Chapter 2

aliptes: Abἀλείφω. Unctor qui in gymnasio palaestritas ungebat.

...quemvis hominem secum attulit ad nos:

Grammaticus, rhetor, geometres, pictor,aliptes,

Augur, schoenobates, medicus, magus; omnia novit.

Juv. III, 75 sqq.

Et etiam in balneis, ubialiptifoeminae etiam pudenda detergenda tradebant.

Balnea nocte subit; conchas et castra moveri

Nocte jubet; magno gaudet sudare tumultu,

Quum lassata gravi ceciderunt brachia massa,

Callidus et cristae digitos impressitaliptes,

Ac summum dominae femur exclamare coegit.

Juv. VI, 419 sqq.

"Dolosus enim, ait Rigatius, versutusque unctor sciebat dominam suam hujusmodi titillatione et contrectatione gaudere, cujus moechus forsan erat."Variorum annotationes in Juven. loco citato.

Vid. CRISTA, SUMMUM FEMUR.

allex viri: Cinaedus, paedico, virum sibi subandum quaerens. Aballicere.

"Tunc hic amor audes esse,allex viri?"Plaut.Poenul.V, V, 31.

alludere, alludiare: Veneri praeludere.

"Quando adbibero,alludiabo; tum sum ridiculissimus."Plaut.Stich.II, II, 58.

alter sexus: Foeminae.

...major tamen illa voluptas

Alterius sexus; magis ille extenditur, et mox

Auribus atque oculis concepta urina movetur.

Juv. XI, 166 sqq.

alticincti: Lascivientes, parati ad opus venereum.

"Etpraecincticertealtiuseramus: imo ego sic jam paria composueram ut, si depugnandum foret, ipse cum Quartilla consisterem, Ascyltos cum ancilla, Giton cum virgine."Petron.Sat.

"Ultimo cinaedus supervenit myrtea subornatus gausapila, cinguloque succinctus, modo extortis nos clunibus cecidit, modo basiis olidissimis inquinavit; donec Quartilla, ballenatiam tenens virgam,alteque succincta, jussit infelicibus dari missionem."Petron.Sat.

altiora tangere: Irrumare.

Quod si tam gravis et molesta poena

Non profecerit,altiora tangam.

Priap. Carm.XXVII, 4 sq.

aluta: Pellis flexilis, mollis: metaphorice vero, pro pene languido.

Ulcus habet, Priami quod tendere possitalutam,

Quodque senem Peliam non sinat esse senem.

Mart. XI, LXI, 3 sq.

alveus: Species labri quo pueri lavabantur, saepe testudineus.

"Nam quum Caesariana familia hoc speciale habuerit, ut parvuli domus ejus in testudineisalveislavarentur, etc."Capitol.in Claud.

Prisce viri ipse, necnon matronae eodem puerilialveolavabant. (Vid.Salm. in Capitolin. loco citato.)

alvus: Venter foeminae, abalere; uterus.

"Ut quam frigidissimusalvus."Acciusapud Non. Marc.

...infans genitricis abalvo

Eripitur ...

Ovid.Met.III, 310 sq.

amare: Absolute pro amore captum esse; et etiam sensu venereo dicebatur. Sic Quintil. in Orat.Amare in matrimonium, id est ad legitimum connubium. Interamareetdiligereeleganter differentiam ponit Catullus.

Dilexitum te, non tantum ut vulgus amicam,

Sed pater ut gnatos diligit, et generos.

Nunc te cognovi, quare, etsi impensius uror,

Multo ita nae mî tu vilior et levior.

Quî potis est, inquis? Quod amantem injuria talis

Cogitamaremagis, sed bene velle minus.

Catull. LXVII, 3 sqq.

Inde:

amare passim: Id est promiscue, sine jure, sine invidia ulloque discrimine; more priscorum aetatis Saturniae.

...ne sint modo rure puellae:

Glans alat, et prisco more bibantur aquae.

Glas aluit veteres, etpassimsemperamarunt.

Quid nocuit, sulcos non habuisse satos?

Tum quibus adspirat amor, praebebat aperte

Mitis in umbrosa gaudia valle Venus.

Nullus erat custos, nulla exclusura dolentes

Janua; etc.

Tibull. II, III, 71 sqq.

amabilitas: Amor venereus.

"Siamabilitastibi nostra placet."Plaut.Stich.V, IV, 58.

Sic, apud eumdem:

"...amabilitatianimum adjiceret."Poenul.V, IV, 1.

amabo: Interjectio blandientis et amantis, frequentissima apudPlaut., Terent., etc.

amasii: Qui vaga libidine foeminas insectantur. Mulierum vagi proci.

"Audite ac discite nostros quoque antiquiores poetasamasioset venereos fuisse."Aul.-Gell. XIX, 9.

"Nunc ego istos mundulos, urbanosamasiosHoc ictu exponam, atque omnes ejiciam foras."Plaut.Trucul.III, I, 13 sq.

"Miserrimum hodie ego hunc habeoamasium."Plaut.Cas.III, III, 27.

Abamassoautamasco, id est amare incipio. (Vid.Diomed. de Qualitate verborum,etMunkerum ad Anton. Metamorphos.34.)

amasiae, amasiunculae: Puellae Veneri deditae; virorum venatrices.

"Suadeo bonum tuum concoquas milva, et me non facies rigentem,amasiuncula; aliquando experieris cerebrum meum."Petron.Sat.

amasio: Idem acamasius.

"Festivus hicamasio, mulierem ... gestiebat inscendere."Apul.Met.VII,ubi de asino.

amasiunculi: Contumeliose, amatores nulli ponderis. Gallicedes galantinis.

