wat ’k doe?… In bed kruipe.…Bet.Zoo vroeg?Thijs.Wi-jìj gaan porre?…Bet.En Sien?Thijs.Na de bakker—en weet ik ’t!…Bet.Laat je die.…Thijs.Mier me niet an me kop!… ’k Zou me kenne verdoen.… ’k Ben de boel zat!(tot Jan, die zacht kreunt).Hou op met je geklaag—de heele dag voer je ’t hoogste woord—geef me ’s nachs rust—(klopt tegen de wand).Blijf je nog lang op dat ding[51]jenke? Hé! Hé!(harder).’k Ga na kooi, ja!(de harmonica stopt).As d’r geen wònder gebeurt—geen oogeblikkie om te blaze komt—kenne me na de bedeeling.… Mo’k alleen in bed?…Bet(dof voor de tafel).Ik wacht om te sluite … ’k zel je niet wakker make(hij stapt in de bedstee).Thijs.’t Metras van Jacob leit ’r nog in.…Bet.Leg ’t dan op de grond(hij tilt een stroozak op den grond, werpt de deken er over, herstapt in de bedstee. Een stilte).Slaap-ie, Jantje?… Slaap-ie?(ze staat op, bukt zich over hem heen, beluistert z’n ademhaling, draait de lamp bijna geheel af, leunt terug in haar stoel. ’t Klokje op de kast slaat acht zachte slagen. Enkel het licht van de lantaarn, buiten, belicht den linkerhoek en de drogende wasch. Boven gaat de winkelschel over en meer ingehouden zet de harmonica een droefgeestiger volkswijsje in. Bet dommelt langzaam achterover. De lamp knettert, dooft. Als door ’n windtocht bewogen, begint de drogende wasch te wiegelen en in den schijn van het tuimelraam leeft de witte glanzing van een zwaan op, die z’n nek omlaag buigt).[Inhoud]Achttiende Tooneel.Jan, De Zwaan, Bet.Jan(in droom pratend).Nee, hoor, ’t is op.…Je krijgt niemedal meer.… Hé-je nòg niet genoeg, langnek?…[52]De Zwaan(in de glittering der lantaarn, beweegt den nek ontkennend).Nee.Jan.Hé-je toejoer honger, zeg?De Zwaan(knikkend).Ja, jò.…Jan.Verroest—kè-jij práte …?De Zwaan.Waar hè-’k anders me bek voor?Jan.Da’s de eerste keer da’k ’t hoor.…De Zwaan.Mot je maar is meer komme luistere.…Jan.Wat klesse juillie dan met mekaar?De Zwaan.Wat gaat jóú dat an?… Me hoeve toch niet zoo’n hurrie te make as de hinkepoot naast juillie, hahaha!… As-die mijn in ’t kolehok op ha geslote, ha ’k de hengsels stuk getrapt.…Jan.Da-zou je niet glad zitte.…De Zwaan.Ik la-me geen loer draaie.…Jan.D’r zitte korste ijs an je vlerke, zwaan—hoe hou je ’t uit …ikvoel me poote niet van de kou.…De Zwaan.Kou is lekker, jò!… As me vijver tot an de bojem toeleit—hebbe me de meeste pan—dan make me glijbane tot an de kerk—en as de smerisse d’r asch over gesmete hebbe—make me ’n nieuwe—’n keet, hoor!Jan.Ik mot ’r niks meer van hebbe—glij jij is met krùkke.…[53]De Zwaan.Hoe kom-ie ook zoo verrekt-stom! Was in de boom blijve zitte.…Jan.Jij het ’t voor ’t zegge—as ’n smeris net om de hoek komt.…De Zwaan.As je d’r boven in was gebleve, had-ie je geen snars kenne make … Die benne ommers te stijf om je na te klautere.…Jan.En as ze tot de nacht beneje blijve loere—en je ’n tweede verbaal krijgt—je mot ’r maar is voor staan—naklesse is makkelek … Wat leg-ie nou met je olifanteslurf?… Zoek-ie wat?De Zwaan.As je zoo hard praat, neme ze ’n schuiver, de smeerlappe, ’t schorum.…Jan.Daar gaat nog ’n voren—en daar ’n bliek … jessis wat ’n vette … Ik zou ze niet rauw motte slikke … Ik lus ze enkel gebakke.…De Zwaan.Hap … Hap … Hap …Jan.En die goudvisch.…De Zwaan.Goudvissche breke me op, krijg ’k ’t zuur van.…Jan.Bij de bakker staat ’n heele kom gouwe dieve voor ’t raam.…De Zwaan.Al ha’k in geen dage gevrete!… Ze blinke je lijf door … Hap … Hap … Hap.…Jan.D’r ken ommers niks meer bij in je maag! Hèhèhè! Hèhèhè! Hèhèhè!…[54]De Zwaan.Jij lacht ook leelijk, zeg!Jan.As ze bij mijn zoo in me boddie rondzwomme, braakte me hart tege me ribbe—je het ’r al meer as dertig in je slokdarm, hèhèhè … Je mot ze eerst d’r kop afbijte, langnek, anders raak-ie ze levend kwijt, hèhèhè!…De Zwaan.Knap as d’r één ’t flikt in de vijver werom te komme … Ze benne gepiept, hahaha!…Jan(angstig).Pas op!… Pas op!… Smeer ’m in ’t water!…De Zwaan.Watte dan?Jan.Pas op!… Hij zel je in je vlerke pakke!… Koescht! Koest, lamme hengst … Za-’k ’m ’n steen na z’n bast keile?…De Zwaan.’k Sta d’r wel tien!(tot den denkbeeldigen hond sprekend).Ja, of jij nou blaft en in me poote wil bijte—daar hè-’k lak an, groote brani!… De rot die bij me jonge wou komme, hè-’k doodgebete—en jou—en jou … As je in ’t water durreft, douw ’k je koppie onder—en as je op de wallekant ’n vuile streek uithaaltschiet ’k de wolke in… Met z’n staart tussche z’n poote kruipt-ie ’r vandoor … Dat het tande in z’n bek! Is-ie ’r bekaaid afgekomme, ja of nee, hahaha!…Jan.Verdorie, wat kè-jij liege!De wolke in schiete!’k Mot ’t je zien doen! Je boddie is ommers veel te zwaar.…De Zwaan.Jij zel zoo kenne vliege over de boome[55]enne over de huize enne over de toren van de kerk. Ik hè wel is ’n uurtje op ’t kruis gezete, voor me lol.…Jan.Op ’t kruis van je vader z’n broek zel je meene, opsnijjer.…De Zwaan …Nee, jò! Om de weerga niet, jò! Ik zat op ’t kruis van de toren—enne ’n pan as me hadde! Al maar deur liete me vrind en ik de vissies op de lui d’r teste in de kerk valle, haha!… Dan zee de koster: wat mot dat nou—enne zoo as-ie na boven keek, kreeg-ie ’n baarsie op z’n snuit, hahaha!… Toe is-die ze gaan bakke in de boter en het ’r zich ziek an gevrete—enne z’n vrouw kreeg de grate, hahaha!…Jan.Zwaan—daar komt ’n bakkie achter de boome—je ziet z’n lantaren al.…De Zwaan.As je me nou! Da’s de maan, jò.…Jan.Geeft de maan zoo’n licht? Ken ommers niet!De Zwaan.Niks as de maan—’k ben d’r honderd keere geweest.…Jan.Op de maan?De Zwaan.Op de maan en op de sterre … As ’k me in ’t water verveel, vlieg ’k na de groene die je daar ziet, of na die gele.…Jan.Bè-je op die witte ook geweest?De Zwaan.Jessis, jò, duizend keere … As ’k geen[56]lol heb uit te vliege, komme ze allemaal na mijn in ’t water. Dan hè-’k ze boven èn beneje.…Jan.Waarom breng-ie d’r dan niet wat mee?