Van binnen en van buuten.

Van binnen en van buuten.’t Was een smal paadje, dat van den molen door ’t koornland heen, “de noaste weg noar ’t darp liep.” ’t Was een oarig wêgsken ook: Links oan ’t eind van ’t gelpe korn, ha’j ’en boerenarf met boomen, en heujbargen, en ’en uiversnest; rechts ha’j ’t uutzicht op de Vêluwsche bargen en ’t huus van den Duno; en, recht veuruut, doar ha’j ’t darp met z’n twee kerkskes; en lêge huuskes, en linde- en peppelboomen. En—’t koorn sting gelp, en de klaprozen woaren zoo frisch, en de blauwe kornbluumpkes ook. ’En oarig wêgske, o zoo’n oarig wêgske!Dat vond Santje van den molen. Santje kon ’t zoo boekig niet uutdrukken, moar Santje vond ’t toch, en ze had altied schik as ze um ’en boodschap ging en ’t wêgske kos loopen, en as Kees ’r dan noaliep; Kees die de eenigste was waar ze heel veul van hiew, umdat—umdat Kees ook de eenigste was die haar liefde bewees zooas geen ander.Daar komt ze ’et wêgske af, en Kees volgt haar op den voet—ze konden op ’t smalle paadje toch niet naast elkander loopen.—Santje is klein. Kees is nog kleiner. Santje heeft bruine haren. Kees is blond—echt Betuwsch kind—blond, bij wit af. Mooi is het meisje niet: een leelijken neus en een wijden mond.... maar toch heeft ze iets liefs in de oogen, iets liefs en iets lijdends. Kees is ook niet mooi; zijn neus is wat dik en wat stomp, maar zijn oogen staan goedig, erg goedig, vooral als ie Santje zijn liefde verklaart.Santje is toch al heel klein veur ’en buutenkiend van zestien joar en a’j zegoedbeziet dan is ze toch ien’sgeheel nietmooi, moar eigenlik misderoabel schrumpelig van pestuur, en lillek van tronie. In ’t darp heit ze demopsneusofschrumpele San, en, die vuul zin van hart, die zetten zonder grond achter dat “San” nog ’en “tip.” Asof ze ’t helpen kos; asof lillik van lief en foacie ook slecht van geist is!Wie ’t nou precies wil weten, dien zeggen wij: dat Santje door velen miskend, en door velen met verachting wordt bejegend, alleen—omdat ze niet mooi is, terwijl zelfs anderen, die haarkennen en om haar goede inborst en edele hoedanigheden achten, haar dáárom dikwijls op den achtergrond plaatsen.Kees kan ’t niemendal schelen; het minder schoone zijner lieve vriendin heeft hem nog nooit gehinderd, maar Kees heeft ook inderdaad zijn liefste niets te verwijten.“’t Is wel droevig,” zegt Sanne: “Kees kan niet proaten: hij is stom. Doof is ie niet: dat helpt nog.”De goede Kees volgt zijn liefste op ’t smalle paadje door de welige koornvelden; hij draagt haar hengselmand, waarin ze brood en kruidenierswaren uit den dorpswinkel moet halen. Santje spreekt niet, want ze is droevig gestemd; droevig, umdat ze thuus altied lachen as ze ’t een of ander in ’t ernstige mee wil proaten. Giesteren nog, toen ze over de prêk hadden geproat, had ze ook wat gezeid; moar Kobus—hoar bruur—had geschimpt: of ze al die wiesheid ien der mopsneus had zitten? Zóó goeng ’t dukkels. Moeder en voader hadden ’r lief, dat wist ze wel, en op de zangschool hadden ze gern dat ze meezong, umdat ze ’n stem as ’en klökske had, moar as ’t uut was dan goengen de jongens en derns—allemoal groote—vol lach en schik met mekoare noar huus, moar zij—allinnig, heel allinnig. En Kees dan.....? Da’s ook woar ... Kees was altied present um ’r af te hoalen, went meezingen dat kos ienatuurlikniet. Kees was ’r, moar—um heur nou is te zeggen dat ze goed had gezongen: um ’r ’en bluumke of pluumke te geven, dat kos ie natuurlik toch ook niet.Santje en Kees zijn in ’t dorp gekomen, en de bakker-kruidenier heeft haar mand gevuld—zes pleskes het ie toegegeven.“Dank oe,” zegt Santje, en Kees vat de mand, en draagt die voor Santje weer ’t wêgsken op noar huus toe.Ongeveer ter halverwegen van ’t mooie wêgske staat ’en kleine iepeboom, zoo’n bietje op ’en heuveltje. Er zijn er veel die daar eens gaan zitten, en als er werkvolk op ’t land is, dan loopen ze zoodra het schoftuur slaat, wat ze loopen kunnen om ’t eerst er aan te komen, ten einde ’t êt- en sloapuurke er door te brengen. Zoo’n oarig plekske!Santje en Kees zijn het plekje genaderd:“Jong, loawe hier is êfkes goan zitten,” zegt het meisje: “’t is zoo lekker buuten, en straks as’k weer thuus bin, dan zit ’k tot den oavond toe oan de snijton.”Kees heeft er niets tegen, en Santje zet zich op het grasheuveltje onder den iepeboom. Kees zet zich aan hare zijde en staart het meisje in de oogen. Santje zegt: “beste jong” en “goeje jong”, en Kees zou nog veel meer liefs dan Santje hebben gezegd, maar ach!—wij weten ’t wel.Twee pleskes kreeg Kees, één pleske at Santje: drie blieven er in ’t buultje: één veur voader, twee veur moeder.In den hoek van ’t koornveld ter linkerzijde was alreeds met maaien een aanvang gemaakt; ’t waren Dorus en Harmen die er maaiden, en Griet was aan ’t busselen.De klok sloeg twaalf.Met twee rood eerden pötjes, oan hengseljes van touw kwam ’en dernje van ’en joar of acht den darpskant af, ’t wêgsken op en g’liek weg noar den boom toe.“Doar hei’j Beertje,” riep Dorus: “Kom Griet, goaj mee? Dag Harmen. Et ze met smoak!”“Van ’s gelieken,” zei Harmen, en Harmen koos zijn weg naar ’t boerenerf met de hooibergen en ’t uiversnest, en Dorus en Griet—die moar arbeidsminsen woaren—liepen ’t elzenhout langs, toen links, en volgden Beertje naar den kant van den iepeboom.Wa’n knappe meid die Griet! Harrejennig; ’en meid as ’en bellefleur, zoo vast, zoo rond!—Dorus zei, en dat zeien er veul: “’en meid um ien te bieten!”“Pardoes! wat zit doar onder dien boom?” sprak Dorus: “Wie het doar ons plekske iengenomen? Kiek is Griet, ze zit met ’r rug noar dees kant. ’t Liekt.... ’t liekt....”“Wèl, ’t is Santip van den meulen!” riep Griet: “Ku’j dàt niet zien? Kiek! ’t Is krek of ze nog iemend noast zich het doar ze mee proat, moar die zit achter den boom.”“Krek, krek!” zei Dorus: “wie duuvel het heur in ’t heufd gebloazen um doar te goan zitten, krek op ’t schoftuur! We zullen d’r leeren! Hei Beertje!” riep hij harder: “hier zin we; gêf ’t moal moar hier.” En Beertje wendde zich om; zag Doris en Griet; kwam naar hen toe; overhandigde de aarden potjes; zei: “dag Griet, dag Doris:” en keerde in draf naar de afgelegen boerenwoning weder, waar de moeder van Dorus woonde. Griet woonde in Dorus buurt, en Beertje nam gern hun pötje mee.“’t Is twoalf,” sprak Santje: “jong Kees, ik wiest niet dat ’t al zoo loat was. As ’k geen roazes zou kriegen, dan bleef ik veul liever onder ’t iepke zitten; ’t is hier zoo oarig; ’t is....” Maar Santje hield op met spreken. Schuins achter zich hoort ze geproat; ze ziet om en bespeurt het paar, dat besloten heeft om ’t noenmoal onder den iep te gebruuken, en ’r voorders wat te proaten.—Dorus en Griet ze mochten mekoar veur ’t zuute en zoere, en, ’t bittere zelfs wouen ze deilen ien ’t lêven.“Kees zit noast ’r,” sprak de bellefleur, terwijl zij met Dorus den boom hoe langer hoe meer nabijkwam: “Z’is zeker noar ’t darp gewêst um te winkelen, want de kleine klepben steet bij d’r.”“Doar za’k oarigheid van hebben,” fluisterde Dorus, en—met een vervaarlijke stem riep hij der rustende toe: “Zoo mopsneus, bi’j doar! Je hebt ons zeker gewacht!”“Loat die klepben moar stoan,” riep Dorus lachende: “went licht dat ’r ’t een of ander ienzit dawwe kunne gebruuken as we de moes in ’t lief hebben.”Griet stond te lachen dat ze schudde. Santje kreeg ’en kleur van angst. Ze wist het. Dorus was ’en roare en duk ’en kwoaje. Kees stond te kijken; voor Santje antwoorden.... dát kon hij niet, maar hij bromde zijn eigenaardig hol geluid tusschen de tanden.“Toe hörlepiep,” sprak Doris weder toen hij met Griet bij den iep op ’t heuveltje stond: “kas nou moar vort; da’s geen plekskeveur ou. Gleuf moar vrij, de lêge mand za’k oe thuus brengen; verrechtig, ge zoudt er maar onder bezwieken!”Dorus vatte grinnekend de klepmand, en Santje schoten de tranen van angst in de oogen. En Griet—Griet was één stuup van ’t lachen um de oarigheid van Doris en de schichtigheid van ’t hörlepiep. Wat kos die Dorus toch oarig uutpakken en kemiek wêzen!En Kees, Kees was goejig van oard, moar um de dood geen bang pestuur, en—hij greep de mand en rukte haar los uit Dorus handen.—Griet bezweek hoast van ’t lachen, went: “Sjassedewiet!” riep Dorus: “annevandiet! veuruut met z’n beien!” en—Kees kreeg ’en schop, en Sanne pakte ie bij ’t boatje—kemieke Dorus!—duwde haar vooruit ’t heuveltje af, en smak! ’t arme kind viel voorover op ’t wêgske, de neus ien bloed.Kiek! doar lee ze!Griet sloeg zich de handen op de knieën van ’t lachen; ’t was niemeer uut te houen! ze bezwiemde, verechtig! Achter de koak en in ’t lief, ’t dee heur zeer van de lach!Maar Kees, zie, Kees is er ook nog; hij houdt van vrede en vrindschap zoolang als ’t kan, en aangedaan onrecht kan hij verdragen, maar, die zijn liefste beleedigt of haar kwaad doet, zal—hoe klein hij ook is—zijn man aan hem vinden.Hoor! Santje huilt van pijn, en—Kees bedenkt zich geen oogenblik; zijn anders zoo goedige oogen fonkelen; met één fikschen sprong is hij den boozen Dorus genaderd; Griet ziet de woede van Santjes vriend, en lacht niet meer; neen ze wordt angstig. Zie, Kees schijnt razend; hij heeft den grappigen Dorus bij zijn rechterarm gevat, zóó krachtig dat Dorus schreeuwt en gilt: “Loat los! lillekerd loat los!!” terwijl hij aan zijn tegenpartij met de linkerhand krachtige stooten toebrengt.Maar,—de gramschap van Santjes vriend kent geen palen; voor een oogenblik laat hij zijn vijand los, doch slechts om hem terstond daarna opnieuw en zoo mogelijk nog krachtiger te bespringen.Men zou het niet gedacht hebben, maar Kees is Dorus in vlugheid en sterkte de baas.Griet lacht in ’t geheel niet meer, maar roept en schreeuwt om hulp, en, vreezende dat Kees haar ’t lachen van straks mede zal betaald zetten, laat zij haar vriend in den steek en loopt, al wat ze loopen kan, ’t mooie wêgsken af.De nare geluiden van den stomme vermengen zich met de smartkreten en de verwenschingen, die door Santjes beleediger worden uitgestooten; maar hoor! ook te midden van dat rumoer op’t anders zoo mooie en vrêjege plekske, klinkt nog een andere stem:’t Is Santje, die opgestaan, haar Kees zeer dringend vermaant om los te laten en liever bij haar te komen: “Kees! Kees!! kom hier!” roept ze luide, en Kees—hij schijnt onwillig, maar toch, ’t smeeken zijner liefste treft hem in ’t hart; hij laat den beleediger los, snelt op het meisje toe, en wil haar liefkoozen, omdat ze zoo’n dikken neus van den val heeft gekregen. Maar, Santje weert hem af: “Neen Kees, ’t is slecht um zoo vuul te wêzen,” zegt ze ophalf verwijtenden toon: “Kwoad um kwoad, dat geet niet. Loop moar noar huus toe.”Wij gelooven niet dat de Betuwsche ridder op de hoogte was om de waarheid der bestraffing te gevoelen—daar behoort ook veel toe—maar Santje verstond de taal die hij sprak: ze kreeg medelijden met den anders zoo goedigen Kees, en zei: “Nou, wacht dan moar.”’t Was met haastigen tred dat Santje Dorus naliep, terwijl ze den boezelaar tegen haar gezwollen neus hield gedrukt. Wat hinkte Dorus en wat liep ie roar met den rechtererm ien de hugt.“Dorus!—Dorus!”“Wat mo’j?”“’t Spiet me Dorus, dat Kees oe zoo onmundig op ’t lief is gegoan.”“Den weerlich! As ’k ’m t’oavend of mergen kan kriegen, dan zal ik.... Verdrêjd!”“Kees kos niet liejen da’j mien kwoad dee.”“Gij hitste hum oan, den rakkerd!” riep Dorus, en hij gilde: “O! o!” want de pien was onmundig, en hij hinkte op het eene been terwijl hij de rechtermouw van zijn hemdrok naar boven streek: Zie of ’t ook roak was gewêst!!!’t Was tijd voor Santje om naar huis te gaan, hoog tijd; went veur twoalven had ze d’r al wêze motten. Moeder gaf sloai veur ’t noenmoal, en—Santje had de azienflesch met azien in de klepben. Ze had zich tóch al verloat en ’t was met ’t lilleke spul van zoo straks ver over den tied geloopen. Thuus zou ze roazes kriegen; moar toch—wat schrauwde Dorus! Kiek, doar liet ie zich zakken op den grond, en, met ’t heufd viel ie in ’t korn. “Och heer,” dacht Santje: “hie is zoo wit as ’en doek.... Zit ’r geen bloed oan z’n hemdrok....? Azien is ’t beste.... gunds ien de gruppel steet woater.... Hê! mien neus!.... Hier Dorus, ruuk is; snuuf moar is goed! Da’s oangekommen oan oe erm; Kees is anders zoo goejig;” en ’t meisje deed hoar halsduukske af, maakte ’t nat met den azijn; sloeg ’t om den arm van haar vijand, en liet ’m nog is ruuken.Dorus, die van schrik en pijn buuten westen was geroakt, sloeg de oogen op; zag Santje bij zich stoan; vuulde den azien in de wond bieten, en riep baloorig: “Loop heer met oe fiezefoazen!” trok den doek los, dien Santje hem om den arm had geslagen, en wierp haar dien voor de voeten, met de woorden: “Dóar! hang oe Kees ’r oan op!”’t Was minder van de pijn aan haar neus, dan van iets anders, dat Santje de troan’ ien de eugskes kreeg. Ze zei geen spier; ze raapte den halsdoek op, en kniepte een: “Beterschap Dorus!” uut de kêl: ging noar den iepeboom; zei tegen Kees: “Goaj’ mee?” en soam goengen ze op den meulen oan. ’t Wêgske was lang zoo mooi niet en onder den iep was ’t geen oarig plekske meer.Toen Santje thuus kwam kreeg ze geen roazes: umdat ze zoo slecht was te pas gekommen. “In ’t vervolg nie meer oanleggen met ’tjongvolk,” zei voader. “’t Wil van ou niet gedoan wêzen!” zei moeder.Of ’t van den schrik of van de bekomen wonden was, wist Santje niet, maar zooveel kwam zij te weten, dat Dorus Meyer al acht doagen answiet van ’t wark had thuus motte blieven. Vrouw Meyer—z’n moeder—was ’en mins van ’en zwak pestuur, en onbekwoam um ’en cent te verdienen.Santje was handig in de melkerij. ’t Botterkneën was heur arbeid, en van ielk pond botter dat ’r verkocht wier, had Santje ’en stuuver; of ze geldig was of niet, dát dee ’r niet toe.’t Is avond—nog niet heel duuster, moar toch oavend.Zie, daar gaan ze weder ’t wêgsken af, Santje en Kees; ge meint um ’en deunje te vrijen? Neen—kiek, ze doen weer ’en reis noar ’t darp. Bij den bakker-kruienier koopen ze brood, en gort, ’en stukske spek en andere dinger. Ze kommen den winkel uut. Welken weg?.... Niet noar huus.—Links sloan ze af, de Karkstroat ien. ’En honderd trêen ver woont Griet, Griet die ’t met Dorus wel wist!Griet zat veur de deur eerdappels te schillen.“G’n oavend soam!” zegt Santje, en voegt er bij: “Woont Dorus Meyer niet gunds in dat huuske?”“Woarum?” vraagt Griet.“Och heur is,” herneemt Santje: “ze zeiën dat ie niet warken kos vanwêgens dat Kees ’m...”“Schei moar uut!” roept Griet: “as Dorus bêter is dan zal ie Kees den hals wel brêken.”Kees, die op den achtergrond is gebleven en door de vallende duisternis bijna onzichtbaar was, deed zijn schor geluid klinken, als wilde hij zeggen: “Kees is ’r ook nog!” Griet hoorde het, en—bestierf van schrik. “Wat wou’j....?” zei ze haastig tot Santje.“Da’j dees spullekes oan Dorus’ moeder brocht,” klonk het antwoord. “Vrouw Meyer is te vrak um te warken, en Dorus verdient geen spier. Moar weetje.... niet zeggen datik’t gebrocht heb.”Griet keek onneuzel.“Begriep ie ’t niet?” zei Santje.Begriepen! Grietbegreep’r niks van; moarverstoanhad ze ’t best. Ze zou ’t bezurgen.“G’n oavend, Griet,” zei Santje.“Nacht soam!” zei de deerne, moar begreep ’r niks van.Niks!! had die lillekerd in Dorus zenie? Wou z’m lokken....? Dat kos niet, dan had ze ’teigesgebrocht, en had ze d’r noam niet verzwegen. Onbegriepelik! ’En vremde Santip!Met den volgeladen boezelaar treedt Griet de hut der weduwe Meyer binnen. Dorus ligt in de bedstee; hij ziet bleek.“Vrouw Meyer en Dorus, doar he’j nou is wat vanmien,” zegt de deerne; “die spoart die bewoart, en die bewoart, diehetwat.”“Heere minsen!” zegt de weduwe.“Lieve dern!” klinkt het uit de bedstee.“Méér as wel,” zegt de lieve dern, “gebruuk ze met luste; en Dorus, nou zie’j toch da’k oe niet in den stêk loat.”“Da’s lang vergêten,” klinkt het weder uit de bedstee. “Griet, loa’k oe kussen.”Zij weigerde niet, en toen Dorus haar gekust had, en ze nog wat gepraat hadden, zei ze: “Bêterschap Dorus; genacht vrouw Meyer,” en ging en lachte. Dorus was niet kwoad meer umdat ze ienstee van te helpen veur Kees op den loop was gegoan.Vijf dagen na dien avond haalde Griet de waschtobbe binnenshuus, toen ze Santje nogmaals op haar ouders huisje zag toetreden.—’t Zelfde, krek ’t zelfde! En de meid as ’en bellefleur zei tot de lillike Sanne: “Dern,gijbint de beste.”“Het ’t veurige voldoan?” vroeg Santje, “en hoe geet ’t met Dorus?”“Nou òf ’t!” zei Griet, “’en bêter geet ’t óók.”Tien minuten later, toen Santje haast bij den iep op ’t heuveltje was, zei Dorus, die ’en uurke op had gezeten en pas weer ien de bedstee lag: “Griet, God zal ’t oe loonen. Recht zoo! mooi van binnen en mooi van buuten.... Dern, loa’k oe kussen!”Griet gaf heur Dorus zien zin.“Hei’j Sanne alweer gezien?” vroeg Dorus iets later: “Sanne, die lilleke mopsneus!”Griet kon toch goedschiks um de “kemiekigheid” niet lachen.“Neen.... joá....” zei ze; “maar êfkes....”Acht dagen later zat vrouw Meyer in ’t schemeruur te spinnen—dat kos ze nog zoo’n bietje;—en Dorus was bêter, veul bêter, en zat veur ’t kleine venster op stroat te kieken.Gunds bij de wilgen liep Kees! wel verduuveld!!! “Moeder, gêf mien de goavel!” riep Dorus, en trok de knip van het venster, en stiet het open naar buiten.De oude vrouw keek verwonderd, maar—Dorus keek ookverwonderd. Om Kees en de goavel dacht hij niet meer; hij zag Santip. Ze kwam den hoek um, ’en mand oan heur erm,—-bij ’t huuske van Griet hiew ze stil—ze klopte op de deur,—-Griet kwiem noar buuten (’t was hoast te duuster um goed te zien).—-Griet zag dees kant uut,—-ze goengen ’en bietje opzied.—-Santje dee uut de mand ’t een en ander in ’t boezelaar van Griet, en Santje—goeng vort.“Wel verduuveld!” zei Dorus.—“Watblief?” vroeg demoeder.—“Niks,” zei Dorus,—trok ’t venster weer toe, en kort daarna kwam Griet met een welgevulden boezelaar binnen.Toen de meid as ’en bellefleur ’en half uur later de woning verliet, toen zag ze d’r uut—as ’en rooje pardies, en ze wist dat Dorus ’t land as ’en stier oan ’r had, went knoopen drêjen van andermans botten, doar had ie ’t zoer oan. ’s Nachts had Dorus de koorts—moar—’s anderen daags ’s mergens was ie bêter, heel,heelveul frisser.Drie verreldeel joars noaderhand had de iep op ’t wêgske splinterneië bloadjes: en, op ’en zonnige mergen zoaten ’r drie op ’t heuveltje.Zie, ’t zijn twee vijanden, die zich hebben verzoend: Dorus en Kees, en tusschen hen in zit lillike Santje.“Mooi van binnen! of ’t ook bêter is dan mooi van buuten,” zegt Dorus. “Santje, ’k heb oe liever as lief, loa’k oe kussen!”En Kees? Kees bromde geen spier, neen, hij was niet jaloersch; die Santje kwoad dee,diezou ie te lief, moar, die ’r kuste,diebeet ie niet.Voader Mulder zei “joa.” Moeder Meyer zei geen “neen”, want—ze was ien ’t leste van Louwmoand gesturven. Santje had al lang: “Joa Dorus” gezeid, “a’j moar trouw bint as Kees. Kees, mien beste Kees! woar bi’j dan, woar is de hond dan!”En Kees—Kees kwiespelde en kwiespelde met zien steert, dat ’t zoo’n schik en oard had.Wat zeiden ze in ’t dorp?De mooie Griet had heur eiges as slecht van ienhoud loate kieken: Mooi weer speulen van andermans meewoarigheid...! Griet treurde, d’r was ’rgeen, die in de ploats kwiem van Dorus.De lillike Sanne was best van binnen! Die heur erst beschimpte, kreeg heur lief als zienvrouw. Dorus leerde heur hartje kennen; ’t lillike zag ie niet meer.Moar—“goed van binnen en knap van buuten das tochnógbêter,” zeien de jongens; “’t lillike stoot af en duut oe onrechtveerdig wêzen; de mins blieft mins—zie—’t oog wil óók wat.”“Best meugelik! Moar Santje had er nou toch geen schoai bij. En Kees? neen, Kees ook niet. Kees is en blieft heur beste jong!”“Nietwoar, jungske! Woar bi’j dan; woar is de hond dan!” en ’t wiefke streelt en kroezelt den trouwerd zien blonden kop.De Betuwsche neef.I.Een Haagsche familie op reis.Wij hebben het genoegen u mijnheer en mevrouw Van Middelnesse voor te stellen.Zooals gij ziet, mijnheer is ’en net, klein en mager persoontje met zeer gedistingeerde manieren; zijn haren en kleine bakkebaarden krullen zeer fraai, en zijne handen mogen aristocratisch blank genoemd worden. Op straat draagt mijnheer altijd gekleurde glacés. ZE. heeft een “wezenlijk allerlieste” betrekking bij Financiën; van zich zelven heeft hijooknog een weinigje; somwijlen doet hij eens een kleinigheidje in de effecten...enfin; en, van mevrouws kant... enfin, enfin!Nietwaar, charmant wonen in den Haag, vooral dicht bij ’t Bosch; ’s zomers heel plezierig; maar ook een mooie tuin, allerliest! allerliest!Mevrouw Van Middelnesse geboren Zilver is wezenlijk een bekoorlijk vrouwtje. Ofschoon een beetje kleiner dan mijnheer, heeft zij toch meer voorkomen. In haar kring—zeer gedistingeerd—ofschoon in de hofstad misschien van den vierden rang—heet zij een knappe vrouw, en vooral mag zij dat heeten, wanneer men in aanmerking neemt dat zij gedurende haar twaalfjarig huwelijksleven, aan mijnheer Van Middelnesse zes Middelnesjes heeft geschonken!! Allerliefst lieve kinderen, drie jongetjes en drie meisjes.Gij ziet het, “mijnheer en mevrouw zijn reisvaardig.” Het jongste der kinderen is bijna twee jaren oud, en zonder bezwaar heeft mevrouw dus aan den wensch van haar “lieve” gehoor kunnen geven om eens met hem een heel klein toertje te maken naar Cleve, en Keulen, en den Drachenfels, en dan door Gelderland terug.Wij verzekeren u: voor de kinderen is goed gezorgd; de drie jongsten gaan naar Grootma Van Middelnesse op de Prinsengracht, en de drie oudsten blijven met de zeer vertrouwde gouvernante-bonne,benevens een uitmuntend dienstboden-personeel in de ouderlijke woning aan den Boschkant.Het portier der vigilante wordt door den huisknecht zachtjes toegedaan, twee van de kinderen huilen—omdat ze niet mee mogen: mevrouw huilt ook—omdat zeweg heeft gewild, en kijkt nog eenige malen door ’t achterglaasje zonder evenwel van hare liefjes iets te zien. De huisknecht keert met de meiden in de keuken terug; pakt Saar, de dikke, die “schei uit” zegt; drukt Lien, ’t fijne nufje, die “foei” zegt, een zoen in den hals: sprint boven op de tafel, en roept: “’t Hek van den dam!Saar,flensies van avond!” en Saar zegt: “Stil maar, je zult ’t goed bij me hebben,” en Lien krijgt weer ’n zoen en zegt: “Malle jongen, loop heen!”O heer! zult u zeggen.Neen, och neen, laat de echtelieden stilletjes reizen; ze zeggen in de keuken niets meer dan ’t geen mijnheer en mevrouw zoo dikwijls gezegd hebben: “Je wilt wel eens vrij wezen.”’t Is ons voornemen niet om het echtpaar op hun “tocht doorDuitschland!”—zooals mijnheer zegt—te vergezellen. Wij verhalen alleen dat ZE., onder het bestijgen van den Drachenfels, glimlachend verklaarde, dat men op reis zoo heelemaal sans gêne wordt, want kijk, dat hij zóó maar, met zijn bloote handen, op den ezel zit.De stoomboot, die het echtpaar naar Nederlandschen bodem terugvoert, nadert Gelderlands hoofdstad.“Mijnheer en mevrouw Van Middelnesse zitten bovenop, onder het zeil, en drinken om zeven uren in plaats van thee een kopje koffie,—nog zoo Duitsch!“Waar ligt dan dat B. toch....?” vraagt mijnheer met een gelaatsuitdrukking alsof hij zich de kantoorkaart van het Koninkrijk der Nederlanden in haar volle grootte voor den geest haalt.“B., wel op den weg naar Nijmegen, in de Betuw,” antwoordt mevrouw: “zoo’n beetje ter zijde. We kunnen dan een rijtuig nemen. Och, en je zult ze eenijselijkmee vergulden. Papa placht indertijd zooveel met hem op te hebben; ik weet wel toen was hij zoo’n jongen van een jaar of twintig, en pa zei altijd:Cousin.”“Maar—hij bestond je toch niet in den bloede?”“Dat is te zeggen—neen—of eigenlijk ja, nog zoo’n beetje: zijn vader was een halve broer van mama.”“Zoo, dan toch ’en halve; je zegt ’en kruidenierszaak, nietwaar?”“Ja, maar heel in ’t groot, en land en vee; en boter en ’en kaasmakerij! Ma had altijd haar boter van neef; ook later toen pa al van daar naar Utrecht beroepen was.”“Nu, wat mij betreft ’t kan me niet schelen,” herneemt de man, doch, nadat hij langzaam zijn koffie heeft opgeslurpt voegt hij er bij: “Maar—je hadt mij nooit gezegd dat die neef Janssen ookkruidenieris.”Mevrouw krijgt een kleurtje en antwoordt:“Toch heusch niet expres; maar schatje, zijn haas en patrijsjessmaakten je elk jaarbijzonder; waarlijk, ’t is een goed mensch! En B., zie je, ik ben er geboren, ’t was pa’s eerste gemeente, en—ik heb er nog zwak voor.”Onder het zeil der stoomboot werd de zaak verder bepraat. Na in Arnhems omstreken de “mooie partijen” te hebben bezichtigd, zou men neef Janssen te B. een bezoek brengen. Mijnheer schreef, het volgende briefje, dat bij aankomst te Arnhem terstond op de post zou besteld worden:Zeer Geachte Heer en Neef!Aangezien wij ons, na een Duitsch reisje, nog eenige dagen in deze environs denken op te houden, zoo wenschten wij u en uwe geëerde familie een bezoek te brengen. Indien u zulks convenieert wilden wij daaraan gaarne Donderdag e. k. gevolg geven. Intusschen moet u zulks niet in het minste derangeeren:allessans gêne.In de hoop u alzoo geen belet te doen, noeme mij met de meeste hoogachting, na minzame groete,Zeer geachte Heer en Neef!Uw zeer Dw. Dienaar en NeefC. Van Middelnesse.Arnhem, Hotel:Le Soleil.Maandag.Toen de echtelieden den anderen dag van een rijtoertje in hun logement terugkeerden, werd hun door den portier met den sleutel van hun No., een franco brief overhandigd. Die brief luidde als volgt:Geachte Heer en Neef!Het zal zoowel voor mijn als voor mijn goeje wijf een groote eer zijn de familie eens hier bij ons in B. te zien. Het treft nog al bijzonder goed op Donderdag want Vrijdags gaai ik geregileerd naar Arnhem met de markt, en Sanne-kee zegt ook, dat het goed komt van wegens dat we juist een groote ham op schotel hebben, en van complimenten zijn we niet thuis, hoor. Na de vrindelijke complimenten en ook van Sanne-kee aan Mevrouw onze nicht, verblijve Uw Dienstvaardige Heer en Neef:G. Janssenen echtgenoote.P. s. In haast.B., den 8 Julij 18..Toen mijnheer Van Middelnesse over den schouder van zijn echtgenoote heen den brief had gelezen, zag de laatste toevallig in den spiegel dat ZE. glimlachte, waarom ze goelijk aanmerkte: “Zie je—in haast, maar anders een mooie letter, precies als op de adressenwanneer hijdenhaas en de patrijzen zendt.”II.Bij den Gelderschen neef.Na een “allerliesten rit” over den breeden dijk van Arnhem op Nijmegen, en vervolgens zijwaarts af over een flinken grindweg, bereiken de echtelieden Van Middelnesse tegen den namiddag het dorpje B., waar de jeugd, die juist naar de middagschool gaat, het mooie rijtuig aangaapt, het voor een groot deel begeleidt, en op de vraag van den koetsier: waar mijnheer Janssen woont? zonder te antwoorden lacht en goochelt; elkaar naar voren duwt; den een den ander op den rug springt, totdat er eindelijk een is, die, na de herhaling van de vraag, met den vinger wijzende het bescheid geeft: “Gunds achter ’t huus van Nol Peters.”In weerwil van deze niet zeer volledige aanduiding, bereikt de barouchette eindelijk de woning van den grossier-kruidenier-wethouder-vetweijer Janssen, van den vierkanten man met het rondroode aangezicht, die, terwijl hij de pet van zijn hoofd licht, het portier opent, en met een: “Welkom nêf en nicht, bezonder mooi weertje harrejennig!” mijnheer en mevrouw Van Middelnesse in het uitstappen behulpzaam is.De schooljeugd blijft het “groote spul” aankijken, en, nadat die “heer met de mavrouw” binnen den winkel zijn, volgen zij nog een eindweegs de barouchette, waarvan de koetsier door Janssen met de woorden is ingelicht: “Voar ie moar ’t hekke in, kameroad; achter oan de schuur; ’k Hèt beste kleever op dêl.”Weinige minuten later zitten de voorname gasten vis-à-vis hun Geldersche verwanten in de pronkkamer der laatsten.’t Is er waarlijk zoo min niet. Mevrouw ziet het met welgevallen. Mijnheer maakt bij zich zelven de reflectie dat het hier toch inderdaad ijselijk bourgeois is, terwijl de vrouw van Janssen—een gulle, welgevormde, gezonde Juffer-boerin—voor deze gelegenheid van boven tot beneden in ’t zondagspak, en vuurrood van de eere, die haar en haar huis weervaart—gedurig,ja ja, zegt, en dat de femilie ’t moar veur lief moet nemen, met de betuiging alweder, dat ’t mooi weertje is. Mevrouw Van Middelnesse van hare zijde verzekert dat zij het wezenlijk allerliest vindt, om haar en haar man zoo af te wachten, en dat ze blij is nu eens kennis te kunnen maken, en—dat de juffrouw....nichtwil ze zeggen ook kindertjes heeft, nietwaar?vierals ze zich wel herinnert?Juffrouw Janssen, die aan haar echtvriend plechtig heeft moeten beloven om zooveel mogelijk goed Hollandsch te spreken—en dat ook reeds in praktijk heeft gebracht—roept in ’t volle besef van. haar moederwaarde:“Wátmein ievier, mins? mins, ’k hêt ’rzeuven!”Mevrouw Van Middelnesse is door dien uitval een weinig verschrikt,en haar verbazing is bijzonder natuurlijk; trouwenszijheeft er zes, en, waar twee vrouwen met haar beiden dertien kinderen bezitten, daar ontbreekt het niet licht aan discours. Het kroost der gastvrouw is naar school; de twee kleinsten—sloapen ’en bietje.Neef Janssen, die intusschen wil toonen dat hij zijn wereld zoowel als zijn Hollandsch verstaat, trekt een blaadje waarop zich twee karafjes en vier glazen bevinden, naar zich toe, en terwijl hij het eene karafje vat, zegt hij tot den Hollandschen neef:“Lust uwe dat ook in Den Haag? Zuivere bitter! Prebier ’t moar is.”Van Middelnesse bedankt: hij bedankt wezenlijk; heusch, hij vindt het allerliest, maar hij drinkt nooit iets,nooit!“Dan zou’k oe man niet wezen,” zegt de Betuwnaar; “we hebben hier af en toe ’en drupke van noode; uwe mot niet noar mien kijke: ik neem ’t altijd tien minuten véur ’t êten, en wellui voor ons, we hebben ’t êten al achter de knoopen.”“Och kom....” zegt de Hollandsche neef die iets leegs gevoelt, en zich toch meent te herinneren, van een “ham” in den brief te hebben gelezen.“Kee sting er op dat we wachten zouen tot gelluu.... uwe d’r waren,” herneemt Janssen, die ’en heele toer met zijn Hollandsch heeft omdat hij ’t ook nooit meer sprak, alleen slechts wanneer hij in den jachttijd op ’t kastêl at: “maar,” vervolgt hij: “ik zei, loauwe stil onze gang goan:—’t was met de kinders, zie je—dan kuwwe best op z’n Hollandsch nog êns éten. Vader placht altied te zeggen: êt zooveul da’j van veur af aan weer beginnen kunt.”“Ah juist!” zegt de heer Van Middelnesse: “Maar ’t is waarlijk al te veel moeite voor.... voor....re mevrouw....”“Mein ie Kee....!” vatt Janssen haastig in: “jufferas te blief, of nicht; wemevrouwenhier niet; allinnig op ’t kastêl.”“Ja juist,nichtwil ik zeggen,” hervat de Hagenaar—en tot zijn gade: “Nietwaar Emilie, dat is waarlijk al te vriendelijk om vooronsnóg eens diner te houden, heusch, we hadden geen behoefte. We hebben te E. nog een broodje gebruikt!”“O hé ja,” antwoordt de gade—die letterlijk rammelt: “u hadt datnietmoeten doen.”“Allemoal gekheid!”-roept Janssen, “a’j ’en stuk vlei.... vleesch op de vurk hebt, dan zu’j wel bieten: en lus je’t niet, óók goed, de jongens weten er weg mee.—Toe Kee, loop is noar de keuken, en zie of ze de eerdappels hoast goar hebben.”Kee had al lang naar de keuken gewild, en—loopt.—Bij afwezigheid zijner wederhelft, stelt Janssen al zijn Hollandsche welsprekendheid in ’t werk, om nicht tot het gebruiken van een glaasje dubbele annies te verlokken: “Goed voor de frissigheid,” betuigde Janssen: “’t was nog van de letste kroamhistorie: St. Jan ’en joar geleejen.”Mevrouw is tot Janssens blijdschap niet onverbiddelijk, en zelfs mijnheer—die heusch nooit iets drinkt—zit in ’t einde, evenalszijn wederhelft, met een ten boorde toe gevulden wijnroemer dubbele annies, vóór zich.Janssen zal dan—veur de gezelligheid—nog ’en klein drupke bitter nemen: “Nóg êns éten: nóg êns bitter!”Tijdens de afwezigheid der gastvrouw vernemen de echtelieden dat neef Janssen volstrekt van geen fratsen houdt; dat ie niet licht iets presentieren zal as ie ’t niet kwiet wil wêzen; dat ie graag hét dat ze hum Rijnsche wien schenken; dat ie ’en afgestamden hêkel oan achterbaksigheid hèt; en doarum Jan Taks—zien buurman, niet luchten of zien kan; Jan Taks heeft ze achter de mouw zitten.—Weet je,hier! mooie woorden, en knooien in ’t geniep.De echtelieden vernemen: dat hij—Janssen—onder de ersten van ’t derp wordt geteld, moar, dóárom ’t heu.... hoofd niet in den nek sleet: “Zie je, zelfs as ik minderman tegenkom, dan doei ik zoo” zegt de spreker, en hij licht de pet—die hij gewoon is ook binnenshuus op te houden—even van ’t hoofd: “moar,” vervolgt hij alweder: “wat niet warken wil, die hétden duuveloan Janssen gezien. Tegen de knappe arbeijer, doar zeg ik tegen,” en hij licht weder zijn pet op: “Kom binnen, zeg ik: goa zitten zeg ik, en we proaten as vrinden; zie je, ’en mins is ’en mins!”Nog verder vernemen mijnheer en mevrouw Van Middelnesse—die natuurlijk neef Janssens principes doorjawelsen dergelijken hebben gehuldigd—dat de Betuwnaar zes en veertig mergen land onder de ploeg hét, en zestien koeien en veertig ossen in de weies loopen; dat er achter ’t huus ’en groote karsenbongerd is, en dat de loate knappers net giesteren zouen geplukt wêzen, moar—dat ie gezeid had: we zullen ze loaten, dan kunnen nêf en nicht uut Den Hoag is zat en genogt éten.Geen tien minuten later ligt er een hagelwit, ofschoon wel wat krap laken door nicht Janssen zelve over de tafel gespreid. De huisvrouw heeft de diepe borden al tellend: da’s nêf, da’s nicht, da’s Janssen en da’s ikke, er mede op nedergezet; naast ieder bord links: ’en vurk, rechts: ’en lêpel. Aan ’t boveneinde der tafel legt ze nog een hoopje van ’t eerste, aan ’t benedeneinde een hoopje van ’t laatste soort zilver neer.Een bruinroode deerne in profond werkendags-gewaad, met den rooden halsdoek zeer luchtig over den boezem en verder onder den gestreept diemiten borstrok gespeld, treedt met een: G’en dag soam!” de kamer binnen, en zegt, terwijl ze een grooten ronden schotel midden op de tafel plaatst: “Hier hei’j de soep; z’is heit, heur!”“Doar hewwe ’t bloazen veur geleerd,” zegt Janssen, en tot de gasten: “Schuuf bij as te blieft.”De deerne is vertrokken; de gasten hebben zich nader bij de tafel gezet; Janssen drukt het binnenste van zijn pet tegen het aangezicht, en juffrouw Janssen doet haar oogen dicht en laat het hoofd op den linkerschouder zakken.Mijnheer Van Middelnesse legt de blanke hand tegen zijn voorhoofd en bedekt er ten halve zijn oogen mee; het linkeroog kanechter nog genoeg zien; en het ziet: dat mevrouw al biddende met haar fijn geborduurd zakdoekje haar bord afveegt, en, dat er een trek om haar mond speelt als of ze wil zeggen: “Foei ondeugd, je moest ook niet kijken.’De maaltijd neemt een aanvang. Janssen noodigt de gasten om zijn voorbeeld te volgen, en terwijl het Geldersche echtpaar met hun lepels de soep over den rand van den grooten schotel binnen hunne borden werkt....aarzelende Hagenaars; maar—volgen ten laatste inderdaad het gegeven voorbeeld.Janssen beweert bij ’t haastig opslorpen: dat die soep niks kienderachtig smoakt,—en terwijl hij ten tweedenmale zijn bord vult, voegt hij er bij: “Kee weet ’t wel, en wat mien belangt,ikheb gezeid: ze motten geen honger lieën, heur ie. Tast toe nêf en nicht, z’is verechtig niet schroal. Soep is moar buukvulling.”“O z’is keurig!” zegt mevrouw Van Middelnesse, ofschoon ze haar veel te vet vindt, maar toch, HE. had honger.“Délie! Délie!” betuigt mijnheer, en de verkwikkende spijze doet hem zóó’n goed dat hij waarlijk vrede metdat soort van menschenkrijgt, en—dan zoo vrij zal wezen nogtant soit peute nemen.Wij zullen het viertal rustig hun middagmaal laten gebruiken, Janssen even graag alsof het zijn eerste was. Na de soep verscheen er een groote bak, met kruimige dampende aardappels gevuld; daartegenover “flankte” de huisvrouw een dito schotel met groote boonen, die, zooals Janssen beweerde, geen zuigelingen woaren, maar: stonden in de moag! De groote ham van een “eigen slachts-verken” formeerde met een diepen bak, waarin zich aan groote dobbelsteenen gesneden en hard gebraden stukjes rundvleesch bevonden, benevens de gezegde schotels, die met de boonen en aardappels gevuld waren, een kring, in welks midden een groote sauskom was neergezet.Janssen die maar gedurig bleef verklaren dat hij van geen fratsen en van geen noojen hield, liet intusschen evenals zijn wederhelft, geen stil oogenblik voorbijgaan, zonder zijn gasten tot toetasten te dringen, en wierp nu eens den neef eenige sneden ham op ’t bord, en drong dan weder zijn nicht—die heusch genoeg had—om eenige dobbelsteenen vleesch naar zich toe te halen, met de vergunning: “A’j ’t niet lust, loat moar liggen!”“Hier nêf, drink is; ’t is wie.... wijn van ’t joar 48, ’t beste wa’k in huus heb.”Mijnheer en mevrouw werden rood van ’t eten!In ’t einde, daar gaat de deur open, en, mét de deerne van den rooden halsdoek, die weder een grooten bak met riestenbrij in de handen draagt, stuift ook een zestal kinderen de kamer in.Daar had je ’t leven!—Dag voader, dag moeder!” “Wie zin dat?”—“Zin ze dat uut Den Hoag?”—“Êt gelluu nog ens?”—“Kriegen we ook wat?”—zoo vroegen de knapen en meisjes, en ze vroegen nog een heelen boel meer, terwijl de ouders vermaanden en bevolen, dat zeg’en dagmosten zeggen; dat dát nêf en nicht woaren uut Den Hoag, woar de Keu.... de Koning woont;dat Willem zien schriefboek is most loaten zien, woar de meister zoo dukkels: “uitmuntend” op schreef; dat Mieke d’r neus most afvêgen, en eindelijk, dat ze stil noar buuten mosten goan, met de belofte: “dan krieg ie allemoal riestenbrij. Vort jongens!”—Daar stormden ze heen.“Allerliefste kindertjes! zoo ongedwongen, zoo sans gêne,” verzekert mijnheer.“En zoo gezond!” merkt mevrouw aan; de buitenlucht is toch maar alles!” (De kindertjes van mevrouw kregen les aan huis, omdat ze met dat schoolgaan, vooral ’s winters, zooveel kou opdeden).“Ze kriegen noar beheuren wat ze willen, en ze kunnendoennaar beheuren wat ze willen!” zegt Janssen: “moar—gehoorzoam da’s één, en geen streken da’s twee. Kom nêf nog ’en glêske!”“Neen, heusch niet, ik zou bepaald de hoogte krijgen. Merci, merci!”“Wát merci!” roept Janssen, en schenkt in; en de neef drinkt het glas uit, en krijgtnietde hoogte.Wat de rijstenbrij betreft, ze moest en zou geproefd worden. Nicht, Janssen verlangde, in alle nederigheid, toch een goedkeurend woord voor haar nagerecht, en geen wonder—ze had er drie pinten vet van room aan ten koste gelegd.