"Videbis populi rixam inter zelotypos etamasiunculos."Petron.Sat.

Et Prudent.peri Stephan. Hymn. X, 182.

amatio: De quacumque venere.

"Tua cum hac amica, cumqueamationibus."Plaut.Merc.IV, IV, 54.

"Nimis pene inepta atque odiosa ejusamatioest."Plaut.Rud. apud Non.

amator: Hanc dissimilitudinem constituere Latini inter amantem etamatorem, quodamatorfingere possit, dum amans vere amat. (V.Donat. in Andr. Terentii.)

Amatorsaepissime foedo sensu. (Vid.Plaut., Horat., Terent., etc.)

"Adeo nullum sineamatorevitium est."Senec.Controv.I, 5.

amator sterilis: Qui nil dat pro venere, avarus, aut aere carens.

"Nam quandosterilisestamatora datis, improbus est. Si negat se habere quod det, soli pernoctandum est. Nec satis accipimus, satis quum quod det, non habet. Semper datores novos oportet quaerere."Plaut.Trucul.II, I, 30 sqq.

amatorum sacramenta: Tunc temporis, ut aevo nostro, omnino cassa, lubidrioque habitissima; unde et quasi speciali nomineperjuriadicebantur.

Nec vos aut capiant pendentia brachia collo,

Aut fallat blanda sordida lingua fide.

Et si perque suos fallax juravit ocellos,

Junonemque suam, perque suam Venerem;

Nulla fides inerit: perjuria ridet amantum

Juppiter, et ventos irrita ferre jubet.

Tibull. III, VII, 13 sqq.

Nec jurare time: Veneris perjuria venti

Irrita per terras et freta summa ferunt.

Gratia magna Jovi: vetuit pater ipse valere,

Jurasset cupide quidquid ineptus amor.

Tibull. I, IV, 21 sqq.

Tum jam nulla viro juranti foemina credat,

Nulla viri speret sermones esse fideles;

Qui, dum aliquid cupiens animus praegestit apisci,

Nil metuunt jurare, nihil promittere parcunt:

Sed simul ac cupidae mentis satiata libido est,

Dicta nihil metuere, nihil perjuria curant.

Catull. LIX, 149. sqq.

Juravi quoties rediturum ad limina nunquam,

Quum bene juravi, pes tamen ipse redit.

Tibull. II, VI, 13 sq.

Esse deos credamne? fidem jurata fefellit;

Et facies illi, quae fuit ante, manet.

Ovid.Amor.III, III, 1 sq.

Credebat tamen veterum superstitio, illos aut illas qui deos pejerando laedere ausi essent, aliqua corporis parte mutilari aut debilitari. Unde Horatius:

Ulla si juris tibi pejerati

Poena, Barine, nocuisset unquam;

Dente si nigro fieres, vel uno

Turpior ungui:

Crederem: sed tu simul obligasti

Perfidum votis caput, etc.

Hor.Od.II, VIII, 1 sqq.

amatorculi: Pene adulti; nec venere, nec pecunia fructuosi.

"Nam quum sedulo munditer nos habemus, Vix aegrequeamatorculosinvenimus."Plaut.Poenul.I, II, 26 sq.

amatrix: Saepissime in malam partem: quae virum appetit, quae venerem ardet et quaerit. Meretrix, scortum.

"Sed adire certum est hanc adamatricemafricam."Plaut.Poenul.V, V, 25.

Carmina fingentem Sappho laudabitamatrix:

Castior haec, et non doctior illa fuit.

Mart.de Theophila, VII, LXIX, 9 sq.

amatrices aquae: Quae ad venerem excitant.

Exutusve puer pennis labentibus? aut qui

OditamatricesHermaphroditusaquae.

Mart. X, IV, 5 sq.

Vide eumdem VII, XV.

amatus: Pro catamito.

"Eum Arionem rex Corinthi Periander amicum etamatumhabuit."Gell. XVI, 19.

Amatha: Nomen commune novitiarum vestalium, a quadam hujus cognominis, quae prima ad Vestae mysteria capta fuit. (Vid.Carol. Steph. Dict. hist.)

Amathus: Insula maris Aegaei, Veneri sacra. (Plin.V, V, 12) Unde:

Amathuntia: Pro ipsa Venere.

Nam mihi quam dederit duplexAmathuntiacuram

Scitis, et in quo me corruerit genere.

Catull. LXIX, 50 sq.

Hic Catullus duplicem dicitAmathuntiam, ex ritu veterum, qui duas statuebant Veneres, alteram ad honestos amores, alteram vero ad libidinem. (Vid.Apul. in Apolog.et verbum VENUS, quae etiamAmathusiadicta est eodem etymo.)

Amazones: Notissimae Scythiae mulieres; bellicosae et ipsae militantes, sed non sine viris degentes, ut nonnulli fabulantur: mares enim non trucidabant, sed tantum mutilabant aut cruribus aut brachiis; ut, si ad militiam invalidi, eo magis ad venerem apti essent, maxime propter otium.

Quum vero ad congressumAmazonasillas hortarentur Scythae, respondens regina Antianira:Optime, ait, optime claudus init.(Vid.Claud. Interpr.)

Inde proverbium de claudicantium salacitate.

ambigenae: De pecoribus.

Haec suntambigenae, quae nuptu dispare constant.

Burdonem sonipes generat commixtus asellae;

Mulus ab Arcadicis et equina matre creatus;

Tityrus ex ovibus oritur hircoque parente;

Musinonem capra ex vervegno semine gignit;

Apris atque sue setosus nascitur Ibris;

At lupus et catula formant coeundo lyciscam.

Petron.Pseudepigr.V, 1 sqq.

ambitus: In venere corporum amplexus tenacissimus.

