Chapter 23

[268]Black Book of Rochester Cathedral (ed. Thorpe), 10, a: 'Consuetudines de Hedenham et de Cudintone. Dominus potest ponere ad opera quemcumque voluerit de netis suis in die St. Martini. Et sciendum quod neti idem sunt quod Neiatmen qui aliquantulum liberiores sunt quam cotmen, qui omnes habent virgatas ad minus.'[269]Cartulary of Shaftesbury, Harl. MSS. 61, f. 60: 'Et habebit unum animal quietum in pastura, si est net, et de aliis herbagium. Et si idem fuerit cotsetle debet operari 2 diebus.' Ibid. 59: 'Tempore Henrici Regis fuerunt in T. 18 Neti sed modo non sunt nisi 11 et ex 7 qui [non] sunt Nicholaus tenet terram [trium] et 4 sunt in dominico; et 7 cotmanni fuerunt tempore Henrici Regis qui non sunt modo, quorum trium tenet terram Nicholaus et 4 sunt in dominico.' Ibid. 65: 'Cotsetle ... debet metere quantum unus nieth ... et debet collocare messem vel ... aliud facere ... dum Neth messem attrahat ... pannagium sicut Neth.' Ibid. 89: 'Si moriatur cotsetle pro diviso dabit 12 d. et vidua tenebit pro illo id divisum tota vita sua. Si moriatur neatus dabit melius catellum et pro hoc tenebit quietus.'[270]Glastonbury Inquis. 51: 'Et nieti tenent 9 acras unde reddunt 3 s.' Ibid. 47: 'Nieti habent unum pratum pro 5 s.'[271]Glastonbury Inquis. 105: 'Ernaldus buriman dimidiam virgatam, Iohannes burimannus dimidiam virgatam.' Cf. Custumal of Bleadon, p. 189; Cartulary of Shaftesbury, Harl. MSS. 61, f. 45.[272]It is to be found sometimes out of the Danish shires, e.g. in Oxfordshire. Rot. Hundred. ii. 842, b: 'Bondagium: Johannes Bonefaunt tenet unam virgatam terre de eodem Roberto ... reddit ... 11 sol. pro omni servicio et scutagium quando currit 20 d.' Of course there were isolated Danish settlements outside the Denelaw.[273]Rot. Hundred. ii. 486, a: 'Tenentes Alicie la Blunde.Bondi, A. habet in eadem villa 2 villanos, quorum quilibet tenet mesuagium cum 30 a. Id. Al. hab. 1 bondum qui ten. 20 a.Custumarii, Id. Al. habet 1 villanum, qui tenet 1 mes. cum 44 a.' Rot. Hundred. ii. 486, a: 'De W. le Blunde.Villani, R. de Badburnham.Bondi cotarii.' Cf. Ibid. 422, b; 423, a: 'Libere tenentes ... Custumarii ... Bondi.'[274]Ramsey Inquisitions, Galba, E. x. 34: 'W.L. tenet in landsetagio 12 a. pro 9 den. et ob. R. 24 a. de landsetagio et 12 a. de novo.' Cartulary of Ramsey (Rolls Series), i. 426: 'G.C. dat dim. marcam ut K. filius suus fiat heusebonde de 6 a. terrae de lancetagio.' Registr. Cellararii of Bury St. Edmund's, Cambridge University, Gg. iv. 4, f. 400, b: '9 acre unde 4 a. fuerunt libere et 5 lancettagii.' Cartulary of Ramsey (Rolls Series), i. 425: 'S. Cl. recognovit, quod 24 a., quas tenet, sunt in lanceagio dom. Abbatissalvo corpore suoet quod faciet omnes consuetudines serviles ...lancectus nacione.'[275]Domesday of St. Paul's, 17: 'Item omnes operarii dimidiae virgatae debent invenire vasa et utensilia ter in anno ad braciandum.' Cf. 28.[276]Rot. Hundred. ii. 422, 423. Cf. 507, a: 'Libere tenentes ... Nicholaus Trumpe 3 a. terre cum mesuagio et red. per ann. 20 d. Custumarii ... Nicholaus Trumpe ten. 1 a. terre et redd. 2 sol.'[277]Exch. Q.R. Misc. Alien Priories, 2/2. (Chilteham): '... Redditus villanorum de 126 villanis 41 libre, 14 s. 11 d. Item sunt 70 custumarii qui debent arare bis per annum cum 17 carucis.... Item sunt 25 villani qui debent herciare quilibet eorum per 2 dies,' etc.[278]Cartulary of St. Peter of Gloucester (Rolls Series), iii. 203: 'Omnes consuetudinarii majores habebunt tempore falcationis prati unum multonem, farinam, et salem ad potagium. Et minores consuetudinarii habebunt quilibet eorum 1 panem et omnes 1 caseum in communi, unam acr. frumenti pejoris campi de dominico et unum carcasium multonis, et unum panem ad Natale.'[279]Cartulary of Malmesbury (Rolls Series), i. 154, 155. Cf. i. 186, 187. Cartulary of St. Mary of Worcester (Camden Society), 43, b; Rot. Hundred. ii. 775, b.[280]Rot. Hundred ii. 602, a. Cf. Exch. Q.R. Alien Priories, 2/2: 'Item sunt in eadem villata de Wardeboys 6 dimidias virgatas—que vocantur Akermannelondes, quorum W.L. tenet ½ virgatam pro qua ibit ad carucam Abbatis si placeat abbati vel dabit sicut illi qui tenent 6 Maltlondes preter 15 d.' Rot. Hundred, i. 208: 'Utrum akermanni debent servicium suum vel servicii redempcionem.'[281]Registr. Cellararii of Bury St. Edmund's, Cambridge University, Gg. iv. 4, f. 26: 'Gersumarii (Custumarii).... Gersuma pro filia sua maritanda.' Ibid. 108, b: 'Tenentes 15 acrarum custumarii—omnes sunt gersumarii ad voluntatem domini.' Cartulary of Bury St. Edmund's, Harl. MSS. 3977, f. 87, d: 'Nichol. G gersumarius tenet 30 a. pro 8 sol. que solent esse custumarie.' I may add on the authority of Mr. F. York Powell thatlandsettus(land-seti), as well asakermannus(aker-maðr) andgersuma(görsemi), are certainly Danish loan-words, which accounts for their occurrence in Danish districts.[282]Hale, Introduction to the Domesday of St. Paul's, xxv: 'If we compare the services due from the Hidarii with those of the libere tenentes on other manors, it will be evident, that the Hidarii of Adulvesnasa belonged to the ordinary class of villani, their distinction being probably only this, that they were jointly, as well as severally, bound to perform the services due from the hide of which they held part.'[283]Eynsham Inquest, 49, a: 'Summa (prati) xvi a. et iv perticas que dimidebantur xi virgatariis et rectori ut uni eorum et quia jam supersunt tantummodo 4 virgatarii et rector, dominus habet in manu sua 7 porciones dicti prati.'[284]Cartulary of Battle, Augmentation Office, Miscell. Books, 57, f. 35, s: 'Yherdlinges ... custumarii.' Ibid. 42, b: 'Majores Erdlinges scil. virgarii. Halferdlinges (majores cottarii) Minores cottarii.'[285]Black Book of Peterborough, 164: 'In Scotere et in Scaletorp—24 plenarii villani et 2 dimidii villani—Plenarii villani operantur 2 diebus in ebdomada.'[286]Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 23: 'Operatur ut alii ferlingseti.'[287]Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 137: 'Cotsetle debent faldiare ab Hoccade usque ad festum S. Michaelis.' Cartulary of St. Peter of Gloucester (Rolls Series), iii. 71: 'Burgenses Gloucestriae reddunt una cum aliis tenentibus ad manerium Berthonae praedictae per annum de coteriis cum curtillagiis in suburbio Gloucestriae quorum nomina non recolunt 29 solidos 7 d. de redditu assiso.' Ibid. iii. 116: 'Cotlandarii: Johannes le Waleys tenet unum mesuagium cum curtillagio et faciet 8 bederipas et 3 dies ad fenum levandum, et valent 13½ d.'[288]Norfolk Feodary, Additional MSS. 2, a: 'Et idem Thomas tenet de predicto Roberto de supradicto feodo per predictum servicium sexaginta mesuagia; 21 villani de eodem Thoma tenent. Item idem Thomas tenet de predicto Roberto 9 cotarios, qui de eo tenent in villenagio,' Cf. Rot. Hundred, ii. 440, a.[289]Cartulary of Battle, Augment. Office, Misc. Books, 57, f. 37, b: 'Virgarii ... Cotarii, qui tenent dimid. virgatam.' Ibid. 36, b: 'Cottarii majores et minores.'