“As Mei-botter!” zegt Janssen, en mijnheer en mevrouw halen diep adem, en—terwijl zij met hun respectieve vorken in de rijstenbrij-porties, welke hun waren opgeladen, pikken en figuurtjes maken, om er dan weder eens even mee naar den mond te wippen, betuigen zij dat nicht veel te veel omslag heeft gemaakt, en dat ze er waarlijk verlegen mee zijn; maar heusch, dat ze anders nooit zulke rijstenbrij geproefd hebben!Neef Janssen lacht van plezier dat zijn gasten zoo óver en óver tevreden zijn, en zegt: “Joa, al zin we Bêtuwslui, we weten nog wel wat onzen gasten toekumt. Ku’j ’t niet op? loat moar liggen! we zulle danken, en dan—noar den bongerd om kersen te êten, totdat moeder de koffie goar het.”Dat mijnheer en mevrouw juist niet extra veel trek in knappers hadden, vinden wij zoo vreemd niet, maar Janssen, die den boom voor heurlui gedestineerd had, zei aan Kees den arbeider: dat ie plukken most wat ie kon in ’en tienponds mande:diemost ie moar zetten in de koets van de lui, onder de veurbank.Terwijl het viertal in bedevaart naar de dorpskerk trok,—aangezien mevrouw zoo graag eens op pa’s eersten preekstoel wilde, klimmen—was het dat Janssen, niet zonder een gevoel van eigenwaarde, aan zijn gasten de gronden wees, die hem in eigendom toebehoorden. Van de bedevaart te huis gekomen, zit men al spoedig weder om de tafel binnen de pronkkamer; de koffie is aangericht, dat heet: een groote krentenmik staat naast een dito zonder krenten, omringd van een schaal met ronde beschuit, een halve kaas, een groote kluit boter, benevens een saucijsworst op een aanval te wachten. Uit de kraan der groote kan vloeit driftig het bruine vocht in de kopjes: half koffie, half room.Of er al genooid wordt, waarlijk men kan niets, of althans maarzeer weinig gebruiken. Zelfs Janssen gelooft dat ’t nog wat vroeg is, umdat ie hoast niks geen trek het.Nu was ’t oogenblik daar om eens ’t een en ander van Holland te vernemen.“Hebben ze nog al schik met de menisters tegenwoordig?” vraagt Janssen. “Is ’t woar dat ze zooveul muujte hebben um dubbeltjes van de Koamers te kriegen? Heur is,” voegt hij er bij op gewichtigen toon; “ik bemuuj me weinig met de polletiek, moar, ielk mins hèt zien begriep, en zie, dan begriep ik: dat ielk stel nije menisters ’en oarige slomp duiten kost, en, a’j ze moar stillekes oan ’t ruur liet, da’j dan ’en oarige som in ’t loadje zou houe; ’t zou er niet slechter um goan, went, alle verstand kumt niet in ’en umzien.”Mijnheer Van Middelnesse is het volkomen eens, en beweert zelfs, dat hij er niets op tegen zou hebben om—al was ’t maar vijf jaartjes—minister te spelen:danpensioen!” zegt hij ten slotte, en knipt met de oogen.De Betuwnaar geeft zonder omwegen te kennen, dat nêf uut Den Hoag, as ie ’t um de duiten dee, zien man niet zou wêzen, waarop de Hagenaar spoedig betuigt, dat hij ’t zoo niet bedoeld heeft, en dat hij ook niet gelooft, dat het eriemandom doen zou, maar—énorm veel werkzaamheden; ’t loon verzoet den arbeid!Dit laatste stemt Janssen volmondig toe;terzelfder tijddat mevrouw Van Middelnesse aan hare nicht verzekert: Ja wel, dat de koning er precies zoo uitziet, precies als op de guldens en rijksdaalders.De schoonheden van ’t vorstelijk ’s-Gravenhage met zijn museum en andere bezienswaardigheden, benevens het heerlijke Bosch, waar ’s Zondags en ’s Woensdags muziek is, worden door den Haagschen neef ten zeerste geroemd. Janssen en de vrouw hebben er schik in, zoo oarig as nêf d’r over proaten kan. De neef praat waarlijk allerliest, en—nadat Janssen heeft gezegd, dat ie ’t spul van z’n lêven nog wel is wou zien, moar, dat ie zien mond wel af kan vêgen umdat ’r toch nooit van kommen kan; nadat mijnheer nog vele redenen vernomen heeftwaarom’t niet mogelijk was, betuigt ZE. dat het anders zeer aardig zou wezen, wezenlijk.... en nicht....? heusch! wanneer zij ’t eenvoudige voor lief wilde nemen, dat ze dan stellig eens komen moet.“Krek! krek! um de schoai is weerum te hoalen!” lacht Janssen. “Met sint juttemis as de kalver op ’t ies dansen, heur ie! Neen, dat stuuverke zou al roar motte loopen as Janssen hê! hê! in Den Hoag kwiem!”Juffrouw Janssen lacht ook. Mevrouw—aangenaam door Van Middelnesses goedheid verrast—trekt haar gelaat in een zeer inviteerende plooi. Het aangezicht van den Haagschen neef drukt diepe teleurstelling uit.Wanneer er inderdaad bezwaren zijn, wil hij niet bij zijn invitatie persisteeren, maar anders, een man als neef Janssen, dient de residentie, en althans de zee gezien te hebben: “Enfin! enfin! van harte gemeend!”In weerwil dat de huisvrouw onaangenaam gestemd is, dewijl deneef en nicht willen vertrekken zonder iets van haar ruuting-maal te gebruiken—welke laatste versnapering in dik geworden zoete melk met beschuit en bruine suiker bestaat—maakt het Haagsche echtpaar zich nu weldra tot de afreize gereed; ze zullen toch al laat in de stad terugkomen.Blieven!!?—Onmogelijk! ze moeten morgen naar de residentie terug. Hun kinderen verlangen zoo zeer en—zij zelven....!Da’s natuurlik!Eenige minuten later heeft er een hartelijk afscheid plaats. Duizenden bedankjes voor de allerliefste ontvangst!“Niks te danken! Moar is weer kommen, heur ie!—Hier, wacht!”—en mevrouw, die al in ’t rijtuig zit, ontvangt een énorm pak op haar schoot, alsof ’t een pompoen is.—“’En mikske!” zegt de gastvrouw, “veur de kienders; ’k hèt ’r veur gezurgd dat ie ’en moand of wat varsch kan blieven.”“Wel foei, da’s alté!” zegt mevrouw.Mijnheer, alvorens in het rijtuig te stappen, drukt nog eens recht vertrouwelijk neef en nichts handen, en voegt er gemoedelijk bij “Nu, we zien je toch eens?”“Joa, joa, hier a’j weerum kumt!” lacht de dikke neef. De koetsier ziet achterom, en vraagt: of ’t klaar is?“Ja,” zegt mijnheer. De eerste legt de zweep over de paarden. De Haagsche vrienden wisselen met de Geldersche, die,—omringd van eenige hunner telgen voor de deur staan—nog: vaarwels! en dergelijken; en, terwijl de barouchette door het dorp rolt, duikt mijnheer in het wagenkussen met den uitroep: “Hê, wat een dagje!”“Toch lief! toch hartelijk!” zegt mevrouw, die voor een andere uitlegging beducht is.“O! onbegrijpelijk!” roept de echtgenoot; “die menschen zouden compleet alles voor je doen; ’t is bourgeois, overladen, ja, maar ik mag het wel eens. Mijn hemel, welk eten! En dan nog zoo’n mik!”Mevrouw Van Middelnesse is geheel in verrukking dat Charles het ernstig meent. De familie, waar ze vroeger juist niet zoo heel veel van gesproken had, was meegevallen....!“Nietwaar, de types van Geldersche gulheid? En weet je,—fortuin; ja.... fortuin!”“Allerliest-lieve menschen!” besluit de echtvriend en geeuwt, en sluit de oogen, en droomt van den berg in Luilekkerland.III.Stand en partij.’t Is ruim drie jaren geleden dat mijnheer en mevrouw Van Middelnesse het allerliest-lieve dagje bij neef en nicht Janssen te B.hebben doorgebracht. De echtelieden zijn sedert het vorige jaar van “de Boschkant” naar een “minder frequent gedeelte van de stad” gaan verhuizen, omdat..... omdat het huis wat te klein werd, en twee van de kinderen school gaan, en de school zoover af is, en—onder ons: omdat mijnheer verleden zomer een leelijken klap door een mislukte effecten-speculatie heeft gekregen, en de lieve betrekking eigenlijk heel weinig geeft, en een ruime woning, die veel minder huur doet—zij het dan ook verder van ’t heerlijke Bosch,—nu wel zoo verkieslijk voor de zuchtende beurs is.Intusschen, men woont op die stille gracht zeer naar genoegen, zeer,zeernaar genoegen: geen bezoeker komt er, of hij verneemt zulks tot twee-, tot driemalen toe; en deze, al houdt hij ook boven alles van een levendigen stand, hij kan zich dat excellent goed begrijpen, zoo volstrekt geen hinder van gerij.... zoo.... inderdaad allercharmantst!Over acht dagen is het de tiende September, en ik doe u zulks weten dewijl de heer Van Middelnesse op dien dag zijn veertigsten geboortedag hoopt te vie.... Ja ziet gij, dat woordvierendát is de quaestie. De echtelieden, die juist bezijden hun huis een gaslantaarn hebben, zijn tegenwoordig bijzonder op het schemeruurtje gesteld, iets dat ze beiden aan den Boschkant abominable vonden. Met die gaslantaarn was ’t ook heel iets anders.Ze zitten te schemeren, en mijnheer zegt na eenige oogenblikken van stilte:“Parole d’honneur, Emilie, er op gesteld ben ik niet.”“Quant à moi,” zegt zijne gade, terwijl zij de schouders ophaalt, “maar,” laat ze er spoedig op volgen: “we hebben zoo niets geen pretext: we komen overal ...” na eenige oogenblikken van stil gepeins, als ontwakende: “Neen, wekunnen’t niet laten!”“’t Is moeielijk!” zegt mijnheer.“Nancy Lassale plaagde laatst nog,” herneemt mevrouw: “dat ik den tienden September wel als vroeger magnifique voor den dag zou komen, “vooral nu je die ruime zaal in je nieuwe huis hebt”, voegde zij er bij, en liet er zachtjes op volgen: “Hé, heerlijk, een dansje’!”“Er heeft dan toch niemand begrepen, dat we uit een andere oorzaak dan weelde, naar deze afgelegen kazerne verhuisd zijn,” vleit zich mijnheer Van Middelnesse, en hij mompelt iets later: “Maar die kosten, die kosten!”“Ja ’t is waar....,” zegt mevrouw; “maar denk eens wat praatjes....!” En mijnheer, ofschoon hij nog terloops eens herinnert van hoe weinig ze tegenwoordig moeten rondkomen, hij begrijpt toch ten laatste, dat ze, voor hun fatsoen, de partijmoetengeven.IV.Een bezoeking.Vijf dagen na het genomen besluit zitten de echtelieden aan de ontbijttafel. Er wordt aan de huisdeur gescheld. Eenige minuten later komt de meid binnen en bericht, dat er een man is, die naar mijnheer vraagt.Hoe zijn naam is?De meid moest maar zeggen, iemand, die mijnheer wel kon; uit Gelderland—“nog al dik, met ’en rood gezicht!”Mijnheer Van Middelnesse wordt ook rood, want, terwijl u misschien aan zekeren neef uit B. denkt, heeft mijnheer slechts het beeld van zijn Zutfenschen wijnkooper voor oogen, en in diens handen ziet hij een rood lederen portefeuille, waaruit een rekening ten bedrage van ± tachtig gulden wordt te voorschijn gehaald, “Ik ben.... we zijn.... Och die man is zoo langdradig!—Sientje niet thuis.... hoor, niet thuis.”Den vorigen dag had Sientje een vreeselijk standje met haar mevrouw gehad, dewijl mevrouw beweerde dat Sientje een appel uit ’t mandje had genomen, ’t geen Sientje ontkende; waarop mevrouw haar onder ’t oog had gebracht, hoe ’t niet om de waarde van dien appel, maar om dat akelige liegen was.“Versta je, niet thuis!”“Bestig mijnheer!”Na eenige seconden komt Sientje terug en fluistert op geheimzinnigen toon: “Dan wil ie mevrouw spreken, maar héchie! hij ziet ’r zoo uit, en voeten als modder.”Een blik van verstandhouding tusschen de echtelieden, en mijnheer verzekert: “dat mevrouw aan haar toilet, versta je, zich aan ’t kleeden is.”De dienstmeidzietdat ook en verdwijnt.—Men luistert, en hoort dat de huisdeur wordt dichtgeworpen. Weder verschijnt de dienstbode in de ontbijtkamer, en zegt op uiterst gemeenzamen toon: “Afgetrokken, hoorrie; maar hij komt weerom, straks over ’en uurtje!”O die komplotjes, ze geven zoo iets recht vertrouwelijks tusschen “de lui” en “de boojen”!Na ’t vertrek van Sientje zegt Charles: dat hem die rekening, vooral met zoo’n partij, niemendal conveniëeren zou, maar,—dat Emilie, wanneer hij zelf over een uur werkelijk niet thuis zal wezen, den wijnkooper maar een anker Bordeaux moet bestellen.Mevrouw vindt het onaangenaam om dat bezoek alleen af te wachten; Charles is immers gewoon om bij het bezoek van den wijnkooper de loopende rekening met hem te vereffenen. Mijnheer begeeft zich naar zijn bureau, doch kiest zijn weg door ’t achterpoortjevan de binnenplaats en vervolgens de steeg; ’t is wel wat om, maar enfin!Telkens wanneer er gescheld wordt ontstelt mevrouw Van Middelnesse. Intusschen zij heeft zich gekleed en houdt zich onledig met het leggen van papiertjes, waarop de namen der dessertgerechten zijn geschreven, want het dessert komt overmorgen dadelijk op tafel.“Hier de noga in ’t midden, zóó links en rechts de ananassen,.... hier de chipolata,.... daar de rumgelei,.... Gud! daar schelt ie!”Sientje heeft in last “om dien mijnheer, dan maar in de voorkamer te laten”, en de dienstbode brengt de boodschap: “Hij is ’r.”Mevrouw laat zich nog een beetje wachten. In ’t einde vermant zij zich en stapt—met het fatale denkbeeld van geen geld voor een rekening te hebben—naar de voorkamer.Alvorens haar hand aan de deurkruk te slaan, aarzelt de dame, doch—daar treedt ze binnen, en terwijl haar een: “Wel nicht hoe geet ’t? doar hei’j me dan nou!” in de ooren klinkt, ziet zij tot haar overgroote verrassing, in stede van den wijnkooper, haar Betuwschen neef, die haar de ruwe groote hand gulhartig heeft toegestoken.’t Is niet te verwonderen dat mevrouw wat verbluft ziet en een weinig verward is.“Wel, ben u het!.....” zegt zij, “Ik dacht,.... Wel hoe vaart u?” en zij laat zich de fijne vingers door de forsche hand van den Betuwnaar drukken.“Ik—springlêvend zoo a’j zien kunt!” is het antwoord: “’En mins roept krek zoolang Poasch tot ie kumt, en doar bin ’k nou in Den Hoag, en wil dan alêvel de schoai bij ou is weerum komme hoalen.... En wel de complimenten van de vrouw!—Jong, wa’n ding van ’en stad is dien Hoag!”“Wel heden! wel! wel!” zegt de nicht, en ze herhaalt nog wel zesmaal: wel! wel! en wijst naar een stoel en zegt: “u zult toch plaats willen nemen!”De neef heeft er niemendal op tegen: hij had de familie eerst aan den Boschkant gezocht, en—na hun tegenwoordige woonplaats te hebben uitgevonden, nog een uurtje kunnen rondwandelen. Janssen neemt plaats, en zegt, dat hij um de verrassing zien noam niet genuumd en ook niet veuruut had schrieven willen. Sanne-Kee had al gezeid dat nêf en nicht vremd zouen opkieken. Sanne-Kee hield eiges veul van verrassings, en doarum had ze dan ook weer ’en groote krintemik meegegeven, ’en zwoare: ze lag in ’t veur.... in het voorhuis.Was het zien van den Betuwnaar in plaats van den wijnkooper voor mevrouw in de gegeven omstandigheden inderdaad een uitkomst geweest, nu zij vernam dat de gulhartige man, die waarlijk nog een mik had meegebracht, zoo gedwoald en nog een uur had rond moeten loopen, nu gevoelde zij, ondanks een pijnlijk iets over de verwantschap, toch ook iets dankbaars, dat ze lucht geeft in een: “Wie kon dát nu ook denken.”Doch zie, daar gaat Ds. A. de ramen voorbij.... Huisbezoek!....Hij schelt!.... Sientje zal hem in de kamer laten!—dáár zit de neef, die niet zal verzwijgen dat hij nêf is; daar zit hij met zijn volroode aangezicht en rosgele haren in zijn duffelsche jas met beenen knoopen, nog altijd met zijn vreemdvormigen hoed tusschen de knieën geklemd; daar zit hij, en de pijpen van zijn blauwlakenschen broek zijn van onderen omgeslagen—umdat ’t op stroat zoo smerrig was—terwijl de grijze wollen kousen, die ten deele zichtbaar zich in de breede riemschoenen verliezen, met de laatsten op het fraaie tapijt een droevige vertooning maken.“Och, wil u maar liever mee naar de huiskamer gaan?” zegt de dame haastig, terwijl zij ijlings opstaat: “Ik heb.... we zullen.... we drinken daar koffie weet u.”Janssen begrijpt niet juist waarom hij al zoo aanstonds weder verhuizen moet.“Wat mien schêlt, ik zat hier best,” zegt hij langzaam, doch, op een herhaald en dringend aanzoek zijner nicht, volgt hij met een: “Woar mo’k dan wêzen?” de dame, die niet door de gangdeur, maar door een binnendeur met hem de kamer verlaat.Nauwelijks heeft Janssen de huiskamer betreden, of mevrouw, vreezende dat de komst van dominee haar zal bericht worden, en Janssen daardoor de reden der vlucht uit de voorkamer vermoeden zal—verwijdert zich spoedig.“Wat kiekt ze schichtig,” denkt de Betuwnaar, en terwijl hij de kamer in ’t ronde ziet, valt zijn oog op een pampierke, dat op den grond leit.“Dat kos ik tusschentieds wel is oproapen!” meent Janssen, en hij doet het, en—willens of onwillens leest hij:“Mevrouw. Volgens uw geëerde order zal ik zorg dragen dat de bestelde gerechten overmorgen ter tafel zijn; voor de getruffeerde fezanten verzoek ik u kapoenen in plaats te willen nemen, aangezien ik tot heden geen fezanten ontvangen heb. Verblijve Mevrouw! Uw Dw. Dienaar Paulet Mr. kok en pasteibakker.“Da’s spietig,” denkt Janssen: “ha’k ’et geweten dan ha’k ’en poar vette kiepen kunnen meebrengen. ’t Liekt hier vetpot te wêzen: ’en huus van geweld; meubeloazie niet min; heel andere stoel’ as bij ons in de woonkoamer.... Wat bin’k wiet van die woonkoamer weg.... Veur plezier!.... Wat zal Kee ’t eenig hebben.... en de kienders!!—’t Is hier een doodsch uutzicht op dat binnenploatske.—’k Wou da’k de kallekoenen bij ons op het arf zag loopen....”Janssens overpeinzingen verliezen zich in ’t onbestemde ’k weet niet wat, maar eindelijk ja, eindelijk bromt hij vrij dof in den baard: “’k Bin veur plezier in Den Hoag!” Dat was ie!Ongeveer een half uur nadat mevrouw de kamer verliet, komt zij terug en betuigt haar leedwezen dat zij u “u” zoo alleen heeft moeten laten, maar ziet u, er was iemand gekomen, die haar noodzakelijk spreken moest.“’t Hét niks te beteikenen nicht,” zegt Janssen: “zoaken goan veur. En hoe geet ’t oe man, en hoe moaken ’t de kienders?”Onder het zetten en schenken van een kopje koffie verhaalt mevrouw al wat de neef verlangt te weten, en onderzoekt hoe “u” tot zoo’n reis heeft kunnen besluiten, en wat nu eigenlijk uw plannen zijn.’En buutenkans in den olie, en ’t gezoanik van Sanne-Kee, dat ie nou is goan most, hadden Janssen doen rezelevieren um Holland dan ook is te bekieken: “Bof, recht uut noar Den Hoag,” besluit hij: “’k meinde nêf en nicht Middelnes zullen mien wel zeggen, hoe ’k ’t beste goan en wa’k ’r zien mot. Alêvelhier, hei’j vroeger gezeid, was ’t meeste te kieken: en zie—nou mot gelluu mien dan de weg moar is wiezen.”Mevrouw gevoelt bepaald iets draaierigs, en verzekert na een onbeduidend discours over het smeren van een boterhammetje, en de duurte van “die boter!” dat ze maar zeer zelden uitgaat; dat zij ijselijk veel last van hoofdpijnen en Van Middelnesse het tegenwoordig erg druk op ’t bureau heeft, terwijl zij er bijvoegt, dat Charles met al zijne lastpostjes, ohé, haast geen oogenblik vrij is; en—schouder ophalende—dat er, ja, een museum.... maar anders in Den Haag toch weinig te zien valt.Heer! dat loatste kan Janssen zich niet begriepen; en—als zijn nicht hem verder verhaalt, dat zij het alleraangenaamst zou vinden indien “u” bij ons bleef logeeren, maar dat zij heusch niet weet waar ze u een slaapplaats zal aanwijzen—behalve op een naar zoldervertrekje; dan denkt Janssen: “Hè’k van z’n lêven: ’en huus as ’en kark!Ten slotte, bij het beleefde aanbod der nicht, dat “u” toch in alle geval dezen middag moet blijven eten, maar—heel eenvoudig, doodeenvoudig! want, entre-nous, dat zij, na zekere financiëele omstandigheden genoodzaakt zijn om zuinig, zeer zuinig te leven.... zegt Janssen: “Wel, wel!” en denkt aan ’t briefje van Mr. Paulet, aan fezanten en aan kapoenen.“As’k oe overlast doei dan kan ’k wel in ’en logement goa-gaan,” is zijn antwoord; maar:“Heusch niet; neen heusch niet!”Tot aan de thuiskomst van mijnheer Van Middelnesse geniet Janssen het fraaie uitzicht op het binnenplaatsje der residentie, en bovendien het gezelschap der nicht die,—wanneer Janssen van het dorp spreekt, waar zij haar vroegste kinderjaren heeft gesleten, en dat haars vaders eerste plaats geweest is,—daarvoor vrij wat minder sympathie aan den dag legt dan drie jaar geleden toen zij het lieve dagje er doorbracht. Ook de kinderen, die niet school gaan, hebben den Betuwnaar eenige oogenblikken hun bijzijn geschonken. Hun mama heeft met een stoute vermijding van het woordjeneef, de lieve bleekneusjes, die keken alsof ze vies van dien man waren, gelast om hem te vragen: “hoe vaart u?” en om eens gauw een handje te geven.Emieltje heeft “ajakkes” gezegd, en Lieze heeft gehoorzaamd maar is met een fluisterend “bah hoe ruw!” spoedig teruggeloopen, terwijl de beide andere spruiten zoo in ’t oog loopend om “de gekkepraat” van dien man hebben gelachen, dat mama sito den aftocht bevolen heeft.De Haagsche neef is thuis gekomen—erg laat;—(hij had op ’t bureau een knipbriefje van mevrouw ontvangen). Waarlijk op ’t eerste abord weet hij niette.... wie hij ’t plezier heeft vanne.... Ah zoo, ja juist! ja—ja wel: ’t is al lang geleden, maar, hij herinnert zich toch dat hij met zijn vrouw—toen ze zoo graag haar geboorteplaats wilde bezoeken, eens een achtermiddagje bij “u” heeft doorgebracht. Hij vindt het recht vriendelijk dat “u” de moeite heeft genomen van hier een bezoek te brengen, en dat.... dat het regenachtig weer blijft; enne wáár of “u” gelogeerd is? maar—dat “u” toch stellig moet blijven eten à la fortune du pot; wel zeker, wel zeker!Voor de kinderen wordt het een feestdag. Mama heeft goedgevonden dat ze alleen op de kinderkamer zullen eten. Sientje krijgt de handen ruim, want mevrouw heeft gezegd: “Sientje ’k zal zelve wel dekken, omdat mijnheer met dien man iets praten moet.”’t Geen er echter tusschen dien man en mijnheer wordt verhandeld is van zeer weinig belang, want mijnheer handelt bijna uitsluitend over het weinig belangrijke dat de residentie bezienswaardig oplevert.“Moar de standbeelden van Willem de Zwieger te peerd en te voet?” meent Janssen.“Ja—ah ja! die zijn niet onaardig,” zegt Van Middelnesse: “ja, die moet u zien;” en mijnheer heeft een allerliest plan geformeerd. Ziet u, morgen is hij den geheelen dag—letterlijk den geheelen dag—bezet; hoe gaarne ook, hij zou “u” nietkunnenvergezellen, maar straks, na ’t eten, tegen den avond, dan zal hij ’t genoegen hebben om de stad eens met “u” rond te gaan: ’t is dan, met het gaslicht, alleraardigst op straat, en de standbeelden ziet men evengoed als bij dag.“Komaan,” vervolgt de gastheer, nadat hij even voor ’t venster gestaan en—trommelende met zijn blanke vingers op een der ruiten—van mevrouw eenige fluisterende woorden heeft opgevangen: “komaan, u moest in elk geval dezen nacht maar onder ons dak blijven; mijn avond wijd ik u gaarne, en morgen.... morgen ziet u”—peinzende—“morgen heb ik misschien wel iemand, die u—och, voor een bagatel, den weg zal wijzen. Ik voor mij—ja, ’t is ook waar, Emilie—overmorgen vroeg moet ik absoluut—absoluut naar Amsterdam.”Ze woaren wel wat vremd en stief die minsen, redeneerde Janssen bij zich zelven, moar, ze wouen toch doen wat ze kosten; ’t was ook wat straf om zoo moar oan te kommen:zijhadden indertiedgeschreven. Zie, ze kosten ook niet ruuken, dat hij plan had um’ en dag of drie te blieven. Sanne-Kee hieuw van verrassings, moar, ieder mins deed dat zoo niet. Um nêf en nicht nou veur ’t heufd te stooten en nog ’ens van ’t logement te sprêken, neen, dat goeng niet; ze woaren toch vrindelik; dat briefke van die Pauletkos wel ’en oud briefke wêzen; dag of datum had ’r niet opgestoan.“Nou nêf en nicht, dan neem ik de bretaliteit um van oe oanbod gebruu-bruik te maken,” spreekt Janssen, “en as ’k oe niet genier dan za’k ’r moar rond veur uutkommen da’k ’r mergen nacht nog oan wou knoopen, um overmergen—jong dat treft oarig—met ou soam noar Amsterdam te goan!”“O.... o.... wel zeker!” zegt de Haagsche neef, terwijl hij vreeselijk hard zijn neus snuit, en zijn echtgenoote kan, terwijl ze haastig naar buiten ziet, om ’t fatale, een glimlach niet weerhouden.Janssen had wel ’en drupke bitter gelust—moar ... da’s zeker niet Hoags.Heusch, mevrouw heeft woord gehouden: er is geen de minste omslag met het eten gemaakt—al was ’thaarook inderdaad wat schriel voorgekomen en gevoelde zij vis-à-vis dien gullen man iets verlegens—Charles had ’t zoo gewild, en Charles..... Charles mocht ook geen last van haar bourgeoise familie hebben.Mijnheer gaat zelf om wijn te halen, keert met een flesch terug, ontkurkt hem en schenkt:“Heer, Emilie, nu heb je bier in plaats van wijn uitgezet.”“Bier! hemel, en neef zal liever wijn drinken; maar anders, dit bier....”Och neen, Janssen is er best mee te vrêje—aldat ’r ook veur geen cent kerrazie in dat bier zit, en dat ie, as den brouwerhumzu’k bier leverde, zou zeggen: drink gij dat eiges.Dat de moagen van nêf en nicht in de verloopen drie joar zin ingekrompen, dát geleuft ie veur vast. Munjesmoat, de schottels zin lêg, en, nêf zeit nog wel, dat ie “veel heeft gegeten.”Na ’t diner wordt de Betuwnaar verzocht om mee naar mijnheers kamer een sigaar te gaan rooken; men behoeft dan niet bij ’t tafelafnemen te zitten—gegeneerd met zoo’n meid!“Goed nêf!” zegt Janssen, alschoon ie verlangt om is buuten te kommen.En op mijnheers kamer rooken en praten de neven, en de Haagsche neef vindt het denkbeeld wel alleraangenaamst om overmorgen samen te reizen, doch geeft ernstig in overweging, of het niet veel geschikter zou zijn, dat u—altied u—dat u van hier op Rotterdam ging, om en passant de interessante plaatsjes Delft en Schiedam te bezoeken: “Delft, o Delft! daar heb je al je historische herinneringen, tot de trap toe waar Prins Willem de Eerste....”“Joawel, zooveul as deur Baltesar Gerards van kant is gemoa.... maakt,” vult Janssen aan. “Krek zoo, dus zou ie meinen da’k erst Delft most nemen....?”“Zeker! heel zeker!” En Van Middelnesse ontwerpt inderdaad een zeer goed reisplan,—doch Scheveningen, Scheveningen vergeet hij!“Moar ’k wou ook dezeezien,” herinnert de Betuwnaar,“Da’s waar, da’s waar ook!” Welnu, de cicerone, die Janssen morgen zal geleiden, moet hem ook naar de zee vergezellen. “Ziet u, eerst ’t museum; daarna ’t paleis; dán Scheveningen,—u zoudt er kunnen eten, desnoods; dán weerom; het kanaal; ’t bosch; deoranjezaal; enfin, dan is u ’s avonds weer thuis, kunt rustig uitslapen en den volgenden morgen met frisschen moed per eersten trein naar Delft!”Janssen vindt het erg spietig dat nêf ’t mergen zoo druk hét—moar, ’t is nou niet anders; en nÚ—nu de lantaarnopstekers juist hunne ronde beginnen om de in schemer gehulde stad te verlichten, nu zegt Janssen: “Hê joa!” went Middelnes hét den veurslag gedoan, um nou moar is op te stappen.”In de gang gekomen ontvangt de heer des huizes van het loopmeisje de tijding, dat zij de juffrouwen Lamfer—waar nooit belet voor is—heeft binnengelaten. Van Middelnesse had reeds zijn hand aan den deurknop geslagen om even te zeggen dat zij uitgingen, doch, haastig, alsof hij zich brandde, trekt hij de hand weer terug, en fluistert den neef in het oor:“O foei! dan kwamen wij in ’t geheel niet de deur uit. Kom maar, eer men ons hoort.”“Allo maar,” zegt Janssen, en volgt den neef buiten de woning en—bezichtigt Den Haag bij gaslicht, terwijl zijn voorname geleider, met een avondhoed, die hem diep op de oogen drukt, zorgvuldig de drukke straten vermijdt, omdat—omdat er haast geen doorkomen aan is.V.Drie slaapvertrekken.De avond is voorbij. De klepperman roept: “Elf hèt de klok!”Mijnheer Van Middelnesse ligt in ’t groote ledikant. Mevrouw zet papiljotten.“’t Is onaangenaam, recht onaangenaam, zulke familie!”“Maar hemel, Charles, hoe kan ik het helpen.”“Je hadt nooit op het dwaze denkbeeld moeten komen om zulke familie te bezoeken.”“Je bent immers mee geweest, en vondt ze toen allerliest lieve menschen.”“Gul, ja bespottelijk gul; maar dom—weetje dom, anders zou zoo’n man niet hier zijn gekomen.”“Ja, Charles, ’t spijt me.”“Als ie ’t in de hersens neemt om ook overmorgen te willen blijven, dan.... dan.... dan smijt ik hem de deur uit; of zie je, ik blijf in m’n bed liggen en kun jij met je lieve familie, alleen de partij houden en m’n jaardag vieren.”“Wees toch niet boos Charles, ’t is immers nietmijnschuld, ’t Is waar, Janssen had wijzer moeten zijn of althans zich een fatsoenlijkerkleeding aangeschaft en zich op ’t Hollandsch praten wat toegelegd moeten hebben. ’t Spijt me lieve, maar waarlijk ik kan het niet helpen, en zelfs ofschoon het mij hinderde—heb ik hem niets geanimeerd en zooveel mogelijk mijn best gedaan om hem voor kinderen en meiden onzichtbaar te houden.”“De heele buurt zal weten dat wij er klompenfamilie op nahouden.”“Neen Charles, zelfs de meiden weten het niet, want, Sientje kon niet begrijpen dat die man, zooals ze zeide, van nacht hier logeeren moest.”“En ’t is ook aan jou, Emilie, om te zorgen dat het geheim blijft!—Gelukkig! morgen gaat hij al vroeg op ’t pad om niet voor ’s namiddags terug te komen; dán naar mijn kamer en den volgenden dag, coute qui coute zal hij de reis weer aannemen.—’k Wou wel eens weten of Smits, dien wij van avond ontmoetten, mij herkend heeft. ’t Is een fatale positie. Er zijn standen in de maatschappij, Men moet zijn fatsoen toch.... bewaren. Zie.... je.... fatsoen....”Mijnheer geeuwt geweldig.Op een zeer nietig en pover gemeubileerd zoldervertrekje ontdoet zich de Betuwsche neef, bij ’t schijnsel van een olielichtje, van zijn Zondagsche kleeren. Janssen geeft weinig um proal of pracht, ’t kamerke is best genoeg; in die bedstee zal ie wel sloapen.Alschoon ’t hum hier bij nêf en nicht perjen niet mee is gevallen, zoo gleuft ie toch dat ze doen wat ze kunnen. Sanne Kee had ’r geen verstand af, moar—tegenwoordig hiewen de minsen d’r weinig af um zoo op ’t lief te worden gevallen; veural niet bij steelui; en kiek, nou hadden ze ’t nog iengeschikt dat ie logeeren kos; nêf was toch eiges met hum rondgewêst; ’en bietje stief, en arg munjes-moat moar anders....Janssen hoort gerucht; men komt de zoldertrap op. Twee personen naderen zijn kamertje.... neen, naast het zijne schijnt een ander vertrekje te wezen;—men gaat er binnen.Een vervaarlijk gegeeuw—zulk een waarbij de geeuwer zich schrikkelijk uitrekt—treft het oor van den logeergast, en de woorden volgen al geeuwende: “Hé, lekker naar bed!”Janssen houdt zich stil, want zie, dat was arg geheurig, krek asof ie d’r bij was. Zeker sliepen doar de meides, en was ’t ’en planken beschotje dat zien kamerken afschei.Onmiddellijk na de ontboezeming der geeuwster, klinkt het fluisterend—nochtans voor Janssen zoo duidelijk alsof hij er bij staat:“Je moet niet zoo hard praete; die man laeit hier naas, en ’t is zoo ’ehoorig.”“Nou,” klinkt het antwoord—dat nu insgelijks op fluisterenden toon wordt gegeven: “’k zou me voor zoo’n Gelderschen ham ook zeneeren! In ieder geval wed ik dat ie al ronkt as ’en os.”“Heb jij ’ewete dat onze lauï van zoo min benne?” fluistert het kindermeisje.“Neen, maar ze willen ’t niet weten,” zegt Sientje: “eigenlijk kan je ’t wel zien.”“Jae,” herneemt de jongste; “want van meet af heb ik ezaid dat mijnheer zoo op den blikslaeger bij ons in Schevelinge laijkt.”—“Ben je gek!”—“Neen, en nou wil ik den blikslaeger toch raeis vraege of die famielje van mijnheer is. Haij dáér is ’n aeige neef.”“Ze mosten zich schamen!” oordeelt de oudere dienstbode, maar voegt er ook bij: “nou dat doen ze ook niet zuinig; toen domenie kwam van morgen, toen was ze met neefje gevlogen, nog eer dat dominie ’en voet binnen de koamer had.”“Ze waere bang dat wellaui ’oore zouwe dat haij zeneefennichtnoemt, maer ’k ’ep ’t tweemael ’ehoord; en dat zaeit ie zoo gek, hê hê,nêfzaeit ie,” lacht het meisje.De oudste lacht harder.“Stil toch,” zegt de jongere.“Wat kan ’t mijn schelen!” herneemt de oudste: “dan hadden ze hun mooiennefmaar op de lozeerkamer moeten leggen; maar zie je, die hadden ze kwazie niet. Mevrouw wou me maer wijs maken, dat ’t ’en boer was daar ze vroeger altijd de boter van kregen, en die z’n schaapjes op droge had; ze wou dien man, zei ze, de kosten van ’en lozement sparen en had ’m daarom het kamertje gegeven.”“’t Is al ’t minste wat je ebbe kan, zoo’n Geldersche boer!” zegt de kleine, “en z’n praete! je ebt nooit zoo’n aekelig praete ’ehoord!—Waer is me mus?—O, dankie.”Na een oogenblik van stilte: “’t Zou wel aerdig weze as ie overmorge op mijnheers jaerdag bleef; jae, ’k lachte me slap as ie aen de partaij moest zitten.”“Ze benne d’r wat bang voor, hoorie!” verzekert Sientje: “maar, toen ik van avond langs mijnheers kamer kwam, toen hoorde ik ook toevallig hoe hij hem beduidde dat ie overmorgen maar uitrukken moest; voor mijn part gaat hij al morgen, want, met z’n straathanden draagt ie emmers vol drek op de kleejen, en fooien, nou, daar lijkt ie wat naar!”Gegeeuw! Gestommel! ’t Verschuiven van een bedstee-gordijn! Gekraak; tweede gekraak!—“Nacht Aagchie!”—“Sientje slaep wel!”Stilte!Binnen Janssens vertrekje liggen de Zondagsche kleeren op een stoel; de eigenaar er van bergt zich zelf in een vochtige bedstee.VI.Den anderen dag.Nog maar even waren de echtelieden Van Middelnesse beneden, of ook de Geldersche neef treedt de ontbijtkamer binnen. Hij was al ’en poar uurkes opgewêst, en had moar vast ’en stroatje rondgeloopen.—Neen, al te best gesloapen had ie niet; moar anders—’t bed was goed gewêst.Joa wel, joa wel, Janssen docht ’r wel oan dat de man die ’m de weg zou wiezen, over ’en half uurke kommen zou. ’En klein stukske brood zou ie vatten, moar anders—honger had ie geen spier, en—en—heur is,hiehad gemeind dat ie bêter zou doen van nou moar afscheid te nemen: ’t was veul gemekkelikker dat ie, noa alles gezien te hebben, van oavend moar op de spoor noar Delft goeng zitten, zie dan was ie mergen inéns woar ie wêzen most, en gauwer weer thuus; zie, went hijverlangdetoch ook.Mijnheer de neef moest ook erkennen dat u eigenlijk zóó oneindig verstandiger deed, maar anders—dat ’t hem hoogst aangenaam zou geweest zijn, indien u ’t nachtje er aangeknoopt en ’t avondje nog—doodfamiljaar—“bij ons” had willen doorbrengen; in ieder geval moest u toch nog een boterhammetje nemen, men diende zich toch voor de reis te versterken; en mevrouw vindt alles precies als mijnheer, en gaat naar ’t buffet; krijgt een stukje komijne kaas en presenteert het den neef, maar:“Dank oe, neen dank oe.”De cicerone wacht in de gang.Het afscheid der wederzijdsche familie wordt binnenskamers recht hartelijk; Van Middelnesse zegt zelfs, dat hijneefeen goeje reis wenscht; mevrouw hoopt dat neef de familie wél terug zal vinden, en mijnheer voegt er nog bij:“Als u soms van plan mocht veranderen, ons huis staat voor u open, hoe langer hoe liever;—van de treinen dat weet u. Die waarmee u gaan wilt naar Delft is om kwartvoor achten....”“Dank oe wel ... kertier d’r over,” zegt Janssen: “’k hét ’en buultje segoaren gekocht en doar steet ’t allegoar op.”“Ah juist, precies, maar—altijd beter een kwartier te vroeg dan ’en halve minuut te laat,” meent Van Middelnesse.“Gezondheid! de vrede, en ’t beste met oe kienders!” wenscht Janssen nogmaals, en—hij stapt de gang in.’t Is zeer toevallig: Juist kwam Sientje de kamer voorbij.“Kom gij is hier, dern!” roept de vertrekkende logeergast, en, terwijl hij een gulden uit den zak haalt en die der naderbijkomendedeerne in de hand stopt, voegt bij haar fluisterend toe:“’t Is geen ham en geen os—loat oan oe kameroad moar is kieken, of ie op den bliksloager liekt.”Met een kleur als scharlaken, zegt Sientje: “Dank uwe wel!”Een laatst vaarwel wordt er tusschen de mannen gewisseld. Gelukkig! Janssen laat het “nêf” achterwege. Daar treedt hij met zijn geleider de straat op, en—terwijl de Gelderschman op ’t vragen van den vreemdelingen-bloedzuiger kortweg bericht: “Noar ’t bosch en de zee!” wrijft Van Middelnesse zijn blanke handen; keert naar zijn eega terug, en zegt vol verrukking:“Boven verwachting! ’t Is alsof me een steen van het hart is gevallen.”“Ja, ik dacht stellig dat hij ten minste van avond terug zou komen,” is ’t antwoord van mevrouw, en ze voegt er nog bij: “’t Deed me erg veel pleizier Charles, dat je den goejen man nog zoo’n beetje animeerde. Dag lieve!”Emilie geeft Charles een zoen.“Hoor eens,” herneemt de “lieve” die zich gaarne den zoen laat welgevallen, den zoen, die hem verzekert dat hij wél heeft gehandeld: “hoor eens, er zijn standen Emilie; familie of geen familie, zooveel men vermag moet men zijn stand bewaren, en men gooit hem al aanstonds te grabbel door zulke menschen in zijn huis te ontvangen;ikzeg Emilie, daar zijn standen in de wereld, en, eenmaal op deze hoogte, behoort men zich niet te verlagen.”Juist! er zijn standen in de wereld en men behoort zich niet teverlagen....VII.Maar.Ruim een jaar nadat Janssen van zijn uitstapje te huis is gekomen, en aan zijn Sanne een weinig anders dan van ’t grootsche der zee heeft verhaald, met de bijvoeging alleen, dat ie niet kan begriepen, hoe ’en mins die dukkels de groote zee ziet, kleingeistig kan wêzen,—ruim een jaar na die thuiskomst, ontvangt de Betuwnaar tegen den avond een brief van den volgenden inhoud:Zeer Waarde en Hooggeachte Neef!Terwijl wij ons steeds met het meeste genoegen den dag onzer eerste kennismaking herinneren, en ons met niet minder genoegen uw aangenaam bezoek ten onzent te binnen brengen, betreuren wij het inderdaaddat wij niet nogmaals de voldoening mochten hebben om u in onze woning te ontvangen. Hoe bijzonder uw komst ons op zich zelf ook verblijden zou, wij moeten u echter ronduit verklaren, dat wij niet in staat zouden zijn, om u een voegzaam nachtleger aan te bieden. Weet, zeer waarde Neef, dat wij sedert ons laatste samenzijn een andere en veel kleinere woning hebben betrokken. Een samenloop van omstandigheden—inzonderheid door de u bekende, laatste, en algemeene financieele crisis veroorzaakt,—deed ons besluiten om tot deze en meer andere bezuinigingen over te gaan. De schrikbarende daling der effecten waarop ik vertrouwde, en tot aankoop waarvan ik zekere gelden gebruikt had, brengen mij zelfs in dezen oogenblik in de bitterste verlegenheid. Zeer ongaarne zoude ik mij in dezen, tot iemand anders dan tot u wenden, die, behalve de familiebetrekking, waarin u tot mijne vrouw staat, ons de bewijzen uwer sympathie zoo dikwijls en op het duidelijkst hebt geschonken. Ik neem dan de vrijheid, zeer Geachte Neef, om u beleefdelijk maar dringend te verzoeken, mij de som van tweeduizend vier honderd gulden tegen een, door U te bedingen interest te willen leenen en zoo mogelijk binnen drie dagen toe te zenden. De eer en het geluk mijner familie hangen in deze van uwe beschikking af. Stel mij wat ik u bidden mag niet te leur; verblijd mij met de toezending van de gelden, en geloof dat ik altijd zal blijven Hooggeachte Neef!Uw zeer Dw. Dr. en Neef,C. Van Middelnesse.’s Hage, 3 Nov. 18..PS. Verzoeke onze hartelijke groeten aan uw waarde echtgenoote, onze nicht, en uw lieve kinderen.En de Geldersche neef—hij ging is kuieren; en ’t goeng krek in zien borst asof ’r twee oan ’t kibbelen woaren; neen—joa—neen—joa!Toen Janssen thuus kwiem vond moeder dat ie stil was.Véur ’t noar bed goan las ie ’en kapittel uut den Biebel. ’s Nachts sliep ie gerust; en ’s anderdoags—toen sloot ie twee pampierkes van duuzend, en vier van honderd in ’en brief, en schreef ’r de woorden bij:“Met groete.—Verzoeke kwitantie.—In effect speculeere is gevaarlijk. In groote haast.Uw Dw. Dienaar,G. Janssen.B. 4 Nov. 18..Zoo deed de Betuwsche Neef. En Van Middelnesse—hij lachte toen hij die uitkomst ontving. En zijn gade, ach, ze kreeg zoo’n vreeselijke hoofdpijn dat zij inderdaad werk had om haar oogennaar bovente slaan.

