TRIA AKTO(Iom malproksima parto de la ĝardeno dedoktoro Wangel. La loko estas humida, marĉa kaj kun ombrantaj, grandaj, maljunaj arboj. Dekstre vidiĝas la bordo de malpura lageto. Malalta interspacigita barilo apartigas la ĝardenon de la vojeto kaj la fjordo en la fono. Plej fore en la malproksimeco vidiĝas la montodorsoj kun montopintoj aliflanke de la fjordo. Estas malfrua posttagmezo, proksimume al vespero.)(Bolettesidas sur ŝtonbenko dekstre kudrante. Sur la benko kuŝas kelkaj libroj kaj kudrilujo.HildekajLyngstrand, ambaŭ kun fiŝkaptiloj, iras laŭ la bordo de la lageto.)HILDE(faras signon alLyngstrand)Staru trankvile! Jen mi vidas unu grandan.LYNGSTRAND(ekrigardas)Kie ĝi staras?HILDE(montras)Ĉu vi ne vidas — jen sube. Kaj rigardu jen! Je Dio, ankaŭ kroma(rigardas inter la arbojn)Pa! — nun li venas kaj fortimigos ilin por ni!BOLETTE(ekrigardas)Kiu venas?HILDEVia ĉefinstruisto, panjo!BOLETTEMia —?HILDEJes, mia li, je Dio, neniam estis.(Ĉefinstruisto Arnholmvenas de dekstre el inter la arboj.)ARNHOLMĈu estas nun fiŝoj en la lageto?HILDEJes, naĝas kelkaj tre maljunaj karasioj.ARNHOLMĈu, la maljunaj karasioj daŭre vivas?HILDEJes, eltenaj ili estas. Sed nun ni fine kaptu kelkajn.ARNHOLMVi devus prefere provi en la fjordo.LYNGSTRANDNe, la lageto — ĝi estas kvazaŭ pli mistera, por tiel paroli.HILDEJes, ĉi tie estas pli ekscite. — Ĉu vi naĝis hodiaŭ?ARNHOLMĜuste. Mi rekte venas de la banejo.HILDEVi tenis vin en la baseno, ĉu?ARNHOLMJes, mi ne estas lerta naĝisto.HILDEĈu vi povas naĝi surdorse?ARNHOLMNe.HILDEMi povas.(alLyngstrand)Ni provu tie aliflanke.(Ili iras laŭ la lageto dekstren.)ARNHOLM(proksimiĝas alBolette)Vi do sidas tute sola, Bolette?BOLETTEHo, jes, tion mi plej ofte faras.ARNHOLMVia patrino ne estas en la ĝardeno, ĉu?BOLETTENe, eble ŝi promenas kune kun patro.ARNHOLMKiel ŝi fartas nun posttagmeze?BOLETTEMi ne certe scias. Mi forgesis pridemandi.ARNHOLMKiajn librojn vi havas tie?BOLETTEHo, unu estas io pri botaniko. La alia estas pri geografio.ARNHOLMĈu vi ŝatas tiajn legaĵojn?BOLETTEJes, kiam mi havas tempon, —. Sed unue mi devas ja zorgi pri la mastrumado.ARNHOLMSed ĉu via patrino ne helpas — via duon-patrino — ĉu ŝi ne helpas vin?BOLETTENe, estas mia afero. Mi devis ja zorgi pri la mastrumado la du jarojn, kiam patro estis sola. Kaj tiel daŭris poste.ARNHOLMSed la saman deziron legi vi daŭre havas.BOLETTEJes, mi legas, kion mi povas trovi el utilaj libroj. Oni volas ja scii ion pri la mondo. Ĉar ĉi tie ni ja vivas tute ekster ĉio. Nu, proksimume, do.ARNHOLMSed kara Bolette, ne parolu do tiel.BOLETTEHo jes. Ŝajnas al mi ke ni ne vivas alimaniere ol la karasioj en tiu lageto. La fjordo estas proksima, kaj tie naĝadas la grandaj aroj da fiŝoj enen kaj elen. Sed pri tio la kompatindaj malsovaĝaj dresfiŝoj nenion scias. Kaj tie ili neniam povas partopreni.ARNHOLMMi opinias, ke ne estus avantaĝe por ili lasi ilin tien.BOLETTEHo, ŝajnas al mi, ke pri tio ne gravus.ARNHOLMCetere vi ne povas diri, ke ĉi tie oni estas metita tute ekster la vivo. Almenaŭ ne dum la somero. Ĉi tiujn tagojn estas ja kvazaŭ kunvenejo por la tuta monda vivo. Kvazaŭ nodpunkto — tiel preterpase.BOLETTE(ridetas)Ho jes, vi, kiu nur venas tiel preterpase, povas ja facile ridindigi nin.ARNHOLMRidindigi —? Kial vi pensas tiel?BOLETTEJes, ĉar tio pri kunvenejo kaj nodpunkto por la monda vivo estas ja io, kion vi aŭdis diri en la urbo. Jes, ĉar ili paroladas ja tiel.ARNHOLMJes, verdire mi tion rimarkis.BOLETTESed vere ne troviĝas vera vorto en tio. Ne por ni, kiuj daŭre loĝas ĉi tie. Kio utilas por ni, ke la granda fremda mondo preterpasas por vojaĝi norden por vidi la noktomezan sunon? Ni ja ne povas kuniri. Ni ja ne vidos iun noktomezan sunon. Ho ne, ni devas obeeme pasigi nian vivon ĉi tie en nia karasi-lageto.ARNHOLM(eksidas apud ŝi)Diru do nun, kara Bolette, — ĉu ne estas io aŭ alia, — io preciza, mi pensas, al kio vi ĉi tie hejme sopiras?BOLETTEHo jes, povus esti.ARNHOLMKaj kio do vere estas tio? Kion vi tiel postsopiras?BOLETTEUnue iri elen.ARNHOLMTio do unue?BOLETTEJes. Kaj poste lerni iom pli. Scii ion ĝustan pri la aferoj.ARNHOLMKiam mi instruis vin, via patro diris ofte, ke li lasus vin studi.BOLETTEJes, kompatinda patro, — li multe diras. Sed kiam venas al la realo, —. Vere ne estas iu meminstigo en patro.ARNHOLMBedaŭrinde ne, vi pravas. Vere ne estas. Sed ĉu vi iam parolis kun li pri tio? Sincere kaj instige?BOLETTENe, efektive mi ne faris.ARNHOLMSed sciu, tion vi devus do fari. Antaŭ ol fariĝos tro malfrue, Bolette. Kial vi ne tion faras?BOLETTEHo, eble pro tio ke ne estas vera meminstigo eĉ en mi, mi pensas. Eble mi heredis tion de patro.ARNHOLMHm, — mi miras ĉu vi ne estas maljusta al vi mem en tio?BOLETTEHo ne, bedaŭrinde. Kaj aldone patro havas malmultan tempon pensi pri mi kaj mia estonto. Li eĉ ne emas. Tiaĵoj li preferas forpuŝi, se li povas. Ĉar Ellida ja tiom koncernas lin —ARNHOLMKiu —? Kiel —?BOLETTEMi pensas, ke li kaj mia duonpatrino —.(interrompante)Patro kaj patrino havas ja sian vivon, komprenu.ARNHOLMNu, do tiom pli bone estus, se vi liberiĝus el tio ĉi.BOLETTEJes, sed ŝajnas al mi, ke mi ne rajtas. Ne rajtas forlasi patron.ARNHOLMSed kara Bolette, tion vi ja iun fojon tamen devas. Tial mi opinias, ke vi ju pli frue —BOLETTEJes, devas ja okazi. Mi devas ja ankaŭ pensi pri mi mem. Provi trovi iun aŭ alian okupon. Kiam patro iam forpasos, mi ja nenion havas por mia subteno. — Mia kompatinda patro, — mi zorge timas forlasi lin.ARNHOLMTimas —?BOLETTEJes, pro patro.ARNHOLMSed, je dio, via duonpatrino do? Ŝi ja restas ĉe li.BOLETTEJes, kompreneble. Sed ŝi ne estas kapabla por tio, kion patrino tiel facile ordigis. Estas multe, kion tiu ĉi nevidas. Aŭ eble nevolasvidi, — aŭ neatentas. Mi ne scias kiel estas.ARNHOLMHm, — eble mi komprenas al kio vi aludas.BOLETTEKompatinda patro, — iel li estas malforta. Vi eble mem tion rimarkis. Li ja ankaŭ ne havas sufiĉan profesian laboron por plenigi la tempon. Kaj aldone tio, ke ŝi tute ne kapablas stari flanke de li. — Pri tio li tamen iomete mem kulpas.ARNHOLMKiel, vi pensas?BOLETTEHo, patro deziras ja ĉiam vidi gajajn vizaĝojn ĉirkaŭ si. Estu suna vetero kaj ĝojo en la domo, li diras. Tial mi timas, ke multfoje li donas al ŝi medicinon, kiu ne estas bona por ŝi longtempe.ARNHOLMĈu vi vere opinias tion?BOLETTEJes, mi ne povas liberiĝi de tiu penso. Ĉar foje ŝi estas tre stranga.(impete)Sed ĉu do estas juste, ke mi restadu en la hejmo! Vere ne estas utile por patro. Kaj mi ja ankaŭ havas devojn al mi mem, mi pensas.ARNHOLMSciu, kara Bolette, — tiujn aferojn ni pli profunde priparolu.BOLETTEHo, ne multe utilas. Eble mi estas kreita por resti ĉi tie en la karasi-lageto, mi pensas.ARNHOLMTute ne. Tio dependas de vi mem.BOLETTE(vigle)Ĉu vi pensas?ARNHOLMJes, kredu min. Dependas tute de vi mem.BOLETTEHo, se mi vere povus —! Eble vi volas paroli al patro por mi?ARNHOLMAnkaŭ tio. Sed unue mi volas paroli sincere kaj senrezerve al vi mem, kara Bolette.(rigardas maldekstren)Tŝŝ! Ne komprenigu ion. Ni revenu al tio poste.(Ellidavenas de maldekstre. Ŝi ne havas ĉapelon, sed portas grandan tukon ĵetitan sur la kapon kaj ŝultrojn.)ELLIDA(en maltrankvila vigleco)Ĉi tie estas bone! Ĉi tie estas belege!ARNHOLM(ekstaras)Vi faris promenadon?ELLIDAJes, longan, longan ravan promenadon supren kun Wangel. Kaj nun ni eliros veladi.BOLETTEĈu vi ne volas sidi?ELLIDANe, dankon. Ne sidi.BOLETTE(movigas sin sur la benko)Ĉar estas sufiĉa loko.ELLIDA(ĉirkaŭiras)Ne, ne, ne. Ne sidi. Ne sidi.ARNHOLMLa promenado bone efikis al vi. Vi aspektas vigligite.ELLIDAHo, mi sentas min kore feliĉa! Sekura! Sekura —.(rigardas maldekstren)Kia granda vaporŝipo estas tiu venanta?BOLETTE(ekstaras kaj elrigardas)Devas esti la granda angla.ARNHOLMĜi ĵetas ankron apud la barelbuo. Ĉu ĝi kutimas halti ĉi tie?BOLETTENur duonan horon. Ĝi vojaĝos pli internen en la fjordon.ELLIDAKaj poste elen — morgaŭ. Elen sur la grandan, vastan maron. Eĉ trans la maron. Imagu, — kunvojaĝi! Ho, se mi povus! Se mi povus!ARNHOLMĈu vi neniam faris iom longan marvojaĝon, sinjorino Wangel?ELLIDANeniam. Nur etaj ekskursoj ĉi tie en la fjordoj.BOLETTE(kun suspiro)Ho ne, ni devas resti dankemaj ke ni havas la teron.ARNHOLMNu, ĉi tie ni ja vere havas nian hejmon.ELLIDANe, mi tute ne kredas, ke ni havas.ARNHOLMNe sur la tero?ELLIDANe. Mi tion ne kredas. Mi kredas, ke se la homoj kutimiĝis vivi sur la maro, — eble en la maro, — ni estus pli perfektaj ol ni nun estas. Pli bonaj kaj feliĉaj.ARNHOLMĈu vi vere tion kredas?ELLIDAJes, mi miras ĉu ni ne tiaj estus. Mi multfoje parolis kun Wangel pri tio —ARNHOLMNu, kaj li —?ELLIDAJes, li pensas, ke eble estus.ARNHOLM(ŝerce)Nu, nu. Sed nun ja estas tiel. Ni ja nun estas sur la malĝusta vojo kaj fariĝis teruloj anstataŭ maraj estaĵoj. Ĉiuokaze estas certe nun tro malfrue ĝustigi la eraron.ELLIDAJes, vi jen diras bedaŭrindan veron. Kaj mi pensas, ke la homoj suspektas ion tian mem. Ke ili portadas tion, kiel sekretan penton kaj malĝojon. Kredu min, — en tio la malgajo de la homoj havas sian plej profundan kaŭzon. Jes, — kredu min.ARNHOLMSed kara sinjorino Wangel, — mi ne ekhavis la impreson, ke la homoj estas tre malgajaj. Kontraŭe ŝajnas al mi, ke la plimulto rigardas la vivon brile kaj facile — kaj en granda, trankvila, senkonscia ĝojo.ELLIDAHo ne, tiel ne estas. Tiu ĝojo — ĝi estas kiel nia ĝojo pro la longa, hela somera tagnokto. Ĝi kunportas la rememorigon pri la venonta sombra tempo. Kaj tiu rememorigo ĵetas sian ombron sur la homan ĝojon, — kiel la drivanta nubo ĵetas sian ombron sur la fjordon. Jen ĝi kuŝis brila kaj blua. Kaj jen subite —BOLETTEVi ne devus okupiĝi pri tiaj malĝojaj pensoj nun. Ĵus vi ja estis ĝoja kaj gaja —ELLIDAJes, jes, mi ja estis. Ho, tio ĉi — estas stulte de mi.(ĉirkaŭrigardas maltrankvile)Ke Wangel nun venu. Li decide promesis al mi. Sed li tamen ja ne venas. Li forgesis. Ho, kara Arnholm, bonvolu trovi lin por mi?ARNHOLMJes, volonte.ELLIDADiru, ke li devas tuj veni. Ĉar nun mi ne povas vidi lin —ARNHOLMNe povas vidi lin —?ELLIDAHo, vi ne komprenas. Kiam li ne ĉeestas, mi ofte ne povas memori, kiel li aspektas. Kaj tiam estas kvazaŭ mi tute perdis lin. — Estas terure embarase. Sed iru!(Ŝi ĉirkaŭiras apud la lageto.)BOLETTE(alArnholm)Mi kuniros. Vi ja ne certe scias —ARNHOLMHo, ĉu? Mi certe —BOLETTE(duonlaŭte)Ne, ne, mi estas maltrankvila. Mi timas, ke li estas sur la ŝipo.ARNHOLMTimas?BOLETTEJes, li kutimas rigardi, ĉu estas konatuloj kun ĝi. Kaj ankaŭ ja estas restoracio tie —ARNHOLMAh! Jes, venu.(Li kajBoletteeliras maldekstren.)(Ellidastaras momenton rigardante en la lageton. Foje ŝi parolas mallaŭte kaj interrompe al si mem.)(Ekstere sur la vojeto malantaŭ la barilo venas de dekstre fremdavojaĝvestita viro. Li havas tufajn ruĝajn harojn kaj barbon. Skotan ĉapon sur la kapo kaj vojaĝsakon per rimeno trans la ŝultro.)LA FREMDULO(iras malrapide laŭ la barilo kaj observadas la ĝardenon. Kiam li vidas Ellida, li haltas, rigardas ŝin fikse kaj daŭre kaj diras mallaŭte:)Bonan vesperon, Ellida!ELLIDA(turnas sin kaj krias)Ho kara, — ĉu vi fine venas!LA FREMDULOJes, fine.ELLIDA(rigardas lin en surprizo kaj timo)Kiu estas vi? Ĉu vi serĉas iun ĉi tie?LA FREMDULOVi ja certe komprenas.ELLIDA(ekmiras)Kiotioestas? Kiel vi alparolas min! Kiun vi serĉas?LA FREMDULOMi ja serĉas vin.ELLIDA(ekskuiĝas)Aah —!(fiksrigardas lin, ŝanceliĝas malantaŭen kaj eligas duone sufokitan krion:)La okuloj! — La okuloj!LA FREMDULONu, — fine vi komencas rekoni min? Mi tuj rekonis vin, Ellida.ELLIDALa okuloj! Ne rigardu min tiel! Mi krias por helpo!LA FREMDULOTŝ, tŝ! Ne timu. Mi ja nenion faras al vi.ELLIDA(tenas la manon antaŭ la okuloj)Ne rigardu min, mi diras!LA FREMDULO(klinas sin per la brakoj sur la barilon)Mi venis per la angla vaporŝipo.ELLIDA(ekrigardas lin evite)Kion vi volas pri mi?LA FREMDULOMi ja promesis reveni tuj kiam mi povus —ELLIDAForiru! Foriru denove! Ne revenu — neniam revenu ĉi tien! Mi ja skribis al vi, ke ĉio estu finita inter ni! Ĉio! Vi ja scias!LA FREMDULO(neĝenita, ne respondante)Mi volus reveni al vi pli frue. Sed mi ne povis. Nun mi fine povas. Kaj jen vi nun havas min, Ellida.ELLIDAKion vi volas pri mi? Pri kio vi pensas? Kial vi venis?LA FREMDULOVi ja certe scias, ke mi venis por serĉi vin.ELLIDA(retiras sin en timo)Serĉi min! Ĉutionvi intencas!LA FREMDULOJes, kompreneble.ELLIDASed vi ja scias, ke mi edziniĝis!LA FREMDULOMi scias.ELLIDAKaj tamen —! Tamen vi venas por — por — serĉi min!LA FREMDULOJes, kompreneble.ELLIDA(kaptas la kapon per ambaŭ manoj)Ho tio terura —! Ho tio terura, terura —!LA FREMDULOĈu eble vi ne volas?ELLIDA(konfuzita)Ne rigardu min tiel!LA FREMDULOMi demandas ĉu vi eble ne volas?ELLIDANe, ne, ne! Mi ne volas! En eterno, neniam! Mi ne volas, mi diras! Mi nek povas nek volas!