[290]Glastonbury Inquis. (Roxburghe Series), 114: 'Rad. Forest. ½ cotsetland pro 18 d. et operatur sicut dimidius cotarius sed non falcat.'[291]Glastonbury Inquis. (Roxburghe Series), 14: 'Predictus W. habet tres bordarios in auxilium officii sui. Illi tres bord. habent corredium suum in aula abbatis, in qua laborant.' Terrae Templariorum, Queen's Rem. Misc. Books, 16, f. 27: 'Unusquisque bordarius debet operari una die in ebdomada.' Cf. 27, b.[292]The history of the terms in Saxon times and the terminology of the Domesday Survey will be discussed in the second volume. My present object is to establish the connexion between feudal facts and such precedents as are generally accepted by the students of Saxon and early Norman evidence.[293]Thorold Rogers, History of Agriculture and Prices, i. p. 71.[294]Glastonbury Cart., Wood MSS., i. f. 225, b (Bodleian Libr.): 'Noverit universitas vestra me vendidisse domino Ricardo vicario de Domerham Philippum Hardyng nativum meum pro 20 solidis sterling unde ego personam ipsius Philippi ab omni nativitate et servitute liberavi.' Cf. Gloucester Cartulary (Rolls Series), ii. 4. Madox, Formulare Anglicanum, 416, gives several deeds of sale and enfranchisement by sale. Dr. Stubbs had some doubts about the time of these transactions, but deeds of sale of the twelfth and thirteenth centuries occur, and are preserved in the Record Office. See Deputy Keeper's Reports, xxxvi. p. 178.[295]Glastonbury Inquis., tempore abb. Michaelis, Addit. MSS. 17,450, f. 7: 'Petrus filius Margarete tenet virgatam terre .. nec potest filiam suam maritare sine licentia domini vel ballivorum.' Cf. Cartulary of Newent, Add. MSS. 15,668, f. 46: 'emit filiam suam.' Cartulary of St. Peter of Gloucester (Rolls Series), iv. 219: 'Item, quod quilibet praepositus habeat potestatem concedendi cuicunque nativae, ut possit se maritare tam extra terram domini quam infra, acceptis tamen salvis plegiis pro ea de fine faciendo ad proximam curiam; cum si forte praesentiam ballivi expectasset in partibus remotioribus agentis casu interveniente forte nunquam gauderet promotione maritali.'[296]Cartulary of Christ Church, Canterbury, Harl. MSS. 1006, f. 55: 'Tenens de monday land, si filiam infra villam maritaverit 16 d. et si extra homagium 2 sol.' Black Book of Coventry, Ashmol. MSS. 864, f. 5: 'Radulfus Bedellus de 10 hidis tenet 1 virgatam terre et prati. Et dabit merchettam pro filia sua maritanda, si eam maritaverit extra villenagium Episcopi.'[297]Cartulary of Glastonbury, Wood MSS. i. (Bodleian), f. 111. s: 'Si nul de neffes folement se porte de son corps parque le seignour perd la vente de eux.'[298]Warwickshire Hundred Roll, Queen's Rem. Misc. Books, No. 26, f. 26, a: 'Redempcio carnis et sanguinis et alia servicia ad voluntatem domini.' Rot. Hundred. ii. 335, b: 'In villenagio 8 virgate terre quarum quelibet debet ei per annum 6 s. vel opera ad valorem, tenentes etiam illarum sunt servi de sanguine suo emendo ad voluntatem dicti Abbatis et ad alia facienda, que ad servilem condicionem pertinent. In cottariis cotagia 6 de eadem servitute et condicione.'[299]How very difficult it was sometimes to decide the question, whether merchet had been paid or not, may be seen from the following instances:—Coram Rege, 27 Henry III, m. 3: 'Et non possunt inquirere nec scire quod tempore Johannis Regis dederunt merchettum vel heryettum sed bene credunt quod hoc fuit ex permissione ipsius Regis et non per aliquam convencionem, quam fecerat eis pro predictis 50 libris.' Cartulary of Ramsey (Rolls Series), i. 441: 'De merchetto nesciunt sine majori consilio.'[300]Y.B. 21/22 Edw. I, p. 107.[301]Note-book of Bracton, pl. 1230.[302]Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 218: 'Item quod non permittitur, quod aliquis vendat equum masculum vel bovem sibi vitulatum sine licentia, nisi consuetudo se habeat in contrarium.' Rot. Hundred. ii. 628, a: 'Si habeat equum pullanum, bovem vel vaccam ad vendendum, dominus propinquior erit omnibus aliis et vendere non debent sine licentia domini.' Rochester Cartulary (ed. Thorpe), 2, a: 'Si quis habuerit pullum de proprio jumento aut vitulum de propria vacca et pervenerit ad perfectam etatem, non poterit illos vendere, nisi prius ostendat domino suo et sciat utrum illos velit emere sicut alios.' Rot. Hundred. ii. 463, a: 'Item si ipse habeat pullum vel boviculum et laboraverit cum illo non potest vendere sine licentia domini, sed si non laboraverit licitum.'[303]Cartulary of St. Mary of Beaulieu, Nero, A. xii. f. 93. b: 'Pro filio coronando et pro licencia recedendi faciet sicut illi.' Cartulary of St. Peter of Gloucester (Rolls Series), iii. 218: 'Item quod nullo masculo tribuatur licentia recedendi a terra domini sine licentia superioris hoc proviso, quod consuetudines a servis dominus debitas ad plenum recipiat, contradicentes attachiando ut inde respondeant ad curiam.'[304]Duchy of Lancaster Court Rolls, Bundle 85, No. 1157 (Record Office): 'Et quia non sunt residentes dant chevagium.' Lancaster Court Rolls, Bundle 62, No. 750, m. 1: 'Johannes le Grust dat comiti ii solidos et ii capones ut possit manere ubi sibi placuerit.'[305]Lancaster Court Rolls, Bundle 62, No. 750, m. 3: 'Capones de reditu ut custumarii possint manere super terram Radulfi de Wernore sed dictus Will. erit in visu franciplegii dom. comitis.'[306]Suffolk Court Rolls (Bodleian), 3: 'Preceptum inquirere nomina eorum qui terram servilem vendiderunt per cartam et quibus, et qui sunt qui terram liberam adquisierunt et ibi resident et prolem suscitant et ob hoc libertatem sibi vindicant.' Cartulary of St. Alban's, 454: 'Ubi villani emunt terras liberorum de catallis nostris.'[307]Cart. Glouc. (Rolls Ser.), iii. 217: 'Item, inhibeatur nativis domini manerii ne aliquid alicui dent per annum in recognitione, ut aliquo gaudeant patrocinio.'[308]Lancaster Court Rolls, Bundle 62, No. 756, m. 1: 'Nativus receptatus apud Latfeld sine licentia domini.'[309]Cartulary of Shaftesbury, Harl. MSS. 61, f. 59: 'Fugitivi domine, R. fil. Al. manet in Br. sub Willelmo.' Ramsey Inqu., Galba E. x. f. 27, b: 'Isti sunt nativi abbatis: E. et O. manent apud Gomcestre.' Ibid. 51: 'A. est nativus domini abbatis, sed dicit se esse hominem episcopi.' Cartulary of Shaftesbury, Harl. MSS. 61, f. 59: 'Nicholaus habet 4 nativos domine, partim terram tenentes in calumpnia domine partim super terram Nicholai.'[310]Coram Rege, Pasch. 7 Edw. I, m. 7: 'Villanus fugitivus an in villenagio tenens et adventicius.'[311]Eynsham Inqu. (Chapter of Christ Church, Oxford), 25, a: 'Quas Adam pater ipsius adquisivit et quiaquicquid servis adquiritur domino adquiriturfaciat inde dominus quod sibi videatur expediens.'[312]Register of St. Mary of Barnwell, Harl. MSS. 3601, f. 60: 'Quidam villanus de Bertone tenuit unum mesuagium de duobus dominis ...quicquid servus acquirit acquiritur domino suo.'