"Jam pluribus osculis collisa labra crepitabant, jam implicitae manus omne genus amoris invenerant. Jam alligata mutuoambitucorpora, animarumque mixturam fecerunt."Petron.Sat.

Inde:

ambitiosus: Eodem sensu.

Omnes in Damalim putres

Deponent oculos; nec Damalis novo

Divelletur adultero,

Lascivis hederisambitiosior.

Hor.Od.I, XXXVI, 17 sqq.

ambrones: Turpes, luxuriosi. (Fest. Isidor. Gloss.) AbAmbronibus, Galliae gentibus, qui, subita inundatione quum sedes suas amisissent, rapto vivere coeperunt errantes, brutarumque more sine lege inter se venerem commiscentes. Indeambronesdicebantur vitae turpis et luxuriosae viri.

ambrosius: Epitheton rerum quacumque suavitate praeexcellentium, metaphora apud Latinos usitatissima. Sic:ambrosiaedapes (Mart. passim);ambrosiaecomae (Virg. Aeneid.I, 43); colorambrosius(Apul. Met.X);ambrosiipedes (Id. ibid.XI);ambrosiumcorpus (Id. ibid.VIII).

"Ambrosioquesinu puerum complexa ferocem."Claud.de Nupt. Honor.110.

Sic Galli nunc dicunt,un pied divin, une taille divine.Abambrosia, deorum cibo.

Ambrosiumgemino potabit ab ubere rorem,

Et vere roseo fiet odore rosa.

Petron.Frag.IV, 3 sq.

ambubaiae: Vocabulum e Syria Romam prolatum. Foeminae tibicinae e grege mimarum et balatronum; et vero plerumque Syriae, bonaeque deae mysteria agentes.

Ambubaiarumcollegia, pharmacopolae,

Mendici, mimae, balatrones, hoc genus omne

Moestum ac sollicitum est cantoris morte Tigelli.

Hor.Sat.I, II, 1 sqq.

Raro palam meretricium agebant, propter metum aedilis, cujus albo inscriptae non erant. (Vid. AEDILIS.) Sed inter doctas rerum impudicarum peritissimae ipsae, asotorum comessationibus vocabantur cum scortis et tibicinis.

"Coenitabatque nonnunquam...naumachia praeclusa, vel martio campo, vel circo maximo, inter scortorum totius urbisambubaiarumministeria."Suet.in Neron.27.

ambulare in masculos: De paediconibus.

"Ambulat in masculos, adeo nullum sine amatore vitium est."Senec.Controv.I, 5.

ambulatrix: Mulier tecto suo instabilis, quotidieque vagans, loquelae, et saepe quidem comessationum, et etiam libidinis causa; genus mulierum rei domesticae pernicies.

"Ad coenam ne quod eat, neveambulatrixfiat."Cat.de Re rustic.c. 143,de uxore villici.

amica: Verbum venereum; pudice tamen accipiebatur quum de foemina ad foeminam; sic et salsa catachresi tribadarumamicaedictabantur, quae sub illis patientes; quod, hac lesbiaca libidine, tribas agens virum simulat.

Ipsarum tribadum tribas, Philaeni,

Recte, quam futuis, vocasamicam.

Mart. VII, LXX, 1 sq.

Amicaergo, quae amata extra conjugium.

"Sive uxor, siveamicaest, gravida est e Pamphilio."Terent.Andr.I, III, 10.

Ut nox longa quibus mentituramica, diesque

Longa videtur opus debentibus, etc.

Hor.Ep.I, I, 20 sq.

Habereamicamnolo, Flacce, subtilem,

Cujus lacertos annuli mei cingant,

Quae clune nudo radat et genu pungat,

Cui serra lumbis, cuspis eminet culo:

Sed idemamicamnolo mille librarum.

Carnarius sum, pinguiarius non sum.

Mart. XI, CI, 1 sqq.

Militis in galea nidum fecere columbae.

Adparet Marti quam sitamicaVenus.

Petron.Frag.

amica manus: Manus agens in solitaria venere.

Pontice, quod nunquam futuis, sed pellice laeva

Uteris, et veneri servitamica manus.

......

Ipsam crede tibi naturam dicere rerum:

Istud quod digitis, Pontice, perdis, homo est.

Mart. IX, XLI, 1 sqq.

Turpe quidem factu; sed ne tentigine rumpar,

Falce manu posita, fietamica manus.

Priap. Carm.XXXIII, 5 sq.

amicarius: Qui amicam habet. (Diomed. Grammat.) Et etiam qui amicas amatoribus conciliat. (Petron. Sat.)

amicosus: Qui multas habet amicas (Diomed. Gram.)

amictorium: Pectoris indumentum muliebre.

Mammosam metuo; tenerae me trade puellae,

Ut possint niveo pectore lina frui.

Mart. XIV, CXLVII, 1 sq.

amicula: Diminutivus abamica.

"Uxore haud contentus una, concubinis, pellicibus,amiculisdelectatus."Arnob. 4de Jove.

"Cum eo Terracinae deamicularixatus."Cic.de Orat.2.

amiculum: Meretricum pallium, ex lino confectum, quo,

"Apud veteres, matronae in adulterio deprehensae induebantur; ut in taliamiculo, potius quam in stola, polluerent pudicitiam."Isidor.,Orig.XIX, 25.

Ammon: Deus generationis et fecunditatis apud Aegyptios. Colebatur Romae tanquam naturae conservator. (Vid.Pamphil.V, p. 494, etDe la Chausse, de Manibus, tab. 13.)

amoenitas: Verbum venereum. Sic in blanditiis:

"Uxor mea, meaqueamoenitas, quid tu agis?"Plaut.Cas.II, III, 13.

