DUA AKTO(La ĝardena salono de la domo dekonsulo Bernick.)(Sinjorino Bernicksidas sola ĉe la labortablo kun sia kudraĵo. Iom poste venas de dekstrekonsulo Bernickkun ĉapelo sur la kapo kaj kun gantoj kaj bastono.)SINJORINO BERNICKĈu vi jam revenas hejmen, Karsten?KONSULO BERNICKJes. Estas iu, kiun mi petis veni.SINJORINO BERNICK(kun sopiro)Ho jes. Johan certe venos, mi pensas.KONSULO BERNICKEstas iu viro, mi diras.(demetas la ĉapelon)Kie estas ĉiuj la sinjorinoj hodiaŭ!SINJORINO BERNICKSinjorino Rummel kaj Hilda ne havas tempon.KONSULO BERNICKNu? Sendis ekskuzon?SINJORINO BERNICKJes; ili havas tiom da farendaĵoj en la domo.KONSULO BERNICKKompreneble. Kaj la aliaj ankaŭ ne venos?SINJORINO BERNICKNe, ankaŭ ili havas ekskuzojn.KONSULO BERNICKTion mi estus povinta diri antaŭe. Kie estas Olaf?SINJORINO BERNICKMi permesis al li iomete promeni kun Dina.KONSULO BERNICKHm; Dina, tiu aĉa flirtulino —. Imagu ke hieraŭ ŝi tuj ligis sin al Johan —!SINJORINO BERNICKSed kara Karsten, Dina ja tute ne scias ke —KONSULO BERNICKNu, sed Johan almenaŭ devus havi la takton ne montri al ŝi iun atenton. Mi ja vidis la okulĵetojn de komercisto Vigeland.SINJORINO BERNICK(kun la kudraĵo sur la genuoj)Karsten, ĉu vi povas imagi kion ili volas ĉi-hejme?KONSULO BERNICKHm; li havas ja bienon tie transe, kiu ne bone prosperas; kajŝija diris hieraŭ, ke ili devis vojaĝi duaklase —SINJORINO BERNICKJes, bedaŭrinde, eble estas io tia. Sed keŝiakompanis!Ŝi!Post tiu sanga insulto kiun ŝi faris al vi —!KONSULO BERNICKHo, ne pensu pri tiuj malnovaj historioj.SINJORINO BERNICKKiel povas mi pensi pri aliaĵoj nuntempe? Li ja estas mia frato; — ne estas pro li; sed ĉiuj malagrablaĵoj kiuj kaŭziĝus alvi—. Karsten, mi ege timas ke —KONSULO BERNICKPor kio vi timas?SINJORINO BERNICKĈu oni imagus meti lin en karceron pro la mono, kiu malaperis por via patrino?KONSULO BERNICKHo, babilaĵo! Kiu povas pruvi ke mono malaperis?SINJORINO BERNICKAĥ Dio, tion scias ja la tuta urbo, bedaŭrinde; kaj vi mem ja diris —KONSULO BERNICKMi nenion diris. La urbo scias nenion pri tiuj aferoj; ĉio estis nur senfundaj onidiroj.SINJORINO BERNICKHo kiel grandanima vi estas, Karsten!KONSULO BERNICKĈesu pri tiuj memoraĵoj, mi diras! Vi ne scias, kiom vi turmentas min revivigi ĉion tian!(Li paŝas tien kaj reen sur la planko; jen li forĵetas la bastonon.)Ĉagrene ke ili venis hejmen ĝuste nun, — nun kiam mi bezonas bonvoleman animstaton kaj en la urbo kaj en la gazetaro. Korespondiĝos al la gazetoj en la najbaraj urboj. Ĉu mi akceptas ilinboneaŭ ĉu mi akceptas ilinmalbone, ambaŭkaze tio pridiskutiĝos kaj interpretiĝos. Oni kirlas ĉion tion malnovan, — tiel kielvifaras. En socio kiel la nia —.(ĵetas la gantojn sur la tablon)Kaj eĉ neniun homon mi havas kun kiu mi povas paroli kaj ĉe kiu serĉi apogon.SINJORINO BERNICKEĉ neniu, Karsten?KONSULO BERNICKNe, kiutiuestus? — Ekhavi ilin sur la nukon ĝuste nun! Ne estas dubo ke ili iel faros skandalon, — precipe ŝi. Ĉu ne estas malfeliĉo havi tiajn homojn en sia familio!SINJORINO BERNICKJes,mija ne povas kulpiĝi ke —KONSULO BERNICKPro kio vi ne povas kulpiĝi? Ke vi estas parenca al ili? Jen vera vorto.SINJORINO BERNICKKaj mi ankaŭ ne petis ilin veni hejmen.KONSULO BERNICKAŭdu; jen ni estas! Mi ne petis ilin veni hejmen; mi ne skribis por revenigi ilin; mi ne tiris ilin hejmen per la haroj! Ho, mi scias la tutan ĉenon parkere.SINJORINO BERNICK(ekploras)Sed nun vi ja estas tiel senkoreca —KONSULO BERNICKJa, ĝuste; ekploru, tiel ke la urbo ricevos ankaŭtionpor priparoli. Finu tiun stultecon, Betty. Eliru; eble venos iu. Ĉu oni vidu la sinjorinon kun ruĝaj okuloj? Jes, tio estus bonege, se disvastiĝus inter la homoj ke —. Nu, jen mi aŭdas iun en la koridoro.(iu frapas)Envenu!(Sinjorino Bernickeliras sur la ĝardenan ŝtuparon kun sia kudraĵo.Ŝipkonstruisto Aŭneenvenas de dekstre.)ŜIPKONSTRUISTO AŬNEBonan tagon, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKBonan tagon. Nu, Vi certe divenas, kion mi volas pri Vi?ŜIPKONSTRUISTO AŬNELa plenrajtigito menciis hieraŭ, ke la konsulo ne estus kontenta pri —KONSULO BERNICKMi estas malkontenta pri la tuta organizado en la ŝipfarejo, Aŭne. Vi ja neniel progresas pri la averiuloj. “La Palmo” devus ja esti sub velo antaŭ longe. Komercisto Vigeland venas ĉiun tagon ĉagrenante min; estas malfacila viro havi kiel kunpartoprenanto en ŝipasocio.ŜIPKONSTRUISTO AŬNE“La Palmo” povos forveli postmorgaŭ.KONSULO BERNICKNu fine. Sed la usonano “Indian Girl”, kiu atendis kvin semajnojn kaj —ŜIPKONSTRUISTO AŬNELa usonano? Mi kompreniĝis, ke ni unue faru la laboron sur Via propra ŝipo.KONSULO BERNICKAl tio mi ne donis al vi iun kaŭzon kredi. Fariĝus ĉiu ebla progresigo ankaŭ pri la usonano; sed tio ne okazas.ŜIPKONSTRUISTO AŬNELa ŝipo estas traputrita en la fundo, sinjoro konsulo; ju pli ni flikas, des pli da putraĵo ni trovas.KONSULO BERNICKTio ne estas la kialo. Plenrajtigito Krap diris al mi la tutan veron. Vi ne kapablas labori per la novaj maŝinoj, kiujn mi havigis, — aŭ pli ĝuste, vi nevolaslabori per ili.ŜIPKONSTRUISTO AŬNESinjoro konsulo, mi estas nun en la kvindekaj jaroj; eĉ de la knabaj jaroj mi kutimiĝis al la malnovaj labormetodoj —KONSULO BERNICKIlin ni ne povas uzi nuntempe. Ne kredu, Aŭne, ke estas pro la profito; ĝin mi ne bezonas, feliĉe; sed mi havas konsiderojn al la socio en kiu mi vivas, kaj al la firmao, kiun mi estras. Estas de mi, ke la progresoj venos, alie ili neniam venos.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEAnkaŭ mi bonvenigas progreson, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKJes, por via limigita rondo, por la laborista profesio. Ho, mi bone konas vian agitadon; Vi faras paroladojn; Vi agitigas la laboristojn; sed kiam evidenta progreso ofertas sin, kiel nun niaj novaj maŝinoj, vi ne volas kunlabori; kaj vi fariĝas timema.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJes, mi efektive fariĝas timema, sinjoro konsulo; mi timas pro tiuj multaj, de kiuj la maŝinoj prenas la panon. La konsulo ofte parolas pri la devo atenti pri la socio; sed mi pensas, ke ankaŭ la socio havas siajn devojn. Kiel kuraĝas la tekniko kaj la kapitalo instali la novajn inventaĵojn en la laboron, antaŭ ol la socio povas lernigi novan generacion uzi ilin?KONSULO BERNICKVi tro multe legas kaj cerbumas, Aŭne; ne estas bone por Vi; estastiokio igas vin malkontenta pri via stato.ŜIPKONSTRUISTO AŬNENe estas tio, sinjoro konsulo; sed mi ne toleras ke unu post la alia el lertaj laboristoj maldungiĝas kaj fariĝas mankohavaj pro tiuj maŝinoj.KONSULO BERNICKHm; kiam la presarto elpensiĝis, multaj skribistoj perdis la laboron.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEĈu la konsulo ŝatus tiun arton, se Vi tiam estus skribisto?KONSULO BERNICKMi ne vokis Vin por disputi. Mi vokis Vin por diri al Vi, ke nia averiulo “Indian Girl” estu preta forveli postmorgaŭ.ŜIPKONSTRUISTO AŬNESed, sinjoro konsulo —KONSULO BERNICKPostmorgaŭ, Vi aŭdas; samtempe kun nia propra ŝipo; ne horon pli malfrue. Mi havas miajn bonajn kialojn por antaŭenigi tiun aferon. Ĉu Vi legis la gazeton de hodiaŭ matene? Nu, do Vi scias ke la usonanoj ĉi tie denove faris tumultojn. Tiu malmorala kanajlaro kvazaŭ renversigas la tutan urbon; ne pasas nokto sen iu interbatado en la gastejoj kaj sur la stratoj; pri ĉiu alia abomenaĵo mi ne volas paroli.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJes, estas certe, ke ili estas fiuloj.KONSULO BERNICKKaj kiu kulpiĝas pro tiu malordaĵo? Estas mi! Jes, estas mi kiu kulpiĝas. Tiuj gazetskribaĵoj aludaĉas kaŝvorte, ke ni centrigas la laboron al “La Palmo”. Mi, kiu havas la taskon per la ekzemplo influi la kuncivitanojn, devas lasi ĵetiĝi tiajon al mi en la nazon. Tion mi ne toleras. Ne servas al mi, ke mia nomo tiel makuliĝas.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEHo, la nomo de la konsulo estas tiel bona, ke ĝi povas porti tion kaj ankaŭ pli.KONSULO BERNICKNe nun; ĝuste en tiu ĉi tempo mi bezonas ĉiun estimon kaj bonvolon, kiun povas montri al mi miaj kunurbanoj. Mi havas en preparo grandan entreprenon, kiel vi eble aŭdis; sed se sukcesiĝas al malbonvolemaj homoj skui la nepran fidon al mia persono, tio povos okazigi al mi la plej grandajn malfacilaĵojn. Tial mi volas por kiu ajn prezo eviti tiujn malicajn kaj kalumniantajn gazetskribaĵojn, kaj tial mi fiksis la datolimon al postmorgaŭ.ŜIPKONSTRUISTO AŬNESinjoro konsulo, Vi povus same bone fiksi la daton al hodiaŭ posttagmeze.KONSULO BERNICKVi aludas ke mi postulas neeblecon?ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJes, kun tiu laboristaro, kiun ni nun havas —KONSULO BERNICKBone, bone; — do ni devas serĉi aliloke.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEĈu Vi vere volas maldungi ankoraŭ pliajn el la malnovaj laboristoj?KONSULO BERNICKNe, pri tio mi ne pensas.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEĈar mi certe kredas, ke tio metus malbonan sangon kaj en la urbo kaj en la gazetoj, se Vi tion farus.KONSULO BERNICKEble, kaj tial mi tion ne faros. Sed se “Indian Girl” ne estos kvite vojaĝpreta postmorgaŭ, mi maldungosVin.ŜIPKONSTRUISTO AŬNE(kun ekskuo)Mi!(Li ridas)Nun Vi ŝercas, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKPri tio Vi ne fidu.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEVi povus pensi pri maldungo demi? Mi, kies patro kaj avo estis en la servo de la ŝipfarejo ĉiujn siajn vivotagojn, kaj same pri mi —KONSULO BERNICKKiu nun devigas min al tio?ŜIPKONSTRUISTO AŬNEVi postulas neeblecon, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKHo, bona volo ne konas neeblecon. Jes aŭ ne; respondu definite, aŭ Vi havas Vian maldungon surloke.ŜIPKONSTRUISTO AŬNE(paŝon pli proksimen)Sinjoro konsulo, ĉu Vi vere pripensis, kion signifas maldungi malnovan laboriston. Vi pensas ke li devas serĉi por trovi ion alian? Nu ja, tion li ja povas; sed ĉu estas per tio farite? Vi devus iam esti en la domo de tia maldungita laboristo la vesperon kiam li venas hejmen kaj metas la ilarkeston interne de la pordo.KONSULO BERNICKĈu vi opinias, ke mi maldungas Vin kun senzorga koro? Ĉu mi ne ĉiam estis bona mastro?ŜIPKONSTRUISTO AŬNETiel ju pli malbone, sinjoro konsulo. Ĝuste tial tiuj hejme ne volas kulpigiVin; ili ne diros ion al mi, ĉar tion ili ne kuraĝas; sed ili rigardos min, kiam mi tion ne rimarkas, kaj pensos tiel: certe estas merite. Jenon Vi vidos — tion mi ne povas elteni. Tia simpla viro kia mi estas, mi tamen estas konsiderata kiel la unua inter la miaj. Mia modesta hejmo ankaŭ estas eta socio, sinjoro konsulo. Tiun etan socion mi povis apogi kaj subteni, ĉar mia edzino fidis min, kaj ĉar miaj infanoj fidis min. Kaj nun ĉio ruiniĝos.KONSULO BERNICKJes, se ne povas esti alie, la minoro devas fali por la maĵoro; la specialaĵo estu je la nomo de Dio oferata por la ĝereralaĵo. Iun alian respondon mi ne scias doni al Vi, kaj alimaniere ne okazas en tiu ĉi mondo. Sed Vi estas obstina viro, Aŭne! Vi kontraŭstaras min, ne ĉar Vi nenion alian povas, sed ĉar Vi ne volas realigi la superecon de maŝinoj kontraŭ la manforto.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEKaj Vi persistas je tio, sinjoro konsulo, ĉar Vi scias, ke se Vi forĉasas min, Vi almenaŭ pruvis por la gazetaro Vian bonan volon.KONSULO BERNICKKaj ja se tiel estus? Vi ja aŭdas, kiom tio gravas por mi, — aŭ ekhavi la gazetaron sur la nukon aŭ bonvoligi ĝin por mi en la momento, kiam mi laboras por granda afero por progresigi la komunan bonon. Kio do? Ĉu mi povas agi alimaniere ol mi faras? Mi povas diri al Vi, ke ĉi tie estas demando ĉu subteni Vian hejmon, kiel Vi esprimas Vin, aŭ eble teni centojn da novaj hejmoj malsupre, centojn da hejmoj, kiuj neniam povos fondiĝi, neniam ricevos fumantan tubon, se mi ne sukcesos realigi, tion por kio mi nun laboras. Tial mi donis al Vi la elekton.ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJes, ĉar tiel estas, mi ne havas plian kontraŭdiron.KONSULO BERNICKHm —; Mia kara Aŭne, vere ĉagrenigas min ke ni devas disiĝi.ŜIPKONSTRUISTO AŬNENi ne disiĝos, sinjoro konsulo.KONSULO BERNICKKiel?ŜIPKONSTRUISTO AŬNEAnkaŭ simpla viro havas ion por defendi en la mondo.KONSULO BERNICKNu do, nu do; — kaj vi do opinias, ke vi kuraĝas promesi —?ŜIPKONSTRUISTO AŬNE“Indian Girl” kvitiĝos por forvelo postmorgaŭ.