…De Zwaan.Wat mot ik ’r mee doen? ’k Hè liever ’n vette paling … En van ’n kikker ben ’k ook niet vies.…Jan.Ik wou dat ik die gele met die groene randjes had—en die paarse—en die rooie—jessis, jessis, wat ’n rooie is dat—of d’r ’n kerel met ’n endje sigaar in ’t donker ankomt!—en die witte—en die bleeke die zoo staat te miere of-ie uit zal gaan(beweegt vaag de vingers in grijping).’k Ken d’r niet bij—ik ken d’r niet bij.…De Zwaan.En as je d’r wel bij kon—watte dan?…Jan.Dan ging ’k—dan dee ’k—je ken d’r alles voor koope—wat je maar wil.…De Zwaan.Ken je met zoo’n ster kóópe—wàt je maar wil?…Jan.…Al de sterre benne diamante—vraag ’t me broer Jacob, die weet ’t—en me moeder, die weet ’t(telt op de vingers in onwezenlijke tasting).Een, twee, drie, vier, vijf—turf.… Een, twee, drie, vier, vijf—turf.… Een, twee, drie, vier, vijf—turf.…De Zwaan.Zit je ze te telle? Schei nou uit!Jan(glimlacherig voorttellend).Een, twee, drie, vier.…De Zwaan.Je slaat die groene bij de maan over.…[57]Jan.Had ’k al.… Vier, vijf—turf!… Hè! ’k Wor d’r draaierig van.… As ’k d’r bij kon zoo as jij! Wat zou ’k me zakke vulle—en me buis vol—en onder me pet … Me haalde de takels uit de lommerd—en de meeldief kreeg z’n cente—en de schoenfrik—en me kochte ’n nieuwe kachel!De Zwaan.Za’k je op me schoere tille, dan hoef-ie geen ladder te neme!Jan(op de knieën).Kè jij me houwe? ’k Weeg, hoor.…De Zwaan.Tien zooas jij—as je zakke maar leeg benne.…Jan.Hù! Hù!… Wedde da-je me niet houwt?De Zwaan.Dat doen ik. Hang is an me nek.… Daar ga je(even zweeft Jan aan den nek der zwaan, dan laat deze hem weer los).Hoe was-ie?… ’k Hou je zoo ’n uur lang.… Maar je zakke motte leeg.… Je zakke benne van lood.…Jan(doende of hij z’n zakken ledigt—geheel zacht-rustig van gebaar).Ken ’k dat hier op ’t gras late.… Zalle ze ’t niet moere?De Zwaan(den nek dicht naar het bed gebogen).Ha’k geen gelijk?… Je het ’n oudroest-kelder in je zakke.… Wat mot je met spijkers?…Jan.Gaat jou dat an!De Zwaan.’n Doossie lucifers—en ’n kattepul—en ’n verversmes, hahaha! Waar hè-je dat gegapt?…Jan.Dat lieg-ie vierkant langnek! Van me broer gekrege.… Nee niet zoo dicht met je kop d’r op! Je[58]zou d’r je snoet an open hale(den zwanenkop wegduwend).Ga dan opzij!De Zwaan.Het-ie daarmee gestoke?… ’k Hè plezier an me kindere, nou, nou!… Je ruikt ’r ’t bloed an.… Da’s me zoon(klagelijk).… Da’s me oudste zoon.… Ik durf haast niet over straat te gaan.… Z’n hare hebbe ze geknipt—enne bleek as-die ziet—wit—wit—wit—komt ’r van as je de Schrift verwaarloost.…Jan(moeilijk, altijd met onwezenlijk droomgebaar de hand langs het voorhoofd strijkend).Klaag nou niet zoo moeder.…De Zwaan.Moeder?… Moeder—as ’k de zwáán ben!… Is je andere zak leeg?… Toe dan! As ’t te laat wordt, schopt de smeris-van-’t-Park ’n kouwe drukte.… Me motte voor de morrege terug weze.…(Jan ledigt z’n andere zak).Is dat suiker?Jan …Hèhè!… Hèhèhè! Dat ziet-ie voor suiker an, ’n brok krijt van de bovemeester.…De Zwaan.Komt-ie nooit leeg?… Veters, ’n eindje sigaar, ’n zuigleer.… Werkt-ie goed?Jan.Je haalt ’r de klinkers mee uit de straat, as-ie lekker nat is.… Reddie!De Zwaan.Dat lieg-ie!… ’k Zie nog kallebaste en ’n glazen knikker.…Jan.Wat hindere die?…De Zwaan.As jij met mijn sterre bij de vleet ga plukke, verdij ik ’t ballast te sjouwe.…. Toe[59]smijt neer in ’t gras.… De maan staat al boven de boome—enne ’t waait ’n mierakel—de takke gane tegen mekaar tekeer of ze bakkeleie.… Lollig, hè?—as ’k daar me twee vlerke as ’n zeil opsteek, za-je me zien laweere voel spiet.… Rrrr!… Rrrr!… Rrrr!… Voel spiet!(’t kind staat in het bed, den arm om den nek van de Zwaan).Maar ’k waarschouw je stil te blijve zitte en me vlerke vrijlate—anders valle me allebei hartstikke dood op de steene—en niemeer sterre laje as ik stouwe ken—enne oppasse je geen blare te brande—d’r benne d’r zoo smoorheet as gepofte kastanjes—enne je mond houe as me voorbij de zolderrame vliege, anders smijte ze natte pruime na je kop.… Enne as me strakkies na beneje komme—je zakke potdicht, hoor—potdicht!… D’r benne d’r bij, die na de hemel terugschiete eer je d’r an denkt—nog gauwer as ’n urret uit ’n urreteblazer.… Nou met ’n anloopie op me nek springe.…Jan.Ken niet met me slappe beene—daar hè-’k geen fut meer in.…De Zwaan.…Dan zal ik bukke.… Nou? Durref-ie niet?Jan.De maan kijkt zoo nijdig.… ’n Kleur het-ie of-ie de smoor in het.…De Zwaan.Kring om de maan kost ’n traan.… Veruit!Jan.Za-je zachies an?… Ze holle of ze achterna worde gezete—de sterre—de diamante.…De Zwaan.Dat lijkt maar zoo, jò!… Dat benne de[60]wolke, die d’r vandoor jage(de harmonica bij den buurman klinkt zeer verwijderd).De wind gaat tekeer, hoor! Jessis, wat huilt-ie om de hoek van de gracht.… As ’k nou stil in me vijver ga legge, drijf ’k af as ’n praam die van z’n touw los is geraakt.… Bang hoef-ie niet te weze … ’k Hè d’r nog nooit een late valle.…Jan.Die lamme maan kijkt zoo vuil.…De Zwaan.Smijt ’m ’n steen na z’n snoet, dat ’r ’n barst in komt.…Jan(angstig).Zachies, zwaan—d’r ken ’n klabak achter de boome loere.… ’k Mot kommende week voorkomme.… Wat danse de boome.… Wat ’n lichies in de huize.… Wat maak jij ’n lucht met je vlerke.… Wat geve die sterre dichtebij ’n hette, ’n hette.…De Zwaan.Nou ga ’k vaart zette—nog harder as de elektrieke tram—nou gane me voorbij ’t kruis op de kerk—daar zitte duifies—dàt benne allemaal schoorsteene—dà’s de pijp van Sien d’r febriek—dàt benne de vlagge van de koningin—dà’s de vlag van de sigarenwinkel—pieng—pieng—geef me d’r van de twaalef!—dàt benne de strate en de lantares—dàar wone juillie … Rrrr!… Rrrr!… Rrrr!… Nou steek ’k me vlerke op, hoef ’k geen slag meer te doen, drijf ’k op me vet … Plukke, jò! Plukke! Me benne ’r.Jan.Ik kan nog niet zien … Zoo’n boel licht tegelijk … zoo’n boel(hij tast glimlachend).[61]