Van binnen en van buuten.’t Was een smal paadje, dat van den molen door ’t koornland heen, “de noaste weg noar ’t darp liep.” ’t Was een oarig wêgsken ook: Links oan ’t eind van ’t gelpe korn, ha’j ’en boerenarf met boomen, en heujbargen, en ’en uiversnest; rechts ha’j ’t uutzicht op de Vêluwsche bargen en ’t huus van den Duno; en, recht veuruut, doar ha’j ’t darp met z’n twee kerkskes; en lêge huuskes, en linde- en peppelboomen. En—’t koorn sting gelp, en de klaprozen woaren zoo frisch, en de blauwe kornbluumpkes ook. ’En oarig wêgske, o zoo’n oarig wêgske!Dat vond Santje van den molen. Santje kon ’t zoo boekig niet uutdrukken, moar Santje vond ’t toch, en ze had altied schik as ze um ’en boodschap ging en ’t wêgske kos loopen, en as Kees ’r dan noaliep; Kees die de eenigste was waar ze heel veul van hiew, umdat—umdat Kees ook de eenigste was die haar liefde bewees zooas geen ander.Daar komt ze ’et wêgske af, en Kees volgt haar op den voet—ze konden op ’t smalle paadje toch niet naast elkander loopen.—Santje is klein. Kees is nog kleiner. Santje heeft bruine haren. Kees is blond—echt Betuwsch kind—blond, bij wit af. Mooi is het meisje niet: een leelijken neus en een wijden mond.... maar toch heeft ze iets liefs in de oogen, iets liefs en iets lijdends. Kees is ook niet mooi; zijn neus is wat dik en wat stomp, maar zijn oogen staan goedig, erg goedig, vooral als ie Santje zijn liefde verklaart.Santje is toch al heel klein veur ’en buutenkiend van zestien joar en a’j zegoedbeziet dan is ze toch ien’sgeheel nietmooi, moar eigenlik misderoabel schrumpelig van pestuur, en lillek van tronie. In ’t darp heit ze demopsneusofschrumpele San, en, die vuul zin van hart, die zetten zonder grond achter dat “San” nog ’en “tip.” Asof ze ’t helpen kos; asof lillik van lief en foacie ook slecht van geist is!Wie ’t nou precies wil weten, dien zeggen wij: dat Santje door velen miskend, en door velen met verachting wordt bejegend, alleen—omdat ze niet mooi is, terwijl zelfs anderen, die haarkennen en om haar goede inborst en edele hoedanigheden achten, haar dáárom dikwijls op den achtergrond plaatsen.Kees kan ’t niemendal schelen; het minder schoone zijner lieve vriendin heeft hem nog nooit gehinderd, maar Kees heeft ook inderdaad zijn liefste niets te verwijten.“’t Is wel droevig,” zegt Sanne: “Kees kan niet proaten: hij is stom. Doof is ie niet: dat helpt nog.”De goede Kees volgt zijn liefste op ’t smalle paadje door de welige koornvelden; hij draagt haar hengselmand, waarin ze brood en kruidenierswaren uit den dorpswinkel moet halen. Santje spreekt niet, want ze is droevig gestemd; droevig, umdat ze thuus altied lachen as ze ’t een of ander in ’t ernstige mee wil proaten. Giesteren nog, toen ze over de prêk hadden geproat, had ze ook wat gezeid; moar Kobus—hoar bruur—had geschimpt: of ze al die wiesheid ien der mopsneus had zitten? Zóó goeng ’t dukkels. Moeder en voader hadden ’r lief, dat wist ze wel, en op de zangschool hadden ze gern dat ze meezong, umdat ze ’n stem as ’en klökske had, moar as ’t uut was dan goengen de jongens en derns—allemoal groote—vol lach en schik met mekoare noar huus, moar zij—allinnig, heel allinnig. En Kees dan.....? Da’s ook woar ... Kees was altied present um ’r af te hoalen, went meezingen dat kos ienatuurlikniet. Kees was ’r, moar—um heur nou is te zeggen dat ze goed had gezongen: um ’r ’en bluumke of pluumke te geven, dat kos ie natuurlik toch ook niet.Santje en Kees zijn in ’t dorp gekomen, en de bakker-kruidenier heeft haar mand gevuld—zes pleskes het ie toegegeven.“Dank oe,” zegt Santje, en Kees vat de mand, en draagt die voor Santje weer ’t wêgsken op noar huus toe.Ongeveer ter halverwegen van ’t mooie wêgske staat ’en kleine iepeboom, zoo’n bietje op ’en heuveltje. Er zijn er veel die daar eens gaan zitten, en als er werkvolk op ’t land is, dan loopen ze zoodra het schoftuur slaat, wat ze loopen kunnen om ’t eerst er aan te komen, ten einde ’t êt- en sloapuurke er door te brengen. Zoo’n oarig plekske!Santje en Kees zijn het plekje genaderd:“Jong, loawe hier is êfkes goan zitten,” zegt het meisje: “’t is zoo lekker buuten, en straks as’k weer thuus bin, dan zit ’k tot den oavond toe oan de snijton.”Kees heeft er niets tegen, en Santje zet zich op het grasheuveltje onder den iepeboom. Kees zet zich aan hare zijde en staart het meisje in de oogen. Santje zegt: “beste jong” en “goeje jong”, en Kees zou nog veel meer liefs dan Santje hebben gezegd, maar ach!—wij weten ’t wel.Twee pleskes kreeg Kees, één pleske at Santje: drie blieven er in ’t buultje: één veur voader, twee veur moeder.In den hoek van ’t koornveld ter linkerzijde was alreeds met maaien een aanvang gemaakt; ’t waren Dorus en Harmen die er maaiden, en Griet was aan ’t busselen.De klok sloeg twaalf.Met twee rood eerden pötjes, oan hengseljes van touw kwam ’en dernje van ’en joar of acht den darpskant af, ’t wêgsken op en g’liek weg noar den boom toe.“Doar hei’j Beertje,” riep Dorus: “Kom Griet, goaj mee? Dag Harmen. Et ze met smoak!”“Van ’s gelieken,” zei Harmen, en Harmen koos zijn weg naar ’t boerenerf met de hooibergen en ’t uiversnest, en Dorus en Griet—die moar arbeidsminsen woaren—liepen ’t elzenhout langs, toen links, en volgden Beertje naar den kant van den iepeboom.Wa’n knappe meid die Griet! Harrejennig; ’en meid as ’en bellefleur, zoo vast, zoo rond!—Dorus zei, en dat zeien er veul: “’en meid um ien te bieten!”“Pardoes! wat zit doar onder dien boom?” sprak Dorus: “Wie het doar ons plekske iengenomen? Kiek is Griet, ze zit met ’r rug noar dees kant. ’t Liekt.... ’t liekt....”“Wèl, ’t is Santip van den meulen!” riep Griet: “Ku’j dàt niet zien? Kiek! ’t Is krek of ze nog iemend noast zich het doar ze mee proat, moar die zit achter den boom.”“Krek, krek!” zei Dorus: “wie duuvel het heur in ’t heufd gebloazen um doar te goan zitten, krek op ’t schoftuur! We zullen d’r leeren! Hei Beertje!” riep hij harder: “hier zin we; gêf ’t moal moar hier.” En Beertje wendde zich om; zag Doris en Griet; kwam naar hen toe; overhandigde de aarden potjes; zei: “dag Griet, dag Doris:” en keerde in draf naar de afgelegen boerenwoning weder, waar de moeder van Dorus woonde. Griet woonde in Dorus buurt, en Beertje nam gern hun pötje mee.“’t Is twoalf,” sprak Santje: “jong Kees, ik wiest niet dat ’t al zoo loat was. As ’k geen roazes zou kriegen, dan bleef ik veul liever onder ’t iepke zitten; ’t is hier zoo oarig; ’t is....” Maar Santje hield op met spreken. Schuins achter zich hoort ze geproat; ze ziet om en bespeurt het paar, dat besloten heeft om ’t noenmoal onder den iep te gebruuken, en ’r voorders wat te proaten.—Dorus en Griet ze mochten mekoar veur ’t zuute en zoere, en, ’t bittere zelfs wouen ze deilen ien ’t lêven.“Kees zit noast ’r,” sprak de bellefleur, terwijl zij met Dorus den boom hoe langer hoe meer nabijkwam: “Z’is zeker noar ’t darp gewêst um te winkelen, want de kleine klepben steet bij d’r.”“Doar za’k oarigheid van hebben,” fluisterde Dorus, en—met een vervaarlijke stem riep hij der rustende toe: “Zoo mopsneus, bi’j doar! Je hebt ons zeker gewacht!”“Loat die klepben moar stoan,” riep Dorus lachende: “went licht dat ’r ’t een of ander ienzit dawwe kunne gebruuken as we de moes in ’t lief hebben.”Griet stond te lachen dat ze schudde. Santje kreeg ’en kleur van angst. Ze wist het. Dorus was ’en roare en duk ’en kwoaje. Kees stond te kijken; voor Santje antwoorden.... dát kon hij niet, maar hij bromde zijn eigenaardig hol geluid tusschen de tanden.“Toe hörlepiep,” sprak Doris weder toen hij met Griet bij den iep op ’t heuveltje stond: “kas nou moar vort; da’s geen plekskeveur ou. Gleuf moar vrij, de lêge mand za’k oe thuus brengen; verrechtig, ge zoudt er maar onder bezwieken!”Dorus vatte grinnekend de klepmand, en Santje schoten de tranen van angst in de oogen. En Griet—Griet was één stuup van ’t lachen um de oarigheid van Doris en de schichtigheid van ’t hörlepiep. Wat kos die Dorus toch oarig uutpakken en kemiek wêzen!En Kees, Kees was goejig van oard, moar um de dood geen bang pestuur, en—hij greep de mand en rukte haar los uit Dorus handen.—Griet bezweek hoast van ’t lachen, went: “Sjassedewiet!” riep Dorus: “annevandiet! veuruut met z’n beien!” en—Kees kreeg ’en schop, en Sanne pakte ie bij ’t boatje—kemieke Dorus!—duwde haar vooruit ’t heuveltje af, en smak! ’t arme kind viel voorover op ’t wêgske, de neus ien bloed.Kiek! doar lee ze!Griet sloeg zich de handen op de knieën van ’t lachen; ’t was niemeer uut te houen! ze bezwiemde, verechtig! Achter de koak en in ’t lief, ’t dee heur zeer van de lach!Maar Kees, zie, Kees is er ook nog; hij houdt van vrede en vrindschap zoolang als ’t kan, en aangedaan onrecht kan hij verdragen, maar, die zijn liefste beleedigt of haar kwaad doet, zal—hoe klein hij ook is—zijn man aan hem vinden.Hoor! Santje huilt van pijn, en—Kees bedenkt zich geen oogenblik; zijn anders zoo goedige oogen fonkelen; met één fikschen sprong is hij den boozen Dorus genaderd; Griet ziet de woede van Santjes vriend, en lacht niet meer; neen ze wordt angstig. Zie, Kees schijnt razend; hij heeft den grappigen Dorus bij zijn rechterarm gevat, zóó krachtig dat Dorus schreeuwt en gilt: “Loat los! lillekerd loat los!!” terwijl hij aan zijn tegenpartij met de linkerhand krachtige stooten toebrengt.Maar,—de gramschap van Santjes vriend kent geen palen; voor een oogenblik laat hij zijn vijand los, doch slechts om hem terstond daarna opnieuw en zoo mogelijk nog krachtiger te bespringen.Men zou het niet gedacht hebben, maar Kees is Dorus in vlugheid en sterkte de baas.Griet lacht in ’t geheel niet meer, maar roept en schreeuwt om hulp, en, vreezende dat Kees haar ’t lachen van straks mede zal betaald zetten, laat zij haar vriend in den steek en loopt, al wat ze loopen kan, ’t mooie wêgsken af.De nare geluiden van den stomme vermengen zich met de smartkreten en de verwenschingen, die door Santjes beleediger worden uitgestooten; maar hoor! ook te midden van dat rumoer op’t anders zoo mooie en vrêjege plekske, klinkt nog een andere stem:’t Is Santje, die opgestaan, haar Kees zeer dringend vermaant om los te laten en liever bij haar te komen: “Kees! Kees!! kom hier!” roept ze luide, en Kees—hij schijnt onwillig, maar toch, ’t smeeken zijner liefste treft hem in ’t hart; hij laat den beleediger los, snelt op het meisje toe, en wil haar liefkoozen, omdat ze zoo’n dikken neus van den val heeft gekregen. Maar, Santje weert hem af: “Neen Kees, ’t is slecht um zoo vuul te wêzen,” zegt ze ophalf verwijtenden toon: “Kwoad um kwoad, dat geet niet. Loop moar noar huus toe.”Wij gelooven niet dat de Betuwsche ridder op de hoogte was om de waarheid der bestraffing te gevoelen—daar behoort ook veel toe—maar Santje verstond de taal die hij sprak: ze kreeg medelijden met den anders zoo goedigen Kees, en zei: “Nou, wacht dan moar.”’t Was met haastigen tred dat Santje Dorus naliep, terwijl ze den boezelaar tegen haar gezwollen neus hield gedrukt. Wat hinkte Dorus en wat liep ie roar met den rechtererm ien de hugt.“Dorus!—Dorus!”“Wat mo’j?”“’t Spiet me Dorus, dat Kees oe zoo onmundig op ’t lief is gegoan.”“Den weerlich! As ’k ’m t’oavend of mergen kan kriegen, dan zal ik.... Verdrêjd!”“Kees kos niet liejen da’j mien kwoad dee.”“Gij hitste hum oan, den rakkerd!” riep Dorus, en hij gilde: “O! o!” want de pien was onmundig, en hij hinkte op het eene been terwijl hij de rechtermouw van zijn hemdrok naar boven streek: Zie of ’t ook roak was gewêst!!!’t Was tijd voor Santje om naar huis te gaan, hoog tijd; went veur twoalven had ze d’r al wêze motten. Moeder gaf sloai veur ’t noenmoal, en—Santje had de azienflesch met azien in de klepben. Ze had zich tóch al verloat en ’t was met ’t lilleke spul van zoo straks ver over den tied geloopen. Thuus zou ze roazes kriegen; moar toch—wat schrauwde Dorus! Kiek, doar liet ie zich zakken op den grond, en, met ’t heufd viel ie in ’t korn. “Och heer,” dacht Santje: “hie is zoo wit as ’en doek.... Zit ’r geen bloed oan z’n hemdrok....? Azien is ’t beste.... gunds ien de gruppel steet woater.... Hê! mien neus!.... Hier Dorus, ruuk is; snuuf moar is goed! Da’s oangekommen oan oe erm; Kees is anders zoo goejig;” en ’t meisje deed hoar halsduukske af, maakte ’t nat met den azijn; sloeg ’t om den arm van haar vijand, en liet ’m nog is ruuken.Dorus, die van schrik en pijn buuten westen was geroakt, sloeg de oogen op; zag Santje bij zich stoan; vuulde den azien in de wond bieten, en riep baloorig: “Loop heer met oe fiezefoazen!” trok den doek los, dien Santje hem om den arm had geslagen, en wierp haar dien voor de voeten, met de woorden: “Dóar! hang oe Kees ’r oan op!”’t Was minder van de pijn aan haar neus, dan van iets anders, dat Santje de troan’ ien de eugskes kreeg. Ze zei geen spier; ze raapte den halsdoek op, en kniepte een: “Beterschap Dorus!” uut de kêl: ging noar den iepeboom; zei tegen Kees: “Goaj’ mee?” en soam goengen ze op den meulen oan. ’t Wêgske was lang zoo mooi niet en onder den iep was ’t geen oarig plekske meer.Toen Santje thuus kwam kreeg ze geen roazes: umdat ze zoo slecht was te pas gekommen. “In ’t vervolg nie meer oanleggen met ’tjongvolk,” zei voader. “’t Wil van ou niet gedoan wêzen!” zei moeder.Of ’t van den schrik of van de bekomen wonden was, wist Santje niet, maar zooveel kwam zij te weten, dat Dorus Meyer al acht doagen answiet van ’t wark had thuus motte blieven. Vrouw Meyer—z’n moeder—was ’en mins van ’en zwak pestuur, en onbekwoam um ’en cent te verdienen.Santje was handig in de melkerij. ’t Botterkneën was heur arbeid, en van ielk pond botter dat ’r verkocht wier, had Santje ’en stuuver; of ze geldig was of niet, dát dee ’r niet toe.’t Is avond—nog niet heel duuster, moar toch oavend.Zie, daar gaan ze weder ’t wêgsken af, Santje en Kees; ge meint um ’en deunje te vrijen? Neen—kiek, ze doen weer ’en reis noar ’t darp. Bij den bakker-kruienier koopen ze brood, en gort, ’en stukske spek en andere dinger. Ze kommen den winkel uut. Welken weg?.... Niet noar huus.—Links sloan ze af, de Karkstroat ien. ’En honderd trêen ver woont Griet, Griet die ’t met Dorus wel wist!Griet zat veur de deur eerdappels te schillen.“G’n oavend soam!” zegt Santje, en voegt er bij: “Woont Dorus Meyer niet gunds in dat huuske?”“Woarum?” vraagt Griet.“Och heur is,” herneemt Santje: “ze zeiën dat ie niet warken kos vanwêgens dat Kees ’m...”“Schei moar uut!” roept Griet: “as Dorus bêter is dan zal ie Kees den hals wel brêken.”Kees, die op den achtergrond is gebleven en door de vallende duisternis bijna onzichtbaar was, deed zijn schor geluid klinken, als wilde hij zeggen: “Kees is ’r ook nog!” Griet hoorde het, en—bestierf van schrik. “Wat wou’j....?” zei ze haastig tot Santje.“Da’j dees spullekes oan Dorus’ moeder brocht,” klonk het antwoord. “Vrouw Meyer is te vrak um te warken, en Dorus verdient geen spier. Moar weetje.... niet zeggen datik’t gebrocht heb.”Griet keek onneuzel.“Begriep ie ’t niet?” zei Santje.Begriepen! Grietbegreep’r niks van; moarverstoanhad ze ’t best. Ze zou ’t bezurgen.“G’n oavend, Griet,” zei Santje.“Nacht soam!” zei de deerne, moar begreep ’r niks van.Niks!! had die lillekerd in Dorus zenie? Wou z’m lokken....? Dat kos niet, dan had ze ’teigesgebrocht, en had ze d’r noam niet verzwegen. Onbegriepelik! ’En vremde Santip!Met den volgeladen boezelaar treedt Griet de hut der weduwe Meyer binnen. Dorus ligt in de bedstee; hij ziet bleek.“Vrouw Meyer en Dorus, doar he’j nou is wat vanmien,” zegt de deerne; “die spoart die bewoart, en die bewoart, diehetwat.”“Heere minsen!” zegt de weduwe.“Lieve dern!” klinkt het uit de bedstee.“Méér as wel,” zegt de lieve dern, “gebruuk ze met luste; en Dorus, nou zie’j toch da’k oe niet in den stêk loat.”“Da’s lang vergêten,” klinkt het weder uit de bedstee. “Griet, loa’k oe kussen.”Zij weigerde niet, en toen Dorus haar gekust had, en ze nog wat gepraat hadden, zei ze: “Bêterschap Dorus; genacht vrouw Meyer,” en ging en lachte. Dorus was niet kwoad meer umdat ze ienstee van te helpen veur Kees op den loop was gegoan.Vijf dagen na dien avond haalde Griet de waschtobbe binnenshuus, toen ze Santje nogmaals op haar ouders huisje zag toetreden.—’t Zelfde, krek ’t zelfde! En de meid as ’en bellefleur zei tot de lillike Sanne: “Dern,gijbint de beste.”“Het ’t veurige voldoan?” vroeg Santje, “en hoe geet ’t met Dorus?”“Nou òf ’t!” zei Griet, “’en bêter geet ’t óók.”Tien minuten later, toen Santje haast bij den iep op ’t heuveltje was, zei Dorus, die ’en uurke op had gezeten en pas weer ien de bedstee lag: “Griet, God zal ’t oe loonen. Recht zoo! mooi van binnen en mooi van buuten.... Dern, loa’k oe kussen!”Griet gaf heur Dorus zien zin.“Hei’j Sanne alweer gezien?” vroeg Dorus iets later: “Sanne, die lilleke mopsneus!”Griet kon toch goedschiks um de “kemiekigheid” niet lachen.“Neen.... joá....” zei ze; “maar êfkes....”Acht dagen later zat vrouw Meyer in ’t schemeruur te spinnen—dat kos ze nog zoo’n bietje;—en Dorus was bêter, veul bêter, en zat veur ’t kleine venster op stroat te kieken.Gunds bij de wilgen liep Kees! wel verduuveld!!! “Moeder, gêf mien de goavel!” riep Dorus, en trok de knip van het venster, en stiet het open naar buiten.De oude vrouw keek verwonderd, maar—Dorus keek ookverwonderd. Om Kees en de goavel dacht hij niet meer; hij zag Santip. Ze kwam den hoek um, ’en mand oan heur erm,—-bij ’t huuske van Griet hiew ze stil—ze klopte op de deur,—-Griet kwiem noar buuten (’t was hoast te duuster um goed te zien).—-Griet zag dees kant uut,—-ze goengen ’en bietje opzied.—-Santje dee uut de mand ’t een en ander in ’t boezelaar van Griet, en Santje—goeng vort.“Wel verduuveld!” zei Dorus.—“Watblief?” vroeg demoeder.—“Niks,” zei Dorus,—trok ’t venster weer toe, en kort daarna kwam Griet met een welgevulden boezelaar binnen.Toen de meid as ’en bellefleur ’en half uur later de woning verliet, toen zag ze d’r uut—as ’en rooje pardies, en ze wist dat Dorus ’t land as ’en stier oan ’r had, went knoopen drêjen van andermans botten, doar had ie ’t zoer oan. ’s Nachts had Dorus de koorts—moar—’s anderen daags ’s mergens was ie bêter, heel,heelveul frisser.Drie verreldeel joars noaderhand had de iep op ’t wêgske splinterneië bloadjes: en, op ’en zonnige mergen zoaten ’r drie op ’t heuveltje.Zie, ’t zijn twee vijanden, die zich hebben verzoend: Dorus en Kees, en tusschen hen in zit lillike Santje.“Mooi van binnen! of ’t ook bêter is dan mooi van buuten,” zegt Dorus. “Santje, ’k heb oe liever as lief, loa’k oe kussen!”En Kees? Kees bromde geen spier, neen, hij was niet jaloersch; die Santje kwoad dee,diezou ie te lief, moar, die ’r kuste,diebeet ie niet.Voader Mulder zei “joa.” Moeder Meyer zei geen “neen”, want—ze was ien ’t leste van Louwmoand gesturven. Santje had al lang: “Joa Dorus” gezeid, “a’j moar trouw bint as Kees. Kees, mien beste Kees! woar bi’j dan, woar is de hond dan!”En Kees—Kees kwiespelde en kwiespelde met zien steert, dat ’t zoo’n schik en oard had.Wat zeiden ze in ’t dorp?De mooie Griet had heur eiges as slecht van ienhoud loate kieken: Mooi weer speulen van andermans meewoarigheid...! Griet treurde, d’r was ’rgeen, die in de ploats kwiem van Dorus.De lillike Sanne was best van binnen! Die heur erst beschimpte, kreeg heur lief als zienvrouw. Dorus leerde heur hartje kennen; ’t lillike zag ie niet meer.Moar—“goed van binnen en knap van buuten das tochnógbêter,” zeien de jongens; “’t lillike stoot af en duut oe onrechtveerdig wêzen; de mins blieft mins—zie—’t oog wil óók wat.”“Best meugelik! Moar Santje had er nou toch geen schoai bij. En Kees? neen, Kees ook niet. Kees is en blieft heur beste jong!”“Nietwoar, jungske! Woar bi’j dan; woar is de hond dan!” en ’t wiefke streelt en kroezelt den trouwerd zien blonden kop.

’t Was een smal paadje, dat van den molen door ’t koornland heen, “de noaste weg noar ’t darp liep.” ’t Was een oarig wêgsken ook: Links oan ’t eind van ’t gelpe korn, ha’j ’en boerenarf met boomen, en heujbargen, en ’en uiversnest; rechts ha’j ’t uutzicht op de Vêluwsche bargen en ’t huus van den Duno; en, recht veuruut, doar ha’j ’t darp met z’n twee kerkskes; en lêge huuskes, en linde- en peppelboomen. En—’t koorn sting gelp, en de klaprozen woaren zoo frisch, en de blauwe kornbluumpkes ook. ’En oarig wêgske, o zoo’n oarig wêgske!

Dat vond Santje van den molen. Santje kon ’t zoo boekig niet uutdrukken, moar Santje vond ’t toch, en ze had altied schik as ze um ’en boodschap ging en ’t wêgske kos loopen, en as Kees ’r dan noaliep; Kees die de eenigste was waar ze heel veul van hiew, umdat—umdat Kees ook de eenigste was die haar liefde bewees zooas geen ander.

Daar komt ze ’et wêgske af, en Kees volgt haar op den voet—ze konden op ’t smalle paadje toch niet naast elkander loopen.—

Santje is klein. Kees is nog kleiner. Santje heeft bruine haren. Kees is blond—echt Betuwsch kind—blond, bij wit af. Mooi is het meisje niet: een leelijken neus en een wijden mond.... maar toch heeft ze iets liefs in de oogen, iets liefs en iets lijdends. Kees is ook niet mooi; zijn neus is wat dik en wat stomp, maar zijn oogen staan goedig, erg goedig, vooral als ie Santje zijn liefde verklaart.

Santje is toch al heel klein veur ’en buutenkiend van zestien joar en a’j zegoedbeziet dan is ze toch ien’sgeheel nietmooi, moar eigenlik misderoabel schrumpelig van pestuur, en lillek van tronie. In ’t darp heit ze demopsneusofschrumpele San, en, die vuul zin van hart, die zetten zonder grond achter dat “San” nog ’en “tip.” Asof ze ’t helpen kos; asof lillik van lief en foacie ook slecht van geist is!

Wie ’t nou precies wil weten, dien zeggen wij: dat Santje door velen miskend, en door velen met verachting wordt bejegend, alleen—omdat ze niet mooi is, terwijl zelfs anderen, die haarkennen en om haar goede inborst en edele hoedanigheden achten, haar dáárom dikwijls op den achtergrond plaatsen.

Kees kan ’t niemendal schelen; het minder schoone zijner lieve vriendin heeft hem nog nooit gehinderd, maar Kees heeft ook inderdaad zijn liefste niets te verwijten.“’t Is wel droevig,” zegt Sanne: “Kees kan niet proaten: hij is stom. Doof is ie niet: dat helpt nog.”

De goede Kees volgt zijn liefste op ’t smalle paadje door de welige koornvelden; hij draagt haar hengselmand, waarin ze brood en kruidenierswaren uit den dorpswinkel moet halen. Santje spreekt niet, want ze is droevig gestemd; droevig, umdat ze thuus altied lachen as ze ’t een of ander in ’t ernstige mee wil proaten. Giesteren nog, toen ze over de prêk hadden geproat, had ze ook wat gezeid; moar Kobus—hoar bruur—had geschimpt: of ze al die wiesheid ien der mopsneus had zitten? Zóó goeng ’t dukkels. Moeder en voader hadden ’r lief, dat wist ze wel, en op de zangschool hadden ze gern dat ze meezong, umdat ze ’n stem as ’en klökske had, moar as ’t uut was dan goengen de jongens en derns—allemoal groote—vol lach en schik met mekoare noar huus, moar zij—allinnig, heel allinnig. En Kees dan.....? Da’s ook woar ... Kees was altied present um ’r af te hoalen, went meezingen dat kos ienatuurlikniet. Kees was ’r, moar—um heur nou is te zeggen dat ze goed had gezongen: um ’r ’en bluumke of pluumke te geven, dat kos ie natuurlik toch ook niet.

Santje en Kees zijn in ’t dorp gekomen, en de bakker-kruidenier heeft haar mand gevuld—zes pleskes het ie toegegeven.

“Dank oe,” zegt Santje, en Kees vat de mand, en draagt die voor Santje weer ’t wêgsken op noar huus toe.

Ongeveer ter halverwegen van ’t mooie wêgske staat ’en kleine iepeboom, zoo’n bietje op ’en heuveltje. Er zijn er veel die daar eens gaan zitten, en als er werkvolk op ’t land is, dan loopen ze zoodra het schoftuur slaat, wat ze loopen kunnen om ’t eerst er aan te komen, ten einde ’t êt- en sloapuurke er door te brengen. Zoo’n oarig plekske!

Santje en Kees zijn het plekje genaderd:

“Jong, loawe hier is êfkes goan zitten,” zegt het meisje: “’t is zoo lekker buuten, en straks as’k weer thuus bin, dan zit ’k tot den oavond toe oan de snijton.”

Kees heeft er niets tegen, en Santje zet zich op het grasheuveltje onder den iepeboom. Kees zet zich aan hare zijde en staart het meisje in de oogen. Santje zegt: “beste jong” en “goeje jong”, en Kees zou nog veel meer liefs dan Santje hebben gezegd, maar ach!—wij weten ’t wel.

Twee pleskes kreeg Kees, één pleske at Santje: drie blieven er in ’t buultje: één veur voader, twee veur moeder.

In den hoek van ’t koornveld ter linkerzijde was alreeds met maaien een aanvang gemaakt; ’t waren Dorus en Harmen die er maaiden, en Griet was aan ’t busselen.

De klok sloeg twaalf.

Met twee rood eerden pötjes, oan hengseljes van touw kwam ’en dernje van ’en joar of acht den darpskant af, ’t wêgsken op en g’liek weg noar den boom toe.

“Doar hei’j Beertje,” riep Dorus: “Kom Griet, goaj mee? Dag Harmen. Et ze met smoak!”

“Van ’s gelieken,” zei Harmen, en Harmen koos zijn weg naar ’t boerenerf met de hooibergen en ’t uiversnest, en Dorus en Griet—die moar arbeidsminsen woaren—liepen ’t elzenhout langs, toen links, en volgden Beertje naar den kant van den iepeboom.

Wa’n knappe meid die Griet! Harrejennig; ’en meid as ’en bellefleur, zoo vast, zoo rond!—Dorus zei, en dat zeien er veul: “’en meid um ien te bieten!”

“Pardoes! wat zit doar onder dien boom?” sprak Dorus: “Wie het doar ons plekske iengenomen? Kiek is Griet, ze zit met ’r rug noar dees kant. ’t Liekt.... ’t liekt....”

“Wèl, ’t is Santip van den meulen!” riep Griet: “Ku’j dàt niet zien? Kiek! ’t Is krek of ze nog iemend noast zich het doar ze mee proat, moar die zit achter den boom.”

“Krek, krek!” zei Dorus: “wie duuvel het heur in ’t heufd gebloazen um doar te goan zitten, krek op ’t schoftuur! We zullen d’r leeren! Hei Beertje!” riep hij harder: “hier zin we; gêf ’t moal moar hier.” En Beertje wendde zich om; zag Doris en Griet; kwam naar hen toe; overhandigde de aarden potjes; zei: “dag Griet, dag Doris:” en keerde in draf naar de afgelegen boerenwoning weder, waar de moeder van Dorus woonde. Griet woonde in Dorus buurt, en Beertje nam gern hun pötje mee.

“’t Is twoalf,” sprak Santje: “jong Kees, ik wiest niet dat ’t al zoo loat was. As ’k geen roazes zou kriegen, dan bleef ik veul liever onder ’t iepke zitten; ’t is hier zoo oarig; ’t is....” Maar Santje hield op met spreken. Schuins achter zich hoort ze geproat; ze ziet om en bespeurt het paar, dat besloten heeft om ’t noenmoal onder den iep te gebruuken, en ’r voorders wat te proaten.—Dorus en Griet ze mochten mekoar veur ’t zuute en zoere, en, ’t bittere zelfs wouen ze deilen ien ’t lêven.

“Kees zit noast ’r,” sprak de bellefleur, terwijl zij met Dorus den boom hoe langer hoe meer nabijkwam: “Z’is zeker noar ’t darp gewêst um te winkelen, want de kleine klepben steet bij d’r.”

“Doar za’k oarigheid van hebben,” fluisterde Dorus, en—met een vervaarlijke stem riep hij der rustende toe: “Zoo mopsneus, bi’j doar! Je hebt ons zeker gewacht!”

“Loat die klepben moar stoan,” riep Dorus lachende: “went licht dat ’r ’t een of ander ienzit dawwe kunne gebruuken as we de moes in ’t lief hebben.”

Griet stond te lachen dat ze schudde. Santje kreeg ’en kleur van angst. Ze wist het. Dorus was ’en roare en duk ’en kwoaje. Kees stond te kijken; voor Santje antwoorden.... dát kon hij niet, maar hij bromde zijn eigenaardig hol geluid tusschen de tanden.

“Toe hörlepiep,” sprak Doris weder toen hij met Griet bij den iep op ’t heuveltje stond: “kas nou moar vort; da’s geen plekskeveur ou. Gleuf moar vrij, de lêge mand za’k oe thuus brengen; verrechtig, ge zoudt er maar onder bezwieken!”

Dorus vatte grinnekend de klepmand, en Santje schoten de tranen van angst in de oogen. En Griet—Griet was één stuup van ’t lachen um de oarigheid van Doris en de schichtigheid van ’t hörlepiep. Wat kos die Dorus toch oarig uutpakken en kemiek wêzen!

En Kees, Kees was goejig van oard, moar um de dood geen bang pestuur, en—hij greep de mand en rukte haar los uit Dorus handen.—Griet bezweek hoast van ’t lachen, went: “Sjassedewiet!” riep Dorus: “annevandiet! veuruut met z’n beien!” en—Kees kreeg ’en schop, en Sanne pakte ie bij ’t boatje—kemieke Dorus!—duwde haar vooruit ’t heuveltje af, en smak! ’t arme kind viel voorover op ’t wêgske, de neus ien bloed.

Kiek! doar lee ze!

Griet sloeg zich de handen op de knieën van ’t lachen; ’t was niemeer uut te houen! ze bezwiemde, verechtig! Achter de koak en in ’t lief, ’t dee heur zeer van de lach!

Maar Kees, zie, Kees is er ook nog; hij houdt van vrede en vrindschap zoolang als ’t kan, en aangedaan onrecht kan hij verdragen, maar, die zijn liefste beleedigt of haar kwaad doet, zal—hoe klein hij ook is—zijn man aan hem vinden.

Hoor! Santje huilt van pijn, en—Kees bedenkt zich geen oogenblik; zijn anders zoo goedige oogen fonkelen; met één fikschen sprong is hij den boozen Dorus genaderd; Griet ziet de woede van Santjes vriend, en lacht niet meer; neen ze wordt angstig. Zie, Kees schijnt razend; hij heeft den grappigen Dorus bij zijn rechterarm gevat, zóó krachtig dat Dorus schreeuwt en gilt: “Loat los! lillekerd loat los!!” terwijl hij aan zijn tegenpartij met de linkerhand krachtige stooten toebrengt.

Maar,—de gramschap van Santjes vriend kent geen palen; voor een oogenblik laat hij zijn vijand los, doch slechts om hem terstond daarna opnieuw en zoo mogelijk nog krachtiger te bespringen.

Men zou het niet gedacht hebben, maar Kees is Dorus in vlugheid en sterkte de baas.

Griet lacht in ’t geheel niet meer, maar roept en schreeuwt om hulp, en, vreezende dat Kees haar ’t lachen van straks mede zal betaald zetten, laat zij haar vriend in den steek en loopt, al wat ze loopen kan, ’t mooie wêgsken af.

De nare geluiden van den stomme vermengen zich met de smartkreten en de verwenschingen, die door Santjes beleediger worden uitgestooten; maar hoor! ook te midden van dat rumoer op’t anders zoo mooie en vrêjege plekske, klinkt nog een andere stem:

’t Is Santje, die opgestaan, haar Kees zeer dringend vermaant om los te laten en liever bij haar te komen: “Kees! Kees!! kom hier!” roept ze luide, en Kees—hij schijnt onwillig, maar toch, ’t smeeken zijner liefste treft hem in ’t hart; hij laat den beleediger los, snelt op het meisje toe, en wil haar liefkoozen, omdat ze zoo’n dikken neus van den val heeft gekregen. Maar, Santje weert hem af: “Neen Kees, ’t is slecht um zoo vuul te wêzen,” zegt ze ophalf verwijtenden toon: “Kwoad um kwoad, dat geet niet. Loop moar noar huus toe.”

Wij gelooven niet dat de Betuwsche ridder op de hoogte was om de waarheid der bestraffing te gevoelen—daar behoort ook veel toe—maar Santje verstond de taal die hij sprak: ze kreeg medelijden met den anders zoo goedigen Kees, en zei: “Nou, wacht dan moar.”

’t Was met haastigen tred dat Santje Dorus naliep, terwijl ze den boezelaar tegen haar gezwollen neus hield gedrukt. Wat hinkte Dorus en wat liep ie roar met den rechtererm ien de hugt.

“Dorus!—Dorus!”

“Wat mo’j?”

“’t Spiet me Dorus, dat Kees oe zoo onmundig op ’t lief is gegoan.”

“Den weerlich! As ’k ’m t’oavend of mergen kan kriegen, dan zal ik.... Verdrêjd!”

“Kees kos niet liejen da’j mien kwoad dee.”

“Gij hitste hum oan, den rakkerd!” riep Dorus, en hij gilde: “O! o!” want de pien was onmundig, en hij hinkte op het eene been terwijl hij de rechtermouw van zijn hemdrok naar boven streek: Zie of ’t ook roak was gewêst!!!

’t Was tijd voor Santje om naar huis te gaan, hoog tijd; went veur twoalven had ze d’r al wêze motten. Moeder gaf sloai veur ’t noenmoal, en—Santje had de azienflesch met azien in de klepben. Ze had zich tóch al verloat en ’t was met ’t lilleke spul van zoo straks ver over den tied geloopen. Thuus zou ze roazes kriegen; moar toch—wat schrauwde Dorus! Kiek, doar liet ie zich zakken op den grond, en, met ’t heufd viel ie in ’t korn. “Och heer,” dacht Santje: “hie is zoo wit as ’en doek.... Zit ’r geen bloed oan z’n hemdrok....? Azien is ’t beste.... gunds ien de gruppel steet woater.... Hê! mien neus!.... Hier Dorus, ruuk is; snuuf moar is goed! Da’s oangekommen oan oe erm; Kees is anders zoo goejig;” en ’t meisje deed hoar halsduukske af, maakte ’t nat met den azijn; sloeg ’t om den arm van haar vijand, en liet ’m nog is ruuken.