(pli mallaŭte)Mi ankaŭ ne kuraĝas.LA FREMDULO(transpaŝas la barilon kaj venas en la ĝardenon)Ja, ja, do, Ellida, — permesu al mi diri unu vorton antaŭ ol mi forvojaĝos.ELLIDA(volas fuĝi, sed ne povas. Ŝi staras kvazaŭ lama en timo, kaj apogas sin al arbotrunko apud la lageto.)Ne tuŝu min! Ne proksimiĝu! Ne pli proksimen! Ne tuŝu min, mi diras!LA FREMDULO(singardeme, kelkajn paŝojn pli proksimen al ŝi)Ne timu min, Ellida.ELLIDA(ĵetas la manojn antaŭ la okulojn)Ne rigardu min tiel!LA FREMDULONe timu. Ne timu.(Doktoro Wangelvenas tra la ĝardeno de maldekstre.)WANGEL(ankoraŭ duone inter la arboj)Nu, vi ja atendis min sufiĉe longe.ELLIDA(kuras al li, kroĉas sin al lia brako kaj krias:)Ho, Wangel, — savu min! Savu min vi — se vi povas!WANGELEllida, — kio je Dio —!ELLIDASavu min, Wangel! Ĉu vi ne vidas lin? Jen li staras!WANGEL(alrigardas)La virotie?(proksimiĝas)Permesu demandon, — kiu estasvi? Kaj kial vi venas en la ĝardenon?LA FREMDULO(indikas per kapsigno al Ellida)Mi volas paroli kun jena virino.WANGELNu ja. Do certe estis vi —?(alEllida)Mi aŭdis, ke fremda viro venis en la korton por vin demandi.LA FREMDULOJes, estis mi.WANGELKaj kion vi deziras de mia edzino?(turnas sin)Ĉu vi konas lin, Ellida?ELLIDA(mallaŭte, tordas la manojn)Ho, se mi lin konas! Jes, jes, jes!WANGEL(rapide)Nu!ELLIDAHo, estas jali, Wangel! Estas li mem! Li, kiel vi scias —!WANGELĈu! Kion vi diras!(turnas sin)Ĉu vi estas tiu Johnston, kiu iam —?LA FREMDULONu, — Vi povas nomi min Johnston. Bonvolu. Cetere mi ne tiel nomiĝas.WANGELĈu ne?LA FREMDULONun ne plu, ne.WANGELKaj kion vi deziras de mia edzino? Vi ja scias, ke la filino de la lumturgardisto edziniĝis antaŭ longe. Kaj al kiu ŝi edziniĝis, vi devas ja ankaŭ scii.LA FREMDULOMi ja scias dum pli ol tri jaroj.ELLIDA(streĉe)Kiel vi sciiĝis?LA FREMDULOSurvoje hejmen al vi. Mi kaptis malnovan gazeton. Estis gazeto el tiu ĉi regiono. Ĝi rakontis pri la geedziĝo.ELLIDA(rigardas antaŭen)La geedziĝo —. Dotioestis —LA FREMDULOEfikis sur min strange. Ĉar tio pri la ringoj, — tio ja ankaŭ estis geedziĝo, Ellida.ELLIDA(frapas la manojn antaŭ la vizaĝon)Ho —!WANGELKiel vi kuraĝas —!LA FREMDULOVi tion forgesis, ĉu?ELLIDA(sentas lian rigardon kaj krietas)Ne staru tiel min fiksrigardante!WANGEL(paŝas antaŭ lin)Vi turnu vin al mi kaj ne al ŝi. Do, mallonge, — ĉar vi ja konas la situacion, — kion vi do volas ĉi tie? Kial vi venas por trovi mian edzinon?LA FREMDULOMi promesis al Ellida veni al ŝi plej eble frue.WANGELEllida —! Nun denove!LA FREMDULOKaj Ellida promesis al mi tute certe atendi min ĝis mi venus.WANGELMi aŭdas, ke vi nomas mian edzinon per antaŭnomo. Tian intimecon ne estas kutimo ĉe ni.LA FREMDULOMi bone scias. Sed ĉar ŝi unue apartenas almi—WANGELAlvi! Ankoraŭ —!ELLIDA(kaŝas sin malantaŭWangel)Ho —! Li neniam malkaptas min!WANGELAlvi! Vi diras, ke ŝi apartenas al vi, ĉu!LA FREMDULOĈu ŝi rakontis al vi pri du ringoj? Mia ringo kaj tiu de Ellida?WANGELNu jes. Sed kio do? Ŝi ja poste rompis tion. Vi ricevis ŝiajn leterojn. Vi do mem scias.LA FREMDULOKaj Ellida kaj mi samopiniis, ke tio pri la ringoj valorus same decide kiel geedziĝo.ELLIDASed mi ne volas, vi ja aŭdas! Neniam, neniam volas mi konatiĝi kun vi! Ne rigardu min tiel! Mi ne volas, mi diras!WANGELVi estas freneza homo, se vi opinias, ke vi povas veni ĉi tien kaj konstrui iun rajton sur tia infanludo.LA FREMDULOĜuste. Iun rajton, — en via senco de la vorto, — mi ja tute ne havas.WANGELSed kion vi do volas fari? Vi do ne imagas al vi, ke vi povas preni ŝin de mi perforte! Kontraŭ ŝia propra volo!LA FREMDULONe. Kiel tio utilus? Se Ellida volas sekvi min, ŝi devas veni libervole.ELLIDA(ekmiras kaj ekdiras)Libervole —!WANGELKaj tion vi povus imagi al vi —!ELLIDA(al si mem)Libervole —!WANGELVi estas freneza. Foriru! Ni ne plu okupiĝu pri vi.LA FREMDULO(rigardas sian brakhorloĝon)Baldaŭ estas tempo iri surŝipen.(paŝon pli proksimen)Nu ja, Ellida, — nun mi faris mian devon.(ankoraŭ pli proksimen)Mi tenis mian promeson al vi.ELLIDA(petante, iras malantaŭen)Ho, ne tuŝu min!LA FREMDULOKaj nun vi pripensu ĝis morgaŭ nokte —WANGELEstas nenio por pripensi. Foriru!LA FREMDULO(daŭre alEllida)Mi nun iros per la vaporŝipo internen en la fjordon. Morgaŭ nokte mi do revenos. Kaj mi enrigardos ĉe vi. Atendu min ĉi tie en la ĝardeno. Ĉar mi preferas decidi la aferon kun vi sola, vi komprenas.ELLIDA(mallaŭte, tremante)Ho, vi aŭdas, Wangel!WANGELEstu trankvila. Tiun viziton ni scios malhelpi.LA FREMDULOAdiaŭ do ĝis tiam, Ellida. Morgaŭ nokte.ELLIDA(petante)Ho ne, ne, — ne revenu morgaŭ nokte! Neniam plu revenu!LA FREMDULOKaj se tiam vi deziros sekvi min trans la maron —ELLIDAHo, ne rigardu min tiel!LA FREMDULOMi nur pensas, ke vi devas pretigi vin por vojaĝo.WANGELIru en la domon, Ellida.ELLIDAMi ne povas. Ho, helpu min! Savu min, Wangel!LA FREMDULOĈar vi devas sincere pripensi, ĉar se vi ne sekvos min morgaŭ, la tuta afero estos finita.ELLIDA(Ellidarigardas lin tremante)Kaj ĉio estos finita, ĉu? Por ĉiam —?LA FREMDULO(kun kapsigno)Neniam estos ĝi refarebla, Ellida. Mi neniam revenos al tiuj ĉi landoj. Vi neniam plu revidos min. Ankaŭ neniam plu aŭdos de mi. Tiam mi estos kiel morta kaj for de vi por ĉiam.ELLIDA(spiras maltrankvile)Hoh —!LA FREMDULOPensu do sincere pri via faro. Adiaŭ.(transpaŝas la barilon, haltas kaj diras:)Nu, Ellida, — tenu vin preta morgaŭ nokte. Ĉar tiam mi venos ĉi tien por serĉi vin.(Li foriras malrapide kaj trankvile laŭ la vojeto dekstren.)ELLIDA(tempeton postrigardas lin)Libervole, li diris! Imagu, — li diris, ke libervole mi sekvu lin.WANGELEstu nur prudenta. Nun li ja estas for. Kaj vi neniam lin revidos.ELLIDAHo, kiel povas vi tion diri? Li ja revenos morgaŭ nokte.WANGELLasu lin veni. Vin li almenaŭ ne renkontu.ELLIDA(skuas la kapon)Ho, Wangel, ne pensu, ke vi povos malhelpi lin.WANGELJes, kara, — fidu min.ELLIDA(cerbumante, ne lin aŭskultante)Post kiam li estos estinta ĉi tie — morgaŭ nokte —? Kaj kiam li estos vojaĝinta trans la maron per la vaporŝipo —?WANGELJes, kio do?ELLIDAĈu tiam li neniam — neniam plu revenos?WANGELNe, kara Ellida, tion vi fidu. Kion li farus ĉi tie post tio ĉi? Li ja aŭdis el via propra buŝo, ke vi ne volas sekvi lin. Tiel la afero estas finita.ELLIDA(al si mem)Morgaŭ, do. Aŭ neniam.WANGELKaj eĉ se li revenus —ELLIDAKio do —?WANGELEstos en nia potenco sendanĝerigi lin.ELLIDAHo ne kredu.WANGELEstas en nia potenco, mi diras! Se li ne lasas sin pacigi alimaniere, li punpagu pro murdo al la ŝipestro.ELLIDA(impete)Ne, ne, ne! Neniam tio! Ni scias nenion pri la murdo al la ŝipestro! Vere nenion!WANGELĈu ni ne scias! Li ja mem konfesis tion al vi!ELLIDANe, nenion pri tio! Se vi ion diras, mi neas. Ne enfermu lin! Li apartenas al la vasta maro. Tie li apartenas.WANGEL(rigardas ŝin, kaj diras malrapide)Ah, Ellida, — Ellida!ELLIDA(kroĉas sin senbride al li)Ho, kara, fidela, — savu min de tiu viro!WANGEL(liberigas sin singardeme)Venu! Venu kun mi!(LyngstrandkajHilde, ambaŭ kun fiŝkaptiloj, venas de dekstre ĉe la lageto.)LYNGSTRAND(iras rapide alEllida)Ho nun, sinjorino, nun vi aŭdu ion strangan!WANGELKaj kion?LYNGSTRANDImagu, — ni vidis la usonanon!WANGELLa usonanon?HILDEJes, ankaŭ mi vidis lin.LYNGSTRANDLi iris malantaŭ la ĝardeno kaj poste sur la grandan anglan vaporŝipon.WANGELDe kie vi konas tiun viron?LYNGSTRANDMi foje estis maristo sur la sama ŝipo kiel li. Mi certe kredis, ke li dronis. Sed li ja estas tute viva.WANGELĈu vi scias ion pli pri li?LYNGSTRANDNe. Sed li eble venis por venĝi sin sur sia nefidela marista edzino.WANGELKion vi diras?HILDELyngstrand volas uzi lin por fari artaĵon.WANGELMi ne komprenas —ELLIDAVi aŭdos poste.(ArnholmkajBolettevenas de maldekstre sur la vojeto ekster la barilo.)BOLETTE(al tiuj en la ĝardeno)Venu kaj rigardu! La angla vaporŝipo iras enen en la fjordon.(Granda vaporŝipo drivas preterpase en la foro.)LYNGSTRAND(alHildeapud la barilo)Ĉi-nokte li kaptos ŝin.HILDE(kapsignas)La malfidelan marist-edzinon, — jes.LYNGSTRANDImagu, — meznokte.HILDEEstos ekscite.ELLIDA(postrigardas la ŝipon)Morgaŭ do —WANGELKaj poste neniam plu.ELLIDA(mallaŭte kaj tremante)Ho, Wangel, — savu min de mi mem!WANGEL(rigardas ŝin timeme)Ellida! Mi suspektas, — estas io malantaŭe.ELLIDALa tiranta logo estas malantaŭe.WANGELLa tiranta logo —?ELLIDATiu viro estas kiel la maro.(Malrapide kaj cerbumante ŝi iras tra la ĝardeno maldekstren.Wangel, maltrankvila, iras flanke de ŝi kaj observas ŝin atente.)
(Iom malproksima parto de la ĝardeno dedoktoro Wangel. La loko estas humida, marĉa kaj kun ombrantaj, grandaj, maljunaj arboj. Dekstre vidiĝas la bordo de malpura lageto. Malalta interspacigita barilo apartigas la ĝardenon de la vojeto kaj la fjordo en la fono. Plej fore en la malproksimeco vidiĝas la montodorsoj kun montopintoj aliflanke de la fjordo. Estas malfrua posttagmezo, proksimume al vespero.)
(Bolettesidas sur ŝtonbenko dekstre kudrante. Sur la benko kuŝas kelkaj libroj kaj kudrilujo.HildekajLyngstrand, ambaŭ kun fiŝkaptiloj, iras laŭ la bordo de la lageto.)
HILDE(faras signon alLyngstrand)Staru trankvile! Jen mi vidas unu grandan.
LYNGSTRAND(ekrigardas)Kie ĝi staras?
HILDE(montras)Ĉu vi ne vidas — jen sube. Kaj rigardu jen! Je Dio, ankaŭ kroma(rigardas inter la arbojn)Pa! — nun li venas kaj fortimigos ilin por ni!
BOLETTE(ekrigardas)Kiu venas?
HILDEVia ĉefinstruisto, panjo!
BOLETTEMia —?
HILDEJes, mia li, je Dio, neniam estis.
(Ĉefinstruisto Arnholmvenas de dekstre el inter la arboj.)
ARNHOLMĈu estas nun fiŝoj en la lageto?
HILDEJes, naĝas kelkaj tre maljunaj karasioj.
ARNHOLMĈu, la maljunaj karasioj daŭre vivas?
HILDEJes, eltenaj ili estas. Sed nun ni fine kaptu kelkajn.
ARNHOLMVi devus prefere provi en la fjordo.
LYNGSTRANDNe, la lageto — ĝi estas kvazaŭ pli mistera, por tiel paroli.
HILDEJes, ĉi tie estas pli ekscite. — Ĉu vi naĝis hodiaŭ?
ARNHOLMĜuste. Mi rekte venas de la banejo.
HILDEVi tenis vin en la baseno, ĉu?
ARNHOLMJes, mi ne estas lerta naĝisto.
HILDEĈu vi povas naĝi surdorse?
ARNHOLMNe.
HILDEMi povas.(alLyngstrand)Ni provu tie aliflanke.(Ili iras laŭ la lageto dekstren.)
ARNHOLM(proksimiĝas alBolette)Vi do sidas tute sola, Bolette?
BOLETTEHo, jes, tion mi plej ofte faras.
ARNHOLMVia patrino ne estas en la ĝardeno, ĉu?
BOLETTENe, eble ŝi promenas kune kun patro.
ARNHOLMKiel ŝi fartas nun posttagmeze?
BOLETTEMi ne certe scias. Mi forgesis pridemandi.
ARNHOLMKiajn librojn vi havas tie?
BOLETTEHo, unu estas io pri botaniko. La alia estas pri geografio.
ARNHOLMĈu vi ŝatas tiajn legaĵojn?
BOLETTEJes, kiam mi havas tempon, —. Sed unue mi devas ja zorgi pri la mastrumado.
ARNHOLMSed ĉu via patrino ne helpas — via duon-patrino — ĉu ŝi ne helpas vin?
BOLETTENe, estas mia afero. Mi devis ja zorgi pri la mastrumado la du jarojn, kiam patro estis sola. Kaj tiel daŭris poste.
ARNHOLMSed la saman deziron legi vi daŭre havas.
BOLETTEJes, mi legas, kion mi povas trovi el utilaj libroj. Oni volas ja scii ion pri la mondo. Ĉar ĉi tie ni ja vivas tute ekster ĉio. Nu, proksimume, do.
ARNHOLMSed kara Bolette, ne parolu do tiel.
BOLETTEHo jes. Ŝajnas al mi ke ni ne vivas alimaniere ol la karasioj en tiu lageto. La fjordo estas proksima, kaj tie naĝadas la grandaj aroj da fiŝoj enen kaj elen. Sed pri tio la kompatindaj malsovaĝaj dresfiŝoj nenion scias. Kaj tie ili neniam povas partopreni.
ARNHOLMMi opinias, ke ne estus avantaĝe por ili lasi ilin tien.
BOLETTEHo, ŝajnas al mi, ke pri tio ne gravus.
ARNHOLMCetere vi ne povas diri, ke ĉi tie oni estas metita tute ekster la vivo. Almenaŭ ne dum la somero. Ĉi tiujn tagojn estas ja kvazaŭ kunvenejo por la tuta monda vivo. Kvazaŭ nodpunkto — tiel preterpase.
BOLETTE(ridetas)Ho jes, vi, kiu nur venas tiel preterpase, povas ja facile ridindigi nin.
ARNHOLMRidindigi —? Kial vi pensas tiel?
BOLETTEJes, ĉar tio pri kunvenejo kaj nodpunkto por la monda vivo estas ja io, kion vi aŭdis diri en la urbo. Jes, ĉar ili paroladas ja tiel.
ARNHOLMJes, verdire mi tion rimarkis.