(Li salutas kaj eliras dekstre.)KONSULO BERNICKAha, jen mi ekmastris tiun obstinulon. Tio estas por mi bona aŭguro —(Hilmar Tønnesen, kun cigaro en la buŝo, venas tra la ĝardena pordego.)HILMAR TØNNESEN(sur la ĝardena ŝtuparo)Bonan tagon, Betty! Bonan tagon, Bernick!SINJORINO BERNICKBonan tagon.HILMAR TØNNESENNu, vi ploris, mi vidas. Vi sekve scias?SINJORINO BERNICKKion mi scias?HILMAR TØNNESENKe la skandalo vigle evoluas? Uf!KONSULO BERNICKKion tio signifas?HILMAR TØNNESEN(envenas)Jes, la du usonanoj ĉirkaŭiras en la stratoj, kaj montras sin kune kun Dina Dorf.SINJORINO BERNICK(postsekvas lin)Sed, Hilmar, ĉu eblas —?HILMAR TØNNESENJes, bedaŭrinde, estas pura vero. Lona eĉ estis tiel senkonsidera krii post min; sed kompreneble mi ŝajnigis ne aŭdi.KONSULO BERNICKKaj certe ne pasis nerimarkate.HILMAR TØNNESENNe, tion vi ja komprenas. La homoj staris trankvile postrigardante ilin. Aspekte onidiro kuris fulme tra la urbo, — kiel fajro sur la prerioj. En ĉiuj domoj homoj staris ĉe la fenestroj atendante ke la aro pretermarŝu; kapon ĉe kapo malantaŭ la kurtenoj — uf! Jes, pardonu, Betty; mi diras uf; ĉar tio ĉi igas min nervoza; — se tio daŭru, mi devas pripensi entrepreni iom longan vojaĝon.SINJORINO BERNICKSed vi estus devinta paroli al li kaj admoni lin —HILMAR TØNNESENMeze en la strato? Ne, vi devas pardoni. Sed ke tiu homo entute kuraĝas aperi en la urbo! Nu, ni vidu ĉu la gazetaro faros finon pri li; jes, pardonu, Betty; sed —KONSULO BERNICKLa gazetaro, vi diras? Ĉu vi aŭdis aludojn pri tiaĵo?HILMAR TØNNESENJes, verŝajne. Kiam mi foriris de vi hieraŭ vespere, mi paŝadis al la klubo pro mia malsano. Mi bone komprenis per la tuja silento, ke ili estis parolintaj pri la usonanoj. Kaj jen envenas la impertinenta redaktoro Hammer. Li gratulas min tute laŭte pri la hejmenveno de mia riĉa kuzo.KONSULO BERNICKRiĉa —?HILMAR TØNNESENJes, tiel li esprimis sin. Kompreneble mi mezure rigardis lin laŭmerite, kaj komprenigis al li, ke mi nenion scias pri la riĉeco de Johan Tønnesen. “Ĉu?” li diras, “jen strangaĵo; en usono oni kutime trabatas sin, kiam oni havas ion komence, kaj via kuzo ja ne transvojaĝis senhava.”KONSULO BERNICKHm, faru nun al mi la servon —SINJORINO BERNICK(maltrankvila)Jen, vi povas vidi, Karsten —HILMAR TØNNESENJes, mi almenaŭ havis sendorman nokton pro tiu persono. Kaj li tamen ĉirkaŭiras en la stratoj kun vizaĝo kvazaŭ nenio ĝenis lin. Kial li ne tuj malaperis? Estas ja netolereble kiel vivpersistaj iuj homoj estas.SINJORINO BERNICKDio, Hilmar, kion vi diras?HILMAR TØNNESENHo, mi diras nenion. Sed jen li forsavas sin senvunde el fervojaj akcidentoj kaj de atakoj de kaliforniaj ursoj kaj de Nigrapied-Indianoj; eĉ ne senskalpigita —. Uf, jen ili estas.KONSULO BERNICK(rigardas laŭ la strato)Ankaŭ Olaf estas kun ili!HILMAR TØNNESENJes, kompreneble; ili volas ja memorigi al la homoj, ke ili apartenas al la plej altstara familio de la urbo. Vidu, jen venas ĉiuj neniofarantoj el la apoteko por rigardi ilin kaj fari siajn rimarkojn. Tio vere ne estas pormiajnervoj; kiel viro sub tiaj cirkonstancoj kapablu teni la standardon de la ideo alta, tio —KONSULO BERNICKIli iros rekte ĉi tien. Aŭdu nun, Betty, estas mia definitiva deziro, ke vi montru al ili ĉian afablecon.SINJORINO BERNICKVi permesas, ĉu, Karsten?KONSULO BERNICKJes certe; certe; kaj ankaŭ vi, Hilmar. Espereble ili ne restos longe; kaj kiam kune inter ni mem —; neniuj aludoj; neniel ni devas ilin ofendeti.SINJORINO BERNICKHo, Karsten, kiel grandanima vi estas.KONSULO BERNICKNu, nu, lasu tion.SINJORINO BERNICKHo, ke mi danku vin; kaj pardonu, ke mi antaŭe fariĝis impeta. Ho, vi ja havis ĉian kaŭzon por —KONSULO BERNICKLasu, lasu, mi diras!HILMAR TØNNESENUf!(Johan TønnesenkajDina, postefraŭlino HesselkajOlafvenas tra la ĝardeno.)FRAŬLINO HESSELBonan tagon, bonan tagon. Vi karaj homoj.JOHAN TØNNESENNun ni ĉirkaŭiris por viziti la malnovajn ejojn, Karsten.KONSULO BERNICKJes, mi aŭdas tion. Multaj ŝanĝoj; ĉu ne?FRAŬLINO HESSELĈie la grandaj bonfaroj de konsulo Bernick. Ni vizitis la establaĵojn, kiujn vi donis al la urbo —KONSULO BERNICKNutie?FRAŬLINO HESSEL“Donaco de Karsten Bernick”, kiel skribiĝis super la enirejo. Jes, vi certe estas la viro malantaŭ ĉio en la loko.JOHAN TØNNESENKaj belaj ŝipoj vi ankaŭ havas. Mi renkontis la ŝipestron de “La Palmo”, mia malnova amiko de la lernejo —FRAŬLINO HESSELJes, kaj nova lernejo vi ankaŭ konstruigis; kaj ankaŭ la gas-kondukilo kaj la akvo-kondukilo fariĝis dank' al vi, mi aŭdas.KONSULO BERNICKNu, oni devas ja labori por la komunumo en kiu oni vivas.FRAŬLINO HESSELJes, bele, bofrato; sed estas ankaŭ ĝojo vidi, kiel la homoj montras al vi rekonon. Mi ne estas vanta, mi opinias; sed mi ne povis min deteni memorigi al iu kaj alia kun kiuj ni parolis, ke ni apartenas al la familio.HILMAR TØNNESENUf —!FRAŬLINO HESSELĈu vi diras Uf! al tio?HILMAR TØNNESENNe, mi diris hm —FRAŬLINO HESSELNu, tion vi rajtas, povrulo. Sed hodiaŭ vi aspekte estas solaj en la domo?SINJORINO BERNICKJes, hodiaŭ ni estas solaj.FRAŬLINO HESSELJes, efektive ni renkontis moralajn parojn supre sur la foirplaco; aspekte urĝis por ili. Sed ni mem ankoraŭ ne sufiĉe kunparolis; hieraŭ ja ĉeestis tiuj fervoj-planantoj, kaj aldone ni havis tiun pastoron —HILMAR TØNNESENLa adjunkto.FRAŬLINO HESSELMinomas lin la pastoro. Sed kion vi opinias primiafaro dum tiuj ĉi dek kvin jaroj? Ĉu li ne fariĝis brava knabo? Kiu rekonus la petolulon, kiu forkuris de la hejmo?HILMAR TØNNESENHm —!JOHAN TØNNESENHo, Lona, ne tro fanfaronu.FRAŬLINO HESSELJes, pri tio mi estas fiera. Je Dio, tio ja estas la sola, kion mi faris en la mondo; sed tio almenaŭ donas al mi iun rajton ekzisti. Jes, Johan, kiam mi pensas kiel ni du tie transe komencis per niaj kvar nudaj manaĉoj —HILMAR TØNNESENManoj.FRAŬLINO HESSELMidiras manaĉoj; ĉar malpuraj ili estis —HILMAR TØNNESENUf!FRAŬLINO HESSEL— kaj malplenaj ili ankaŭ estis.HILMAR TØNNESENMalplenaj? Ne, nun mi devas diri —!FRAŬLINO HESSELKion vi devas diri?KONSULO BERNICKHm!HILMAR TØNNESENNun mi devas diri — uf!(Li eliras sur la ĝardenan ŝtuparon.)FRAŬLINO HESSELKio estas al li?KONSULO BERNICKNe atentu lin; li estas iom nervoza ĉi-tempe. Sed ĉu vi ne volas iomete ĉirkaŭrigardi en la ĝardeno? Tie vi ankoraŭ ne estis, kaj ĝuste nun mi havas liberan horon.FRAŬLINO HESSELJes, ŝatinde; vi sciu ke en miaj pensoj mi ofte estis en la ĝardeno ĉe vi.SINJORINO BERNICKAnkaŭ tie estas grandaj ŝanĝoj, vi vidos.(La konsulo, la sinjorinokajfraŭlino Hesseleliras en la ĝardenon, kie oni foje vidas ilin dum kio sekvas.)OLAF(ĉe la ĝardena pordo)Onklo Hilmar, ĉu vi scias kion onklo Johan demandis al mi? Li demandis, ĉu mi volas akompani lin al Ameriko.HILMAR TØNNESENVi mallertulo, ankoraŭ tirante la jupon de via patrino —OLAFJes, sed tion mi ne plu faros. Vi vidos, kiam mi fariĝos granda —HILMAR TØNNESENHo, babilaĵo; vi ne havas iun seriozan deziron por tiu ŝtalhardiĝo en —(Ili eliras en la ĝardenon.)JOHAN TØNNESEN(alDina, kiu deprenis la ĉapelon starante ĉe la pordo kaj skuante la polvon de sia robo)Vi fariĝis sufiĉe varma dum la promenado.DINAJes, estis ĝuinda promenado; tian ĝuindan promenadon mi neniam havis antaŭe.JOHAN TØNNESENVi eble kutime ne faras matenajn promenadojn.DINAHo jes; sed nur kun Olaf.JOHAN TØNNESENNu. — Ĉu Vi eble pli emas eliri en la ĝardenon ol resti ĉi tie?DINANe, mi pli deziras resti ĉi tie.JOHAN TØNNESENAnkaŭ mi. Tamen nun estas interkonsento, ke ni ĉiun matenon faros tian promenadon kune.DINANe, sinjoro Tønnesen, tion Vi ne farus.JOHAN TØNNESENKion mi ne farus? Vi ja promesis.DINAJes, sed kiam mi pripensas, — Vi ne eliru kune kun mi.JOHAN TØNNESENSed kial ne?DINANu, Vi estas fremdulo; Vi ne povas kompreni; sed mi diru al Vi —JOHAN TØNNESENJa?DINANe, mi preferas ne paroli pri tio.JOHAN TØNNESENHo certe; al mi Vi povas ja paroli pri kio ajn.DINAJes, mi diru al Vi, ke mi ne estas kiel la aliaj junaj knabinoj; estas io — io tia pri mi. Tial vi ne faru.JOHAN TØNNESENSed tion ĉi mi tute ne komprenas. Vi do ne faris ion malbonan?DINANe mi, sed —; ne, nun mi ne volas paroli pli pri tio. Vi certe sciiĝos de aliuloj.JOHAN TØNNESENHm.DINASed estas io alia, pri kio mi volus demandi vin.JOHAN TØNNESENKaj kio estas tio?DINALaŭdire estas facile akiri iun lertecon tie transe en Ameriko?JOHAN TØNNESENNu, tiel facile tio tamen ne ĉiam estas; oni devas ofte suferi kaj pene labori en la komenco.DINAJes, tion mi emus —JOHAN TØNNESENVi?DINAMi certe povas labori; mi estas forta kaj sana, kaj onklino Marta multe legis kun mi.JOHAN TØNNESENSed je diablo, venu kaj forvojaĝu kun ni.DINAHo, Vi nur ŝercas; tion Vi ankaŭ diris al Olaf. Sedtionkion mi volus scii, estas ĉu la homoj estas tre — tre moralecaj tie transe?JOHAN TØNNESENMoralecaj?DINAJes, mi pensas, ĉu ili estas tiel — decaj kaj konvenkondutaj, kiel ĉi tie.JOHAN TØNNESENNu, ili tamen ne estas tiel malbonaj, kiel oni ĉi tie kredas. Pri tio Vi ne timu.DINAVi ne komprenas min. Mi dezirus, ke ili ne estus tiel decaj kaj moralecaj.JOHAN TØNNESENDo ne? Kiel dezirus Vi ke ili estus?DINAMi volus ke ili estu naturaj.JOHAN TØNNESENNu ja, eble ĝustetiajili estas.DINAĈar tial estus bone por mi se mi venus transen.JOHAN TØNNESENJes, certe estus! Tial vi akompanu nin.DINANe, kun Vi mi ne volus vojaĝi; mi devus vojaĝi sola. Ho, mi certe atingus ion; mi certe fariĝus —KONSULO BERNICK(antaŭ la ĝardena ŝtuparo kun la du sinjorinoj)Restu, restu; mi serĉos ĝin, kara Betty. Vi facile malvarmumiĝus.(Li venas en la salonon kaj serĉas la ŝalon de lasinjorino.)SINJORINO BERNICK(ekstere en la ĝardeno)Ankaŭ vi kunvenu, Johan; ni iros en la groton.KONSULO BERNICKNe, Johan devas resti. Jen vidu, Dina; prenu la ŝalon de mia edzino kaj kuniru. Johan restos ĉe mi, kara Betty. Mi ja bezonas aŭdi ion pri la kondiĉoj tie transe.SINJORINO BERNICKJes, jes; sed venu do poste; vi ja scias kie vi trovos nin.(Sinjorino Bernick, fraŭlino HesselkajDinaforiras tra la ĝardeno dekstren.)KONSULO BERNICK(momenton postrigardas ilin, iras por fermi la plej internan pordon maldekstre, poste iras al Johan, kaptas liajn manojn, skuas kaj premas ilin)Johan, nun ni estas solaj; permesu al mi danki vin.JOHAN TØNNESENPro kio?KONSULO BERNICKMia domo kaj hejmo, mia familia feliĉo, mia tuta civitana stato en la socio, — ĉion mi ŝuldas al vi.JOHAN TØNNESENNu, tio ĝojigas min, kara Karsten; sekvis do io bona el tiu freneza historio.KONSULO BERNICK(denove skuas liajn manojn)Dankon, tamen dankon! Ne unu inter dek mil farus, kion vi tiam faris por mi.JOHAN TØNNESENJen babilaĵo! Ĉu ni ne ambaŭ estis junaj kaj facilanimaj? Unu el ni devis ja preni sur sin la kulpon —KONSULO BERNICKSed kiu estis pli proksima ol la kulpulo?JOHAN TØNNESENHaltu! Tiam la senkulpulo estis pli proksima. Mi ja estis libera kiel birdo, orfa; eskapi el tiu penego en la oficejo estis por mi feliĉo. Vi kontraŭe havis vian maljunan patrinon en vivo, kaj krome vi ja estis sekrete fianĉiĝiinta al Betty, kiu multe ŝatis vin. Kiel okazus pri ŝi, se ŝi estus sciiĝinta —?KONSULO BERNICKVere, vere, vere; sed —JOHAN TØNNESENKaj ĉu ne estis ĝuste pro Betty, ke vi rompis tiun kaŝrilaton kun sinjorino Dorf? Estis ja ĝuste por rompi, ke vi vizitis ŝin tiun vesperon —KONSULO BERNICKJes, tiun malfeliĉan vesperon, kiam tiu drinkemulo venas hejmen —! Jes, Johan, estis pro Betty; sed tamen, — ke vi tiel grandanime povis turni la ŝajnon kontraŭ vin mem kaj forvojaĝi —JOHAN TØNNESENNeniuj skrupuloj, kara Karsten. Ni ja samopiniis, ke tiel estu; savenda vi ja estis, kaj vi ja estis mia amiko. Nu, pri tiu amikeco mi fieris! Ĉi tie mi penegis kiel hejmasidulo; kaj jen vi revenas, eleganta kaj nobla, de via granda vojaĝo eksterlanden; vizitis Londonon kaj Parizon. Kaj vi elektas min via amiko, kvankam mi estis kvar jarojn pli juna ol vi; — nu, tio do estis ĉar vi amindumis al Betty;nunmi ja komprenas. Sed ho, kiel fiera mi estis pro tio! Kaj kiu ne estus? Kiu ne volonte oferus sin por vi; precipe kiam nur temis pri ne pli ol monat-daŭra urba klaĉado, kaj ke oni tuj povis forkuri en la vastan mondon.KONSULO BERNICKHm, mia kara Johan, mi sincere diru al vi, ke tiu historio ankoraŭ ne estas tute forgesita.JOHAN TØNNESENĈu ne? Nu, kiel tio koncernas min, kiam mi sidas tie transe sur mia bieno —KONSULO