Dorus, die van schrik en pijn buuten westen was geroakt, sloeg de oogen op; zag Santje bij zich stoan; vuulde den azien in de wond bieten, en riep baloorig: “Loop heer met oe fiezefoazen!” trok den doek los, dien Santje hem om den arm had geslagen, en wierp haar dien voor de voeten, met de woorden: “Dóar! hang oe Kees ’r oan op!”

’t Was minder van de pijn aan haar neus, dan van iets anders, dat Santje de troan’ ien de eugskes kreeg. Ze zei geen spier; ze raapte den halsdoek op, en kniepte een: “Beterschap Dorus!” uut de kêl: ging noar den iepeboom; zei tegen Kees: “Goaj’ mee?” en soam goengen ze op den meulen oan. ’t Wêgske was lang zoo mooi niet en onder den iep was ’t geen oarig plekske meer.

Toen Santje thuus kwam kreeg ze geen roazes: umdat ze zoo slecht was te pas gekommen. “In ’t vervolg nie meer oanleggen met ’tjongvolk,” zei voader. “’t Wil van ou niet gedoan wêzen!” zei moeder.

Of ’t van den schrik of van de bekomen wonden was, wist Santje niet, maar zooveel kwam zij te weten, dat Dorus Meyer al acht doagen answiet van ’t wark had thuus motte blieven. Vrouw Meyer—z’n moeder—was ’en mins van ’en zwak pestuur, en onbekwoam um ’en cent te verdienen.

Santje was handig in de melkerij. ’t Botterkneën was heur arbeid, en van ielk pond botter dat ’r verkocht wier, had Santje ’en stuuver; of ze geldig was of niet, dát dee ’r niet toe.

’t Is avond—nog niet heel duuster, moar toch oavend.

Zie, daar gaan ze weder ’t wêgsken af, Santje en Kees; ge meint um ’en deunje te vrijen? Neen—kiek, ze doen weer ’en reis noar ’t darp. Bij den bakker-kruienier koopen ze brood, en gort, ’en stukske spek en andere dinger. Ze kommen den winkel uut. Welken weg?.... Niet noar huus.—Links sloan ze af, de Karkstroat ien. ’En honderd trêen ver woont Griet, Griet die ’t met Dorus wel wist!

Griet zat veur de deur eerdappels te schillen.

“G’n oavend soam!” zegt Santje, en voegt er bij: “Woont Dorus Meyer niet gunds in dat huuske?”

“Woarum?” vraagt Griet.

“Och heur is,” herneemt Santje: “ze zeiën dat ie niet warken kos vanwêgens dat Kees ’m...”

“Schei moar uut!” roept Griet: “as Dorus bêter is dan zal ie Kees den hals wel brêken.”

Kees, die op den achtergrond is gebleven en door de vallende duisternis bijna onzichtbaar was, deed zijn schor geluid klinken, als wilde hij zeggen: “Kees is ’r ook nog!” Griet hoorde het, en—bestierf van schrik. “Wat wou’j....?” zei ze haastig tot Santje.

“Da’j dees spullekes oan Dorus’ moeder brocht,” klonk het antwoord. “Vrouw Meyer is te vrak um te warken, en Dorus verdient geen spier. Moar weetje.... niet zeggen datik’t gebrocht heb.”

Griet keek onneuzel.

“Begriep ie ’t niet?” zei Santje.

Begriepen! Grietbegreep’r niks van; moarverstoanhad ze ’t best. Ze zou ’t bezurgen.

“G’n oavend, Griet,” zei Santje.

“Nacht soam!” zei de deerne, moar begreep ’r niks van.

Niks!! had die lillekerd in Dorus zenie? Wou z’m lokken....? Dat kos niet, dan had ze ’teigesgebrocht, en had ze d’r noam niet verzwegen. Onbegriepelik! ’En vremde Santip!

Met den volgeladen boezelaar treedt Griet de hut der weduwe Meyer binnen. Dorus ligt in de bedstee; hij ziet bleek.

“Vrouw Meyer en Dorus, doar he’j nou is wat vanmien,” zegt de deerne; “die spoart die bewoart, en die bewoart, diehetwat.”

“Heere minsen!” zegt de weduwe.

“Lieve dern!” klinkt het uit de bedstee.

“Méér as wel,” zegt de lieve dern, “gebruuk ze met luste; en Dorus, nou zie’j toch da’k oe niet in den stêk loat.”

“Da’s lang vergêten,” klinkt het weder uit de bedstee. “Griet, loa’k oe kussen.”

Zij weigerde niet, en toen Dorus haar gekust had, en ze nog wat gepraat hadden, zei ze: “Bêterschap Dorus; genacht vrouw Meyer,” en ging en lachte. Dorus was niet kwoad meer umdat ze ienstee van te helpen veur Kees op den loop was gegoan.

Vijf dagen na dien avond haalde Griet de waschtobbe binnenshuus, toen ze Santje nogmaals op haar ouders huisje zag toetreden.—’t Zelfde, krek ’t zelfde! En de meid as ’en bellefleur zei tot de lillike Sanne: “Dern,gijbint de beste.”

“Het ’t veurige voldoan?” vroeg Santje, “en hoe geet ’t met Dorus?”

“Nou òf ’t!” zei Griet, “’en bêter geet ’t óók.”

Tien minuten later, toen Santje haast bij den iep op ’t heuveltje was, zei Dorus, die ’en uurke op had gezeten en pas weer ien de bedstee lag: “Griet, God zal ’t oe loonen. Recht zoo! mooi van binnen en mooi van buuten.... Dern, loa’k oe kussen!”

Griet gaf heur Dorus zien zin.

“Hei’j Sanne alweer gezien?” vroeg Dorus iets later: “Sanne, die lilleke mopsneus!”

Griet kon toch goedschiks um de “kemiekigheid” niet lachen.

“Neen.... joá....” zei ze; “maar êfkes....”

Acht dagen later zat vrouw Meyer in ’t schemeruur te spinnen—dat kos ze nog zoo’n bietje;—en Dorus was bêter, veul bêter, en zat veur ’t kleine venster op stroat te kieken.

Gunds bij de wilgen liep Kees! wel verduuveld!!! “Moeder, gêf mien de goavel!” riep Dorus, en trok de knip van het venster, en stiet het open naar buiten.

De oude vrouw keek verwonderd, maar—Dorus keek ookverwonderd. Om Kees en de goavel dacht hij niet meer; hij zag Santip. Ze kwam den hoek um, ’en mand oan heur erm,—-bij ’t huuske van Griet hiew ze stil—ze klopte op de deur,—-Griet kwiem noar buuten (’t was hoast te duuster um goed te zien).—-Griet zag dees kant uut,—-ze goengen ’en bietje opzied.—-Santje dee uut de mand ’t een en ander in ’t boezelaar van Griet, en Santje—goeng vort.

“Wel verduuveld!” zei Dorus.—“Watblief?” vroeg demoeder.—“Niks,” zei Dorus,—trok ’t venster weer toe, en kort daarna kwam Griet met een welgevulden boezelaar binnen.

Toen de meid as ’en bellefleur ’en half uur later de woning verliet, toen zag ze d’r uut—as ’en rooje pardies, en ze wist dat Dorus ’t land as ’en stier oan ’r had, went knoopen drêjen van andermans botten, doar had ie ’t zoer oan. ’s Nachts had Dorus de koorts—moar—’s anderen daags ’s mergens was ie bêter, heel,heelveul frisser.

Drie verreldeel joars noaderhand had de iep op ’t wêgske splinterneië bloadjes: en, op ’en zonnige mergen zoaten ’r drie op ’t heuveltje.

Zie, ’t zijn twee vijanden, die zich hebben verzoend: Dorus en Kees, en tusschen hen in zit lillike Santje.

“Mooi van binnen! of ’t ook bêter is dan mooi van buuten,” zegt Dorus. “Santje, ’k heb oe liever as lief, loa’k oe kussen!”

En Kees? Kees bromde geen spier, neen, hij was niet jaloersch; die Santje kwoad dee,diezou ie te lief, moar, die ’r kuste,diebeet ie niet.

Voader Mulder zei “joa.” Moeder Meyer zei geen “neen”, want—ze was ien ’t leste van Louwmoand gesturven. Santje had al lang: “Joa Dorus” gezeid, “a’j moar trouw bint as Kees. Kees, mien beste Kees! woar bi’j dan, woar is de hond dan!”

En Kees—Kees kwiespelde en kwiespelde met zien steert, dat ’t zoo’n schik en oard had.

Wat zeiden ze in ’t dorp?

De mooie Griet had heur eiges as slecht van ienhoud loate kieken: Mooi weer speulen van andermans meewoarigheid...! Griet treurde, d’r was ’rgeen, die in de ploats kwiem van Dorus.

De lillike Sanne was best van binnen! Die heur erst beschimpte, kreeg heur lief als zienvrouw. Dorus leerde heur hartje kennen; ’t lillike zag ie niet meer.

Moar—“goed van binnen en knap van buuten das tochnógbêter,” zeien de jongens; “’t lillike stoot af en duut oe onrechtveerdig wêzen; de mins blieft mins—zie—’t oog wil óók wat.”

“Best meugelik! Moar Santje had er nou toch geen schoai bij. En Kees? neen, Kees ook niet. Kees is en blieft heur beste jong!”

“Nietwoar, jungske! Woar bi’j dan; woar is de hond dan!” en ’t wiefke streelt en kroezelt den trouwerd zien blonden kop.