BOLETTESed vere ne troviĝas vera vorto en tio. Ne por ni, kiuj daŭre loĝas ĉi tie. Kio utilas por ni, ke la granda fremda mondo preterpasas por vojaĝi norden por vidi la noktomezan sunon? Ni ja ne povas kuniri. Ni ja ne vidos iun noktomezan sunon. Ho ne, ni devas obeeme pasigi nian vivon ĉi tie en nia karasi-lageto.
ARNHOLM(eksidas apud ŝi)Diru do nun, kara Bolette, — ĉu ne estas io aŭ alia, — io preciza, mi pensas, al kio vi ĉi tie hejme sopiras?
BOLETTEHo jes, povus esti.
ARNHOLMKaj kio do vere estas tio? Kion vi tiel postsopiras?
BOLETTEUnue iri elen.
ARNHOLMTio do unue?
BOLETTEJes. Kaj poste lerni iom pli. Scii ion ĝustan pri la aferoj.
ARNHOLMKiam mi instruis vin, via patro diris ofte, ke li lasus vin studi.
BOLETTEJes, kompatinda patro, — li multe diras. Sed kiam venas al la realo, —. Vere ne estas iu meminstigo en patro.
ARNHOLMBedaŭrinde ne, vi pravas. Vere ne estas. Sed ĉu vi iam parolis kun li pri tio? Sincere kaj instige?
BOLETTENe, efektive mi ne faris.
ARNHOLMSed sciu, tion vi devus do fari. Antaŭ ol fariĝos tro malfrue, Bolette. Kial vi ne tion faras?
BOLETTEHo, eble pro tio ke ne estas vera meminstigo eĉ en mi, mi pensas. Eble mi heredis tion de patro.
ARNHOLMHm, — mi miras ĉu vi ne estas maljusta al vi mem en tio?
BOLETTEHo ne, bedaŭrinde. Kaj aldone patro havas malmultan tempon pensi pri mi kaj mia estonto. Li eĉ ne emas. Tiaĵoj li preferas forpuŝi, se li povas. Ĉar Ellida ja tiom koncernas lin —
ARNHOLMKiu —? Kiel —?
BOLETTEMi pensas, ke li kaj mia duonpatrino —.(interrompante)Patro kaj patrino havas ja sian vivon, komprenu.
ARNHOLMNu, do tiom pli bone estus, se vi liberiĝus el tio ĉi.
BOLETTEJes, sed ŝajnas al mi, ke mi ne rajtas. Ne rajtas forlasi patron.
ARNHOLMSed kara Bolette, tion vi ja iun fojon tamen devas. Tial mi opinias, ke vi ju pli frue —
BOLETTEJes, devas ja okazi. Mi devas ja ankaŭ pensi pri mi mem. Provi trovi iun aŭ alian okupon. Kiam patro iam forpasos, mi ja nenion havas por mia subteno. — Mia kompatinda patro, — mi zorge timas forlasi lin.
ARNHOLMTimas —?
BOLETTEJes, pro patro.
ARNHOLMSed, je dio, via duonpatrino do? Ŝi ja restas ĉe li.
BOLETTEJes, kompreneble. Sed ŝi ne estas kapabla por tio, kion patrino tiel facile ordigis. Estas multe, kion tiu ĉi nevidas. Aŭ eble nevolasvidi, — aŭ neatentas. Mi ne scias kiel estas.
ARNHOLMHm, — eble mi komprenas al kio vi aludas.
BOLETTEKompatinda patro, — iel li estas malforta. Vi eble mem tion rimarkis. Li ja ankaŭ ne havas sufiĉan profesian laboron por plenigi la tempon. Kaj aldone tio, ke ŝi tute ne kapablas stari flanke de li. — Pri tio li tamen iomete mem kulpas.
ARNHOLMKiel, vi pensas?
BOLETTEHo, patro deziras ja ĉiam vidi gajajn vizaĝojn ĉirkaŭ si. Estu suna vetero kaj ĝojo en la domo, li diras. Tial mi timas, ke multfoje li donas al ŝi medicinon, kiu ne estas bona por ŝi longtempe.
ARNHOLMĈu vi vere opinias tion?
BOLETTEJes, mi ne povas liberiĝi de tiu penso. Ĉar foje ŝi estas tre stranga.(impete)Sed ĉu do estas juste, ke mi restadu en la hejmo! Vere ne estas utile por patro. Kaj mi ja ankaŭ havas devojn al mi mem, mi pensas.
ARNHOLMSciu, kara Bolette, — tiujn aferojn ni pli profunde priparolu.
BOLETTEHo, ne multe utilas. Eble mi estas kreita por resti ĉi tie en la karasi-lageto, mi pensas.
ARNHOLMTute ne. Tio dependas de vi mem.
BOLETTE(vigle)Ĉu vi pensas?
ARNHOLMJes, kredu min. Dependas tute de vi mem.
BOLETTEHo, se mi vere povus —! Eble vi volas paroli al patro por mi?
ARNHOLMAnkaŭ tio. Sed unue mi volas paroli sincere kaj senrezerve al vi mem, kara Bolette.(rigardas maldekstren)Tŝŝ! Ne komprenigu ion. Ni revenu al tio poste.
(Ellidavenas de maldekstre. Ŝi ne havas ĉapelon, sed portas grandan tukon ĵetitan sur la kapon kaj ŝultrojn.)
ELLIDA(en maltrankvila vigleco)Ĉi tie estas bone! Ĉi tie estas belege!
ARNHOLM(ekstaras)Vi faris promenadon?
ELLIDAJes, longan, longan ravan promenadon supren kun Wangel. Kaj nun ni eliros veladi.
BOLETTEĈu vi ne volas sidi?
ELLIDANe, dankon. Ne sidi.
BOLETTE(movigas sin sur la benko)Ĉar estas sufiĉa loko.
ELLIDA(ĉirkaŭiras)Ne, ne, ne. Ne sidi. Ne sidi.
ARNHOLMLa promenado bone efikis al vi. Vi aspektas vigligite.
ELLIDAHo, mi sentas min kore feliĉa! Sekura! Sekura —.(rigardas maldekstren)Kia granda vaporŝipo estas tiu venanta?
BOLETTE(ekstaras kaj elrigardas)Devas esti la granda angla.
ARNHOLMĜi ĵetas ankron apud la barelbuo. Ĉu ĝi kutimas halti ĉi tie?
BOLETTENur duonan horon. Ĝi vojaĝos pli internen en la fjordon.
ELLIDAKaj poste elen — morgaŭ. Elen sur la grandan, vastan maron. Eĉ trans la maron. Imagu, — kunvojaĝi! Ho, se mi povus! Se mi povus!
ARNHOLMĈu vi neniam faris iom longan marvojaĝon, sinjorino Wangel?
ELLIDANeniam. Nur etaj ekskursoj ĉi tie en la fjordoj.
BOLETTE(kun suspiro)Ho ne, ni devas resti dankemaj ke ni havas la teron.
ARNHOLMNu, ĉi tie ni ja vere havas nian hejmon.
ELLIDANe, mi tute ne kredas, ke ni havas.
ARNHOLMNe sur la tero?
ELLIDANe. Mi tion ne kredas. Mi kredas, ke se la homoj kutimiĝis vivi sur la maro, — eble en la maro, — ni estus pli perfektaj ol ni nun estas. Pli bonaj kaj feliĉaj.
ARNHOLMĈu vi vere tion kredas?
ELLIDAJes, mi miras ĉu ni ne tiaj estus. Mi multfoje parolis kun Wangel pri tio —
ARNHOLMNu, kaj li —?
ELLIDAJes, li pensas, ke eble estus.
ARNHOLM(ŝerce)Nu, nu. Sed nun ja estas tiel. Ni ja nun estas sur la malĝusta vojo kaj fariĝis teruloj anstataŭ maraj estaĵoj. Ĉiuokaze estas certe nun tro malfrue ĝustigi la eraron.
ELLIDAJes, vi jen diras bedaŭrindan veron. Kaj mi pensas, ke la homoj suspektas ion tian mem. Ke ili portadas tion, kiel sekretan penton kaj malĝojon. Kredu min, — en tio la malgajo de la homoj havas sian plej profundan kaŭzon. Jes, — kredu min.
ARNHOLMSed kara sinjorino Wangel, — mi ne ekhavis la impreson, ke la homoj estas tre malgajaj. Kontraŭe ŝajnas al mi, ke la plimulto rigardas la vivon brile kaj facile — kaj en granda, trankvila, senkonscia ĝojo.
ELLIDAHo ne, tiel ne estas. Tiu ĝojo — ĝi estas kiel nia ĝojo pro la longa, hela somera tagnokto. Ĝi kunportas la rememorigon pri la venonta sombra tempo. Kaj tiu rememorigo ĵetas sian ombron sur la homan ĝojon, — kiel la drivanta nubo ĵetas sian ombron sur la fjordon. Jen ĝi kuŝis brila kaj blua. Kaj jen subite —
BOLETTEVi ne devus okupiĝi pri tiaj malĝojaj pensoj nun. Ĵus vi ja estis ĝoja kaj gaja —
ELLIDAJes, jes, mi ja estis. Ho, tio ĉi — estas stulte de mi.(ĉirkaŭrigardas maltrankvile)Ke Wangel nun venu. Li decide promesis al mi. Sed li tamen ja ne venas. Li forgesis. Ho, kara Arnholm, bonvolu trovi lin por mi?
ARNHOLMJes, volonte.
ELLIDADiru, ke li devas tuj veni. Ĉar nun mi ne povas vidi lin —
ARNHOLMNe povas vidi lin —?
ELLIDAHo, vi ne komprenas. Kiam li ne ĉeestas, mi ofte ne povas memori, kiel li aspektas. Kaj tiam estas kvazaŭ mi tute perdis lin. — Estas terure embarase. Sed iru!
(Ŝi ĉirkaŭiras apud la lageto.)
BOLETTE(alArnholm)Mi kuniros. Vi ja ne certe scias —
ARNHOLMHo, ĉu? Mi certe —
BOLETTE(duonlaŭte)Ne, ne, mi estas maltrankvila. Mi timas, ke li estas sur la ŝipo.
ARNHOLMTimas?
BOLETTEJes, li kutimas rigardi, ĉu estas konatuloj kun ĝi. Kaj ankaŭ ja estas restoracio tie —
ARNHOLMAh! Jes, venu.
(Li kajBoletteeliras maldekstren.)
(Ellidastaras momenton rigardante en la lageton. Foje ŝi parolas mallaŭte kaj interrompe al si mem.)
(Ekstere sur la vojeto malantaŭ la barilo venas de dekstre fremdavojaĝvestita viro. Li havas tufajn ruĝajn harojn kaj barbon. Skotan ĉapon sur la kapo kaj vojaĝsakon per rimeno trans la ŝultro.)
LA FREMDULO(iras malrapide laŭ la barilo kaj observadas la ĝardenon. Kiam li vidas Ellida, li haltas, rigardas ŝin fikse kaj daŭre kaj diras mallaŭte:)Bonan vesperon, Ellida!
ELLIDA(turnas sin kaj krias)Ho kara, — ĉu vi fine venas!
LA FREMDULOJes, fine.
ELLIDA(rigardas lin en surprizo kaj timo)Kiu estas vi? Ĉu vi serĉas iun ĉi tie?
LA FREMDULOVi ja certe komprenas.
ELLIDA(ekmiras)Kiotioestas? Kiel vi alparolas min! Kiun vi serĉas?
LA FREMDULOMi ja serĉas vin.
ELLIDA(ekskuiĝas)Aah —!(fiksrigardas lin, ŝanceliĝas malantaŭen kaj eligas duone sufokitan krion:)La okuloj! — La okuloj!
LA FREMDULONu, — fine vi komencas rekoni min? Mi tuj rekonis vin, Ellida.
ELLIDALa okuloj! Ne rigardu min tiel! Mi krias por helpo!
LA FREMDULOTŝ, tŝ! Ne timu. Mi ja nenion faras al vi.
ELLIDA(tenas la manon antaŭ la okuloj)Ne rigardu min, mi diras!
LA FREMDULO(klinas sin per la brakoj sur la barilon)Mi venis per la angla vaporŝipo.
ELLIDA(ekrigardas lin evite)Kion vi volas pri mi?
LA FREMDULOMi ja promesis reveni tuj kiam mi povus —
ELLIDAForiru! Foriru denove! Ne revenu — neniam revenu ĉi tien! Mi ja skribis al vi, ke ĉio estu finita inter ni! Ĉio! Vi ja scias!
LA FREMDULO(neĝenita, ne respondante)Mi volus reveni al vi pli frue. Sed mi ne povis. Nun mi fine povas. Kaj jen vi nun havas min, Ellida.
ELLIDAKion vi volas pri mi? Pri kio vi pensas? Kial vi venis?
LA FREMDULOVi ja certe scias, ke mi venis por serĉi vin.
ELLIDA(retiras sin en timo)Serĉi min! Ĉutionvi intencas!
LA FREMDULOJes, kompreneble.
ELLIDASed vi ja scias, ke mi edziniĝis!
LA FREMDULOMi scias.
ELLIDAKaj tamen —! Tamen vi venas por — por — serĉi min!
LA FREMDULOJes, kompreneble.
ELLIDA(kaptas la kapon per ambaŭ manoj)Ho tio terura —! Ho tio terura, terura —!
LA FREMDULOĈu eble vi ne volas?
ELLIDA(konfuzita)Ne rigardu min tiel!
LA FREMDULOMi demandas ĉu vi eble ne volas?
ELLIDANe, ne, ne! Mi ne volas! En eterno, neniam! Mi ne volas, mi diras! Mi nek povas nek volas!(pli mallaŭte)Mi ankaŭ ne kuraĝas.
LA FREMDULO(transpaŝas la barilon kaj venas en la ĝardenon)Ja, ja, do, Ellida, — permesu al mi diri unu vorton antaŭ ol mi forvojaĝos.
ELLIDA(volas fuĝi, sed ne povas. Ŝi staras kvazaŭ lama en timo, kaj apogas sin al arbotrunko apud la lageto.)Ne tuŝu min! Ne proksimiĝu! Ne pli proksimen! Ne tuŝu min, mi diras!
LA FREMDULO(singardeme, kelkajn paŝojn pli proksimen al ŝi)Ne timu min, Ellida.
ELLIDA(ĵetas la manojn antaŭ la okulojn)Ne rigardu min tiel!
LA FREMDULONe timu. Ne timu.
(Doktoro Wangelvenas tra la ĝardeno de maldekstre.)
WANGEL(ankoraŭ duone inter la arboj)Nu, vi ja atendis min sufiĉe longe.
ELLIDA(kuras al li, kroĉas sin al lia brako kaj krias:)Ho, Wangel, — savu min! Savu min vi — se vi povas!
WANGELEllida, — kio je Dio —!
ELLIDASavu min, Wangel! Ĉu vi ne vidas lin? Jen li staras!
WANGEL(alrigardas)La virotie?(proksimiĝas)Permesu demandon, — kiu estasvi? Kaj kial vi venas en la ĝardenon?
LA FREMDULO(indikas per kapsigno al Ellida)Mi volas paroli kun jena virino.
WANGELNu ja. Do certe estis vi —?(alEllida)Mi aŭdis, ke fremda viro venis en la korton por vin demandi.
LA FREMDULOJes, estis mi.
WANGELKaj kion vi deziras de mia edzino?(turnas sin)Ĉu vi konas lin, Ellida?
ELLIDA(mallaŭte, tordas la manojn)Ho, se mi lin konas! Jes, jes, jes!
WANGEL(rapide)Nu!
ELLIDAHo, estas jali, Wangel! Estas li mem! Li, kiel vi scias —!
WANGELĈu! Kion vi diras!(turnas sin)Ĉu vi estas tiu Johnston, kiu iam —?
LA FREMDULONu, — Vi povas nomi min Johnston. Bonvolu. Cetere mi ne tiel nomiĝas.
WANGELĈu ne?
LA FREMDULONun ne plu, ne.
WANGELKaj kion vi deziras de mia edzino? Vi ja scias, ke la filino de la lumturgardisto edziniĝis antaŭ longe. Kaj al kiu ŝi edziniĝis, vi devas ja ankaŭ scii.
LA FREMDULOMi ja scias dum pli ol tri jaroj.
ELLIDA(streĉe)Kiel vi sciiĝis?
LA FREMDULOSurvoje hejmen al vi. Mi kaptis malnovan gazeton. Estis gazeto el tiu ĉi regiono. Ĝi rakontis pri la geedziĝo.
ELLIDA(rigardas antaŭen)La geedziĝo —. Dotioestis —
LA FREMDULOEfikis sur min strange. Ĉar tio pri la ringoj, — tio ja ankaŭ estis geedziĝo, Ellida.
ELLIDA(frapas la manojn antaŭ la vizaĝon)Ho —!
WANGELKiel vi kuraĝas —!
LA FREMDULOVi tion forgesis, ĉu?
ELLIDA(sentas lian rigardon kaj krietas)Ne staru tiel min fiksrigardante!
WANGEL(paŝas antaŭ lin)Vi turnu vin al mi kaj ne al ŝi. Do, mallonge, — ĉar vi ja konas la situacion, — kion vi do volas ĉi tie? Kial vi venas por trovi mian edzinon?
LA FREMDULOMi promesis al Ellida veni al ŝi plej eble frue.
WANGELEllida —! Nun denove!
LA FREMDULOKaj Ellida promesis al mi tute certe atendi min ĝis mi venus.
WANGELMi aŭdas, ke vi nomas mian edzinon per antaŭnomo. Tian intimecon ne estas kutimo ĉe ni.
LA FREMDULOMi bone scias. Sed ĉar ŝi unue apartenas almi—
WANGELAlvi! Ankoraŭ —!
ELLIDA(kaŝas sin malantaŭWangel)Ho —! Li neniam malkaptas min!
WANGELAlvi! Vi diras, ke ŝi apartenas al vi, ĉu!
LA FREMDULOĈu ŝi rakontis al vi pri du ringoj? Mia ringo kaj tiu de Ellida?