BERNICKVi do revojaĝos?JOHAN TØNNESENKompreneble.KONSULO BERNICKSed tamen ne tiel frue, mi esperas?JOHAN TØNNESENKiel eble plej frue. Estis ja nur por kontentigi al Lona, ke mi akompanis ŝin ĉi tien.KONSULO BERNICKNu? Kiel do?JOHAN TØNNESENJes, vidu, Lona ne plu estas juna, kaj lastatempe la sopiro al la hejmo komencis sorĉi kaj tiri ŝin; sed ŝi neniam volis konfesi tion;(ridetas)kiel kuraĝus ŝi postlasi min, facilanimulon, min, kiu jam en la aĝo de dek naŭ eniris en —KONSULO BERNICKKaj sekve?JOHAN TØNNESENNu, Karsten, nun mi faros konfeson, pri kiu mi hontas.KONSULO BERNICKVi do ne konfesis al ŝi la konekson?JOHAN TØNNESENJes. Ne estis ĝuste de mi, sed mi ne povis alion fari. Vi ne povas imagi al vi, kio Lona estis por mi. Vi neniam toleris ŝin; sed por mi ŝi estis kvazaŭ patrino. En la unuaj jaroj, kiam estis pene por ni tie transe, — ho! kiel ŝi laboris! Kaj kiam mi estis malsana dum longa tempo, kaj nenion enspezis, kaj ne povis protesti, ŝi komencis kanti kanzonojn en la kafejoj, — prezenti prelegojn, pri kiuj la homoj ŝercadis; kaj ŝi ankaŭ verkis libron, pri kiu ŝi poste kaj ridis kaj ploris, — ĉion por subteni la vivon en mi. Ĉu mi do povus rigardi, ke ŝi, ĉi tiun vintron marasmiĝu,ŝi, kiu penegadis por mi? Ne, tion mi ne povis, Karsten. Kaj jen mi diris: Vojaĝu vi, Lona; ne timu promi; mi ne estas nepripensema, kiel vi pensas. Kaj jen — jen ŝi sciiĝis.KONSULO BERNICKKiel ŝi prenis tion?JOHAN TØNNESENNu, ŝi opiniis, kiel vere estis, ke kiam mi scias ke mi estas senkulpa, ne povus esti embaraso por mi fari ekskurseton ĉi tien. Sed estu trankvila; Lona nenion malkaŝos, kajmigardos mian buŝon la duan fojon.KONSULO BERNICKNu ja; mi fidas tion.JOHAN TØNNESENJen mia mano. Kaj nun ni ne plu parolu pri tiu malnova historio; feliĉe ĝi estas la sola petolaĵo pri kiu iu el ni estas kulpa, mi pensas. Nun mi volas ĝui la malmultajn tagojn, kiujn mi restos ĉi tie. Vi ne imagas kian bonegan ekskurson ni havis ĉi-matene. Kiu imagus ke tiu knabineto, kiu ĉirkaŭkuris ludante anĝelon en la teatro —! Sed diru, — kio poste okazis pri ŝiaj gepatroj?KONSULO BERNICKHo, kara, mi ne scias pri io pli rakontinda, ol tio kion mi skribis al vi tuj post kiam vi estis forvojaĝinta. Nu, vi ja ricevis la du leterojn?JOHAN TØNNESENJes, ja, mi havas ambaŭ. La drinkemulo ja forkuris de ŝi?KONSULO BERNICKKaj poste mortiĝis en ebrieco.JOHAN TØNNESENAnkaŭŝimortis mallonge poste? Sed vi certe faris por ŝi tion kion vi kaŝe povus fari?KONSULO BERNICKŜi estis fiera; ŝi nenion perfidis, kaj volis akcepti nenion.JOHAN TØNNESENNu, tamen estis ĝuste de vi preni Dina en la domon.KONSULO BERNICKJes, efektive estis. Cetere estis vere Marta, kiu efektivigis tion.JOHAN TØNNESENDo estis Marta? Jes, Marta — vere — kieŝiestas hodiaŭ?KONSULO BERNICKNuŝi, — kiam ŝi ne devas atenti pri la lernejo, ŝi havas siajn malsanulojn.JOHAN TØNNESENDo estas Marta, kiu okupis sin pri ŝi.KONSULO BERNICKJes. Marta ja ĉiam havis emon por edukado. Tial ŝi ankaŭ akceptis oficon en la lernejo. Tio estis ege malsaĝa de ŝi.JOHAN TØNNESENJes, ŝi aspektis ege laca hieraŭ;miankaŭ timas, ke ŝi ne havas sanon por tio.KONSULO BERNICKHo, pri la sano, ŝi eble eltenus. Sed estas malagrable pormi; ŝajnas kvazaŭ mi, ŝia frato, ne volus subteni ŝin.JOHAN TØNNESENSubteni? Mi kredis, ke ŝi havas tioman kapitalon mem —KONSULO BERNICKEĉ ne ŝilingon. Vi certe memoras, kiel pene estis por patrino, kiam vi forvojaĝis. Ŝi daŭrigis ioman tempon per kunhelpo de mi; sed per tio mi ne longe povus esti kontenta. Kaj mi akceptis aniĝi en la firmaon; sed eĉ netioestis sukceso. Mi tial devis transpreni ĉion, kaj kiam ni faris la bilancon, montriĝis, ke restis preskaŭ nenio el la parto de patrino. Kiam patrino mallonge poste mortis, ankaŭ Marta staris senrimeda.JOHAN TØNNESENKompatinda Marta!KONSULO BERNICKKompatinda? Kial tio? Vi do ne pensas, ke mi lasas ŝin ion malhavi? Ho ne, tion mi kuraĝas diri, ke mi estas bona frato. Kompreneble ŝi loĝas kune kun ni kaj manĝas ĉe nia tablo; per sia instru-salajro ŝi povas abunde vestigi sin, kaj sola virino, — kion pli ŝi bezonas?JOHAN TØNNESENTiel ni ne pensas en Ameriko.KONSULO BERNICKNe, tion mi ja kredas; en streĉe agitita socio kiel la usonana. Sed ĉi tie en nia eta rondo, kie, dank' al Dio, la koruptiĝo ĝis nun almenaŭ ne enpenetris; ĉi tie la virinoj kontentiĝas per deca kvankam modesta stato. Cetere Marta mem kulpas; ŝi estis povinta sekurigi prizorgon antaŭ longe, se ŝi mem volus.JOHAN TØNNESENVi aludas, ke ŝi povus edziniĝi?KONSULO BERNICKJes, krome ŝi estus povinta ege favore establiĝi; ŝi ricevis plurajn bonajn ofertojn; sufiĉe strange; senrimeda knabino, ne plu juna, kaj krome tute sensignifa.JOHAN TØNNESENSensignifa?KONSULO BERNICKNu, mi ne malestimas ŝin pro tio. Mi tute ne deziras ŝin alia. Sciu, — en granda domo, kiel la nia, — estas ĉiam bone havi tian ordinaran homon, kiun oni povas igi labori pri okazaĵoj.JOHAN TØNNESENJes, sedŝi—?KONSULO BERNICKŜi? Kiel? Nu ja,ŝikompreneble ja havas sufiĉe por sin interesi; ŝi havas ja min kaj Betty kaj Olaf kaj min. La homoj ne devas unue pensi pri si mem, precipe ne la virinoj. Ni havas ja ĉiuj iun grandan aŭ malgrandan socion por kiu labori kaj ĝin subteni. Tiel almenaŭmifaras.(montras alplenrajtigito Krap, kiu venas de dekstre)Nu, jen vi havas pruvon. Ĉu vi opinias, ke estas miaj propraj aferoj, kiuj okupas min? Neniel.(rapide alKrap)Nu?PLENRAJTIGITO KRAP(mallaŭte; montras amaseton da paperoj)Ĉiuj aĉetkontraktoj en ordo.KONSULO BERNICKBonege! Superbe! — Nu, bofrato, vi devas ekskuzi min dumtempe.(mallaŭte kaj kun manpremo)Dankon, dankon, Johan; kaj estu konvinkita, ke ĉio, ĉio pri kio mi povos servi vin, — nu, vi certe komprenas min. — Venu, sinjoro Krap.(ili iras en la ĉambron de la konsulo)JOHAN TØNNESEN(dum tempeto postrigardas lin)Hm —(Li intencas iri en la ĝardenon. Samtempefraŭlino Bernickenvenas de dekstre kun eta korbo sur la brako.)JOHAN TØNNESENJen, Marta!FRAŬLINO BERNICKAh — Johan, — ĉu estas vi?JOHAN TØNNESENTiel frue surpiede ankaŭ vi.FRAŬLINO BERNICKJes. Atendu iomete; nun eble tuj venos la aliuloj.(volas eliri maldekstre)JOHAN TØNNESENAŭdu, Marta, ĉu ĉiam urĝas por vi?FRAŬLINO BERNICKPor mi?JOHAN TØNNESENHieraŭ vi kvazaŭ evitis min, kaj mi povis interŝanĝi eĉ ne vorton kun vi, kaj hodiaŭ —FRAŬLINO BERNICKJes, sed —JOHAN TØNNESENAntaŭe ni do ĉiam estis kune, — ni du malnovaj ludgeamikoj.FRAŬLINO BERNICKHo, Johan, post tiam estas multaj, multaj jaroj.JOHAN TØNNESENNu, je Dio, estas dek kvin jaroj post tiam, ne pli, ne malpli. Ĉu ŝajnas al vi, ke mi multe ŝanĝiĝis?FRAŬLINO BERNICKVi? Nu jes, ankaŭ vi, kvankam —JOHAN TØNNESENKion vi pensas?FRAŬLINO BERNICKHo, estas nenio.JOHAN TØNNESENAspekte vi ne multe gajiĝis revidi min.FRAŬLINO BERNICKMi atendis tiom longe, Johan, —trolonge.JOHAN TØNNESENAtendis? Ke mi revenus?FRAŬLINO BERNICKJes.JOHAN TØNNESENKaj kial vi pensis ke mi revenus?FRAŬLINO BERNICKPor pentofari vian delikton.JOHAN TØNNESENMi?FRAŬLINO BERNICKĈu vi forgesis, ke virino mortis en sufero kaj honto pro via kulpo? Ĉu vi forgesis, ke pro via kulpo la plej bonaj jaroj de kreskanta infano amariĝis?JOHAN TØNNESENKaj tion mi aŭdu de vi? Marta, ĉu via frato neniam —?FRAŬLINO BERNICKĈu li?JOHAN TØNNESENĈu li neniam —; nu ja, mi pensas, ĉu li neniam diris eĉ unu vorton senkulpigan por mi?FRAŬLINO BERNICKHo, Johan, vi ja konas la severajn principojn de Karsten.JOHAN TØNNESENHm —, certe, certe mi konas la severajn principojn de mia malnova amiko Karsten. — Sed tio ĉi estas ja —! Nu. Mi ĵus nun parolis kun li. Ŝajnas al mi, ke li multe ŝanĝiĝis.FRAŬLINO BERNICKKiel vi povas tion diri? Karsten ĉiam estis honesta viro.JOHAN TØNNESENJes, mi nenion aludis; sed lasu tion. — Hm; nun mi do komprenas, en kiu lumo vi vidis min: estas la hejmenveno de la perditulo, kiun vi atendadis.FRAŬLINO BERNICKAŭskultu, Johan, mi diros en kia lumo mi vidis vin.(montras al la ĝardeno)Ĉu vi vidas ŝin, kiu ludas tie en la herbaro kune kun Olaf? Estas Dina. Ĉu vi memoras la kapturnitan leteron, kiun vi skribis al mi, kiam vi forvojaĝis? Vi skribis, ke mi fidu vin. Mi fidis vin, Johan. Ĉio malbona, kio poste onidiriĝis, certe okazis en kapturniĝo, sencerbe, senpripense —JOHAN TØNNESENKion vi sugestas?FRAŬLINO BERNICKHo, vi certe komprenas min; — ne plu vorto pri tio. Sed forvojaĝi vi ja devis; komenci denove — novan vivon. Vidu, Johan, mi estis via anstataŭanto ĉi-hejme, mi, via malnova ludamikino. La devoj, kiujn vi ne memoris prizorgi ĉi tie aŭ ne povis prizorgi, tiujn mi prizorgis por vi. Mi diras tion al vi, por ke vi ne havutionpor riproĉi al vi. Por la neglektita infano mi estis patrino, mi edukis ŝin kiel eble plej bone —JOHAN TØNNESENKaj forĵetis vian vivon por tiu afero —FRAŬLINO BERNICKĜi ne estas forĵetita. Sed vi revenis malfrue, Johan.JOHAN TØNNESENMarta, — se mi povus diri al vi —. Nu, unue mi danku vin pro via fidela amikeco.FRAŬLINO BERNICK(ridetas peze)Hm, — Jes, nun ni do elparolis, Johan. Tŝ; jen iu venas. Adiaŭ; mi ne povas nun —(Ŝi eliras tra la malantaŭa pordo maldekstre.Lona Hesselenvenas de la ĝardeno akompanata desinjorino Bernick.)SINJORINO BERNICK(ankoraŭ en la ĝardeno)Sed, pro Dio Lona, pri kio vi pensas!FRAŬLINO HESSELLasu min, mi diras; mi volas kaj devas paroli kun li.SINJORINO BERNICKSed estus grandega skandalo! Ho, Johan, ĉu vi ankoraŭ ĉeestas?FRAŬLINO HESSELEliru, knabo; ne restadu ĉi tie en la ĉambra aero; eliru en la ĝardenon, kaj parolu kun Dina.JOHAN TØNNESENJes, mi ĝuste intencis tion.SINJORINO BERNICKSed —FRAŬLINO HESSELAŭdu nun, John, ĉu vi vere rigardis al Dina?JOHAN TØNNESENJes, mi kredas.FRAŬLINO HESSELJes, vi vere devus bone rigardi ŝin, knabo.Jenio porvi!SINJORINO BERNICKSed Lona —!JOHAN TØNNESENIo por mi?FRAŬLINO HESSELJes, por rigardi, mi pensas. Iru nun!JOHAN TØNNESENNu ja, mi iros voleme.(Li iras elen en la ĝardenon.)SINJORINO BERNICKLona, mi konsterniĝas pro vi. En tio vi do ne povas esti serioza.FRAŬLINO HESSELJes, efektive tiel estas. Ĉu ŝi ne estas sana kaj sincera? Jen edzino ĝuste por John. Estas iu tia, kiun li bezonas tie en la Okcidento; tio estus io alia ol maljuna duonfratino.SINJORINO BERNICKDina! Dorf! Pripensu do —FRAŬLINO HESSELUnue mi pripensas la feliĉon de la knabo. Ĉar kunhelpi, tion mi devas; li mem ne estas precipe entreprenema en tiaĵoj; knabinetoj kaj virinoj li neniam vere komprenis.SINJORINO BERNICKLi? Johan! Nu, aspekte ni havas bedaŭrindajn pruvojn por —FRAŬLINO HESSELHo, inferen kun tiu stulta historio! Kie estas Bernick? Mi volas paroli kun li.SINJORINO BERNICKLona, vi ne faru, mi diras!FRAŬLINO HESSELMi faros. Se la knabo ŝatas ŝin, — kaj ŝi lin, — ili sekve havu unu la alian. Bernick estas ja tia saĝa viro; li devas trovi solvon —SINJORINO BERNICKKaj vi imagus, ĉu tiuj usonaj maldecaĵoj estus tolerataj ĉi tie —FRAŬLINO HESSELBabilaĵo, Betty —SINJORINO BERNICK— ke viro, kiel Karsten, kun sia severa morala pensmaniero —FRAŬLINO HESSELHo, pa, ĝi certe ne estas tiel senmezure severa.SINJORINO BERNICKKion vi kuraĝas diri?FRAŬLINO HESSELMi kuraĝas diri, ke Bernick certe ne estas multe pli morala ol aliaj viroj.SINJORINO BERNICKTiel profunde sidas do ankoraŭ la malamo al li! Sed kion vi do volas ĉi tie, ĉar vi ja neniam povis forgesi ke —? Mi ne komprenas, ke vi kuraĝis rigardi lin rekte en la okulojn post tiu hontinda insulto, kiun vi tiam alportis al li.FRAŬLINO HESSELJes, Betty, tiam mi senpripense aĉe faris.SINJORINO BERNICKKaj kiel grandanime li pardonis vin, li, kiu ja neniam faris delikton! Ĉarlija ne povas kulpiĝi pro tio, ke vi pri io esperadis. Sed depost tiam vi malamis ankaŭmin.(ekploras)Vi neniam malenviis al mi mian feliĉon. Kaj nun vi venas ĉi tien por renversi ĉion tion super min, — por montri al la urbo, en kiun familion mi enkondukis Karsten. Jes, estas super min ke ĉio falos, kaj estastio, kion vi volas. Kaj tio estas aĉa de vi!(Ŝi eliras plorante tra la fona pordo maldekstre.)FRAŬLINO HESSEL(postrigardas ŝin)Kompatinda Betty.(Konsulo Bernickvenas el sia ĉambro.)KONSULO BERNICK(ankoraŭ ĉe la pordo)Jes, jes, bone, sinjoro Krap; bonege. Sendu 400 kronojn por manĝigado al la povruloj.(turnas sin)Lona!