De Betuwsche neef.I.Een Haagsche familie op reis.Wij hebben het genoegen u mijnheer en mevrouw Van Middelnesse voor te stellen.Zooals gij ziet, mijnheer is ’en net, klein en mager persoontje met zeer gedistingeerde manieren; zijn haren en kleine bakkebaarden krullen zeer fraai, en zijne handen mogen aristocratisch blank genoemd worden. Op straat draagt mijnheer altijd gekleurde glacés. ZE. heeft een “wezenlijk allerlieste” betrekking bij Financiën; van zich zelven heeft hijooknog een weinigje; somwijlen doet hij eens een kleinigheidje in de effecten...enfin; en, van mevrouws kant... enfin, enfin!Nietwaar, charmant wonen in den Haag, vooral dicht bij ’t Bosch; ’s zomers heel plezierig; maar ook een mooie tuin, allerliest! allerliest!Mevrouw Van Middelnesse geboren Zilver is wezenlijk een bekoorlijk vrouwtje. Ofschoon een beetje kleiner dan mijnheer, heeft zij toch meer voorkomen. In haar kring—zeer gedistingeerd—ofschoon in de hofstad misschien van den vierden rang—heet zij een knappe vrouw, en vooral mag zij dat heeten, wanneer men in aanmerking neemt dat zij gedurende haar twaalfjarig huwelijksleven, aan mijnheer Van Middelnesse zes Middelnesjes heeft geschonken!! Allerliefst lieve kinderen, drie jongetjes en drie meisjes.Gij ziet het, “mijnheer en mevrouw zijn reisvaardig.” Het jongste der kinderen is bijna twee jaren oud, en zonder bezwaar heeft mevrouw dus aan den wensch van haar “lieve” gehoor kunnen geven om eens met hem een heel klein toertje te maken naar Cleve, en Keulen, en den Drachenfels, en dan door Gelderland terug.Wij verzekeren u: voor de kinderen is goed gezorgd; de drie jongsten gaan naar Grootma Van Middelnesse op de Prinsengracht, en de drie oudsten blijven met de zeer vertrouwde gouvernante-bonne,benevens een uitmuntend dienstboden-personeel in de ouderlijke woning aan den Boschkant.Het portier der vigilante wordt door den huisknecht zachtjes toegedaan, twee van de kinderen huilen—omdat ze niet mee mogen: mevrouw huilt ook—omdat zeweg heeft gewild, en kijkt nog eenige malen door ’t achterglaasje zonder evenwel van hare liefjes iets te zien. De huisknecht keert met de meiden in de keuken terug; pakt Saar, de dikke, die “schei uit” zegt; drukt Lien, ’t fijne nufje, die “foei” zegt, een zoen in den hals: sprint boven op de tafel, en roept: “’t Hek van den dam!Saar,flensies van avond!” en Saar zegt: “Stil maar, je zult ’t goed bij me hebben,” en Lien krijgt weer ’n zoen en zegt: “Malle jongen, loop heen!”O heer! zult u zeggen.Neen, och neen, laat de echtelieden stilletjes reizen; ze zeggen in de keuken niets meer dan ’t geen mijnheer en mevrouw zoo dikwijls gezegd hebben: “Je wilt wel eens vrij wezen.”’t Is ons voornemen niet om het echtpaar op hun “tocht doorDuitschland!”—zooals mijnheer zegt—te vergezellen. Wij verhalen alleen dat ZE., onder het bestijgen van den Drachenfels, glimlachend verklaarde, dat men op reis zoo heelemaal sans gêne wordt, want kijk, dat hij zóó maar, met zijn bloote handen, op den ezel zit.De stoomboot, die het echtpaar naar Nederlandschen bodem terugvoert, nadert Gelderlands hoofdstad.“Mijnheer en mevrouw Van Middelnesse zitten bovenop, onder het zeil, en drinken om zeven uren in plaats van thee een kopje koffie,—nog zoo Duitsch!“Waar ligt dan dat B. toch....?” vraagt mijnheer met een gelaatsuitdrukking alsof hij zich de kantoorkaart van het Koninkrijk der Nederlanden in haar volle grootte voor den geest haalt.“B., wel op den weg naar Nijmegen, in de Betuw,” antwoordt mevrouw: “zoo’n beetje ter zijde. We kunnen dan een rijtuig nemen. Och, en je zult ze eenijselijkmee vergulden. Papa placht indertijd zooveel met hem op te hebben; ik weet wel toen was hij zoo’n jongen van een jaar of twintig, en pa zei altijd:Cousin.”“Maar—hij bestond je toch niet in den bloede?”“Dat is te zeggen—neen—of eigenlijk ja, nog zoo’n beetje: zijn vader was een halve broer van mama.”“Zoo, dan toch ’en halve; je zegt ’en kruidenierszaak, nietwaar?”“Ja, maar heel in ’t groot, en land en vee; en boter en ’en kaasmakerij! Ma had altijd haar boter van neef; ook later toen pa al van daar naar Utrecht beroepen was.”“Nu, wat mij betreft ’t kan me niet schelen,” herneemt de man, doch, nadat hij langzaam zijn koffie heeft opgeslurpt voegt hij er bij: “Maar—je hadt mij nooit gezegd dat die neef Janssen ookkruidenieris.”Mevrouw krijgt een kleurtje en antwoordt:“Toch heusch niet expres; maar schatje, zijn haas en patrijsjessmaakten je elk jaarbijzonder; waarlijk, ’t is een goed mensch! En B., zie je, ik ben er geboren, ’t was pa’s eerste gemeente, en—ik heb er nog zwak voor.”Onder het zeil der stoomboot werd de zaak verder bepraat. Na in Arnhems omstreken de “mooie partijen” te hebben bezichtigd, zou men neef Janssen te B. een bezoek brengen. Mijnheer schreef, het volgende briefje, dat bij aankomst te Arnhem terstond op de post zou besteld worden:Zeer Geachte Heer en Neef!Aangezien wij ons, na een Duitsch reisje, nog eenige dagen in deze environs denken op te houden, zoo wenschten wij u en uwe geëerde familie een bezoek te brengen. Indien u zulks convenieert wilden wij daaraan gaarne Donderdag e. k. gevolg geven. Intusschen moet u zulks niet in het minste derangeeren:allessans gêne.In de hoop u alzoo geen belet te doen, noeme mij met de meeste hoogachting, na minzame groete,Zeer geachte Heer en Neef!Uw zeer Dw. Dienaar en NeefC. Van Middelnesse.Arnhem, Hotel:Le Soleil.Maandag.Toen de echtelieden den anderen dag van een rijtoertje in hun logement terugkeerden, werd hun door den portier met den sleutel van hun No., een franco brief overhandigd. Die brief luidde als volgt:Geachte Heer en Neef!Het zal zoowel voor mijn als voor mijn goeje wijf een groote eer zijn de familie eens hier bij ons in B. te zien. Het treft nog al bijzonder goed op Donderdag want Vrijdags gaai ik geregileerd naar Arnhem met de markt, en Sanne-kee zegt ook, dat het goed komt van wegens dat we juist een groote ham op schotel hebben, en van complimenten zijn we niet thuis, hoor. Na de vrindelijke complimenten en ook van Sanne-kee aan Mevrouw onze nicht, verblijve Uw Dienstvaardige Heer en Neef:G. Janssenen echtgenoote.P. s. In haast.B., den 8 Julij 18..Toen mijnheer Van Middelnesse over den schouder van zijn echtgenoote heen den brief had gelezen, zag de laatste toevallig in den spiegel dat ZE. glimlachte, waarom ze goelijk aanmerkte: “Zie je—in haast, maar anders een mooie letter, precies als op de adressenwanneer hijdenhaas en de patrijzen zendt.”II.Bij den Gelderschen neef.Na een “allerliesten rit” over den breeden dijk van Arnhem op Nijmegen, en vervolgens zijwaarts af over een flinken grindweg, bereiken de echtelieden Van Middelnesse tegen den namiddag het dorpje B., waar de jeugd, die juist naar de middagschool gaat, het mooie rijtuig aangaapt, het voor een groot deel begeleidt, en op de vraag van den koetsier: waar mijnheer Janssen woont? zonder te antwoorden lacht en goochelt; elkaar naar voren duwt; den een den ander op den rug springt, totdat er eindelijk een is, die, na de herhaling van de vraag, met den vinger wijzende het bescheid geeft: “Gunds achter ’t huus van Nol Peters.”In weerwil van deze niet zeer volledige aanduiding, bereikt de barouchette eindelijk de woning van den grossier-kruidenier-wethouder-vetweijer Janssen, van den vierkanten man met het rondroode aangezicht, die, terwijl hij de pet van zijn hoofd licht, het portier opent, en met een: “Welkom nêf en nicht, bezonder mooi weertje harrejennig!” mijnheer en mevrouw Van Middelnesse in het uitstappen behulpzaam is.De schooljeugd blijft het “groote spul” aankijken, en, nadat die “heer met de mavrouw” binnen den winkel zijn, volgen zij nog een eindweegs de barouchette, waarvan de koetsier door Janssen met de woorden is ingelicht: “Voar ie moar ’t hekke in, kameroad; achter oan de schuur; ’k Hèt beste kleever op dêl.”Weinige minuten later zitten de voorname gasten vis-à-vis hun Geldersche verwanten in de pronkkamer der laatsten.’t Is er waarlijk zoo min niet. Mevrouw ziet het met welgevallen. Mijnheer maakt bij zich zelven de reflectie dat het hier toch inderdaad ijselijk bourgeois is, terwijl de vrouw van Janssen—een gulle, welgevormde, gezonde Juffer-boerin—voor deze gelegenheid van boven tot beneden in ’t zondagspak, en vuurrood van de eere, die haar en haar huis weervaart—gedurig,ja ja, zegt, en dat de femilie ’t moar veur lief moet nemen, met de betuiging alweder, dat ’t mooi weertje is. Mevrouw Van Middelnesse van hare zijde verzekert dat zij het wezenlijk allerliest vindt, om haar en haar man zoo af te wachten, en dat ze blij is nu eens kennis te kunnen maken, en—dat de juffrouw....nichtwil ze zeggen ook kindertjes heeft, nietwaar?vierals ze zich wel herinnert?Juffrouw Janssen, die aan haar echtvriend plechtig heeft moeten beloven om zooveel mogelijk goed Hollandsch te spreken—en dat ook reeds in praktijk heeft gebracht—roept in ’t volle besef van. haar moederwaarde:“Wátmein ievier, mins? mins, ’k hêt ’rzeuven!”Mevrouw Van Middelnesse is door dien uitval een weinig verschrikt,en haar verbazing is bijzonder natuurlijk; trouwenszijheeft er zes, en, waar twee vrouwen met haar beiden dertien kinderen bezitten, daar ontbreekt het niet licht aan discours. Het kroost der gastvrouw is naar school; de twee kleinsten—sloapen ’en bietje.Neef Janssen, die intusschen wil toonen dat hij zijn wereld zoowel als zijn Hollandsch verstaat, trekt een blaadje waarop zich twee karafjes en vier glazen bevinden, naar zich toe, en terwijl hij het eene karafje vat, zegt hij tot den Hollandschen neef:“Lust uwe dat ook in Den Haag? Zuivere bitter! Prebier ’t moar is.”Van Middelnesse bedankt: hij bedankt wezenlijk; heusch, hij vindt het allerliest, maar hij drinkt nooit iets,nooit!“Dan zou’k oe man niet wezen,” zegt de Betuwnaar; “we hebben hier af en toe ’en drupke van noode; uwe mot niet noar mien kijke: ik neem ’t altijd tien minuten véur ’t êten, en wellui voor ons, we hebben ’t êten al achter de knoopen.”“Och kom....” zegt de Hollandsche neef die iets leegs gevoelt, en zich toch meent te herinneren, van een “ham” in den brief te hebben gelezen.“Kee sting er op dat we wachten zouen tot gelluu.... uwe d’r waren,” herneemt Janssen, die ’en heele toer met zijn Hollandsch heeft omdat hij ’t ook nooit meer sprak, alleen slechts wanneer hij in den jachttijd op ’t kastêl at: “maar,” vervolgt hij: “ik zei, loauwe stil onze gang goan:—’t was met de kinders, zie je—dan kuwwe best op z’n Hollandsch nog êns éten. Vader placht altied te zeggen: êt zooveul da’j van veur af aan weer beginnen kunt.”“Ah juist!” zegt de heer Van Middelnesse: “Maar ’t is waarlijk al te veel moeite voor.... voor....re mevrouw....”“Mein ie Kee....!” vatt Janssen haastig in: “jufferas te blief, of nicht; wemevrouwenhier niet; allinnig op ’t kastêl.”“Ja juist,nichtwil ik zeggen,” hervat de Hagenaar—en tot zijn gade: “Nietwaar Emilie, dat is waarlijk al te vriendelijk om vooronsnóg eens diner te houden, heusch, we hadden geen behoefte. We hebben te E. nog een broodje gebruikt!”“O hé ja,” antwoordt de gade—die letterlijk rammelt: “u hadt datnietmoeten doen.”“Allemoal gekheid!”-roept Janssen, “a’j ’en stuk vlei.... vleesch op de vurk hebt, dan zu’j wel bieten: en lus je’t niet, óók goed, de jongens weten er weg mee.—Toe Kee, loop is noar de keuken, en zie of ze de eerdappels hoast goar hebben.”Kee had al lang naar de keuken gewild, en—loopt.—Bij afwezigheid zijner wederhelft, stelt Janssen al zijn Hollandsche welsprekendheid in ’t werk, om nicht tot het gebruiken van een glaasje dubbele annies te verlokken: “Goed voor de frissigheid,” betuigde Janssen: “’t was nog van de letste kroamhistorie: St. Jan ’en joar geleejen.”Mevrouw is tot Janssens blijdschap niet onverbiddelijk, en zelfs mijnheer—die heusch nooit iets drinkt—zit in ’t einde, evenalszijn wederhelft, met een ten boorde toe gevulden wijnroemer dubbele annies, vóór zich.Janssen zal dan—veur de gezelligheid—nog ’en klein drupke bitter nemen: “Nóg êns éten: nóg êns bitter!”Tijdens de afwezigheid der gastvrouw vernemen de echtelieden dat neef Janssen volstrekt van geen fratsen houdt; dat ie niet licht iets presentieren zal as ie ’t niet kwiet wil wêzen; dat ie graag hét dat ze hum Rijnsche wien schenken; dat ie ’en afgestamden hêkel oan achterbaksigheid hèt; en doarum Jan Taks—zien buurman, niet luchten of zien kan; Jan Taks heeft ze achter de mouw zitten.—Weet je,hier! mooie woorden, en knooien in ’t geniep.De echtelieden vernemen: dat hij—Janssen—onder de ersten van ’t derp wordt geteld, moar, dóárom ’t heu.... hoofd niet in den nek sleet: “Zie je, zelfs as ik minderman tegenkom, dan doei ik zoo” zegt de spreker, en hij licht de pet—die hij gewoon is ook binnenshuus op te houden—even van ’t hoofd: “moar,” vervolgt hij alweder: “wat niet warken wil, die hétden duuveloan Janssen gezien. Tegen de knappe arbeijer, doar zeg ik tegen,” en hij licht weder zijn pet op: “Kom binnen, zeg ik: goa zitten zeg ik, en we proaten as vrinden; zie je, ’en mins is ’en mins!”Nog verder vernemen mijnheer en mevrouw Van Middelnesse—die natuurlijk neef Janssens principes doorjawelsen dergelijken hebben gehuldigd—dat de Betuwnaar zes en veertig mergen land onder de ploeg hét, en zestien koeien en veertig ossen in de weies loopen; dat er achter ’t huus ’en groote karsenbongerd is, en dat de loate knappers net giesteren zouen geplukt wêzen, moar—dat ie gezeid had: we zullen ze loaten, dan kunnen nêf en nicht uut Den Hoag is zat en genogt éten.Geen tien minuten later ligt er een hagelwit, ofschoon wel wat krap laken door nicht Janssen zelve over de tafel gespreid. De huisvrouw heeft de diepe borden al tellend: da’s nêf, da’s nicht, da’s Janssen en da’s ikke, er mede op nedergezet; naast ieder bord links: ’en vurk, rechts: ’en lêpel. Aan ’t boveneinde der tafel legt ze nog een hoopje van ’t eerste, aan ’t benedeneinde een hoopje van ’t laatste soort zilver neer.Een bruinroode deerne in profond werkendags-gewaad, met den rooden halsdoek zeer luchtig over den boezem en verder onder den gestreept diemiten borstrok gespeld, treedt met een: G’en dag soam!” de kamer binnen, en zegt, terwijl ze een grooten ronden schotel midden op de tafel plaatst: “Hier hei’j de soep; z’is heit, heur!”“Doar hewwe ’t bloazen veur geleerd,” zegt Janssen, en tot de gasten: “Schuuf bij as te blieft.”De deerne is vertrokken; de gasten hebben zich nader bij de tafel gezet; Janssen drukt het binnenste van zijn pet tegen het aangezicht, en juffrouw Janssen doet haar oogen dicht en laat het hoofd op den linkerschouder zakken.Mijnheer Van Middelnesse legt de blanke hand tegen zijn voorhoofd en bedekt er ten halve zijn oogen mee; het linkeroog kanechter nog genoeg zien; en het ziet: dat mevrouw al biddende met haar fijn geborduurd zakdoekje haar bord afveegt, en, dat er een trek om haar mond speelt als of ze wil zeggen: “Foei ondeugd, je moest ook niet kijken.’De maaltijd neemt een aanvang. Janssen noodigt de gasten om zijn voorbeeld te volgen, en terwijl het Geldersche echtpaar met hun lepels de soep over den rand van den grooten schotel binnen hunne borden werkt....aarzelende Hagenaars; maar—volgen ten laatste inderdaad het gegeven voorbeeld.Janssen beweert bij ’t haastig opslorpen: dat die soep niks kienderachtig smoakt,—en terwijl hij ten tweedenmale zijn bord vult, voegt hij er bij: “Kee weet ’t wel, en wat mien belangt,ikheb gezeid: ze motten geen honger lieën, heur ie. Tast toe nêf en nicht, z’is verechtig niet schroal. Soep is moar buukvulling.”“O z’is keurig!” zegt mevrouw Van Middelnesse, ofschoon ze haar veel te vet vindt, maar toch, HE. had honger.“Délie! Délie!” betuigt mijnheer, en de verkwikkende spijze doet hem zóó’n goed dat hij waarlijk vrede metdat soort van menschenkrijgt, en—dan zoo vrij zal wezen nogtant soit peute nemen.Wij zullen het viertal rustig hun middagmaal laten gebruiken, Janssen even graag alsof het zijn eerste was. Na de soep verscheen er een groote bak, met kruimige dampende aardappels gevuld; daartegenover “flankte” de huisvrouw een dito schotel met groote boonen, die, zooals Janssen beweerde, geen zuigelingen woaren, maar: stonden in de moag! De groote ham van een “eigen slachts-verken” formeerde met een diepen bak, waarin zich aan groote dobbelsteenen gesneden en hard gebraden stukjes rundvleesch bevonden, benevens de gezegde schotels, die met de boonen en aardappels gevuld waren, een kring, in welks midden een groote sauskom was neergezet.Janssen die maar gedurig bleef verklaren dat hij van geen fratsen en van geen noojen hield, liet intusschen evenals zijn wederhelft, geen stil oogenblik voorbijgaan, zonder zijn gasten tot toetasten te dringen, en wierp nu eens den neef eenige sneden ham op ’t bord, en drong dan weder zijn nicht—die heusch genoeg had—om eenige dobbelsteenen vleesch naar zich toe te halen, met de vergunning: “A’j ’t niet lust, loat moar liggen!”“Hier nêf, drink is; ’t is wie.... wijn van ’t joar 48, ’t beste wa’k in huus heb.”Mijnheer en mevrouw werden rood van ’t eten!In ’t einde, daar gaat de deur open, en, mét de deerne van den rooden halsdoek, die weder een grooten bak met riestenbrij in de handen draagt, stuift ook een zestal kinderen de kamer in.Daar had je ’t leven!—Dag voader, dag moeder!” “Wie zin dat?”—“Zin ze dat uut Den Hoag?”—“Êt gelluu nog ens?”—“Kriegen we ook wat?”—zoo vroegen de knapen en meisjes, en ze vroegen nog een heelen boel meer, terwijl de ouders vermaanden en bevolen, dat zeg’en dagmosten zeggen; dat dát nêf en nicht woaren uut Den Hoag, woar de Keu.... de Koning woont;dat Willem zien schriefboek is most loaten zien, woar de meister zoo dukkels: “uitmuntend” op schreef; dat Mieke d’r neus most afvêgen, en eindelijk, dat ze stil noar buuten mosten goan, met de belofte: “dan krieg ie allemoal riestenbrij. Vort jongens!”—Daar stormden ze heen.“Allerliefste kindertjes! zoo ongedwongen, zoo sans gêne,” verzekert mijnheer.“En zoo gezond!” merkt mevrouw aan; de buitenlucht is toch maar alles!” (De kindertjes van mevrouw kregen les aan huis, omdat ze met dat schoolgaan, vooral ’s winters, zooveel kou opdeden).“Ze kriegen noar beheuren wat ze willen, en ze kunnendoennaar beheuren wat ze willen!” zegt Janssen: “moar—gehoorzoam da’s één, en geen streken da’s twee. Kom nêf nog ’en glêske!”“Neen, heusch niet, ik zou bepaald de hoogte krijgen. Merci, merci!”“Wát merci!” roept Janssen, en schenkt in; en de neef drinkt het glas uit, en krijgtnietde hoogte.Wat de rijstenbrij betreft, ze moest en zou geproefd worden. Nicht, Janssen verlangde, in alle nederigheid, toch een goedkeurend woord voor haar nagerecht, en geen wonder—ze had er drie pinten vet van room aan ten koste gelegd.“As Mei-botter!” zegt Janssen, en mijnheer en mevrouw halen diep adem, en—terwijl zij met hun respectieve vorken in de rijstenbrij-porties, welke hun waren opgeladen, pikken en figuurtjes maken, om er dan weder eens even mee naar den mond te wippen, betuigen zij dat nicht veel te veel omslag heeft gemaakt, en dat ze er waarlijk verlegen mee zijn; maar heusch, dat ze anders nooit zulke rijstenbrij geproefd hebben!Neef Janssen lacht van plezier dat zijn gasten zoo óver en óver tevreden zijn, en zegt: “Joa, al zin we Bêtuwslui, we weten nog wel wat onzen gasten toekumt. Ku’j ’t niet op? loat moar liggen! we zulle danken, en dan—noar den bongerd om kersen te êten, totdat moeder de koffie goar het.”Dat mijnheer en mevrouw juist niet extra veel trek in knappers hadden, vinden wij zoo vreemd niet, maar Janssen, die den boom voor heurlui gedestineerd had, zei aan Kees den arbeider: dat ie plukken most wat ie kon in ’en tienponds mande:diemost ie moar zetten in de koets van de lui, onder de veurbank.Terwijl het viertal in bedevaart naar de dorpskerk trok,—aangezien mevrouw zoo graag eens op pa’s eersten preekstoel wilde, klimmen—was het dat Janssen, niet zonder een gevoel van eigenwaarde, aan zijn gasten de gronden wees, die hem in eigendom toebehoorden. Van de bedevaart te huis gekomen, zit men al spoedig weder om de tafel binnen de pronkkamer; de koffie is aangericht, dat heet: een groote krentenmik staat naast een dito zonder krenten, omringd van een schaal met ronde beschuit, een halve kaas, een groote kluit boter, benevens een saucijsworst op een aanval te wachten. Uit de kraan der groote kan vloeit driftig het bruine vocht in de kopjes: half koffie, half room.Of er al genooid wordt, waarlijk men kan niets, of althans maarzeer weinig gebruiken. Zelfs Janssen gelooft dat ’t nog wat vroeg is, umdat ie hoast niks geen trek het.Nu was ’t oogenblik daar om eens ’t een en ander van Holland te vernemen.“Hebben ze nog al schik met de menisters tegenwoordig?” vraagt Janssen. “Is ’t woar dat ze zooveul muujte hebben um dubbeltjes van de Koamers te kriegen? Heur is,” voegt hij er bij op gewichtigen toon; “ik bemuuj me weinig met de polletiek, moar, ielk mins hèt zien begriep, en zie, dan begriep ik: dat ielk stel nije menisters ’en oarige slomp duiten kost, en, a’j ze moar stillekes oan ’t ruur liet, da’j dan ’en oarige som in ’t loadje zou houe; ’t zou er niet slechter um goan, went, alle verstand kumt niet in ’en umzien.”Mijnheer Van Middelnesse is het volkomen eens, en beweert zelfs, dat hij er niets op tegen zou hebben om—al was ’t maar vijf jaartjes—minister te spelen:danpensioen!” zegt hij ten slotte, en knipt met de oogen.De Betuwnaar geeft zonder omwegen te kennen, dat nêf uut Den Hoag, as ie ’t um de duiten dee, zien man niet zou wêzen, waarop de Hagenaar spoedig betuigt, dat hij ’t zoo niet bedoeld heeft, en dat hij ook niet gelooft, dat het eriemandom doen zou, maar—énorm veel werkzaamheden; ’t loon verzoet den arbeid!Dit laatste stemt Janssen volmondig toe;terzelfder tijddat mevrouw Van Middelnesse aan hare nicht verzekert: Ja wel, dat de koning er precies zoo uitziet, precies als op de guldens en rijksdaalders.De schoonheden van ’t vorstelijk ’s-Gravenhage met zijn museum en andere bezienswaardigheden, benevens het heerlijke Bosch, waar ’s Zondags en ’s Woensdags muziek is, worden door den Haagschen neef ten zeerste geroemd. Janssen en de vrouw hebben er schik in, zoo oarig as nêf d’r over proaten kan. De neef praat waarlijk allerliest, en—nadat Janssen heeft gezegd, dat ie ’t spul van z’n lêven nog wel is wou zien, moar, dat ie zien mond wel af kan vêgen umdat ’r toch nooit van kommen kan; nadat mijnheer nog vele redenen vernomen heeftwaarom’t niet mogelijk was, betuigt ZE. dat het anders zeer aardig zou wezen, wezenlijk.... en nicht....? heusch! wanneer zij ’t eenvoudige voor lief wilde nemen, dat ze dan stellig eens komen moet.“Krek! krek! um de schoai is weerum te hoalen!” lacht Janssen. “Met sint juttemis as de kalver op ’t ies dansen, heur ie! Neen, dat stuuverke zou al roar motte loopen as Janssen hê! hê! in Den Hoag kwiem!”Juffrouw Janssen lacht ook. Mevrouw—aangenaam door Van Middelnesses goedheid verrast—trekt haar gelaat in een zeer inviteerende plooi. Het aangezicht van den Haagschen neef drukt diepe teleurstelling uit.Wanneer er inderdaad bezwaren zijn, wil hij niet bij zijn invitatie persisteeren, maar anders, een man als neef Janssen, dient de residentie, en althans de zee gezien te hebben: “Enfin! enfin! van harte gemeend!”In weerwil dat de huisvrouw onaangenaam gestemd is, dewijl deneef en nicht willen vertrekken zonder iets van haar ruuting-maal te gebruiken—welke laatste versnapering in dik geworden zoete melk met beschuit en bruine suiker bestaat—maakt het Haagsche echtpaar zich nu weldra tot de afreize gereed; ze zullen toch al laat in de stad terugkomen.Blieven!!?—Onmogelijk! ze moeten morgen naar de residentie terug. Hun kinderen verlangen zoo zeer en—zij zelven....!Da’s natuurlik!Eenige minuten later heeft er een hartelijk afscheid plaats. Duizenden bedankjes voor de allerliefste ontvangst!“Niks te danken! Moar is weer kommen, heur ie!—Hier, wacht!”—en mevrouw, die al in ’t rijtuig zit, ontvangt een énorm pak op haar schoot, alsof ’t een pompoen is.—“’En mikske!” zegt de gastvrouw, “veur de kienders; ’k hèt ’r veur gezurgd dat ie ’en moand of wat varsch kan blieven.”“Wel foei, da’s alté!” zegt mevrouw.Mijnheer, alvorens in het rijtuig te stappen, drukt nog eens recht vertrouwelijk neef en nichts handen, en voegt er gemoedelijk bij “Nu, we zien je toch eens?”“Joa, joa, hier a’j weerum kumt!” lacht de dikke neef. De koetsier ziet achterom, en vraagt: of ’t klaar is?“Ja,” zegt mijnheer. De eerste legt de zweep over de paarden. De Haagsche vrienden wisselen met de Geldersche, die,—omringd van eenige hunner telgen voor de deur staan—nog: vaarwels! en dergelijken; en, terwijl de barouchette door het dorp rolt, duikt mijnheer in het wagenkussen met den uitroep: “Hê, wat een dagje!”“Toch lief! toch hartelijk!” zegt mevrouw, die voor een andere uitlegging beducht is.“O! onbegrijpelijk!” roept de echtgenoot; “die menschen zouden compleet alles voor je doen; ’t is bourgeois, overladen, ja, maar ik mag het wel eens. Mijn hemel, welk eten! En dan nog zoo’n mik!”Mevrouw Van Middelnesse is geheel in verrukking dat Charles het ernstig meent. De familie, waar ze vroeger juist niet zoo heel veel van gesproken had, was meegevallen....!“Nietwaar, de types van Geldersche gulheid? En weet je,—fortuin; ja.... fortuin!”“Allerliest-lieve menschen!” besluit de echtvriend en geeuwt, en sluit de oogen, en droomt van den berg in Luilekkerland.III.Stand en partij.’t Is ruim drie jaren geleden dat mijnheer en mevrouw Van Middelnesse het allerliest-lieve dagje bij neef en nicht Janssen te B.hebben doorgebracht. De echtelieden zijn sedert het vorige jaar van “de Boschkant” naar een “minder frequent gedeelte van de stad” gaan verhuizen, omdat..... omdat het huis wat te klein werd, en twee van de kinderen school gaan, en de school zoover af is, en—onder ons: omdat mijnheer verleden zomer een leelijken klap door een mislukte effecten-speculatie heeft gekregen, en de lieve betrekking eigenlijk heel weinig geeft, en een ruime woning, die veel minder huur doet—zij het dan ook verder van ’t heerlijke Bosch,—nu wel zoo verkieslijk voor de zuchtende beurs is.Intusschen, men woont op die stille gracht zeer naar genoegen, zeer,zeernaar genoegen: geen bezoeker komt er, of hij verneemt zulks tot twee-, tot driemalen toe; en deze, al houdt hij ook boven alles van een levendigen stand, hij kan zich dat excellent goed begrijpen, zoo volstrekt geen hinder van gerij.... zoo.... inderdaad allercharmantst!Over acht dagen is het de tiende September, en ik doe u zulks weten dewijl de heer Van Middelnesse op dien dag zijn veertigsten geboortedag hoopt te vie.... Ja ziet gij, dat woordvierendát is de quaestie. De echtelieden, die juist bezijden hun huis een gaslantaarn hebben, zijn tegenwoordig bijzonder op het schemeruurtje gesteld, iets dat ze beiden aan den Boschkant abominable vonden. Met die gaslantaarn was ’t ook heel iets anders.Ze zitten te schemeren, en mijnheer zegt na eenige oogenblikken van stilte:“Parole d’honneur, Emilie, er op gesteld ben ik niet.”“Quant à moi,” zegt zijne gade, terwijl zij de schouders ophaalt, “maar,” laat ze er spoedig op volgen: “we hebben zoo niets geen pretext: we komen overal ...” na eenige oogenblikken van stil gepeins, als ontwakende: “Neen, wekunnen’t niet laten!”“’t Is moeielijk!” zegt mijnheer.“Nancy Lassale plaagde laatst nog,” herneemt mevrouw: “dat ik den tienden September wel als vroeger magnifique voor den dag zou komen, “vooral nu je die ruime zaal in je nieuwe huis hebt”, voegde zij er bij, en liet er zachtjes op volgen: “Hé, heerlijk, een dansje’!”“Er heeft dan toch niemand begrepen, dat we uit een andere oorzaak dan weelde, naar deze afgelegen kazerne verhuisd zijn,” vleit zich mijnheer Van Middelnesse, en hij mompelt iets later: “Maar die kosten, die kosten!”“Ja ’t is waar....,” zegt mevrouw; “maar denk eens wat praatjes....!” En mijnheer, ofschoon hij nog terloops eens herinnert van hoe weinig ze tegenwoordig moeten rondkomen, hij begrijpt toch ten laatste, dat ze, voor hun fatsoen, de partijmoetengeven.IV.Een bezoeking.Vijf dagen na het genomen besluit zitten de echtelieden aan de ontbijttafel. Er wordt aan de huisdeur gescheld. Eenige minuten later komt de meid binnen en bericht, dat er een man is, die naar mijnheer vraagt.Hoe zijn naam is?De meid moest maar zeggen, iemand, die mijnheer wel kon; uit Gelderland—“nog al dik, met ’en rood gezicht!”Mijnheer Van Middelnesse wordt ook rood, want, terwijl u misschien aan zekeren neef uit B. denkt, heeft mijnheer slechts het beeld van zijn Zutfenschen wijnkooper voor oogen, en in diens handen ziet hij een rood lederen portefeuille, waaruit een rekening ten bedrage van ± tachtig gulden wordt te voorschijn gehaald, “Ik ben.... we zijn.... Och die man is zoo langdradig!—Sientje niet thuis.... hoor, niet thuis.”Den vorigen dag had Sientje een vreeselijk standje met haar mevrouw gehad, dewijl mevrouw beweerde dat Sientje een appel uit ’t mandje had genomen, ’t geen Sientje ontkende; waarop mevrouw haar onder ’t oog had gebracht, hoe ’t niet om de waarde van dien appel, maar om dat akelige liegen was.“Versta je, niet thuis!”“Bestig mijnheer!”Na eenige seconden komt Sientje terug en fluistert op geheimzinnigen toon: “Dan wil ie mevrouw spreken, maar héchie! hij ziet ’r zoo uit, en voeten als modder.”Een blik van verstandhouding tusschen de echtelieden, en mijnheer verzekert: “dat mevrouw aan haar toilet, versta je, zich aan ’t kleeden is.”De dienstmeidzietdat ook en verdwijnt.—Men luistert, en hoort dat de huisdeur wordt dichtgeworpen. Weder verschijnt de dienstbode in de ontbijtkamer, en zegt op uiterst gemeenzamen toon: “Afgetrokken, hoorrie; maar hij komt weerom, straks over ’en uurtje!”O die komplotjes, ze geven zoo iets recht vertrouwelijks tusschen “de lui” en “de boojen”!Na ’t vertrek van Sientje zegt Charles: dat hem die rekening, vooral met zoo’n partij, niemendal conveniëeren zou, maar,—dat Emilie, wanneer hij zelf over een uur werkelijk niet thuis zal wezen, den wijnkooper maar een anker Bordeaux moet bestellen.Mevrouw vindt het onaangenaam om dat bezoek alleen af te wachten; Charles is immers gewoon om bij het bezoek van den wijnkooper de loopende rekening met hem te vereffenen. Mijnheer begeeft zich naar zijn bureau, doch kiest zijn weg door ’t achterpoortjevan de binnenplaats en vervolgens de steeg; ’t is wel wat om, maar enfin!Telkens wanneer er gescheld wordt ontstelt mevrouw Van Middelnesse. Intusschen zij heeft zich gekleed en houdt zich onledig met het leggen van papiertjes, waarop de namen der dessertgerechten zijn geschreven, want het dessert komt overmorgen dadelijk op tafel.“Hier de noga in ’t midden, zóó links en rechts de ananassen,.... hier de chipolata,.... daar de rumgelei,.... Gud! daar schelt ie!”Sientje heeft in last “om dien mijnheer, dan maar in de voorkamer te laten”, en de dienstbode brengt de boodschap: “Hij is ’r.”Mevrouw laat zich nog een beetje wachten. In ’t einde vermant zij zich en stapt—met het fatale denkbeeld van geen geld voor een rekening te hebben—naar de voorkamer.Alvorens haar hand aan de deurkruk te slaan, aarzelt de dame, doch—daar treedt ze binnen, en terwijl haar een: “Wel nicht hoe geet ’t? doar hei’j me dan nou!” in de ooren klinkt, ziet zij tot haar overgroote verrassing, in stede van den wijnkooper, haar Betuwschen neef, die haar de ruwe groote hand gulhartig heeft toegestoken.’t Is niet te verwonderen dat mevrouw wat verbluft ziet en een weinig verward is.“Wel, ben u het!.....” zegt zij, “Ik dacht,.... Wel hoe vaart u?” en zij laat zich de fijne vingers door de forsche hand van den Betuwnaar drukken.“Ik—springlêvend zoo a’j zien kunt!” is het antwoord: “’En mins roept krek zoolang Poasch tot ie kumt, en doar bin ’k nou in Den Hoag, en wil dan alêvel de schoai bij ou is weerum komme hoalen.... En wel de complimenten van de vrouw!—Jong, wa’n ding van ’en stad is dien Hoag!”“Wel heden! wel! wel!” zegt de nicht, en ze herhaalt nog wel zesmaal: wel! wel! en wijst naar een stoel en zegt: “u zult toch plaats willen nemen!”De neef heeft er niemendal op tegen: hij had de familie eerst aan den Boschkant gezocht, en—na hun tegenwoordige woonplaats te hebben uitgevonden, nog een uurtje kunnen rondwandelen. Janssen neemt plaats, en zegt, dat hij um de verrassing zien noam niet genuumd en ook niet veuruut had schrieven willen. Sanne-Kee had al gezeid dat nêf en nicht vremd zouen opkieken. Sanne-Kee hield eiges veul van verrassings, en doarum had ze dan ook weer ’en groote krintemik meegegeven, ’en zwoare: ze lag in ’t veur.... in het voorhuis.Was het zien van den Betuwnaar in plaats van den wijnkooper voor mevrouw in de gegeven omstandigheden inderdaad een uitkomst geweest, nu zij vernam dat de gulhartige man, die waarlijk nog een mik had meegebracht, zoo gedwoald en nog een uur had rond moeten loopen, nu gevoelde zij, ondanks een pijnlijk iets over de verwantschap, toch ook iets dankbaars, dat ze lucht geeft in een: “Wie kon dát nu ook denken.”Doch zie, daar gaat Ds. A. de ramen voorbij.... Huisbezoek!....Hij schelt!.... Sientje zal hem in de kamer laten!—dáár zit de neef, die niet zal verzwijgen dat hij nêf is; daar zit hij met zijn volroode aangezicht en rosgele haren in zijn duffelsche jas met beenen knoopen, nog altijd met zijn vreemdvormigen hoed tusschen de knieën geklemd; daar zit hij, en de pijpen van zijn blauwlakenschen broek zijn van onderen omgeslagen—umdat ’t op stroat zoo smerrig was—terwijl de grijze wollen kousen, die ten deele zichtbaar zich in de breede riemschoenen verliezen, met de laatsten op het fraaie tapijt een droevige vertooning maken.“Och, wil u maar liever mee naar de huiskamer gaan?” zegt de dame haastig, terwijl zij ijlings opstaat: “Ik heb.... we zullen.... we drinken daar koffie weet u.”Janssen begrijpt niet juist waarom hij al zoo aanstonds weder verhuizen moet.“Wat mien schêlt, ik zat hier best,” zegt hij langzaam, doch, op een herhaald en dringend aanzoek zijner nicht, volgt hij met een: “Woar mo’k dan wêzen?” de dame, die niet door de gangdeur, maar door een binnendeur met hem de kamer verlaat.Nauwelijks heeft Janssen de huiskamer betreden, of mevrouw, vreezende dat de komst van dominee haar zal bericht worden, en Janssen daardoor de reden der vlucht uit de voorkamer vermoeden zal—verwijdert zich spoedig.“Wat kiekt ze schichtig,” denkt de Betuwnaar, en terwijl hij de kamer in ’t ronde ziet, valt zijn oog op een pampierke, dat op den grond leit.“Dat kos ik tusschentieds wel is oproapen!” meent Janssen, en hij doet het, en—willens of onwillens leest hij:“Mevrouw. Volgens uw geëerde order zal ik zorg dragen dat de bestelde gerechten overmorgen ter tafel zijn; voor de getruffeerde fezanten verzoek ik u kapoenen in plaats te willen nemen, aangezien ik tot heden geen fezanten ontvangen heb. Verblijve Mevrouw! Uw Dw. Dienaar Paulet Mr. kok en pasteibakker.“Da’s spietig,” denkt Janssen: “ha’k ’et geweten dan ha’k ’en poar vette kiepen kunnen meebrengen. ’t Liekt hier vetpot te wêzen: ’en huus van geweld; meubeloazie niet min; heel andere stoel’ as bij ons in de woonkoamer.... Wat bin’k wiet van die woonkoamer weg.... Veur plezier!.... Wat zal Kee ’t eenig hebben.... en de kienders!!—’t Is hier een doodsch uutzicht op dat binnenploatske.—’k Wou da’k de kallekoenen bij ons op het arf zag loopen....”Janssens overpeinzingen verliezen zich in ’t onbestemde ’k weet niet wat, maar eindelijk ja, eindelijk bromt hij vrij dof in den baard: “’k Bin veur plezier in Den Hoag!” Dat was ie!Ongeveer een half uur nadat mevrouw de kamer verliet, komt zij terug en betuigt haar leedwezen dat zij u “u” zoo alleen heeft moeten laten, maar ziet u, er was iemand gekomen, die haar noodzakelijk spreken moest.“’t Hét niks te beteikenen nicht,” zegt Janssen: “zoaken goan veur. En hoe geet ’t oe man, en hoe moaken ’t de kienders?”Onder het zetten en schenken van een kopje koffie verhaalt mevrouw al wat de neef verlangt te weten, en onderzoekt hoe “u” tot zoo’n reis heeft kunnen besluiten, en wat nu eigenlijk uw plannen zijn.’En buutenkans in den olie, en ’t gezoanik van Sanne-Kee, dat ie nou is goan most, hadden Janssen doen rezelevieren um Holland dan ook is te bekieken: “Bof, recht uut noar Den Hoag,” besluit hij: “’k meinde nêf en nicht Middelnes zullen mien wel zeggen, hoe ’k ’t beste goan en wa’k ’r zien mot. Alêvelhier, hei’j vroeger gezeid, was ’t meeste te kieken: en zie—nou mot gelluu mien dan de weg moar is wiezen.”Mevrouw gevoelt bepaald iets draaierigs, en verzekert na een onbeduidend discours over het smeren van een boterhammetje, en de duurte van “die boter!” dat ze maar zeer zelden uitgaat; dat zij ijselijk veel last van hoofdpijnen en Van Middelnesse het tegenwoordig erg druk op ’t bureau heeft, terwijl zij er bijvoegt, dat Charles met al zijne lastpostjes, ohé, haast geen oogenblik vrij is; en—schouder ophalende—dat er, ja, een museum.... maar anders in Den Haag toch weinig te zien valt.Heer! dat loatste kan Janssen zich niet begriepen; en—als zijn nicht hem verder verhaalt, dat zij het alleraangenaamst zou vinden indien “u” bij ons bleef logeeren, maar dat zij heusch niet weet waar ze u een slaapplaats zal aanwijzen—behalve op een naar zoldervertrekje; dan denkt Janssen: “Hè’k van z’n lêven: ’en huus as ’en kark!Ten slotte, bij het beleefde aanbod der nicht, dat “u” toch in alle geval dezen middag moet blijven eten, maar—heel eenvoudig, doodeenvoudig! want, entre-nous, dat zij, na zekere financiëele omstandigheden genoodzaakt zijn om zuinig, zeer zuinig te leven.... zegt Janssen: “Wel, wel!” en denkt aan ’t briefje van Mr. Paulet, aan fezanten en aan kapoenen.“As’k oe overlast doei dan kan ’k wel in ’en logement goa-gaan,” is zijn antwoord; maar:“Heusch niet; neen heusch niet!”Tot aan de thuiskomst van mijnheer Van Middelnesse geniet Janssen het fraaie uitzicht op het binnenplaatsje der residentie, en bovendien het gezelschap der nicht die,—wanneer Janssen van het dorp spreekt, waar zij haar vroegste kinderjaren heeft gesleten, en dat haars vaders eerste plaats geweest is,—daarvoor vrij wat minder sympathie aan den dag legt dan drie jaar geleden toen zij het lieve dagje er doorbracht. Ook de kinderen, die niet school gaan, hebben den Betuwnaar eenige oogenblikken hun bijzijn geschonken. Hun mama heeft met een stoute vermijding van het woordjeneef, de lieve bleekneusjes, die keken alsof ze vies van dien man waren, gelast om hem te vragen: “hoe vaart u?” en om eens gauw een handje te geven.Emieltje heeft “ajakkes” gezegd, en Lieze heeft gehoorzaamd maar is met een fluisterend “bah hoe ruw!” spoedig teruggeloopen, terwijl de beide andere spruiten zoo in ’t oog loopend om “de gekkepraat” van dien man hebben gelachen, dat mama sito den aftocht bevolen heeft.De Haagsche neef is thuis gekomen—erg laat;—(hij had op ’t bureau een knipbriefje van mevrouw ontvangen). Waarlijk op ’t eerste abord weet hij niette.... wie hij ’t plezier heeft vanne.... Ah zoo, ja juist! ja—ja wel: ’t is al lang geleden, maar, hij herinnert zich toch dat hij met zijn vrouw—toen ze zoo graag haar geboorteplaats wilde bezoeken, eens een achtermiddagje bij “u” heeft doorgebracht. Hij vindt het recht vriendelijk dat “u” de moeite heeft genomen van hier een bezoek te brengen, en dat.... dat het regenachtig weer blijft; enne wáár of “u” gelogeerd is? maar—dat “u” toch stellig moet blijven eten à la fortune du pot; wel zeker, wel zeker!Voor de kinderen wordt het een feestdag. Mama heeft goedgevonden dat ze alleen op de kinderkamer zullen eten. Sientje krijgt de handen ruim, want mevrouw heeft gezegd: “Sientje ’k zal zelve wel dekken, omdat mijnheer met dien man iets praten moet.”’t Geen er echter tusschen dien man en mijnheer wordt verhandeld is van zeer weinig belang, want mijnheer handelt bijna uitsluitend over het weinig belangrijke dat de residentie bezienswaardig oplevert.“Moar de standbeelden van Willem de Zwieger te peerd en te voet?” meent Janssen.“Ja—ah ja! die zijn niet onaardig,” zegt Van Middelnesse: “ja, die moet u zien;” en mijnheer heeft een allerliest plan geformeerd. Ziet u, morgen is hij den geheelen dag—letterlijk den geheelen dag—bezet; hoe gaarne ook, hij zou “u” nietkunnenvergezellen, maar straks, na ’t eten, tegen den avond, dan zal hij ’t genoegen hebben om de stad eens met “u” rond te gaan: ’t is dan, met het gaslicht, alleraardigst op straat, en de standbeelden ziet men evengoed als bij dag.“Komaan,” vervolgt de gastheer, nadat hij even voor ’t venster gestaan en—trommelende met zijn blanke vingers op een der ruiten—van mevrouw eenige fluisterende woorden heeft opgevangen: “komaan, u moest in elk geval dezen nacht maar onder ons dak blijven; mijn avond wijd ik u gaarne, en morgen.... morgen ziet u”—peinzende—“morgen heb ik misschien wel iemand, die u—och, voor een bagatel, den weg zal wijzen. Ik voor mij—ja, ’t is ook waar, Emilie—overmorgen vroeg moet ik absoluut—absoluut naar Amsterdam.”Ze woaren wel wat vremd en stief die minsen, redeneerde Janssen bij zich zelven, moar, ze wouen toch doen wat ze kosten; ’t was ook wat straf om zoo moar oan te kommen:zijhadden indertiedgeschreven. Zie, ze kosten ook niet ruuken, dat hij plan had um’ en dag of drie te blieven. Sanne-Kee hieuw van verrassings, moar, ieder mins deed dat zoo niet. Um nêf en nicht nou veur ’t heufd te stooten en nog ’ens van ’t logement te sprêken, neen, dat goeng niet; ze woaren toch vrindelik; dat briefke van die Pauletkos wel ’en oud briefke wêzen; dag of datum had ’r niet opgestoan.“Nou nêf en nicht, dan neem ik de bretaliteit um van oe oanbod gebruu-bruik te maken,” spreekt Janssen, “en as ’k oe niet genier dan za’k ’r moar rond veur uutkommen da’k ’r mergen nacht nog oan wou knoopen, um overmergen—jong dat treft oarig—met ou soam noar Amsterdam te goan!”“O.... o.... wel zeker!” zegt de Haagsche neef, terwijl hij vreeselijk hard zijn neus snuit, en zijn echtgenoote kan, terwijl ze haastig naar buiten ziet, om ’t fatale, een glimlach niet weerhouden.Janssen had wel ’en drupke bitter gelust—moar ... da’s zeker niet Hoags.Heusch, mevrouw heeft woord gehouden: er is geen de minste omslag met het eten gemaakt—al was ’thaarook inderdaad wat schriel voorgekomen en gevoelde zij vis-à-vis dien gullen man iets verlegens—Charles had ’t zoo gewild, en Charles..... Charles mocht ook geen last van haar bourgeoise familie hebben.Mijnheer gaat zelf om wijn te halen, keert met een flesch terug, ontkurkt hem en schenkt:“Heer, Emilie, nu heb je bier in plaats van wijn uitgezet.”“Bier! hemel, en neef zal liever wijn drinken; maar anders, dit bier....”Och neen, Janssen is er best mee te vrêje—aldat ’r ook veur geen cent kerrazie in dat bier zit, en dat ie, as den brouwerhumzu’k bier leverde, zou zeggen: drink gij dat eiges.Dat de moagen van nêf en nicht in de verloopen drie joar zin ingekrompen, dát geleuft ie veur vast. Munjesmoat, de schottels zin lêg, en, nêf zeit nog wel, dat ie “veel heeft gegeten.”Na ’t diner wordt de Betuwnaar verzocht om mee naar mijnheers kamer een sigaar te gaan rooken; men behoeft dan niet bij ’t tafelafnemen te zitten—gegeneerd met zoo’n meid!“Goed nêf!” zegt Janssen, alschoon ie verlangt om is buuten te kommen.En op mijnheers kamer rooken en praten de neven, en de Haagsche neef vindt het denkbeeld wel alleraangenaamst om overmorgen samen te reizen, doch geeft ernstig in overweging, of het niet veel geschikter zou zijn, dat u—altied u—dat u van hier op Rotterdam ging, om en passant de interessante plaatsjes Delft en Schiedam te bezoeken: “Delft, o Delft! daar heb je al je historische herinneringen, tot de trap toe waar Prins Willem de Eerste....”“Joawel, zooveul as deur Baltesar Gerards van kant is gemoa.... maakt,” vult Janssen aan. “Krek zoo, dus zou ie meinen da’k erst Delft most nemen....?”“Zeker! heel zeker!” En Van Middelnesse ontwerpt inderdaad een zeer goed reisplan,—doch Scheveningen, Scheveningen vergeet hij!“Moar ’k wou ook dezeezien,” herinnert de Betuwnaar,“Da’s waar, da’s waar ook!” Welnu, de cicerone, die Janssen morgen zal geleiden, moet hem ook naar de zee vergezellen. “Ziet u, eerst ’t museum; daarna ’t paleis; dán Scheveningen,—u zoudt er kunnen eten, desnoods; dán weerom; het kanaal; ’t bosch; deoranjezaal; enfin, dan is u ’s avonds weer thuis, kunt rustig uitslapen en den volgenden morgen met frisschen moed per eersten trein naar Delft!”Janssen vindt het erg spietig dat nêf ’t mergen zoo druk hét—moar, ’t is nou niet anders; en nÚ—nu de lantaarnopstekers juist hunne ronde beginnen om de in schemer gehulde stad te verlichten, nu zegt Janssen: “Hê joa!” went Middelnes hét den veurslag gedoan, um nou moar is op te stappen.”In de gang gekomen ontvangt de heer des huizes van het loopmeisje de tijding, dat zij de juffrouwen Lamfer—waar nooit belet voor is—heeft binnengelaten. Van Middelnesse had reeds zijn hand aan den deurknop geslagen om even te zeggen dat zij uitgingen, doch, haastig, alsof hij zich brandde, trekt hij de hand weer terug, en fluistert den neef in het oor:“O foei! dan kwamen wij in ’t geheel niet de deur uit. Kom maar, eer men ons hoort.”“Allo maar,” zegt Janssen, en volgt den neef buiten de woning en—bezichtigt Den Haag bij gaslicht, terwijl zijn voorname geleider, met een avondhoed, die hem diep op de oogen drukt, zorgvuldig de drukke straten vermijdt, omdat—omdat er haast geen doorkomen aan is.V.Drie slaapvertrekken.De avond is voorbij. De klepperman roept: “Elf hèt de klok!”Mijnheer Van Middelnesse ligt in ’t groote ledikant. Mevrouw zet papiljotten.“’t Is onaangenaam, recht onaangenaam, zulke familie!”“Maar hemel, Charles, hoe kan ik het helpen.”“Je hadt nooit op het dwaze denkbeeld moeten komen om zulke familie te bezoeken.”“Je bent immers mee geweest, en vondt ze toen allerliest lieve menschen.”“Gul, ja bespottelijk gul; maar dom—weetje dom, anders zou zoo’n man niet hier zijn gekomen.”“Ja, Charles, ’t spijt me.”“Als ie ’t in de hersens neemt om ook overmorgen te willen blijven, dan.... dan.... dan smijt ik hem de deur uit; of zie je, ik blijf in m’n bed liggen en kun jij met je lieve familie, alleen de partij houden en m’n jaardag vieren.”“Wees toch niet boos Charles, ’t is immers nietmijnschuld, ’t Is waar, Janssen had wijzer moeten zijn of althans zich een fatsoenlijkerkleeding aangeschaft en zich op ’t Hollandsch praten wat toegelegd moeten hebben. ’t Spijt me lieve, maar waarlijk ik kan het niet helpen, en zelfs ofschoon het mij hinderde—heb ik hem niets geanimeerd en zooveel mogelijk mijn best gedaan om hem voor kinderen en meiden onzichtbaar te houden.”“De heele buurt zal weten dat wij er klompenfamilie op nahouden.”“Neen Charles, zelfs de meiden weten het niet, want, Sientje kon niet begrijpen dat die man, zooals ze zeide, van nacht hier logeeren moest.”“En ’t is ook aan jou, Emilie, om te zorgen dat het geheim blijft!—Gelukkig! morgen gaat hij al vroeg op ’t pad om niet voor ’s namiddags terug te komen; dán naar mijn kamer en den volgenden dag, coute qui coute zal hij de reis weer aannemen.—’k Wou wel eens weten of Smits, dien wij van avond ontmoetten, mij herkend heeft. ’t Is een fatale positie. Er zijn standen in de maatschappij, Men moet zijn fatsoen toch.... bewaren. Zie.... je.... fatsoen....”Mijnheer geeuwt geweldig.Op een zeer nietig en pover gemeubileerd zoldervertrekje ontdoet zich de Betuwsche neef, bij ’t schijnsel van een olielichtje, van zijn Zondagsche kleeren. Janssen geeft weinig um proal of pracht, ’t kamerke is best genoeg; in die bedstee zal ie wel sloapen.Alschoon ’t hum hier bij nêf en nicht perjen niet mee is gevallen, zoo gleuft ie toch dat ze doen wat ze kunnen. Sanne Kee had ’r geen verstand af, moar—tegenwoordig hiewen de minsen d’r weinig af um zoo op ’t lief te worden gevallen; veural niet bij steelui; en kiek, nou hadden ze ’t nog iengeschikt dat ie logeeren kos; nêf was toch eiges met hum rondgewêst; ’en bietje stief, en arg munjes-moat moar anders....Janssen hoort gerucht; men komt de zoldertrap op. Twee personen naderen zijn kamertje.... neen, naast het zijne schijnt een ander vertrekje te wezen;—men gaat er binnen.Een vervaarlijk gegeeuw—zulk een waarbij de geeuwer zich schrikkelijk uitrekt—treft het oor van den logeergast, en de woorden volgen al geeuwende: “Hé, lekker naar bed!”Janssen houdt zich stil, want zie, dat was arg geheurig, krek asof ie d’r bij was. Zeker sliepen doar de meides, en was ’t ’en planken beschotje dat zien kamerken afschei.Onmiddellijk na de ontboezeming der geeuwster, klinkt het fluisterend—nochtans voor Janssen zoo duidelijk alsof hij er bij staat:“Je moet niet zoo hard praete; die man laeit hier naas, en ’t is zoo ’ehoorig.”“Nou,” klinkt het antwoord—dat nu insgelijks op fluisterenden toon wordt gegeven: “’k zou me voor zoo’n Gelderschen ham ook zeneeren! In ieder geval wed ik dat ie al ronkt as ’en os.”“Heb jij ’ewete dat onze lauï van zoo min benne?” fluistert het kindermeisje.“Neen, maar ze willen ’t niet weten,” zegt Sientje: “eigenlijk kan je ’t wel zien.”“Jae,” herneemt de jongste; “want van meet af heb ik ezaid dat mijnheer zoo op den blikslaeger bij ons in Schevelinge laijkt.”—“Ben je gek!”—“Neen, en nou wil ik den blikslaeger toch raeis vraege of die famielje van mijnheer is. Haij dáér is ’n aeige neef.”“Ze mosten zich schamen!” oordeelt de oudere dienstbode, maar voegt er ook bij: “nou dat doen ze ook niet zuinig; toen domenie kwam van morgen, toen was ze met neefje gevlogen, nog eer dat dominie ’en voet binnen de koamer had.”“Ze waere bang dat wellaui ’oore zouwe dat haij zeneefennichtnoemt, maer ’k ’ep ’t tweemael ’ehoord; en dat zaeit ie zoo gek, hê hê,nêfzaeit ie,” lacht het meisje.De oudste lacht harder.“Stil toch,” zegt de jongere.“Wat kan ’t mijn schelen!” herneemt de oudste: “dan hadden ze hun mooiennefmaar op de lozeerkamer moeten leggen; maar zie je, die hadden ze kwazie niet. Mevrouw wou me maer wijs maken, dat ’t ’en boer was daar ze vroeger altijd de boter van kregen, en die z’n schaapjes op droge had; ze wou dien man, zei ze, de kosten van ’en lozement sparen en had ’m daarom het kamertje gegeven.”“’t Is al ’t minste wat je ebbe kan, zoo’n Geldersche boer!” zegt de kleine, “en z’n praete! je ebt nooit zoo’n aekelig praete ’ehoord!—Waer is me mus?—O, dankie.”Na een oogenblik van stilte: “’t Zou wel aerdig weze as ie overmorge op mijnheers jaerdag bleef; jae, ’k lachte me slap as ie aen de partaij moest zitten.”“Ze benne d’r wat bang voor, hoorie!” verzekert Sientje: “maar, toen ik van avond langs mijnheers kamer kwam, toen hoorde ik ook toevallig hoe hij hem beduidde dat ie overmorgen maar uitrukken moest; voor mijn part gaat hij al morgen, want, met z’n straathanden draagt ie emmers vol drek op de kleejen, en fooien, nou, daar lijkt ie wat naar!”Gegeeuw! Gestommel! ’t Verschuiven van een bedstee-gordijn! Gekraak; tweede gekraak!—“Nacht Aagchie!”—“Sientje slaep wel!”Stilte!Binnen Janssens vertrekje liggen de Zondagsche kleeren op een stoel; de eigenaar er van bergt zich zelf in een vochtige bedstee.VI.Den anderen dag.Nog maar even waren de echtelieden Van Middelnesse beneden, of ook de Geldersche neef treedt de ontbijtkamer binnen. Hij was al ’en poar uurkes opgewêst, en had moar vast ’en stroatje rondgeloopen.—Neen, al te best gesloapen had ie niet; moar anders—’t bed was goed gewêst.Joa wel, joa wel, Janssen docht ’r wel oan dat de man die ’m de weg zou wiezen, over ’en half uurke kommen zou. ’En klein stukske brood zou ie vatten, moar anders—honger had ie geen spier, en—en—heur is,hiehad gemeind dat ie bêter zou doen van nou moar afscheid te nemen: ’t was veul gemekkelikker dat ie, noa alles gezien te hebben, van oavend moar op de spoor noar Delft goeng zitten, zie dan was ie mergen inéns woar ie wêzen most, en gauwer weer thuus; zie, went hijverlangdetoch ook.Mijnheer de neef moest ook erkennen dat u eigenlijk zóó oneindig verstandiger deed, maar anders—dat ’t hem hoogst aangenaam zou geweest zijn, indien u ’t nachtje er aangeknoopt en ’t avondje nog—doodfamiljaar—“bij ons” had willen doorbrengen; in ieder geval moest u toch nog een boterhammetje nemen, men diende zich toch voor de reis te versterken; en mevrouw vindt alles precies als mijnheer, en gaat naar ’t buffet; krijgt een stukje komijne kaas en presenteert het den neef, maar:“Dank oe, neen dank oe.”De cicerone wacht in de gang.Het afscheid der wederzijdsche familie wordt binnenskamers recht hartelijk; Van Middelnesse zegt zelfs, dat hijneefeen goeje reis wenscht; mevrouw hoopt dat neef de familie wél terug zal vinden, en mijnheer voegt er nog bij:“Als u soms van plan mocht veranderen, ons huis staat voor u open, hoe langer hoe liever;—van de treinen dat weet u. Die waarmee u gaan wilt naar Delft is om kwartvoor achten....”“Dank oe wel ... kertier d’r over,” zegt Janssen: “’k hét ’en buultje segoaren gekocht en doar steet ’t allegoar op.”“Ah juist, precies, maar—altijd beter een kwartier te vroeg dan ’en halve minuut te laat,” meent Van Middelnesse.“Gezondheid! de vrede, en ’t beste met oe kienders!” wenscht Janssen nogmaals, en—hij stapt de gang in.’t Is zeer toevallig: Juist kwam Sientje de kamer voorbij.“Kom gij is hier, dern!” roept de vertrekkende logeergast, en, terwijl hij een gulden uit den zak haalt en die der naderbijkomendedeerne in de hand stopt, voegt bij haar fluisterend toe:“’t Is geen ham en geen os—loat oan oe kameroad moar is kieken, of ie op den bliksloager liekt.”Met een kleur als scharlaken, zegt Sientje: “Dank uwe wel!”Een laatst vaarwel wordt er tusschen de mannen gewisseld. Gelukkig! Janssen laat het “nêf” achterwege. Daar treedt hij met zijn geleider de straat op, en—terwijl de Gelderschman op ’t vragen van den vreemdelingen-bloedzuiger kortweg bericht: “Noar ’t bosch en de zee!” wrijft Van Middelnesse zijn blanke handen; keert naar zijn eega terug, en zegt vol verrukking:“Boven verwachting! ’t Is alsof me een steen van het hart is gevallen.”“Ja, ik dacht stellig dat hij ten minste van avond terug zou komen,” is ’t antwoord van mevrouw, en ze voegt er nog bij: “’t Deed me erg veel pleizier Charles, dat je den goejen man nog zoo’n beetje animeerde. Dag lieve!”Emilie geeft Charles een zoen.“Hoor eens,” herneemt de “lieve” die zich gaarne den zoen laat welgevallen, den zoen, die hem verzekert dat hij wél heeft gehandeld: “hoor eens, er zijn standen Emilie; familie of geen familie, zooveel men vermag moet men zijn stand bewaren, en men gooit hem al aanstonds te grabbel door zulke menschen in zijn huis te ontvangen;ikzeg Emilie, daar zijn standen in de wereld, en, eenmaal op deze hoogte, behoort men zich niet te verlagen.”Juist! er zijn standen in de wereld en men behoort zich niet teverlagen....VII.Maar.Ruim een jaar nadat Janssen van zijn uitstapje te huis is gekomen, en aan zijn Sanne een weinig anders dan van ’t grootsche der zee heeft verhaald, met de bijvoeging alleen, dat ie niet kan begriepen, hoe ’en mins die dukkels de groote zee ziet, kleingeistig kan wêzen,—ruim een jaar na die thuiskomst, ontvangt de Betuwnaar tegen den avond een brief van den volgenden inhoud:Zeer Waarde en Hooggeachte Neef!Terwijl wij ons steeds met het meeste genoegen den dag onzer eerste kennismaking herinneren, en ons met niet minder genoegen uw aangenaam bezoek ten onzent te binnen brengen, betreuren wij het inderdaaddat wij niet nogmaals de voldoening mochten hebben om u in onze woning te ontvangen. Hoe bijzonder uw komst ons op zich zelf ook verblijden zou, wij moeten u echter ronduit verklaren, dat wij niet in staat zouden zijn, om u een voegzaam nachtleger aan te bieden. Weet, zeer waarde Neef, dat wij sedert ons laatste samenzijn een andere en veel kleinere woning hebben betrokken. Een samenloop van omstandigheden—inzonderheid door de u bekende, laatste, en algemeene financieele crisis veroorzaakt,—deed ons besluiten om tot deze en meer andere bezuinigingen over te gaan. De schrikbarende daling der effecten waarop ik vertrouwde, en tot aankoop waarvan ik zekere gelden gebruikt had, brengen mij zelfs in dezen oogenblik in de bitterste verlegenheid. Zeer ongaarne zoude ik mij in dezen, tot iemand anders dan tot u wenden, die, behalve de familiebetrekking, waarin u tot mijne vrouw staat, ons de bewijzen uwer sympathie zoo dikwijls en op het duidelijkst hebt geschonken. Ik neem dan de vrijheid, zeer Geachte Neef, om u beleefdelijk maar dringend te verzoeken, mij de som van tweeduizend vier honderd gulden tegen een, door U te bedingen interest te willen leenen en zoo mogelijk binnen drie dagen toe te zenden. De eer en het geluk mijner familie hangen in deze van uwe beschikking af. Stel mij wat ik u bidden mag niet te leur; verblijd mij met de toezending van de gelden, en geloof dat ik altijd zal blijven Hooggeachte Neef!Uw zeer Dw. Dr. en Neef,C. Van Middelnesse.’s Hage, 3 Nov. 18..PS. Verzoeke onze hartelijke groeten aan uw waarde echtgenoote, onze nicht, en uw lieve kinderen.En de Geldersche neef—hij ging is kuieren; en ’t goeng krek in zien borst asof ’r twee oan ’t kibbelen woaren; neen—joa—neen—joa!Toen Janssen thuus kwiem vond moeder dat ie stil was.Véur ’t noar bed goan las ie ’en kapittel uut den Biebel. ’s Nachts sliep ie gerust; en ’s anderdoags—toen sloot ie twee pampierkes van duuzend, en vier van honderd in ’en brief, en schreef ’r de woorden bij:“Met groete.—Verzoeke kwitantie.—In effect speculeere is gevaarlijk. In groote haast.Uw Dw. Dienaar,G. Janssen.B. 4 Nov. 18..Zoo deed de Betuwsche Neef. En Van Middelnesse—hij lachte toen hij die uitkomst ontving. En zijn gade, ach, ze kreeg zoo’n vreeselijke hoofdpijn dat zij inderdaad werk had om haar oogennaar bovente slaan.

I.Een Haagsche familie op reis.Wij hebben het genoegen u mijnheer en mevrouw Van Middelnesse voor te stellen.Zooals gij ziet, mijnheer is ’en net, klein en mager persoontje met zeer gedistingeerde manieren; zijn haren en kleine bakkebaarden krullen zeer fraai, en zijne handen mogen aristocratisch blank genoemd worden. Op straat draagt mijnheer altijd gekleurde glacés. ZE. heeft een “wezenlijk allerlieste” betrekking bij Financiën; van zich zelven heeft hijooknog een weinigje; somwijlen doet hij eens een kleinigheidje in de effecten...enfin; en, van mevrouws kant... enfin, enfin!Nietwaar, charmant wonen in den Haag, vooral dicht bij ’t Bosch; ’s zomers heel plezierig; maar ook een mooie tuin, allerliest! allerliest!Mevrouw Van Middelnesse geboren Zilver is wezenlijk een bekoorlijk vrouwtje. Ofschoon een beetje kleiner dan mijnheer, heeft zij toch meer voorkomen. In haar kring—zeer gedistingeerd—ofschoon in de hofstad misschien van den vierden rang—heet zij een knappe vrouw, en vooral mag zij dat heeten, wanneer men in aanmerking neemt dat zij gedurende haar twaalfjarig huwelijksleven, aan mijnheer Van Middelnesse zes Middelnesjes heeft geschonken!! Allerliefst lieve kinderen, drie jongetjes en drie meisjes.Gij ziet het, “mijnheer en mevrouw zijn reisvaardig.” Het jongste der kinderen is bijna twee jaren oud, en zonder bezwaar heeft mevrouw dus aan den wensch van haar “lieve” gehoor kunnen geven om eens met hem een heel klein toertje te maken naar Cleve, en Keulen, en den Drachenfels, en dan door Gelderland terug.Wij verzekeren u: voor de kinderen is goed gezorgd; de drie jongsten gaan naar Grootma Van Middelnesse op de Prinsengracht, en de drie oudsten blijven met de zeer vertrouwde gouvernante-bonne,benevens een uitmuntend dienstboden-personeel in de ouderlijke woning aan den Boschkant.Het portier der vigilante wordt door den huisknecht zachtjes toegedaan, twee van de kinderen huilen—omdat ze niet mee mogen: mevrouw huilt ook—omdat zeweg heeft gewild, en kijkt nog eenige malen door ’t achterglaasje zonder evenwel van hare liefjes iets te zien. De huisknecht keert met de meiden in de keuken terug; pakt Saar, de dikke, die “schei uit” zegt; drukt Lien, ’t fijne nufje, die “foei” zegt, een zoen in den hals: sprint boven op de tafel, en roept: “’t Hek van den dam!Saar,flensies van avond!” en Saar zegt: “Stil maar, je zult ’t goed bij me hebben,” en Lien krijgt weer ’n zoen en zegt: “Malle jongen, loop heen!”O heer! zult u zeggen.Neen, och neen, laat de echtelieden stilletjes reizen; ze zeggen in de keuken niets meer dan ’t geen mijnheer en mevrouw zoo dikwijls gezegd hebben: “Je wilt wel eens vrij wezen.”’t Is ons voornemen niet om het echtpaar op hun “tocht doorDuitschland!”—zooals mijnheer zegt—te vergezellen. Wij verhalen alleen dat ZE., onder het bestijgen van den Drachenfels, glimlachend verklaarde, dat men op reis zoo heelemaal sans gêne wordt, want kijk, dat hij zóó maar, met zijn bloote handen, op den ezel zit.De stoomboot, die het echtpaar naar Nederlandschen bodem terugvoert, nadert Gelderlands hoofdstad.“Mijnheer en mevrouw Van Middelnesse zitten bovenop, onder het zeil, en drinken om zeven uren in plaats van thee een kopje koffie,—nog zoo Duitsch!“Waar ligt dan dat B. toch....?” vraagt mijnheer met een gelaatsuitdrukking alsof hij zich de kantoorkaart van het Koninkrijk der Nederlanden in haar volle grootte voor den geest haalt.“B., wel op den weg naar Nijmegen, in de Betuw,” antwoordt mevrouw: “zoo’n beetje ter zijde. We kunnen dan een rijtuig nemen. Och, en je zult ze eenijselijkmee vergulden. Papa placht indertijd zooveel met hem op te hebben; ik weet wel toen was hij zoo’n jongen van een jaar of twintig, en pa zei altijd:Cousin.”“Maar—hij bestond je toch niet in den bloede?”“Dat is te zeggen—neen—of eigenlijk ja, nog zoo’n beetje: zijn vader was een halve broer van mama.”“Zoo, dan toch ’en halve; je zegt ’en kruidenierszaak, nietwaar?”“Ja, maar heel in ’t groot, en land en vee; en boter en ’en kaasmakerij! Ma had altijd haar boter van neef; ook later toen pa al van daar naar Utrecht beroepen was.”“Nu, wat mij betreft ’t kan me niet schelen,” herneemt de man, doch, nadat hij langzaam zijn koffie heeft opgeslurpt voegt hij er bij: “Maar—je hadt mij nooit gezegd dat die neef Janssen ookkruidenieris.”Mevrouw krijgt een kleurtje en antwoordt:“Toch heusch niet expres; maar schatje, zijn haas en patrijsjessmaakten je elk jaarbijzonder; waarlijk, ’t is een goed mensch! En B., zie je, ik ben er geboren, ’t was pa’s eerste gemeente, en—ik heb er nog zwak voor.”Onder het zeil der stoomboot werd de zaak verder bepraat. Na in Arnhems omstreken de “mooie partijen” te hebben bezichtigd, zou men neef Janssen te B. een bezoek brengen. Mijnheer schreef, het volgende briefje, dat bij aankomst te Arnhem terstond op de post zou besteld worden:Zeer Geachte Heer en Neef!Aangezien wij ons, na een Duitsch reisje, nog eenige dagen in deze environs denken op te houden, zoo wenschten wij u en uwe geëerde familie een bezoek te brengen. Indien u zulks convenieert wilden wij daaraan gaarne Donderdag e. k. gevolg geven. Intusschen moet u zulks niet in het minste derangeeren:allessans gêne.In de hoop u alzoo geen belet te doen, noeme mij met de meeste hoogachting, na minzame groete,Zeer geachte Heer en Neef!Uw zeer Dw. Dienaar en NeefC. Van Middelnesse.Arnhem, Hotel:Le Soleil.Maandag.Toen de echtelieden den anderen dag van een rijtoertje in hun logement terugkeerden, werd hun door den portier met den sleutel van hun No., een franco brief overhandigd. Die brief luidde als volgt:Geachte Heer en Neef!Het zal zoowel voor mijn als voor mijn goeje wijf een groote eer zijn de familie eens hier bij ons in B. te zien. Het treft nog al bijzonder goed op Donderdag want Vrijdags gaai ik geregileerd naar Arnhem met de markt, en Sanne-kee zegt ook, dat het goed komt van wegens dat we juist een groote ham op schotel hebben, en van complimenten zijn we niet thuis, hoor. Na de vrindelijke complimenten en ook van Sanne-kee aan Mevrouw onze nicht, verblijve Uw Dienstvaardige Heer en Neef:G. Janssenen echtgenoote.P. s. In haast.B., den 8 Julij 18..Toen mijnheer Van Middelnesse over den schouder van zijn echtgenoote heen den brief had gelezen, zag de laatste toevallig in den spiegel dat ZE. glimlachte, waarom ze goelijk aanmerkte: “Zie je—in haast, maar anders een mooie letter, precies als op de adressenwanneer hijdenhaas en de patrijzen zendt.”

Wij hebben het genoegen u mijnheer en mevrouw Van Middelnesse voor te stellen.

Zooals gij ziet, mijnheer is ’en net, klein en mager persoontje met zeer gedistingeerde manieren; zijn haren en kleine bakkebaarden krullen zeer fraai, en zijne handen mogen aristocratisch blank genoemd worden. Op straat draagt mijnheer altijd gekleurde glacés. ZE. heeft een “wezenlijk allerlieste” betrekking bij Financiën; van zich zelven heeft hijooknog een weinigje; somwijlen doet hij eens een kleinigheidje in de effecten...enfin; en, van mevrouws kant... enfin, enfin!

Nietwaar, charmant wonen in den Haag, vooral dicht bij ’t Bosch; ’s zomers heel plezierig; maar ook een mooie tuin, allerliest! allerliest!

Mevrouw Van Middelnesse geboren Zilver is wezenlijk een bekoorlijk vrouwtje. Ofschoon een beetje kleiner dan mijnheer, heeft zij toch meer voorkomen. In haar kring—zeer gedistingeerd—ofschoon in de hofstad misschien van den vierden rang—heet zij een knappe vrouw, en vooral mag zij dat heeten, wanneer men in aanmerking neemt dat zij gedurende haar twaalfjarig huwelijksleven, aan mijnheer Van Middelnesse zes Middelnesjes heeft geschonken!! Allerliefst lieve kinderen, drie jongetjes en drie meisjes.

Gij ziet het, “mijnheer en mevrouw zijn reisvaardig.” Het jongste der kinderen is bijna twee jaren oud, en zonder bezwaar heeft mevrouw dus aan den wensch van haar “lieve” gehoor kunnen geven om eens met hem een heel klein toertje te maken naar Cleve, en Keulen, en den Drachenfels, en dan door Gelderland terug.