WANGELNu jes. Sed kio do? Ŝi ja poste rompis tion. Vi ricevis ŝiajn leterojn. Vi do mem scias.
LA FREMDULOKaj Ellida kaj mi samopiniis, ke tio pri la ringoj valorus same decide kiel geedziĝo.
ELLIDASed mi ne volas, vi ja aŭdas! Neniam, neniam volas mi konatiĝi kun vi! Ne rigardu min tiel! Mi ne volas, mi diras!
WANGELVi estas freneza homo, se vi opinias, ke vi povas veni ĉi tien kaj konstrui iun rajton sur tia infanludo.
LA FREMDULOĜuste. Iun rajton, — en via senco de la vorto, — mi ja tute ne havas.
WANGELSed kion vi do volas fari? Vi do ne imagas al vi, ke vi povas preni ŝin de mi perforte! Kontraŭ ŝia propra volo!
LA FREMDULONe. Kiel tio utilus? Se Ellida volas sekvi min, ŝi devas veni libervole.
ELLIDA(ekmiras kaj ekdiras)Libervole —!
WANGELKaj tion vi povus imagi al vi —!
ELLIDA(al si mem)Libervole —!
WANGELVi estas freneza. Foriru! Ni ne plu okupiĝu pri vi.
LA FREMDULO(rigardas sian brakhorloĝon)Baldaŭ estas tempo iri surŝipen.(paŝon pli proksimen)Nu ja, Ellida, — nun mi faris mian devon.(ankoraŭ pli proksimen)Mi tenis mian promeson al vi.
ELLIDA(petante, iras malantaŭen)Ho, ne tuŝu min!
LA FREMDULOKaj nun vi pripensu ĝis morgaŭ nokte —
WANGELEstas nenio por pripensi. Foriru!
LA FREMDULO(daŭre alEllida)Mi nun iros per la vaporŝipo internen en la fjordon. Morgaŭ nokte mi do revenos. Kaj mi enrigardos ĉe vi. Atendu min ĉi tie en la ĝardeno. Ĉar mi preferas decidi la aferon kun vi sola, vi komprenas.
ELLIDA(mallaŭte, tremante)Ho, vi aŭdas, Wangel!
WANGELEstu trankvila. Tiun viziton ni scios malhelpi.
LA FREMDULOAdiaŭ do ĝis tiam, Ellida. Morgaŭ nokte.
ELLIDA(petante)Ho ne, ne, — ne revenu morgaŭ nokte! Neniam plu revenu!
LA FREMDULOKaj se tiam vi deziros sekvi min trans la maron —
ELLIDAHo, ne rigardu min tiel!
LA FREMDULOMi nur pensas, ke vi devas pretigi vin por vojaĝo.
WANGELIru en la domon, Ellida.
ELLIDAMi ne povas. Ho, helpu min! Savu min, Wangel!
LA FREMDULOĈar vi devas sincere pripensi, ĉar se vi ne sekvos min morgaŭ, la tuta afero estos finita.
ELLIDA(Ellidarigardas lin tremante)Kaj ĉio estos finita, ĉu? Por ĉiam —?
LA FREMDULO(kun kapsigno)Neniam estos ĝi refarebla, Ellida. Mi neniam revenos al tiuj ĉi landoj. Vi neniam plu revidos min. Ankaŭ neniam plu aŭdos de mi. Tiam mi estos kiel morta kaj for de vi por ĉiam.
ELLIDA(spiras maltrankvile)Hoh —!
LA FREMDULOPensu do sincere pri via faro. Adiaŭ.(transpaŝas la barilon, haltas kaj diras:)Nu, Ellida, — tenu vin preta morgaŭ nokte. Ĉar tiam mi venos ĉi tien por serĉi vin.
(Li foriras malrapide kaj trankvile laŭ la vojeto dekstren.)
ELLIDA(tempeton postrigardas lin)Libervole, li diris! Imagu, — li diris, ke libervole mi sekvu lin.
WANGELEstu nur prudenta. Nun li ja estas for. Kaj vi neniam lin revidos.
ELLIDAHo, kiel povas vi tion diri? Li ja revenos morgaŭ nokte.
WANGELLasu lin veni. Vin li almenaŭ ne renkontu.
ELLIDA(skuas la kapon)Ho, Wangel, ne pensu, ke vi povos malhelpi lin.
WANGELJes, kara, — fidu min.
ELLIDA(cerbumante, ne lin aŭskultante)Post kiam li estos estinta ĉi tie — morgaŭ nokte —? Kaj kiam li estos vojaĝinta trans la maron per la vaporŝipo —?
WANGELJes, kio do?
ELLIDAĈu tiam li neniam — neniam plu revenos?
WANGELNe, kara Ellida, tion vi fidu. Kion li farus ĉi tie post tio ĉi? Li ja aŭdis el via propra buŝo, ke vi ne volas sekvi lin. Tiel la afero estas finita.
ELLIDA(al si mem)Morgaŭ, do. Aŭ neniam.
WANGELKaj eĉ se li revenus —
ELLIDAKio do —?
WANGELEstos en nia potenco sendanĝerigi lin.
ELLIDAHo ne kredu.
WANGELEstas en nia potenco, mi diras! Se li ne lasas sin pacigi alimaniere, li punpagu pro murdo al la ŝipestro.
ELLIDA(impete)Ne, ne, ne! Neniam tio! Ni scias nenion pri la murdo al la ŝipestro! Vere nenion!
WANGELĈu ni ne scias! Li ja mem konfesis tion al vi!
ELLIDANe, nenion pri tio! Se vi ion diras, mi neas. Ne enfermu lin! Li apartenas al la vasta maro. Tie li apartenas.
WANGEL(rigardas ŝin, kaj diras malrapide)Ah, Ellida, — Ellida!
ELLIDA(kroĉas sin senbride al li)Ho, kara, fidela, — savu min de tiu viro!
WANGEL(liberigas sin singardeme)Venu! Venu kun mi!
(LyngstrandkajHilde, ambaŭ kun fiŝkaptiloj, venas de dekstre ĉe la lageto.)
LYNGSTRAND(iras rapide alEllida)Ho nun, sinjorino, nun vi aŭdu ion strangan!
WANGELKaj kion?
LYNGSTRANDImagu, — ni vidis la usonanon!
WANGELLa usonanon?
HILDEJes, ankaŭ mi vidis lin.
LYNGSTRANDLi iris malantaŭ la ĝardeno kaj poste sur la grandan anglan vaporŝipon.
WANGELDe kie vi konas tiun viron?
LYNGSTRANDMi foje estis maristo sur la sama ŝipo kiel li. Mi certe kredis, ke li dronis. Sed li ja estas tute viva.
WANGELĈu vi scias ion pli pri li?
LYNGSTRANDNe. Sed li eble venis por venĝi sin sur sia nefidela marista edzino.
WANGELKion vi diras?
HILDELyngstrand volas uzi lin por fari artaĵon.
WANGELMi ne komprenas —
ELLIDAVi aŭdos poste.
(ArnholmkajBolettevenas de maldekstre sur la vojeto ekster la barilo.)
BOLETTE(al tiuj en la ĝardeno)Venu kaj rigardu! La angla vaporŝipo iras enen en la fjordon.(Granda vaporŝipo drivas preterpase en la foro.)
LYNGSTRAND(alHildeapud la barilo)Ĉi-nokte li kaptos ŝin.
HILDE(kapsignas)La malfidelan marist-edzinon, — jes.
LYNGSTRANDImagu, — meznokte.
HILDEEstos ekscite.
ELLIDA(postrigardas la ŝipon)Morgaŭ do —
WANGELKaj poste neniam plu.
ELLIDA(mallaŭte kaj tremante)Ho, Wangel, — savu min de mi mem!
WANGEL(rigardas ŝin timeme)Ellida! Mi suspektas, — estas io malantaŭe.
ELLIDALa tiranta logo estas malantaŭe.
WANGELLa tiranta logo —?
ELLIDATiu viro estas kiel la maro.
(Malrapide kaj cerbumante ŝi iras tra la ĝardeno maldekstren.Wangel, maltrankvila, iras flanke de ŝi kaj observas ŝin atente.)
KVARA AKTO(La ĝardenĉambro dedoktoro Wangel. Pordojn dekstre kaj maldekstre. En la fono inter la du fenestroj estas malferma vitropordo al la verando. Malsupre de ĝi vidiĝas parton de la ĝardeno. Sofo kun tablo antaŭe maldekstre. Dekstre estas piano, kaj pli malantaŭe estas granda tabla ornamvazo. Meze sur la planko estas ronda tablo kun seĝoj ĉirkaŭe. Sur la tablo rozarbusto en florado kaj aliaj potfloroj ĉirkaŭ ĝi. — Estas antaŭtagmeze.)(En la ĉambro apud la tablo sidas maldekstreBoletteen la sofo, okupata pri brodaĵo.Lyngstrandsidas sur seĝo ĉe la fino de la tablo. Malsupre en la ĝardeno sidasBallestedpentrante.Hildestaras apud lin rigardante.)LYNGSTRAND(kun la brakoj sur la tablo. Dum tempo li sidas silente rigardante la laboradon deBolette.)Aspektas tre malfacile kudri tian bordaĵon, fraŭlino Wangel.BOLETTEHo ne. Ne estas malfacile. Nur nombru ĝuste —LYNGSTRANDNombri? Ĉu vi devas ankaŭ nombri?BOLETTEJes, la kudrerojn. Rigardu.LYNGSTRANDĜuste ja! Imagu! Estas ja kvazaŭ iu arto. Ĉu vi povas ankaŭ desegni?BOLETTEHo jes, kiam mi havas modelon antaŭ mi.LYNGSTRANDAlie ne?BOLETTENe, alie ne.LYNGSTRANDDo tamen ne estas vera arto.BOLETTENe, ĝi pli estas — mana lerteco.LYNGSTRANDSed mi opinias ke vi certe povuslerniarton.BOLETTEKiam mi ne havas talenton?LYNGSTRANDTamen. Se vi ĉiam estus kune kun vera artisto —BOLETTEKaj vi opinias, ke mi povus lerni de li?LYNGSTRANDNe lerni tiel ordinare. Sed mi opinias ke ĝi venus en vin iom post iom. Kvazaŭ miraklo, fraŭlino Wangel.BOLETTEStrange.LYNGSTRAND(iom poste)Ĉu vi pripensis —? Mi intencas diri — ĉu vi pripensis pli profunde kaj serioze pri geedzeco, fraŭlino?BOLETTE(rigardas lin preterpase)Pri —? Ne.LYNGSTRANDMi faris.BOLETTEVi, ĉu?LYNGSTRANDJes ja, — mi ofte pripensas tiajn aferojn. Pleje pri geedzeco. Kaj aldone mi ja multe legis en libroj. Mi opinias, ke geedzeco estas ia miraklo. Ke la virino laŭe ŝanĝiĝas por esti simila al sia edzo.BOLETTERicevas liajn interesojn, vi pensas?LYNGSTRANDJes, ĝuste!BOLETTENu, sed liaj kapabloj do? Kaj liaj talentoj kaj lerteco?LYNGSTRANDHm, jes, — mi miras ĉu ne ankaŭ tiuj —BOLETTEKaj sekve vi kredas, ke tio kion viro legis — aŭ pensis, — tio ankaŭ transpasus al lia edzino?LYNGSTRANDAnkaŭ tio, jes. Iom post iom. Kvazaŭ mirakle. Sed mi ja scias, ke tio povas nur okazi en fidela kaj amoplena geedzeco kaj vere feliĉa.BOLETTEĈu vi neniam pensis, ke viro tiel povus tiriĝi al sia edzino? Fariĝi simila al ŝi, mi pensas.LYNGSTRANDViro? Ne, tion mi ne imagis.BOLETTEKial ne same por li kiel por ŝi?LYNGSTRANDNe, ĉar viro havas ja vivotaskon por kiu vivi. Kaj estastio, kio fortigas la viron, fraŭlino Wangel. Li havas vivotaskon, li.BOLETTEĈiuj?LYNGSTRANDHo ne. Mi vere pensis pri la artisto.BOLETTEĈu vi pensas, ke estas ĝusta faro de artisto, ke li edziĝas?LYNGSTRANDJes, mi opinias. Se li trovas iun, kiun li kore amas, —BOLETTETamen. Mi pensas, ke li prefere vivus sole por sia arto.LYNGSTRANDCerte li devus fari. Sed tion li ja povus fari eĉ se li edziĝus.BOLETTENu, sed ŝi do?LYNGSTRANDŜi? Kiel —?BOLETTEŜi al kiu li edziĝas. Por kio ŝi vivu?LYNGSTRANDAnkaŭ ŝi vivu por lia arto. Ŝajnas al mi, ke virino devas senti sin kore feliĉa pritio.BOLETTEHm, — mi ne certe scias —LYNGSTRANDJes, fraŭlino, fidu. Ne estas nur lia honoro kaj reputacio, kiujn ŝi ĝuas pro li —. Ĉar tiuj estas laŭ mi la malpli valora. Sed ke ŝi povas helpi lin krei, — ke ŝi povas faciligi al li la laboron estante ĉe li kaj komfortigi lin kaj esti atenta pri li kaj igi la vivon gaja por li. Tio estus laŭ mi feliĉiga por virino.BOLETTEHo, vi ne mem scias kiel memkontenta vi estas!LYNGSTRANDMimemkontenta, ĉu! Bona Dio —! Ho, se vi konus min iom pli bone ol vi faras —(klinas sin pli proksimen al ŝi)Fraŭlino Wangel, — kiam mi estos for, — kaj mi ja baldaŭ estos —BOLETTE(rigardas lin kompate)Sed ne komencu do pri tia tristaĵo.LYNGSTRANDFunde ja ne estas tre triste, mi pensas.BOLETTEKiel do?LYNGSTRANDMi ja forvojaĝos post monato. Unue de ĉi tiu loko. Poste mi iros al la sudaj landoj.BOLETTEAh, tiel. Nu ja.LYNGSTRANDĈu vi foje pensu pri mi, fraŭlino?BOLETTEJes, mi volonte faru.LYNGSTRAND(ĝoja)Vi promesas, ĉu?BOLETTEJes, mi promesas.LYNGSTRANDSolene kaj kore, fraŭlino Bolette?BOLETTESolene kaj kore.(ŝanĝas temon)Sed por kio tio ĉi! Ne kondukos al io ajn.LYNGSTRANDKiel vi povas tion diri! Por mi estus ĝojige scii, ke vi ĉi-hejme pensadas pri mi.BOLETTENu, sed kio poste?LYNGSTRANDJes, poste mi ne scias pri io definita —BOLETTEAnkaŭ mi ne. Multe ja malhelpas. Ŝajnas al mi, ke ĉio en la mondo malhelpas.LYNGSTRANDHo, povus okazi iu miraklo. Feliĉa okazaĵo de la destino — aŭ io tia. Ĉar mi kredas, ke mi sukcesos.BOLETTE(vigle)Jes, ĉu ne! Vi kredas, ĉu!LYNGSTRANDJes, mi firme kredas. Kaj jen — post kelkaj jaroj — kiam mi revenos hejmen kiel konata skulptisto kun bona ekonomio kaj en plena sano —BOLETTEJes, vere. Ni esperu ke vi faros.LYNGSTRANDVi konfide esperu. Se vi nur fidele kaj varme pensas pri mi, dum mi estas for en la sudaj landoj. Kaj por tio mi ja nun havas vian vorton.BOLETTEVi havas.(skuas la kapon)Sed tamen kondukas al nenio.LYNGSTRANDJes, fraŭlino Bolette, tamen kondukas al tio, ke mi povos labori pli facile kaj rapide pri mia artaĵo.BOLETTETion vi do kredas?LYNGSTRANDJes, en mia interno mi tion sentas. Kaj ŝajnas al mi, ke estus vivige ankaŭ por vi — ĉi tie en la izolo — kiam vi scius en vi mem, ke vi kvazaŭ helpus min krei.BOLETTE(rigardas lin)Nu, sed vi, viaflanke?LYNGSTRANDMi —?BOLETTE(rigardas al la ĝardeno)Tŝ. Ni parolu pri io alia. Ĉar tie venas la ĉefinstruisto.(Ĉefinstruisto Arnholmestas vidata malsupre en la ĝardeno maldekstre. Li haltas kaj parolas kunBallestedkajHilde.)LYNGSTRANDĈu vi amas vian antaŭan instruiston, fraŭlino Bolette?BOLETTEĈu mi amas lin?LYNGSTRANDMi pensas, ĉu vi ŝatas lin?BOLETTEHo jes, mi faras. Ĉar estas bone havi lin kiel amikon kaj konsilanton kaj tiel plu. — Kaj li ĉiam estas helpema, se li povas.LYNGSTRANDSed ĉu ne estas strange, ke li ne geedziĝis?BOLETTEĈu vi trovas tion strange?LYNGSTRANDJes. Ĉar li ja estas sufiĉe riĉa, laŭdire.BOLETTELaŭdire li estas. Sed eble ne estis facile por li trovi iun, kiu volus havi lin, mi pensas.LYNGSTRANDKial tio?BOLETTEHo, li estis ja instruisto por preskaŭ ĉiuj junaj knabinoj, kiujn li konas. Tion li mem diras.LYNGSTRANDJes. Kieltiogravus?BOLETTESed, bona Dio, oni ja ne edzinigas sin al sia propra instruisto!LYNGSTRANDĈu vi pensas, ke juna knabino ne povus ami sian instruiston?BOLETTENe post kiam ŝi fariĝis plenkreska.LYNGSTRANDĈu — imagu!BOLETTE(averte)Nu, nu, nu!(Ballestedkolektis siajn aĵojn kaj portas ilin dekstren en la ĝardeno.Hildehelpas lin.Arnholmiras sur la verandon kaj venas en la ĉambron.)ARNHOLMBonan matenon, mia kara Bolette. Bonan matenon, sinjoro — sinjoro — hm!