Et de corporis venustate:

"...profecto,Amoenitatesomnium venerum atque venustatum affero."Plaut.Stich.II, I, 4 sq.

Vide eumdem,Menaech.II, III, 5.

amomum: Frutex odorifer, cujus succo unguentum conficiebatur. Pro quolibet odoramine a Latinis positum. Inter Romanorum mollitias.

Si sapis, assyrio semper tibi crinisamomo

Splendeat, et cingant florea serta caput.

Mart. VIII, LXXVII, 3 sq.

Vide eumdem, XII, XVII, 7.

Largiter et etiam mortuorum corpora unguentis lutabantur.

...tandemque beatulus alto

Compositus lecto, crassisque lutatusamomis

In portam rigidos calces extendit.

Pers. III, 103.

amor:

"Cupido etamoridem significare videntur, et est diversitas. Cupido enim inconsideratae est necessitatis:amorjudicii."Non. Marc. adPlaut. Curcul.I, I, 3.

"Cupidote conficit, anneamor?"Plaut.Fragm. Bacch.13.

"Discrevit (Plautus) et vim ejusdem diversitatis expressit, dicens:Quo Venus Cupidoque imperat, suadetque amor."Non. Marc.Nonnull. dict. in significato differentiae.

amor confessus: Publicus, de illicita venere.

Idaeo qualis fudit de vertice flores

Terra parens, quum seconfessojunxitamori

Juppiter, et toto concepit pectore flammas.

Petron.Sat.

Sinconfessus amornoto te macerat igne.

Virg.Ciris, vers. 244.

amor ingenuus: Qui adolescentem bene natum decet. Talis est quem his verbis Phaedronio praecipit Palinurus servus inPlauti Curculione:

"Ita tuum confertoamoremsemper, si sapis, Ne id quod ames, populus si sciat, tibi sit probro. Semper curato ne sis intestabilis: Quodamas, amatotestibus praesentibus."Plaut.Curcul.I, II, 28 sqq.

Et paulo post:

"Dum tete abstineas nupta, vidua, virgine, Juventute, et pueris liberis,amaquid lubet."

...non alia bibam

Mercede: quae te cumque domat Venus,

Non erubescendis adurit

Ignibus,ingenuoquesemper

Amorepeccas.

Hor.Od.XXVII, 13 sqq.

amor peregrinus: Extraneus, in alium quam jam amatum; in novum adventorem.

"Imo, inquam, rogo ne fastidias hominemperegrinuminter cultores admittere; invenies religiosum, si te adorari permisseris."Petron.Sat.

"Diu vocem neuter invenit; nam puer etiam singultibus crebris amabile pectus quassaverat. O facinus, inquam, indignum! quod amo te quamvis relictus; et in hoc pectore quum vulnus ingens fuerit, cicatrix non est. Quid dicisperegrini amorisconcessio? Dignus hac injuria fui?"Petron.Sat.

amori litare: Concubare.

"Commodum novis amplexibusamorirudilitabant; commodum prima stipendia Veneri militabant novi et nudi milites."Apul.Met.IX.

amores: Pro amica: frequentissimum in colloquiis eroticis.

"...ibo hinc intro nunc jam Adamoresmeos: et sensi, hinc sonitum fecerunt fores."Plaut.Mil.IV, VIII, 66 sq.

Et etiam pro catamitis et pusionibus.

"Manumisit emptos suosamoresPhilolaches, Omnemque absente rem suo absumit patre."Plaut.Mostell. arg.1 sq.

amores: De re ipsa, metonymia de causa ad effectum.

Sed castos docet et piosamores,

Lusus, delicias, facetiasque.

Mart. X, XXXV, 8 sq.

Haec primum juvenum lascivos lusitamores.

Idem, XIV, CLXXXV, 1.

Amores: Veneris alati filii. Vid. ANTEROS.

O blandos oculos et inficetos,

Et quadam propria nota loquaces:

Illic et Venus, et levesAmores,

Atque ipsa in medio sedet Voluptas.

Alcim.in Erron. vener.

TresAmorestotidemque Veneres enumerat Cicero. (Lib. IIIde Natura deorum.)

amorum bona omina: Amasiorum fatua auguria.

1° Ex foliis complosis; quum grandes eorum fragor et sonitus.

Neque telephium manu complosum fragorem reddidit;

Sed emarcuit ad tenerum cubitum,

Me experiente an tibi carus essem.

Theocrit.Eidyll.III, 29 sqq.

2° Ex crepitu lauri prunis positae. (Pollux.IV, 7.)

3° Ex pomorum seminibus; digitis primoribus velut ejaculatis, si triclinii lacunar aut cameram attigissent, bene, sin minus, male de suis amoribus augurabantur. Vid.Poll.IX, 8.

Quid? quum Picenis excerpens semina pomis,

Gaudes, si cameram percusti forte, etc.

Hor.Sat.II, III, 272 sq.

4° Ex foliis papaveris. (Porphyr. apud Euseb. Praep. evang.III, II.)

5° Ex rosarum petalis super aversam manum altera manu concussis. (Anacr. Od.LIII.)

6° Ex talorum jactu:

"AR. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. DE. Maxume. Te Philenium mihi, atque uxori mortem: hoc venerium est. Pueri plaudite, et mihi ob jactum cantharo mulsum date."Plaut.Asin.V, II. 54 sqq.

Jactus enimVenerisfelix habebatur. Talis dicebatur, quum quatuor tali simul jacti, dissimiliter cecidissent.

amorabundus, amorabunda: Amoribus deditus, dedita.