Zeventiende Tooneel.De vorigen, Thijs.Thijs.Mo’k me nek breke—draai de lamp op.…Bet.Susch … Suscht … hij ’s niks goed. Zoo is-ie nog niet geweest. Ga de dokter waarschouwe.Thijs.Nee. Loopt wel los. Verdomd!(smijt den takel neer).Gesloten—niemand thuis—na ’t vuurwerk(trekt z’n jas uit).Bet.Wat doe je?Thijs(norsch).Wat ’k doe?… In bed kruipe.…Bet.Zoo vroeg?Thijs.Wi-jìj gaan porre?…Bet.En Sien?Thijs.Na de bakker—en weet ik ’t!…Bet.Laat je die.…Thijs.Mier me niet an me kop!… ’k Zou me kenne verdoen.… ’k Ben de boel zat!(tot Jan, die zacht kreunt).Hou op met je geklaag—de heele dag voer je ’t hoogste woord—geef me ’s nachs rust—(klopt tegen de wand).Blijf je nog lang op dat ding[51]jenke? Hé! Hé!(harder).’k Ga na kooi, ja!(de harmonica stopt).As d’r geen wònder gebeurt—geen oogeblikkie om te blaze komt—kenne me na de bedeeling.… Mo’k alleen in bed?…Bet(dof voor de tafel).Ik wacht om te sluite … ’k zel je niet wakker make(hij stapt in de bedstee).Thijs.’t Metras van Jacob leit ’r nog in.…Bet.Leg ’t dan op de grond(hij tilt een stroozak op den grond, werpt de deken er over, herstapt in de bedstee. Een stilte).Slaap-ie, Jantje?… Slaap-ie?(ze staat op, bukt zich over hem heen, beluistert z’n ademhaling, draait de lamp bijna geheel af, leunt terug in haar stoel. ’t Klokje op de kast slaat acht zachte slagen. Enkel het licht van de lantaarn, buiten, belicht den linkerhoek en de drogende wasch. Boven gaat de winkelschel over en meer ingehouden zet de harmonica een droefgeestiger volkswijsje in. Bet dommelt langzaam achterover. De lamp knettert, dooft. Als door ’n windtocht bewogen, begint de drogende wasch te wiegelen en in den schijn van het tuimelraam leeft de witte glanzing van een zwaan op, die z’n nek omlaag buigt).