(Li aspektas malkontenta kaj kapsignas malvarme alLyngstrand, kiu ekstaras kaj klinas la kapon.)BOLETTE(ekstaras kaj iras alArnholm)Bonan matenon, sinjoro ĉefinstruisto.ARNHOLMKiel statas hodiaŭ?BOLETTENu dankon, bone.ARNHOLMVia duonpatrino estas en la banejo ankaŭ hodiaŭ, ĉu?BOLETTENe, ŝi estas en sia ĉambro.ARNHOLMIom malsaneta?BOLETTEMi ne scias. Ŝi enfermis sin.ARNHOLMHm, — ĉu?LYNGSTRANDSinjorino Wangel aspekte multe ekscitiĝis pro tiu usonano hieraŭ.ARNHOLMKionviscias pri tio?LYNGSTRANDMi rakontis al la sinjorino, ke mi vidis lin tute viva iri malantaŭ la ĝardeno.ARNHOLMNu, tiel.BOLETTE(alArnholm)Vi sidis tre malfrue kun patro en la nokto.ARNHOLMJes, sufiĉe longe. Ni komencis paroli pri io grava.BOLETTEĈu vi parolis kun li ankaŭ pri mi kaj miaj aferoj?ARNHOLMNe, kara Bolette. Mi ne havis ŝancon. Ĉar liaj pensoj forte okupiĝis pri io alia.BOLETTE(suspiras)Aĥ jes, — kiel ĉiam.ARNHOLM(rigardas ŝin signifoplene)Sed poste hodiaŭ ni du ja parolu pli profunde pri tiuj aferoj. — Kie estas via patro nun? Eble ne hejme?BOLETTEJes. Li certe estas en la oficejo. Mi serĉu lin.ARNHOLMNe, dankon. Ne faru. Mi prefere malsupreniru al li.BOLETTE(aŭskultas direkte maldekstren)Atendu iomete, sinjoro ĉefinstruisto. Mi pensas, ke estas patro, kiu venas sur la ŝtuparo. Jes. Li certe estis supre vidante ŝin.(Doktoro Wangelvenas tra la pordo maldekstre.)WANGEL(etendas la manon alArnholm)Nu, kara amiko, — vi jam venis? Estas afable de vi veni tiel frue. Ĉar mi deziras paroli iom pli kun vi.BOLETTE(alLyngstrand)Eble ni du iru en la ĝardenon al Hilde?LYNGSTRANDJes, tre volonte, fraŭlino.(Li kajBoletteiras malsupren en la ĝardenon kaj for inter la arboj en la fono.)ARNHOLM(kiu sekvis ilin per la okuloj, turnas sin alWangel)Ĉu vi bone konas tiun junan viron?WANGELNe, tute ne.ARNHOLMĈu vi do ŝatas, ke li tiel multe okupiĝas pri la knabinetoj?WANGELĈu li faras? Tion mi tute ne rimarkis.ARNHOLMTion vi devus ja kontroli, mi opinias.WANGELJes, vi certe pravas. Sed, bona Dio, kion mi faru, mi kompatinda viro? La knabinetoj alkutimiĝis prizorgi sin mem. Ili ne akceptas kion ajn instruon, nek de mi nek de Ellida.ARNHOLMEĉ ne de ŝi?WANGELNe. Cetere mi ne povas postuli, ke ŝi miksiĝu en tiaĵon. Ne estas facile por ŝi.(interrompante)Sed ne estis jatio, kion ni priparolus. Diru do al mi, — ĉu vi pripensis la aferon? Pripensis kion mi rakontis al vi?ARNHOLMMi pensis pri nenio alia de kiam ni disiĝis ĉi-nokte.WANGELKaj kio do estas farebla?ARNHOLMKara doktoro, mi opinias, ke vi kiel kuracisto devas scii tion pli bone ol mi.WANGELHo, se vi nur scius, kiel malfacile estas por kuracisto ĝuste decidi pri malsanulo, kiun li korege amas! Kaj tio ĉi ja ne estas ordinara malsano. Ĉi tie ne sufiĉas ordinara kuracisto, — kaj ne ordinaraj kuraciloj.ARNHOLMKia estas ŝi hodiaŭ?WANGELMi ĵus vidis ŝin, kaj ŝi estis sufiĉe trankvila. Sed malantaŭ ŝiaj animstatoj kuŝas io kaŝita, kio neeblas por mi malkovri. Kaj aldone ŝi estas tiel ŝanĝiĝema, kaprica, — subite varia.ARNHOLMCerte sekvo de ŝia malsana animstato.WANGELNe sole. En la profundo estas io denaska. Ellida apartenas al la marhomoj. Jen la kaŭzo.ARNHOLMKiel do vere, kara doktoro?WANGELĈu vi ne rimarkis, ke la homoj ĉe la vasta maro estas kvazaŭ aparta specio? Estas kvazaŭ ili vivas la vivon de la maro. Estas en ili ondado — kaj ankaŭ malfluso kaj altmaro — kaj en iliaj pensmanieroj kaj en iliaj sentoj. Kaj ili ne lasas sin replanti. Ho, mi devus pensi pritioantaŭe. Estis peko kontraŭ Ellida preni ŝin for de sia loko kaj meti ŝin ĉi tien!ARNHOLMĈu vi atingis al tiu opinio nun?WANGELJes, pli kaj pli. Sed mi estus ja devinta diri tion al mi mem antaŭe. Ho, funde mi ja sciis. Sed mi ne permesis al la penso sin esprimi. Ĉar mi ja tiel amis ŝin, komprenu! Tial mi unue pensis pri mi mem. Tiel tute nepravigeble egoisma mi tiam estis!ARNHOLMHm, — ĉiu viro certe estas iomete egoisma en tiaj cirkonstancoj. Cetere mi neniam notis tiun difekton en vi, doktoro Wangel.WANGEL(ĉirkaŭiras senpacience)Ho, jes! Kaj tia mi estis ankaŭ poste. Mi ja estas multe, multe pli aĝa ol ŝi. Mi devus esti por ŝi kvazaŭ patro — kaj kiel gvidanto samtempe. Devus streĉi min por evoluigi kaj klarigi ŝian mensan vivon. Sed bedaŭrinde el tio fariĝis nenio. Mi ne havis energion por tio, vidu! Ĉar mi ja deziris gardi ŝin kiel ŝi estas. Sed ŝi ja pli kaj pli malsaniĝis. Kaj mi atendis kaj ne sciis kion elpensi.(pli mallaŭte)Tial en mia sufero mi skribis al vi kaj petis vin viziti nin.ARNHOLM(rigardas lin en surprizo)Ĉu! Pro tio vi skribis?WANGELJes. Sed ŝajnigu nescion.ARNHOLMSed, je Dio, kara doktoro, — kian helpon atendis vi de mi? Tion mi ne komprenas.WANGELNe, kompreneble. Ĉar mi sekvis eraran vojon. Mi opiniis ke la koro de Ellida iam pendigis sin al vi. Ke ĝi sekrete ankoraŭ ĉe vi ligiĝis. Ke eble estus bone por ŝi revidi vin kaj paroli kun vi pri la hejmo kaj pri pasintaj tagoj.ARNHOLMEstis do via edzino, kiun vi aludis, kiam vi skribis, ke ĉi tie iras iu min atendante, kaj — kaj eble sopiris pri mi!WANGELJes, kiu alie?ARNHOLM(rapide)Ne, ne, vi pravas. — Sed tion mi ne komprenis.WANGELKompreneble. Mi ja eraris.ARNHOLMKaj vi diras pri vi mem, ke vi estas egoisma!WANGELHo, mi ja havis grandan ŝuldon por pagi. Mi pensis, ke mi ne rajtas rifuzi kiun ajn rimedon, se ĝi povus iomete faciligi ŝian animon.ARNHOLMKiel vi efektive klarigas la potencon, kiun tiu fremda viro ekzercas sur ŝin?WANGELHm, kara amiko, — estas eble flankoj en tiu ĉi afero, kiuj nelasassin klarigi.ARNHOLMIo kio esence estas neklarigebla, vi aludas? Tute neklarigebla?WANGELĈiuokaze neklarigebla ĝis plue.ARNHOLMĈu vi kredas pri tiaĵo?WANGELMi nek kredas nek neas. Mi nur ne scias. Tial mi elmetas la klarigon.ARNHOLMJes, sed diru al mi. Tiu ŝia stranga kaj sinistra aserto, ke la okuloj de la infano —?WANGEL(vigle)Tion pri la okuloj mi tute ne kredas! Mi nevolaskredi tiaĵon! Devas esti pura fantaziaĵo de ŝi. Nenio alia.ARNHOLMĈu vi rimarkis la okulojn de la viro hieraŭ?WANGELJes, certe mi faris.ARNHOLMKaj vi vidis neniun similecon?WANGEL(eviteme)Hm, — bona Dio, kion respondi? Ne estis ja tute lume, kiam mi vidis lin. Kaj cetere Ellida antaŭe parolis tiom pri tiu simileco —. Mi vere ne scias, ĉu mi estis kapabla rigardi lin sen antaŭjuĝo.ARNHOLMNe, ne, eble. Sed nun la alia afero? Tiu timo kaj maltrankvilo en ŝi ĝuste je la tempo, kiam tiu fremda homo estus survoje hejmen?WANGELJes, vidu, —tioestas ankaŭ io, en kion ŝi verke aŭ sonĝe metis sin mem depost antaŭhieraŭ. Tio tute ne atakis ŝin tiel subite — tiel tuje, kiel ŝi nun asertas. Sed post kiam ŝi aŭdis tiun junan Lyngstrand rakonti, ke Johnston — aŭ Friman — aŭ kiel li nomiĝas, — ke li estis survoje ĉi tien antaŭ tri jaroj — en Marto, — ŝi sendube nun kredas, ke la anima maltrankvilo kaptis ŝin ĝuste en tiu sama monato.ARNHOLMĜi do ne faris, ĉu?WANGELTute ne. Estis spuroj kaj signoj longe antaŭ tiu tempo. — Efektive okazis — hazarde — ĝuste en Marto antaŭ tri jaroj sufiĉe forta ekscitiĝo en ŝi —ARNHOLMTamen ja —!WANGELJes, sedtiolasas sin simple klarigi per la stato — la cirkonstanco, — en kiu ŝi je tiu tempo estis.ARNHOLMDo signo kontraŭ signo.WANGEL(pugnigas la manojn)Kaj ne povante helpi ŝin! Ne scii pri konsilo! Ne vidi iun ajn rimedon —!ARNHOLMSe vi nun decidus ŝanĝi loĝlokon? Transloĝiĝi aliloken? Por ke ŝi povu vivi en kondiĉoj pli hejmecaj por si?WANGELHo, kara, — ĉu vi pensas, ke mi ne proponis ankaŭtional ŝi? Mi proponis, ke ni transloĝiĝu al Skjoldvik. Sed ŝi ne volas.ARNHOLMEĉ ne tion?WANGELNe. Ĉar ŝi pensas, ke neniel helpos. Kaj eble ŝi pravas.ARNHOLMHm, — ĉu?WANGELJes, kaj cetere, — kiam mi pripensas, — mi ne scias kiel mi realigu tion. Ĉar ŝajnas al mi, ke pro la knabinetoj mi ne povas transloĝiĝi al tia forejo. Ili devas ja loĝi en loko, kie estasiometaŝanco foje edzinigi ilin.ARNHOLMEdzinigi? Ĉu vi jam pensas pritio?WANGELJes, bona Dio, — mi devas ja pensi ankaŭ pritio! Sed jen — aliflanke — la konsidero pri mia kara malsana Ellida —! Ho, kara Arnholm, — mi vere — multmaniere — staras meze inter fajro kaj akvo!ARNHOLMPor Bolette vi ne bezonas havi zorgojn —(interrompante)Mi miras kien ŝi — kien ili iris?(Li iras al la malferma pordo kaj elrigardas.)WANGEL(al la piano)Ho, mi oferus kion ajn — por ĉiuj tri. — Se mi nur ion scius.(Ellidaenvenas tra la pordo maldekstre.)ELLIDA(rapide alWangel)Ne eliru ĉi-matene!WANGELNe, certe ne. Mi restos hejme ĉe vi.(Montras alArnholm, kiu proksimiĝas)Sed ĉu vi ne volas saluti nian amikon?ELLIDA(turnas sin)Ho, jen vi, sinjoro Arnholm!(etendas al li la manon)Bonan matenon.ARNHOLMBonan matenon, sinjorino. Do ne en la banejo kiel kutime?ELLIDANe, ne, ne! Pri tio mi ne pensas hodiaŭ. Sed bonvolu eksidi por momento?ARNHOLMNe, dankon, — ne nun.(rigardas alWangel)Mi promesis al la knabinetoj veni al ili en la ĝardeno.ELLIDAJes, Dio scias ĉu vi renkontos ilin en la ĝardeno. Mi neniam scias kie ili iradas.WANGELHo jes, ili tenas sin apud la lageto.ARNHOLMNu, mi certe trovos iliajn spurojn.(Li kapsalutas kaj transiras la verandon kaj elen en la ĝardenon dekstren.)ELLIDAKioma horo estas, Wangel?WANGEL(rigardas sian horloĝon)Iomete post la dekunua.ELLIDAIomete post. Kaj la dekunuan — duonon antaŭ la dekdua ĉi-nokte venos la vaporŝipo. Ho, se mi tion estus trapasinta!WANGEL(proksimiĝas al ŝi)Kara Ellida, — pri unu afero mi devas demandi vin.ELLIDAPri kiu do?WANGELHieraŭ vespere — tie supre sur la “Videjo” — vi diris, ke dum la lastaj tri jaroj vi ofte vidis lin tute viva antaŭ vi.ELLIDAJes, mi faris. Kredu min.WANGELNu, sed kiel vi lin vidis?ELLIDAKiel mi vidis lin?WANGELMi pensas, — kiel li aspektis por vi, kiam vi kredis, ke vi vidis lin?ELLIDASed kara Wangel, — vi ja nun mem scias kiel li aspektas.WANGELĈu li ankaŭ tiel aspektis en via imago?ELLIDAJes, li ja faris.WANGELĜuste tiel, kiel vi hieraŭ vidis lin en la realaĵo?ELLIDAJes, ĝuste tiel.WANGELNu, sed kial vi ne tuj rekonis lin?WANGEL(ekmire)Mi ne faris, ĉu?WANGELNe. Vi mem diris poste, ke unue vi ne sciis, kiu tiu fremdulo estas.ELLIDA(surprize)Jes, mi pensas, ke vi pravas! Ĉu ne ŝajnas strange por vi, Wangel? Imagu, — ke mi ne tuj rekonis lin!WANGELEstas nur la okuloj, vi diris —ELLIDAHo jes, — la okuloj! La okuloj!WANGELNu, — sed supre sur la “Videjo” vi diris, ke li ĉiam montris sin kia li estis, kiam vi disiĝis. Tie antaŭ dek jaroj.ELLIDAĈu mi diris?WANGELJes.ELLIDADo li tiel aspektis preskaŭ kiel nun.WANGELNe. Vi priskribis lin tute alimaniere antaŭhieraŭ survoje hejmen. Antaŭ dek jaroj li estis senbarba, vi diris. Tute alie vestita li ankaŭ estis. Kaj la broĉo kun perlo —? Ĝin la viro ne portis hieraŭ.ELLIDANe, li ĝin ne portis.WANGEL(rigardas ŝin esplore)Pripensu iomete, kara Ellida. Aŭ — eble vi ne plu kapablas memori, kiel li aspektis, kiam li staris kun vi sur la “Krutdeklivo”?ELLIDA(pripensante, momenton fermas la okulojn)Ne tute klare. Ne, — hodiaŭ mi ne kapablas. Ĉu ne estas strange?WANGELTamen ne tiel strange. Nova bildo de realaĵo montris sin antaŭ vi. Ĝi superombras la antaŭan, — tiel ke vi ĝin ne plu povas vidi.ELLIDAĈu tiel, Wangel?WANGELJes. Kaj ĝi ankaŭ superombras viajn malsanajn imagaĵojn. Tial estas bone, ke la realaĵo venis.ELLIDABone! Vi diras bone, ĉu?WANGELJes, ke okazis, — povos sanigi vin.ELLIDA(eksidas en la sofon)Wangel, — venu sidi ĉe mi. Mi devas diri al vi ĉiujn miajn pensojn.WANGELJes, faru, kara Ellida.