"In lacu Averno mulierem amantem, verbo inusitatius factoamorabundamdixit."Gell. II, 5.

amplecti: Valde amare. (Dolet.) Unde:

amplexus (-us): De concubitu venereo.

"Ego adhuc servo nunquam succubui; nec hoc dii sinant, utamplexusmeos in crucem mittam. Viderint matronae, quae flagellorum vestigia osculantur."Petron.Sat.

"Sume ergoamplexumsi placet." "Indormuit alienisamplexibus, oblitus juris humani.Idem.Ibid.

Primos passa toros, et adhuc placanda marito,

Merserat in nitidos se Cleopatra lacus,

Dum fugitamplexus; sed prodiditunda latentem:

Lucebat totis quum tegeretur aquis.

Mart. IV, XXII, 1 sqq.

Quam varioamplexumutamus brachia, quantum

Oscula sunt labris nostra morata tuis.

Propert. II, XVI, 9 sq.

Inter gannitus, et subantis voculas,

Carpant papillas, atque amplexus intiment.

Apul.Ἀνεχόμενος, 14 sq.

Anadyomene: Mere graecum,emergens; inter Apellis opera. Pictura Veneris mari emergentis, quam moriens Apelles imperfectam reliquit, nullusque repertus est qui vellet absolvere. Hanc Augustus dicavit in delubro patris Caesaris. Consenuit tandem haec tabula carie; aliamque pro ea Nero principatu substituit suo. Dorothei manu. (VideArtemidorum, lib. II;Plutarch.etc.;Plin.libro XXXV.)

Emersam pelagi nuper genitalibus undis

Cyprin, Apellei cerne laboris opus:

Ut complexa manu madidos salis aequore crines

Humidulis spumas stringit, utraque comis.

Auson.Epigr., CIV, 1 sqq.

Anaitis: Dea apud Lydos et Armenios culta, hoc more condito, ut vel nobilitate praestantes sacro numinis ministerio dedicent filias, quae inibi corporis pudicitia in vulgus data, et, velut inde augustiores factae, mox traduntur viris, nemine non conjugii id genus alacriter admittente. Sacra ejus, quotannis, solemniter festivissimeque celebrabantur. (V.Plin.XXXIII, 4;Hermod. in Plin.;Strab.V, 11 et 12.)

anaticula: Diminutivus abanate: inter blanditias.

"Dic igitur meanaticulam, columbam vel catellum."Plaut.Asin.III, III, 203.

Anatis: Diana apud Persas. Ecbatanis fuit ejus templum, quo sacerdotes, procul a virili contagio, in perpetua virginitate degebant. (Alex. ab Alex.V, 12.) Antiquissima ergo a sacerdotibus virginitatis vota.

anciae: Cincinni dependentes prope auriculas.Isid.

ancilla: Mulier serva.Ancillaeprimum sic dictae ab Anco Martio, quarto Romanorum rege, quod is bello magnum foeminarum ceperit. (Festus.)

Sine nota posseancillasadamari putabant antiqui.

Ne sitancillaetibi amor pudori,

Xanthia Phoceu; prius insolentem

Serva Briseis niveo colore

Movit Achillem.

Hor.Od.II, IV, 1 sqq.

Ingenuam malo; sed si tamen illa negetur,

Libertina mihi proxima conditio est:

Extrema estancillaloco; sed vincet utramque,

Si facie nobis haec erit ingenua.

Mart. III, XXXIII, 1 sqq.

Sed non in matrimonium ducere licitum erat, imprimis ingenuo et proceri; quod indubitate patet ex Suetonio:

"Acten[TR3]libertam paulum abfuit, quin justo matrimonio sibi conjungeret, submissis consularibus viris qui regio genere ortam pejerarent."Suet.in Neron.38.

Saepe matronarum consciaeancillae, nec non libidinibus adjutrices.

"Procedentibus deinde longius logis, rogaviancillam, ut in platanona produceret dominam. Placuit puellae consilium: itaque collegit altius tunicam, flexitque se in eum daphnona qui ambulationi haerebat; nec diu morata, dominam producit e latebris."Petron.Sat.

Tabellas furtim amasiis portabant.

Conscia quum possit scriptas portare tabellas,

Quas tegat in tepido fascia lata sinu.

Ovid.Art. Amat.III, 621 sq.

Sed quoniam, quamvis vittae careatis honore,

Est vobis vestros fallere cura viros:

Ancillaepuerive manus ferat apta tabellas.

Ovid.Art. Amat., III, 483 sqq.

Lena vetat miserum Phryne, furtimque tabellas

Occulto portans itque reditque sinu.

Tibull. II, VII, 45 sq.

Ancillae, ut aevo nostro, persaepissime amasiis suis dominorum secreta provulgabant.

"Jam scies omnem domus nostrae statum; jam scies dominae meae miranda secreta."Apul.Met.III.

Tunc neque te prodet communi obnoxia culpae,

Factaque erant dominae dictaque nota tibi.

Ovid.Art. Amat.I, 395 sq.ubi de Ancilla.

Et etiamancillaemaritorum dictabantur uxores.

"Et nos quae majores sumus, maritis advenisancillaededitae, extorres lare et patria degemus."Apul.Met.V.

"Primum enim nuptiarum ritus fuerat, quod se maritus et uxor invicem emebant, ne videreturancillauxor."Isidor.Orig.IV, 24.

"Ex quo illas tabulas quae matrimoniales vocantur, recitari audissent, tanquam instrumenta quibusancillaefactae essent."Augustin.Confess.III, 9.

ancillarum festum: Vid.Caprotina sacra.

ancilla: Convicium in viros servilis et effoeminati ingenii.

"Gallus Antipaterancilla; bonorum et historicorum dehonestamentum."Treb. Poll.in Claud.5.