(pli proksime)Vi sola? Ĉu Betty ne venas?FRAŬLINO HESSELNe. Eble mi serĉu ŝin?KONSULO BERNICKNe, ne, ne, lasu tion! Ho, Lona, vi ne scias, kiel mi arde sopiris paroli malferme kun vi, — petegi vian pardonon.FRAŬLINO HESSELAŭskultu, Karsten, ni ne estu sentimentalaj; tio ne konvenas al ni.KONSULO BERNICKVidevasaŭskulti min, Lona. Mi ja scias, kiel mi havas la ŝajnon kontraŭ mi nun, kiam vi sciiĝis pri la okazaĵo kun la patrino de Dina. Sed mi ĵuras, ke tio estis nur mallonga erariĝo; efektive mi vere kaj sincere iam ŝatis vin.FRAŬLINO HESSELKial vi kredas ke mi estas veninta hejmen?KONSULO BERNICKEĉ se ion ajn vi intencas, mi petas vin nenion fari, antaŭ ol mi justigis min. Mi povas, Lona; mi almenaŭ povas senkulpigi min.FRAŬLINO HESSELNun vi estas en timo. — Vi iam ŝatis min, vi diras. Jes, pri tio vi certigis min sufiĉe ofte en viaj leteroj; kaj eble tio estis vero — iamaniere, tiom longe kiom vi vivis tie en granda liberigita mondo, kiu donis al vi kuraĝon mem pensi libere kaj alte. Vi eble trovis en mi iom pli da karaktero kaj volo kaj memdependeco, ol ĉe la plimulto ĉi-hejme. Kaj estis ja ankaŭ sekreto nur inter ni du; neniu povis ŝercaĉi pri via malbona gusto.KONSULO BERNICKLona, kiel vi povas do kredi —?FRAŬLINO HESSELSed kiam vi revenis; kiam vi aŭdis la mokadon, kiu hajlis super min; kiam vi spertis la ridadon super ĉion, kion oni ĉi tie nomis miajn absurdaĵojn —KONSULO BERNICKViestissenkonsidera tiam.FRAŬLINO HESSELPleje por ĉagreni tiujn jupvestitajn kaj pantalonvestitajn geprudulojn, kiuj trotadis ĉirkaŭe en la urbo. Kaj kiam vi renkontis la juna alloga aktorino —KONSULO BERNICKEstis nur danda petolaĵo; nenio pli; mi ĵuras al vi, eĉ ne la dekono estis vero de tiu klaĉo kaj tiuj onidiroj, kiuj cirkuliĝis.FRAŬLINO HESSELNu, bone; sed kiam Betty venis hejmen, bela, floranta, adorata de ĉiuj, — kaj fariĝis konate, ke ŝi heredus la monon post onklino, kaj ke mi ricevus nenion — —KONSULO BERNICKNu, jen ni estas ĉe la afero, Lona; kaj nun vi aŭdu senvuale. Mi ne amis Betty tiam; mi ne rompis kun vi por iu nova inklino. Estis rekte por la mono; estis devige; midevishavigi ilin al mi.FRAŬLINO HESSELKaj tion vi diras al mi rekte antaŭ la okuloj?KONSULO BERNICKJes, mi faras. Aŭskultu min, Lona —FRAŬLINO HESSELKaj vi tamen skribis al mi, ke nesubigebla amo al Betty kaptis vin, kaj vi alvokis mian grandanimon, kaj petegis min pro Betty silenti pri tio kio antaŭe estis inter ni —KONSULO BERNICKMi devis, mi diras.FRAŬLINO HESSELNu, je la vivanta Dio, nun mi ne pentas, ke mi tiam agis senpripense.KONSULO BERNICKLasu min fride kaj trankvile diri al vi, kiel la stato estis en tiuj tagoj. Mia patrino, kiel vi memoras, estris la komercon; sed tute mankis al ŝi komerca kompreno. Rapide mi vokiĝis hejmen de Parizo; la tempoj estis krizaj; mi metus la aferojn sur firmajn piedojn. Kion mi trovis? Mi trovis ion, kio devus esti tenata en la plej profunda sekreto: firmaon preskaŭ ruinigita. Jes, ĝi estis preskaŭ ruinigita, tiu ĉi malnova respektata firmao, kiu staris dum tri generacioj. Kion povis mi fari, la filo, la sola filo, krom ĉirkaŭrigardi por savrimedo.FRAŬLINO HESSELKaj vi savis la firmaon Bernick je ofero de virino.KONSULO BERNICKVi bone scias, ke Betty amis min.FRAŬLINO HESSELSed mi?KONSULO BERNICKKredu min, Lona, — vi neniam fariĝus feliĉa kun mi.FRAŬLINO HESSELĈu estis el zorgemo por mia feliĉo, ke vi forlasis min?KONSULO BERNICKĈu eble vi kredas, ke el egoismaj motivoj mi agis kiel mi faris? Se mi tiam starus sola, mi brave rekomencus. Sed vi ne komprenas kiel komercisto sub senmezura respondeco kunkreskas kun la komerco, kiun li heredas. Ĉu vi scias ke la bonfarto de centoj, eĉ miloj dependas de li? Ĉu vi ne pripensas, ke la tuta socio, kiun kaj vi kaj mi nomas nian hejmon, tuŝiĝus severe, se la firmao Bernick ruiniĝus?FRAŬLINO HESSELĈu estas ankaŭ pro la socio, ke vi dum tiuj dek kvin jaroj restis staranta en la mensogo?KONSULO BERNICKEn mensogo?FRAŬLINO HESSELKion scias Betty pri ĉio, kio kuŝas sube kaj antaŭe de ŝia kunligo kun vi?KONSULO BERNICKĈu vi opinias ke mi por neniu utilo vundus ŝin malkovrante tiujn aferojn?FRAŬLINO HESSELPor neniu utilo vi diras? Nu ja, vi ja estas komercisto; vi certe komprenas kio estas utila. — Sed aŭdu nun, Karsten, nun ankaŭmivolas paroli fride kaj trankvile. Diru, — ĉu vi ankaŭ vere estas feliĉa?KONSULO BERNICKEn la familio, vi pensas?FRAŬLINO HESSELNu ja.KONSULO BERNICKMi estas, Lona. Vi ne senutile estas estinta tia sindonema amikino por mi. Mi kuraĝas diri, ke mi fariĝis pli kaj pli feliĉa laŭ la jaroj. Betty estas bona kaj cedema. Kaj kiel ŝi dum la jaroj lernis kurbi sian konduton laŭtio, kio estas karakteriza enmi—FRAŬLINO HESSELHm.KONSULO BERNICKAntaŭe ŝi ja nutris kelkajn romantikajn imagaĵojn pri la amo; ŝi ne povis akordiĝi kun la ideo, ke ĝi iom post iom transirus al trankvila amikecflamo.FRAŬLINO HESSELSed nun ŝi estas kontenta?KONSULO BERNICKKomplete. Sciu, ke la ĉiutaga rilato kunmine estas sen maturiga influo al ŝi. La homoj devas reciproke lerni malaltigi siajn postulojn, se oni volas agi kontentige en la socio en kiu oni troviĝas. Tion ankaŭ Betty laŭe lernis kompreni, kaj tial nia domo estas nun modelo por niaj samcivitanoj.FRAŬLINO HESSELSed tiuj samcivitanoj nenion scias pri la mensogo?KONSULO BERNICKPri la mensogo?FRAŬLINO HESSELJes, pri la mensogo en kiu vi nun stara dum dek kvin jaroj.KONSULO BERNICKKaj tion vi nomas — —?FRAŬLINO HESSELMensogo mi ĝin nomas. La triobla mensogo. Unue la mensogo kontraŭ mi; poste la mensogo kontraŭ Betty; kaj fine la mensogo kontraŭ Johan.KONSULO BERNICKBetty neniam postulis, ke mi parolu.FRAŬLINO HESSELĈar ŝi nenion sciis.KONSULO BERNICKKaj vi tion ne postulos; — pro konsidero rilate ŝin vi tion ne postulos.FRAŬLINO HESSELHo ne, mi certe scios toleri la ridsalvojn; mi havas fortan dorson.KONSULO BERNICKKaj ankaŭ Johan ne postulos; li jam promesis al mi.FRAŬLINO HESSELSed vi mem, Karsten? Ĉu ne estas io interne en vi, kio postulas eliri el la mensogo?KONSULO BERNICKĈu mi libervole oferus mian familian feliĉon kaj mian staton en la socio!FRAŬLINO HESSELKiun rajton havas vi stari en la loko kie vi nun staras?KONSULO BERNICKDum dek kvin jaroj mi tage aĉetis al mi eron de rajto — per mia konduto, kaj per tio kion mi faris kaj progresigis.FRAŬLINO HESSELJes, vi multe faris kaj progresigis, por vi mem kaj por aliuloj. Vi estas la plej riĉa kaj potenca homo en la urbo; sub via volo ili kuraĝas nenion alian fari ol kurbiĝi, ĉiuj, ĉar vi estas konsiderata esti sen makulo kaj perfekta; via hejmo estas konsiderata kiel modela hejmo, via konduto kiel modela konduto. Sed ĉiu tiu gloro, kaj eĉ vi mem samtempe, staras kvazaŭ sur ŝanceliĝanta marĉo. Momenteto povos okazi, vorto povos esti dirata, — kaj vi kune kun la tuta gloraĵo suben sinkos, se vi ne savos vin ĝustatempe.KONSULO BERNICKLona, — kion vi vere volas ĉi tie?FRAŬLINO HESSELMi volas helpi vin al firma grundo sub la piedoj, Karsten.KONSULO BERNICKVenĝo! Vi volas venĝi vin? Mi ja suspektis. Sed vi ne sukcesos! Estas nur unu ĉi tie, kiu povas paroli kun aŭtoritato, kaj li estas silenta.FRAŬLINO HESSELJohan?KONSULO BERNICKJes, Johan. Se aliulo kulpigos min, mi ĉion neas. Se oni volas detrui min, mi luktos je la vivo. Sed vi neniam sukcesos, mi diras! Li, kiu povus faligi min, li silentas — kaj li reen forvojaĝos.(Grandkomercisto Rummelkajkomercisto Vigelandvenas de dekstre.)GRANDKOMERCISTO RUMMELBonan tagon, bonan tagon, kara Bernick; vi devas veni kun ni en la komerca asocio; ni havas kunvenon pri la fervoja afero, vi ja scias.KONSULO BERNICKMi ne povas. Ne eblas nun.KOMERCISTO VIGELANDVi vere devas, sinjoro konsulo —GRANDKOMERCISTO RUMMELVi devas, Bernick. Jen estas homoj, kiuj laboras kontraŭ nin. Redaktoro Hammer kaj la aliaj, kiuj preferis la marbordan linion, pretendas, ke kaŝas sin privataj interesoj malantaŭ la nova propono.KONSULO BERNICKNu, do klarigu al ili —KOMERCISTO VIGELANDNe taŭgas kion ni klarigas, sinjoro konsulo —GRANDKOMERCISTO RUMMELNe, ne, vi devas mem veni; vin ja neniu kuraĝas suspekti pri tiaĵo.FRAŬLINO HESSELHo ne, mi tion opinius.KONSULO BERNICKMi ne povas, mi diras; mi ne estas tute sana; — aŭ almenaŭ, atendu — lasu min restitui min.(Adjunkto Rørlundenvenas de dekstre.)ADJUNKTO RØRLUNDPardonu, sinjoro konsulo; Vi jen vidas min en la plej impeta incito —KONSULO BERNICKNu jes, kio estas al vi?ADJUNKTO RØRLUNDMi devas fari al vi demandon, sinjoro konsulo. Ĉu estas kun via kunsento, ke la juna knabino, kiu trovis azilon sub via tegmento, montras sin publike sur la strato en kunestado kun homo, de kiu —FRAŬLINO HESSELKiu homo, sinjoro pastoro?ADJUNKTO RØRLUNDKun tiu homo el ĉiuj homoj en la mondo, de kiu ŝi devus teni sin plej fore.FRAŬLINO HESSELHoho!ADJUNKTO RØRLUNDĈu estas kun via kunsento, sinjoro konsulo?KONSULO BERNICK(kiu serĉas ĉapelon kaj gantojn)Mi scias pri nenio. Pardonu; urĝas; mi devas iri al la komerca asocio.HILMAR TØNNESEN(venas de la ĝardeno kaj iras al la antaŭa pordo maldekstre)Betty, Betty, aŭskultu!SINJORINO BERNICK(ĉe la pordo)Kio estas?HILMAR TØNNESENVi devas iri en la ĝardenon, kaj finigi tiun flatadon, kiun certa persono praktikas al tiu Dina Dorf. Mi fariĝis tute nervoza aŭskulti al tio.FRAŬLINO HESSELĈu? Kion do tiu persono diris?HILMAR TØNNESENHo, nenion alian ol tio, ke li volas ke ŝi akompanu lin al Ameriko. Uf!ADJUNKTO RØRLUNDĈu tiaĵo eblas!SINJORINO BERNICKKion vi diras?FRAŬLINO HESSELSed estus ja bonege.KONSULO BERNICKNeeble! Vi misaŭdis.HILMAR TØNNESENDo demandu lin mem. Jen venas la paro. Sed ne enmiksigu min.KONSULO BERNICK(alRummelkajVigeland)Mi venos poste, — post momento —(Grandkomercisto RummelkajVigelandeliras dekstre.Johan TønnesenkajDina envenas de la ĝardeno.)JOHAN TØNNESENHura, Lona, ŝi akompanos nin!SINJORINO BERNICKTamen Johan, — vi senpripensa —!ADJUNKTO RØRLUNDĈu tio estas vero! Tia superega skandalo! Per kiaj delogantaj artoj estas vi —JOHAN TØNNESENNu, nu, sinjoro; kion vi estas diranta?ADJUNKTO RØRLUNDRespondu al mi, Dina; ĉu tio estas via intenco, — ĉu estas via tute libera decido?DINAMi devas for de tie ĉi.ADJUNKTO RØRLUNDSed kunli— kunli!DINAMenciu iun alian ĉi tie, kiu kuraĝus kunpreni min.ADJUNKTO RØRLUNDNu, vi do sciu kiu li estas.JOHAN TØNNESENNe parolu!KONSULO BERNICKNeniun plian vorton!ADJUNKTO RØRLUNDEn tiu okazo mi malbone servus al la socio, kies moralon kaj morojn mi posteniĝis por gardi; kaj nepravigeble mi agis kontraŭ tiu ĉi juna knabino, en kies eduko ankaŭ mi havis esencan parton, kaj kiu por mi estas —JOHAN TØNNESENGardu vin por tio, kion vi faras!ADJUNKTO RØRLUNDŜi tionsciu!Dina, estas tiu viro, kiu kaŭzis la malfeliĉon kaj honton al via patrino.KONSULO BERNICKSinjoro adjunkto —!DINALi!(alJohan Tønnesen)Ĉu tio estas vero?JOHAN TØNNESENKarsten, respondu vi.KONSULO BERNICKNeniu vorto plu! Hodiaŭ estu silento.DINADo vero.ADJUNKTO RØRLUNDVero, vero. Kaj pli ol tio. Tiu homo, kiun vi tiel fidas, ne kuris senhava el la hejmo; — la kaso de vidvino Bernick —; la konsulo povas atesti pri tio!FRAŬLINO HESSELMensoganto!KONSULO BERNICKAh —!SINJORINO BERNICKHo Dio, ho dio!JOHAN TØNNESEN(kontraŭ lin kun levita brako)Kaj tion vi kuraĝas —!FRAŬLINO HESSEL(deturnante)Ne frapu lin, Johan!ADJUNKTO RØRLUNDJes, atencu min nur. Sed la vero apertiĝu; kajestasvero; konsulo Bernick mem tion estas dirinta, kaj la tuta urbo scias. — Nun, Dina, nun vi konas lin.(Mallonga silento.)JOHAN TØNNESEN(mallaŭte; kaptas la brakon deBernick)Karsten, Karsten, kion vi faris!SINJORINO BERNICK(mallaŭte kaj en ploro)Ho Karsten, ke mi tiris vin en tiun honton.KOMERCISTO SANDSTAD(envenas rapide de dekstre kaj krias kun la mano sur la anso)Nun vi devas absolute veni, sinjoro konsulo! La tuta fervojo pendas en fadeno.KONSULO BERNICK(spiritforeste)Kio estas? Al kio mi —?FRAŬLINO HESSEL(serioze kaj kun emfazo)Vi ekstaru por subteni la socion, bofrato.KOMERCISTO SANDSTADJes, venu, venu; ni bezonas vian tutan moralan superpezon.JOHAN TØNNESEN(tute apude ĉe li)Bernick, — ni du kunparolos morgaŭ.(Li eliras tra la ĝardeno;konsulo Bernickkvazaŭ senvola eliras dekstre kunkomercisto Sandstad.)
(La ĝardena salono de la domo dekonsulo Bernick.)
(Sinjorino Bernicksidas sola ĉe la labortablo kun sia kudraĵo. Iom poste venas de dekstrekonsulo Bernickkun ĉapelo sur la kapo kaj kun gantoj kaj bastono.)
SINJORINO BERNICKĈu vi jam revenas hejmen, Karsten?
KONSULO BERNICKJes. Estas iu, kiun mi petis veni.