[313]Black Book of Coventry, Ashmol. MSS. 864, f. 6: 'Et cum obierit, dominus habebit suum melius animal et nihilominus habebit omnes equos masculos, carrectam ferratam, ollum eneum, pannum laneum integrum, bacones integros, omnes porcos excepta una sue, et omnes ruscos apium, si qua hujusmodi habuerit.'[314]Formulary of St. Alban's, Camb. Univ., Ee. iv. 20.[315]Lancaster Court Rolls, Bundle 32, No. 283: 'Petrus filius Gerardi nativus domini defunctus est et habuit in bonis domino pertinentibus unam vaccam que appreciatur ad 5 sol. et venditur W. instauratori.' Cartulary of Christ Church, Canterbury, Addit. MSS. 6157, f. 25, b: 'Et sciendum, quod si quis custumarius domini in ipso manerio obierit, dominus habebit de herietto meliorem bestiam. Et si bestiam non habuerit, dabit domino pro herietto 2 sol. 6 d.'[316]Cartulary of Battle, Augment. Off. Misc. Books, No. 57, f. 21, a: 'Et post mortem cujuslibet predictorum nativorum dominus habebit pro herieto melius animal, si quod habuerit, si vero nullam vivam bestiam habeant, dominus nullum herietum habebit ut dicunt. Filii vel filiae predictorum nativorum dabunt pro ingressu tenementi post mortem antecessorum suorum tantum sicut dant de redditu per annum.[317]Gloucester Cartulary, iii. 193: 'Et post decessum suum dominus habebit melius auerium ejus nomine herieti, et de relicta similiter. Et post mortem ejus haeres faciet voluntatem domini, antequam terram ingrediatur.'[318]Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 208: 'Dicunt etiam quod relicta sua non potest in dicta terra maritari sine licentia domini.' Cartulary of Christ Church, Canterbury, Add. MSS. 6159, f. 25, b: 'Si autem per licenciam domini se maritaverit, heredes predicti defuncti predictum tenementum per licenciam domini intrabunt et uxorem relictam dicti defuncti de medietate dicti tenementi dotabunt.' Rot. Hundred. ii. 768, b: 'Item si obierit, dominus habebit melius auerium nomine herietti et per illum heriettum sedebit uxor ejus vidua per annum et unum diem et si ulterius vidua esse voluerit faciet voluntatem domini.'—The custom in some of the manors of St. Peter of Gloucester was peculiar. Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 88: 'Matilda relicta Praepositi tenet dim. virg. contin. 24 a. (8 sol.)—Et tenet ad terminum vitae abbatis... Et debet redimere filium et filiam ad voluntatem domini.... Et si obierit, dominus habebit melius auerium nomine domini, et aliud melius auerium nomine rectoris, et de marito cum obierit similiter.' When the lord was an ecclesiastical corporation he not unfrequently got two beasts, one as a heriot and the other as a mortuary due to him as rector of the parish.[319]Worcester Cartulary (Camden Series), 102: 'De antiquis consuetudinibus villanorum, quaelibet etiam virgata dabit iii heriet, sc. equum cum hernesio et duos boves, et dimidia virgata duos heriet, sc. equum cum hernesio et bovem. Alii autem dabunt equum vel bovem.'[320]Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 89, a: 'Item non vendet bovem vel equum de sua nutritura sine licencia domini, nec coronare faciet filium nec maritabit filiam sine licencia domini, dabit heriettum melius animal, faciet finem cum domino pro ingressu habendo ad voluntatem domini communiter per 40 solidos et omnia alia faciet que nativo incumbunt.' The relief ought to be discussed in connexion with the obligations of the holding. I speak of it here because the documents mention it almost always with the heriot.[321]Cartulary of St. Mary of Beaulieu, Nero, A. xx. f. 84, b: 'Pro filio coronando, filia maritanda, fine terre ... secundum qualitatem personarum et quantitatem substancie et terre.'[322]Rot. Hundred. ii. 747, a: 'Debet talliari ad voluntatem domini quolibet anno.'[323]Ibid. ii. 528, b: 'Et debet talliari ad voluntatem domini semel in anno et debet gersummare filiam et fieri prepositus ad voluntatem domini.'[324]Cartulary of Battle, Augment. Off. Misc. Books, No. 57, f. 93, a: 'Amerciamenta tenentium, qui redditum tempore statuto non persoluerunt.' Reg. Cellararii of Bury St. Edmund's, Cambridge Univ., Gg. iv. 4. 52, b; cf. Eynsham Inqu. ii. a: (Inquisitio de statu villani): 'Subtraxerunt sectam curie a longo tempore dicendo se esse liberos.'[325]Formulary of St. Alban's, Cambridge Univ., Ee. iv. 20, f. 165, a: 'Servilia—videlicet secta curie de tribus septimanis in tres et secta molendini.' We find it denied in the king's court that a free man can be bound to do suit to the lord's mill; Bracton's Note-book, p. 161: 'Nota quod liber homo non tenetur sequi molendinum domini sui nisi gratis velit.'[326]Bury St. Edmund's, Registrum album, Cambridge Univ., Ee. iii. 60, f. 155, b: 'Liberi excepti a falda domini.'[327]As to Scotale, see Stubbs, Const. Hist. § 165.[328]Reg. Cellararii of Bury St. Edmund's, Cambridge Univ., Gg. iv. 4. 30, b: 'Per fidelitatem custumarii ... et per alias consuetudines serviles.'[329]Y.B. 20/21 Edward I, p. 41: 'Kar nent plus neit a dire, Jeo tenk les tenements en vileynage, ke neit a dire ke, Jeo tenk les tenements demendez ver moy a la volunte le Deen,' etc. See above, Chapter II.[330]Chron. Mon. de Abingdon, ii. 25 (Rolls Series).[331]Exch. Q.R., Misc. Books, No. 29, f. 8, a: 'Habet 22 servos tenentes 35 acras terre ad voluntatem domini in servagio.' f. 10, b: 'Habet ibidem 25 servos tenentes 12 virgatas terre et dimidiam in servagio ... et possunt omnes removeri pro voluntate domini.'[332]Harl. MSS. 1885, f. 7: 'Volens autem dominus de Wahell retinere ad opus suum totum parcum de Segheho ... abegit omnes rusticos qui in predicto loco iuxta predictum boscum manebant.' Cf. Cor. Rege, Pasch. 14 Edw. I, Oxon. 9.[333]Battle Abbey, Augment. Off. Misc. Books, 57, f. 21, a: 'Et memorandum quod omnes supradicti nativi non possunt ... prostrare maremium crescens in tenementis que tenent sine licencia et visu ballivi vel servientis domini et hoc ad edificandum et non aliter.' Add. Charters, 5290 '(transgressiones Stephani Chenore) ... fecit vastum ... in boscis quos idem Stephanus tenuit de domino in bondagio cum de quercis fraxinis pomariis et aliis arboribus vastos (ramos?) asportavit.'[334]Suffolk Court Rolls (Bodleian), 2, a: 'Rob. Gl. assertavit pomaria sua et fecit wastum super vilenagium Comitis.'[335]Suffolk Court Rolls (Bodleian): 'Quia Henricus bercarius plegios non potuit invenire ad heredificandum mesuagium quod fuit W.C. et ibi attractum suum facere.'[336]Duchy of Lancaster Court Rolls (Record Off.), Bundle 32, No. 285: 'Emma ... venit et sursum reddit 1 cotagium et 5 acras et dimidiam terre quas tenuit de domino in bondagio. Et venit Thomas filius ejus et capit dictam terram et dat ad ingressum 10 solidos.' B. 62, No. 750: 'Galfridus percarius venit et tradidit terram suam ... domino comiti pro paupertate. Robertus filius eius postea venit et finem fecit pro habenda seisina dicte terre.'