Wij verzekeren u: voor de kinderen is goed gezorgd; de drie jongsten gaan naar Grootma Van Middelnesse op de Prinsengracht, en de drie oudsten blijven met de zeer vertrouwde gouvernante-bonne,benevens een uitmuntend dienstboden-personeel in de ouderlijke woning aan den Boschkant.

Het portier der vigilante wordt door den huisknecht zachtjes toegedaan, twee van de kinderen huilen—omdat ze niet mee mogen: mevrouw huilt ook—omdat zeweg heeft gewild, en kijkt nog eenige malen door ’t achterglaasje zonder evenwel van hare liefjes iets te zien. De huisknecht keert met de meiden in de keuken terug; pakt Saar, de dikke, die “schei uit” zegt; drukt Lien, ’t fijne nufje, die “foei” zegt, een zoen in den hals: sprint boven op de tafel, en roept: “’t Hek van den dam!Saar,flensies van avond!” en Saar zegt: “Stil maar, je zult ’t goed bij me hebben,” en Lien krijgt weer ’n zoen en zegt: “Malle jongen, loop heen!”

O heer! zult u zeggen.

Neen, och neen, laat de echtelieden stilletjes reizen; ze zeggen in de keuken niets meer dan ’t geen mijnheer en mevrouw zoo dikwijls gezegd hebben: “Je wilt wel eens vrij wezen.”

’t Is ons voornemen niet om het echtpaar op hun “tocht doorDuitschland!”—zooals mijnheer zegt—te vergezellen. Wij verhalen alleen dat ZE., onder het bestijgen van den Drachenfels, glimlachend verklaarde, dat men op reis zoo heelemaal sans gêne wordt, want kijk, dat hij zóó maar, met zijn bloote handen, op den ezel zit.

De stoomboot, die het echtpaar naar Nederlandschen bodem terugvoert, nadert Gelderlands hoofdstad.

“Mijnheer en mevrouw Van Middelnesse zitten bovenop, onder het zeil, en drinken om zeven uren in plaats van thee een kopje koffie,—nog zoo Duitsch!

“Waar ligt dan dat B. toch....?” vraagt mijnheer met een gelaatsuitdrukking alsof hij zich de kantoorkaart van het Koninkrijk der Nederlanden in haar volle grootte voor den geest haalt.

“B., wel op den weg naar Nijmegen, in de Betuw,” antwoordt mevrouw: “zoo’n beetje ter zijde. We kunnen dan een rijtuig nemen. Och, en je zult ze eenijselijkmee vergulden. Papa placht indertijd zooveel met hem op te hebben; ik weet wel toen was hij zoo’n jongen van een jaar of twintig, en pa zei altijd:Cousin.”

“Maar—hij bestond je toch niet in den bloede?”

“Dat is te zeggen—neen—of eigenlijk ja, nog zoo’n beetje: zijn vader was een halve broer van mama.”

“Zoo, dan toch ’en halve; je zegt ’en kruidenierszaak, nietwaar?”

“Ja, maar heel in ’t groot, en land en vee; en boter en ’en kaasmakerij! Ma had altijd haar boter van neef; ook later toen pa al van daar naar Utrecht beroepen was.”

“Nu, wat mij betreft ’t kan me niet schelen,” herneemt de man, doch, nadat hij langzaam zijn koffie heeft opgeslurpt voegt hij er bij: “Maar—je hadt mij nooit gezegd dat die neef Janssen ookkruidenieris.”

Mevrouw krijgt een kleurtje en antwoordt:

“Toch heusch niet expres; maar schatje, zijn haas en patrijsjessmaakten je elk jaarbijzonder; waarlijk, ’t is een goed mensch! En B., zie je, ik ben er geboren, ’t was pa’s eerste gemeente, en—ik heb er nog zwak voor.”

Onder het zeil der stoomboot werd de zaak verder bepraat. Na in Arnhems omstreken de “mooie partijen” te hebben bezichtigd, zou men neef Janssen te B. een bezoek brengen. Mijnheer schreef, het volgende briefje, dat bij aankomst te Arnhem terstond op de post zou besteld worden:

Zeer Geachte Heer en Neef!Aangezien wij ons, na een Duitsch reisje, nog eenige dagen in deze environs denken op te houden, zoo wenschten wij u en uwe geëerde familie een bezoek te brengen. Indien u zulks convenieert wilden wij daaraan gaarne Donderdag e. k. gevolg geven. Intusschen moet u zulks niet in het minste derangeeren:allessans gêne.In de hoop u alzoo geen belet te doen, noeme mij met de meeste hoogachting, na minzame groete,Zeer geachte Heer en Neef!Uw zeer Dw. Dienaar en NeefC. Van Middelnesse.Arnhem, Hotel:Le Soleil.Maandag.

Zeer Geachte Heer en Neef!

Aangezien wij ons, na een Duitsch reisje, nog eenige dagen in deze environs denken op te houden, zoo wenschten wij u en uwe geëerde familie een bezoek te brengen. Indien u zulks convenieert wilden wij daaraan gaarne Donderdag e. k. gevolg geven. Intusschen moet u zulks niet in het minste derangeeren:allessans gêne.

In de hoop u alzoo geen belet te doen, noeme mij met de meeste hoogachting, na minzame groete,

Zeer geachte Heer en Neef!

Uw zeer Dw. Dienaar en NeefC. Van Middelnesse.

Arnhem, Hotel:Le Soleil.Maandag.

Toen de echtelieden den anderen dag van een rijtoertje in hun logement terugkeerden, werd hun door den portier met den sleutel van hun No., een franco brief overhandigd. Die brief luidde als volgt:

Geachte Heer en Neef!Het zal zoowel voor mijn als voor mijn goeje wijf een groote eer zijn de familie eens hier bij ons in B. te zien. Het treft nog al bijzonder goed op Donderdag want Vrijdags gaai ik geregileerd naar Arnhem met de markt, en Sanne-kee zegt ook, dat het goed komt van wegens dat we juist een groote ham op schotel hebben, en van complimenten zijn we niet thuis, hoor. Na de vrindelijke complimenten en ook van Sanne-kee aan Mevrouw onze nicht, verblijve Uw Dienstvaardige Heer en Neef:G. Janssenen echtgenoote.P. s. In haast.B., den 8 Julij 18..

Geachte Heer en Neef!

Het zal zoowel voor mijn als voor mijn goeje wijf een groote eer zijn de familie eens hier bij ons in B. te zien. Het treft nog al bijzonder goed op Donderdag want Vrijdags gaai ik geregileerd naar Arnhem met de markt, en Sanne-kee zegt ook, dat het goed komt van wegens dat we juist een groote ham op schotel hebben, en van complimenten zijn we niet thuis, hoor. Na de vrindelijke complimenten en ook van Sanne-kee aan Mevrouw onze nicht, verblijve Uw Dienstvaardige Heer en Neef:

G. Janssenen echtgenoote.P. s. In haast.

B., den 8 Julij 18..

Toen mijnheer Van Middelnesse over den schouder van zijn echtgenoote heen den brief had gelezen, zag de laatste toevallig in den spiegel dat ZE. glimlachte, waarom ze goelijk aanmerkte: “Zie je—in haast, maar anders een mooie letter, precies als op de adressenwanneer hijdenhaas en de patrijzen zendt.”

II.Bij den Gelderschen neef.Na een “allerliesten rit” over den breeden dijk van Arnhem op Nijmegen, en vervolgens zijwaarts af over een flinken grindweg, bereiken de echtelieden Van Middelnesse tegen den namiddag het dorpje B., waar de jeugd, die juist naar de middagschool gaat, het mooie rijtuig aangaapt, het voor een groot deel begeleidt, en op de vraag van den koetsier: waar mijnheer Janssen woont? zonder te antwoorden lacht en goochelt; elkaar naar voren duwt; den een den ander op den rug springt, totdat er eindelijk een is, die, na de herhaling van de vraag, met den vinger wijzende het bescheid geeft: “Gunds achter ’t huus van Nol Peters.”In weerwil van deze niet zeer volledige aanduiding, bereikt de barouchette eindelijk de woning van den grossier-kruidenier-wethouder-vetweijer Janssen, van den vierkanten man met het rondroode aangezicht, die, terwijl hij de pet van zijn hoofd licht, het portier opent, en met een: “Welkom nêf en nicht, bezonder mooi weertje harrejennig!” mijnheer en mevrouw Van Middelnesse in het uitstappen behulpzaam is.De schooljeugd blijft het “groote spul” aankijken, en, nadat die “heer met de mavrouw” binnen den winkel zijn, volgen zij nog een eindweegs de barouchette, waarvan de koetsier door Janssen met de woorden is ingelicht: “Voar ie moar ’t hekke in, kameroad; achter oan de schuur; ’k Hèt beste kleever op dêl.”Weinige minuten later zitten de voorname gasten vis-à-vis hun Geldersche verwanten in de pronkkamer der laatsten.’t Is er waarlijk zoo min niet. Mevrouw ziet het met welgevallen. Mijnheer maakt bij zich zelven de reflectie dat het hier toch inderdaad ijselijk bourgeois is, terwijl de vrouw van Janssen—een gulle, welgevormde, gezonde Juffer-boerin—voor deze gelegenheid van boven tot beneden in ’t zondagspak, en vuurrood van de eere, die haar en haar huis weervaart—gedurig,ja ja, zegt, en dat de femilie ’t moar veur lief moet nemen, met de betuiging alweder, dat ’t mooi weertje is. Mevrouw Van Middelnesse van hare zijde verzekert dat zij het wezenlijk allerliest vindt, om haar en haar man zoo af te wachten, en dat ze blij is nu eens kennis te kunnen maken, en—dat de juffrouw....nichtwil ze zeggen ook kindertjes heeft, nietwaar?vierals ze zich wel herinnert?Juffrouw Janssen, die aan haar echtvriend plechtig heeft moeten beloven om zooveel mogelijk goed Hollandsch te spreken—en dat ook reeds in praktijk heeft gebracht—roept in ’t volle besef van. haar moederwaarde:“Wátmein ievier, mins? mins, ’k hêt ’rzeuven!”Mevrouw Van Middelnesse is door dien uitval een weinig verschrikt,en haar verbazing is bijzonder natuurlijk; trouwenszijheeft er zes, en, waar twee vrouwen met haar beiden dertien kinderen bezitten, daar ontbreekt het niet licht aan discours. Het kroost der gastvrouw is naar school; de twee kleinsten—sloapen ’en bietje.Neef Janssen, die intusschen wil toonen dat hij zijn wereld zoowel als zijn Hollandsch verstaat, trekt een blaadje waarop zich twee karafjes en vier glazen bevinden, naar zich toe, en terwijl hij het eene karafje vat, zegt hij tot den Hollandschen neef:“Lust uwe dat ook in Den Haag? Zuivere bitter! Prebier ’t moar is.”Van Middelnesse bedankt: hij bedankt wezenlijk; heusch, hij vindt het allerliest, maar hij drinkt nooit iets,nooit!“Dan zou’k oe man niet wezen,” zegt de Betuwnaar; “we hebben hier af en toe ’en drupke van noode; uwe mot niet noar mien kijke: ik neem ’t altijd tien minuten véur ’t êten, en wellui voor ons, we hebben ’t êten al achter de knoopen.”“Och kom....” zegt de Hollandsche neef die iets leegs gevoelt, en zich toch meent te herinneren, van een “ham” in den brief te hebben gelezen.“Kee sting er op dat we wachten zouen tot gelluu.... uwe d’r waren,” herneemt Janssen, die ’en heele toer met zijn Hollandsch heeft omdat hij ’t ook nooit meer sprak, alleen slechts wanneer hij in den jachttijd op ’t kastêl at: “maar,” vervolgt hij: “ik zei, loauwe stil onze gang goan:—’t was met de kinders, zie je—dan kuwwe best op z’n Hollandsch nog êns éten. Vader placht altied te zeggen: êt zooveul da’j van veur af aan weer beginnen kunt.”“Ah juist!” zegt de heer Van Middelnesse: “Maar ’t is waarlijk al te veel moeite voor.... voor....re mevrouw....”“Mein ie Kee....!” vatt Janssen haastig in: “jufferas te blief, of nicht; wemevrouwenhier niet; allinnig op ’t kastêl.”“Ja juist,nichtwil ik zeggen,” hervat de Hagenaar—en tot zijn gade: “Nietwaar Emilie, dat is waarlijk al te vriendelijk om vooronsnóg eens diner te houden, heusch, we hadden geen behoefte. We hebben te E. nog een broodje gebruikt!”“O hé ja,” antwoordt de gade—die letterlijk rammelt: “u hadt datnietmoeten doen.”“Allemoal gekheid!”-roept Janssen, “a’j ’en stuk vlei.... vleesch op de vurk hebt, dan zu’j wel bieten: en lus je’t niet, óók goed, de jongens weten er weg mee.—Toe Kee, loop is noar de keuken, en zie of ze de eerdappels hoast goar hebben.”Kee had al lang naar de keuken gewild, en—loopt.—Bij afwezigheid zijner wederhelft, stelt Janssen al zijn Hollandsche welsprekendheid in ’t werk, om nicht tot het gebruiken van een glaasje dubbele annies te verlokken: “Goed voor de frissigheid,” betuigde Janssen: “’t was nog van de letste kroamhistorie: St. Jan ’en joar geleejen.”Mevrouw is tot Janssens blijdschap niet onverbiddelijk, en zelfs mijnheer—die heusch nooit iets drinkt—zit in ’t einde, evenalszijn wederhelft, met een ten boorde toe gevulden wijnroemer dubbele annies, vóór zich.Janssen zal dan—veur de gezelligheid—nog ’en klein drupke bitter nemen: “Nóg êns éten: nóg êns bitter!”Tijdens de afwezigheid der gastvrouw vernemen de echtelieden dat neef Janssen volstrekt van geen fratsen houdt; dat ie niet licht iets presentieren zal as ie ’t niet kwiet wil wêzen; dat ie graag hét dat ze hum Rijnsche wien schenken; dat ie ’en afgestamden hêkel oan achterbaksigheid hèt; en doarum Jan Taks—zien buurman, niet luchten of zien kan; Jan Taks heeft ze achter de mouw zitten.—Weet je,hier! mooie woorden, en knooien in ’t geniep.De echtelieden vernemen: dat hij—Janssen—onder de ersten van ’t derp wordt geteld, moar, dóárom ’t heu.... hoofd niet in den nek sleet: “Zie je, zelfs as ik minderman tegenkom, dan doei ik zoo” zegt de spreker, en hij licht de pet—die hij gewoon is ook binnenshuus op te houden—even van ’t hoofd: “moar,” vervolgt hij alweder: “wat niet warken wil, die hétden duuveloan Janssen gezien. Tegen de knappe arbeijer, doar zeg ik tegen,” en hij licht weder zijn pet op: “Kom binnen, zeg ik: goa zitten zeg ik, en we proaten as vrinden; zie je, ’en mins is ’en mins!”Nog verder vernemen mijnheer en mevrouw Van Middelnesse—die natuurlijk neef Janssens principes doorjawelsen dergelijken hebben gehuldigd—dat de Betuwnaar zes en veertig mergen land onder de ploeg hét, en zestien koeien en veertig ossen in de weies loopen; dat er achter ’t huus ’en groote karsenbongerd is, en dat de loate knappers net giesteren zouen geplukt wêzen, moar—dat ie gezeid had: we zullen ze loaten, dan kunnen nêf en nicht uut Den Hoag is zat en genogt éten.Geen tien minuten later ligt er een hagelwit, ofschoon wel wat krap laken door nicht Janssen zelve over de tafel gespreid. De huisvrouw heeft de diepe borden al tellend: da’s nêf, da’s nicht, da’s Janssen en da’s ikke, er mede op nedergezet; naast ieder bord links: ’en vurk, rechts: ’en lêpel. Aan ’t boveneinde der tafel legt ze nog een hoopje van ’t eerste, aan ’t benedeneinde een hoopje van ’t laatste soort zilver neer.Een bruinroode deerne in profond werkendags-gewaad, met den rooden halsdoek zeer luchtig over den boezem en verder onder den gestreept diemiten borstrok gespeld, treedt met een: G’en dag soam!” de kamer binnen, en zegt, terwijl ze een grooten ronden schotel midden op de tafel plaatst: “Hier hei’j de soep; z’is heit, heur!”“Doar hewwe ’t bloazen veur geleerd,” zegt Janssen, en tot de gasten: “Schuuf bij as te blieft.”De deerne is vertrokken; de gasten hebben zich nader bij de tafel gezet; Janssen drukt het binnenste van zijn pet tegen het aangezicht, en juffrouw Janssen doet haar oogen dicht en laat het hoofd op den linkerschouder zakken.Mijnheer Van Middelnesse legt de blanke hand tegen zijn voorhoofd en bedekt er ten halve zijn oogen mee; het linkeroog kanechter nog genoeg zien; en het ziet: dat mevrouw al biddende met haar fijn geborduurd zakdoekje haar bord afveegt, en, dat er een trek om haar mond speelt als of ze wil zeggen: “Foei ondeugd, je moest ook niet kijken.’De maaltijd neemt een aanvang. Janssen noodigt de gasten om zijn voorbeeld te volgen, en terwijl het Geldersche echtpaar met hun lepels de soep over den rand van den grooten schotel binnen hunne borden werkt....aarzelende Hagenaars; maar—volgen ten laatste inderdaad het gegeven voorbeeld.Janssen beweert bij ’t haastig opslorpen: dat die soep niks kienderachtig smoakt,—en terwijl hij ten tweedenmale zijn bord vult, voegt hij er bij: “Kee weet ’t wel, en wat mien belangt,ikheb gezeid: ze motten geen honger lieën, heur ie. Tast toe nêf en nicht, z’is verechtig niet schroal. Soep is moar buukvulling.”“O z’is keurig!” zegt mevrouw Van Middelnesse, ofschoon ze haar veel te vet vindt, maar toch, HE. had honger.“Délie! Délie!” betuigt mijnheer, en de verkwikkende spijze doet hem zóó’n goed dat hij waarlijk vrede metdat soort van menschenkrijgt, en—dan zoo vrij zal wezen nogtant soit peute nemen.Wij zullen het viertal rustig hun middagmaal laten gebruiken, Janssen even graag alsof het zijn eerste was. Na de soep verscheen er een groote bak, met kruimige dampende aardappels gevuld; daartegenover “flankte” de huisvrouw een dito schotel met groote boonen, die, zooals Janssen beweerde, geen zuigelingen woaren, maar: stonden in de moag! De groote ham van een “eigen slachts-verken” formeerde met een diepen bak, waarin zich aan groote dobbelsteenen gesneden en hard gebraden stukjes rundvleesch bevonden, benevens de gezegde schotels, die met de boonen en aardappels gevuld waren, een kring, in welks midden een groote sauskom was neergezet.Janssen die maar gedurig bleef verklaren dat hij van geen fratsen en van geen noojen hield, liet intusschen evenals zijn wederhelft, geen stil oogenblik voorbijgaan, zonder zijn gasten tot toetasten te dringen, en wierp nu eens den neef eenige sneden ham op ’t bord, en drong dan weder zijn nicht—die heusch genoeg had—om eenige dobbelsteenen vleesch naar zich toe te halen, met de vergunning: “A’j ’t niet lust, loat moar liggen!”“Hier nêf, drink is; ’t is wie.... wijn van ’t joar 48, ’t beste wa’k in huus heb.”Mijnheer en mevrouw werden rood van ’t eten!In ’t einde, daar gaat de deur open, en, mét de deerne van den rooden halsdoek, die weder een grooten bak met riestenbrij in de handen draagt, stuift ook een zestal kinderen de kamer in.Daar had je ’t leven!—Dag voader, dag moeder!” “Wie zin dat?”—“Zin ze dat uut Den Hoag?”—“Êt gelluu nog ens?”—“Kriegen we ook wat?”—zoo vroegen de knapen en meisjes, en ze vroegen nog een heelen boel meer, terwijl de ouders vermaanden en bevolen, dat zeg’en dagmosten zeggen; dat dát nêf en nicht woaren uut Den Hoag, woar de Keu.... de Koning woont;dat Willem zien schriefboek is most loaten zien, woar de meister zoo dukkels: “uitmuntend” op schreef; dat Mieke d’r neus most afvêgen, en eindelijk, dat ze stil noar buuten mosten goan, met de belofte: “dan krieg ie allemoal riestenbrij. Vort jongens!”—Daar stormden ze heen.“Allerliefste kindertjes! zoo ongedwongen, zoo sans gêne,” verzekert mijnheer.“En zoo gezond!” merkt mevrouw aan; de buitenlucht is toch maar alles!” (De kindertjes van mevrouw kregen les aan huis, omdat ze met dat schoolgaan, vooral ’s winters, zooveel kou opdeden).“Ze kriegen noar beheuren wat ze willen, en ze kunnendoennaar beheuren wat ze willen!” zegt Janssen: “moar—gehoorzoam da’s één, en geen streken da’s twee. Kom nêf nog ’en glêske!”“Neen, heusch niet, ik zou bepaald de hoogte krijgen. Merci, merci!”“Wát merci!” roept Janssen, en schenkt in; en de neef drinkt het glas uit, en krijgtnietde hoogte.Wat de rijstenbrij betreft, ze moest en zou geproefd worden. Nicht, Janssen verlangde, in alle nederigheid, toch een goedkeurend woord voor haar nagerecht, en geen wonder—ze had er drie pinten vet van room aan ten koste gelegd.“As Mei-botter!” zegt Janssen, en mijnheer en mevrouw halen diep adem, en—terwijl zij met hun respectieve vorken in de rijstenbrij-porties, welke hun waren opgeladen, pikken en figuurtjes maken, om er dan weder eens even mee naar den mond te wippen, betuigen zij dat nicht veel te veel omslag heeft gemaakt, en dat ze er waarlijk verlegen mee zijn; maar heusch, dat ze anders nooit zulke rijstenbrij geproefd hebben!Neef Janssen lacht van plezier dat zijn gasten zoo óver en óver tevreden zijn, en zegt: “Joa, al zin we Bêtuwslui, we weten nog wel wat onzen gasten toekumt. Ku’j ’t niet op? loat moar liggen! we zulle danken, en dan—noar den bongerd om kersen te êten, totdat moeder de koffie goar het.”Dat mijnheer en mevrouw juist niet extra veel trek in knappers hadden, vinden wij zoo vreemd niet, maar Janssen, die den boom voor heurlui gedestineerd had, zei aan Kees den arbeider: dat ie plukken most wat ie kon in ’en tienponds mande:diemost ie moar zetten in de koets van de lui, onder de veurbank.Terwijl het viertal in bedevaart naar de dorpskerk trok,—aangezien mevrouw zoo graag eens op pa’s eersten preekstoel wilde, klimmen—was het dat Janssen, niet zonder een gevoel van eigenwaarde, aan zijn gasten de gronden wees, die hem in eigendom toebehoorden. Van de bedevaart te huis gekomen, zit men al spoedig weder om de tafel binnen de pronkkamer; de koffie is aangericht, dat heet: een groote krentenmik staat naast een dito zonder krenten, omringd van een schaal met ronde beschuit, een halve kaas, een groote kluit boter, benevens een saucijsworst op een aanval te wachten. Uit de kraan der groote kan vloeit driftig het bruine vocht in de kopjes: half koffie, half room.Of er al genooid wordt, waarlijk men kan niets, of althans maarzeer weinig gebruiken. Zelfs Janssen gelooft dat ’t nog wat vroeg is, umdat ie hoast niks geen trek het.Nu was ’t oogenblik daar om eens ’t een en ander van Holland te vernemen.“Hebben ze nog al schik met de menisters tegenwoordig?” vraagt Janssen. “Is ’t woar dat ze zooveul muujte hebben um dubbeltjes van de Koamers te kriegen? Heur is,” voegt hij er bij op gewichtigen toon; “ik bemuuj me weinig met de polletiek, moar, ielk mins hèt zien begriep, en zie, dan begriep ik: dat ielk stel nije menisters ’en oarige slomp duiten kost, en, a’j ze moar stillekes oan ’t ruur liet, da’j dan ’en oarige som in ’t loadje zou houe; ’t zou er niet slechter um goan, went, alle verstand kumt niet in ’en umzien.”Mijnheer Van Middelnesse is het volkomen eens, en beweert zelfs, dat hij er niets op tegen zou hebben om—al was ’t maar vijf jaartjes—minister te spelen:danpensioen!” zegt hij ten slotte, en knipt met de oogen.De Betuwnaar geeft zonder omwegen te kennen, dat nêf uut Den Hoag, as ie ’t um de duiten dee, zien man niet zou wêzen, waarop de Hagenaar spoedig betuigt, dat hij ’t zoo niet bedoeld heeft, en dat hij ook niet gelooft, dat het eriemandom doen zou, maar—énorm veel werkzaamheden; ’t loon verzoet den arbeid!Dit laatste stemt Janssen volmondig toe;terzelfder tijddat mevrouw Van Middelnesse aan hare nicht verzekert: Ja wel, dat de koning er precies zoo uitziet, precies als op de guldens en rijksdaalders.De schoonheden van ’t vorstelijk ’s-Gravenhage met zijn museum en andere bezienswaardigheden, benevens het heerlijke Bosch, waar ’s Zondags en ’s Woensdags muziek is, worden door den Haagschen neef ten zeerste geroemd. Janssen en de vrouw hebben er schik in, zoo oarig as nêf d’r over proaten kan. De neef praat waarlijk allerliest, en—nadat Janssen heeft gezegd, dat ie ’t spul van z’n lêven nog wel is wou zien, moar, dat ie zien mond wel af kan vêgen umdat ’r toch nooit van kommen kan; nadat mijnheer nog vele redenen vernomen heeftwaarom’t niet mogelijk was, betuigt ZE. dat het anders zeer aardig zou wezen, wezenlijk.... en nicht....? heusch! wanneer zij ’t eenvoudige voor lief wilde nemen, dat ze dan stellig eens komen moet.“Krek! krek! um de schoai is weerum te hoalen!” lacht Janssen. “Met sint juttemis as de kalver op ’t ies dansen, heur ie! Neen, dat stuuverke zou al roar motte loopen as Janssen hê! hê! in Den Hoag kwiem!”Juffrouw Janssen lacht ook. Mevrouw—aangenaam door Van Middelnesses goedheid verrast—trekt haar gelaat in een zeer inviteerende plooi. Het aangezicht van den Haagschen neef drukt diepe teleurstelling uit.Wanneer er inderdaad bezwaren zijn, wil hij niet bij zijn invitatie persisteeren, maar anders, een man als neef Janssen, dient de residentie, en althans de zee gezien te hebben: “Enfin! enfin! van harte gemeend!”In weerwil dat de huisvrouw onaangenaam gestemd is, dewijl deneef en nicht willen vertrekken zonder iets van haar ruuting-maal te gebruiken—welke laatste versnapering in dik geworden zoete melk met beschuit en bruine suiker bestaat—maakt het Haagsche echtpaar zich nu weldra tot de afreize gereed; ze zullen toch al laat in de stad terugkomen.Blieven!!?—Onmogelijk! ze moeten morgen naar de residentie terug. Hun kinderen verlangen zoo zeer en—zij zelven....!Da’s natuurlik!Eenige minuten later heeft er een hartelijk afscheid plaats. Duizenden bedankjes voor de allerliefste ontvangst!“Niks te danken! Moar is weer kommen, heur ie!—Hier, wacht!”—en mevrouw, die al in ’t rijtuig zit, ontvangt een énorm pak op haar schoot, alsof ’t een pompoen is.—“’En mikske!” zegt de gastvrouw, “veur de kienders; ’k hèt ’r veur gezurgd dat ie ’en moand of wat varsch kan blieven.”“Wel foei, da’s alté!” zegt mevrouw.Mijnheer, alvorens in het rijtuig te stappen, drukt nog eens recht vertrouwelijk neef en nichts handen, en voegt er gemoedelijk bij “Nu, we zien je toch eens?”“Joa, joa, hier a’j weerum kumt!” lacht de dikke neef. De koetsier ziet achterom, en vraagt: of ’t klaar is?“Ja,” zegt mijnheer. De eerste legt de zweep over de paarden. De Haagsche vrienden wisselen met de Geldersche, die,—omringd van eenige hunner telgen voor de deur staan—nog: vaarwels! en dergelijken; en, terwijl de barouchette door het dorp rolt, duikt mijnheer in het wagenkussen met den uitroep: “Hê, wat een dagje!”“Toch lief! toch hartelijk!” zegt mevrouw, die voor een andere uitlegging beducht is.“O! onbegrijpelijk!” roept de echtgenoot; “die menschen zouden compleet alles voor je doen; ’t is bourgeois, overladen, ja, maar ik mag het wel eens. Mijn hemel, welk eten! En dan nog zoo’n mik!”Mevrouw Van Middelnesse is geheel in verrukking dat Charles het ernstig meent. De familie, waar ze vroeger juist niet zoo heel veel van gesproken had, was meegevallen....!“Nietwaar, de types van Geldersche gulheid? En weet je,—fortuin; ja.... fortuin!”“Allerliest-lieve menschen!” besluit de echtvriend en geeuwt, en sluit de oogen, en droomt van den berg in Luilekkerland.

Na een “allerliesten rit” over den breeden dijk van Arnhem op Nijmegen, en vervolgens zijwaarts af over een flinken grindweg, bereiken de echtelieden Van Middelnesse tegen den namiddag het dorpje B., waar de jeugd, die juist naar de middagschool gaat, het mooie rijtuig aangaapt, het voor een groot deel begeleidt, en op de vraag van den koetsier: waar mijnheer Janssen woont? zonder te antwoorden lacht en goochelt; elkaar naar voren duwt; den een den ander op den rug springt, totdat er eindelijk een is, die, na de herhaling van de vraag, met den vinger wijzende het bescheid geeft: “Gunds achter ’t huus van Nol Peters.”

In weerwil van deze niet zeer volledige aanduiding, bereikt de barouchette eindelijk de woning van den grossier-kruidenier-wethouder-vetweijer Janssen, van den vierkanten man met het rondroode aangezicht, die, terwijl hij de pet van zijn hoofd licht, het portier opent, en met een: “Welkom nêf en nicht, bezonder mooi weertje harrejennig!” mijnheer en mevrouw Van Middelnesse in het uitstappen behulpzaam is.

De schooljeugd blijft het “groote spul” aankijken, en, nadat die “heer met de mavrouw” binnen den winkel zijn, volgen zij nog een eindweegs de barouchette, waarvan de koetsier door Janssen met de woorden is ingelicht: “Voar ie moar ’t hekke in, kameroad; achter oan de schuur; ’k Hèt beste kleever op dêl.”

Weinige minuten later zitten de voorname gasten vis-à-vis hun Geldersche verwanten in de pronkkamer der laatsten.

’t Is er waarlijk zoo min niet. Mevrouw ziet het met welgevallen. Mijnheer maakt bij zich zelven de reflectie dat het hier toch inderdaad ijselijk bourgeois is, terwijl de vrouw van Janssen—een gulle, welgevormde, gezonde Juffer-boerin—voor deze gelegenheid van boven tot beneden in ’t zondagspak, en vuurrood van de eere, die haar en haar huis weervaart—gedurig,ja ja, zegt, en dat de femilie ’t moar veur lief moet nemen, met de betuiging alweder, dat ’t mooi weertje is. Mevrouw Van Middelnesse van hare zijde verzekert dat zij het wezenlijk allerliest vindt, om haar en haar man zoo af te wachten, en dat ze blij is nu eens kennis te kunnen maken, en—dat de juffrouw....nichtwil ze zeggen ook kindertjes heeft, nietwaar?vierals ze zich wel herinnert?

Juffrouw Janssen, die aan haar echtvriend plechtig heeft moeten beloven om zooveel mogelijk goed Hollandsch te spreken—en dat ook reeds in praktijk heeft gebracht—roept in ’t volle besef van. haar moederwaarde:

“Wátmein ievier, mins? mins, ’k hêt ’rzeuven!”

Mevrouw Van Middelnesse is door dien uitval een weinig verschrikt,en haar verbazing is bijzonder natuurlijk; trouwenszijheeft er zes, en, waar twee vrouwen met haar beiden dertien kinderen bezitten, daar ontbreekt het niet licht aan discours. Het kroost der gastvrouw is naar school; de twee kleinsten—sloapen ’en bietje.

Neef Janssen, die intusschen wil toonen dat hij zijn wereld zoowel als zijn Hollandsch verstaat, trekt een blaadje waarop zich twee karafjes en vier glazen bevinden, naar zich toe, en terwijl hij het eene karafje vat, zegt hij tot den Hollandschen neef:

“Lust uwe dat ook in Den Haag? Zuivere bitter! Prebier ’t moar is.”

Van Middelnesse bedankt: hij bedankt wezenlijk; heusch, hij vindt het allerliest, maar hij drinkt nooit iets,nooit!

“Dan zou’k oe man niet wezen,” zegt de Betuwnaar; “we hebben hier af en toe ’en drupke van noode; uwe mot niet noar mien kijke: ik neem ’t altijd tien minuten véur ’t êten, en wellui voor ons, we hebben ’t êten al achter de knoopen.”

“Och kom....” zegt de Hollandsche neef die iets leegs gevoelt, en zich toch meent te herinneren, van een “ham” in den brief te hebben gelezen.

“Kee sting er op dat we wachten zouen tot gelluu.... uwe d’r waren,” herneemt Janssen, die ’en heele toer met zijn Hollandsch heeft omdat hij ’t ook nooit meer sprak, alleen slechts wanneer hij in den jachttijd op ’t kastêl at: “maar,” vervolgt hij: “ik zei, loauwe stil onze gang goan:—’t was met de kinders, zie je—dan kuwwe best op z’n Hollandsch nog êns éten. Vader placht altied te zeggen: êt zooveul da’j van veur af aan weer beginnen kunt.”

“Ah juist!” zegt de heer Van Middelnesse: “Maar ’t is waarlijk al te veel moeite voor.... voor....re mevrouw....”

“Mein ie Kee....!” vatt Janssen haastig in: “jufferas te blief, of nicht; wemevrouwenhier niet; allinnig op ’t kastêl.”

“Ja juist,nichtwil ik zeggen,” hervat de Hagenaar—en tot zijn gade: “Nietwaar Emilie, dat is waarlijk al te vriendelijk om vooronsnóg eens diner te houden, heusch, we hadden geen behoefte. We hebben te E. nog een broodje gebruikt!”

“O hé ja,” antwoordt de gade—die letterlijk rammelt: “u hadt datnietmoeten doen.”

“Allemoal gekheid!”-roept Janssen, “a’j ’en stuk vlei.... vleesch op de vurk hebt, dan zu’j wel bieten: en lus je’t niet, óók goed, de jongens weten er weg mee.—Toe Kee, loop is noar de keuken, en zie of ze de eerdappels hoast goar hebben.”

Kee had al lang naar de keuken gewild, en—loopt.—Bij afwezigheid zijner wederhelft, stelt Janssen al zijn Hollandsche welsprekendheid in ’t werk, om nicht tot het gebruiken van een glaasje dubbele annies te verlokken: “Goed voor de frissigheid,” betuigde Janssen: “’t was nog van de letste kroamhistorie: St. Jan ’en joar geleejen.”

Mevrouw is tot Janssens blijdschap niet onverbiddelijk, en zelfs mijnheer—die heusch nooit iets drinkt—zit in ’t einde, evenalszijn wederhelft, met een ten boorde toe gevulden wijnroemer dubbele annies, vóór zich.

Janssen zal dan—veur de gezelligheid—nog ’en klein drupke bitter nemen: “Nóg êns éten: nóg êns bitter!”

Tijdens de afwezigheid der gastvrouw vernemen de echtelieden dat neef Janssen volstrekt van geen fratsen houdt; dat ie niet licht iets presentieren zal as ie ’t niet kwiet wil wêzen; dat ie graag hét dat ze hum Rijnsche wien schenken; dat ie ’en afgestamden hêkel oan achterbaksigheid hèt; en doarum Jan Taks—zien buurman, niet luchten of zien kan; Jan Taks heeft ze achter de mouw zitten.—Weet je,hier! mooie woorden, en knooien in ’t geniep.

De echtelieden vernemen: dat hij—Janssen—onder de ersten van ’t derp wordt geteld, moar, dóárom ’t heu.... hoofd niet in den nek sleet: “Zie je, zelfs as ik minderman tegenkom, dan doei ik zoo” zegt de spreker, en hij licht de pet—die hij gewoon is ook binnenshuus op te houden—even van ’t hoofd: “moar,” vervolgt hij alweder: “wat niet warken wil, die hétden duuveloan Janssen gezien. Tegen de knappe arbeijer, doar zeg ik tegen,” en hij licht weder zijn pet op: “Kom binnen, zeg ik: goa zitten zeg ik, en we proaten as vrinden; zie je, ’en mins is ’en mins!”

Nog verder vernemen mijnheer en mevrouw Van Middelnesse—die natuurlijk neef Janssens principes doorjawelsen dergelijken hebben gehuldigd—dat de Betuwnaar zes en veertig mergen land onder de ploeg hét, en zestien koeien en veertig ossen in de weies loopen; dat er achter ’t huus ’en groote karsenbongerd is, en dat de loate knappers net giesteren zouen geplukt wêzen, moar—dat ie gezeid had: we zullen ze loaten, dan kunnen nêf en nicht uut Den Hoag is zat en genogt éten.

Geen tien minuten later ligt er een hagelwit, ofschoon wel wat krap laken door nicht Janssen zelve over de tafel gespreid. De huisvrouw heeft de diepe borden al tellend: da’s nêf, da’s nicht, da’s Janssen en da’s ikke, er mede op nedergezet; naast ieder bord links: ’en vurk, rechts: ’en lêpel. Aan ’t boveneinde der tafel legt ze nog een hoopje van ’t eerste, aan ’t benedeneinde een hoopje van ’t laatste soort zilver neer.

Een bruinroode deerne in profond werkendags-gewaad, met den rooden halsdoek zeer luchtig over den boezem en verder onder den gestreept diemiten borstrok gespeld, treedt met een: G’en dag soam!” de kamer binnen, en zegt, terwijl ze een grooten ronden schotel midden op de tafel plaatst: “Hier hei’j de soep; z’is heit, heur!”

“Doar hewwe ’t bloazen veur geleerd,” zegt Janssen, en tot de gasten: “Schuuf bij as te blieft.”

De deerne is vertrokken; de gasten hebben zich nader bij de tafel gezet; Janssen drukt het binnenste van zijn pet tegen het aangezicht, en juffrouw Janssen doet haar oogen dicht en laat het hoofd op den linkerschouder zakken.

Mijnheer Van Middelnesse legt de blanke hand tegen zijn voorhoofd en bedekt er ten halve zijn oogen mee; het linkeroog kanechter nog genoeg zien; en het ziet: dat mevrouw al biddende met haar fijn geborduurd zakdoekje haar bord afveegt, en, dat er een trek om haar mond speelt als of ze wil zeggen: “Foei ondeugd, je moest ook niet kijken.’

De maaltijd neemt een aanvang. Janssen noodigt de gasten om zijn voorbeeld te volgen, en terwijl het Geldersche echtpaar met hun lepels de soep over den rand van den grooten schotel binnen hunne borden werkt....aarzelende Hagenaars; maar—volgen ten laatste inderdaad het gegeven voorbeeld.

Janssen beweert bij ’t haastig opslorpen: dat die soep niks kienderachtig smoakt,—en terwijl hij ten tweedenmale zijn bord vult, voegt hij er bij: “Kee weet ’t wel, en wat mien belangt,ikheb gezeid: ze motten geen honger lieën, heur ie. Tast toe nêf en nicht, z’is verechtig niet schroal. Soep is moar buukvulling.”

“O z’is keurig!” zegt mevrouw Van Middelnesse, ofschoon ze haar veel te vet vindt, maar toch, HE. had honger.

“Délie! Délie!” betuigt mijnheer, en de verkwikkende spijze doet hem zóó’n goed dat hij waarlijk vrede metdat soort van menschenkrijgt, en—dan zoo vrij zal wezen nogtant soit peute nemen.

Wij zullen het viertal rustig hun middagmaal laten gebruiken, Janssen even graag alsof het zijn eerste was. Na de soep verscheen er een groote bak, met kruimige dampende aardappels gevuld; daartegenover “flankte” de huisvrouw een dito schotel met groote boonen, die, zooals Janssen beweerde, geen zuigelingen woaren, maar: stonden in de moag! De groote ham van een “eigen slachts-verken” formeerde met een diepen bak, waarin zich aan groote dobbelsteenen gesneden en hard gebraden stukjes rundvleesch bevonden, benevens de gezegde schotels, die met de boonen en aardappels gevuld waren, een kring, in welks midden een groote sauskom was neergezet.

Janssen die maar gedurig bleef verklaren dat hij van geen fratsen en van geen noojen hield, liet intusschen evenals zijn wederhelft, geen stil oogenblik voorbijgaan, zonder zijn gasten tot toetasten te dringen, en wierp nu eens den neef eenige sneden ham op ’t bord, en drong dan weder zijn nicht—die heusch genoeg had—om eenige dobbelsteenen vleesch naar zich toe te halen, met de vergunning: “A’j ’t niet lust, loat moar liggen!”

“Hier nêf, drink is; ’t is wie.... wijn van ’t joar 48, ’t beste wa’k in huus heb.”

Mijnheer en mevrouw werden rood van ’t eten!

In ’t einde, daar gaat de deur open, en, mét de deerne van den rooden halsdoek, die weder een grooten bak met riestenbrij in de handen draagt, stuift ook een zestal kinderen de kamer in.

Daar had je ’t leven!—Dag voader, dag moeder!” “Wie zin dat?”—“Zin ze dat uut Den Hoag?”—“Êt gelluu nog ens?”—“Kriegen we ook wat?”—zoo vroegen de knapen en meisjes, en ze vroegen nog een heelen boel meer, terwijl de ouders vermaanden en bevolen, dat zeg’en dagmosten zeggen; dat dát nêf en nicht woaren uut Den Hoag, woar de Keu.... de Koning woont;dat Willem zien schriefboek is most loaten zien, woar de meister zoo dukkels: “uitmuntend” op schreef; dat Mieke d’r neus most afvêgen, en eindelijk, dat ze stil noar buuten mosten goan, met de belofte: “dan krieg ie allemoal riestenbrij. Vort jongens!”—Daar stormden ze heen.

“Allerliefste kindertjes! zoo ongedwongen, zoo sans gêne,” verzekert mijnheer.

“En zoo gezond!” merkt mevrouw aan; de buitenlucht is toch maar alles!” (De kindertjes van mevrouw kregen les aan huis, omdat ze met dat schoolgaan, vooral ’s winters, zooveel kou opdeden).

“Ze kriegen noar beheuren wat ze willen, en ze kunnendoennaar beheuren wat ze willen!” zegt Janssen: “moar—gehoorzoam da’s één, en geen streken da’s twee. Kom nêf nog ’en glêske!”

“Neen, heusch niet, ik zou bepaald de hoogte krijgen. Merci, merci!”

“Wát merci!” roept Janssen, en schenkt in; en de neef drinkt het glas uit, en krijgtnietde hoogte.