De vorigen, Thijs.

Thijs.Mo’k me nek breke—draai de lamp op.…

Bet.Susch … Suscht … hij ’s niks goed. Zoo is-ie nog niet geweest. Ga de dokter waarschouwe.

Thijs.Nee. Loopt wel los. Verdomd!(smijt den takel neer).Gesloten—niemand thuis—na ’t vuurwerk(trekt z’n jas uit).

Bet.Wat doe je?

Thijs(norsch).Wat ’k doe?… In bed kruipe.…

Bet.Zoo vroeg?

Thijs.Wi-jìj gaan porre?…

Bet.En Sien?

Thijs.Na de bakker—en weet ik ’t!…

Bet.Laat je die.…

Thijs.Mier me niet an me kop!… ’k Zou me kenne verdoen.… ’k Ben de boel zat!(tot Jan, die zacht kreunt).Hou op met je geklaag—de heele dag voer je ’t hoogste woord—geef me ’s nachs rust—(klopt tegen de wand).Blijf je nog lang op dat ding[51]jenke? Hé! Hé!(harder).’k Ga na kooi, ja!(de harmonica stopt).As d’r geen wònder gebeurt—geen oogeblikkie om te blaze komt—kenne me na de bedeeling.… Mo’k alleen in bed?…

Bet(dof voor de tafel).Ik wacht om te sluite … ’k zel je niet wakker make(hij stapt in de bedstee).

Thijs.’t Metras van Jacob leit ’r nog in.…

Bet.Leg ’t dan op de grond(hij tilt een stroozak op den grond, werpt de deken er over, herstapt in de bedstee. Een stilte).Slaap-ie, Jantje?… Slaap-ie?(ze staat op, bukt zich over hem heen, beluistert z’n ademhaling, draait de lamp bijna geheel af, leunt terug in haar stoel. ’t Klokje op de kast slaat acht zachte slagen. Enkel het licht van de lantaarn, buiten, belicht den linkerhoek en de drogende wasch. Boven gaat de winkelschel over en meer ingehouden zet de harmonica een droefgeestiger volkswijsje in. Bet dommelt langzaam achterover. De lamp knettert, dooft. Als door ’n windtocht bewogen, begint de drogende wasch te wiegelen en in den schijn van het tuimelraam leeft de witte glanzing van een zwaan op, die z’n nek omlaag buigt).