Vid.Fustid. apud Sallust. Frag.I, 131.

ancillari: Eodem sensu.

"Verum enim dotibus deliniti, ultro etiam uxoribusancillantur."Titinnius,apud Non. Marc.

ancillariolus:Ancillarumamator. Sic et contemptim vocabant Romani eos qui id humilis et sordidae veneris genus sectabantur.

"Si quis nulla se amica fecit insignem, nec aliena uxori aemulum, hunc matronae humilem, et sordidae libidinis, etancillariolumappellant."Senec.de Benef.I, 9.

Ancillariolumtua te vocat uxor, et ipsa

Lecticariola est; estis, Alauda, pares.

Mart. XII, LVIII, 1 sq.

ancillaris: Quod adancillaspertinet.

"Ancillarisordidoque artificio, regiae virgines, ut tonstriculae, tondebant barbam."Cic.Tusc.V, 58.

ancillula: Diminutive:ancillaparvula.

"Nonne ubi mihi dixisti cupere te ex Aethiopiaancillulam."Terent.Eunuch.I, II, 85.

ancuba: Pro SUCCUBA. (Isidor. gloss.) Adultera, concubina.

Anculi, Anculae: Dii deaeque mancipiorum. (Fest.) Quotannis, festo publico, supplicabantur ab ancillarum grege, solatium servitutis rogante, necnon dominarum rarissimam mansuetudinem. Vid. DOMINA; ORNATRIX. De his numinibus, vid.Ros. Ant. rom.2.

ancunnuentae: Mulieres sic dictae tempore quo menstrua fluunt. A verbocunire. (Fest.)

androgyni: Mere graecum: Graecis enim vir,ἀνὴρ, cujus nominis casusἀνδρός; mulier vero,γυνή. Hermaphroditi.

"Gignuntur homines utriusque sexus, quos hermaphroditos vocamus, olimandrogynaset in prodigiis habitos; nunc in deliciis."Gell. IX, 4.

"Quid ortusandrogyni? nonne fatale quoddam monstrum?"Cic.de Divin.I, XCVIII, 43.

Deandrogynisfabulae innumerae apud antiquos; sic populos africos notarunt utriusque naturae et inter se vicibus coeuntes; dextra mamma viri, et laeva mulieres. (Plin.VII, II, 28.)

Re veraandrogyninil nisi phantasmata. Ab antiquissima doctrina, quatuor eorum species: in viris tres; mulieribus una tantum.

Si quidem in viris: 1° quum in perinaeo hirsuta ruga pudendi muliebris faciem praebet; 2° quum simili hirsuto sulculo intermedium coleorum afficitur; 3° tandem, ut ex vero meatu, quum urina e scroto profunditur, quod visum aevo nostro.

4° Mulieribus, quum ultra modum eminens murtum, et in balanum evadens, penem effingit; ut nuper vidimus Lutetiae Parisiorum.

Caeterum, ambigui illi uno sexu tantum ad generandum habiles; ad libidinem vero utroque potiuntur, praesertim tribades.

Maximu' si argenti sexcentum ac mille relinquit

Imberbiandrogynibarbato maechocinaedo.

Lucil.Frag.XXX, 19.

Androgynuminter utrum, nec utrumque, et utrinque remotum.

Lucret. V, 836.

Vid.AnnotatoresinLucret.etUlpian. ad Sab.l. I.

"Sinuessae natum, ambiguo inter marem et foeminam sexu infantem. Quosandrogynos, vulgus..."Tit.-Liv. VII,de Bell. punic.

androgyni: De illis qui muliebria patiebantur.

Nolo tamen veteris documenta arcessere famae:

Ecce ego sum factus foemina de puero.

Auson.Epigr.LXVIII, 15 sq.

anethum: Inter herbas veneficas ad usum incantatricum.

"Anethimodicum, cum lauri foliis mixtum, rore fontano datur lavacrum et poculum."Apul.Met.III.

Angerona: Dea silentii, cui sacrificabatur ad diem XII kalend. januarii. Simulachrum ejus in ara Volupiae collocatum erat, significando voluptatis angores patientia et silentio saepissime sublevari. Vid.Plin.III, 5;Macrob. Saturn.I, 10.

anguis: Pro pene languido.

Licebit aeger,anguelentior,

Tereris usque, donec, ah! miser, miser,

Triplexque, quadruplexque compleas specum.

Priap. Carm.LXXXIII, 33 sq.

Talis enimanguisgradiens. Jam Aristophanes inconcionatricibus,ὄφινposuerat pro pudendo remisso.

anilitas: (Catull.) Anilis aetas. (Columell.II, 1, 2.) Senectus, non foeminarum peculiariter, ut interpretantur multi, sed cujuscumque sexus, et etiam de rebus inanimatis. Eadem compositionevirilitas(Mart.) etjuvenilitas. (Varr. Eudaemon.)

Hujus aetatis tremulam vocem tremulis verbis lepide fingit Catullus.

Usque dum tremulum movens

Cana tempusanilitas

Omnia omnibus annuit.

Catull. LVI, 161 sqq.

anniversarium nuptiarum: Apud Romanos religiose celebrabatur, ausipce Mercurio.

Hunc semper Norbana diem cum conjuge Caro Laeta colat, primis quo coiere toris.Mart. VII, LXXIII, 7 sq.

annulus:Annulorumorigo, teste Plinio, e Graecia fuit: sera tamen; nam iliacis temporibus nulla illorum mentio. Signandi causa dicuntur inventi, singuli vero, et ferrei. Sed, augescente luxu, aureos sumpserunt senatores et equites, nulli alio tamen permissos; undejus annuli, legibus romanis.