SINJORINO BERNICK(kun sopiro)Ho jes. Johan certe venos, mi pensas.
KONSULO BERNICKEstas iu viro, mi diras.(demetas la ĉapelon)Kie estas ĉiuj la sinjorinoj hodiaŭ!
SINJORINO BERNICKSinjorino Rummel kaj Hilda ne havas tempon.
KONSULO BERNICKNu? Sendis ekskuzon?
SINJORINO BERNICKJes; ili havas tiom da farendaĵoj en la domo.
KONSULO BERNICKKompreneble. Kaj la aliaj ankaŭ ne venos?
SINJORINO BERNICKNe, ankaŭ ili havas ekskuzojn.
KONSULO BERNICKTion mi estus povinta diri antaŭe. Kie estas Olaf?
SINJORINO BERNICKMi permesis al li iomete promeni kun Dina.
KONSULO BERNICKHm; Dina, tiu aĉa flirtulino —. Imagu ke hieraŭ ŝi tuj ligis sin al Johan —!
SINJORINO BERNICKSed kara Karsten, Dina ja tute ne scias ke —
KONSULO BERNICKNu, sed Johan almenaŭ devus havi la takton ne montri al ŝi iun atenton. Mi ja vidis la okulĵetojn de komercisto Vigeland.
SINJORINO BERNICK(kun la kudraĵo sur la genuoj)Karsten, ĉu vi povas imagi kion ili volas ĉi-hejme?
KONSULO BERNICKHm; li havas ja bienon tie transe, kiu ne bone prosperas; kajŝija diris hieraŭ, ke ili devis vojaĝi duaklase —
SINJORINO BERNICKJes, bedaŭrinde, eble estas io tia. Sed keŝiakompanis!Ŝi!Post tiu sanga insulto kiun ŝi faris al vi —!
KONSULO BERNICKHo, ne pensu pri tiuj malnovaj historioj.
SINJORINO BERNICKKiel povas mi pensi pri aliaĵoj nuntempe? Li ja estas mia frato; — ne estas pro li; sed ĉiuj malagrablaĵoj kiuj kaŭziĝus alvi—. Karsten, mi ege timas ke —
KONSULO BERNICKPor kio vi timas?
SINJORINO BERNICKĈu oni imagus meti lin en karceron pro la mono, kiu malaperis por via patrino?
KONSULO BERNICKHo, babilaĵo! Kiu povas pruvi ke mono malaperis?
SINJORINO BERNICKAĥ Dio, tion scias ja la tuta urbo, bedaŭrinde; kaj vi mem ja diris —
KONSULO BERNICKMi nenion diris. La urbo scias nenion pri tiuj aferoj; ĉio estis nur senfundaj onidiroj.
SINJORINO BERNICKHo kiel grandanima vi estas, Karsten!
KONSULO BERNICKĈesu pri tiuj memoraĵoj, mi diras! Vi ne scias, kiom vi turmentas min revivigi ĉion tian!(Li paŝas tien kaj reen sur la planko; jen li forĵetas la bastonon.)Ĉagrene ke ili venis hejmen ĝuste nun, — nun kiam mi bezonas bonvoleman animstaton kaj en la urbo kaj en la gazetaro. Korespondiĝos al la gazetoj en la najbaraj urboj. Ĉu mi akceptas ilinboneaŭ ĉu mi akceptas ilinmalbone, ambaŭkaze tio pridiskutiĝos kaj interpretiĝos. Oni kirlas ĉion tion malnovan, — tiel kielvifaras. En socio kiel la nia —.(ĵetas la gantojn sur la tablon)Kaj eĉ neniun homon mi havas kun kiu mi povas paroli kaj ĉe kiu serĉi apogon.
SINJORINO BERNICKEĉ neniu, Karsten?
KONSULO BERNICKNe, kiutiuestus? — Ekhavi ilin sur la nukon ĝuste nun! Ne estas dubo ke ili iel faros skandalon, — precipe ŝi. Ĉu ne estas malfeliĉo havi tiajn homojn en sia familio!
SINJORINO BERNICKJes,mija ne povas kulpiĝi ke —
KONSULO BERNICKPro kio vi ne povas kulpiĝi? Ke vi estas parenca al ili? Jen vera vorto.
SINJORINO BERNICKKaj mi ankaŭ ne petis ilin veni hejmen.
KONSULO BERNICKAŭdu; jen ni estas! Mi ne petis ilin veni hejmen; mi ne skribis por revenigi ilin; mi ne tiris ilin hejmen per la haroj! Ho, mi scias la tutan ĉenon parkere.
SINJORINO BERNICK(ekploras)Sed nun vi ja estas tiel senkoreca —
KONSULO BERNICKJa, ĝuste; ekploru, tiel ke la urbo ricevos ankaŭtionpor priparoli. Finu tiun stultecon, Betty. Eliru; eble venos iu. Ĉu oni vidu la sinjorinon kun ruĝaj okuloj? Jes, tio estus bonege, se disvastiĝus inter la homoj ke —. Nu, jen mi aŭdas iun en la koridoro.(iu frapas)Envenu!
(Sinjorino Bernickeliras sur la ĝardenan ŝtuparon kun sia kudraĵo.Ŝipkonstruisto Aŭneenvenas de dekstre.)
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEBonan tagon, sinjoro konsulo.
KONSULO BERNICKBonan tagon. Nu, Vi certe divenas, kion mi volas pri Vi?
ŜIPKONSTRUISTO AŬNELa plenrajtigito menciis hieraŭ, ke la konsulo ne estus kontenta pri —
KONSULO BERNICKMi estas malkontenta pri la tuta organizado en la ŝipfarejo, Aŭne. Vi ja neniel progresas pri la averiuloj. “La Palmo” devus ja esti sub velo antaŭ longe. Komercisto Vigeland venas ĉiun tagon ĉagrenante min; estas malfacila viro havi kiel kunpartoprenanto en ŝipasocio.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNE“La Palmo” povos forveli postmorgaŭ.
KONSULO BERNICKNu fine. Sed la usonano “Indian Girl”, kiu atendis kvin semajnojn kaj —
ŜIPKONSTRUISTO AŬNELa usonano? Mi kompreniĝis, ke ni unue faru la laboron sur Via propra ŝipo.
KONSULO BERNICKAl tio mi ne donis al vi iun kaŭzon kredi. Fariĝus ĉiu ebla progresigo ankaŭ pri la usonano; sed tio ne okazas.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNELa ŝipo estas traputrita en la fundo, sinjoro konsulo; ju pli ni flikas, des pli da putraĵo ni trovas.
KONSULO BERNICKTio ne estas la kialo. Plenrajtigito Krap diris al mi la tutan veron. Vi ne kapablas labori per la novaj maŝinoj, kiujn mi havigis, — aŭ pli ĝuste, vi nevolaslabori per ili.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNESinjoro konsulo, mi estas nun en la kvindekaj jaroj; eĉ de la knabaj jaroj mi kutimiĝis al la malnovaj labormetodoj —
KONSULO BERNICKIlin ni ne povas uzi nuntempe. Ne kredu, Aŭne, ke estas pro la profito; ĝin mi ne bezonas, feliĉe; sed mi havas konsiderojn al la socio en kiu mi vivas, kaj al la firmao, kiun mi estras. Estas de mi, ke la progresoj venos, alie ili neniam venos.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEAnkaŭ mi bonvenigas progreson, sinjoro konsulo.
KONSULO BERNICKJes, por via limigita rondo, por la laborista profesio. Ho, mi bone konas vian agitadon; Vi faras paroladojn; Vi agitigas la laboristojn; sed kiam evidenta progreso ofertas sin, kiel nun niaj novaj maŝinoj, vi ne volas kunlabori; kaj vi fariĝas timema.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJes, mi efektive fariĝas timema, sinjoro konsulo; mi timas pro tiuj multaj, de kiuj la maŝinoj prenas la panon. La konsulo ofte parolas pri la devo atenti pri la socio; sed mi pensas, ke ankaŭ la socio havas siajn devojn. Kiel kuraĝas la tekniko kaj la kapitalo instali la novajn inventaĵojn en la laboron, antaŭ ol la socio povas lernigi novan generacion uzi ilin?
KONSULO BERNICKVi tro multe legas kaj cerbumas, Aŭne; ne estas bone por Vi; estastiokio igas vin malkontenta pri via stato.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNENe estas tio, sinjoro konsulo; sed mi ne toleras ke unu post la alia el lertaj laboristoj maldungiĝas kaj fariĝas mankohavaj pro tiuj maŝinoj.
KONSULO BERNICKHm; kiam la presarto elpensiĝis, multaj skribistoj perdis la laboron.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEĈu la konsulo ŝatus tiun arton, se Vi tiam estus skribisto?
KONSULO BERNICKMi ne vokis Vin por disputi. Mi vokis Vin por diri al Vi, ke nia averiulo “Indian Girl” estu preta forveli postmorgaŭ.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNESed, sinjoro konsulo —
KONSULO BERNICKPostmorgaŭ, Vi aŭdas; samtempe kun nia propra ŝipo; ne horon pli malfrue. Mi havas miajn bonajn kialojn por antaŭenigi tiun aferon. Ĉu Vi legis la gazeton de hodiaŭ matene? Nu, do Vi scias ke la usonanoj ĉi tie denove faris tumultojn. Tiu malmorala kanajlaro kvazaŭ renversigas la tutan urbon; ne pasas nokto sen iu interbatado en la gastejoj kaj sur la stratoj; pri ĉiu alia abomenaĵo mi ne volas paroli.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJes, estas certe, ke ili estas fiuloj.
KONSULO BERNICKKaj kiu kulpiĝas pro tiu malordaĵo? Estas mi! Jes, estas mi kiu kulpiĝas. Tiuj gazetskribaĵoj aludaĉas kaŝvorte, ke ni centrigas la laboron al “La Palmo”. Mi, kiu havas la taskon per la ekzemplo influi la kuncivitanojn, devas lasi ĵetiĝi tiajon al mi en la nazon. Tion mi ne toleras. Ne servas al mi, ke mia nomo tiel makuliĝas.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEHo, la nomo de la konsulo estas tiel bona, ke ĝi povas porti tion kaj ankaŭ pli.
KONSULO BERNICKNe nun; ĝuste en tiu ĉi tempo mi bezonas ĉiun estimon kaj bonvolon, kiun povas montri al mi miaj kunurbanoj. Mi havas en preparo grandan entreprenon, kiel vi eble aŭdis; sed se sukcesiĝas al malbonvolemaj homoj skui la nepran fidon al mia persono, tio povos okazigi al mi la plej grandajn malfacilaĵojn. Tial mi volas por kiu ajn prezo eviti tiujn malicajn kaj kalumniantajn gazetskribaĵojn, kaj tial mi fiksis la datolimon al postmorgaŭ.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNESinjoro konsulo, Vi povus same bone fiksi la daton al hodiaŭ posttagmeze.
KONSULO BERNICKVi aludas ke mi postulas neeblecon?
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJes, kun tiu laboristaro, kiun ni nun havas —
KONSULO BERNICKBone, bone; — do ni devas serĉi aliloke.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEĈu Vi vere volas maldungi ankoraŭ pliajn el la malnovaj laboristoj?
KONSULO BERNICKNe, pri tio mi ne pensas.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEĈar mi certe kredas, ke tio metus malbonan sangon kaj en la urbo kaj en la gazetoj, se Vi tion farus.
KONSULO BERNICKEble, kaj tial mi tion ne faros. Sed se “Indian Girl” ne estos kvite vojaĝpreta postmorgaŭ, mi maldungosVin.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNE(kun ekskuo)Mi!(Li ridas)Nun Vi ŝercas, sinjoro konsulo.
KONSULO BERNICKPri tio Vi ne fidu.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEVi povus pensi pri maldungo demi? Mi, kies patro kaj avo estis en la servo de la ŝipfarejo ĉiujn siajn vivotagojn, kaj same pri mi —
KONSULO BERNICKKiu nun devigas min al tio?
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEVi postulas neeblecon, sinjoro konsulo.
KONSULO BERNICKHo, bona volo ne konas neeblecon. Jes aŭ ne; respondu definite, aŭ Vi havas Vian maldungon surloke.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNE(paŝon pli proksimen)Sinjoro konsulo, ĉu Vi vere pripensis, kion signifas maldungi malnovan laboriston. Vi pensas ke li devas serĉi por trovi ion alian? Nu ja, tion li ja povas; sed ĉu estas per tio farite? Vi devus iam esti en la domo de tia maldungita laboristo la vesperon kiam li venas hejmen kaj metas la ilarkeston interne de la pordo.
KONSULO BERNICKĈu vi opinias, ke mi maldungas Vin kun senzorga koro? Ĉu mi ne ĉiam estis bona mastro?
ŜIPKONSTRUISTO AŬNETiel ju pli malbone, sinjoro konsulo. Ĝuste tial tiuj hejme ne volas kulpigiVin; ili ne diros ion al mi, ĉar tion ili ne kuraĝas; sed ili rigardos min, kiam mi tion ne rimarkas, kaj pensos tiel: certe estas merite. Jenon Vi vidos — tion mi ne povas elteni. Tia simpla viro kia mi estas, mi tamen estas konsiderata kiel la unua inter la miaj. Mia modesta hejmo ankaŭ estas eta socio, sinjoro konsulo. Tiun etan socion mi povis apogi kaj subteni, ĉar mia edzino fidis min, kaj ĉar miaj infanoj fidis min. Kaj nun ĉio ruiniĝos.
KONSULO BERNICKJes, se ne povas esti alie, la minoro devas fali por la maĵoro; la specialaĵo estu je la nomo de Dio oferata por la ĝereralaĵo. Iun alian respondon mi ne scias doni al Vi, kaj alimaniere ne okazas en tiu ĉi mondo. Sed Vi estas obstina viro, Aŭne! Vi kontraŭstaras min, ne ĉar Vi nenion alian povas, sed ĉar Vi ne volas realigi la superecon de maŝinoj kontraŭ la manforto.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEKaj Vi persistas je tio, sinjoro konsulo, ĉar Vi scias, ke se Vi forĉasas min, Vi almenaŭ pruvis por la gazetaro Vian bonan volon.
KONSULO BERNICKKaj ja se tiel estus? Vi ja aŭdas, kiom tio gravas por mi, — aŭ ekhavi la gazetaron sur la nukon aŭ bonvoligi ĝin por mi en la momento, kiam mi laboras por granda afero por progresigi la komunan bonon. Kio do? Ĉu mi povas agi alimaniere ol mi faras? Mi povas diri al Vi, ke ĉi tie estas demando ĉu subteni Vian hejmon, kiel Vi esprimas Vin, aŭ eble teni centojn da novaj hejmoj malsupre, centojn da hejmoj, kiuj neniam povos fondiĝi, neniam ricevos fumantan tubon, se mi ne sukcesos realigi, tion por kio mi nun laboras. Tial mi donis al Vi la elekton.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEJes, ĉar tiel estas, mi ne havas plian kontraŭdiron.
KONSULO BERNICKHm —; Mia kara Aŭne, vere ĉagrenigas min ke ni devas disiĝi.
ŜIPKONSTRUISTO AŬNENi ne disiĝos, sinjoro konsulo.
KONSULO BERNICKKiel?
ŜIPKONSTRUISTO AŬNEAnkaŭ simpla viro havas ion por defendi en la mondo.
KONSULO BERNICKNu do, nu do; — kaj vi do opinias, ke vi kuraĝas promesi —?
ŜIPKONSTRUISTO AŬNE“Indian Girl” kvitiĝos por forvelo postmorgaŭ.(Li salutas kaj eliras dekstre.)
KONSULO BERNICKAha, jen mi ekmastris tiun obstinulon. Tio estas por mi bona aŭguro —
(Hilmar Tønnesen, kun cigaro en la buŝo, venas tra la ĝardena pordego.)
HILMAR TØNNESEN(sur la ĝardena ŝtuparo)Bonan tagon, Betty! Bonan tagon, Bernick!
SINJORINO BERNICKBonan tagon.
HILMAR TØNNESENNu, vi ploris, mi vidas. Vi sekve scias?
SINJORINO BERNICKKion mi scias?
HILMAR TØNNESENKe la skandalo vigle evoluas? Uf!
KONSULO BERNICKKion tio signifas?
HILMAR TØNNESEN(envenas)Jes, la du usonanoj ĉirkaŭiras en la stratoj, kaj montras sin kune kun Dina Dorf.
SINJORINO BERNICK(postsekvas lin)Sed, Hilmar, ĉu eblas —?
HILMAR TØNNESENJes, bedaŭrinde, estas pura vero. Lona eĉ estis tiel senkonsidera krii post min; sed kompreneble mi ŝajnigis ne aŭdi.
KONSULO BERNICKKaj certe ne pasis nerimarkate.