[Inhoud]Achttiende Tooneel.Jan, De Zwaan, Bet.Jan(in droom pratend).Nee, hoor, ’t is op.…Je krijgt niemedal meer.… Hé-je nòg niet genoeg, langnek?…[52]De Zwaan(in de glittering der lantaarn, beweegt den nek ontkennend).Nee.Jan.Hé-je toejoer honger, zeg?De Zwaan(knikkend).Ja, jò.…Jan.Verroest—kè-jij práte …?De Zwaan.Waar hè-’k anders me bek voor?Jan.Da’s de eerste keer da’k ’t hoor.…De Zwaan.Mot je maar is meer komme luistere.…Jan.Wat klesse juillie dan met mekaar?De Zwaan.Wat gaat jóú dat an?… Me hoeve toch niet zoo’n hurrie te make as de hinkepoot naast juillie, hahaha!… As-die mijn in ’t kolehok op ha geslote, ha ’k de hengsels stuk getrapt.…Jan.Da-zou je niet glad zitte.…De Zwaan.Ik la-me geen loer draaie.…Jan.D’r zitte korste ijs an je vlerke, zwaan—hoe hou je ’t uit …ikvoel me poote niet van de kou.…De Zwaan.Kou is lekker, jò!… As me vijver tot an de bojem toeleit—hebbe me de meeste pan—dan make me glijbane tot an de kerk—en as de smerisse d’r asch over gesmete hebbe—make me ’n nieuwe—’n keet, hoor!Jan.Ik mot ’r niks meer van hebbe—glij jij is met krùkke.…[53]De Zwaan.Hoe kom-ie ook zoo verrekt-stom! Was in de boom blijve zitte.…Jan.Jij het ’t voor ’t zegge—as ’n smeris net om de hoek komt.…De Zwaan.As je d’r boven in was gebleve, had-ie je geen snars kenne make … Die benne ommers te stijf om je na te klautere.…Jan.En as ze tot de nacht beneje blijve loere—en je ’n tweede verbaal krijgt—je mot ’r maar is voor staan—naklesse is makkelek … Wat leg-ie nou met je olifanteslurf?… Zoek-ie wat?De Zwaan.As je zoo hard praat, neme ze ’n schuiver, de smeerlappe, ’t schorum.…Jan.Daar gaat nog ’n voren—en daar ’n bliek … jessis wat ’n vette … Ik zou ze niet rauw motte slikke … Ik lus ze enkel gebakke.…De Zwaan.Hap … Hap … Hap …Jan.En die goudvisch.…De Zwaan.Goudvissche breke me op, krijg ’k ’t zuur van.…Jan.Bij de bakker staat ’n heele kom gouwe dieve voor ’t raam.…De Zwaan.Al ha’k in geen dage gevrete!… Ze blinke je lijf door … Hap … Hap … Hap.…Jan.D’r ken ommers niks meer bij in je maag! Hèhèhè! Hèhèhè! Hèhèhè!…[54]De Zwaan.Jij lacht ook leelijk, zeg!Jan.As ze bij mijn zoo in me boddie rondzwomme, braakte me hart tege me ribbe—je het ’r al meer as dertig in je slokdarm, hèhèhè … Je mot ze eerst d’r kop afbijte, langnek, anders raak-ie ze levend kwijt, hèhèhè!…De Zwaan.Knap as d’r één ’t flikt in de vijver werom te komme … Ze benne gepiept, hahaha!…Jan(angstig).Pas op!… Pas op!… Smeer ’m in ’t water!…De Zwaan.Watte dan?Jan.Pas op!… Hij zel je in je vlerke pakke!… Koescht! Koest, lamme hengst … Za-’k ’m ’n steen na z’n bast keile?…De Zwaan.’k Sta d’r wel tien!(tot den denkbeeldigen hond sprekend).Ja, of jij nou blaft en in me poote wil bijte—daar hè-’k lak an, groote brani!… De rot die bij me jonge wou komme, hè-’k doodgebete—en jou—en jou … As je in ’t water durreft, douw ’k je koppie onder—en as je op de wallekant ’n vuile streek uithaaltschiet ’k de wolke in… Met z’n staart tussche z’n poote kruipt-ie ’r vandoor … Dat het tande in z’n bek! Is-ie ’r bekaaid afgekomme, ja of nee, hahaha!…Jan.Verdorie, wat kè-jij liege!De wolke in schiete!’k Mot ’t je zien doen! Je boddie is ommers veel te zwaar.…De Zwaan.Jij zel zoo kenne vliege over de boome[55]enne over de huize enne over de toren van de kerk. Ik hè wel is ’n uurtje op ’t kruis gezete, voor me lol.…Jan.Op ’t kruis van je vader z’n broek zel je meene, opsnijjer.…De Zwaan …Nee, jò! Om de weerga niet, jò! Ik zat op ’t kruis van de toren—enne ’n pan as me hadde! Al maar deur liete me vrind en ik de vissies op de lui d’r teste in de kerk valle, haha!… Dan zee de koster: wat mot dat nou—enne zoo as-ie na boven keek, kreeg-ie ’n baarsie op z’n snuit, hahaha!… Toe is-die ze gaan bakke in de boter en het ’r zich ziek an gevrete—enne z’n vrouw kreeg de grate, hahaha!…Jan.Zwaan—daar komt ’n bakkie achter de boome—je ziet z’n lantaren al.…De Zwaan.As je me nou! Da’s de maan, jò.…Jan.Geeft de maan zoo’n licht? Ken ommers niet!De Zwaan.Niks as de maan—’k ben d’r honderd keere geweest.…Jan.Op de maan?De Zwaan.Op de maan en op de sterre … As ’k me in ’t water verveel, vlieg ’k na de groene die je daar ziet, of na die gele.…Jan.Bè-je op die witte ook geweest?De Zwaan.Jessis, jò, duizend keere … As ’k geen[56]lol heb uit te vliege, komme ze allemaal na mijn in ’t water. Dan hè-’k ze boven èn beneje.…Jan.Waarom breng-ie d’r dan niet wat mee?…De Zwaan.Wat mot ik ’r mee doen? ’k Hè liever ’n vette paling … En van ’n kikker ben ’k ook niet vies.…Jan.Ik wou dat ik die gele met die groene randjes had—en die paarse—en die rooie—jessis, jessis, wat ’n rooie is dat—of d’r ’n kerel met ’n endje sigaar in ’t donker ankomt!—en die witte—en die bleeke die zoo staat te miere of-ie uit zal gaan(beweegt vaag de vingers in grijping).’k Ken d’r niet bij—ik ken d’r niet bij.…De Zwaan.En as je d’r wel bij kon—watte dan?…Jan.Dan ging ’k—dan dee ’k—je ken d’r alles voor koope—wat je maar wil.…De Zwaan.Ken je met zoo’n ster kóópe—wàt je maar wil?…Jan.…Al de sterre benne diamante—vraag ’t me broer Jacob, die weet ’t—en me moeder, die weet ’t(telt op de vingers in onwezenlijke tasting).Een, twee, drie, vier, vijf—turf.… Een, twee, drie, vier, vijf—turf.… Een, twee, drie, vier, vijf—turf.…De Zwaan.Zit je ze te telle? Schei nou uit!Jan(glimlacherig voorttellend).Een, twee, drie, vier.…De Zwaan.Je slaat die groene bij de maan over.…[57]Jan.Had ’k al.… Vier, vijf—turf!… Hè! ’k Wor d’r draaierig van.… As ’k d’r bij kon zoo as jij! Wat zou ’k me zakke vulle—en me buis vol—en onder me pet … Me haalde de takels uit de lommerd—en de meeldief kreeg z’n cente—en de schoenfrik—en me kochte ’n nieuwe kachel!De Zwaan.Za’k je op me schoere tille, dan hoef-ie geen ladder te neme!Jan(op de knieën).Kè jij me houwe? ’k Weeg, hoor.…De Zwaan.Tien zooas jij—as je zakke maar leeg benne.…Jan.Hù! Hù!… Wedde da-je me niet houwt?De Zwaan.Dat doen ik. Hang is an me nek.… Daar ga je(even zweeft Jan aan den nek der zwaan, dan laat deze hem weer los).Hoe was-ie?… ’k Hou je zoo ’n uur lang.… Maar je zakke motte leeg.… Je zakke benne van lood.…Jan(doende of hij z’n zakken ledigt—geheel zacht-rustig van gebaar).Ken ’k dat hier op ’t gras late.… Zalle ze ’t niet moere?De Zwaan(den nek dicht naar het bed gebogen).Ha’k geen gelijk?… Je het ’n oudroest-kelder in je zakke.… Wat mot je met spijkers?…Jan.Gaat jou dat an!De Zwaan.’n Doossie lucifers—en ’n kattepul—en ’n verversmes, hahaha! Waar hè-je dat gegapt?…Jan.Dat lieg-ie vierkant langnek! Van me broer gekrege.… Nee niet zoo dicht met je kop d’r op! Je[58]zou d’r je snoet an open hale(den zwanenkop wegduwend).Ga dan opzij!De Zwaan.Het-ie daarmee gestoke?… ’k Hè plezier an me kindere, nou, nou!… Je ruikt ’r ’t bloed an.… Da’s me zoon(klagelijk).… Da’s me oudste zoon.… Ik durf haast niet over straat te gaan.… Z’n hare hebbe ze geknipt—enne bleek as-die ziet—wit—wit—wit—komt ’r van as je de Schrift verwaarloost.…Jan(moeilijk, altijd met onwezenlijk droomgebaar de hand langs het voorhoofd strijkend).Klaag nou niet zoo moeder.…De Zwaan.Moeder?… Moeder—as ’k de zwáán ben!… Is je andere zak leeg?… Toe dan! As ’t te laat wordt, schopt de smeris-van-’t-Park ’n kouwe drukte.… Me motte voor de morrege terug weze.…(Jan ledigt z’n andere zak).Is dat suiker?Jan …Hèhè!… Hèhèhè! Dat ziet-ie voor suiker an, ’n brok krijt van de bovemeester.…De Zwaan.Komt-ie nooit leeg?… Veters, ’n eindje sigaar, ’n zuigleer.… Werkt-ie goed?Jan.Je haalt ’r de klinkers mee uit de straat, as-ie lekker nat is.… Reddie!De Zwaan.Dat lieg-ie!… ’k Zie nog kallebaste en ’n glazen knikker.…Jan.Wat hindere die?…De Zwaan.As jij met mijn sterre bij de vleet ga plukke, verdij ik ’t ballast te sjouwe.…. Toe[59]smijt neer in ’t gras.… De maan staat al boven de boome—enne ’t waait ’n mierakel—de takke gane tegen mekaar tekeer of ze bakkeleie.… Lollig, hè?—as ’k daar me twee vlerke as ’n zeil opsteek, za-je me zien laweere voel spiet.… Rrrr!… Rrrr!… Rrrr!… Voel spiet!(’t kind staat in het bed, den arm om den nek van de Zwaan).Maar ’k waarschouw je stil te blijve zitte en me vlerke vrijlate—anders valle me allebei hartstikke dood op de steene—en niemeer sterre laje as ik stouwe ken—enne oppasse je geen blare te brande—d’r benne d’r zoo smoorheet as gepofte kastanjes—enne je mond houe as me voorbij de zolderrame vliege, anders smijte ze natte pruime na je kop.… Enne as me strakkies na beneje komme—je zakke potdicht, hoor—potdicht!… D’r benne d’r bij, die na de hemel terugschiete eer je d’r an denkt—nog gauwer as ’n urret uit ’n urreteblazer.… Nou met ’n anloopie op me nek springe.…Jan.Ken niet met me slappe beene—daar hè-’k geen fut meer in.…De Zwaan.…Dan zal ik bukke.… Nou? Durref-ie niet?Jan.De maan kijkt zoo nijdig.… ’n Kleur het-ie of-ie de smoor in het.…De Zwaan.Kring om de maan kost ’n traan.… Veruit!Jan.Za-je zachies an?… Ze holle of ze achterna worde gezete—de sterre—de diamante.…De Zwaan.Dat lijkt maar zoo, jò!… Dat benne de[60]wolke, die d’r vandoor jage(de harmonica bij den buurman klinkt zeer verwijderd).De wind gaat tekeer, hoor! Jessis, wat huilt-ie om de hoek van de gracht.… As ’k nou stil in me vijver ga legge, drijf ’k af as ’n praam die van z’n touw los is geraakt.… Bang hoef-ie niet te weze … ’k Hè d’r nog nooit een late valle.…Jan.Die lamme maan kijkt zoo vuil.…De Zwaan.Smijt ’m ’n steen na z’n snoet, dat ’r ’n barst in komt.…Jan(angstig).Zachies, zwaan—d’r ken ’n klabak achter de boome loere.… ’k Mot kommende week voorkomme.… Wat danse de boome.… Wat ’n lichies in de huize.… Wat maak jij ’n lucht met je vlerke.… Wat geve die sterre dichtebij ’n hette, ’n hette.…De Zwaan.Nou ga ’k vaart zette—nog harder as de elektrieke tram—nou gane me voorbij ’t kruis op de kerk—daar zitte duifies—dàt benne allemaal schoorsteene—dà’s de pijp van Sien d’r febriek—dàt benne de vlagge van de koningin—dà’s de vlag van de sigarenwinkel—pieng—pieng—geef me d’r van de twaalef!—dàt benne de strate en de lantares—dàar wone juillie … Rrrr!… Rrrr!… Rrrr!… Nou steek ’k me vlerke op, hoef ’k geen slag meer te doen, drijf ’k op me vet … Plukke, jò! Plukke! Me benne ’r.Jan.Ik kan nog niet zien … Zoo’n boel licht tegelijk … zoo’n boel(hij tast glimlachend).[61]