(Li eksidas sur seĝon aliflanke de la tablo.)ELLIDAVere estis malfeliĉo — por ni ambaŭ — ke ĝuste ni du kuniĝis.WANGEL(miras)Kion vi diras!ELLIDAHo jes. Estis. Estas ja ankaŭ kompreneble. Ne povus fariĝi io alia ol malfeliĉo. Ne laŭ la maniero laŭ kiu ni trovis unu la alian.WANGELKio do mankis en la maniero, —ELLIDAAŭskultu nun, Wangel, — Ne plu helpas, ke ni iradas ĉi tie mensogante por ni mem — kaj por unu la alia!WANGELĈu ni faras! Mensogas, vi diras!ELLIDAJes, ni faras. Aŭ ni tamen kaŝas la veron. Ĉar la vero — la pura klara vero — estas jatio, — ke vi venis tien kaj — kaj aĉetis min.WANGELAĉetis —! — Aĉetis — vi diras!ELLIDAHo, mi ja ne estis ereto pli bona ol vi. Mi akceptis. Mi ja vendis min al vi.WANGEL(rigardas ŝin en doloro)Ellida, — ĉu vi vere havas koron paroli tiel?ELLIDASed ĉu vere estas alia nomo por ĝi! Vi ne plu eltenis la videcon en via domo. Vi ĉirkaŭrigardis por nova edzino —WANGELKaj por nova patrino por la infanoj, Ellida.ELLIDAEble ankaŭ tio — tiel flanke. Tamen — vi ja tute ne sciis ĉu mi taŭgas por tiu okupo. Vi ja nur vidis min — kaj iomete parolis kun mi kelkajn fojojn. Kaj vi ekdeziris min, kaj sekve —WANGELNu, nomu tion kiel plaĉas al vi.ELLIDAKaj mi, de mia flanko —. Mi staris senhelpa en konfuzo tute sola. Estis ja kompreneble, ke mi akceptis — kiam vi proponis nutradi min mian vivon.WANGELNe aspektis por mi kiel nutrado, kara Ellida. Mi honeste demandis al vi, se vi volus dividi kun mi kaj la infanoj la iometon, kiun mi povis nomi la mian.ELLIDAJes, vi faris. Sed tamen mi ne devus akcepti! Neniam por kiu ajn prezo mi devus akcepti! Ne vendi min mem! Prefere la plej mizeran laboron, — prefere la plej malriĉajn kondiĉojn en — en libereco — kaj laŭ propra elekto!WANGEL(ekstaras)La kvin-ses jaroj, kiujn ni vivis kune, ĉu ili estis tute senvaloraj por vi?ELLIDAHo, ne pensu tion, Wangel! Estas tiel bone ĉe vi, kiel kiu ajn homo povas deziri. Sed mi ne eniris vian domon en libereco. Jen la afero.WANGEL(rigardas ŝin)Ne — en libereco!ELLIDANe. Mi ne libervole iris kun vi.WANGEL(mallaŭte)Ah, — mi memoras — la frazturniĝon de hieraŭ.ELLIDAEn tiu frazturniĝo ĉio kuŝas. Ĝi eklumigis por mi. Kaj tial mi nun vidas klare.WANGELKion vi vidas?ELLIDAMi vidas, ke nia kuna vivo — vere ne estas geedzeco.WANGEL(amare)Jen vera eldiro de vi. La vivo kiun ninunvivas, ne estas geedzeco.ELLIDAEĉ ne antaŭe. Neniam. Ne de la komenco.(rigardas antaŭen)La unua —tiupovus esti plena kaj pura geedzeco.WANGELLa unua? Kiun unuan vi aludas?ELLIDALa mian — kunli.WANGEL(rigardas ŝin mire)Mi tute ne komprenas!ELLIDAHo, kara Wangel, — ni ne mensogu unu por la alia. Ankaŭ ne por ni mem.WANGELNe, ne! Sed kio sekve?ELLIDAJes vidu, — ni neniam povas nei — ke libervola promeso estas same deviga kiel geedziĝo.WANGELSed je Dio —!ELLIDA(ekstaras impete)Permesu al mi forvojaĝi de vi, Wangel!WANGELEllida —! Ellida —!ELLIDAJes, jes, — permesu al mi! Kredu min, — ne eblos alimaniere. Ne post la maniero laŭ kiu ni kuniĝis.WANGEL(en regata doloro)Al tio do venis inter ni.ELLIDADevis veni. Ne povus alimaniere.WANGEL(rigardas ŝin triste)Eĉ ne tra la kuna vivo mi gajnis vin. Neniam, — neniam tute posedis vin.ELLIDAHo, Wangel, — se mi povus ami vin tiel kiel mi dezirus! Tiel kore kiel vi meritas! Sed mi sentas profunde, — ke neniam okazos.WANGELEksedziĝon do? Eksedziĝon, — plenan juran eksedziĝon — vi deziras?ELLIDAKara, vi ne bone komprenas min. Ne estas ja pri formoj, ke mi pensas. Ĉar ne estas tiaj eksteraj aferoj, kiuj gravas. Kion mi volas, estas ke ni du samopinias libervole liberigi nin unu de la alia.WANGEL(amare, kapsignas malrapide)Refari la negocon, — jes.ELLIDA(vigle)Ĝuste tiel! Refari la negocon!WANGELKaj poste, Ellida? Poste? Ĉu vi pripensis kiel aspektos por ambaŭ ni? Kiel la vivo fariĝos por vi kaj por mi?ELLIDATion mi ne povas atenti. Sekvu kio sekvu. Kion mi petegas de vi, Wangel, — estas ja la pli grava! Nur donu al mi liberecon! Redonu al mi mian plenan liberecon!WANGELEllida, — estas terura postulo de vi. Prokrastu, por ke mi pripensu decidon. Ni parolu pli profunde unu kun la alia. Lasu al vi mem tempon por pripensi, kion vi faros!ELLIDASed ne restas por ni pli da tempo por tio! Mi devas regajni mian liberecon tiun ĉi tagon!WANGELKial ĝuste hodiaŭ?ELLIDAJes, — ĉar li ja venos ĉi-nokte.WANGEL(skuiĝas)Venos! Li! Kiel tiu fremda viro rilatas al tio ĉi?ELLIDAMi volas stari antaŭ li en plena libereco.WANGELKaj kion — kion vi intencas poste fari?ELLIDAMi ne volas uzi la pretekston, ke mi estas la edzino de alia viro. Ne ekskuzi min per tio ke mi ne havas eblecon elekti. Ĉar tiaokaze ne estus decido.WANGELVi parolas pri elekto! Elekto, Ellida! Elekto en tiu ĉi afero!ELLIDAJes, mi devas havi eblecon elekti. Elekton al ambaŭ flankoj. Mi devas havi la eblecon lasi lin forvojaĝi sola —. Aŭ — sekvi lin.WANGELĈu vi mem komprenas kion vi diras? Sekvi lin! Doni vian tutan sorton en liajn manojn!ELLIDASed ĉu mi ne donis mian tutan sorton enviajnmanojn! Kaj tion — tiel senpere.WANGELNu ja. Sed li! Li! Tuta nekonatulo! Homo, kiun vi preskaŭ ne konas!ELLIDAHo, sed vin mi ja eble konis eĉ pli malmulte. Kaj mi tamen sekvis vin.WANGELTiam vi almenaŭ sciis proksimume al kia vivo vi iris. Sed jen? Jen? Pripensu do! Kion vi scias pri tio ĉi? Eĉ nenion vi scias. Eĉ ne kiu li estas — aŭ kio li estas.ELLIDA(rigardas antaŭen)Vero. Sed jentio kioestas la teruraĵo.WANGELJes, certe teruraĵo —ELLIDATial ŝajnas al mi, ke mi kvazaŭdevastiriĝi en ĝin.WANGEL(rigardas ŝin)Ĉar aspektas por vi kiel io terura?ELLIDAJes, ĝuste tial.WANGEL(pli proksime)Aŭskultu nun, Ellida, — kio por vi estas do tio terura?ELLIDA(pripensas)La terura, — estastiokio timigas kaj allogas.WANGELAnkaŭ allogas?ELLIDAPrecipe allogas, — mi sentas.WANGEL(malrapide)Vi parencas al la maro.ELLIDAAl ĝi parencas ankaŭ la teruraĵo.WANGELKaj la terura parencas al vi. Vi timigas kaj allogas samtempe.ELLIDAĈu ŝajnas al vi, Wangel?WANGELEfektive mi vin neniam konis. Neniam ĝis la fundo. Mi nun komencas kompreni.ELLIDATial vi liberigu min! Liberigu min el ĉiu rilato al vi kaj al la via! Mi ne estas tiu, kiun vi imagis. Vi ja nun mem vidas. Nun ni povos disiĝi en kompreno — kaj libervole.WANGEL(peze)Eble estas pli bone por ambaŭ — se ni disiĝu. — Sed mi tamen nepovas! — Vi estas por mi kiel la terura, Ellida. La loganta, — tio estas la plej forta en vi.ELLIDAĈu tiel?WANGELLasu nin fini ĉi tiun tagon saĝe. Kun plene trankvila animo. Mi nekuraĝasliberigi vin hodiaŭ. Ne rajtas. Ne rajtas pro vi mem, Ellida. Mi insistas pri mia rajto kaj mia devo defendi vin.ELLIDADefendi? Al kio defendi? Ne estas ja perforto aŭ potenco de ekstere, kiu minacas min. La teruraĵo kuŝas pli profunde, Wangel! La teruraĵo, — tio estas la allogo en mia propra animo. Kaj kion povas do vi pri tiu fari?WANGELMi povas fortigi kaj apogi vin por kontraŭbatali.ELLIDAJes, — se mivoluskontraŭbatali.WANGELĈu vi do ne volas?ELLIDAHo, estas jatio, kion mi ne mem scias!WANGELĈi-nokte ĉio estos decidata, kara Ellida —ELLIDA(ekkrias)Jes, imagu! La decido tiel proksima! Decido por la tuta vivo!WANGEL— kaj morgaŭ —ELLIDAJes, morgaŭ! Eble mia ĝusta estonto tiam estos perdita!WANGELVia ĝusta —?ELLIDATuta plena vivo en libereco perdita, — perdita por mi! Kaj eble — ankaŭ por li.WANGEL(mallaŭte, kaptas ŝian manartikon)Ellida, — ĉu vi amas tiun fremdan viron?ELLIDAĈu mi —? Ho, kiel mi sciu! Mi nur scias, ke por mi li estas la teruraĵo kaj ke —WANGEL— kaj ke?ELLIDA(liberigas sin)— kaj ke estas ĉe li, ke mi apartenas.WANGEL(mallevas la kapon)Mi komencas kompreni la plimulton.ELLIDAKaj kiun helpon havas vi kontraŭ tion ĉi? Kiun konsilon havas vi por mi?WANGEL(rigardas ŝin instige)Morgaŭ, — tiam li estos forvojaĝinta. Tiam la malfeliĉo ne minacos vian kapon. Kaj tiam mi estos preta liberigi vin. Ni refaros la negocon, Ellida.ELLIDAHo, Wangel —! Morgaŭ — tiam ja estos tro malfrue —!WANGEL(rigardas al la ĝardeno)La infanoj! La infanoj —! Ni almenaŭ indulgu ilin — ĝis plue.(Arnholm,Bolette,HildekajLyngstrandvenas tra la ĝardeno.Lyngstrandadiaŭas tie malsupre kaj eliras maldekstren. La aliaj venas en la ĉambron.)ARNHOLMNun imagu kiel ni vagadis farante planojn —HILDENi ekskursu sur la fjordo en la vespero kaj —BOLETTENe, diru nenion!WANGELAnkaŭ ni du faris planojn.ARNHOLMĈu, — vere?WANGELMorgaŭ Ellida foriros al Skjoldvik — por ioma tempo.BOLETTEForiros —?ARNHOLMJen, jen, tre saĝe, sinjorino Wangel.WANGELEllida deziras reiri hejmen. Hejmen al la maro.HILDE(eksaltante alEllida)Vi foriros! Vi foriros de ni?ELLIDA(ektimigita)Sed Hilde, do! Kio estas al vi?HILDE(regas sin)Ho, estas nenio.(duonlaŭte, turnas sin for)Foriru do!BOLETTE(ektimigita)Patro, — mi komprenas vin, — ankaŭ vi foriros — al Skjoldvik!WANGELCerte ne, ne! Mi eble foje faros viziton tien —BOLETTEKaj al ni —?WANGELMi ankaŭ faros viziton —BOLETTE— foje, jes!WANGELKara infano,devastiel esti(Li paŝas sur la planko.)ARNHOLM(flustras)Ni priparolos poste, Bolette.(Li iras alWangel. Ili kunparolas tie supre apud la pordo.)ELLIDA(duonlaŭte alBolette)Kio estis al Hilde? Ŝi ja aspektis freneze!BOLETTEĈu vi neniam rimarkis, kion Hilde tagon post tago postsoifadis?ELLIDAPostsoifadis?BOLETTEEkde vi venis en la domon?ELLIDANe, ne, — kio dotioestas?BOLETTEUnu solan aman vorton de vi.ELLIDAAh —! Ĉu estus tasko por miĉi tie!(Ŝi ĉirkaŭfrapas la kapon per la manoj kaj senmove rigardas antaŭen kvazaŭ trakrozata de kontraŭecaj pensoj kaj animstatoj.)(WangelkajArnholmvenas antaŭen en flustra kunparolo.)(Boletteiras por rigardi en la flankan ĉambron dekstre. Poste ŝi malfermas la pordon.)BOLETTEJes, kara patro, — la manĝaĵo estas preta sur la tablo — se vi —WANGEL(kun perforta sinrego)Ĉu ĝi estas, infano? Bone, bone. Bonvolu, ĉefinstruisto! Ni nun eniru por gluti adiaŭan pokalon kun — kun “la sinjorino el la maro”.(Ili iras al la pordo dekstre.)
(La ĝardenĉambro dedoktoro Wangel. Pordojn dekstre kaj maldekstre. En la fono inter la du fenestroj estas malferma vitropordo al la verando. Malsupre de ĝi vidiĝas parton de la ĝardeno. Sofo kun tablo antaŭe maldekstre. Dekstre estas piano, kaj pli malantaŭe estas granda tabla ornamvazo. Meze sur la planko estas ronda tablo kun seĝoj ĉirkaŭe. Sur la tablo rozarbusto en florado kaj aliaj potfloroj ĉirkaŭ ĝi. — Estas antaŭtagmeze.)
(En la ĉambro apud la tablo sidas maldekstreBoletteen la sofo, okupata pri brodaĵo.Lyngstrandsidas sur seĝo ĉe la fino de la tablo. Malsupre en la ĝardeno sidasBallestedpentrante.Hildestaras apud lin rigardante.)
LYNGSTRAND(kun la brakoj sur la tablo. Dum tempo li sidas silente rigardante la laboradon deBolette.)Aspektas tre malfacile kudri tian bordaĵon, fraŭlino Wangel.
BOLETTEHo ne. Ne estas malfacile. Nur nombru ĝuste —
LYNGSTRANDNombri? Ĉu vi devas ankaŭ nombri?
BOLETTEJes, la kudrerojn. Rigardu.
LYNGSTRANDĜuste ja! Imagu! Estas ja kvazaŭ iu arto. Ĉu vi povas ankaŭ desegni?
BOLETTEHo jes, kiam mi havas modelon antaŭ mi.
LYNGSTRANDAlie ne?
BOLETTENe, alie ne.
LYNGSTRANDDo tamen ne estas vera arto.
BOLETTENe, ĝi pli estas — mana lerteco.
LYNGSTRANDSed mi opinias ke vi certe povuslerniarton.
BOLETTEKiam mi ne havas talenton?
LYNGSTRANDTamen. Se vi ĉiam estus kune kun vera artisto —
BOLETTEKaj vi opinias, ke mi povus lerni de li?
LYNGSTRANDNe lerni tiel ordinare. Sed mi opinias ke ĝi venus en vin iom post iom. Kvazaŭ miraklo, fraŭlino Wangel.
BOLETTEStrange.
LYNGSTRAND(iom poste)Ĉu vi pripensis —? Mi intencas diri — ĉu vi pripensis pli profunde kaj serioze pri geedzeco, fraŭlino?
BOLETTE(rigardas lin preterpase)Pri —? Ne.
LYNGSTRANDMi faris.
BOLETTEVi, ĉu?
LYNGSTRANDJes ja, — mi ofte pripensas tiajn aferojn. Pleje pri geedzeco. Kaj aldone mi ja multe legis en libroj. Mi opinias, ke geedzeco estas ia miraklo. Ke la virino laŭe ŝanĝiĝas por esti simila al sia edzo.
BOLETTERicevas liajn interesojn, vi pensas?
LYNGSTRANDJes, ĝuste!
BOLETTENu, sed liaj kapabloj do? Kaj liaj talentoj kaj lerteco?
LYNGSTRANDHm, jes, — mi miras ĉu ne ankaŭ tiuj —
BOLETTEKaj sekve vi kredas, ke tio kion viro legis — aŭ pensis, — tio ankaŭ transpasus al lia edzino?
LYNGSTRANDAnkaŭ tio, jes. Iom post iom. Kvazaŭ mirakle. Sed mi ja scias, ke tio povas nur okazi en fidela kaj amoplena geedzeco kaj vere feliĉa.
BOLETTEĈu vi neniam pensis, ke viro tiel povus tiriĝi al sia edzino? Fariĝi simila al ŝi, mi pensas.
LYNGSTRANDViro? Ne, tion mi ne imagis.
BOLETTEKial ne same por li kiel por ŝi?
LYNGSTRANDNe, ĉar viro havas ja vivotaskon por kiu vivi. Kaj estastio, kio fortigas la viron, fraŭlino Wangel. Li havas vivotaskon, li.
BOLETTEĈiuj?
LYNGSTRANDHo ne. Mi vere pensis pri la artisto.
BOLETTEĈu vi pensas, ke estas ĝusta faro de artisto, ke li edziĝas?
LYNGSTRANDJes, mi opinias. Se li trovas iun, kiun li kore amas, —
BOLETTETamen. Mi pensas, ke li prefere vivus sole por sia arto.
LYNGSTRANDCerte li devus fari. Sed tion li ja povus fari eĉ se li edziĝus.
BOLETTENu, sed ŝi do?
LYNGSTRANDŜi? Kiel —?
BOLETTEŜi al kiu li edziĝas. Por kio ŝi vivu?
LYNGSTRANDAnkaŭ ŝi vivu por lia arto. Ŝajnas al mi, ke virino devas senti sin kore feliĉa pritio.
BOLETTEHm, — mi ne certe scias —
LYNGSTRANDJes, fraŭlino, fidu. Ne estas nur lia honoro kaj reputacio, kiujn ŝi ĝuas pro li —. Ĉar tiuj estas laŭ mi la malpli valora. Sed ke ŝi povas helpi lin krei, — ke ŝi povas faciligi al li la laboron estante ĉe li kaj komfortigi lin kaj esti atenta pri li kaj igi la vivon gaja por li. Tio estus laŭ mi feliĉiga por virino.
BOLETTEHo, vi ne mem scias kiel memkontenta vi estas!