[337]Duchy of Lancaster Court Rolls, B. 43, No. 484: 'Dicit etiam quod dicta terra capta est in manu domini Edmundi pro redditibus et serviciis inde a retro existentibus.' Essex Court Rolls, 3 (Bodleian): 'Preceptum est capere in manu prioris totam residuam terram custumariam quam Matildis le Someters predicta tenet de feodo prioris quia vendidit de terra sua custumaria ... libere per cartam contra consuetudinem manerii.'[338]Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 65; Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 196.[339]Capitula halimoti, Bodleian MSS., Wood, i. f.111, b: 'Si nul soit en un graunt tenement e ne puisse les droitures de son tenement sustener e un aultre homme en un petit tenement que meutz tendroit le graunt tenement al prow le seigneur e le tenement.'[340]Rot. Hundred, ii. 321, a: In villenagio tres virgatae et dimidia.... Et sunt tenentes illarum servi de sanguine suo emendo.... In libere tenentibuspro certis serviciisper annum,' etc.[341]Glastonbury Inquis. (Roxburghe Series), 21: 'Quantum quisque teneat, omne ejus servitium; quis tenet libere et quantum et quo servitio et quo guaranto et quo tempore; si aliqua terra fuerit facta libera in tempore Henrici episcopi, vel postea, que debuit operari; quo guaranto hoc fuit, et in quantum sit libera; si dominicum sit occupatum vel foras positum in libertate vel vilenagio, et si ita fuerit domino utilius sicut est vel revocatum.'[342]Ibid. 130: 'J. clericus tenuit in tempore Henrici episcopi apud Domerham unam virgatam quam adhuc tenet et aliam virgatam apud Stapelham pro 10 solidis. Recepta villa de Domerham ad firmam, ipse propria auctoritate dimisit virgatam de Stapelham et dimidiam virgatam in Domerham in excambium cepit quia propinquior fuit. Hec dimidia virgata operari solet, nunc autem est libera. Virgata vero de Stapelham post illud excambium operari solet que ante hoc libera fuit.'[343]Ibid. 121: 'De dono xxix solidi et vi denarii. Et de Anderdo deficiunt vj den. quia tenet liberius quam predecessores sui solebant tenere.'[344]Ramsey Cartulary (Rolls Series), i. 364: 'De his septem hydis est unahyda libera. De sex hydis, quae restant, tenet Marsilia filia A. de R. duas virgatas ad censum. Quinque hydae et tres virgatae, quae restant, tenenturin puro villenagio.'[345]Galba, E. x. f. 38.[346]Extensio de terris Roberti de Sto. Georgio (Lincoln) Inquis. p. mort. 30 Henry III, No. 36: 'Idem habuit invillenagio13 bovatas terre et 3 partes unius bovate que 9 rustici tenent et quelibet bovata valet per annum 5 sol. pro omni servicio ... habuit inliberis serviciisunam bovatam quam Radulfus filius G. de eo tenuit per cartam pro 2 solidis per annum pro omni servicio.'[347]Bury St. Edmund's, Reg. Cellararii, Cambr. Univ., Gg. iv. 4, f. 32, a: 'W. de Bruare tenet i rodam custumarie et per alias consuetudines serviles ... alteram libere et per servicium 2 denariorum.' Cf. Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 65.[348]Battle Abbey, Reg. Augment. Off. Misc. Books, No. 57, f. 72, b: 'Isti prenominati (liberi tenentes) sunt quieti per redditum suum de communibus servitiis, debent tamen herietum et relevium.' Glastonbury Cart., Wood MSS., i. p. iii.: 'Si nul soit enfraunchi de ces ouveraignes dont la uile le est le plus charge.'[349]Ramsey Inqu., Galba, E. x. 39, d: 'Walterus abbas fecit R. francum de terra patris sui que fuerat ad furcam et flagellum.... Multos de servicio rusticorum francos fecit.' Ramsey Cartulary (Rolls Series), i. 487: '... quaelibet virgata de fleyland.' The same land appears as 'quaelibet virgata operaria quae non fuerit posita ad censum.'[350]Spalding Priory, Reg., Cole MSS., vol. 43, f. 272: 'De tenentibus terram operariam de priore in Spalding: W. de A. tenet 40 acras terre pro quibus debet operari qualibet die per annum ad voluntatem Domini ad quocumque opus Dominus voluerit, cum Carecta, Cortina, Vanga, Flagello, Tribulo, Furca, Falce.' Coram Rege, Mich., 51/52 Henry III, m. b: 'Et similiter predictus Petrus distringit eos pro consuetudinibus et servitiis que nec antecessores eorum nec ipsi facere consueverunt ut cum furcis et flagellis.'[351]Eynsham Cartulary, Christ Church MSS., No. 97, f. 6, a: 'Willelmus F. tenet unum cotagium et quartam partem unius virgate terre qui facere consuevit pro rata porcione sicut virgatarius. Modo ponitur ad firmam dum domina placet ad 6 solidos, 8 d.,' etc. Cf. Domesday of St. Paul's (Camden Series), 81. This is in substance the difference between 'bondagium et husbandland,' Inquis. p. mort. 46 Henry III, No. 25; Hexham Priory Cartulary (Surtees Series), p. xx.[352]Domesday of St. Paul's (Camden Series), 49.[353]St. Alban's Formulary, Cambridge Univ., Ee. iv. 20: 'Ne uno homini plures terre tradantur, et si modo unus plures tenet, dividantur, si commode et honeste fieri poterit.'[354]Domesday of St. Paul's (Camden Series), 52; Duchy of Lancaster Court Rolls, B. 62, No. 750: 'Et quia huiusmodi tenementum nullus potest vendicare hereditarie ut de aliis villenagiis successive.'[355]Hereford Rolls, 8 (Bodleian): 'Et concessum est ei tenere dictum mesuagium et unam acram terre sibi et heredibus suis secundum consuetudinem manerii per servicia inde debita et consueta.' Essex Rolls, 8 (Bodleian): 'Amicia de R. que tenet ex consuetudine manerii.'[356]Extractus Rotulorum de Halimotis, Cambridge Univ, Dd. vii. 22, f. 1, a.[357]Essex Rolls, 8 (Bodleian), m. 6: 'Johannes filius W.B. venit et clamavit unum mesuagium et quatuor acras terre cum pertinenciis ut jus et hereditatem suam post mortem dicti W. patris sui faciendo inde dominis predictis servicia debita et consueta nomine villenagii et dat domino ad inquirendum de jure suo et si sit plene etatis et heres dicti W. nec ne,' etc.[358]Eynsham Cartulary, Christ Church MSS., No. 27, f. 11, b: 'Matildis B. tenet de domino unum cotagium cum curtilagio in voluntate domini.' Cf. Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 66; Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 134; Domesday of St. Paul's (Camden Series), 23.[359]Reg. Cellararii Mon. Bury St Edmund's, Cambridge Univ., Gg. iv. 4, f. 52, b: '(Curia 7 Edw. II) ... dicunt quod quidam Robertus Heth pater dictorum R.W. et J. tenuit de conventu per virgam in villa de Berton magna ... Et quia dedixerunt cepisse dictam terram per virgam ideo potest seisiri dicta terra in manum domini.' Registr. album vestiarii abbatiae S. Edmundi, Cambridge Univ., Ee. iii. 60, f. 188, b: 'Tenentes de mollond ... tenent per virgam in curia.' Eynsham Cartulary, Christ Church MSS., No. 97: 'Ricardus W. tenet unum cotagium et duas acras terrae campestres per rotulum curie pro 3 sol.' Cf. 12, a.[360]Note-book of Bracton, pl. 1237.[361]Ely Register, Cotton, Claudius, C. xi. f. iii. b: 'Habebit duas pugillatas avene ex gratia, ut juratores dicunt, per longum tempus usitata.'[362]Warwickshire Roll, Exch. Q.R. No. 29, f. 94, b: 'Servus ... cum fecerit exennium ... comedet cum domino.'[363]Christ Church, Canterbury, Cartulary, Add. MSS. 6159, f. 22, b. Cf. Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 203.