HILMAR TØNNESENNe, tion vi ja komprenas. La homoj staris trankvile postrigardante ilin. Aspekte onidiro kuris fulme tra la urbo, — kiel fajro sur la prerioj. En ĉiuj domoj homoj staris ĉe la fenestroj atendante ke la aro pretermarŝu; kapon ĉe kapo malantaŭ la kurtenoj — uf! Jes, pardonu, Betty; mi diras uf; ĉar tio ĉi igas min nervoza; — se tio daŭru, mi devas pripensi entrepreni iom longan vojaĝon.
SINJORINO BERNICKSed vi estus devinta paroli al li kaj admoni lin —
HILMAR TØNNESENMeze en la strato? Ne, vi devas pardoni. Sed ke tiu homo entute kuraĝas aperi en la urbo! Nu, ni vidu ĉu la gazetaro faros finon pri li; jes, pardonu, Betty; sed —
KONSULO BERNICKLa gazetaro, vi diras? Ĉu vi aŭdis aludojn pri tiaĵo?
HILMAR TØNNESENJes, verŝajne. Kiam mi foriris de vi hieraŭ vespere, mi paŝadis al la klubo pro mia malsano. Mi bone komprenis per la tuja silento, ke ili estis parolintaj pri la usonanoj. Kaj jen envenas la impertinenta redaktoro Hammer. Li gratulas min tute laŭte pri la hejmenveno de mia riĉa kuzo.
KONSULO BERNICKRiĉa —?
HILMAR TØNNESENJes, tiel li esprimis sin. Kompreneble mi mezure rigardis lin laŭmerite, kaj komprenigis al li, ke mi nenion scias pri la riĉeco de Johan Tønnesen. “Ĉu?” li diras, “jen strangaĵo; en usono oni kutime trabatas sin, kiam oni havas ion komence, kaj via kuzo ja ne transvojaĝis senhava.”
KONSULO BERNICKHm, faru nun al mi la servon —
SINJORINO BERNICK(maltrankvila)Jen, vi povas vidi, Karsten —
HILMAR TØNNESENJes, mi almenaŭ havis sendorman nokton pro tiu persono. Kaj li tamen ĉirkaŭiras en la stratoj kun vizaĝo kvazaŭ nenio ĝenis lin. Kial li ne tuj malaperis? Estas ja netolereble kiel vivpersistaj iuj homoj estas.
SINJORINO BERNICKDio, Hilmar, kion vi diras?
HILMAR TØNNESENHo, mi diras nenion. Sed jen li forsavas sin senvunde el fervojaj akcidentoj kaj de atakoj de kaliforniaj ursoj kaj de Nigrapied-Indianoj; eĉ ne senskalpigita —. Uf, jen ili estas.
KONSULO BERNICK(rigardas laŭ la strato)Ankaŭ Olaf estas kun ili!
HILMAR TØNNESENJes, kompreneble; ili volas ja memorigi al la homoj, ke ili apartenas al la plej altstara familio de la urbo. Vidu, jen venas ĉiuj neniofarantoj el la apoteko por rigardi ilin kaj fari siajn rimarkojn. Tio vere ne estas pormiajnervoj; kiel viro sub tiaj cirkonstancoj kapablu teni la standardon de la ideo alta, tio —
KONSULO BERNICKIli iros rekte ĉi tien. Aŭdu nun, Betty, estas mia definitiva deziro, ke vi montru al ili ĉian afablecon.
SINJORINO BERNICKVi permesas, ĉu, Karsten?
KONSULO BERNICKJes certe; certe; kaj ankaŭ vi, Hilmar. Espereble ili ne restos longe; kaj kiam kune inter ni mem —; neniuj aludoj; neniel ni devas ilin ofendeti.
SINJORINO BERNICKHo, Karsten, kiel grandanima vi estas.
KONSULO BERNICKNu, nu, lasu tion.
SINJORINO BERNICKHo, ke mi danku vin; kaj pardonu, ke mi antaŭe fariĝis impeta. Ho, vi ja havis ĉian kaŭzon por —
KONSULO BERNICKLasu, lasu, mi diras!
HILMAR TØNNESENUf!
(Johan TønnesenkajDina, postefraŭlino HesselkajOlafvenas tra la ĝardeno.)
FRAŬLINO HESSELBonan tagon, bonan tagon. Vi karaj homoj.
JOHAN TØNNESENNun ni ĉirkaŭiris por viziti la malnovajn ejojn, Karsten.
KONSULO BERNICKJes, mi aŭdas tion. Multaj ŝanĝoj; ĉu ne?
FRAŬLINO HESSELĈie la grandaj bonfaroj de konsulo Bernick. Ni vizitis la establaĵojn, kiujn vi donis al la urbo —
KONSULO BERNICKNutie?
FRAŬLINO HESSEL“Donaco de Karsten Bernick”, kiel skribiĝis super la enirejo. Jes, vi certe estas la viro malantaŭ ĉio en la loko.
JOHAN TØNNESENKaj belaj ŝipoj vi ankaŭ havas. Mi renkontis la ŝipestron de “La Palmo”, mia malnova amiko de la lernejo —
FRAŬLINO HESSELJes, kaj nova lernejo vi ankaŭ konstruigis; kaj ankaŭ la gas-kondukilo kaj la akvo-kondukilo fariĝis dank' al vi, mi aŭdas.
KONSULO BERNICKNu, oni devas ja labori por la komunumo en kiu oni vivas.
FRAŬLINO HESSELJes, bele, bofrato; sed estas ankaŭ ĝojo vidi, kiel la homoj montras al vi rekonon. Mi ne estas vanta, mi opinias; sed mi ne povis min deteni memorigi al iu kaj alia kun kiuj ni parolis, ke ni apartenas al la familio.
HILMAR TØNNESENUf —!
FRAŬLINO HESSELĈu vi diras Uf! al tio?
HILMAR TØNNESENNe, mi diris hm —
FRAŬLINO HESSELNu, tion vi rajtas, povrulo. Sed hodiaŭ vi aspekte estas solaj en la domo?
SINJORINO BERNICKJes, hodiaŭ ni estas solaj.
FRAŬLINO HESSELJes, efektive ni renkontis moralajn parojn supre sur la foirplaco; aspekte urĝis por ili. Sed ni mem ankoraŭ ne sufiĉe kunparolis; hieraŭ ja ĉeestis tiuj fervoj-planantoj, kaj aldone ni havis tiun pastoron —
HILMAR TØNNESENLa adjunkto.
FRAŬLINO HESSELMinomas lin la pastoro. Sed kion vi opinias primiafaro dum tiuj ĉi dek kvin jaroj? Ĉu li ne fariĝis brava knabo? Kiu rekonus la petolulon, kiu forkuris de la hejmo?
HILMAR TØNNESENHm —!
JOHAN TØNNESENHo, Lona, ne tro fanfaronu.
FRAŬLINO HESSELJes, pri tio mi estas fiera. Je Dio, tio ja estas la sola, kion mi faris en la mondo; sed tio almenaŭ donas al mi iun rajton ekzisti. Jes, Johan, kiam mi pensas kiel ni du tie transe komencis per niaj kvar nudaj manaĉoj —
HILMAR TØNNESENManoj.
FRAŬLINO HESSELMidiras manaĉoj; ĉar malpuraj ili estis —
HILMAR TØNNESENUf!
FRAŬLINO HESSEL— kaj malplenaj ili ankaŭ estis.
HILMAR TØNNESENMalplenaj? Ne, nun mi devas diri —!
FRAŬLINO HESSELKion vi devas diri?
KONSULO BERNICKHm!
HILMAR TØNNESENNun mi devas diri — uf!(Li eliras sur la ĝardenan ŝtuparon.)
FRAŬLINO HESSELKio estas al li?
KONSULO BERNICKNe atentu lin; li estas iom nervoza ĉi-tempe. Sed ĉu vi ne volas iomete ĉirkaŭrigardi en la ĝardeno? Tie vi ankoraŭ ne estis, kaj ĝuste nun mi havas liberan horon.
FRAŬLINO HESSELJes, ŝatinde; vi sciu ke en miaj pensoj mi ofte estis en la ĝardeno ĉe vi.
SINJORINO BERNICKAnkaŭ tie estas grandaj ŝanĝoj, vi vidos.
(La konsulo, la sinjorinokajfraŭlino Hesseleliras en la ĝardenon, kie oni foje vidas ilin dum kio sekvas.)
OLAF(ĉe la ĝardena pordo)Onklo Hilmar, ĉu vi scias kion onklo Johan demandis al mi? Li demandis, ĉu mi volas akompani lin al Ameriko.
HILMAR TØNNESENVi mallertulo, ankoraŭ tirante la jupon de via patrino —
OLAFJes, sed tion mi ne plu faros. Vi vidos, kiam mi fariĝos granda —
HILMAR TØNNESENHo, babilaĵo; vi ne havas iun seriozan deziron por tiu ŝtalhardiĝo en —(Ili eliras en la ĝardenon.)
JOHAN TØNNESEN(alDina, kiu deprenis la ĉapelon starante ĉe la pordo kaj skuante la polvon de sia robo)Vi fariĝis sufiĉe varma dum la promenado.
DINAJes, estis ĝuinda promenado; tian ĝuindan promenadon mi neniam havis antaŭe.
JOHAN TØNNESENVi eble kutime ne faras matenajn promenadojn.
DINAHo jes; sed nur kun Olaf.
JOHAN TØNNESENNu. — Ĉu Vi eble pli emas eliri en la ĝardenon ol resti ĉi tie?
DINANe, mi pli deziras resti ĉi tie.
JOHAN TØNNESENAnkaŭ mi. Tamen nun estas interkonsento, ke ni ĉiun matenon faros tian promenadon kune.
DINANe, sinjoro Tønnesen, tion Vi ne farus.
JOHAN TØNNESENKion mi ne farus? Vi ja promesis.
DINAJes, sed kiam mi pripensas, — Vi ne eliru kune kun mi.
JOHAN TØNNESENSed kial ne?
DINANu, Vi estas fremdulo; Vi ne povas kompreni; sed mi diru al Vi —
JOHAN TØNNESENJa?
DINANe, mi preferas ne paroli pri tio.
JOHAN TØNNESENHo certe; al mi Vi povas ja paroli pri kio ajn.
DINAJes, mi diru al Vi, ke mi ne estas kiel la aliaj junaj knabinoj; estas io — io tia pri mi. Tial vi ne faru.
JOHAN TØNNESENSed tion ĉi mi tute ne komprenas. Vi do ne faris ion malbonan?
DINANe mi, sed —; ne, nun mi ne volas paroli pli pri tio. Vi certe sciiĝos de aliuloj.
JOHAN TØNNESENHm.
DINASed estas io alia, pri kio mi volus demandi vin.
JOHAN TØNNESENKaj kio estas tio?
DINALaŭdire estas facile akiri iun lertecon tie transe en Ameriko?
JOHAN TØNNESENNu, tiel facile tio tamen ne ĉiam estas; oni devas ofte suferi kaj pene labori en la komenco.
DINAJes, tion mi emus —
JOHAN TØNNESENVi?
DINAMi certe povas labori; mi estas forta kaj sana, kaj onklino Marta multe legis kun mi.
JOHAN TØNNESENSed je diablo, venu kaj forvojaĝu kun ni.
DINAHo, Vi nur ŝercas; tion Vi ankaŭ diris al Olaf. Sedtionkion mi volus scii, estas ĉu la homoj estas tre — tre moralecaj tie transe?
JOHAN TØNNESENMoralecaj?
DINAJes, mi pensas, ĉu ili estas tiel — decaj kaj konvenkondutaj, kiel ĉi tie.
JOHAN TØNNESENNu, ili tamen ne estas tiel malbonaj, kiel oni ĉi tie kredas. Pri tio Vi ne timu.
DINAVi ne komprenas min. Mi dezirus, ke ili ne estus tiel decaj kaj moralecaj.
JOHAN TØNNESENDo ne? Kiel dezirus Vi ke ili estus?
DINAMi volus ke ili estu naturaj.
JOHAN TØNNESENNu ja, eble ĝustetiajili estas.
DINAĈar tial estus bone por mi se mi venus transen.
JOHAN TØNNESENJes, certe estus! Tial vi akompanu nin.
DINANe, kun Vi mi ne volus vojaĝi; mi devus vojaĝi sola. Ho, mi certe atingus ion; mi certe fariĝus —
KONSULO BERNICK(antaŭ la ĝardena ŝtuparo kun la du sinjorinoj)Restu, restu; mi serĉos ĝin, kara Betty. Vi facile malvarmumiĝus.
(Li venas en la salonon kaj serĉas la ŝalon de lasinjorino.)
SINJORINO BERNICK(ekstere en la ĝardeno)Ankaŭ vi kunvenu, Johan; ni iros en la groton.
KONSULO BERNICKNe, Johan devas resti. Jen vidu, Dina; prenu la ŝalon de mia edzino kaj kuniru. Johan restos ĉe mi, kara Betty. Mi ja bezonas aŭdi ion pri la kondiĉoj tie transe.
SINJORINO BERNICKJes, jes; sed venu do poste; vi ja scias kie vi trovos nin.
(Sinjorino Bernick, fraŭlino HesselkajDinaforiras tra la ĝardeno dekstren.)
KONSULO BERNICK(momenton postrigardas ilin, iras por fermi la plej internan pordon maldekstre, poste iras al Johan, kaptas liajn manojn, skuas kaj premas ilin)Johan, nun ni estas solaj; permesu al mi danki vin.
JOHAN TØNNESENPro kio?
KONSULO BERNICKMia domo kaj hejmo, mia familia feliĉo, mia tuta civitana stato en la socio, — ĉion mi ŝuldas al vi.
JOHAN TØNNESENNu, tio ĝojigas min, kara Karsten; sekvis do io bona el tiu freneza historio.
KONSULO BERNICK(denove skuas liajn manojn)Dankon, tamen dankon! Ne unu inter dek mil farus, kion vi tiam faris por mi.
JOHAN TØNNESENJen babilaĵo! Ĉu ni ne ambaŭ estis junaj kaj facilanimaj? Unu el ni devis ja preni sur sin la kulpon —
KONSULO BERNICKSed kiu estis pli proksima ol la kulpulo?
JOHAN TØNNESENHaltu! Tiam la senkulpulo estis pli proksima. Mi ja estis libera kiel birdo, orfa; eskapi el tiu penego en la oficejo estis por mi feliĉo. Vi kontraŭe havis vian maljunan patrinon en vivo, kaj krome vi ja estis sekrete fianĉiĝiinta al Betty, kiu multe ŝatis vin. Kiel okazus pri ŝi, se ŝi estus sciiĝinta —?
KONSULO BERNICKVere, vere, vere; sed —
JOHAN TØNNESENKaj ĉu ne estis ĝuste pro Betty, ke vi rompis tiun kaŝrilaton kun sinjorino Dorf? Estis ja ĝuste por rompi, ke vi vizitis ŝin tiun vesperon —
KONSULO BERNICKJes, tiun malfeliĉan vesperon, kiam tiu drinkemulo venas hejmen —! Jes, Johan, estis pro Betty; sed tamen, — ke vi tiel grandanime povis turni la ŝajnon kontraŭ vin mem kaj forvojaĝi —
JOHAN TØNNESENNeniuj skrupuloj, kara Karsten. Ni ja samopiniis, ke tiel estu; savenda vi ja estis, kaj vi ja estis mia amiko. Nu, pri tiu amikeco mi fieris! Ĉi tie mi penegis kiel hejmasidulo; kaj jen vi revenas, eleganta kaj nobla, de via granda vojaĝo eksterlanden; vizitis Londonon kaj Parizon. Kaj vi elektas min via amiko, kvankam mi estis kvar jarojn pli juna ol vi; — nu, tio do estis ĉar vi amindumis al Betty;nunmi ja komprenas. Sed ho, kiel fiera mi estis pro tio! Kaj kiu ne estus? Kiu ne volonte oferus sin por vi; precipe kiam nur temis pri ne pli ol monat-daŭra urba klaĉado, kaj ke oni tuj povis forkuri en la vastan mondon.
KONSULO BERNICKHm, mia kara Johan, mi sincere diru al vi, ke tiu historio ankoraŭ ne estas tute forgesita.
JOHAN TØNNESENĈu ne? Nu, kiel tio koncernas min, kiam mi sidas tie transe sur mia bieno —
KONSULO BERNICKVi do revojaĝos?
JOHAN TØNNESENKompreneble.
KONSULO BERNICKSed tamen ne tiel frue, mi esperas?
JOHAN TØNNESENKiel eble plej frue. Estis ja nur por kontentigi al Lona, ke mi akompanis ŝin ĉi tien.
KONSULO BERNICKNu? Kiel do?
JOHAN TØNNESENJes, vidu, Lona ne plu estas juna, kaj lastatempe la sopiro al la hejmo komencis sorĉi kaj tiri ŝin; sed ŝi neniam volis konfesi tion;(ridetas)kiel kuraĝus ŝi postlasi min, facilanimulon, min, kiu jam en la aĝo de dek naŭ eniris en —
KONSULO BERNICKKaj sekve?