Achttiende Tooneel.Jan, De Zwaan, Bet.Jan(in droom pratend).Nee, hoor, ’t is op.…Je krijgt niemedal meer.… Hé-je nòg niet genoeg, langnek?…[52]De Zwaan(in de glittering der lantaarn, beweegt den nek ontkennend).Nee.Jan.Hé-je toejoer honger, zeg?De Zwaan(knikkend).Ja, jò.…Jan.Verroest—kè-jij práte …?De Zwaan.Waar hè-’k anders me bek voor?Jan.Da’s de eerste keer da’k ’t hoor.…De Zwaan.Mot je maar is meer komme luistere.…Jan.Wat klesse juillie dan met mekaar?De Zwaan.Wat gaat jóú dat an?… Me hoeve toch niet zoo’n hurrie te make as de hinkepoot naast juillie, hahaha!… As-die mijn in ’t kolehok op ha geslote, ha ’k de hengsels stuk getrapt.…Jan.Da-zou je niet glad zitte.…De Zwaan.Ik la-me geen loer draaie.…Jan.D’r zitte korste ijs an je vlerke, zwaan—hoe hou je ’t uit …ikvoel me poote niet van de kou.…De Zwaan.Kou is lekker, jò!… As me vijver tot an de bojem toeleit—hebbe me de meeste pan—dan make me glijbane tot an de kerk—en as de smerisse d’r asch over gesmete hebbe—make me ’n nieuwe—’n keet, hoor!Jan.Ik mot ’r niks meer van hebbe—glij jij is met krùkke.…[53]De Zwaan.Hoe kom-ie ook zoo verrekt-stom! Was in de boom blijve zitte.…Jan.Jij het ’t voor ’t zegge—as ’n smeris net om de hoek komt.…De Zwaan.As je d’r boven in was gebleve, had-ie je geen snars kenne make … Die benne ommers te stijf om je na te klautere.…Jan.En as ze tot de nacht beneje blijve loere—en je ’n tweede verbaal krijgt—je mot ’r maar is voor staan—naklesse is makkelek … Wat leg-ie nou met je olifanteslurf?… Zoek-ie wat?De Zwaan.As je zoo hard praat, neme ze ’n schuiver, de smeerlappe, ’t schorum.…Jan.Daar gaat nog ’n voren—en daar ’n bliek … jessis wat ’n vette … Ik zou ze niet rauw motte slikke … Ik lus ze enkel gebakke.…De Zwaan.Hap … Hap … Hap …Jan.En die goudvisch.…De Zwaan.Goudvissche breke me op, krijg ’k ’t zuur van.…Jan.Bij de bakker staat ’n heele kom gouwe dieve voor ’t raam.…De Zwaan.Al ha’k in geen dage gevrete!… Ze blinke je lijf door … Hap … Hap … Hap.…Jan.D’r ken ommers niks meer bij in je maag! Hèhèhè! Hèhèhè! Hèhèhè!…[54]De Zwaan.Jij lacht ook leelijk, zeg!Jan.As ze bij mijn zoo in me boddie rondzwomme, braakte me hart tege me ribbe—je het ’r al meer as dertig in je slokdarm, hèhèhè … Je mot ze eerst d’r kop afbijte, langnek, anders raak-ie ze levend kwijt, hèhèhè!…De Zwaan.Knap as d’r één ’t flikt in de vijver werom te komme … Ze benne gepiept, hahaha!…Jan(angstig).Pas op!… Pas op!… Smeer ’m in ’t water!…De Zwaan.Watte dan?Jan.Pas op!… Hij zel je in je vlerke pakke!… Koescht! Koest, lamme hengst … Za-’k ’m ’n steen na z’n bast keile?…De Zwaan.’k Sta d’r wel tien!(tot den denkbeeldigen hond sprekend).Ja, of jij nou blaft en in me poote wil bijte—daar hè-’k lak an, groote brani!… De rot die bij me jonge wou komme, hè-’k doodgebete—en jou—en jou … As je in ’t water durreft, douw ’k je koppie onder—en as je op de wallekant ’n vuile streek uithaaltschiet ’k de wolke in… Met z’n staart tussche z’n poote kruipt-ie ’r vandoor … Dat het tande in z’n bek! Is-ie ’r bekaaid afgekomme, ja of nee, hahaha!…Jan.Verdorie, wat kè-jij liege!De wolke in schiete!’k Mot ’t je zien doen! Je boddie is ommers veel te zwaar.…De Zwaan.Jij zel zoo kenne vliege over de boome[55]enne over de huize enne over de toren van de kerk. Ik hè wel is ’n uurtje op ’t kruis gezete, voor me lol.…Jan.Op ’t kruis van je vader z’n broek zel je meene, opsnijjer.…De Zwaan …Nee, jò! Om de weerga niet, jò! Ik zat op ’t kruis van de toren—enne ’n pan as me hadde! Al maar deur liete me vrind en ik de vissies op de lui d’r teste in de kerk valle, haha!… Dan zee de koster: wat mot dat nou—enne zoo as-ie na boven keek, kreeg-ie ’n baarsie op z’n snuit, hahaha!… Toe is-die ze gaan bakke in de boter en het ’r zich ziek an gevrete—enne z’n vrouw kreeg de grate, hahaha!…Jan.Zwaan—daar komt ’n bakkie achter de boome—je ziet z’n lantaren al.…De Zwaan.As je me nou! Da’s de maan, jò.…Jan.Geeft de maan zoo’n licht? Ken ommers niet!De Zwaan.Niks as de maan—’k ben d’r honderd keere geweest.…Jan.Op de maan?De Zwaan.Op de maan en op de sterre … As ’k me in ’t water verveel, vlieg ’k na de groene die je daar ziet, of na die gele.…Jan.Bè-je op die witte ook geweest?De Zwaan.Jessis, jò, duizend keere … As ’k geen[56]lol heb uit te vliege, komme ze allemaal na mijn in ’t water. Dan hè-’k ze boven èn beneje.…Jan.Waarom breng-ie d’r dan niet wat mee?…De Zwaan.Wat mot ik ’r mee doen? ’k Hè liever ’n vette paling … En van ’n kikker ben ’k ook niet vies.…Jan.Ik wou dat ik die gele met die groene randjes had—en die paarse—en die rooie—jessis, jessis, wat ’n rooie is dat—of d’r ’n kerel met ’n endje sigaar in ’t donker ankomt!—en die witte—en die bleeke die zoo staat te miere of-ie uit zal gaan(beweegt vaag de vingers in grijping).’k Ken d’r niet bij—ik ken d’r niet bij.…De Zwaan.En as je d’r wel bij kon—watte dan?…Jan.Dan ging ’k—dan dee ’k—je ken d’r alles voor koope—wat je maar wil.…De Zwaan.Ken je met zoo’n ster kóópe—wàt je maar wil?…Jan.…Al de sterre benne diamante—vraag ’t me broer Jacob, die weet ’t—en me moeder, die weet ’t(telt op de vingers in onwezenlijke tasting).Een, twee, drie, vier, vijf—turf.… Een, twee, drie, vier, vijf—turf.… Een, twee, drie, vier, vijf—turf.…De Zwaan.Zit je ze te telle? Schei nou uit!Jan(glimlacherig voorttellend).Een, twee, drie, vier.…De Zwaan.Je slaat die groene bij de maan over.…[57]Jan.Had ’k al.… Vier, vijf—turf!… Hè! ’k Wor d’r draaierig van.… As ’k d’r bij kon zoo as jij! Wat zou ’k me zakke vulle—en me buis vol—en onder me pet … Me haalde de takels uit de lommerd—en de meeldief kreeg z’n cente—en de schoenfrik—en me kochte ’n nieuwe kachel!De Zwaan.Za’k je op me schoere tille, dan hoef-ie geen ladder te neme!Jan(op de knieën).Kè jij me houwe? ’k Weeg, hoor.…De Zwaan.Tien zooas jij—as je zakke maar leeg benne.…Jan.Hù! Hù!… Wedde da-je me niet houwt?De Zwaan.Dat doen ik. Hang is an me nek.… Daar ga je(even zweeft Jan aan den nek der zwaan, dan laat deze hem weer los).Hoe was-ie?… ’k Hou je zoo ’n uur lang.… Maar je zakke motte leeg.… Je zakke benne van lood.…Jan(doende of hij z’n zakken ledigt—geheel zacht-rustig van gebaar).Ken ’k dat hier op ’t gras late.… Zalle ze ’t niet moere?De Zwaan(den nek dicht naar het bed gebogen).Ha’k geen gelijk?… Je het ’n oudroest-kelder in je zakke.… Wat mot je met spijkers?…Jan.Gaat jou dat an!De Zwaan.’n Doossie lucifers—en ’n kattepul—en ’n verversmes, hahaha! Waar hè-je dat gegapt?…Jan.Dat lieg-ie vierkant langnek! Van me broer gekrege.… Nee niet zoo dicht met je kop d’r op! Je[58]zou d’r je snoet an open hale(den zwanenkop wegduwend).Ga dan opzij!De Zwaan.Het-ie daarmee gestoke?… ’k Hè plezier an me kindere, nou, nou!… Je ruikt ’r ’t bloed an.… Da’s me zoon(klagelijk).… Da’s me oudste zoon.… Ik durf haast niet over straat te gaan.… Z’n hare hebbe ze geknipt—enne bleek as-die ziet—wit—wit—wit—komt ’r van as je de Schrift verwaarloost.…Jan(moeilijk, altijd met onwezenlijk droomgebaar de hand langs het voorhoofd strijkend).Klaag nou niet zoo moeder.…De Zwaan.Moeder?… Moeder—as ’k de zwáán ben!… Is je andere zak leeg?… Toe dan! As ’t te laat wordt, schopt de smeris-van-’t-Park ’n kouwe drukte.… Me motte voor de morrege terug weze.…(Jan ledigt z’n andere zak).Is dat suiker?Jan …Hèhè!… Hèhèhè! Dat ziet-ie voor suiker an, ’n brok krijt van de bovemeester.…De Zwaan.Komt-ie nooit leeg?… Veters, ’n eindje sigaar, ’n zuigleer.… Werkt-ie goed?Jan.Je haalt ’r de klinkers mee uit de straat, as-ie lekker nat is.… Reddie!De Zwaan.Dat lieg-ie!… ’k Zie nog kallebaste en ’n glazen knikker.…Jan.Wat hindere die?…De Zwaan.As jij met mijn sterre bij de vleet ga plukke, verdij ik ’t ballast te sjouwe.…. Toe[59]smijt neer in ’t gras.… De maan staat al boven de boome—enne ’t waait ’n mierakel—de takke gane tegen mekaar tekeer of ze bakkeleie.… Lollig, hè?—as ’k daar me twee vlerke as ’n zeil opsteek, za-je me zien laweere voel spiet.… Rrrr!… Rrrr!… Rrrr!… Voel spiet!(’t kind staat in het bed, den arm om den nek van de Zwaan).Maar ’k waarschouw je stil te blijve zitte en me vlerke vrijlate—anders valle me allebei hartstikke dood op de steene—en niemeer sterre laje as ik stouwe ken—enne oppasse je geen blare te brande—d’r benne d’r zoo smoorheet as gepofte kastanjes—enne je mond houe as me voorbij de zolderrame vliege, anders smijte ze natte pruime na je kop.… Enne as me strakkies na beneje komme—je zakke potdicht, hoor—potdicht!… D’r benne d’r bij, die na de hemel terugschiete eer je d’r an denkt—nog gauwer as ’n urret uit ’n urreteblazer.… Nou met ’n anloopie op me nek springe.…Jan.Ken niet met me slappe beene—daar hè-’k geen fut meer in.…De Zwaan.…Dan zal ik bukke.… Nou? Durref-ie niet?Jan.De maan kijkt zoo nijdig.… ’n Kleur het-ie of-ie de smoor in het.…De Zwaan.Kring om de maan kost ’n traan.… Veruit!Jan.Za-je zachies an?… Ze holle of ze achterna worde gezete—de sterre—de diamante.…De Zwaan.Dat lijkt maar zoo, jò!… Dat benne de[60]wolke, die d’r vandoor jage(de harmonica bij den buurman klinkt zeer verwijderd).De wind gaat tekeer, hoor! Jessis, wat huilt-ie om de hoek van de gracht.… As ’k nou stil in me vijver ga legge, drijf ’k af as ’n praam die van z’n touw los is geraakt.… Bang hoef-ie niet te weze … ’k Hè d’r nog nooit een late valle.…Jan.Die lamme maan kijkt zoo vuil.…De Zwaan.Smijt ’m ’n steen na z’n snoet, dat ’r ’n barst in komt.…Jan(angstig).Zachies, zwaan—d’r ken ’n klabak achter de boome loere.… ’k Mot kommende week voorkomme.… Wat danse de boome.… Wat ’n lichies in de huize.… Wat maak jij ’n lucht met je vlerke.… Wat geve die sterre dichtebij ’n hette, ’n hette.…De Zwaan.Nou ga ’k vaart zette—nog harder as de elektrieke tram—nou gane me voorbij ’t kruis op de kerk—daar zitte duifies—dàt benne allemaal schoorsteene—dà’s de pijp van Sien d’r febriek—dàt benne de vlagge van de koningin—dà’s de vlag van de sigarenwinkel—pieng—pieng—geef me d’r van de twaalef!—dàt benne de strate en de lantares—dàar wone juillie … Rrrr!… Rrrr!… Rrrr!… Nou steek ’k me vlerke op, hoef ’k geen slag meer te doen, drijf ’k op me vet … Plukke, jò! Plukke! Me benne ’r.Jan.Ik kan nog niet zien … Zoo’n boel licht tegelijk … zoo’n boel(hij tast glimlachend).[61]