Wat de rijstenbrij betreft, ze moest en zou geproefd worden. Nicht, Janssen verlangde, in alle nederigheid, toch een goedkeurend woord voor haar nagerecht, en geen wonder—ze had er drie pinten vet van room aan ten koste gelegd.

“As Mei-botter!” zegt Janssen, en mijnheer en mevrouw halen diep adem, en—terwijl zij met hun respectieve vorken in de rijstenbrij-porties, welke hun waren opgeladen, pikken en figuurtjes maken, om er dan weder eens even mee naar den mond te wippen, betuigen zij dat nicht veel te veel omslag heeft gemaakt, en dat ze er waarlijk verlegen mee zijn; maar heusch, dat ze anders nooit zulke rijstenbrij geproefd hebben!

Neef Janssen lacht van plezier dat zijn gasten zoo óver en óver tevreden zijn, en zegt: “Joa, al zin we Bêtuwslui, we weten nog wel wat onzen gasten toekumt. Ku’j ’t niet op? loat moar liggen! we zulle danken, en dan—noar den bongerd om kersen te êten, totdat moeder de koffie goar het.”

Dat mijnheer en mevrouw juist niet extra veel trek in knappers hadden, vinden wij zoo vreemd niet, maar Janssen, die den boom voor heurlui gedestineerd had, zei aan Kees den arbeider: dat ie plukken most wat ie kon in ’en tienponds mande:diemost ie moar zetten in de koets van de lui, onder de veurbank.

Terwijl het viertal in bedevaart naar de dorpskerk trok,—aangezien mevrouw zoo graag eens op pa’s eersten preekstoel wilde, klimmen—was het dat Janssen, niet zonder een gevoel van eigenwaarde, aan zijn gasten de gronden wees, die hem in eigendom toebehoorden. Van de bedevaart te huis gekomen, zit men al spoedig weder om de tafel binnen de pronkkamer; de koffie is aangericht, dat heet: een groote krentenmik staat naast een dito zonder krenten, omringd van een schaal met ronde beschuit, een halve kaas, een groote kluit boter, benevens een saucijsworst op een aanval te wachten. Uit de kraan der groote kan vloeit driftig het bruine vocht in de kopjes: half koffie, half room.

Of er al genooid wordt, waarlijk men kan niets, of althans maarzeer weinig gebruiken. Zelfs Janssen gelooft dat ’t nog wat vroeg is, umdat ie hoast niks geen trek het.

Nu was ’t oogenblik daar om eens ’t een en ander van Holland te vernemen.

“Hebben ze nog al schik met de menisters tegenwoordig?” vraagt Janssen. “Is ’t woar dat ze zooveul muujte hebben um dubbeltjes van de Koamers te kriegen? Heur is,” voegt hij er bij op gewichtigen toon; “ik bemuuj me weinig met de polletiek, moar, ielk mins hèt zien begriep, en zie, dan begriep ik: dat ielk stel nije menisters ’en oarige slomp duiten kost, en, a’j ze moar stillekes oan ’t ruur liet, da’j dan ’en oarige som in ’t loadje zou houe; ’t zou er niet slechter um goan, went, alle verstand kumt niet in ’en umzien.”

Mijnheer Van Middelnesse is het volkomen eens, en beweert zelfs, dat hij er niets op tegen zou hebben om—al was ’t maar vijf jaartjes—minister te spelen:danpensioen!” zegt hij ten slotte, en knipt met de oogen.

De Betuwnaar geeft zonder omwegen te kennen, dat nêf uut Den Hoag, as ie ’t um de duiten dee, zien man niet zou wêzen, waarop de Hagenaar spoedig betuigt, dat hij ’t zoo niet bedoeld heeft, en dat hij ook niet gelooft, dat het eriemandom doen zou, maar—énorm veel werkzaamheden; ’t loon verzoet den arbeid!

Dit laatste stemt Janssen volmondig toe;terzelfder tijddat mevrouw Van Middelnesse aan hare nicht verzekert: Ja wel, dat de koning er precies zoo uitziet, precies als op de guldens en rijksdaalders.

De schoonheden van ’t vorstelijk ’s-Gravenhage met zijn museum en andere bezienswaardigheden, benevens het heerlijke Bosch, waar ’s Zondags en ’s Woensdags muziek is, worden door den Haagschen neef ten zeerste geroemd. Janssen en de vrouw hebben er schik in, zoo oarig as nêf d’r over proaten kan. De neef praat waarlijk allerliest, en—nadat Janssen heeft gezegd, dat ie ’t spul van z’n lêven nog wel is wou zien, moar, dat ie zien mond wel af kan vêgen umdat ’r toch nooit van kommen kan; nadat mijnheer nog vele redenen vernomen heeftwaarom’t niet mogelijk was, betuigt ZE. dat het anders zeer aardig zou wezen, wezenlijk.... en nicht....? heusch! wanneer zij ’t eenvoudige voor lief wilde nemen, dat ze dan stellig eens komen moet.

“Krek! krek! um de schoai is weerum te hoalen!” lacht Janssen. “Met sint juttemis as de kalver op ’t ies dansen, heur ie! Neen, dat stuuverke zou al roar motte loopen as Janssen hê! hê! in Den Hoag kwiem!”

Juffrouw Janssen lacht ook. Mevrouw—aangenaam door Van Middelnesses goedheid verrast—trekt haar gelaat in een zeer inviteerende plooi. Het aangezicht van den Haagschen neef drukt diepe teleurstelling uit.

Wanneer er inderdaad bezwaren zijn, wil hij niet bij zijn invitatie persisteeren, maar anders, een man als neef Janssen, dient de residentie, en althans de zee gezien te hebben: “Enfin! enfin! van harte gemeend!”

In weerwil dat de huisvrouw onaangenaam gestemd is, dewijl deneef en nicht willen vertrekken zonder iets van haar ruuting-maal te gebruiken—welke laatste versnapering in dik geworden zoete melk met beschuit en bruine suiker bestaat—maakt het Haagsche echtpaar zich nu weldra tot de afreize gereed; ze zullen toch al laat in de stad terugkomen.

Blieven!!?—

Onmogelijk! ze moeten morgen naar de residentie terug. Hun kinderen verlangen zoo zeer en—zij zelven....!

Da’s natuurlik!

Eenige minuten later heeft er een hartelijk afscheid plaats. Duizenden bedankjes voor de allerliefste ontvangst!

“Niks te danken! Moar is weer kommen, heur ie!—Hier, wacht!”—en mevrouw, die al in ’t rijtuig zit, ontvangt een énorm pak op haar schoot, alsof ’t een pompoen is.—

“’En mikske!” zegt de gastvrouw, “veur de kienders; ’k hèt ’r veur gezurgd dat ie ’en moand of wat varsch kan blieven.”

“Wel foei, da’s alté!” zegt mevrouw.

Mijnheer, alvorens in het rijtuig te stappen, drukt nog eens recht vertrouwelijk neef en nichts handen, en voegt er gemoedelijk bij “Nu, we zien je toch eens?”

“Joa, joa, hier a’j weerum kumt!” lacht de dikke neef. De koetsier ziet achterom, en vraagt: of ’t klaar is?

“Ja,” zegt mijnheer. De eerste legt de zweep over de paarden. De Haagsche vrienden wisselen met de Geldersche, die,—omringd van eenige hunner telgen voor de deur staan—nog: vaarwels! en dergelijken; en, terwijl de barouchette door het dorp rolt, duikt mijnheer in het wagenkussen met den uitroep: “Hê, wat een dagje!”

“Toch lief! toch hartelijk!” zegt mevrouw, die voor een andere uitlegging beducht is.

“O! onbegrijpelijk!” roept de echtgenoot; “die menschen zouden compleet alles voor je doen; ’t is bourgeois, overladen, ja, maar ik mag het wel eens. Mijn hemel, welk eten! En dan nog zoo’n mik!”

Mevrouw Van Middelnesse is geheel in verrukking dat Charles het ernstig meent. De familie, waar ze vroeger juist niet zoo heel veel van gesproken had, was meegevallen....!

“Nietwaar, de types van Geldersche gulheid? En weet je,—fortuin; ja.... fortuin!”

“Allerliest-lieve menschen!” besluit de echtvriend en geeuwt, en sluit de oogen, en droomt van den berg in Luilekkerland.

III.Stand en partij.’t Is ruim drie jaren geleden dat mijnheer en mevrouw Van Middelnesse het allerliest-lieve dagje bij neef en nicht Janssen te B.hebben doorgebracht. De echtelieden zijn sedert het vorige jaar van “de Boschkant” naar een “minder frequent gedeelte van de stad” gaan verhuizen, omdat..... omdat het huis wat te klein werd, en twee van de kinderen school gaan, en de school zoover af is, en—onder ons: omdat mijnheer verleden zomer een leelijken klap door een mislukte effecten-speculatie heeft gekregen, en de lieve betrekking eigenlijk heel weinig geeft, en een ruime woning, die veel minder huur doet—zij het dan ook verder van ’t heerlijke Bosch,—nu wel zoo verkieslijk voor de zuchtende beurs is.Intusschen, men woont op die stille gracht zeer naar genoegen, zeer,zeernaar genoegen: geen bezoeker komt er, of hij verneemt zulks tot twee-, tot driemalen toe; en deze, al houdt hij ook boven alles van een levendigen stand, hij kan zich dat excellent goed begrijpen, zoo volstrekt geen hinder van gerij.... zoo.... inderdaad allercharmantst!Over acht dagen is het de tiende September, en ik doe u zulks weten dewijl de heer Van Middelnesse op dien dag zijn veertigsten geboortedag hoopt te vie.... Ja ziet gij, dat woordvierendát is de quaestie. De echtelieden, die juist bezijden hun huis een gaslantaarn hebben, zijn tegenwoordig bijzonder op het schemeruurtje gesteld, iets dat ze beiden aan den Boschkant abominable vonden. Met die gaslantaarn was ’t ook heel iets anders.Ze zitten te schemeren, en mijnheer zegt na eenige oogenblikken van stilte:“Parole d’honneur, Emilie, er op gesteld ben ik niet.”“Quant à moi,” zegt zijne gade, terwijl zij de schouders ophaalt, “maar,” laat ze er spoedig op volgen: “we hebben zoo niets geen pretext: we komen overal ...” na eenige oogenblikken van stil gepeins, als ontwakende: “Neen, wekunnen’t niet laten!”“’t Is moeielijk!” zegt mijnheer.“Nancy Lassale plaagde laatst nog,” herneemt mevrouw: “dat ik den tienden September wel als vroeger magnifique voor den dag zou komen, “vooral nu je die ruime zaal in je nieuwe huis hebt”, voegde zij er bij, en liet er zachtjes op volgen: “Hé, heerlijk, een dansje’!”“Er heeft dan toch niemand begrepen, dat we uit een andere oorzaak dan weelde, naar deze afgelegen kazerne verhuisd zijn,” vleit zich mijnheer Van Middelnesse, en hij mompelt iets later: “Maar die kosten, die kosten!”“Ja ’t is waar....,” zegt mevrouw; “maar denk eens wat praatjes....!” En mijnheer, ofschoon hij nog terloops eens herinnert van hoe weinig ze tegenwoordig moeten rondkomen, hij begrijpt toch ten laatste, dat ze, voor hun fatsoen, de partijmoetengeven.

’t Is ruim drie jaren geleden dat mijnheer en mevrouw Van Middelnesse het allerliest-lieve dagje bij neef en nicht Janssen te B.hebben doorgebracht. De echtelieden zijn sedert het vorige jaar van “de Boschkant” naar een “minder frequent gedeelte van de stad” gaan verhuizen, omdat..... omdat het huis wat te klein werd, en twee van de kinderen school gaan, en de school zoover af is, en—onder ons: omdat mijnheer verleden zomer een leelijken klap door een mislukte effecten-speculatie heeft gekregen, en de lieve betrekking eigenlijk heel weinig geeft, en een ruime woning, die veel minder huur doet—zij het dan ook verder van ’t heerlijke Bosch,—nu wel zoo verkieslijk voor de zuchtende beurs is.

Intusschen, men woont op die stille gracht zeer naar genoegen, zeer,zeernaar genoegen: geen bezoeker komt er, of hij verneemt zulks tot twee-, tot driemalen toe; en deze, al houdt hij ook boven alles van een levendigen stand, hij kan zich dat excellent goed begrijpen, zoo volstrekt geen hinder van gerij.... zoo.... inderdaad allercharmantst!

Over acht dagen is het de tiende September, en ik doe u zulks weten dewijl de heer Van Middelnesse op dien dag zijn veertigsten geboortedag hoopt te vie.... Ja ziet gij, dat woordvierendát is de quaestie. De echtelieden, die juist bezijden hun huis een gaslantaarn hebben, zijn tegenwoordig bijzonder op het schemeruurtje gesteld, iets dat ze beiden aan den Boschkant abominable vonden. Met die gaslantaarn was ’t ook heel iets anders.

Ze zitten te schemeren, en mijnheer zegt na eenige oogenblikken van stilte:

“Parole d’honneur, Emilie, er op gesteld ben ik niet.”

“Quant à moi,” zegt zijne gade, terwijl zij de schouders ophaalt, “maar,” laat ze er spoedig op volgen: “we hebben zoo niets geen pretext: we komen overal ...” na eenige oogenblikken van stil gepeins, als ontwakende: “Neen, wekunnen’t niet laten!”

“’t Is moeielijk!” zegt mijnheer.

“Nancy Lassale plaagde laatst nog,” herneemt mevrouw: “dat ik den tienden September wel als vroeger magnifique voor den dag zou komen, “vooral nu je die ruime zaal in je nieuwe huis hebt”, voegde zij er bij, en liet er zachtjes op volgen: “Hé, heerlijk, een dansje’!”

“Er heeft dan toch niemand begrepen, dat we uit een andere oorzaak dan weelde, naar deze afgelegen kazerne verhuisd zijn,” vleit zich mijnheer Van Middelnesse, en hij mompelt iets later: “Maar die kosten, die kosten!”

“Ja ’t is waar....,” zegt mevrouw; “maar denk eens wat praatjes....!” En mijnheer, ofschoon hij nog terloops eens herinnert van hoe weinig ze tegenwoordig moeten rondkomen, hij begrijpt toch ten laatste, dat ze, voor hun fatsoen, de partijmoetengeven.

IV.Een bezoeking.Vijf dagen na het genomen besluit zitten de echtelieden aan de ontbijttafel. Er wordt aan de huisdeur gescheld. Eenige minuten later komt de meid binnen en bericht, dat er een man is, die naar mijnheer vraagt.Hoe zijn naam is?De meid moest maar zeggen, iemand, die mijnheer wel kon; uit Gelderland—“nog al dik, met ’en rood gezicht!”Mijnheer Van Middelnesse wordt ook rood, want, terwijl u misschien aan zekeren neef uit B. denkt, heeft mijnheer slechts het beeld van zijn Zutfenschen wijnkooper voor oogen, en in diens handen ziet hij een rood lederen portefeuille, waaruit een rekening ten bedrage van ± tachtig gulden wordt te voorschijn gehaald, “Ik ben.... we zijn.... Och die man is zoo langdradig!—Sientje niet thuis.... hoor, niet thuis.”Den vorigen dag had Sientje een vreeselijk standje met haar mevrouw gehad, dewijl mevrouw beweerde dat Sientje een appel uit ’t mandje had genomen, ’t geen Sientje ontkende; waarop mevrouw haar onder ’t oog had gebracht, hoe ’t niet om de waarde van dien appel, maar om dat akelige liegen was.“Versta je, niet thuis!”“Bestig mijnheer!”Na eenige seconden komt Sientje terug en fluistert op geheimzinnigen toon: “Dan wil ie mevrouw spreken, maar héchie! hij ziet ’r zoo uit, en voeten als modder.”Een blik van verstandhouding tusschen de echtelieden, en mijnheer verzekert: “dat mevrouw aan haar toilet, versta je, zich aan ’t kleeden is.”De dienstmeidzietdat ook en verdwijnt.—Men luistert, en hoort dat de huisdeur wordt dichtgeworpen. Weder verschijnt de dienstbode in de ontbijtkamer, en zegt op uiterst gemeenzamen toon: “Afgetrokken, hoorrie; maar hij komt weerom, straks over ’en uurtje!”O die komplotjes, ze geven zoo iets recht vertrouwelijks tusschen “de lui” en “de boojen”!Na ’t vertrek van Sientje zegt Charles: dat hem die rekening, vooral met zoo’n partij, niemendal conveniëeren zou, maar,—dat Emilie, wanneer hij zelf over een uur werkelijk niet thuis zal wezen, den wijnkooper maar een anker Bordeaux moet bestellen.Mevrouw vindt het onaangenaam om dat bezoek alleen af te wachten; Charles is immers gewoon om bij het bezoek van den wijnkooper de loopende rekening met hem te vereffenen. Mijnheer begeeft zich naar zijn bureau, doch kiest zijn weg door ’t achterpoortjevan de binnenplaats en vervolgens de steeg; ’t is wel wat om, maar enfin!Telkens wanneer er gescheld wordt ontstelt mevrouw Van Middelnesse. Intusschen zij heeft zich gekleed en houdt zich onledig met het leggen van papiertjes, waarop de namen der dessertgerechten zijn geschreven, want het dessert komt overmorgen dadelijk op tafel.“Hier de noga in ’t midden, zóó links en rechts de ananassen,.... hier de chipolata,.... daar de rumgelei,.... Gud! daar schelt ie!”Sientje heeft in last “om dien mijnheer, dan maar in de voorkamer te laten”, en de dienstbode brengt de boodschap: “Hij is ’r.”Mevrouw laat zich nog een beetje wachten. In ’t einde vermant zij zich en stapt—met het fatale denkbeeld van geen geld voor een rekening te hebben—naar de voorkamer.Alvorens haar hand aan de deurkruk te slaan, aarzelt de dame, doch—daar treedt ze binnen, en terwijl haar een: “Wel nicht hoe geet ’t? doar hei’j me dan nou!” in de ooren klinkt, ziet zij tot haar overgroote verrassing, in stede van den wijnkooper, haar Betuwschen neef, die haar de ruwe groote hand gulhartig heeft toegestoken.’t Is niet te verwonderen dat mevrouw wat verbluft ziet en een weinig verward is.“Wel, ben u het!.....” zegt zij, “Ik dacht,.... Wel hoe vaart u?” en zij laat zich de fijne vingers door de forsche hand van den Betuwnaar drukken.“Ik—springlêvend zoo a’j zien kunt!” is het antwoord: “’En mins roept krek zoolang Poasch tot ie kumt, en doar bin ’k nou in Den Hoag, en wil dan alêvel de schoai bij ou is weerum komme hoalen.... En wel de complimenten van de vrouw!—Jong, wa’n ding van ’en stad is dien Hoag!”“Wel heden! wel! wel!” zegt de nicht, en ze herhaalt nog wel zesmaal: wel! wel! en wijst naar een stoel en zegt: “u zult toch plaats willen nemen!”De neef heeft er niemendal op tegen: hij had de familie eerst aan den Boschkant gezocht, en—na hun tegenwoordige woonplaats te hebben uitgevonden, nog een uurtje kunnen rondwandelen. Janssen neemt plaats, en zegt, dat hij um de verrassing zien noam niet genuumd en ook niet veuruut had schrieven willen. Sanne-Kee had al gezeid dat nêf en nicht vremd zouen opkieken. Sanne-Kee hield eiges veul van verrassings, en doarum had ze dan ook weer ’en groote krintemik meegegeven, ’en zwoare: ze lag in ’t veur.... in het voorhuis.Was het zien van den Betuwnaar in plaats van den wijnkooper voor mevrouw in de gegeven omstandigheden inderdaad een uitkomst geweest, nu zij vernam dat de gulhartige man, die waarlijk nog een mik had meegebracht, zoo gedwoald en nog een uur had rond moeten loopen, nu gevoelde zij, ondanks een pijnlijk iets over de verwantschap, toch ook iets dankbaars, dat ze lucht geeft in een: “Wie kon dát nu ook denken.”Doch zie, daar gaat Ds. A. de ramen voorbij.... Huisbezoek!....Hij schelt!.... Sientje zal hem in de kamer laten!—dáár zit de neef, die niet zal verzwijgen dat hij nêf is; daar zit hij met zijn volroode aangezicht en rosgele haren in zijn duffelsche jas met beenen knoopen, nog altijd met zijn vreemdvormigen hoed tusschen de knieën geklemd; daar zit hij, en de pijpen van zijn blauwlakenschen broek zijn van onderen omgeslagen—umdat ’t op stroat zoo smerrig was—terwijl de grijze wollen kousen, die ten deele zichtbaar zich in de breede riemschoenen verliezen, met de laatsten op het fraaie tapijt een droevige vertooning maken.“Och, wil u maar liever mee naar de huiskamer gaan?” zegt de dame haastig, terwijl zij ijlings opstaat: “Ik heb.... we zullen.... we drinken daar koffie weet u.”Janssen begrijpt niet juist waarom hij al zoo aanstonds weder verhuizen moet.“Wat mien schêlt, ik zat hier best,” zegt hij langzaam, doch, op een herhaald en dringend aanzoek zijner nicht, volgt hij met een: “Woar mo’k dan wêzen?” de dame, die niet door de gangdeur, maar door een binnendeur met hem de kamer verlaat.Nauwelijks heeft Janssen de huiskamer betreden, of mevrouw, vreezende dat de komst van dominee haar zal bericht worden, en Janssen daardoor de reden der vlucht uit de voorkamer vermoeden zal—verwijdert zich spoedig.“Wat kiekt ze schichtig,” denkt de Betuwnaar, en terwijl hij de kamer in ’t ronde ziet, valt zijn oog op een pampierke, dat op den grond leit.“Dat kos ik tusschentieds wel is oproapen!” meent Janssen, en hij doet het, en—willens of onwillens leest hij:“Mevrouw. Volgens uw geëerde order zal ik zorg dragen dat de bestelde gerechten overmorgen ter tafel zijn; voor de getruffeerde fezanten verzoek ik u kapoenen in plaats te willen nemen, aangezien ik tot heden geen fezanten ontvangen heb. Verblijve Mevrouw! Uw Dw. Dienaar Paulet Mr. kok en pasteibakker.“Da’s spietig,” denkt Janssen: “ha’k ’et geweten dan ha’k ’en poar vette kiepen kunnen meebrengen. ’t Liekt hier vetpot te wêzen: ’en huus van geweld; meubeloazie niet min; heel andere stoel’ as bij ons in de woonkoamer.... Wat bin’k wiet van die woonkoamer weg.... Veur plezier!.... Wat zal Kee ’t eenig hebben.... en de kienders!!—’t Is hier een doodsch uutzicht op dat binnenploatske.—’k Wou da’k de kallekoenen bij ons op het arf zag loopen....”Janssens overpeinzingen verliezen zich in ’t onbestemde ’k weet niet wat, maar eindelijk ja, eindelijk bromt hij vrij dof in den baard: “’k Bin veur plezier in Den Hoag!” Dat was ie!Ongeveer een half uur nadat mevrouw de kamer verliet, komt zij terug en betuigt haar leedwezen dat zij u “u” zoo alleen heeft moeten laten, maar ziet u, er was iemand gekomen, die haar noodzakelijk spreken moest.“’t Hét niks te beteikenen nicht,” zegt Janssen: “zoaken goan veur. En hoe geet ’t oe man, en hoe moaken ’t de kienders?”Onder het zetten en schenken van een kopje koffie verhaalt mevrouw al wat de neef verlangt te weten, en onderzoekt hoe “u” tot zoo’n reis heeft kunnen besluiten, en wat nu eigenlijk uw plannen zijn.’En buutenkans in den olie, en ’t gezoanik van Sanne-Kee, dat ie nou is goan most, hadden Janssen doen rezelevieren um Holland dan ook is te bekieken: “Bof, recht uut noar Den Hoag,” besluit hij: “’k meinde nêf en nicht Middelnes zullen mien wel zeggen, hoe ’k ’t beste goan en wa’k ’r zien mot. Alêvelhier, hei’j vroeger gezeid, was ’t meeste te kieken: en zie—nou mot gelluu mien dan de weg moar is wiezen.”Mevrouw gevoelt bepaald iets draaierigs, en verzekert na een onbeduidend discours over het smeren van een boterhammetje, en de duurte van “die boter!” dat ze maar zeer zelden uitgaat; dat zij ijselijk veel last van hoofdpijnen en Van Middelnesse het tegenwoordig erg druk op ’t bureau heeft, terwijl zij er bijvoegt, dat Charles met al zijne lastpostjes, ohé, haast geen oogenblik vrij is; en—schouder ophalende—dat er, ja, een museum.... maar anders in Den Haag toch weinig te zien valt.Heer! dat loatste kan Janssen zich niet begriepen; en—als zijn nicht hem verder verhaalt, dat zij het alleraangenaamst zou vinden indien “u” bij ons bleef logeeren, maar dat zij heusch niet weet waar ze u een slaapplaats zal aanwijzen—behalve op een naar zoldervertrekje; dan denkt Janssen: “Hè’k van z’n lêven: ’en huus as ’en kark!Ten slotte, bij het beleefde aanbod der nicht, dat “u” toch in alle geval dezen middag moet blijven eten, maar—heel eenvoudig, doodeenvoudig! want, entre-nous, dat zij, na zekere financiëele omstandigheden genoodzaakt zijn om zuinig, zeer zuinig te leven.... zegt Janssen: “Wel, wel!” en denkt aan ’t briefje van Mr. Paulet, aan fezanten en aan kapoenen.“As’k oe overlast doei dan kan ’k wel in ’en logement goa-gaan,” is zijn antwoord; maar:“Heusch niet; neen heusch niet!”Tot aan de thuiskomst van mijnheer Van Middelnesse geniet Janssen het fraaie uitzicht op het binnenplaatsje der residentie, en bovendien het gezelschap der nicht die,—wanneer Janssen van het dorp spreekt, waar zij haar vroegste kinderjaren heeft gesleten, en dat haars vaders eerste plaats geweest is,—daarvoor vrij wat minder sympathie aan den dag legt dan drie jaar geleden toen zij het lieve dagje er doorbracht. Ook de kinderen, die niet school gaan, hebben den Betuwnaar eenige oogenblikken hun bijzijn geschonken. Hun mama heeft met een stoute vermijding van het woordjeneef, de lieve bleekneusjes, die keken alsof ze vies van dien man waren, gelast om hem te vragen: “hoe vaart u?” en om eens gauw een handje te geven.Emieltje heeft “ajakkes” gezegd, en Lieze heeft gehoorzaamd maar is met een fluisterend “bah hoe ruw!” spoedig teruggeloopen, terwijl de beide andere spruiten zoo in ’t oog loopend om “de gekkepraat” van dien man hebben gelachen, dat mama sito den aftocht bevolen heeft.De Haagsche neef is thuis gekomen—erg laat;—(hij had op ’t bureau een knipbriefje van mevrouw ontvangen). Waarlijk op ’t eerste abord weet hij niette.... wie hij ’t plezier heeft vanne.... Ah zoo, ja juist! ja—ja wel: ’t is al lang geleden, maar, hij herinnert zich toch dat hij met zijn vrouw—toen ze zoo graag haar geboorteplaats wilde bezoeken, eens een achtermiddagje bij “u” heeft doorgebracht. Hij vindt het recht vriendelijk dat “u” de moeite heeft genomen van hier een bezoek te brengen, en dat.... dat het regenachtig weer blijft; enne wáár of “u” gelogeerd is? maar—dat “u” toch stellig moet blijven eten à la fortune du pot; wel zeker, wel zeker!Voor de kinderen wordt het een feestdag. Mama heeft goedgevonden dat ze alleen op de kinderkamer zullen eten. Sientje krijgt de handen ruim, want mevrouw heeft gezegd: “Sientje ’k zal zelve wel dekken, omdat mijnheer met dien man iets praten moet.”’t Geen er echter tusschen dien man en mijnheer wordt verhandeld is van zeer weinig belang, want mijnheer handelt bijna uitsluitend over het weinig belangrijke dat de residentie bezienswaardig oplevert.“Moar de standbeelden van Willem de Zwieger te peerd en te voet?” meent Janssen.“Ja—ah ja! die zijn niet onaardig,” zegt Van Middelnesse: “ja, die moet u zien;” en mijnheer heeft een allerliest plan geformeerd. Ziet u, morgen is hij den geheelen dag—letterlijk den geheelen dag—bezet; hoe gaarne ook, hij zou “u” nietkunnenvergezellen, maar straks, na ’t eten, tegen den avond, dan zal hij ’t genoegen hebben om de stad eens met “u” rond te gaan: ’t is dan, met het gaslicht, alleraardigst op straat, en de standbeelden ziet men evengoed als bij dag.“Komaan,” vervolgt de gastheer, nadat hij even voor ’t venster gestaan en—trommelende met zijn blanke vingers op een der ruiten—van mevrouw eenige fluisterende woorden heeft opgevangen: “komaan, u moest in elk geval dezen nacht maar onder ons dak blijven; mijn avond wijd ik u gaarne, en morgen.... morgen ziet u”—peinzende—“morgen heb ik misschien wel iemand, die u—och, voor een bagatel, den weg zal wijzen. Ik voor mij—ja, ’t is ook waar, Emilie—overmorgen vroeg moet ik absoluut—absoluut naar Amsterdam.”Ze woaren wel wat vremd en stief die minsen, redeneerde Janssen bij zich zelven, moar, ze wouen toch doen wat ze kosten; ’t was ook wat straf om zoo moar oan te kommen:zijhadden indertiedgeschreven. Zie, ze kosten ook niet ruuken, dat hij plan had um’ en dag of drie te blieven. Sanne-Kee hieuw van verrassings, moar, ieder mins deed dat zoo niet. Um nêf en nicht nou veur ’t heufd te stooten en nog ’ens van ’t logement te sprêken, neen, dat goeng niet; ze woaren toch vrindelik; dat briefke van die Pauletkos wel ’en oud briefke wêzen; dag of datum had ’r niet opgestoan.“Nou nêf en nicht, dan neem ik de bretaliteit um van oe oanbod gebruu-bruik te maken,” spreekt Janssen, “en as ’k oe niet genier dan za’k ’r moar rond veur uutkommen da’k ’r mergen nacht nog oan wou knoopen, um overmergen—jong dat treft oarig—met ou soam noar Amsterdam te goan!”“O.... o.... wel zeker!” zegt de Haagsche neef, terwijl hij vreeselijk hard zijn neus snuit, en zijn echtgenoote kan, terwijl ze haastig naar buiten ziet, om ’t fatale, een glimlach niet weerhouden.Janssen had wel ’en drupke bitter gelust—moar ... da’s zeker niet Hoags.Heusch, mevrouw heeft woord gehouden: er is geen de minste omslag met het eten gemaakt—al was ’thaarook inderdaad wat schriel voorgekomen en gevoelde zij vis-à-vis dien gullen man iets verlegens—Charles had ’t zoo gewild, en Charles..... Charles mocht ook geen last van haar bourgeoise familie hebben.Mijnheer gaat zelf om wijn te halen, keert met een flesch terug, ontkurkt hem en schenkt:“Heer, Emilie, nu heb je bier in plaats van wijn uitgezet.”“Bier! hemel, en neef zal liever wijn drinken; maar anders, dit bier....”Och neen, Janssen is er best mee te vrêje—aldat ’r ook veur geen cent kerrazie in dat bier zit, en dat ie, as den brouwerhumzu’k bier leverde, zou zeggen: drink gij dat eiges.Dat de moagen van nêf en nicht in de verloopen drie joar zin ingekrompen, dát geleuft ie veur vast. Munjesmoat, de schottels zin lêg, en, nêf zeit nog wel, dat ie “veel heeft gegeten.”Na ’t diner wordt de Betuwnaar verzocht om mee naar mijnheers kamer een sigaar te gaan rooken; men behoeft dan niet bij ’t tafelafnemen te zitten—gegeneerd met zoo’n meid!“Goed nêf!” zegt Janssen, alschoon ie verlangt om is buuten te kommen.En op mijnheers kamer rooken en praten de neven, en de Haagsche neef vindt het denkbeeld wel alleraangenaamst om overmorgen samen te reizen, doch geeft ernstig in overweging, of het niet veel geschikter zou zijn, dat u—altied u—dat u van hier op Rotterdam ging, om en passant de interessante plaatsjes Delft en Schiedam te bezoeken: “Delft, o Delft! daar heb je al je historische herinneringen, tot de trap toe waar Prins Willem de Eerste....”“Joawel, zooveul as deur Baltesar Gerards van kant is gemoa.... maakt,” vult Janssen aan. “Krek zoo, dus zou ie meinen da’k erst Delft most nemen....?”“Zeker! heel zeker!” En Van Middelnesse ontwerpt inderdaad een zeer goed reisplan,—doch Scheveningen, Scheveningen vergeet hij!“Moar ’k wou ook dezeezien,” herinnert de Betuwnaar,“Da’s waar, da’s waar ook!” Welnu, de cicerone, die Janssen morgen zal geleiden, moet hem ook naar de zee vergezellen. “Ziet u, eerst ’t museum; daarna ’t paleis; dán Scheveningen,—u zoudt er kunnen eten, desnoods; dán weerom; het kanaal; ’t bosch; deoranjezaal; enfin, dan is u ’s avonds weer thuis, kunt rustig uitslapen en den volgenden morgen met frisschen moed per eersten trein naar Delft!”Janssen vindt het erg spietig dat nêf ’t mergen zoo druk hét—moar, ’t is nou niet anders; en nÚ—nu de lantaarnopstekers juist hunne ronde beginnen om de in schemer gehulde stad te verlichten, nu zegt Janssen: “Hê joa!” went Middelnes hét den veurslag gedoan, um nou moar is op te stappen.”In de gang gekomen ontvangt de heer des huizes van het loopmeisje de tijding, dat zij de juffrouwen Lamfer—waar nooit belet voor is—heeft binnengelaten. Van Middelnesse had reeds zijn hand aan den deurknop geslagen om even te zeggen dat zij uitgingen, doch, haastig, alsof hij zich brandde, trekt hij de hand weer terug, en fluistert den neef in het oor:“O foei! dan kwamen wij in ’t geheel niet de deur uit. Kom maar, eer men ons hoort.”“Allo maar,” zegt Janssen, en volgt den neef buiten de woning en—bezichtigt Den Haag bij gaslicht, terwijl zijn voorname geleider, met een avondhoed, die hem diep op de oogen drukt, zorgvuldig de drukke straten vermijdt, omdat—omdat er haast geen doorkomen aan is.

Vijf dagen na het genomen besluit zitten de echtelieden aan de ontbijttafel. Er wordt aan de huisdeur gescheld. Eenige minuten later komt de meid binnen en bericht, dat er een man is, die naar mijnheer vraagt.

Hoe zijn naam is?

De meid moest maar zeggen, iemand, die mijnheer wel kon; uit Gelderland—“nog al dik, met ’en rood gezicht!”

Mijnheer Van Middelnesse wordt ook rood, want, terwijl u misschien aan zekeren neef uit B. denkt, heeft mijnheer slechts het beeld van zijn Zutfenschen wijnkooper voor oogen, en in diens handen ziet hij een rood lederen portefeuille, waaruit een rekening ten bedrage van ± tachtig gulden wordt te voorschijn gehaald, “Ik ben.... we zijn.... Och die man is zoo langdradig!—Sientje niet thuis.... hoor, niet thuis.”

Den vorigen dag had Sientje een vreeselijk standje met haar mevrouw gehad, dewijl mevrouw beweerde dat Sientje een appel uit ’t mandje had genomen, ’t geen Sientje ontkende; waarop mevrouw haar onder ’t oog had gebracht, hoe ’t niet om de waarde van dien appel, maar om dat akelige liegen was.

“Versta je, niet thuis!”

“Bestig mijnheer!”

Na eenige seconden komt Sientje terug en fluistert op geheimzinnigen toon: “Dan wil ie mevrouw spreken, maar héchie! hij ziet ’r zoo uit, en voeten als modder.”

Een blik van verstandhouding tusschen de echtelieden, en mijnheer verzekert: “dat mevrouw aan haar toilet, versta je, zich aan ’t kleeden is.”

De dienstmeidzietdat ook en verdwijnt.—Men luistert, en hoort dat de huisdeur wordt dichtgeworpen. Weder verschijnt de dienstbode in de ontbijtkamer, en zegt op uiterst gemeenzamen toon: “Afgetrokken, hoorrie; maar hij komt weerom, straks over ’en uurtje!”

O die komplotjes, ze geven zoo iets recht vertrouwelijks tusschen “de lui” en “de boojen”!

Na ’t vertrek van Sientje zegt Charles: dat hem die rekening, vooral met zoo’n partij, niemendal conveniëeren zou, maar,—dat Emilie, wanneer hij zelf over een uur werkelijk niet thuis zal wezen, den wijnkooper maar een anker Bordeaux moet bestellen.

Mevrouw vindt het onaangenaam om dat bezoek alleen af te wachten; Charles is immers gewoon om bij het bezoek van den wijnkooper de loopende rekening met hem te vereffenen. Mijnheer begeeft zich naar zijn bureau, doch kiest zijn weg door ’t achterpoortjevan de binnenplaats en vervolgens de steeg; ’t is wel wat om, maar enfin!

Telkens wanneer er gescheld wordt ontstelt mevrouw Van Middelnesse. Intusschen zij heeft zich gekleed en houdt zich onledig met het leggen van papiertjes, waarop de namen der dessertgerechten zijn geschreven, want het dessert komt overmorgen dadelijk op tafel.

“Hier de noga in ’t midden, zóó links en rechts de ananassen,.... hier de chipolata,.... daar de rumgelei,.... Gud! daar schelt ie!”

Sientje heeft in last “om dien mijnheer, dan maar in de voorkamer te laten”, en de dienstbode brengt de boodschap: “Hij is ’r.”

Mevrouw laat zich nog een beetje wachten. In ’t einde vermant zij zich en stapt—met het fatale denkbeeld van geen geld voor een rekening te hebben—naar de voorkamer.

Alvorens haar hand aan de deurkruk te slaan, aarzelt de dame, doch—daar treedt ze binnen, en terwijl haar een: “Wel nicht hoe geet ’t? doar hei’j me dan nou!” in de ooren klinkt, ziet zij tot haar overgroote verrassing, in stede van den wijnkooper, haar Betuwschen neef, die haar de ruwe groote hand gulhartig heeft toegestoken.

’t Is niet te verwonderen dat mevrouw wat verbluft ziet en een weinig verward is.

“Wel, ben u het!.....” zegt zij, “Ik dacht,.... Wel hoe vaart u?” en zij laat zich de fijne vingers door de forsche hand van den Betuwnaar drukken.

“Ik—springlêvend zoo a’j zien kunt!” is het antwoord: “’En mins roept krek zoolang Poasch tot ie kumt, en doar bin ’k nou in Den Hoag, en wil dan alêvel de schoai bij ou is weerum komme hoalen.... En wel de complimenten van de vrouw!—Jong, wa’n ding van ’en stad is dien Hoag!”

“Wel heden! wel! wel!” zegt de nicht, en ze herhaalt nog wel zesmaal: wel! wel! en wijst naar een stoel en zegt: “u zult toch plaats willen nemen!”

De neef heeft er niemendal op tegen: hij had de familie eerst aan den Boschkant gezocht, en—na hun tegenwoordige woonplaats te hebben uitgevonden, nog een uurtje kunnen rondwandelen. Janssen neemt plaats, en zegt, dat hij um de verrassing zien noam niet genuumd en ook niet veuruut had schrieven willen. Sanne-Kee had al gezeid dat nêf en nicht vremd zouen opkieken. Sanne-Kee hield eiges veul van verrassings, en doarum had ze dan ook weer ’en groote krintemik meegegeven, ’en zwoare: ze lag in ’t veur.... in het voorhuis.

Was het zien van den Betuwnaar in plaats van den wijnkooper voor mevrouw in de gegeven omstandigheden inderdaad een uitkomst geweest, nu zij vernam dat de gulhartige man, die waarlijk nog een mik had meegebracht, zoo gedwoald en nog een uur had rond moeten loopen, nu gevoelde zij, ondanks een pijnlijk iets over de verwantschap, toch ook iets dankbaars, dat ze lucht geeft in een: “Wie kon dát nu ook denken.”

Doch zie, daar gaat Ds. A. de ramen voorbij.... Huisbezoek!....Hij schelt!.... Sientje zal hem in de kamer laten!—dáár zit de neef, die niet zal verzwijgen dat hij nêf is; daar zit hij met zijn volroode aangezicht en rosgele haren in zijn duffelsche jas met beenen knoopen, nog altijd met zijn vreemdvormigen hoed tusschen de knieën geklemd; daar zit hij, en de pijpen van zijn blauwlakenschen broek zijn van onderen omgeslagen—umdat ’t op stroat zoo smerrig was—terwijl de grijze wollen kousen, die ten deele zichtbaar zich in de breede riemschoenen verliezen, met de laatsten op het fraaie tapijt een droevige vertooning maken.

“Och, wil u maar liever mee naar de huiskamer gaan?” zegt de dame haastig, terwijl zij ijlings opstaat: “Ik heb.... we zullen.... we drinken daar koffie weet u.”

Janssen begrijpt niet juist waarom hij al zoo aanstonds weder verhuizen moet.

“Wat mien schêlt, ik zat hier best,” zegt hij langzaam, doch, op een herhaald en dringend aanzoek zijner nicht, volgt hij met een: “Woar mo’k dan wêzen?” de dame, die niet door de gangdeur, maar door een binnendeur met hem de kamer verlaat.

Nauwelijks heeft Janssen de huiskamer betreden, of mevrouw, vreezende dat de komst van dominee haar zal bericht worden, en Janssen daardoor de reden der vlucht uit de voorkamer vermoeden zal—verwijdert zich spoedig.

“Wat kiekt ze schichtig,” denkt de Betuwnaar, en terwijl hij de kamer in ’t ronde ziet, valt zijn oog op een pampierke, dat op den grond leit.

“Dat kos ik tusschentieds wel is oproapen!” meent Janssen, en hij doet het, en—willens of onwillens leest hij:

“Mevrouw. Volgens uw geëerde order zal ik zorg dragen dat de bestelde gerechten overmorgen ter tafel zijn; voor de getruffeerde fezanten verzoek ik u kapoenen in plaats te willen nemen, aangezien ik tot heden geen fezanten ontvangen heb. Verblijve Mevrouw! Uw Dw. Dienaar Paulet Mr. kok en pasteibakker.

“Da’s spietig,” denkt Janssen: “ha’k ’et geweten dan ha’k ’en poar vette kiepen kunnen meebrengen. ’t Liekt hier vetpot te wêzen: ’en huus van geweld; meubeloazie niet min; heel andere stoel’ as bij ons in de woonkoamer.... Wat bin’k wiet van die woonkoamer weg.... Veur plezier!.... Wat zal Kee ’t eenig hebben.... en de kienders!!—’t Is hier een doodsch uutzicht op dat binnenploatske.—’k Wou da’k de kallekoenen bij ons op het arf zag loopen....”