JOHAN TØNNESENNu, Karsten, nun mi faros konfeson, pri kiu mi hontas.
KONSULO BERNICKVi do ne konfesis al ŝi la konekson?
JOHAN TØNNESENJes. Ne estis ĝuste de mi, sed mi ne povis alion fari. Vi ne povas imagi al vi, kio Lona estis por mi. Vi neniam toleris ŝin; sed por mi ŝi estis kvazaŭ patrino. En la unuaj jaroj, kiam estis pene por ni tie transe, — ho! kiel ŝi laboris! Kaj kiam mi estis malsana dum longa tempo, kaj nenion enspezis, kaj ne povis protesti, ŝi komencis kanti kanzonojn en la kafejoj, — prezenti prelegojn, pri kiuj la homoj ŝercadis; kaj ŝi ankaŭ verkis libron, pri kiu ŝi poste kaj ridis kaj ploris, — ĉion por subteni la vivon en mi. Ĉu mi do povus rigardi, ke ŝi, ĉi tiun vintron marasmiĝu,ŝi, kiu penegadis por mi? Ne, tion mi ne povis, Karsten. Kaj jen mi diris: Vojaĝu vi, Lona; ne timu promi; mi ne estas nepripensema, kiel vi pensas. Kaj jen — jen ŝi sciiĝis.
KONSULO BERNICKKiel ŝi prenis tion?
JOHAN TØNNESENNu, ŝi opiniis, kiel vere estis, ke kiam mi scias ke mi estas senkulpa, ne povus esti embaraso por mi fari ekskurseton ĉi tien. Sed estu trankvila; Lona nenion malkaŝos, kajmigardos mian buŝon la duan fojon.
KONSULO BERNICKNu ja; mi fidas tion.
JOHAN TØNNESENJen mia mano. Kaj nun ni ne plu parolu pri tiu malnova historio; feliĉe ĝi estas la sola petolaĵo pri kiu iu el ni estas kulpa, mi pensas. Nun mi volas ĝui la malmultajn tagojn, kiujn mi restos ĉi tie. Vi ne imagas kian bonegan ekskurson ni havis ĉi-matene. Kiu imagus ke tiu knabineto, kiu ĉirkaŭkuris ludante anĝelon en la teatro —! Sed diru, — kio poste okazis pri ŝiaj gepatroj?
KONSULO BERNICKHo, kara, mi ne scias pri io pli rakontinda, ol tio kion mi skribis al vi tuj post kiam vi estis forvojaĝinta. Nu, vi ja ricevis la du leterojn?
JOHAN TØNNESENJes, ja, mi havas ambaŭ. La drinkemulo ja forkuris de ŝi?
KONSULO BERNICKKaj poste mortiĝis en ebrieco.
JOHAN TØNNESENAnkaŭŝimortis mallonge poste? Sed vi certe faris por ŝi tion kion vi kaŝe povus fari?
KONSULO BERNICKŜi estis fiera; ŝi nenion perfidis, kaj volis akcepti nenion.
JOHAN TØNNESENNu, tamen estis ĝuste de vi preni Dina en la domon.
KONSULO BERNICKJes, efektive estis. Cetere estis vere Marta, kiu efektivigis tion.
JOHAN TØNNESENDo estis Marta? Jes, Marta — vere — kieŝiestas hodiaŭ?
KONSULO BERNICKNuŝi, — kiam ŝi ne devas atenti pri la lernejo, ŝi havas siajn malsanulojn.
JOHAN TØNNESENDo estas Marta, kiu okupis sin pri ŝi.
KONSULO BERNICKJes. Marta ja ĉiam havis emon por edukado. Tial ŝi ankaŭ akceptis oficon en la lernejo. Tio estis ege malsaĝa de ŝi.
JOHAN TØNNESENJes, ŝi aspektis ege laca hieraŭ;miankaŭ timas, ke ŝi ne havas sanon por tio.
KONSULO BERNICKHo, pri la sano, ŝi eble eltenus. Sed estas malagrable pormi; ŝajnas kvazaŭ mi, ŝia frato, ne volus subteni ŝin.
JOHAN TØNNESENSubteni? Mi kredis, ke ŝi havas tioman kapitalon mem —
KONSULO BERNICKEĉ ne ŝilingon. Vi certe memoras, kiel pene estis por patrino, kiam vi forvojaĝis. Ŝi daŭrigis ioman tempon per kunhelpo de mi; sed per tio mi ne longe povus esti kontenta. Kaj mi akceptis aniĝi en la firmaon; sed eĉ netioestis sukceso. Mi tial devis transpreni ĉion, kaj kiam ni faris la bilancon, montriĝis, ke restis preskaŭ nenio el la parto de patrino. Kiam patrino mallonge poste mortis, ankaŭ Marta staris senrimeda.
JOHAN TØNNESENKompatinda Marta!
KONSULO BERNICKKompatinda? Kial tio? Vi do ne pensas, ke mi lasas ŝin ion malhavi? Ho ne, tion mi kuraĝas diri, ke mi estas bona frato. Kompreneble ŝi loĝas kune kun ni kaj manĝas ĉe nia tablo; per sia instru-salajro ŝi povas abunde vestigi sin, kaj sola virino, — kion pli ŝi bezonas?
JOHAN TØNNESENTiel ni ne pensas en Ameriko.
KONSULO BERNICKNe, tion mi ja kredas; en streĉe agitita socio kiel la usonana. Sed ĉi tie en nia eta rondo, kie, dank' al Dio, la koruptiĝo ĝis nun almenaŭ ne enpenetris; ĉi tie la virinoj kontentiĝas per deca kvankam modesta stato. Cetere Marta mem kulpas; ŝi estis povinta sekurigi prizorgon antaŭ longe, se ŝi mem volus.
JOHAN TØNNESENVi aludas, ke ŝi povus edziniĝi?
KONSULO BERNICKJes, krome ŝi estus povinta ege favore establiĝi; ŝi ricevis plurajn bonajn ofertojn; sufiĉe strange; senrimeda knabino, ne plu juna, kaj krome tute sensignifa.
JOHAN TØNNESENSensignifa?
KONSULO BERNICKNu, mi ne malestimas ŝin pro tio. Mi tute ne deziras ŝin alia. Sciu, — en granda domo, kiel la nia, — estas ĉiam bone havi tian ordinaran homon, kiun oni povas igi labori pri okazaĵoj.
JOHAN TØNNESENJes, sedŝi—?
KONSULO BERNICKŜi? Kiel? Nu ja,ŝikompreneble ja havas sufiĉe por sin interesi; ŝi havas ja min kaj Betty kaj Olaf kaj min. La homoj ne devas unue pensi pri si mem, precipe ne la virinoj. Ni havas ja ĉiuj iun grandan aŭ malgrandan socion por kiu labori kaj ĝin subteni. Tiel almenaŭmifaras.(montras alplenrajtigito Krap, kiu venas de dekstre)Nu, jen vi havas pruvon. Ĉu vi opinias, ke estas miaj propraj aferoj, kiuj okupas min? Neniel.(rapide alKrap)Nu?
PLENRAJTIGITO KRAP(mallaŭte; montras amaseton da paperoj)Ĉiuj aĉetkontraktoj en ordo.
KONSULO BERNICKBonege! Superbe! — Nu, bofrato, vi devas ekskuzi min dumtempe.(mallaŭte kaj kun manpremo)Dankon, dankon, Johan; kaj estu konvinkita, ke ĉio, ĉio pri kio mi povos servi vin, — nu, vi certe komprenas min. — Venu, sinjoro Krap.(ili iras en la ĉambron de la konsulo)
JOHAN TØNNESEN(dum tempeto postrigardas lin)Hm —
(Li intencas iri en la ĝardenon. Samtempefraŭlino Bernickenvenas de dekstre kun eta korbo sur la brako.)
JOHAN TØNNESENJen, Marta!
FRAŬLINO BERNICKAh — Johan, — ĉu estas vi?
JOHAN TØNNESENTiel frue surpiede ankaŭ vi.
FRAŬLINO BERNICKJes. Atendu iomete; nun eble tuj venos la aliuloj.(volas eliri maldekstre)
JOHAN TØNNESENAŭdu, Marta, ĉu ĉiam urĝas por vi?
FRAŬLINO BERNICKPor mi?
JOHAN TØNNESENHieraŭ vi kvazaŭ evitis min, kaj mi povis interŝanĝi eĉ ne vorton kun vi, kaj hodiaŭ —
FRAŬLINO BERNICKJes, sed —
JOHAN TØNNESENAntaŭe ni do ĉiam estis kune, — ni du malnovaj ludgeamikoj.
FRAŬLINO BERNICKHo, Johan, post tiam estas multaj, multaj jaroj.
JOHAN TØNNESENNu, je Dio, estas dek kvin jaroj post tiam, ne pli, ne malpli. Ĉu ŝajnas al vi, ke mi multe ŝanĝiĝis?
FRAŬLINO BERNICKVi? Nu jes, ankaŭ vi, kvankam —
JOHAN TØNNESENKion vi pensas?
FRAŬLINO BERNICKHo, estas nenio.
JOHAN TØNNESENAspekte vi ne multe gajiĝis revidi min.
FRAŬLINO BERNICKMi atendis tiom longe, Johan, —trolonge.
JOHAN TØNNESENAtendis? Ke mi revenus?
FRAŬLINO BERNICKJes.
JOHAN TØNNESENKaj kial vi pensis ke mi revenus?
FRAŬLINO BERNICKPor pentofari vian delikton.
JOHAN TØNNESENMi?
FRAŬLINO BERNICKĈu vi forgesis, ke virino mortis en sufero kaj honto pro via kulpo? Ĉu vi forgesis, ke pro via kulpo la plej bonaj jaroj de kreskanta infano amariĝis?
JOHAN TØNNESENKaj tion mi aŭdu de vi? Marta, ĉu via frato neniam —?
FRAŬLINO BERNICKĈu li?
JOHAN TØNNESENĈu li neniam —; nu ja, mi pensas, ĉu li neniam diris eĉ unu vorton senkulpigan por mi?
FRAŬLINO BERNICKHo, Johan, vi ja konas la severajn principojn de Karsten.
JOHAN TØNNESENHm —, certe, certe mi konas la severajn principojn de mia malnova amiko Karsten. — Sed tio ĉi estas ja —! Nu. Mi ĵus nun parolis kun li. Ŝajnas al mi, ke li multe ŝanĝiĝis.
FRAŬLINO BERNICKKiel vi povas tion diri? Karsten ĉiam estis honesta viro.
JOHAN TØNNESENJes, mi nenion aludis; sed lasu tion. — Hm; nun mi do komprenas, en kiu lumo vi vidis min: estas la hejmenveno de la perditulo, kiun vi atendadis.
FRAŬLINO BERNICKAŭskultu, Johan, mi diros en kia lumo mi vidis vin.(montras al la ĝardeno)Ĉu vi vidas ŝin, kiu ludas tie en la herbaro kune kun Olaf? Estas Dina. Ĉu vi memoras la kapturnitan leteron, kiun vi skribis al mi, kiam vi forvojaĝis? Vi skribis, ke mi fidu vin. Mi fidis vin, Johan. Ĉio malbona, kio poste onidiriĝis, certe okazis en kapturniĝo, sencerbe, senpripense —
JOHAN TØNNESENKion vi sugestas?
FRAŬLINO BERNICKHo, vi certe komprenas min; — ne plu vorto pri tio. Sed forvojaĝi vi ja devis; komenci denove — novan vivon. Vidu, Johan, mi estis via anstataŭanto ĉi-hejme, mi, via malnova ludamikino. La devoj, kiujn vi ne memoris prizorgi ĉi tie aŭ ne povis prizorgi, tiujn mi prizorgis por vi. Mi diras tion al vi, por ke vi ne havutionpor riproĉi al vi. Por la neglektita infano mi estis patrino, mi edukis ŝin kiel eble plej bone —
JOHAN TØNNESENKaj forĵetis vian vivon por tiu afero —
FRAŬLINO BERNICKĜi ne estas forĵetita. Sed vi revenis malfrue, Johan.
JOHAN TØNNESENMarta, — se mi povus diri al vi —. Nu, unue mi danku vin pro via fidela amikeco.
FRAŬLINO BERNICK(ridetas peze)Hm, — Jes, nun ni do elparolis, Johan. Tŝ; jen iu venas. Adiaŭ; mi ne povas nun —
(Ŝi eliras tra la malantaŭa pordo maldekstre.Lona Hesselenvenas de la ĝardeno akompanata desinjorino Bernick.)
SINJORINO BERNICK(ankoraŭ en la ĝardeno)Sed, pro Dio Lona, pri kio vi pensas!
FRAŬLINO HESSELLasu min, mi diras; mi volas kaj devas paroli kun li.
SINJORINO BERNICKSed estus grandega skandalo! Ho, Johan, ĉu vi ankoraŭ ĉeestas?
FRAŬLINO HESSELEliru, knabo; ne restadu ĉi tie en la ĉambra aero; eliru en la ĝardenon, kaj parolu kun Dina.
JOHAN TØNNESENJes, mi ĝuste intencis tion.
SINJORINO BERNICKSed —
FRAŬLINO HESSELAŭdu nun, John, ĉu vi vere rigardis al Dina?
JOHAN TØNNESENJes, mi kredas.
FRAŬLINO HESSELJes, vi vere devus bone rigardi ŝin, knabo.Jenio porvi!
SINJORINO BERNICKSed Lona —!
JOHAN TØNNESENIo por mi?
FRAŬLINO HESSELJes, por rigardi, mi pensas. Iru nun!
JOHAN TØNNESENNu ja, mi iros voleme.(Li iras elen en la ĝardenon.)
SINJORINO BERNICKLona, mi konsterniĝas pro vi. En tio vi do ne povas esti serioza.
FRAŬLINO HESSELJes, efektive tiel estas. Ĉu ŝi ne estas sana kaj sincera? Jen edzino ĝuste por John. Estas iu tia, kiun li bezonas tie en la Okcidento; tio estus io alia ol maljuna duonfratino.
SINJORINO BERNICKDina! Dorf! Pripensu do —
FRAŬLINO HESSELUnue mi pripensas la feliĉon de la knabo. Ĉar kunhelpi, tion mi devas; li mem ne estas precipe entreprenema en tiaĵoj; knabinetoj kaj virinoj li neniam vere komprenis.
SINJORINO BERNICKLi? Johan! Nu, aspekte ni havas bedaŭrindajn pruvojn por —
FRAŬLINO HESSELHo, inferen kun tiu stulta historio! Kie estas Bernick? Mi volas paroli kun li.
SINJORINO BERNICKLona, vi ne faru, mi diras!
FRAŬLINO HESSELMi faros. Se la knabo ŝatas ŝin, — kaj ŝi lin, — ili sekve havu unu la alian. Bernick estas ja tia saĝa viro; li devas trovi solvon —
SINJORINO BERNICKKaj vi imagus, ĉu tiuj usonaj maldecaĵoj estus tolerataj ĉi tie —
FRAŬLINO HESSELBabilaĵo, Betty —
SINJORINO BERNICK— ke viro, kiel Karsten, kun sia severa morala pensmaniero —
FRAŬLINO HESSELHo, pa, ĝi certe ne estas tiel senmezure severa.
SINJORINO BERNICKKion vi kuraĝas diri?
FRAŬLINO HESSELMi kuraĝas diri, ke Bernick certe ne estas multe pli morala ol aliaj viroj.
SINJORINO BERNICKTiel profunde sidas do ankoraŭ la malamo al li! Sed kion vi do volas ĉi tie, ĉar vi ja neniam povis forgesi ke —? Mi ne komprenas, ke vi kuraĝis rigardi lin rekte en la okulojn post tiu hontinda insulto, kiun vi tiam alportis al li.
FRAŬLINO HESSELJes, Betty, tiam mi senpripense aĉe faris.
SINJORINO BERNICKKaj kiel grandanime li pardonis vin, li, kiu ja neniam faris delikton! Ĉarlija ne povas kulpiĝi pro tio, ke vi pri io esperadis. Sed depost tiam vi malamis ankaŭmin.(ekploras)Vi neniam malenviis al mi mian feliĉon. Kaj nun vi venas ĉi tien por renversi ĉion tion super min, — por montri al la urbo, en kiun familion mi enkondukis Karsten. Jes, estas super min ke ĉio falos, kaj estastio, kion vi volas. Kaj tio estas aĉa de vi!(Ŝi eliras plorante tra la fona pordo maldekstre.)
FRAŬLINO HESSEL(postrigardas ŝin)Kompatinda Betty.
(Konsulo Bernickvenas el sia ĉambro.)
KONSULO BERNICK(ankoraŭ ĉe la pordo)Jes, jes, bone, sinjoro Krap; bonege. Sendu 400 kronojn por manĝigado al la povruloj.(turnas sin)Lona!(pli proksime)Vi sola? Ĉu Betty ne venas?
FRAŬLINO HESSELNe. Eble mi serĉu ŝin?