[269]Cartulary of Shaftesbury, Harl. MSS. 61, f. 60: 'Et habebit unum animal quietum in pastura, si est net, et de aliis herbagium. Et si idem fuerit cotsetle debet operari 2 diebus.' Ibid. 59: 'Tempore Henrici Regis fuerunt in T. 18 Neti sed modo non sunt nisi 11 et ex 7 qui [non] sunt Nicholaus tenet terram [trium] et 4 sunt in dominico; et 7 cotmanni fuerunt tempore Henrici Regis qui non sunt modo, quorum trium tenet terram Nicholaus et 4 sunt in dominico.' Ibid. 65: 'Cotsetle ... debet metere quantum unus nieth ... et debet collocare messem vel ... aliud facere ... dum Neth messem attrahat ... pannagium sicut Neth.' Ibid. 89: 'Si moriatur cotsetle pro diviso dabit 12 d. et vidua tenebit pro illo id divisum tota vita sua. Si moriatur neatus dabit melius catellum et pro hoc tenebit quietus.'

[270]Glastonbury Inquis. 51: 'Et nieti tenent 9 acras unde reddunt 3 s.' Ibid. 47: 'Nieti habent unum pratum pro 5 s.'

[271]Glastonbury Inquis. 105: 'Ernaldus buriman dimidiam virgatam, Iohannes burimannus dimidiam virgatam.' Cf. Custumal of Bleadon, p. 189; Cartulary of Shaftesbury, Harl. MSS. 61, f. 45.

[272]It is to be found sometimes out of the Danish shires, e.g. in Oxfordshire. Rot. Hundred. ii. 842, b: 'Bondagium: Johannes Bonefaunt tenet unam virgatam terre de eodem Roberto ... reddit ... 11 sol. pro omni servicio et scutagium quando currit 20 d.' Of course there were isolated Danish settlements outside the Denelaw.

[273]Rot. Hundred. ii. 486, a: 'Tenentes Alicie la Blunde.Bondi, A. habet in eadem villa 2 villanos, quorum quilibet tenet mesuagium cum 30 a. Id. Al. hab. 1 bondum qui ten. 20 a.Custumarii, Id. Al. habet 1 villanum, qui tenet 1 mes. cum 44 a.' Rot. Hundred. ii. 486, a: 'De W. le Blunde.Villani, R. de Badburnham.Bondi cotarii.' Cf. Ibid. 422, b; 423, a: 'Libere tenentes ... Custumarii ... Bondi.'

[274]Ramsey Inquisitions, Galba, E. x. 34: 'W.L. tenet in landsetagio 12 a. pro 9 den. et ob. R. 24 a. de landsetagio et 12 a. de novo.' Cartulary of Ramsey (Rolls Series), i. 426: 'G.C. dat dim. marcam ut K. filius suus fiat heusebonde de 6 a. terrae de lancetagio.' Registr. Cellararii of Bury St. Edmund's, Cambridge University, Gg. iv. 4, f. 400, b: '9 acre unde 4 a. fuerunt libere et 5 lancettagii.' Cartulary of Ramsey (Rolls Series), i. 425: 'S. Cl. recognovit, quod 24 a., quas tenet, sunt in lanceagio dom. Abbatissalvo corpore suoet quod faciet omnes consuetudines serviles ...lancectus nacione.'

[275]Domesday of St. Paul's, 17: 'Item omnes operarii dimidiae virgatae debent invenire vasa et utensilia ter in anno ad braciandum.' Cf. 28.

[276]Rot. Hundred. ii. 422, 423. Cf. 507, a: 'Libere tenentes ... Nicholaus Trumpe 3 a. terre cum mesuagio et red. per ann. 20 d. Custumarii ... Nicholaus Trumpe ten. 1 a. terre et redd. 2 sol.'

[277]Exch. Q.R. Misc. Alien Priories, 2/2. (Chilteham): '... Redditus villanorum de 126 villanis 41 libre, 14 s. 11 d. Item sunt 70 custumarii qui debent arare bis per annum cum 17 carucis.... Item sunt 25 villani qui debent herciare quilibet eorum per 2 dies,' etc.

[278]Cartulary of St. Peter of Gloucester (Rolls Series), iii. 203: 'Omnes consuetudinarii majores habebunt tempore falcationis prati unum multonem, farinam, et salem ad potagium. Et minores consuetudinarii habebunt quilibet eorum 1 panem et omnes 1 caseum in communi, unam acr. frumenti pejoris campi de dominico et unum carcasium multonis, et unum panem ad Natale.'

[279]Cartulary of Malmesbury (Rolls Series), i. 154, 155. Cf. i. 186, 187. Cartulary of St. Mary of Worcester (Camden Society), 43, b; Rot. Hundred. ii. 775, b.

[280]Rot. Hundred ii. 602, a. Cf. Exch. Q.R. Alien Priories, 2/2: 'Item sunt in eadem villata de Wardeboys 6 dimidias virgatas—que vocantur Akermannelondes, quorum W.L. tenet ½ virgatam pro qua ibit ad carucam Abbatis si placeat abbati vel dabit sicut illi qui tenent 6 Maltlondes preter 15 d.' Rot. Hundred, i. 208: 'Utrum akermanni debent servicium suum vel servicii redempcionem.'

[281]Registr. Cellararii of Bury St. Edmund's, Cambridge University, Gg. iv. 4, f. 26: 'Gersumarii (Custumarii).... Gersuma pro filia sua maritanda.' Ibid. 108, b: 'Tenentes 15 acrarum custumarii—omnes sunt gersumarii ad voluntatem domini.' Cartulary of Bury St. Edmund's, Harl. MSS. 3977, f. 87, d: 'Nichol. G gersumarius tenet 30 a. pro 8 sol. que solent esse custumarie.' I may add on the authority of Mr. F. York Powell thatlandsettus(land-seti), as well asakermannus(aker-maðr) andgersuma(görsemi), are certainly Danish loan-words, which accounts for their occurrence in Danish districts.

[282]Hale, Introduction to the Domesday of St. Paul's, xxv: 'If we compare the services due from the Hidarii with those of the libere tenentes on other manors, it will be evident, that the Hidarii of Adulvesnasa belonged to the ordinary class of villani, their distinction being probably only this, that they were jointly, as well as severally, bound to perform the services due from the hide of which they held part.'

[283]Eynsham Inquest, 49, a: 'Summa (prati) xvi a. et iv perticas que dimidebantur xi virgatariis et rectori ut uni eorum et quia jam supersunt tantummodo 4 virgatarii et rector, dominus habet in manu sua 7 porciones dicti prati.'

[284]Cartulary of Battle, Augmentation Office, Miscell. Books, 57, f. 35, s: 'Yherdlinges ... custumarii.' Ibid. 42, b: 'Majores Erdlinges scil. virgarii. Halferdlinges (majores cottarii) Minores cottarii.'

[285]Black Book of Peterborough, 164: 'In Scotere et in Scaletorp—24 plenarii villani et 2 dimidii villani—Plenarii villani operantur 2 diebus in ebdomada.'

[286]Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 23: 'Operatur ut alii ferlingseti.'

[287]Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 137: 'Cotsetle debent faldiare ab Hoccade usque ad festum S. Michaelis.' Cartulary of St. Peter of Gloucester (Rolls Series), iii. 71: 'Burgenses Gloucestriae reddunt una cum aliis tenentibus ad manerium Berthonae praedictae per annum de coteriis cum curtillagiis in suburbio Gloucestriae quorum nomina non recolunt 29 solidos 7 d. de redditu assiso.' Ibid. iii. 116: 'Cotlandarii: Johannes le Waleys tenet unum mesuagium cum curtillagio et faciet 8 bederipas et 3 dies ad fenum levandum, et valent 13½ d.'

[288]Norfolk Feodary, Additional MSS. 2, a: 'Et idem Thomas tenet de predicto Roberto de supradicto feodo per predictum servicium sexaginta mesuagia; 21 villani de eodem Thoma tenent. Item idem Thomas tenet de predicto Roberto 9 cotarios, qui de eo tenent in villenagio,' Cf. Rot. Hundred, ii. 440, a.