Jan, De Zwaan, Bet.

Jan(in droom pratend).Nee, hoor, ’t is op.…Je krijgt niemedal meer.… Hé-je nòg niet genoeg, langnek?…

[52]

De Zwaan(in de glittering der lantaarn, beweegt den nek ontkennend).Nee.

Jan.Hé-je toejoer honger, zeg?

De Zwaan(knikkend).Ja, jò.…

Jan.Verroest—kè-jij práte …?

De Zwaan.Waar hè-’k anders me bek voor?

Jan.Da’s de eerste keer da’k ’t hoor.…

De Zwaan.Mot je maar is meer komme luistere.…

Jan.Wat klesse juillie dan met mekaar?

De Zwaan.Wat gaat jóú dat an?… Me hoeve toch niet zoo’n hurrie te make as de hinkepoot naast juillie, hahaha!… As-die mijn in ’t kolehok op ha geslote, ha ’k de hengsels stuk getrapt.…

Jan.Da-zou je niet glad zitte.…

De Zwaan.Ik la-me geen loer draaie.…

Jan.D’r zitte korste ijs an je vlerke, zwaan—hoe hou je ’t uit …ikvoel me poote niet van de kou.…

De Zwaan.Kou is lekker, jò!… As me vijver tot an de bojem toeleit—hebbe me de meeste pan—dan make me glijbane tot an de kerk—en as de smerisse d’r asch over gesmete hebbe—make me ’n nieuwe—’n keet, hoor!

Jan.Ik mot ’r niks meer van hebbe—glij jij is met krùkke.…

[53]

De Zwaan.Hoe kom-ie ook zoo verrekt-stom! Was in de boom blijve zitte.…

Jan.Jij het ’t voor ’t zegge—as ’n smeris net om de hoek komt.…

De Zwaan.As je d’r boven in was gebleve, had-ie je geen snars kenne make … Die benne ommers te stijf om je na te klautere.…

Jan.En as ze tot de nacht beneje blijve loere—en je ’n tweede verbaal krijgt—je mot ’r maar is voor staan—naklesse is makkelek … Wat leg-ie nou met je olifanteslurf?… Zoek-ie wat?

De Zwaan.As je zoo hard praat, neme ze ’n schuiver, de smeerlappe, ’t schorum.…

Jan.Daar gaat nog ’n voren—en daar ’n bliek … jessis wat ’n vette … Ik zou ze niet rauw motte slikke … Ik lus ze enkel gebakke.…

De Zwaan.Hap … Hap … Hap …

Jan.En die goudvisch.…

De Zwaan.Goudvissche breke me op, krijg ’k ’t zuur van.…

Jan.Bij de bakker staat ’n heele kom gouwe dieve voor ’t raam.…

De Zwaan.Al ha’k in geen dage gevrete!… Ze blinke je lijf door … Hap … Hap … Hap.…

Jan.D’r ken ommers niks meer bij in je maag! Hèhèhè! Hèhèhè! Hèhèhè!…

[54]

De Zwaan.Jij lacht ook leelijk, zeg!

Jan.As ze bij mijn zoo in me boddie rondzwomme, braakte me hart tege me ribbe—je het ’r al meer as dertig in je slokdarm, hèhèhè … Je mot ze eerst d’r kop afbijte, langnek, anders raak-ie ze levend kwijt, hèhèhè!…

De Zwaan.Knap as d’r één ’t flikt in de vijver werom te komme … Ze benne gepiept, hahaha!…

Jan(angstig).Pas op!… Pas op!… Smeer ’m in ’t water!…

De Zwaan.Watte dan?

Jan.Pas op!… Hij zel je in je vlerke pakke!… Koescht! Koest, lamme hengst … Za-’k ’m ’n steen na z’n bast keile?…

De Zwaan.’k Sta d’r wel tien!(tot den denkbeeldigen hond sprekend).Ja, of jij nou blaft en in me poote wil bijte—daar hè-’k lak an, groote brani!… De rot die bij me jonge wou komme, hè-’k doodgebete—en jou—en jou … As je in ’t water durreft, douw ’k je koppie onder—en as je op de wallekant ’n vuile streek uithaaltschiet ’k de wolke in… Met z’n staart tussche z’n poote kruipt-ie ’r vandoor … Dat het tande in z’n bek! Is-ie ’r bekaaid afgekomme, ja of nee, hahaha!…

Jan.Verdorie, wat kè-jij liege!De wolke in schiete!’k Mot ’t je zien doen! Je boddie is ommers veel te zwaar.…

De Zwaan.Jij zel zoo kenne vliege over de boome[55]enne over de huize enne over de toren van de kerk. Ik hè wel is ’n uurtje op ’t kruis gezete, voor me lol.…

Jan.Op ’t kruis van je vader z’n broek zel je meene, opsnijjer.…

De Zwaan …Nee, jò! Om de weerga niet, jò! Ik zat op ’t kruis van de toren—enne ’n pan as me hadde! Al maar deur liete me vrind en ik de vissies op de lui d’r teste in de kerk valle, haha!… Dan zee de koster: wat mot dat nou—enne zoo as-ie na boven keek, kreeg-ie ’n baarsie op z’n snuit, hahaha!… Toe is-die ze gaan bakke in de boter en het ’r zich ziek an gevrete—enne z’n vrouw kreeg de grate, hahaha!…

Jan.Zwaan—daar komt ’n bakkie achter de boome—je ziet z’n lantaren al.…

De Zwaan.As je me nou! Da’s de maan, jò.…

Jan.Geeft de maan zoo’n licht? Ken ommers niet!

De Zwaan.Niks as de maan—’k ben d’r honderd keere geweest.…

Jan.Op de maan?

De Zwaan.Op de maan en op de sterre … As ’k me in ’t water verveel, vlieg ’k na de groene die je daar ziet, of na die gele.…

Jan.Bè-je op die witte ook geweest?