Postea tamen,aureodonati sunt liberti; sed nunquam servi. Ancillisaureospossidere licebat, sed in peculio tantum, gestandi digitis manente interdicto. Inde,aureum promitterepromanumissionem polliceri.

"Si effexis, soleas tibi dabo, etannulumin digitoaureumet bona plurima."Plaut.Casin.III. V, 63 sq.

Primo, unus tantumannulusad sinistrae manus digitum minimo proximum. (Gell.X, 10.) Tres Horatius saeculo suo ponit.

Cum tribusannellis, modo laeva Priscus inani,

Vixit inaequalis, etc.

Hor.Sat.II, VII, 9 sq.

Sed, crescente hujus generis luxuria, dempto medio digito, reliquos omnes ostendit sua aetate Plinius onerari solere: ac privatim etiam articulos minoribus aliis, ita ut uni minimo tres saepe congererentur. Certe Lucianus, dialogo quiGallusinscribitur, divitis cujusdam manumannulissexdecim onustam depingit.

Per cujus digitos currit levisannulusomnes.

Mart. V, LXI, 5.

In luctuannulosdeponebant Romani et Romanae. (Dio.l. XL;Xiphilinus in Epit. Commod.)

"Quid aliud in luctu quam purpuram atqueaurumdeponunt? quid quum eluxerunt, sumunt?"Tit.-Liv. XXIV

Sponsae, die nuptiarum,annulusa sponso mittebatur.

Conventum tamen et pactum, et sponsalia nostra

Tempestate paras, jamque a tonsore magistro

Pecteris, etdigito pignusfortassededisti.

Juv. VI, 25 sq.

Erant autem etaestivi annuli, id est pondere leviores. Crispini, apud Juvenalem, carpitur illa tunc temporis adhuc inaudita mollities.

Quum pars Niliacae plebis, quum verna Canopi

Crispinus, Tyrias humero revocante lacernas,

Ventiletaestivumdigitis sudantibusaurum,

Ne sufferre queat majoris pondera gemmae,

Difficile est satyram non scribere.

Juv. I, 26 sqq.

Dilectorum imaginesannulisportabant antiqui, pala insertas loco lapilli.

"Nec tamen Epicurum licet oblivisci, si cupiam: cujus imaginem, non solum in tabulis nostri familiares, sed etiam in poculis et inannellishabebant."Tull.de Finib. bon. et mal. ex Non. Marc. de Honestis.

annulus pronubus: Quo sponsae digitum vir oppignerare consueverat. Vid.Cael. Rhod.VI, 12, etGassendi in vita Peirescii.

annulus: Pro interfemineo muliebri. Vid. DIGITUS.

anser: Verecundus antiquis habebatur, teste Plinio, I. X, 20, quo loco pariter de pavone; sed postea in obscena verba conversus. Priapo enim sacri erantanseres; interiori templo diversabantur.

"Occidisti Priapi delicias,anseremomnibus matronis acceptissimum."Petron.Sat.

Anser: Poeta eroticus; de quo Ovidius:

Cinna quoque his comes est, Cinnaque procaciorAnser.

Ovid.Trist.II, 435.

anser: Pro scorto. (Artemidorus, II, LXXIII, et IV, LXXXV.)

antecoenium: Praeludia rei venereae.

"Gladiatoriae venerisantecoenia."Apul.Met.I.

Vid. PROMULSIS.

Anteros: Filius Veneris et Martis, cujus meminit Cicerode Natura deorum, 3, et Pausan. I. Dicit Porphyrius Eroten etAnteroteneadem matre, sed non eodem partu natos. Nam, ait, quum priorem filium (Eroten) mater Venus parum crescere animadverteret, Themin consuluit, quae respondit priori illi Cupidini alterum esse necessarium; cui consilio adhaerens Venus,Anterotengenuit.

Sed, vix illo edito, primaevus Eros crescere coepit, et alas explicare, et quoties adessetAnteros, procerior etiam formosiorque videri. Qua venustissima fabula nos docent antiqui nullum esse felicem amorem, nisi mutuum.

anteventulae: Comae ante frontem dependentes.

"Et discerptae comae semicanae, sordentes inspersu cineris, plerumque ejusanteventulaecontegebant faciem."Apul. Met. IX.

antiae: Capilli muliebres in frontem demissi. (Fest.,Lubin.)

anus (ani): Podex; gallicele fondement.

"Profert Enothea scorteum fascinum, quod ut oleo et minuto pipere atque urticae trito circumdedit semine, paulatim coepit inserereanomeo."Petron.Sat.

anus (-us): Galliceune vieille. Plerumque magicaeanus, de quibus insignis locus apud Laertium in Dione, ubianusejusmodi ministerio functa describitur.

Ipseque ter circum lustravi sulphure puro,

Carmine quum magico praecinuissetanus.

Tibull. I, V, 11 sq.

Num te carminibus, num te pallentibus herbis,

Devovit tacito tempore noctisanus.

Tibull. I, VIII, 17 sq.

Jam jam efficaci do manus scientiae

Supplex, et oro regna per Proserpinae,

Per et Dianae non movenda numina,

Per atque libros carminum valentium

Refixa coelo devocare sidera;

Canidia, parce vocibus tandem sacris,

Citumque retro solve,solve turbinem.

Hor.Epod.XVII, 1 sq.

Turbineintelligendum est speciale carmen, quo mens veluti in gyrum agi videatur; maleficii antiquissimi species, qua ad amorem incitabant illaeanus.Antiq. interpret.

Magiae praeerat Diana, id est luna; unde magica sacra fere semper nocturna.

...O rebus meis

Non infideles arbitrae

Nox et Diana, quae silentium regis,

Arcana quum fiunt sacra,

Nunc, nunc, adeste.