[289]Cartulary of Battle, Augment. Office, Misc. Books, 57, f. 37, b: 'Virgarii ... Cotarii, qui tenent dimid. virgatam.' Ibid. 36, b: 'Cottarii majores et minores.'

[290]Glastonbury Inquis. (Roxburghe Series), 114: 'Rad. Forest. ½ cotsetland pro 18 d. et operatur sicut dimidius cotarius sed non falcat.'

[291]Glastonbury Inquis. (Roxburghe Series), 14: 'Predictus W. habet tres bordarios in auxilium officii sui. Illi tres bord. habent corredium suum in aula abbatis, in qua laborant.' Terrae Templariorum, Queen's Rem. Misc. Books, 16, f. 27: 'Unusquisque bordarius debet operari una die in ebdomada.' Cf. 27, b.

[292]The history of the terms in Saxon times and the terminology of the Domesday Survey will be discussed in the second volume. My present object is to establish the connexion between feudal facts and such precedents as are generally accepted by the students of Saxon and early Norman evidence.

[293]Thorold Rogers, History of Agriculture and Prices, i. p. 71.

[294]Glastonbury Cart., Wood MSS., i. f. 225, b (Bodleian Libr.): 'Noverit universitas vestra me vendidisse domino Ricardo vicario de Domerham Philippum Hardyng nativum meum pro 20 solidis sterling unde ego personam ipsius Philippi ab omni nativitate et servitute liberavi.' Cf. Gloucester Cartulary (Rolls Series), ii. 4. Madox, Formulare Anglicanum, 416, gives several deeds of sale and enfranchisement by sale. Dr. Stubbs had some doubts about the time of these transactions, but deeds of sale of the twelfth and thirteenth centuries occur, and are preserved in the Record Office. See Deputy Keeper's Reports, xxxvi. p. 178.

[295]Glastonbury Inquis., tempore abb. Michaelis, Addit. MSS. 17,450, f. 7: 'Petrus filius Margarete tenet virgatam terre .. nec potest filiam suam maritare sine licentia domini vel ballivorum.' Cf. Cartulary of Newent, Add. MSS. 15,668, f. 46: 'emit filiam suam.' Cartulary of St. Peter of Gloucester (Rolls Series), iv. 219: 'Item, quod quilibet praepositus habeat potestatem concedendi cuicunque nativae, ut possit se maritare tam extra terram domini quam infra, acceptis tamen salvis plegiis pro ea de fine faciendo ad proximam curiam; cum si forte praesentiam ballivi expectasset in partibus remotioribus agentis casu interveniente forte nunquam gauderet promotione maritali.'

[296]Cartulary of Christ Church, Canterbury, Harl. MSS. 1006, f. 55: 'Tenens de monday land, si filiam infra villam maritaverit 16 d. et si extra homagium 2 sol.' Black Book of Coventry, Ashmol. MSS. 864, f. 5: 'Radulfus Bedellus de 10 hidis tenet 1 virgatam terre et prati. Et dabit merchettam pro filia sua maritanda, si eam maritaverit extra villenagium Episcopi.'

[297]Cartulary of Glastonbury, Wood MSS. i. (Bodleian), f. 111. s: 'Si nul de neffes folement se porte de son corps parque le seignour perd la vente de eux.'

[298]Warwickshire Hundred Roll, Queen's Rem. Misc. Books, No. 26, f. 26, a: 'Redempcio carnis et sanguinis et alia servicia ad voluntatem domini.' Rot. Hundred. ii. 335, b: 'In villenagio 8 virgate terre quarum quelibet debet ei per annum 6 s. vel opera ad valorem, tenentes etiam illarum sunt servi de sanguine suo emendo ad voluntatem dicti Abbatis et ad alia facienda, que ad servilem condicionem pertinent. In cottariis cotagia 6 de eadem servitute et condicione.'

[299]How very difficult it was sometimes to decide the question, whether merchet had been paid or not, may be seen from the following instances:—Coram Rege, 27 Henry III, m. 3: 'Et non possunt inquirere nec scire quod tempore Johannis Regis dederunt merchettum vel heryettum sed bene credunt quod hoc fuit ex permissione ipsius Regis et non per aliquam convencionem, quam fecerat eis pro predictis 50 libris.' Cartulary of Ramsey (Rolls Series), i. 441: 'De merchetto nesciunt sine majori consilio.'

[300]Y.B. 21/22 Edw. I, p. 107.

[301]Note-book of Bracton, pl. 1230.

[302]Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 218: 'Item quod non permittitur, quod aliquis vendat equum masculum vel bovem sibi vitulatum sine licentia, nisi consuetudo se habeat in contrarium.' Rot. Hundred. ii. 628, a: 'Si habeat equum pullanum, bovem vel vaccam ad vendendum, dominus propinquior erit omnibus aliis et vendere non debent sine licentia domini.' Rochester Cartulary (ed. Thorpe), 2, a: 'Si quis habuerit pullum de proprio jumento aut vitulum de propria vacca et pervenerit ad perfectam etatem, non poterit illos vendere, nisi prius ostendat domino suo et sciat utrum illos velit emere sicut alios.' Rot. Hundred. ii. 463, a: 'Item si ipse habeat pullum vel boviculum et laboraverit cum illo non potest vendere sine licentia domini, sed si non laboraverit licitum.'

[303]Cartulary of St. Mary of Beaulieu, Nero, A. xii. f. 93. b: 'Pro filio coronando et pro licencia recedendi faciet sicut illi.' Cartulary of St. Peter of Gloucester (Rolls Series), iii. 218: 'Item quod nullo masculo tribuatur licentia recedendi a terra domini sine licentia superioris hoc proviso, quod consuetudines a servis dominus debitas ad plenum recipiat, contradicentes attachiando ut inde respondeant ad curiam.'

[304]Duchy of Lancaster Court Rolls, Bundle 85, No. 1157 (Record Office): 'Et quia non sunt residentes dant chevagium.' Lancaster Court Rolls, Bundle 62, No. 750, m. 1: 'Johannes le Grust dat comiti ii solidos et ii capones ut possit manere ubi sibi placuerit.'

[305]Lancaster Court Rolls, Bundle 62, No. 750, m. 3: 'Capones de reditu ut custumarii possint manere super terram Radulfi de Wernore sed dictus Will. erit in visu franciplegii dom. comitis.'

[306]Suffolk Court Rolls (Bodleian), 3: 'Preceptum inquirere nomina eorum qui terram servilem vendiderunt per cartam et quibus, et qui sunt qui terram liberam adquisierunt et ibi resident et prolem suscitant et ob hoc libertatem sibi vindicant.' Cartulary of St. Alban's, 454: 'Ubi villani emunt terras liberorum de catallis nostris.'

[307]Cart. Glouc. (Rolls Ser.), iii. 217: 'Item, inhibeatur nativis domini manerii ne aliquid alicui dent per annum in recognitione, ut aliquo gaudeant patrocinio.'

[308]Lancaster Court Rolls, Bundle 62, No. 756, m. 1: 'Nativus receptatus apud Latfeld sine licentia domini.'

[309]Cartulary of Shaftesbury, Harl. MSS. 61, f. 59: 'Fugitivi domine, R. fil. Al. manet in Br. sub Willelmo.' Ramsey Inqu., Galba E. x. f. 27, b: 'Isti sunt nativi abbatis: E. et O. manent apud Gomcestre.' Ibid. 51: 'A. est nativus domini abbatis, sed dicit se esse hominem episcopi.' Cartulary of Shaftesbury, Harl. MSS. 61, f. 59: 'Nicholaus habet 4 nativos domine, partim terram tenentes in calumpnia domine partim super terram Nicholai.'

[310]Coram Rege, Pasch. 7 Edw. I, m. 7: 'Villanus fugitivus an in villenagio tenens et adventicius.'

[311]Eynsham Inqu. (Chapter of Christ Church, Oxford), 25, a: 'Quas Adam pater ipsius adquisivit et quiaquicquid servis adquiritur domino adquiriturfaciat inde dominus quod sibi videatur expediens.'