De Zwaan.Jessis, jò, duizend keere … As ’k geen[56]lol heb uit te vliege, komme ze allemaal na mijn in ’t water. Dan hè-’k ze boven èn beneje.…

Jan.Waarom breng-ie d’r dan niet wat mee?…

De Zwaan.Wat mot ik ’r mee doen? ’k Hè liever ’n vette paling … En van ’n kikker ben ’k ook niet vies.…

Jan.Ik wou dat ik die gele met die groene randjes had—en die paarse—en die rooie—jessis, jessis, wat ’n rooie is dat—of d’r ’n kerel met ’n endje sigaar in ’t donker ankomt!—en die witte—en die bleeke die zoo staat te miere of-ie uit zal gaan(beweegt vaag de vingers in grijping).’k Ken d’r niet bij—ik ken d’r niet bij.…

De Zwaan.En as je d’r wel bij kon—watte dan?…

Jan.Dan ging ’k—dan dee ’k—je ken d’r alles voor koope—wat je maar wil.…

De Zwaan.Ken je met zoo’n ster kóópe—wàt je maar wil?…

Jan.…Al de sterre benne diamante—vraag ’t me broer Jacob, die weet ’t—en me moeder, die weet ’t(telt op de vingers in onwezenlijke tasting).Een, twee, drie, vier, vijf—turf.… Een, twee, drie, vier, vijf—turf.… Een, twee, drie, vier, vijf—turf.…

De Zwaan.Zit je ze te telle? Schei nou uit!

Jan(glimlacherig voorttellend).Een, twee, drie, vier.…

De Zwaan.Je slaat die groene bij de maan over.…

[57]

Jan.Had ’k al.… Vier, vijf—turf!… Hè! ’k Wor d’r draaierig van.… As ’k d’r bij kon zoo as jij! Wat zou ’k me zakke vulle—en me buis vol—en onder me pet … Me haalde de takels uit de lommerd—en de meeldief kreeg z’n cente—en de schoenfrik—en me kochte ’n nieuwe kachel!

De Zwaan.Za’k je op me schoere tille, dan hoef-ie geen ladder te neme!

Jan(op de knieën).Kè jij me houwe? ’k Weeg, hoor.…

De Zwaan.Tien zooas jij—as je zakke maar leeg benne.…

Jan.Hù! Hù!… Wedde da-je me niet houwt?

De Zwaan.Dat doen ik. Hang is an me nek.… Daar ga je(even zweeft Jan aan den nek der zwaan, dan laat deze hem weer los).Hoe was-ie?… ’k Hou je zoo ’n uur lang.… Maar je zakke motte leeg.… Je zakke benne van lood.…

Jan(doende of hij z’n zakken ledigt—geheel zacht-rustig van gebaar).Ken ’k dat hier op ’t gras late.… Zalle ze ’t niet moere?

De Zwaan(den nek dicht naar het bed gebogen).Ha’k geen gelijk?… Je het ’n oudroest-kelder in je zakke.… Wat mot je met spijkers?…

Jan.Gaat jou dat an!

De Zwaan.’n Doossie lucifers—en ’n kattepul—en ’n verversmes, hahaha! Waar hè-je dat gegapt?…

Jan.Dat lieg-ie vierkant langnek! Van me broer gekrege.… Nee niet zoo dicht met je kop d’r op! Je[58]zou d’r je snoet an open hale(den zwanenkop wegduwend).Ga dan opzij!

De Zwaan.Het-ie daarmee gestoke?… ’k Hè plezier an me kindere, nou, nou!… Je ruikt ’r ’t bloed an.… Da’s me zoon(klagelijk).… Da’s me oudste zoon.… Ik durf haast niet over straat te gaan.… Z’n hare hebbe ze geknipt—enne bleek as-die ziet—wit—wit—wit—komt ’r van as je de Schrift verwaarloost.…

Jan(moeilijk, altijd met onwezenlijk droomgebaar de hand langs het voorhoofd strijkend).Klaag nou niet zoo moeder.…

De Zwaan.Moeder?… Moeder—as ’k de zwáán ben!… Is je andere zak leeg?… Toe dan! As ’t te laat wordt, schopt de smeris-van-’t-Park ’n kouwe drukte.… Me motte voor de morrege terug weze.…(Jan ledigt z’n andere zak).Is dat suiker?

Jan …Hèhè!… Hèhèhè! Dat ziet-ie voor suiker an, ’n brok krijt van de bovemeester.…

De Zwaan.Komt-ie nooit leeg?… Veters, ’n eindje sigaar, ’n zuigleer.… Werkt-ie goed?

Jan.Je haalt ’r de klinkers mee uit de straat, as-ie lekker nat is.… Reddie!

De Zwaan.Dat lieg-ie!… ’k Zie nog kallebaste en ’n glazen knikker.…

Jan.Wat hindere die?…

De Zwaan.As jij met mijn sterre bij de vleet ga plukke, verdij ik ’t ballast te sjouwe.…. Toe[59]smijt neer in ’t gras.… De maan staat al boven de boome—enne ’t waait ’n mierakel—de takke gane tegen mekaar tekeer of ze bakkeleie.… Lollig, hè?—as ’k daar me twee vlerke as ’n zeil opsteek, za-je me zien laweere voel spiet.… Rrrr!… Rrrr!… Rrrr!… Voel spiet!(’t kind staat in het bed, den arm om den nek van de Zwaan).Maar ’k waarschouw je stil te blijve zitte en me vlerke vrijlate—anders valle me allebei hartstikke dood op de steene—en niemeer sterre laje as ik stouwe ken—enne oppasse je geen blare te brande—d’r benne d’r zoo smoorheet as gepofte kastanjes—enne je mond houe as me voorbij de zolderrame vliege, anders smijte ze natte pruime na je kop.… Enne as me strakkies na beneje komme—je zakke potdicht, hoor—potdicht!… D’r benne d’r bij, die na de hemel terugschiete eer je d’r an denkt—nog gauwer as ’n urret uit ’n urreteblazer.… Nou met ’n anloopie op me nek springe.…

Jan.Ken niet met me slappe beene—daar hè-’k geen fut meer in.…

De Zwaan.…Dan zal ik bukke.… Nou? Durref-ie niet?

Jan.De maan kijkt zoo nijdig.… ’n Kleur het-ie of-ie de smoor in het.…

De Zwaan.Kring om de maan kost ’n traan.… Veruit!

Jan.Za-je zachies an?… Ze holle of ze achterna worde gezete—de sterre—de diamante.…

De Zwaan.Dat lijkt maar zoo, jò!… Dat benne de[60]wolke, die d’r vandoor jage(de harmonica bij den buurman klinkt zeer verwijderd).De wind gaat tekeer, hoor! Jessis, wat huilt-ie om de hoek van de gracht.… As ’k nou stil in me vijver ga legge, drijf ’k af as ’n praam die van z’n touw los is geraakt.… Bang hoef-ie niet te weze … ’k Hè d’r nog nooit een late valle.…

Jan.Die lamme maan kijkt zoo vuil.…

De Zwaan.Smijt ’m ’n steen na z’n snoet, dat ’r ’n barst in komt.…

Jan(angstig).Zachies, zwaan—d’r ken ’n klabak achter de boome loere.… ’k Mot kommende week voorkomme.… Wat danse de boome.… Wat ’n lichies in de huize.… Wat maak jij ’n lucht met je vlerke.… Wat geve die sterre dichtebij ’n hette, ’n hette.…

De Zwaan.Nou ga ’k vaart zette—nog harder as de elektrieke tram—nou gane me voorbij ’t kruis op de kerk—daar zitte duifies—dàt benne allemaal schoorsteene—dà’s de pijp van Sien d’r febriek—dàt benne de vlagge van de koningin—dà’s de vlag van de sigarenwinkel—pieng—pieng—geef me d’r van de twaalef!—dàt benne de strate en de lantares—dàar wone juillie … Rrrr!… Rrrr!… Rrrr!… Nou steek ’k me vlerke op, hoef ’k geen slag meer te doen, drijf ’k op me vet … Plukke, jò! Plukke! Me benne ’r.

Jan.Ik kan nog niet zien … Zoo’n boel licht tegelijk … zoo’n boel(hij tast glimlachend).

[61]

Back to Index Next