KONSULO BERNICKNe, ne, ne, lasu tion! Ho, Lona, vi ne scias, kiel mi arde sopiris paroli malferme kun vi, — petegi vian pardonon.
FRAŬLINO HESSELAŭskultu, Karsten, ni ne estu sentimentalaj; tio ne konvenas al ni.
KONSULO BERNICKVidevasaŭskulti min, Lona. Mi ja scias, kiel mi havas la ŝajnon kontraŭ mi nun, kiam vi sciiĝis pri la okazaĵo kun la patrino de Dina. Sed mi ĵuras, ke tio estis nur mallonga erariĝo; efektive mi vere kaj sincere iam ŝatis vin.
FRAŬLINO HESSELKial vi kredas ke mi estas veninta hejmen?
KONSULO BERNICKEĉ se ion ajn vi intencas, mi petas vin nenion fari, antaŭ ol mi justigis min. Mi povas, Lona; mi almenaŭ povas senkulpigi min.
FRAŬLINO HESSELNun vi estas en timo. — Vi iam ŝatis min, vi diras. Jes, pri tio vi certigis min sufiĉe ofte en viaj leteroj; kaj eble tio estis vero — iamaniere, tiom longe kiom vi vivis tie en granda liberigita mondo, kiu donis al vi kuraĝon mem pensi libere kaj alte. Vi eble trovis en mi iom pli da karaktero kaj volo kaj memdependeco, ol ĉe la plimulto ĉi-hejme. Kaj estis ja ankaŭ sekreto nur inter ni du; neniu povis ŝercaĉi pri via malbona gusto.
KONSULO BERNICKLona, kiel vi povas do kredi —?
FRAŬLINO HESSELSed kiam vi revenis; kiam vi aŭdis la mokadon, kiu hajlis super min; kiam vi spertis la ridadon super ĉion, kion oni ĉi tie nomis miajn absurdaĵojn —
KONSULO BERNICKViestissenkonsidera tiam.
FRAŬLINO HESSELPleje por ĉagreni tiujn jupvestitajn kaj pantalonvestitajn geprudulojn, kiuj trotadis ĉirkaŭe en la urbo. Kaj kiam vi renkontis la juna alloga aktorino —
KONSULO BERNICKEstis nur danda petolaĵo; nenio pli; mi ĵuras al vi, eĉ ne la dekono estis vero de tiu klaĉo kaj tiuj onidiroj, kiuj cirkuliĝis.
FRAŬLINO HESSELNu, bone; sed kiam Betty venis hejmen, bela, floranta, adorata de ĉiuj, — kaj fariĝis konate, ke ŝi heredus la monon post onklino, kaj ke mi ricevus nenion — —
KONSULO BERNICKNu, jen ni estas ĉe la afero, Lona; kaj nun vi aŭdu senvuale. Mi ne amis Betty tiam; mi ne rompis kun vi por iu nova inklino. Estis rekte por la mono; estis devige; midevishavigi ilin al mi.
FRAŬLINO HESSELKaj tion vi diras al mi rekte antaŭ la okuloj?
KONSULO BERNICKJes, mi faras. Aŭskultu min, Lona —
FRAŬLINO HESSELKaj vi tamen skribis al mi, ke nesubigebla amo al Betty kaptis vin, kaj vi alvokis mian grandanimon, kaj petegis min pro Betty silenti pri tio kio antaŭe estis inter ni —
KONSULO BERNICKMi devis, mi diras.
FRAŬLINO HESSELNu, je la vivanta Dio, nun mi ne pentas, ke mi tiam agis senpripense.
KONSULO BERNICKLasu min fride kaj trankvile diri al vi, kiel la stato estis en tiuj tagoj. Mia patrino, kiel vi memoras, estris la komercon; sed tute mankis al ŝi komerca kompreno. Rapide mi vokiĝis hejmen de Parizo; la tempoj estis krizaj; mi metus la aferojn sur firmajn piedojn. Kion mi trovis? Mi trovis ion, kio devus esti tenata en la plej profunda sekreto: firmaon preskaŭ ruinigita. Jes, ĝi estis preskaŭ ruinigita, tiu ĉi malnova respektata firmao, kiu staris dum tri generacioj. Kion povis mi fari, la filo, la sola filo, krom ĉirkaŭrigardi por savrimedo.
FRAŬLINO HESSELKaj vi savis la firmaon Bernick je ofero de virino.
KONSULO BERNICKVi bone scias, ke Betty amis min.
FRAŬLINO HESSELSed mi?
KONSULO BERNICKKredu min, Lona, — vi neniam fariĝus feliĉa kun mi.
FRAŬLINO HESSELĈu estis el zorgemo por mia feliĉo, ke vi forlasis min?
KONSULO BERNICKĈu eble vi kredas, ke el egoismaj motivoj mi agis kiel mi faris? Se mi tiam starus sola, mi brave rekomencus. Sed vi ne komprenas kiel komercisto sub senmezura respondeco kunkreskas kun la komerco, kiun li heredas. Ĉu vi scias ke la bonfarto de centoj, eĉ miloj dependas de li? Ĉu vi ne pripensas, ke la tuta socio, kiun kaj vi kaj mi nomas nian hejmon, tuŝiĝus severe, se la firmao Bernick ruiniĝus?
FRAŬLINO HESSELĈu estas ankaŭ pro la socio, ke vi dum tiuj dek kvin jaroj restis staranta en la mensogo?
KONSULO BERNICKEn mensogo?
FRAŬLINO HESSELKion scias Betty pri ĉio, kio kuŝas sube kaj antaŭe de ŝia kunligo kun vi?
KONSULO BERNICKĈu vi opinias ke mi por neniu utilo vundus ŝin malkovrante tiujn aferojn?
FRAŬLINO HESSELPor neniu utilo vi diras? Nu ja, vi ja estas komercisto; vi certe komprenas kio estas utila. — Sed aŭdu nun, Karsten, nun ankaŭmivolas paroli fride kaj trankvile. Diru, — ĉu vi ankaŭ vere estas feliĉa?
KONSULO BERNICKEn la familio, vi pensas?
FRAŬLINO HESSELNu ja.
KONSULO BERNICKMi estas, Lona. Vi ne senutile estas estinta tia sindonema amikino por mi. Mi kuraĝas diri, ke mi fariĝis pli kaj pli feliĉa laŭ la jaroj. Betty estas bona kaj cedema. Kaj kiel ŝi dum la jaroj lernis kurbi sian konduton laŭtio, kio estas karakteriza enmi—
FRAŬLINO HESSELHm.
KONSULO BERNICKAntaŭe ŝi ja nutris kelkajn romantikajn imagaĵojn pri la amo; ŝi ne povis akordiĝi kun la ideo, ke ĝi iom post iom transirus al trankvila amikecflamo.
FRAŬLINO HESSELSed nun ŝi estas kontenta?
KONSULO BERNICKKomplete. Sciu, ke la ĉiutaga rilato kunmine estas sen maturiga influo al ŝi. La homoj devas reciproke lerni malaltigi siajn postulojn, se oni volas agi kontentige en la socio en kiu oni troviĝas. Tion ankaŭ Betty laŭe lernis kompreni, kaj tial nia domo estas nun modelo por niaj samcivitanoj.
FRAŬLINO HESSELSed tiuj samcivitanoj nenion scias pri la mensogo?
KONSULO BERNICKPri la mensogo?
FRAŬLINO HESSELJes, pri la mensogo en kiu vi nun stara dum dek kvin jaroj.
KONSULO BERNICKKaj tion vi nomas — —?
FRAŬLINO HESSELMensogo mi ĝin nomas. La triobla mensogo. Unue la mensogo kontraŭ mi; poste la mensogo kontraŭ Betty; kaj fine la mensogo kontraŭ Johan.
KONSULO BERNICKBetty neniam postulis, ke mi parolu.
FRAŬLINO HESSELĈar ŝi nenion sciis.
KONSULO BERNICKKaj vi tion ne postulos; — pro konsidero rilate ŝin vi tion ne postulos.
FRAŬLINO HESSELHo ne, mi certe scios toleri la ridsalvojn; mi havas fortan dorson.
KONSULO BERNICKKaj ankaŭ Johan ne postulos; li jam promesis al mi.
FRAŬLINO HESSELSed vi mem, Karsten? Ĉu ne estas io interne en vi, kio postulas eliri el la mensogo?
KONSULO BERNICKĈu mi libervole oferus mian familian feliĉon kaj mian staton en la socio!
FRAŬLINO HESSELKiun rajton havas vi stari en la loko kie vi nun staras?
KONSULO BERNICKDum dek kvin jaroj mi tage aĉetis al mi eron de rajto — per mia konduto, kaj per tio kion mi faris kaj progresigis.
FRAŬLINO HESSELJes, vi multe faris kaj progresigis, por vi mem kaj por aliuloj. Vi estas la plej riĉa kaj potenca homo en la urbo; sub via volo ili kuraĝas nenion alian fari ol kurbiĝi, ĉiuj, ĉar vi estas konsiderata esti sen makulo kaj perfekta; via hejmo estas konsiderata kiel modela hejmo, via konduto kiel modela konduto. Sed ĉiu tiu gloro, kaj eĉ vi mem samtempe, staras kvazaŭ sur ŝanceliĝanta marĉo. Momenteto povos okazi, vorto povos esti dirata, — kaj vi kune kun la tuta gloraĵo suben sinkos, se vi ne savos vin ĝustatempe.
KONSULO BERNICKLona, — kion vi vere volas ĉi tie?
FRAŬLINO HESSELMi volas helpi vin al firma grundo sub la piedoj, Karsten.
KONSULO BERNICKVenĝo! Vi volas venĝi vin? Mi ja suspektis. Sed vi ne sukcesos! Estas nur unu ĉi tie, kiu povas paroli kun aŭtoritato, kaj li estas silenta.
FRAŬLINO HESSELJohan?
KONSULO BERNICKJes, Johan. Se aliulo kulpigos min, mi ĉion neas. Se oni volas detrui min, mi luktos je la vivo. Sed vi neniam sukcesos, mi diras! Li, kiu povus faligi min, li silentas — kaj li reen forvojaĝos.
(Grandkomercisto Rummelkajkomercisto Vigelandvenas de dekstre.)
GRANDKOMERCISTO RUMMELBonan tagon, bonan tagon, kara Bernick; vi devas veni kun ni en la komerca asocio; ni havas kunvenon pri la fervoja afero, vi ja scias.
KONSULO BERNICKMi ne povas. Ne eblas nun.
KOMERCISTO VIGELANDVi vere devas, sinjoro konsulo —
GRANDKOMERCISTO RUMMELVi devas, Bernick. Jen estas homoj, kiuj laboras kontraŭ nin. Redaktoro Hammer kaj la aliaj, kiuj preferis la marbordan linion, pretendas, ke kaŝas sin privataj interesoj malantaŭ la nova propono.
KONSULO BERNICKNu, do klarigu al ili —
KOMERCISTO VIGELANDNe taŭgas kion ni klarigas, sinjoro konsulo —
GRANDKOMERCISTO RUMMELNe, ne, vi devas mem veni; vin ja neniu kuraĝas suspekti pri tiaĵo.
FRAŬLINO HESSELHo ne, mi tion opinius.
KONSULO BERNICKMi ne povas, mi diras; mi ne estas tute sana; — aŭ almenaŭ, atendu — lasu min restitui min.
(Adjunkto Rørlundenvenas de dekstre.)
ADJUNKTO RØRLUNDPardonu, sinjoro konsulo; Vi jen vidas min en la plej impeta incito —
KONSULO BERNICKNu jes, kio estas al vi?
ADJUNKTO RØRLUNDMi devas fari al vi demandon, sinjoro konsulo. Ĉu estas kun via kunsento, ke la juna knabino, kiu trovis azilon sub via tegmento, montras sin publike sur la strato en kunestado kun homo, de kiu —
FRAŬLINO HESSELKiu homo, sinjoro pastoro?
ADJUNKTO RØRLUNDKun tiu homo el ĉiuj homoj en la mondo, de kiu ŝi devus teni sin plej fore.
FRAŬLINO HESSELHoho!
ADJUNKTO RØRLUNDĈu estas kun via kunsento, sinjoro konsulo?
KONSULO BERNICK(kiu serĉas ĉapelon kaj gantojn)Mi scias pri nenio. Pardonu; urĝas; mi devas iri al la komerca asocio.
HILMAR TØNNESEN(venas de la ĝardeno kaj iras al la antaŭa pordo maldekstre)Betty, Betty, aŭskultu!
SINJORINO BERNICK(ĉe la pordo)Kio estas?
HILMAR TØNNESENVi devas iri en la ĝardenon, kaj finigi tiun flatadon, kiun certa persono praktikas al tiu Dina Dorf. Mi fariĝis tute nervoza aŭskulti al tio.
FRAŬLINO HESSELĈu? Kion do tiu persono diris?
HILMAR TØNNESENHo, nenion alian ol tio, ke li volas ke ŝi akompanu lin al Ameriko. Uf!
ADJUNKTO RØRLUNDĈu tiaĵo eblas!
SINJORINO BERNICKKion vi diras?
FRAŬLINO HESSELSed estus ja bonege.
KONSULO BERNICKNeeble! Vi misaŭdis.
HILMAR TØNNESENDo demandu lin mem. Jen venas la paro. Sed ne enmiksigu min.
KONSULO BERNICK(alRummelkajVigeland)Mi venos poste, — post momento —
(Grandkomercisto RummelkajVigelandeliras dekstre.Johan TønnesenkajDina envenas de la ĝardeno.)
JOHAN TØNNESENHura, Lona, ŝi akompanos nin!
SINJORINO BERNICKTamen Johan, — vi senpripensa —!
ADJUNKTO RØRLUNDĈu tio estas vero! Tia superega skandalo! Per kiaj delogantaj artoj estas vi —
JOHAN TØNNESENNu, nu, sinjoro; kion vi estas diranta?
ADJUNKTO RØRLUNDRespondu al mi, Dina; ĉu tio estas via intenco, — ĉu estas via tute libera decido?
DINAMi devas for de tie ĉi.
ADJUNKTO RØRLUNDSed kunli— kunli!
DINAMenciu iun alian ĉi tie, kiu kuraĝus kunpreni min.
ADJUNKTO RØRLUNDNu, vi do sciu kiu li estas.
JOHAN TØNNESENNe parolu!
KONSULO BERNICKNeniun plian vorton!
ADJUNKTO RØRLUNDEn tiu okazo mi malbone servus al la socio, kies moralon kaj morojn mi posteniĝis por gardi; kaj nepravigeble mi agis kontraŭ tiu ĉi juna knabino, en kies eduko ankaŭ mi havis esencan parton, kaj kiu por mi estas —
JOHAN TØNNESENGardu vin por tio, kion vi faras!
ADJUNKTO RØRLUNDŜi tionsciu!Dina, estas tiu viro, kiu kaŭzis la malfeliĉon kaj honton al via patrino.
KONSULO BERNICKSinjoro adjunkto —!
DINALi!(alJohan Tønnesen)Ĉu tio estas vero?
JOHAN TØNNESENKarsten, respondu vi.
KONSULO BERNICKNeniu vorto plu! Hodiaŭ estu silento.
DINADo vero.
ADJUNKTO RØRLUNDVero, vero. Kaj pli ol tio. Tiu homo, kiun vi tiel fidas, ne kuris senhava el la hejmo; — la kaso de vidvino Bernick —; la konsulo povas atesti pri tio!
FRAŬLINO HESSELMensoganto!
KONSULO BERNICKAh —!
SINJORINO BERNICKHo Dio, ho dio!
JOHAN TØNNESEN(kontraŭ lin kun levita brako)Kaj tion vi kuraĝas —!
FRAŬLINO HESSEL(deturnante)Ne frapu lin, Johan!
ADJUNKTO RØRLUNDJes, atencu min nur. Sed la vero apertiĝu; kajestasvero; konsulo Bernick mem tion estas dirinta, kaj la tuta urbo scias. — Nun, Dina, nun vi konas lin.
(Mallonga silento.)
JOHAN TØNNESEN(mallaŭte; kaptas la brakon deBernick)Karsten, Karsten, kion vi faris!
SINJORINO BERNICK(mallaŭte kaj en ploro)Ho Karsten, ke mi tiris vin en tiun honton.
KOMERCISTO SANDSTAD(envenas rapide de dekstre kaj krias kun la mano sur la anso)Nun vi devas absolute veni, sinjoro konsulo! La tuta fervojo pendas en fadeno.
KONSULO BERNICK(spiritforeste)Kio estas? Al kio mi —?
FRAŬLINO HESSEL(serioze kaj kun emfazo)Vi ekstaru por subteni la socion, bofrato.
KOMERCISTO SANDSTADJes, venu, venu; ni bezonas vian tutan moralan superpezon.
JOHAN TØNNESEN(tute apude ĉe li)Bernick, — ni du kunparolos morgaŭ.
(Li eliras tra la ĝardeno;konsulo Bernickkvazaŭ senvola eliras dekstre kunkomercisto Sandstad.)