[312]Register of St. Mary of Barnwell, Harl. MSS. 3601, f. 60: 'Quidam villanus de Bertone tenuit unum mesuagium de duobus dominis ...quicquid servus acquirit acquiritur domino suo.'

[313]Black Book of Coventry, Ashmol. MSS. 864, f. 6: 'Et cum obierit, dominus habebit suum melius animal et nihilominus habebit omnes equos masculos, carrectam ferratam, ollum eneum, pannum laneum integrum, bacones integros, omnes porcos excepta una sue, et omnes ruscos apium, si qua hujusmodi habuerit.'

[314]Formulary of St. Alban's, Camb. Univ., Ee. iv. 20.

[315]Lancaster Court Rolls, Bundle 32, No. 283: 'Petrus filius Gerardi nativus domini defunctus est et habuit in bonis domino pertinentibus unam vaccam que appreciatur ad 5 sol. et venditur W. instauratori.' Cartulary of Christ Church, Canterbury, Addit. MSS. 6157, f. 25, b: 'Et sciendum, quod si quis custumarius domini in ipso manerio obierit, dominus habebit de herietto meliorem bestiam. Et si bestiam non habuerit, dabit domino pro herietto 2 sol. 6 d.'

[316]Cartulary of Battle, Augment. Off. Misc. Books, No. 57, f. 21, a: 'Et post mortem cujuslibet predictorum nativorum dominus habebit pro herieto melius animal, si quod habuerit, si vero nullam vivam bestiam habeant, dominus nullum herietum habebit ut dicunt. Filii vel filiae predictorum nativorum dabunt pro ingressu tenementi post mortem antecessorum suorum tantum sicut dant de redditu per annum.

[317]Gloucester Cartulary, iii. 193: 'Et post decessum suum dominus habebit melius auerium ejus nomine herieti, et de relicta similiter. Et post mortem ejus haeres faciet voluntatem domini, antequam terram ingrediatur.'

[318]Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 208: 'Dicunt etiam quod relicta sua non potest in dicta terra maritari sine licentia domini.' Cartulary of Christ Church, Canterbury, Add. MSS. 6159, f. 25, b: 'Si autem per licenciam domini se maritaverit, heredes predicti defuncti predictum tenementum per licenciam domini intrabunt et uxorem relictam dicti defuncti de medietate dicti tenementi dotabunt.' Rot. Hundred. ii. 768, b: 'Item si obierit, dominus habebit melius auerium nomine herietti et per illum heriettum sedebit uxor ejus vidua per annum et unum diem et si ulterius vidua esse voluerit faciet voluntatem domini.'—The custom in some of the manors of St. Peter of Gloucester was peculiar. Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 88: 'Matilda relicta Praepositi tenet dim. virg. contin. 24 a. (8 sol.)—Et tenet ad terminum vitae abbatis... Et debet redimere filium et filiam ad voluntatem domini.... Et si obierit, dominus habebit melius auerium nomine domini, et aliud melius auerium nomine rectoris, et de marito cum obierit similiter.' When the lord was an ecclesiastical corporation he not unfrequently got two beasts, one as a heriot and the other as a mortuary due to him as rector of the parish.

[319]Worcester Cartulary (Camden Series), 102: 'De antiquis consuetudinibus villanorum, quaelibet etiam virgata dabit iii heriet, sc. equum cum hernesio et duos boves, et dimidia virgata duos heriet, sc. equum cum hernesio et bovem. Alii autem dabunt equum vel bovem.'

[320]Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 89, a: 'Item non vendet bovem vel equum de sua nutritura sine licencia domini, nec coronare faciet filium nec maritabit filiam sine licencia domini, dabit heriettum melius animal, faciet finem cum domino pro ingressu habendo ad voluntatem domini communiter per 40 solidos et omnia alia faciet que nativo incumbunt.' The relief ought to be discussed in connexion with the obligations of the holding. I speak of it here because the documents mention it almost always with the heriot.

[321]Cartulary of St. Mary of Beaulieu, Nero, A. xx. f. 84, b: 'Pro filio coronando, filia maritanda, fine terre ... secundum qualitatem personarum et quantitatem substancie et terre.'

[322]Rot. Hundred. ii. 747, a: 'Debet talliari ad voluntatem domini quolibet anno.'

[323]Ibid. ii. 528, b: 'Et debet talliari ad voluntatem domini semel in anno et debet gersummare filiam et fieri prepositus ad voluntatem domini.'

[324]Cartulary of Battle, Augment. Off. Misc. Books, No. 57, f. 93, a: 'Amerciamenta tenentium, qui redditum tempore statuto non persoluerunt.' Reg. Cellararii of Bury St. Edmund's, Cambridge Univ., Gg. iv. 4. 52, b; cf. Eynsham Inqu. ii. a: (Inquisitio de statu villani): 'Subtraxerunt sectam curie a longo tempore dicendo se esse liberos.'

[325]Formulary of St. Alban's, Cambridge Univ., Ee. iv. 20, f. 165, a: 'Servilia—videlicet secta curie de tribus septimanis in tres et secta molendini.' We find it denied in the king's court that a free man can be bound to do suit to the lord's mill; Bracton's Note-book, p. 161: 'Nota quod liber homo non tenetur sequi molendinum domini sui nisi gratis velit.'

[326]Bury St. Edmund's, Registrum album, Cambridge Univ., Ee. iii. 60, f. 155, b: 'Liberi excepti a falda domini.'

[327]As to Scotale, see Stubbs, Const. Hist. § 165.

[328]Reg. Cellararii of Bury St. Edmund's, Cambridge Univ., Gg. iv. 4. 30, b: 'Per fidelitatem custumarii ... et per alias consuetudines serviles.'

[329]Y.B. 20/21 Edward I, p. 41: 'Kar nent plus neit a dire, Jeo tenk les tenements en vileynage, ke neit a dire ke, Jeo tenk les tenements demendez ver moy a la volunte le Deen,' etc. See above, Chapter II.

[330]Chron. Mon. de Abingdon, ii. 25 (Rolls Series).

[331]Exch. Q.R., Misc. Books, No. 29, f. 8, a: 'Habet 22 servos tenentes 35 acras terre ad voluntatem domini in servagio.' f. 10, b: 'Habet ibidem 25 servos tenentes 12 virgatas terre et dimidiam in servagio ... et possunt omnes removeri pro voluntate domini.'

[332]Harl. MSS. 1885, f. 7: 'Volens autem dominus de Wahell retinere ad opus suum totum parcum de Segheho ... abegit omnes rusticos qui in predicto loco iuxta predictum boscum manebant.' Cf. Cor. Rege, Pasch. 14 Edw. I, Oxon. 9.

[333]Battle Abbey, Augment. Off. Misc. Books, 57, f. 21, a: 'Et memorandum quod omnes supradicti nativi non possunt ... prostrare maremium crescens in tenementis que tenent sine licencia et visu ballivi vel servientis domini et hoc ad edificandum et non aliter.' Add. Charters, 5290 '(transgressiones Stephani Chenore) ... fecit vastum ... in boscis quos idem Stephanus tenuit de domino in bondagio cum de quercis fraxinis pomariis et aliis arboribus vastos (ramos?) asportavit.'

[334]Suffolk Court Rolls (Bodleian), 2, a: 'Rob. Gl. assertavit pomaria sua et fecit wastum super vilenagium Comitis.'

[335]Suffolk Court Rolls (Bodleian): 'Quia Henricus bercarius plegios non potuit invenire ad heredificandum mesuagium quod fuit W.C. et ibi attractum suum facere.'

[336]Duchy of Lancaster Court Rolls (Record Off.), Bundle 32, No. 285: 'Emma ... venit et sursum reddit 1 cotagium et 5 acras et dimidiam terre quas tenuit de domino in bondagio. Et venit Thomas filius ejus et capit dictam terram et dat ad ingressum 10 solidos.' B. 62, No. 750: 'Galfridus percarius venit et tradidit terram suam ... domino comiti pro paupertate. Robertus filius eius postea venit et finem fecit pro habenda seisina dicte terre.'