Janssens overpeinzingen verliezen zich in ’t onbestemde ’k weet niet wat, maar eindelijk ja, eindelijk bromt hij vrij dof in den baard: “’k Bin veur plezier in Den Hoag!” Dat was ie!

Ongeveer een half uur nadat mevrouw de kamer verliet, komt zij terug en betuigt haar leedwezen dat zij u “u” zoo alleen heeft moeten laten, maar ziet u, er was iemand gekomen, die haar noodzakelijk spreken moest.

“’t Hét niks te beteikenen nicht,” zegt Janssen: “zoaken goan veur. En hoe geet ’t oe man, en hoe moaken ’t de kienders?”

Onder het zetten en schenken van een kopje koffie verhaalt mevrouw al wat de neef verlangt te weten, en onderzoekt hoe “u” tot zoo’n reis heeft kunnen besluiten, en wat nu eigenlijk uw plannen zijn.

’En buutenkans in den olie, en ’t gezoanik van Sanne-Kee, dat ie nou is goan most, hadden Janssen doen rezelevieren um Holland dan ook is te bekieken: “Bof, recht uut noar Den Hoag,” besluit hij: “’k meinde nêf en nicht Middelnes zullen mien wel zeggen, hoe ’k ’t beste goan en wa’k ’r zien mot. Alêvelhier, hei’j vroeger gezeid, was ’t meeste te kieken: en zie—nou mot gelluu mien dan de weg moar is wiezen.”

Mevrouw gevoelt bepaald iets draaierigs, en verzekert na een onbeduidend discours over het smeren van een boterhammetje, en de duurte van “die boter!” dat ze maar zeer zelden uitgaat; dat zij ijselijk veel last van hoofdpijnen en Van Middelnesse het tegenwoordig erg druk op ’t bureau heeft, terwijl zij er bijvoegt, dat Charles met al zijne lastpostjes, ohé, haast geen oogenblik vrij is; en—schouder ophalende—dat er, ja, een museum.... maar anders in Den Haag toch weinig te zien valt.

Heer! dat loatste kan Janssen zich niet begriepen; en—als zijn nicht hem verder verhaalt, dat zij het alleraangenaamst zou vinden indien “u” bij ons bleef logeeren, maar dat zij heusch niet weet waar ze u een slaapplaats zal aanwijzen—behalve op een naar zoldervertrekje; dan denkt Janssen: “Hè’k van z’n lêven: ’en huus as ’en kark!

Ten slotte, bij het beleefde aanbod der nicht, dat “u” toch in alle geval dezen middag moet blijven eten, maar—heel eenvoudig, doodeenvoudig! want, entre-nous, dat zij, na zekere financiëele omstandigheden genoodzaakt zijn om zuinig, zeer zuinig te leven.... zegt Janssen: “Wel, wel!” en denkt aan ’t briefje van Mr. Paulet, aan fezanten en aan kapoenen.

“As’k oe overlast doei dan kan ’k wel in ’en logement goa-gaan,” is zijn antwoord; maar:

“Heusch niet; neen heusch niet!”

Tot aan de thuiskomst van mijnheer Van Middelnesse geniet Janssen het fraaie uitzicht op het binnenplaatsje der residentie, en bovendien het gezelschap der nicht die,—wanneer Janssen van het dorp spreekt, waar zij haar vroegste kinderjaren heeft gesleten, en dat haars vaders eerste plaats geweest is,—daarvoor vrij wat minder sympathie aan den dag legt dan drie jaar geleden toen zij het lieve dagje er doorbracht. Ook de kinderen, die niet school gaan, hebben den Betuwnaar eenige oogenblikken hun bijzijn geschonken. Hun mama heeft met een stoute vermijding van het woordjeneef, de lieve bleekneusjes, die keken alsof ze vies van dien man waren, gelast om hem te vragen: “hoe vaart u?” en om eens gauw een handje te geven.

Emieltje heeft “ajakkes” gezegd, en Lieze heeft gehoorzaamd maar is met een fluisterend “bah hoe ruw!” spoedig teruggeloopen, terwijl de beide andere spruiten zoo in ’t oog loopend om “de gekkepraat” van dien man hebben gelachen, dat mama sito den aftocht bevolen heeft.

De Haagsche neef is thuis gekomen—erg laat;—(hij had op ’t bureau een knipbriefje van mevrouw ontvangen). Waarlijk op ’t eerste abord weet hij niette.... wie hij ’t plezier heeft vanne.... Ah zoo, ja juist! ja—ja wel: ’t is al lang geleden, maar, hij herinnert zich toch dat hij met zijn vrouw—toen ze zoo graag haar geboorteplaats wilde bezoeken, eens een achtermiddagje bij “u” heeft doorgebracht. Hij vindt het recht vriendelijk dat “u” de moeite heeft genomen van hier een bezoek te brengen, en dat.... dat het regenachtig weer blijft; enne wáár of “u” gelogeerd is? maar—dat “u” toch stellig moet blijven eten à la fortune du pot; wel zeker, wel zeker!

Voor de kinderen wordt het een feestdag. Mama heeft goedgevonden dat ze alleen op de kinderkamer zullen eten. Sientje krijgt de handen ruim, want mevrouw heeft gezegd: “Sientje ’k zal zelve wel dekken, omdat mijnheer met dien man iets praten moet.”

’t Geen er echter tusschen dien man en mijnheer wordt verhandeld is van zeer weinig belang, want mijnheer handelt bijna uitsluitend over het weinig belangrijke dat de residentie bezienswaardig oplevert.

“Moar de standbeelden van Willem de Zwieger te peerd en te voet?” meent Janssen.

“Ja—ah ja! die zijn niet onaardig,” zegt Van Middelnesse: “ja, die moet u zien;” en mijnheer heeft een allerliest plan geformeerd. Ziet u, morgen is hij den geheelen dag—letterlijk den geheelen dag—bezet; hoe gaarne ook, hij zou “u” nietkunnenvergezellen, maar straks, na ’t eten, tegen den avond, dan zal hij ’t genoegen hebben om de stad eens met “u” rond te gaan: ’t is dan, met het gaslicht, alleraardigst op straat, en de standbeelden ziet men evengoed als bij dag.

“Komaan,” vervolgt de gastheer, nadat hij even voor ’t venster gestaan en—trommelende met zijn blanke vingers op een der ruiten—van mevrouw eenige fluisterende woorden heeft opgevangen: “komaan, u moest in elk geval dezen nacht maar onder ons dak blijven; mijn avond wijd ik u gaarne, en morgen.... morgen ziet u”—peinzende—“morgen heb ik misschien wel iemand, die u—och, voor een bagatel, den weg zal wijzen. Ik voor mij—ja, ’t is ook waar, Emilie—overmorgen vroeg moet ik absoluut—absoluut naar Amsterdam.”

Ze woaren wel wat vremd en stief die minsen, redeneerde Janssen bij zich zelven, moar, ze wouen toch doen wat ze kosten; ’t was ook wat straf om zoo moar oan te kommen:zijhadden indertiedgeschreven. Zie, ze kosten ook niet ruuken, dat hij plan had um’ en dag of drie te blieven. Sanne-Kee hieuw van verrassings, moar, ieder mins deed dat zoo niet. Um nêf en nicht nou veur ’t heufd te stooten en nog ’ens van ’t logement te sprêken, neen, dat goeng niet; ze woaren toch vrindelik; dat briefke van die Pauletkos wel ’en oud briefke wêzen; dag of datum had ’r niet opgestoan.

“Nou nêf en nicht, dan neem ik de bretaliteit um van oe oanbod gebruu-bruik te maken,” spreekt Janssen, “en as ’k oe niet genier dan za’k ’r moar rond veur uutkommen da’k ’r mergen nacht nog oan wou knoopen, um overmergen—jong dat treft oarig—met ou soam noar Amsterdam te goan!”

“O.... o.... wel zeker!” zegt de Haagsche neef, terwijl hij vreeselijk hard zijn neus snuit, en zijn echtgenoote kan, terwijl ze haastig naar buiten ziet, om ’t fatale, een glimlach niet weerhouden.

Janssen had wel ’en drupke bitter gelust—moar ... da’s zeker niet Hoags.

Heusch, mevrouw heeft woord gehouden: er is geen de minste omslag met het eten gemaakt—al was ’thaarook inderdaad wat schriel voorgekomen en gevoelde zij vis-à-vis dien gullen man iets verlegens—Charles had ’t zoo gewild, en Charles..... Charles mocht ook geen last van haar bourgeoise familie hebben.

Mijnheer gaat zelf om wijn te halen, keert met een flesch terug, ontkurkt hem en schenkt:

“Heer, Emilie, nu heb je bier in plaats van wijn uitgezet.”

“Bier! hemel, en neef zal liever wijn drinken; maar anders, dit bier....”

Och neen, Janssen is er best mee te vrêje—aldat ’r ook veur geen cent kerrazie in dat bier zit, en dat ie, as den brouwerhumzu’k bier leverde, zou zeggen: drink gij dat eiges.

Dat de moagen van nêf en nicht in de verloopen drie joar zin ingekrompen, dát geleuft ie veur vast. Munjesmoat, de schottels zin lêg, en, nêf zeit nog wel, dat ie “veel heeft gegeten.”

Na ’t diner wordt de Betuwnaar verzocht om mee naar mijnheers kamer een sigaar te gaan rooken; men behoeft dan niet bij ’t tafelafnemen te zitten—gegeneerd met zoo’n meid!

“Goed nêf!” zegt Janssen, alschoon ie verlangt om is buuten te kommen.

En op mijnheers kamer rooken en praten de neven, en de Haagsche neef vindt het denkbeeld wel alleraangenaamst om overmorgen samen te reizen, doch geeft ernstig in overweging, of het niet veel geschikter zou zijn, dat u—altied u—dat u van hier op Rotterdam ging, om en passant de interessante plaatsjes Delft en Schiedam te bezoeken: “Delft, o Delft! daar heb je al je historische herinneringen, tot de trap toe waar Prins Willem de Eerste....”

“Joawel, zooveul as deur Baltesar Gerards van kant is gemoa.... maakt,” vult Janssen aan. “Krek zoo, dus zou ie meinen da’k erst Delft most nemen....?”

“Zeker! heel zeker!” En Van Middelnesse ontwerpt inderdaad een zeer goed reisplan,—doch Scheveningen, Scheveningen vergeet hij!

“Moar ’k wou ook dezeezien,” herinnert de Betuwnaar,

“Da’s waar, da’s waar ook!” Welnu, de cicerone, die Janssen morgen zal geleiden, moet hem ook naar de zee vergezellen. “Ziet u, eerst ’t museum; daarna ’t paleis; dán Scheveningen,—u zoudt er kunnen eten, desnoods; dán weerom; het kanaal; ’t bosch; deoranjezaal; enfin, dan is u ’s avonds weer thuis, kunt rustig uitslapen en den volgenden morgen met frisschen moed per eersten trein naar Delft!”

Janssen vindt het erg spietig dat nêf ’t mergen zoo druk hét—moar, ’t is nou niet anders; en nÚ—nu de lantaarnopstekers juist hunne ronde beginnen om de in schemer gehulde stad te verlichten, nu zegt Janssen: “Hê joa!” went Middelnes hét den veurslag gedoan, um nou moar is op te stappen.”

In de gang gekomen ontvangt de heer des huizes van het loopmeisje de tijding, dat zij de juffrouwen Lamfer—waar nooit belet voor is—heeft binnengelaten. Van Middelnesse had reeds zijn hand aan den deurknop geslagen om even te zeggen dat zij uitgingen, doch, haastig, alsof hij zich brandde, trekt hij de hand weer terug, en fluistert den neef in het oor:

“O foei! dan kwamen wij in ’t geheel niet de deur uit. Kom maar, eer men ons hoort.”

“Allo maar,” zegt Janssen, en volgt den neef buiten de woning en—bezichtigt Den Haag bij gaslicht, terwijl zijn voorname geleider, met een avondhoed, die hem diep op de oogen drukt, zorgvuldig de drukke straten vermijdt, omdat—omdat er haast geen doorkomen aan is.

V.Drie slaapvertrekken.De avond is voorbij. De klepperman roept: “Elf hèt de klok!”Mijnheer Van Middelnesse ligt in ’t groote ledikant. Mevrouw zet papiljotten.“’t Is onaangenaam, recht onaangenaam, zulke familie!”“Maar hemel, Charles, hoe kan ik het helpen.”“Je hadt nooit op het dwaze denkbeeld moeten komen om zulke familie te bezoeken.”“Je bent immers mee geweest, en vondt ze toen allerliest lieve menschen.”“Gul, ja bespottelijk gul; maar dom—weetje dom, anders zou zoo’n man niet hier zijn gekomen.”“Ja, Charles, ’t spijt me.”“Als ie ’t in de hersens neemt om ook overmorgen te willen blijven, dan.... dan.... dan smijt ik hem de deur uit; of zie je, ik blijf in m’n bed liggen en kun jij met je lieve familie, alleen de partij houden en m’n jaardag vieren.”“Wees toch niet boos Charles, ’t is immers nietmijnschuld, ’t Is waar, Janssen had wijzer moeten zijn of althans zich een fatsoenlijkerkleeding aangeschaft en zich op ’t Hollandsch praten wat toegelegd moeten hebben. ’t Spijt me lieve, maar waarlijk ik kan het niet helpen, en zelfs ofschoon het mij hinderde—heb ik hem niets geanimeerd en zooveel mogelijk mijn best gedaan om hem voor kinderen en meiden onzichtbaar te houden.”“De heele buurt zal weten dat wij er klompenfamilie op nahouden.”“Neen Charles, zelfs de meiden weten het niet, want, Sientje kon niet begrijpen dat die man, zooals ze zeide, van nacht hier logeeren moest.”“En ’t is ook aan jou, Emilie, om te zorgen dat het geheim blijft!—Gelukkig! morgen gaat hij al vroeg op ’t pad om niet voor ’s namiddags terug te komen; dán naar mijn kamer en den volgenden dag, coute qui coute zal hij de reis weer aannemen.—’k Wou wel eens weten of Smits, dien wij van avond ontmoetten, mij herkend heeft. ’t Is een fatale positie. Er zijn standen in de maatschappij, Men moet zijn fatsoen toch.... bewaren. Zie.... je.... fatsoen....”Mijnheer geeuwt geweldig.Op een zeer nietig en pover gemeubileerd zoldervertrekje ontdoet zich de Betuwsche neef, bij ’t schijnsel van een olielichtje, van zijn Zondagsche kleeren. Janssen geeft weinig um proal of pracht, ’t kamerke is best genoeg; in die bedstee zal ie wel sloapen.Alschoon ’t hum hier bij nêf en nicht perjen niet mee is gevallen, zoo gleuft ie toch dat ze doen wat ze kunnen. Sanne Kee had ’r geen verstand af, moar—tegenwoordig hiewen de minsen d’r weinig af um zoo op ’t lief te worden gevallen; veural niet bij steelui; en kiek, nou hadden ze ’t nog iengeschikt dat ie logeeren kos; nêf was toch eiges met hum rondgewêst; ’en bietje stief, en arg munjes-moat moar anders....Janssen hoort gerucht; men komt de zoldertrap op. Twee personen naderen zijn kamertje.... neen, naast het zijne schijnt een ander vertrekje te wezen;—men gaat er binnen.Een vervaarlijk gegeeuw—zulk een waarbij de geeuwer zich schrikkelijk uitrekt—treft het oor van den logeergast, en de woorden volgen al geeuwende: “Hé, lekker naar bed!”Janssen houdt zich stil, want zie, dat was arg geheurig, krek asof ie d’r bij was. Zeker sliepen doar de meides, en was ’t ’en planken beschotje dat zien kamerken afschei.Onmiddellijk na de ontboezeming der geeuwster, klinkt het fluisterend—nochtans voor Janssen zoo duidelijk alsof hij er bij staat:“Je moet niet zoo hard praete; die man laeit hier naas, en ’t is zoo ’ehoorig.”“Nou,” klinkt het antwoord—dat nu insgelijks op fluisterenden toon wordt gegeven: “’k zou me voor zoo’n Gelderschen ham ook zeneeren! In ieder geval wed ik dat ie al ronkt as ’en os.”“Heb jij ’ewete dat onze lauï van zoo min benne?” fluistert het kindermeisje.“Neen, maar ze willen ’t niet weten,” zegt Sientje: “eigenlijk kan je ’t wel zien.”“Jae,” herneemt de jongste; “want van meet af heb ik ezaid dat mijnheer zoo op den blikslaeger bij ons in Schevelinge laijkt.”—“Ben je gek!”—“Neen, en nou wil ik den blikslaeger toch raeis vraege of die famielje van mijnheer is. Haij dáér is ’n aeige neef.”“Ze mosten zich schamen!” oordeelt de oudere dienstbode, maar voegt er ook bij: “nou dat doen ze ook niet zuinig; toen domenie kwam van morgen, toen was ze met neefje gevlogen, nog eer dat dominie ’en voet binnen de koamer had.”“Ze waere bang dat wellaui ’oore zouwe dat haij zeneefennichtnoemt, maer ’k ’ep ’t tweemael ’ehoord; en dat zaeit ie zoo gek, hê hê,nêfzaeit ie,” lacht het meisje.De oudste lacht harder.“Stil toch,” zegt de jongere.“Wat kan ’t mijn schelen!” herneemt de oudste: “dan hadden ze hun mooiennefmaar op de lozeerkamer moeten leggen; maar zie je, die hadden ze kwazie niet. Mevrouw wou me maer wijs maken, dat ’t ’en boer was daar ze vroeger altijd de boter van kregen, en die z’n schaapjes op droge had; ze wou dien man, zei ze, de kosten van ’en lozement sparen en had ’m daarom het kamertje gegeven.”“’t Is al ’t minste wat je ebbe kan, zoo’n Geldersche boer!” zegt de kleine, “en z’n praete! je ebt nooit zoo’n aekelig praete ’ehoord!—Waer is me mus?—O, dankie.”Na een oogenblik van stilte: “’t Zou wel aerdig weze as ie overmorge op mijnheers jaerdag bleef; jae, ’k lachte me slap as ie aen de partaij moest zitten.”“Ze benne d’r wat bang voor, hoorie!” verzekert Sientje: “maar, toen ik van avond langs mijnheers kamer kwam, toen hoorde ik ook toevallig hoe hij hem beduidde dat ie overmorgen maar uitrukken moest; voor mijn part gaat hij al morgen, want, met z’n straathanden draagt ie emmers vol drek op de kleejen, en fooien, nou, daar lijkt ie wat naar!”Gegeeuw! Gestommel! ’t Verschuiven van een bedstee-gordijn! Gekraak; tweede gekraak!—“Nacht Aagchie!”—“Sientje slaep wel!”Stilte!Binnen Janssens vertrekje liggen de Zondagsche kleeren op een stoel; de eigenaar er van bergt zich zelf in een vochtige bedstee.

De avond is voorbij. De klepperman roept: “Elf hèt de klok!”

Mijnheer Van Middelnesse ligt in ’t groote ledikant. Mevrouw zet papiljotten.

“’t Is onaangenaam, recht onaangenaam, zulke familie!”

“Maar hemel, Charles, hoe kan ik het helpen.”

“Je hadt nooit op het dwaze denkbeeld moeten komen om zulke familie te bezoeken.”

“Je bent immers mee geweest, en vondt ze toen allerliest lieve menschen.”

“Gul, ja bespottelijk gul; maar dom—weetje dom, anders zou zoo’n man niet hier zijn gekomen.”

“Ja, Charles, ’t spijt me.”

“Als ie ’t in de hersens neemt om ook overmorgen te willen blijven, dan.... dan.... dan smijt ik hem de deur uit; of zie je, ik blijf in m’n bed liggen en kun jij met je lieve familie, alleen de partij houden en m’n jaardag vieren.”

“Wees toch niet boos Charles, ’t is immers nietmijnschuld, ’t Is waar, Janssen had wijzer moeten zijn of althans zich een fatsoenlijkerkleeding aangeschaft en zich op ’t Hollandsch praten wat toegelegd moeten hebben. ’t Spijt me lieve, maar waarlijk ik kan het niet helpen, en zelfs ofschoon het mij hinderde—heb ik hem niets geanimeerd en zooveel mogelijk mijn best gedaan om hem voor kinderen en meiden onzichtbaar te houden.”

“De heele buurt zal weten dat wij er klompenfamilie op nahouden.”

“Neen Charles, zelfs de meiden weten het niet, want, Sientje kon niet begrijpen dat die man, zooals ze zeide, van nacht hier logeeren moest.”

“En ’t is ook aan jou, Emilie, om te zorgen dat het geheim blijft!—Gelukkig! morgen gaat hij al vroeg op ’t pad om niet voor ’s namiddags terug te komen; dán naar mijn kamer en den volgenden dag, coute qui coute zal hij de reis weer aannemen.—’k Wou wel eens weten of Smits, dien wij van avond ontmoetten, mij herkend heeft. ’t Is een fatale positie. Er zijn standen in de maatschappij, Men moet zijn fatsoen toch.... bewaren. Zie.... je.... fatsoen....”

Mijnheer geeuwt geweldig.

Op een zeer nietig en pover gemeubileerd zoldervertrekje ontdoet zich de Betuwsche neef, bij ’t schijnsel van een olielichtje, van zijn Zondagsche kleeren. Janssen geeft weinig um proal of pracht, ’t kamerke is best genoeg; in die bedstee zal ie wel sloapen.

Alschoon ’t hum hier bij nêf en nicht perjen niet mee is gevallen, zoo gleuft ie toch dat ze doen wat ze kunnen. Sanne Kee had ’r geen verstand af, moar—tegenwoordig hiewen de minsen d’r weinig af um zoo op ’t lief te worden gevallen; veural niet bij steelui; en kiek, nou hadden ze ’t nog iengeschikt dat ie logeeren kos; nêf was toch eiges met hum rondgewêst; ’en bietje stief, en arg munjes-moat moar anders....

Janssen hoort gerucht; men komt de zoldertrap op. Twee personen naderen zijn kamertje.... neen, naast het zijne schijnt een ander vertrekje te wezen;—men gaat er binnen.

Een vervaarlijk gegeeuw—zulk een waarbij de geeuwer zich schrikkelijk uitrekt—treft het oor van den logeergast, en de woorden volgen al geeuwende: “Hé, lekker naar bed!”

Janssen houdt zich stil, want zie, dat was arg geheurig, krek asof ie d’r bij was. Zeker sliepen doar de meides, en was ’t ’en planken beschotje dat zien kamerken afschei.

Onmiddellijk na de ontboezeming der geeuwster, klinkt het fluisterend—nochtans voor Janssen zoo duidelijk alsof hij er bij staat:

“Je moet niet zoo hard praete; die man laeit hier naas, en ’t is zoo ’ehoorig.”

“Nou,” klinkt het antwoord—dat nu insgelijks op fluisterenden toon wordt gegeven: “’k zou me voor zoo’n Gelderschen ham ook zeneeren! In ieder geval wed ik dat ie al ronkt as ’en os.”

“Heb jij ’ewete dat onze lauï van zoo min benne?” fluistert het kindermeisje.

“Neen, maar ze willen ’t niet weten,” zegt Sientje: “eigenlijk kan je ’t wel zien.”

“Jae,” herneemt de jongste; “want van meet af heb ik ezaid dat mijnheer zoo op den blikslaeger bij ons in Schevelinge laijkt.”

—“Ben je gek!”

—“Neen, en nou wil ik den blikslaeger toch raeis vraege of die famielje van mijnheer is. Haij dáér is ’n aeige neef.”

“Ze mosten zich schamen!” oordeelt de oudere dienstbode, maar voegt er ook bij: “nou dat doen ze ook niet zuinig; toen domenie kwam van morgen, toen was ze met neefje gevlogen, nog eer dat dominie ’en voet binnen de koamer had.”

“Ze waere bang dat wellaui ’oore zouwe dat haij zeneefennichtnoemt, maer ’k ’ep ’t tweemael ’ehoord; en dat zaeit ie zoo gek, hê hê,nêfzaeit ie,” lacht het meisje.

De oudste lacht harder.

“Stil toch,” zegt de jongere.

“Wat kan ’t mijn schelen!” herneemt de oudste: “dan hadden ze hun mooiennefmaar op de lozeerkamer moeten leggen; maar zie je, die hadden ze kwazie niet. Mevrouw wou me maer wijs maken, dat ’t ’en boer was daar ze vroeger altijd de boter van kregen, en die z’n schaapjes op droge had; ze wou dien man, zei ze, de kosten van ’en lozement sparen en had ’m daarom het kamertje gegeven.”

“’t Is al ’t minste wat je ebbe kan, zoo’n Geldersche boer!” zegt de kleine, “en z’n praete! je ebt nooit zoo’n aekelig praete ’ehoord!—Waer is me mus?—O, dankie.”

Na een oogenblik van stilte: “’t Zou wel aerdig weze as ie overmorge op mijnheers jaerdag bleef; jae, ’k lachte me slap as ie aen de partaij moest zitten.”

“Ze benne d’r wat bang voor, hoorie!” verzekert Sientje: “maar, toen ik van avond langs mijnheers kamer kwam, toen hoorde ik ook toevallig hoe hij hem beduidde dat ie overmorgen maar uitrukken moest; voor mijn part gaat hij al morgen, want, met z’n straathanden draagt ie emmers vol drek op de kleejen, en fooien, nou, daar lijkt ie wat naar!”

Gegeeuw! Gestommel! ’t Verschuiven van een bedstee-gordijn! Gekraak; tweede gekraak!

—“Nacht Aagchie!”

—“Sientje slaep wel!”

Stilte!

Binnen Janssens vertrekje liggen de Zondagsche kleeren op een stoel; de eigenaar er van bergt zich zelf in een vochtige bedstee.

VI.Den anderen dag.Nog maar even waren de echtelieden Van Middelnesse beneden, of ook de Geldersche neef treedt de ontbijtkamer binnen. Hij was al ’en poar uurkes opgewêst, en had moar vast ’en stroatje rondgeloopen.—Neen, al te best gesloapen had ie niet; moar anders—’t bed was goed gewêst.Joa wel, joa wel, Janssen docht ’r wel oan dat de man die ’m de weg zou wiezen, over ’en half uurke kommen zou. ’En klein stukske brood zou ie vatten, moar anders—honger had ie geen spier, en—en—heur is,hiehad gemeind dat ie bêter zou doen van nou moar afscheid te nemen: ’t was veul gemekkelikker dat ie, noa alles gezien te hebben, van oavend moar op de spoor noar Delft goeng zitten, zie dan was ie mergen inéns woar ie wêzen most, en gauwer weer thuus; zie, went hijverlangdetoch ook.Mijnheer de neef moest ook erkennen dat u eigenlijk zóó oneindig verstandiger deed, maar anders—dat ’t hem hoogst aangenaam zou geweest zijn, indien u ’t nachtje er aangeknoopt en ’t avondje nog—doodfamiljaar—“bij ons” had willen doorbrengen; in ieder geval moest u toch nog een boterhammetje nemen, men diende zich toch voor de reis te versterken; en mevrouw vindt alles precies als mijnheer, en gaat naar ’t buffet; krijgt een stukje komijne kaas en presenteert het den neef, maar:“Dank oe, neen dank oe.”De cicerone wacht in de gang.Het afscheid der wederzijdsche familie wordt binnenskamers recht hartelijk; Van Middelnesse zegt zelfs, dat hijneefeen goeje reis wenscht; mevrouw hoopt dat neef de familie wél terug zal vinden, en mijnheer voegt er nog bij:“Als u soms van plan mocht veranderen, ons huis staat voor u open, hoe langer hoe liever;—van de treinen dat weet u. Die waarmee u gaan wilt naar Delft is om kwartvoor achten....”“Dank oe wel ... kertier d’r over,” zegt Janssen: “’k hét ’en buultje segoaren gekocht en doar steet ’t allegoar op.”“Ah juist, precies, maar—altijd beter een kwartier te vroeg dan ’en halve minuut te laat,” meent Van Middelnesse.“Gezondheid! de vrede, en ’t beste met oe kienders!” wenscht Janssen nogmaals, en—hij stapt de gang in.’t Is zeer toevallig: Juist kwam Sientje de kamer voorbij.“Kom gij is hier, dern!” roept de vertrekkende logeergast, en, terwijl hij een gulden uit den zak haalt en die der naderbijkomendedeerne in de hand stopt, voegt bij haar fluisterend toe:“’t Is geen ham en geen os—loat oan oe kameroad moar is kieken, of ie op den bliksloager liekt.”Met een kleur als scharlaken, zegt Sientje: “Dank uwe wel!”Een laatst vaarwel wordt er tusschen de mannen gewisseld. Gelukkig! Janssen laat het “nêf” achterwege. Daar treedt hij met zijn geleider de straat op, en—terwijl de Gelderschman op ’t vragen van den vreemdelingen-bloedzuiger kortweg bericht: “Noar ’t bosch en de zee!” wrijft Van Middelnesse zijn blanke handen; keert naar zijn eega terug, en zegt vol verrukking:“Boven verwachting! ’t Is alsof me een steen van het hart is gevallen.”“Ja, ik dacht stellig dat hij ten minste van avond terug zou komen,” is ’t antwoord van mevrouw, en ze voegt er nog bij: “’t Deed me erg veel pleizier Charles, dat je den goejen man nog zoo’n beetje animeerde. Dag lieve!”Emilie geeft Charles een zoen.“Hoor eens,” herneemt de “lieve” die zich gaarne den zoen laat welgevallen, den zoen, die hem verzekert dat hij wél heeft gehandeld: “hoor eens, er zijn standen Emilie; familie of geen familie, zooveel men vermag moet men zijn stand bewaren, en men gooit hem al aanstonds te grabbel door zulke menschen in zijn huis te ontvangen;ikzeg Emilie, daar zijn standen in de wereld, en, eenmaal op deze hoogte, behoort men zich niet te verlagen.”Juist! er zijn standen in de wereld en men behoort zich niet teverlagen....

Nog maar even waren de echtelieden Van Middelnesse beneden, of ook de Geldersche neef treedt de ontbijtkamer binnen. Hij was al ’en poar uurkes opgewêst, en had moar vast ’en stroatje rondgeloopen.—Neen, al te best gesloapen had ie niet; moar anders—’t bed was goed gewêst.

Joa wel, joa wel, Janssen docht ’r wel oan dat de man die ’m de weg zou wiezen, over ’en half uurke kommen zou. ’En klein stukske brood zou ie vatten, moar anders—honger had ie geen spier, en—en—heur is,hiehad gemeind dat ie bêter zou doen van nou moar afscheid te nemen: ’t was veul gemekkelikker dat ie, noa alles gezien te hebben, van oavend moar op de spoor noar Delft goeng zitten, zie dan was ie mergen inéns woar ie wêzen most, en gauwer weer thuus; zie, went hijverlangdetoch ook.

Mijnheer de neef moest ook erkennen dat u eigenlijk zóó oneindig verstandiger deed, maar anders—dat ’t hem hoogst aangenaam zou geweest zijn, indien u ’t nachtje er aangeknoopt en ’t avondje nog—doodfamiljaar—“bij ons” had willen doorbrengen; in ieder geval moest u toch nog een boterhammetje nemen, men diende zich toch voor de reis te versterken; en mevrouw vindt alles precies als mijnheer, en gaat naar ’t buffet; krijgt een stukje komijne kaas en presenteert het den neef, maar:

“Dank oe, neen dank oe.”

De cicerone wacht in de gang.

Het afscheid der wederzijdsche familie wordt binnenskamers recht hartelijk; Van Middelnesse zegt zelfs, dat hijneefeen goeje reis wenscht; mevrouw hoopt dat neef de familie wél terug zal vinden, en mijnheer voegt er nog bij:

“Als u soms van plan mocht veranderen, ons huis staat voor u open, hoe langer hoe liever;—van de treinen dat weet u. Die waarmee u gaan wilt naar Delft is om kwartvoor achten....”

“Dank oe wel ... kertier d’r over,” zegt Janssen: “’k hét ’en buultje segoaren gekocht en doar steet ’t allegoar op.”

“Ah juist, precies, maar—altijd beter een kwartier te vroeg dan ’en halve minuut te laat,” meent Van Middelnesse.

“Gezondheid! de vrede, en ’t beste met oe kienders!” wenscht Janssen nogmaals, en—hij stapt de gang in.

’t Is zeer toevallig: Juist kwam Sientje de kamer voorbij.

“Kom gij is hier, dern!” roept de vertrekkende logeergast, en, terwijl hij een gulden uit den zak haalt en die der naderbijkomendedeerne in de hand stopt, voegt bij haar fluisterend toe:“’t Is geen ham en geen os—loat oan oe kameroad moar is kieken, of ie op den bliksloager liekt.”

Met een kleur als scharlaken, zegt Sientje: “Dank uwe wel!”

Een laatst vaarwel wordt er tusschen de mannen gewisseld. Gelukkig! Janssen laat het “nêf” achterwege. Daar treedt hij met zijn geleider de straat op, en—terwijl de Gelderschman op ’t vragen van den vreemdelingen-bloedzuiger kortweg bericht: “Noar ’t bosch en de zee!” wrijft Van Middelnesse zijn blanke handen; keert naar zijn eega terug, en zegt vol verrukking:

“Boven verwachting! ’t Is alsof me een steen van het hart is gevallen.”

“Ja, ik dacht stellig dat hij ten minste van avond terug zou komen,” is ’t antwoord van mevrouw, en ze voegt er nog bij: “’t Deed me erg veel pleizier Charles, dat je den goejen man nog zoo’n beetje animeerde. Dag lieve!”

Emilie geeft Charles een zoen.

“Hoor eens,” herneemt de “lieve” die zich gaarne den zoen laat welgevallen, den zoen, die hem verzekert dat hij wél heeft gehandeld: “hoor eens, er zijn standen Emilie; familie of geen familie, zooveel men vermag moet men zijn stand bewaren, en men gooit hem al aanstonds te grabbel door zulke menschen in zijn huis te ontvangen;ikzeg Emilie, daar zijn standen in de wereld, en, eenmaal op deze hoogte, behoort men zich niet te verlagen.”

Juist! er zijn standen in de wereld en men behoort zich niet teverlagen....

VII.Maar.Ruim een jaar nadat Janssen van zijn uitstapje te huis is gekomen, en aan zijn Sanne een weinig anders dan van ’t grootsche der zee heeft verhaald, met de bijvoeging alleen, dat ie niet kan begriepen, hoe ’en mins die dukkels de groote zee ziet, kleingeistig kan wêzen,—ruim een jaar na die thuiskomst, ontvangt de Betuwnaar tegen den avond een brief van den volgenden inhoud:Zeer Waarde en Hooggeachte Neef!Terwijl wij ons steeds met het meeste genoegen den dag onzer eerste kennismaking herinneren, en ons met niet minder genoegen uw aangenaam bezoek ten onzent te binnen brengen, betreuren wij het inderdaaddat wij niet nogmaals de voldoening mochten hebben om u in onze woning te ontvangen. Hoe bijzonder uw komst ons op zich zelf ook verblijden zou, wij moeten u echter ronduit verklaren, dat wij niet in staat zouden zijn, om u een voegzaam nachtleger aan te bieden. Weet, zeer waarde Neef, dat wij sedert ons laatste samenzijn een andere en veel kleinere woning hebben betrokken. Een samenloop van omstandigheden—inzonderheid door de u bekende, laatste, en algemeene financieele crisis veroorzaakt,—deed ons besluiten om tot deze en meer andere bezuinigingen over te gaan. De schrikbarende daling der effecten waarop ik vertrouwde, en tot aankoop waarvan ik zekere gelden gebruikt had, brengen mij zelfs in dezen oogenblik in de bitterste verlegenheid. Zeer ongaarne zoude ik mij in dezen, tot iemand anders dan tot u wenden, die, behalve de familiebetrekking, waarin u tot mijne vrouw staat, ons de bewijzen uwer sympathie zoo dikwijls en op het duidelijkst hebt geschonken. Ik neem dan de vrijheid, zeer Geachte Neef, om u beleefdelijk maar dringend te verzoeken, mij de som van tweeduizend vier honderd gulden tegen een, door U te bedingen interest te willen leenen en zoo mogelijk binnen drie dagen toe te zenden. De eer en het geluk mijner familie hangen in deze van uwe beschikking af. Stel mij wat ik u bidden mag niet te leur; verblijd mij met de toezending van de gelden, en geloof dat ik altijd zal blijven Hooggeachte Neef!Uw zeer Dw. Dr. en Neef,C. Van Middelnesse.’s Hage, 3 Nov. 18..PS. Verzoeke onze hartelijke groeten aan uw waarde echtgenoote, onze nicht, en uw lieve kinderen.En de Geldersche neef—hij ging is kuieren; en ’t goeng krek in zien borst asof ’r twee oan ’t kibbelen woaren; neen—joa—neen—joa!Toen Janssen thuus kwiem vond moeder dat ie stil was.Véur ’t noar bed goan las ie ’en kapittel uut den Biebel. ’s Nachts sliep ie gerust; en ’s anderdoags—toen sloot ie twee pampierkes van duuzend, en vier van honderd in ’en brief, en schreef ’r de woorden bij:“Met groete.—Verzoeke kwitantie.—In effect speculeere is gevaarlijk. In groote haast.Uw Dw. Dienaar,G. Janssen.B. 4 Nov. 18..Zoo deed de Betuwsche Neef. En Van Middelnesse—hij lachte toen hij die uitkomst ontving. En zijn gade, ach, ze kreeg zoo’n vreeselijke hoofdpijn dat zij inderdaad werk had om haar oogennaar bovente slaan.

Ruim een jaar nadat Janssen van zijn uitstapje te huis is gekomen, en aan zijn Sanne een weinig anders dan van ’t grootsche der zee heeft verhaald, met de bijvoeging alleen, dat ie niet kan begriepen, hoe ’en mins die dukkels de groote zee ziet, kleingeistig kan wêzen,—ruim een jaar na die thuiskomst, ontvangt de Betuwnaar tegen den avond een brief van den volgenden inhoud:

Zeer Waarde en Hooggeachte Neef!Terwijl wij ons steeds met het meeste genoegen den dag onzer eerste kennismaking herinneren, en ons met niet minder genoegen uw aangenaam bezoek ten onzent te binnen brengen, betreuren wij het inderdaaddat wij niet nogmaals de voldoening mochten hebben om u in onze woning te ontvangen. Hoe bijzonder uw komst ons op zich zelf ook verblijden zou, wij moeten u echter ronduit verklaren, dat wij niet in staat zouden zijn, om u een voegzaam nachtleger aan te bieden. Weet, zeer waarde Neef, dat wij sedert ons laatste samenzijn een andere en veel kleinere woning hebben betrokken. Een samenloop van omstandigheden—inzonderheid door de u bekende, laatste, en algemeene financieele crisis veroorzaakt,—deed ons besluiten om tot deze en meer andere bezuinigingen over te gaan. De schrikbarende daling der effecten waarop ik vertrouwde, en tot aankoop waarvan ik zekere gelden gebruikt had, brengen mij zelfs in dezen oogenblik in de bitterste verlegenheid. Zeer ongaarne zoude ik mij in dezen, tot iemand anders dan tot u wenden, die, behalve de familiebetrekking, waarin u tot mijne vrouw staat, ons de bewijzen uwer sympathie zoo dikwijls en op het duidelijkst hebt geschonken. Ik neem dan de vrijheid, zeer Geachte Neef, om u beleefdelijk maar dringend te verzoeken, mij de som van tweeduizend vier honderd gulden tegen een, door U te bedingen interest te willen leenen en zoo mogelijk binnen drie dagen toe te zenden. De eer en het geluk mijner familie hangen in deze van uwe beschikking af. Stel mij wat ik u bidden mag niet te leur; verblijd mij met de toezending van de gelden, en geloof dat ik altijd zal blijven Hooggeachte Neef!Uw zeer Dw. Dr. en Neef,C. Van Middelnesse.’s Hage, 3 Nov. 18..PS. Verzoeke onze hartelijke groeten aan uw waarde echtgenoote, onze nicht, en uw lieve kinderen.

Zeer Waarde en Hooggeachte Neef!

Terwijl wij ons steeds met het meeste genoegen den dag onzer eerste kennismaking herinneren, en ons met niet minder genoegen uw aangenaam bezoek ten onzent te binnen brengen, betreuren wij het inderdaaddat wij niet nogmaals de voldoening mochten hebben om u in onze woning te ontvangen. Hoe bijzonder uw komst ons op zich zelf ook verblijden zou, wij moeten u echter ronduit verklaren, dat wij niet in staat zouden zijn, om u een voegzaam nachtleger aan te bieden. Weet, zeer waarde Neef, dat wij sedert ons laatste samenzijn een andere en veel kleinere woning hebben betrokken. Een samenloop van omstandigheden—inzonderheid door de u bekende, laatste, en algemeene financieele crisis veroorzaakt,—deed ons besluiten om tot deze en meer andere bezuinigingen over te gaan. De schrikbarende daling der effecten waarop ik vertrouwde, en tot aankoop waarvan ik zekere gelden gebruikt had, brengen mij zelfs in dezen oogenblik in de bitterste verlegenheid. Zeer ongaarne zoude ik mij in dezen, tot iemand anders dan tot u wenden, die, behalve de familiebetrekking, waarin u tot mijne vrouw staat, ons de bewijzen uwer sympathie zoo dikwijls en op het duidelijkst hebt geschonken. Ik neem dan de vrijheid, zeer Geachte Neef, om u beleefdelijk maar dringend te verzoeken, mij de som van tweeduizend vier honderd gulden tegen een, door U te bedingen interest te willen leenen en zoo mogelijk binnen drie dagen toe te zenden. De eer en het geluk mijner familie hangen in deze van uwe beschikking af. Stel mij wat ik u bidden mag niet te leur; verblijd mij met de toezending van de gelden, en geloof dat ik altijd zal blijven Hooggeachte Neef!

Uw zeer Dw. Dr. en Neef,C. Van Middelnesse.

’s Hage, 3 Nov. 18..

PS. Verzoeke onze hartelijke groeten aan uw waarde echtgenoote, onze nicht, en uw lieve kinderen.

En de Geldersche neef—hij ging is kuieren; en ’t goeng krek in zien borst asof ’r twee oan ’t kibbelen woaren; neen—joa—neen—joa!

Toen Janssen thuus kwiem vond moeder dat ie stil was.

Véur ’t noar bed goan las ie ’en kapittel uut den Biebel. ’s Nachts sliep ie gerust; en ’s anderdoags—toen sloot ie twee pampierkes van duuzend, en vier van honderd in ’en brief, en schreef ’r de woorden bij:

“Met groete.—Verzoeke kwitantie.—In effect speculeere is gevaarlijk. In groote haast.Uw Dw. Dienaar,G. Janssen.B. 4 Nov. 18..

“Met groete.—Verzoeke kwitantie.—In effect speculeere is gevaarlijk. In groote haast.

Uw Dw. Dienaar,G. Janssen.

B. 4 Nov. 18..

Zoo deed de Betuwsche Neef. En Van Middelnesse—hij lachte toen hij die uitkomst ontving. En zijn gade, ach, ze kreeg zoo’n vreeselijke hoofdpijn dat zij inderdaad werk had om haar oogennaar bovente slaan.

Back to IndexNext