LYNGSTRANDMimemkontenta, ĉu! Bona Dio —! Ho, se vi konus min iom pli bone ol vi faras —(klinas sin pli proksimen al ŝi)Fraŭlino Wangel, — kiam mi estos for, — kaj mi ja baldaŭ estos —
BOLETTE(rigardas lin kompate)Sed ne komencu do pri tia tristaĵo.
LYNGSTRANDFunde ja ne estas tre triste, mi pensas.
BOLETTEKiel do?
LYNGSTRANDMi ja forvojaĝos post monato. Unue de ĉi tiu loko. Poste mi iros al la sudaj landoj.
BOLETTEAh, tiel. Nu ja.
LYNGSTRANDĈu vi foje pensu pri mi, fraŭlino?
BOLETTEJes, mi volonte faru.
LYNGSTRAND(ĝoja)Vi promesas, ĉu?
BOLETTEJes, mi promesas.
LYNGSTRANDSolene kaj kore, fraŭlino Bolette?
BOLETTESolene kaj kore.(ŝanĝas temon)Sed por kio tio ĉi! Ne kondukos al io ajn.
LYNGSTRANDKiel vi povas tion diri! Por mi estus ĝojige scii, ke vi ĉi-hejme pensadas pri mi.
BOLETTENu, sed kio poste?
LYNGSTRANDJes, poste mi ne scias pri io definita —
BOLETTEAnkaŭ mi ne. Multe ja malhelpas. Ŝajnas al mi, ke ĉio en la mondo malhelpas.
LYNGSTRANDHo, povus okazi iu miraklo. Feliĉa okazaĵo de la destino — aŭ io tia. Ĉar mi kredas, ke mi sukcesos.
BOLETTE(vigle)Jes, ĉu ne! Vi kredas, ĉu!
LYNGSTRANDJes, mi firme kredas. Kaj jen — post kelkaj jaroj — kiam mi revenos hejmen kiel konata skulptisto kun bona ekonomio kaj en plena sano —
BOLETTEJes, vere. Ni esperu ke vi faros.
LYNGSTRANDVi konfide esperu. Se vi nur fidele kaj varme pensas pri mi, dum mi estas for en la sudaj landoj. Kaj por tio mi ja nun havas vian vorton.
BOLETTEVi havas.(skuas la kapon)Sed tamen kondukas al nenio.
LYNGSTRANDJes, fraŭlino Bolette, tamen kondukas al tio, ke mi povos labori pli facile kaj rapide pri mia artaĵo.
BOLETTETion vi do kredas?
LYNGSTRANDJes, en mia interno mi tion sentas. Kaj ŝajnas al mi, ke estus vivige ankaŭ por vi — ĉi tie en la izolo — kiam vi scius en vi mem, ke vi kvazaŭ helpus min krei.
BOLETTE(rigardas lin)Nu, sed vi, viaflanke?
LYNGSTRANDMi —?
BOLETTE(rigardas al la ĝardeno)Tŝ. Ni parolu pri io alia. Ĉar tie venas la ĉefinstruisto.
(Ĉefinstruisto Arnholmestas vidata malsupre en la ĝardeno maldekstre. Li haltas kaj parolas kunBallestedkajHilde.)
LYNGSTRANDĈu vi amas vian antaŭan instruiston, fraŭlino Bolette?
BOLETTEĈu mi amas lin?
LYNGSTRANDMi pensas, ĉu vi ŝatas lin?
BOLETTEHo jes, mi faras. Ĉar estas bone havi lin kiel amikon kaj konsilanton kaj tiel plu. — Kaj li ĉiam estas helpema, se li povas.
LYNGSTRANDSed ĉu ne estas strange, ke li ne geedziĝis?
BOLETTEĈu vi trovas tion strange?
LYNGSTRANDJes. Ĉar li ja estas sufiĉe riĉa, laŭdire.
BOLETTELaŭdire li estas. Sed eble ne estis facile por li trovi iun, kiu volus havi lin, mi pensas.
LYNGSTRANDKial tio?
BOLETTEHo, li estis ja instruisto por preskaŭ ĉiuj junaj knabinoj, kiujn li konas. Tion li mem diras.
LYNGSTRANDJes. Kieltiogravus?
BOLETTESed, bona Dio, oni ja ne edzinigas sin al sia propra instruisto!
LYNGSTRANDĈu vi pensas, ke juna knabino ne povus ami sian instruiston?
BOLETTENe post kiam ŝi fariĝis plenkreska.
LYNGSTRANDĈu — imagu!
BOLETTE(averte)Nu, nu, nu!
(Ballestedkolektis siajn aĵojn kaj portas ilin dekstren en la ĝardeno.Hildehelpas lin.Arnholmiras sur la verandon kaj venas en la ĉambron.)
ARNHOLMBonan matenon, mia kara Bolette. Bonan matenon, sinjoro — sinjoro — hm!
(Li aspektas malkontenta kaj kapsignas malvarme alLyngstrand, kiu ekstaras kaj klinas la kapon.)
BOLETTE(ekstaras kaj iras alArnholm)Bonan matenon, sinjoro ĉefinstruisto.
ARNHOLMKiel statas hodiaŭ?
BOLETTENu dankon, bone.
ARNHOLMVia duonpatrino estas en la banejo ankaŭ hodiaŭ, ĉu?
BOLETTENe, ŝi estas en sia ĉambro.
ARNHOLMIom malsaneta?
BOLETTEMi ne scias. Ŝi enfermis sin.
ARNHOLMHm, — ĉu?
LYNGSTRANDSinjorino Wangel aspekte multe ekscitiĝis pro tiu usonano hieraŭ.
ARNHOLMKionviscias pri tio?
LYNGSTRANDMi rakontis al la sinjorino, ke mi vidis lin tute viva iri malantaŭ la ĝardeno.
ARNHOLMNu, tiel.
BOLETTE(alArnholm)Vi sidis tre malfrue kun patro en la nokto.
ARNHOLMJes, sufiĉe longe. Ni komencis paroli pri io grava.
BOLETTEĈu vi parolis kun li ankaŭ pri mi kaj miaj aferoj?
ARNHOLMNe, kara Bolette. Mi ne havis ŝancon. Ĉar liaj pensoj forte okupiĝis pri io alia.
BOLETTE(suspiras)Aĥ jes, — kiel ĉiam.
ARNHOLM(rigardas ŝin signifoplene)Sed poste hodiaŭ ni du ja parolu pli profunde pri tiuj aferoj. — Kie estas via patro nun? Eble ne hejme?
BOLETTEJes. Li certe estas en la oficejo. Mi serĉu lin.
ARNHOLMNe, dankon. Ne faru. Mi prefere malsupreniru al li.
BOLETTE(aŭskultas direkte maldekstren)Atendu iomete, sinjoro ĉefinstruisto. Mi pensas, ke estas patro, kiu venas sur la ŝtuparo. Jes. Li certe estis supre vidante ŝin.
(Doktoro Wangelvenas tra la pordo maldekstre.)
WANGEL(etendas la manon alArnholm)Nu, kara amiko, — vi jam venis? Estas afable de vi veni tiel frue. Ĉar mi deziras paroli iom pli kun vi.
BOLETTE(alLyngstrand)Eble ni du iru en la ĝardenon al Hilde?
LYNGSTRANDJes, tre volonte, fraŭlino.
(Li kajBoletteiras malsupren en la ĝardenon kaj for inter la arboj en la fono.)
ARNHOLM(kiu sekvis ilin per la okuloj, turnas sin alWangel)Ĉu vi bone konas tiun junan viron?
WANGELNe, tute ne.
ARNHOLMĈu vi do ŝatas, ke li tiel multe okupiĝas pri la knabinetoj?
WANGELĈu li faras? Tion mi tute ne rimarkis.
ARNHOLMTion vi devus ja kontroli, mi opinias.
WANGELJes, vi certe pravas. Sed, bona Dio, kion mi faru, mi kompatinda viro? La knabinetoj alkutimiĝis prizorgi sin mem. Ili ne akceptas kion ajn instruon, nek de mi nek de Ellida.
ARNHOLMEĉ ne de ŝi?
WANGELNe. Cetere mi ne povas postuli, ke ŝi miksiĝu en tiaĵon. Ne estas facile por ŝi.(interrompante)Sed ne estis jatio, kion ni priparolus. Diru do al mi, — ĉu vi pripensis la aferon? Pripensis kion mi rakontis al vi?
ARNHOLMMi pensis pri nenio alia de kiam ni disiĝis ĉi-nokte.
WANGELKaj kio do estas farebla?
ARNHOLMKara doktoro, mi opinias, ke vi kiel kuracisto devas scii tion pli bone ol mi.
WANGELHo, se vi nur scius, kiel malfacile estas por kuracisto ĝuste decidi pri malsanulo, kiun li korege amas! Kaj tio ĉi ja ne estas ordinara malsano. Ĉi tie ne sufiĉas ordinara kuracisto, — kaj ne ordinaraj kuraciloj.
ARNHOLMKia estas ŝi hodiaŭ?
WANGELMi ĵus vidis ŝin, kaj ŝi estis sufiĉe trankvila. Sed malantaŭ ŝiaj animstatoj kuŝas io kaŝita, kio neeblas por mi malkovri. Kaj aldone ŝi estas tiel ŝanĝiĝema, kaprica, — subite varia.
ARNHOLMCerte sekvo de ŝia malsana animstato.
WANGELNe sole. En la profundo estas io denaska. Ellida apartenas al la marhomoj. Jen la kaŭzo.
ARNHOLMKiel do vere, kara doktoro?
WANGELĈu vi ne rimarkis, ke la homoj ĉe la vasta maro estas kvazaŭ aparta specio? Estas kvazaŭ ili vivas la vivon de la maro. Estas en ili ondado — kaj ankaŭ malfluso kaj altmaro — kaj en iliaj pensmanieroj kaj en iliaj sentoj. Kaj ili ne lasas sin replanti. Ho, mi devus pensi pritioantaŭe. Estis peko kontraŭ Ellida preni ŝin for de sia loko kaj meti ŝin ĉi tien!
ARNHOLMĈu vi atingis al tiu opinio nun?
WANGELJes, pli kaj pli. Sed mi estus ja devinta diri tion al mi mem antaŭe. Ho, funde mi ja sciis. Sed mi ne permesis al la penso sin esprimi. Ĉar mi ja tiel amis ŝin, komprenu! Tial mi unue pensis pri mi mem. Tiel tute nepravigeble egoisma mi tiam estis!
ARNHOLMHm, — ĉiu viro certe estas iomete egoisma en tiaj cirkonstancoj. Cetere mi neniam notis tiun difekton en vi, doktoro Wangel.
WANGEL(ĉirkaŭiras senpacience)Ho, jes! Kaj tia mi estis ankaŭ poste. Mi ja estas multe, multe pli aĝa ol ŝi. Mi devus esti por ŝi kvazaŭ patro — kaj kiel gvidanto samtempe. Devus streĉi min por evoluigi kaj klarigi ŝian mensan vivon. Sed bedaŭrinde el tio fariĝis nenio. Mi ne havis energion por tio, vidu! Ĉar mi ja deziris gardi ŝin kiel ŝi estas. Sed ŝi ja pli kaj pli malsaniĝis. Kaj mi atendis kaj ne sciis kion elpensi.(pli mallaŭte)Tial en mia sufero mi skribis al vi kaj petis vin viziti nin.
ARNHOLM(rigardas lin en surprizo)Ĉu! Pro tio vi skribis?
WANGELJes. Sed ŝajnigu nescion.
ARNHOLMSed, je Dio, kara doktoro, — kian helpon atendis vi de mi? Tion mi ne komprenas.
WANGELNe, kompreneble. Ĉar mi sekvis eraran vojon. Mi opiniis ke la koro de Ellida iam pendigis sin al vi. Ke ĝi sekrete ankoraŭ ĉe vi ligiĝis. Ke eble estus bone por ŝi revidi vin kaj paroli kun vi pri la hejmo kaj pri pasintaj tagoj.
ARNHOLMEstis do via edzino, kiun vi aludis, kiam vi skribis, ke ĉi tie iras iu min atendante, kaj — kaj eble sopiris pri mi!
WANGELJes, kiu alie?
ARNHOLM(rapide)Ne, ne, vi pravas. — Sed tion mi ne komprenis.
WANGELKompreneble. Mi ja eraris.
ARNHOLMKaj vi diras pri vi mem, ke vi estas egoisma!
WANGELHo, mi ja havis grandan ŝuldon por pagi. Mi pensis, ke mi ne rajtas rifuzi kiun ajn rimedon, se ĝi povus iomete faciligi ŝian animon.
ARNHOLMKiel vi efektive klarigas la potencon, kiun tiu fremda viro ekzercas sur ŝin?
WANGELHm, kara amiko, — estas eble flankoj en tiu ĉi afero, kiuj nelasassin klarigi.
ARNHOLMIo kio esence estas neklarigebla, vi aludas? Tute neklarigebla?
WANGELĈiuokaze neklarigebla ĝis plue.
ARNHOLMĈu vi kredas pri tiaĵo?
WANGELMi nek kredas nek neas. Mi nur ne scias. Tial mi elmetas la klarigon.
ARNHOLMJes, sed diru al mi. Tiu ŝia stranga kaj sinistra aserto, ke la okuloj de la infano —?
WANGEL(vigle)Tion pri la okuloj mi tute ne kredas! Mi nevolaskredi tiaĵon! Devas esti pura fantaziaĵo de ŝi. Nenio alia.
ARNHOLMĈu vi rimarkis la okulojn de la viro hieraŭ?
WANGELJes, certe mi faris.
ARNHOLMKaj vi vidis neniun similecon?
WANGEL(eviteme)Hm, — bona Dio, kion respondi? Ne estis ja tute lume, kiam mi vidis lin. Kaj cetere Ellida antaŭe parolis tiom pri tiu simileco —. Mi vere ne scias, ĉu mi estis kapabla rigardi lin sen antaŭjuĝo.
ARNHOLMNe, ne, eble. Sed nun la alia afero? Tiu timo kaj maltrankvilo en ŝi ĝuste je la tempo, kiam tiu fremda homo estus survoje hejmen?
WANGELJes, vidu, —tioestas ankaŭ io, en kion ŝi verke aŭ sonĝe metis sin mem depost antaŭhieraŭ. Tio tute ne atakis ŝin tiel subite — tiel tuje, kiel ŝi nun asertas. Sed post kiam ŝi aŭdis tiun junan Lyngstrand rakonti, ke Johnston — aŭ Friman — aŭ kiel li nomiĝas, — ke li estis survoje ĉi tien antaŭ tri jaroj — en Marto, — ŝi sendube nun kredas, ke la anima maltrankvilo kaptis ŝin ĝuste en tiu sama monato.
ARNHOLMĜi do ne faris, ĉu?
WANGELTute ne. Estis spuroj kaj signoj longe antaŭ tiu tempo. — Efektive okazis — hazarde — ĝuste en Marto antaŭ tri jaroj sufiĉe forta ekscitiĝo en ŝi —
ARNHOLMTamen ja —!
WANGELJes, sedtiolasas sin simple klarigi per la stato — la cirkonstanco, — en kiu ŝi je tiu tempo estis.
ARNHOLMDo signo kontraŭ signo.
WANGEL(pugnigas la manojn)Kaj ne povante helpi ŝin! Ne scii pri konsilo! Ne vidi iun ajn rimedon —!
ARNHOLMSe vi nun decidus ŝanĝi loĝlokon? Transloĝiĝi aliloken? Por ke ŝi povu vivi en kondiĉoj pli hejmecaj por si?
WANGELHo, kara, — ĉu vi pensas, ke mi ne proponis ankaŭtional ŝi? Mi proponis, ke ni transloĝiĝu al Skjoldvik. Sed ŝi ne volas.
ARNHOLMEĉ ne tion?
WANGELNe. Ĉar ŝi pensas, ke neniel helpos. Kaj eble ŝi pravas.
ARNHOLMHm, — ĉu?
WANGELJes, kaj cetere, — kiam mi pripensas, — mi ne scias kiel mi realigu tion. Ĉar ŝajnas al mi, ke pro la knabinetoj mi ne povas transloĝiĝi al tia forejo. Ili devas ja loĝi en loko, kie estasiometaŝanco foje edzinigi ilin.
ARNHOLMEdzinigi? Ĉu vi jam pensas pritio?
WANGELJes, bona Dio, — mi devas ja pensi ankaŭ pritio! Sed jen — aliflanke — la konsidero pri mia kara malsana Ellida —! Ho, kara Arnholm, — mi vere — multmaniere — staras meze inter fajro kaj akvo!
ARNHOLMPor Bolette vi ne bezonas havi zorgojn —(interrompante)Mi miras kien ŝi — kien ili iris?(Li iras al la malferma pordo kaj elrigardas.)
WANGEL(al la piano)Ho, mi oferus kion ajn — por ĉiuj tri. — Se mi nur ion scius.
(Ellidaenvenas tra la pordo maldekstre.)
ELLIDA(rapide alWangel)Ne eliru ĉi-matene!
WANGELNe, certe ne. Mi restos hejme ĉe vi.(Montras alArnholm, kiu proksimiĝas)Sed ĉu vi ne volas saluti nian amikon?
ELLIDA(turnas sin)Ho, jen vi, sinjoro Arnholm!(etendas al li la manon)Bonan matenon.
ARNHOLMBonan matenon, sinjorino. Do ne en la banejo kiel kutime?
ELLIDANe, ne, ne! Pri tio mi ne pensas hodiaŭ. Sed bonvolu eksidi por momento?
ARNHOLMNe, dankon, — ne nun.(rigardas alWangel)Mi promesis al la knabinetoj veni al ili en la ĝardeno.
ELLIDAJes, Dio scias ĉu vi renkontos ilin en la ĝardeno. Mi neniam scias kie ili iradas.