[337]Duchy of Lancaster Court Rolls, B. 43, No. 484: 'Dicit etiam quod dicta terra capta est in manu domini Edmundi pro redditibus et serviciis inde a retro existentibus.' Essex Court Rolls, 3 (Bodleian): 'Preceptum est capere in manu prioris totam residuam terram custumariam quam Matildis le Someters predicta tenet de feodo prioris quia vendidit de terra sua custumaria ... libere per cartam contra consuetudinem manerii.'

[338]Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 65; Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 196.

[339]Capitula halimoti, Bodleian MSS., Wood, i. f.111, b: 'Si nul soit en un graunt tenement e ne puisse les droitures de son tenement sustener e un aultre homme en un petit tenement que meutz tendroit le graunt tenement al prow le seigneur e le tenement.'

[340]Rot. Hundred, ii. 321, a: In villenagio tres virgatae et dimidia.... Et sunt tenentes illarum servi de sanguine suo emendo.... In libere tenentibuspro certis serviciisper annum,' etc.

[341]Glastonbury Inquis. (Roxburghe Series), 21: 'Quantum quisque teneat, omne ejus servitium; quis tenet libere et quantum et quo servitio et quo guaranto et quo tempore; si aliqua terra fuerit facta libera in tempore Henrici episcopi, vel postea, que debuit operari; quo guaranto hoc fuit, et in quantum sit libera; si dominicum sit occupatum vel foras positum in libertate vel vilenagio, et si ita fuerit domino utilius sicut est vel revocatum.'

[342]Ibid. 130: 'J. clericus tenuit in tempore Henrici episcopi apud Domerham unam virgatam quam adhuc tenet et aliam virgatam apud Stapelham pro 10 solidis. Recepta villa de Domerham ad firmam, ipse propria auctoritate dimisit virgatam de Stapelham et dimidiam virgatam in Domerham in excambium cepit quia propinquior fuit. Hec dimidia virgata operari solet, nunc autem est libera. Virgata vero de Stapelham post illud excambium operari solet que ante hoc libera fuit.'

[343]Ibid. 121: 'De dono xxix solidi et vi denarii. Et de Anderdo deficiunt vj den. quia tenet liberius quam predecessores sui solebant tenere.'

[344]Ramsey Cartulary (Rolls Series), i. 364: 'De his septem hydis est unahyda libera. De sex hydis, quae restant, tenet Marsilia filia A. de R. duas virgatas ad censum. Quinque hydae et tres virgatae, quae restant, tenenturin puro villenagio.'

[345]Galba, E. x. f. 38.

[346]Extensio de terris Roberti de Sto. Georgio (Lincoln) Inquis. p. mort. 30 Henry III, No. 36: 'Idem habuit invillenagio13 bovatas terre et 3 partes unius bovate que 9 rustici tenent et quelibet bovata valet per annum 5 sol. pro omni servicio ... habuit inliberis serviciisunam bovatam quam Radulfus filius G. de eo tenuit per cartam pro 2 solidis per annum pro omni servicio.'

[347]Bury St. Edmund's, Reg. Cellararii, Cambr. Univ., Gg. iv. 4, f. 32, a: 'W. de Bruare tenet i rodam custumarie et per alias consuetudines serviles ... alteram libere et per servicium 2 denariorum.' Cf. Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 65.

[348]Battle Abbey, Reg. Augment. Off. Misc. Books, No. 57, f. 72, b: 'Isti prenominati (liberi tenentes) sunt quieti per redditum suum de communibus servitiis, debent tamen herietum et relevium.' Glastonbury Cart., Wood MSS., i. p. iii.: 'Si nul soit enfraunchi de ces ouveraignes dont la uile le est le plus charge.'

[349]Ramsey Inqu., Galba, E. x. 39, d: 'Walterus abbas fecit R. francum de terra patris sui que fuerat ad furcam et flagellum.... Multos de servicio rusticorum francos fecit.' Ramsey Cartulary (Rolls Series), i. 487: '... quaelibet virgata de fleyland.' The same land appears as 'quaelibet virgata operaria quae non fuerit posita ad censum.'

[350]Spalding Priory, Reg., Cole MSS., vol. 43, f. 272: 'De tenentibus terram operariam de priore in Spalding: W. de A. tenet 40 acras terre pro quibus debet operari qualibet die per annum ad voluntatem Domini ad quocumque opus Dominus voluerit, cum Carecta, Cortina, Vanga, Flagello, Tribulo, Furca, Falce.' Coram Rege, Mich., 51/52 Henry III, m. b: 'Et similiter predictus Petrus distringit eos pro consuetudinibus et servitiis que nec antecessores eorum nec ipsi facere consueverunt ut cum furcis et flagellis.'

[351]Eynsham Cartulary, Christ Church MSS., No. 97, f. 6, a: 'Willelmus F. tenet unum cotagium et quartam partem unius virgate terre qui facere consuevit pro rata porcione sicut virgatarius. Modo ponitur ad firmam dum domina placet ad 6 solidos, 8 d.,' etc. Cf. Domesday of St. Paul's (Camden Series), 81. This is in substance the difference between 'bondagium et husbandland,' Inquis. p. mort. 46 Henry III, No. 25; Hexham Priory Cartulary (Surtees Series), p. xx.

[352]Domesday of St. Paul's (Camden Series), 49.

[353]St. Alban's Formulary, Cambridge Univ., Ee. iv. 20: 'Ne uno homini plures terre tradantur, et si modo unus plures tenet, dividantur, si commode et honeste fieri poterit.'

[354]Domesday of St. Paul's (Camden Series), 52; Duchy of Lancaster Court Rolls, B. 62, No. 750: 'Et quia huiusmodi tenementum nullus potest vendicare hereditarie ut de aliis villenagiis successive.'

[355]Hereford Rolls, 8 (Bodleian): 'Et concessum est ei tenere dictum mesuagium et unam acram terre sibi et heredibus suis secundum consuetudinem manerii per servicia inde debita et consueta.' Essex Rolls, 8 (Bodleian): 'Amicia de R. que tenet ex consuetudine manerii.'

[356]Extractus Rotulorum de Halimotis, Cambridge Univ, Dd. vii. 22, f. 1, a.

[357]Essex Rolls, 8 (Bodleian), m. 6: 'Johannes filius W.B. venit et clamavit unum mesuagium et quatuor acras terre cum pertinenciis ut jus et hereditatem suam post mortem dicti W. patris sui faciendo inde dominis predictis servicia debita et consueta nomine villenagii et dat domino ad inquirendum de jure suo et si sit plene etatis et heres dicti W. nec ne,' etc.

[358]Eynsham Cartulary, Christ Church MSS., No. 27, f. 11, b: 'Matildis B. tenet de domino unum cotagium cum curtilagio in voluntate domini.' Cf. Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 66; Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 134; Domesday of St. Paul's (Camden Series), 23.

[359]Reg. Cellararii Mon. Bury St Edmund's, Cambridge Univ., Gg. iv. 4, f. 52, b: '(Curia 7 Edw. II) ... dicunt quod quidam Robertus Heth pater dictorum R.W. et J. tenuit de conventu per virgam in villa de Berton magna ... Et quia dedixerunt cepisse dictam terram per virgam ideo potest seisiri dicta terra in manum domini.' Registr. album vestiarii abbatiae S. Edmundi, Cambridge Univ., Ee. iii. 60, f. 188, b: 'Tenentes de mollond ... tenent per virgam in curia.' Eynsham Cartulary, Christ Church MSS., No. 97: 'Ricardus W. tenet unum cotagium et duas acras terrae campestres per rotulum curie pro 3 sol.' Cf. 12, a.

[360]Note-book of Bracton, pl. 1237.

[361]Ely Register, Cotton, Claudius, C. xi. f. iii. b: 'Habebit duas pugillatas avene ex gratia, ut juratores dicunt, per longum tempus usitata.'

[362]Warwickshire Roll, Exch. Q.R. No. 29, f. 94, b: 'Servus ... cum fecerit exennium ... comedet cum domino.'

[363]Christ Church, Canterbury, Cartulary, Add. MSS. 6159, f. 22, b. Cf. Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 203.

Back to Index Next