Hor.Epod.V, 49 sqq.

anicula: Contemptim, deanuabjectissima.

"Aniculaeminime suspiciosae purgat se."Cic.pro Flac. et Tusc.2.

"Aniculae, quamvis solutae mero ac libidine essent, eamdem viam tentant, et per aliquot vicos secutae fugientem, etc."Petron.Sat.

apator: Sine patre. (Tertull. de Praescript.c. 53) Inde pro spurio, quum pater ejus sit ignotus. (Plut. in Problem. et Instit. de Nupt.§. 12.)

apella: Recutitus, circumcisus. Cujusdam Judaei nomen ab Horatio, suo more, fictum apelle, aut tegumine balani.

Dum, flamma sine, thura liquescere limine sacro

Persuadere cupit; credat JudaeusApella.

Hor.Sat.I, V, 99 sq.

Aphrodita,Ἀφροδίτη: Cognomen Veneris, abἀφρὸς,spuma, non maris tamen, sed mentulae, testeAristotel. de Generat. animant.

"Nam genitura spuma est; spuma autem alba est; quod nec antiquos homines latuit; namque deam quae rei venereae praeest ab ea ipsa facultateAphroditennominarunt."Cael. Rhod. XVI, 15.

Aeneadum genitrix, vicino nomen aprili

Dat Venus: est Marti namqueAphroditacomes.

Auson.Distich. de mensib.7 sq.

Aphrodisia: Festa Veneris, quae quotannis solemniter peragebantur.

"Die festo celebri nobilique,Aphrodisiis."Plaut.Poenul.III, V, 13.

"Ego in aedem Veneris eo, nisi quid vis, Milphio;Aphrodisiahodie sunt."Id.Ibid.I, I, 62 sq.

Cuilibet puellae, in templo monetam offerenti, reddebaturphalluscum mensura salis. (Arnob. V, Clem. Alex in Protreptico.).

Inde recentiorum

aphrodisiaca: Res quae ad venerem impellunt.

"Sensum vero excitant nepeta, thymum, satureia, hyssopum; praecipueque pulegium, ruta,cepa."Cels.Medicin.II, 52.

Nasturtium et abrotonum.

"Nasturtiisuccum cumabrotonomiscet, perfusisque inguinibus meis, viridis urticae fascem comprehendit."Petron.Sat.

Erucae, bulbi.

Stare, Luperce, tibi jampridem mentula desit:

Luctaris demens tu tamen arrigere.

Sed nihilerucaefaciunt,bulbiquesalaces,

Improba nec prosunt jamsatureiatibi.

Mart. III, LXXV, 1 sqq.

apocopus: Exsecutus, spado. Abἀπὸetχόπτω. (Vid.Coel. Rhod.IV, 7.)

"In octavo ab horoscopo loco, Mercurius cum Venere, si vespertini ambo, inefficaces etapocoposreddent, et qui nil agere possint."Firm. XIII, 14.

apolaustus: Mere graecum. Voluptatibus inserviens.

"Habuit et Agrippam histrionem, quemapolaustumnominavit."Capitolin.in Vero.

"Juvenes omnino ad voluptatem propensiores pernoscuntur: suntque imprimisapolausti, id est, gaudentes, voluptuariique, quoniam eorum praecipue augescit corpus, etc."Cael. Rhod. IX, 14.

Vid.Lamprid. in Commod.

Apostrophia: Cognomen Veneris, aστρέφω,verto. Sic a Cadmo cognominata, ut ab omnibus spurcis artibus avocaretur, obscenaque libidine ac concupiscentiis averteretur. (Pausan.libb. I et IX.) Eadem est acVenus pudicaRomanorum.

appellare: Ad stuprum blanda oratione allicere.

"Aliud estappellare, aliud adsectari.Appellareest blanda oratione alterius pudicitiam attentare. Adsectatur, qui tacitus frequenter sequitur."Ulp. XV,de Injuriis et famosis libellis.

appetere: Valde petere, cupere. Inde

appetitus (-us):

"Libidinem etappetitum, vel aemulationem, etiam honestae rei possumus dicere, ut sit libido omne quod libuerit."Non. Marc.de Impropriis.

appetones: Qui valde appetunt. (Non. Marc. de Honest.)

"Alienumappetonibus, viae perditae diverticula sequi."Lab.de Virgine, ex Non. Marc.

applicior nexus: Intimus.

"Spinam prehendens meam,appliciorenexu inhaerebat."Apul.Met.X.

apricus: Proprie soli expositus; undeapricidicti erant senes qui, ut nunc, adapricationemire solebant diebus hibernis, et illic acta tempora laudare, consequens aevum distringentes.

Corporis exigui, praecanum,solibus aptum.

Hor.Epist.I, XX, 24.

...Vigila, et cicer ingere large

Rixanti populo, nostra ut floralia possint

Apricimeminissesenes.

Pers. V, 177 sqq.

Sed erat altera insolatio mollium et effoeminatorum, qui, nudi ad solem, dropacistis levandum et unguentariis unguendum corpus propudiosi tradebant.

I, precor, et totos avida cute combibe soles:

Quam formosus eris...!

Mart. X, XII, 7 sq.

At si unctus cesses, et figas in cute solem,

Est prope te ignotus cubito qui tangat, et acre

Despuat in mores; penemque, arcanaque lumbi

Runcantem, populo marcentes pandere vulvas.

Pers. IV, 33 sqq.

Vid. eumdem, ibid. 17 sq.

Aprilis: Romanorum secundus mensis, Veneri dedicatus, tanquam Aeneae matri. Verisimiliter quasiaphrilis, abAphrodita.

Back to Index Next