WANGELHo jes, ili tenas sin apud la lageto.
ARNHOLMNu, mi certe trovos iliajn spurojn.(Li kapsalutas kaj transiras la verandon kaj elen en la ĝardenon dekstren.)
ELLIDAKioma horo estas, Wangel?
WANGEL(rigardas sian horloĝon)Iomete post la dekunua.
ELLIDAIomete post. Kaj la dekunuan — duonon antaŭ la dekdua ĉi-nokte venos la vaporŝipo. Ho, se mi tion estus trapasinta!
WANGEL(proksimiĝas al ŝi)Kara Ellida, — pri unu afero mi devas demandi vin.
ELLIDAPri kiu do?
WANGELHieraŭ vespere — tie supre sur la “Videjo” — vi diris, ke dum la lastaj tri jaroj vi ofte vidis lin tute viva antaŭ vi.
ELLIDAJes, mi faris. Kredu min.
WANGELNu, sed kiel vi lin vidis?
ELLIDAKiel mi vidis lin?
WANGELMi pensas, — kiel li aspektis por vi, kiam vi kredis, ke vi vidis lin?
ELLIDASed kara Wangel, — vi ja nun mem scias kiel li aspektas.
WANGELĈu li ankaŭ tiel aspektis en via imago?
ELLIDAJes, li ja faris.
WANGELĜuste tiel, kiel vi hieraŭ vidis lin en la realaĵo?
ELLIDAJes, ĝuste tiel.
WANGELNu, sed kial vi ne tuj rekonis lin?
WANGEL(ekmire)Mi ne faris, ĉu?
WANGELNe. Vi mem diris poste, ke unue vi ne sciis, kiu tiu fremdulo estas.
ELLIDA(surprize)Jes, mi pensas, ke vi pravas! Ĉu ne ŝajnas strange por vi, Wangel? Imagu, — ke mi ne tuj rekonis lin!
WANGELEstas nur la okuloj, vi diris —
ELLIDAHo jes, — la okuloj! La okuloj!
WANGELNu, — sed supre sur la “Videjo” vi diris, ke li ĉiam montris sin kia li estis, kiam vi disiĝis. Tie antaŭ dek jaroj.
ELLIDAĈu mi diris?
WANGELJes.
ELLIDADo li tiel aspektis preskaŭ kiel nun.
WANGELNe. Vi priskribis lin tute alimaniere antaŭhieraŭ survoje hejmen. Antaŭ dek jaroj li estis senbarba, vi diris. Tute alie vestita li ankaŭ estis. Kaj la broĉo kun perlo —? Ĝin la viro ne portis hieraŭ.
ELLIDANe, li ĝin ne portis.
WANGEL(rigardas ŝin esplore)Pripensu iomete, kara Ellida. Aŭ — eble vi ne plu kapablas memori, kiel li aspektis, kiam li staris kun vi sur la “Krutdeklivo”?
ELLIDA(pripensante, momenton fermas la okulojn)Ne tute klare. Ne, — hodiaŭ mi ne kapablas. Ĉu ne estas strange?
WANGELTamen ne tiel strange. Nova bildo de realaĵo montris sin antaŭ vi. Ĝi superombras la antaŭan, — tiel ke vi ĝin ne plu povas vidi.
ELLIDAĈu tiel, Wangel?
WANGELJes. Kaj ĝi ankaŭ superombras viajn malsanajn imagaĵojn. Tial estas bone, ke la realaĵo venis.
ELLIDABone! Vi diras bone, ĉu?
WANGELJes, ke okazis, — povos sanigi vin.
ELLIDA(eksidas en la sofon)Wangel, — venu sidi ĉe mi. Mi devas diri al vi ĉiujn miajn pensojn.
WANGELJes, faru, kara Ellida.
(Li eksidas sur seĝon aliflanke de la tablo.)
ELLIDAVere estis malfeliĉo — por ni ambaŭ — ke ĝuste ni du kuniĝis.
WANGEL(miras)Kion vi diras!
ELLIDAHo jes. Estis. Estas ja ankaŭ kompreneble. Ne povus fariĝi io alia ol malfeliĉo. Ne laŭ la maniero laŭ kiu ni trovis unu la alian.
WANGELKio do mankis en la maniero, —
ELLIDAAŭskultu nun, Wangel, — Ne plu helpas, ke ni iradas ĉi tie mensogante por ni mem — kaj por unu la alia!
WANGELĈu ni faras! Mensogas, vi diras!
ELLIDAJes, ni faras. Aŭ ni tamen kaŝas la veron. Ĉar la vero — la pura klara vero — estas jatio, — ke vi venis tien kaj — kaj aĉetis min.
WANGELAĉetis —! — Aĉetis — vi diras!
ELLIDAHo, mi ja ne estis ereto pli bona ol vi. Mi akceptis. Mi ja vendis min al vi.
WANGEL(rigardas ŝin en doloro)Ellida, — ĉu vi vere havas koron paroli tiel?
ELLIDASed ĉu vere estas alia nomo por ĝi! Vi ne plu eltenis la videcon en via domo. Vi ĉirkaŭrigardis por nova edzino —
WANGELKaj por nova patrino por la infanoj, Ellida.
ELLIDAEble ankaŭ tio — tiel flanke. Tamen — vi ja tute ne sciis ĉu mi taŭgas por tiu okupo. Vi ja nur vidis min — kaj iomete parolis kun mi kelkajn fojojn. Kaj vi ekdeziris min, kaj sekve —
WANGELNu, nomu tion kiel plaĉas al vi.
ELLIDAKaj mi, de mia flanko —. Mi staris senhelpa en konfuzo tute sola. Estis ja kompreneble, ke mi akceptis — kiam vi proponis nutradi min mian vivon.
WANGELNe aspektis por mi kiel nutrado, kara Ellida. Mi honeste demandis al vi, se vi volus dividi kun mi kaj la infanoj la iometon, kiun mi povis nomi la mian.
ELLIDAJes, vi faris. Sed tamen mi ne devus akcepti! Neniam por kiu ajn prezo mi devus akcepti! Ne vendi min mem! Prefere la plej mizeran laboron, — prefere la plej malriĉajn kondiĉojn en — en libereco — kaj laŭ propra elekto!
WANGEL(ekstaras)La kvin-ses jaroj, kiujn ni vivis kune, ĉu ili estis tute senvaloraj por vi?
ELLIDAHo, ne pensu tion, Wangel! Estas tiel bone ĉe vi, kiel kiu ajn homo povas deziri. Sed mi ne eniris vian domon en libereco. Jen la afero.
WANGEL(rigardas ŝin)Ne — en libereco!
ELLIDANe. Mi ne libervole iris kun vi.
WANGEL(mallaŭte)Ah, — mi memoras — la frazturniĝon de hieraŭ.
ELLIDAEn tiu frazturniĝo ĉio kuŝas. Ĝi eklumigis por mi. Kaj tial mi nun vidas klare.
WANGELKion vi vidas?
ELLIDAMi vidas, ke nia kuna vivo — vere ne estas geedzeco.
WANGEL(amare)Jen vera eldiro de vi. La vivo kiun ninunvivas, ne estas geedzeco.
ELLIDAEĉ ne antaŭe. Neniam. Ne de la komenco.(rigardas antaŭen)La unua —tiupovus esti plena kaj pura geedzeco.
WANGELLa unua? Kiun unuan vi aludas?
ELLIDALa mian — kunli.
WANGEL(rigardas ŝin mire)Mi tute ne komprenas!
ELLIDAHo, kara Wangel, — ni ne mensogu unu por la alia. Ankaŭ ne por ni mem.
WANGELNe, ne! Sed kio sekve?
ELLIDAJes vidu, — ni neniam povas nei — ke libervola promeso estas same deviga kiel geedziĝo.
WANGELSed je Dio —!
ELLIDA(ekstaras impete)Permesu al mi forvojaĝi de vi, Wangel!
WANGELEllida —! Ellida —!
ELLIDAJes, jes, — permesu al mi! Kredu min, — ne eblos alimaniere. Ne post la maniero laŭ kiu ni kuniĝis.
WANGEL(en regata doloro)Al tio do venis inter ni.
ELLIDADevis veni. Ne povus alimaniere.
WANGEL(rigardas ŝin triste)Eĉ ne tra la kuna vivo mi gajnis vin. Neniam, — neniam tute posedis vin.
ELLIDAHo, Wangel, — se mi povus ami vin tiel kiel mi dezirus! Tiel kore kiel vi meritas! Sed mi sentas profunde, — ke neniam okazos.
WANGELEksedziĝon do? Eksedziĝon, — plenan juran eksedziĝon — vi deziras?
ELLIDAKara, vi ne bone komprenas min. Ne estas ja pri formoj, ke mi pensas. Ĉar ne estas tiaj eksteraj aferoj, kiuj gravas. Kion mi volas, estas ke ni du samopinias libervole liberigi nin unu de la alia.
WANGEL(amare, kapsignas malrapide)Refari la negocon, — jes.
ELLIDA(vigle)Ĝuste tiel! Refari la negocon!
WANGELKaj poste, Ellida? Poste? Ĉu vi pripensis kiel aspektos por ambaŭ ni? Kiel la vivo fariĝos por vi kaj por mi?
ELLIDATion mi ne povas atenti. Sekvu kio sekvu. Kion mi petegas de vi, Wangel, — estas ja la pli grava! Nur donu al mi liberecon! Redonu al mi mian plenan liberecon!
WANGELEllida, — estas terura postulo de vi. Prokrastu, por ke mi pripensu decidon. Ni parolu pli profunde unu kun la alia. Lasu al vi mem tempon por pripensi, kion vi faros!
ELLIDASed ne restas por ni pli da tempo por tio! Mi devas regajni mian liberecon tiun ĉi tagon!
WANGELKial ĝuste hodiaŭ?
ELLIDAJes, — ĉar li ja venos ĉi-nokte.
WANGEL(skuiĝas)Venos! Li! Kiel tiu fremda viro rilatas al tio ĉi?
ELLIDAMi volas stari antaŭ li en plena libereco.
WANGELKaj kion — kion vi intencas poste fari?
ELLIDAMi ne volas uzi la pretekston, ke mi estas la edzino de alia viro. Ne ekskuzi min per tio ke mi ne havas eblecon elekti. Ĉar tiaokaze ne estus decido.
WANGELVi parolas pri elekto! Elekto, Ellida! Elekto en tiu ĉi afero!
ELLIDAJes, mi devas havi eblecon elekti. Elekton al ambaŭ flankoj. Mi devas havi la eblecon lasi lin forvojaĝi sola —. Aŭ — sekvi lin.
WANGELĈu vi mem komprenas kion vi diras? Sekvi lin! Doni vian tutan sorton en liajn manojn!
ELLIDASed ĉu mi ne donis mian tutan sorton enviajnmanojn! Kaj tion — tiel senpere.
WANGELNu ja. Sed li! Li! Tuta nekonatulo! Homo, kiun vi preskaŭ ne konas!
ELLIDAHo, sed vin mi ja eble konis eĉ pli malmulte. Kaj mi tamen sekvis vin.
WANGELTiam vi almenaŭ sciis proksimume al kia vivo vi iris. Sed jen? Jen? Pripensu do! Kion vi scias pri tio ĉi? Eĉ nenion vi scias. Eĉ ne kiu li estas — aŭ kio li estas.
ELLIDA(rigardas antaŭen)Vero. Sed jentio kioestas la teruraĵo.
WANGELJes, certe teruraĵo —
ELLIDATial ŝajnas al mi, ke mi kvazaŭdevastiriĝi en ĝin.
WANGEL(rigardas ŝin)Ĉar aspektas por vi kiel io terura?
ELLIDAJes, ĝuste tial.
WANGEL(pli proksime)Aŭskultu nun, Ellida, — kio por vi estas do tio terura?
ELLIDA(pripensas)La terura, — estastiokio timigas kaj allogas.
WANGELAnkaŭ allogas?
ELLIDAPrecipe allogas, — mi sentas.
WANGEL(malrapide)Vi parencas al la maro.
ELLIDAAl ĝi parencas ankaŭ la teruraĵo.
WANGELKaj la terura parencas al vi. Vi timigas kaj allogas samtempe.
ELLIDAĈu ŝajnas al vi, Wangel?
WANGELEfektive mi vin neniam konis. Neniam ĝis la fundo. Mi nun komencas kompreni.
ELLIDATial vi liberigu min! Liberigu min el ĉiu rilato al vi kaj al la via! Mi ne estas tiu, kiun vi imagis. Vi ja nun mem vidas. Nun ni povos disiĝi en kompreno — kaj libervole.
WANGEL(peze)Eble estas pli bone por ambaŭ — se ni disiĝu. — Sed mi tamen nepovas! — Vi estas por mi kiel la terura, Ellida. La loganta, — tio estas la plej forta en vi.
ELLIDAĈu tiel?
WANGELLasu nin fini ĉi tiun tagon saĝe. Kun plene trankvila animo. Mi nekuraĝasliberigi vin hodiaŭ. Ne rajtas. Ne rajtas pro vi mem, Ellida. Mi insistas pri mia rajto kaj mia devo defendi vin.
ELLIDADefendi? Al kio defendi? Ne estas ja perforto aŭ potenco de ekstere, kiu minacas min. La teruraĵo kuŝas pli profunde, Wangel! La teruraĵo, — tio estas la allogo en mia propra animo. Kaj kion povas do vi pri tiu fari?
WANGELMi povas fortigi kaj apogi vin por kontraŭbatali.
ELLIDAJes, — se mivoluskontraŭbatali.
WANGELĈu vi do ne volas?
ELLIDAHo, estas jatio, kion mi ne mem scias!
WANGELĈi-nokte ĉio estos decidata, kara Ellida —
ELLIDA(ekkrias)Jes, imagu! La decido tiel proksima! Decido por la tuta vivo!
WANGEL— kaj morgaŭ —
ELLIDAJes, morgaŭ! Eble mia ĝusta estonto tiam estos perdita!
WANGELVia ĝusta —?
ELLIDATuta plena vivo en libereco perdita, — perdita por mi! Kaj eble — ankaŭ por li.
WANGEL(mallaŭte, kaptas ŝian manartikon)Ellida, — ĉu vi amas tiun fremdan viron?
ELLIDAĈu mi —? Ho, kiel mi sciu! Mi nur scias, ke por mi li estas la teruraĵo kaj ke —
WANGEL— kaj ke?
ELLIDA(liberigas sin)— kaj ke estas ĉe li, ke mi apartenas.
WANGEL(mallevas la kapon)Mi komencas kompreni la plimulton.
ELLIDAKaj kiun helpon havas vi kontraŭ tion ĉi? Kiun konsilon havas vi por mi?
WANGEL(rigardas ŝin instige)Morgaŭ, — tiam li estos forvojaĝinta. Tiam la malfeliĉo ne minacos vian kapon. Kaj tiam mi estos preta liberigi vin. Ni refaros la negocon, Ellida.
ELLIDAHo, Wangel —! Morgaŭ — tiam ja estos tro malfrue —!
WANGEL(rigardas al la ĝardeno)La infanoj! La infanoj —! Ni almenaŭ indulgu ilin — ĝis plue.
(Arnholm,Bolette,HildekajLyngstrandvenas tra la ĝardeno.Lyngstrandadiaŭas tie malsupre kaj eliras maldekstren. La aliaj venas en la ĉambron.)
ARNHOLMNun imagu kiel ni vagadis farante planojn —
HILDENi ekskursu sur la fjordo en la vespero kaj —
BOLETTENe, diru nenion!
WANGELAnkaŭ ni du faris planojn.
ARNHOLMĈu, — vere?
WANGELMorgaŭ Ellida foriros al Skjoldvik — por ioma tempo.
BOLETTEForiros —?
ARNHOLMJen, jen, tre saĝe, sinjorino Wangel.
WANGELEllida deziras reiri hejmen. Hejmen al la maro.
HILDE(eksaltante alEllida)Vi foriros! Vi foriros de ni?
ELLIDA(ektimigita)Sed Hilde, do! Kio estas al vi?
HILDE(regas sin)Ho, estas nenio.(duonlaŭte, turnas sin for)Foriru do!
BOLETTE(ektimigita)Patro, — mi komprenas vin, — ankaŭ vi foriros — al Skjoldvik!
WANGELCerte ne, ne! Mi eble foje faros viziton tien —
BOLETTEKaj al ni —?
WANGELMi ankaŭ faros viziton —
BOLETTE— foje, jes!
WANGELKara infano,devastiel esti(Li paŝas sur la planko.)
ARNHOLM(flustras)Ni priparolos poste, Bolette.
(Li iras alWangel. Ili kunparolas tie supre apud la pordo.)
ELLIDA(duonlaŭte alBolette)Kio estis al Hilde? Ŝi ja aspektis freneze!
BOLETTEĈu vi neniam rimarkis, kion Hilde tagon post tago postsoifadis?
ELLIDAPostsoifadis?
BOLETTEEkde vi venis en la domon?
ELLIDANe, ne, — kio dotioestas?
BOLETTEUnu solan aman vorton de vi.
ELLIDAAh —! Ĉu estus tasko por miĉi tie!
(Ŝi ĉirkaŭfrapas la kapon per la manoj kaj senmove rigardas antaŭen kvazaŭ trakrozata de kontraŭecaj pensoj kaj animstatoj.)
(WangelkajArnholmvenas antaŭen en flustra kunparolo.)
(Boletteiras por rigardi en la flankan ĉambron dekstre. Poste ŝi malfermas la pordon.)
BOLETTEJes, kara patro, — la manĝaĵo estas preta sur la tablo — se vi —
WANGEL(kun perforta sinrego)Ĉu ĝi estas, infano? Bone, bone. Bonvolu, ĉefinstruisto! Ni nun eniru por gluti adiaŭan pokalon kun — kun “la sinjorino el la maro”.
(Ili iras al la pordo dekstre.)