CĂBALLUS, i, m.Cheval. *Syn.Equus.
CĂCHINNĀTĬO, ōnis, f.Rire fou.Syn.Risus solutior.Usus: Si ridere concessum, vituperatur cachinnatio.
CĂCHINNOR, aris, atus sum, ari, d.Rire aux éclats.Syn.Solutius rideo, cachinnum tollo. Cf.Rideo.
CĂCHINNUS, i, m.Rire bruyant,fou rire.Syn.Cachinnatio.Usus: Cachinnum sustulit; ad cachinnos commovit omnes. Cf.Risus.
CĂCŬLA, æ, m.Valet d’armée,goujat. *Syn.Calo.
CĂCŪMEN, ĭnis, n.Sommet,cime. *Syn.Vertex cujuscumque rei.Usus: Cacumina arborum, montium.
CĂDĀVER, ĕris, n.Cadavre.Syn.Corpus exanime.Epith.Incruentum, informe, semiustulatum.Usus: Ab hoc ejecto cadavere quidquam opis mihi spondeam?
CĂDĀVĔRŌSUS, a, um,Cadavéreux. *Usus: Cadaverosa facies.
CĂDIT, impers.Il arrive.Syn.Evenit, accidit.Usus: Belle cecidit.
CĂDO, is, cĕcĭdi, cāsum, ere, n.Tomber.Syn.Concido, decido, labor, delabor, corruo.Adv.Cadere aliter rem, alte, apte comprehensionem, apte verba, aptissime, belle, concinnius, commodius, decore in pedes, fortiter, fortuito, graviter, jam pridem consilia, jucunde clausulas, jucunde orationem, levius, male, melius, melius verba in syllabas longiores, numerose et quadrate, omnino, optime in pedem, pariter, cum republica, percommode, peropportune, præclare in rempublicam, teterrime, quid venuste.Phras.1. Vulneribus exhaustus cecidit,il tomba criblé de blessures. Ad terram defluxit; vulneribus ad terram datus est; de equo lapsus; præceps ad terram datus; miserabili casu, fœda prolapsione præcipitatus est; ictu ad casum datus, ad terram delatus, detractus procubuit. 2. Fallente vestigio cecidit,ayant fait un faux pas, il tomba. In terram defluxit, procubuit, prolapsus, prostratus est 3. Cadebat animo,il se laissait abattre. Animo concidit, defecit animo; frangebatur animo; animus hominem reliquit; relanguit animus; animo se demisit admodum. Cf.Concido. 4. Cadere in pristina peccata,retomber dans ses anciennes fautes. Relabi, revolvi in mores pristinos et vitia; in eundem scopulum offendere, impingere; in idem vitiorum cœnum implicari; iisdem sordibus involvi; in eodem luto adhærescere.Usus: 1. Evenio,arriver. Belle, opportune, commode, fortuito cecidit. Verebar, quorsum illud casurum esset. 2. Convenio,tomber. Cadit in eum suspicio,le soupçon tombe sur lui. Hoc in virum bonum non cadit; in virum sapientem dolor non cadit. 3. Venio,se présenter,s’offrir à;tomber(au pouvoir de). Cadit sub aspectum,cela est visible. In deliberationem, in potestatem, sub imperium et ditionem alicujus. 4. Desino, remitto,cesser,s’apaiser. Ira, venti cadunt. Arma de manibus cadunt. 5. Pereo,tomber en désuétude,périr. Legum auctoritas, civitatis fides cecidit. 6. Mori,tomber dans un combat,périr. Duo millia cecidere. 7. Vinci judicio,échouer,succomber en justice. Causa cadere. (Vulg.Litem perdere.) Cf.Causa. 8.Se laisser abattre, cadere animo,velanimis.
CĀDŪCĔĀTOR, ōris, m.Héraut,parlementaire.Syn.Legatus pacis causa.
CĀDŪCĔUM, i, n.Caducée.Syn.Mercurii virga et sceptrum.
CĀDŪCUS, a, um,Enclin à tomber;faible,caduc,périssable.Syn.Facile cadens, brevis, fugax, fragilis, mobilis, mortalis, incertus. )( Erectus, firmus, immortalis.Usus: 1. Omnia alia falsa, incerta, caduca, mobilia, sola virtus est altissimis defixa radicibus. Corpus fragile, et caducum. Magna imperia mortalia sunt et caduca. 2. Bona caduca; hæreditas caduca,héritage caduc(qui revient au fisc et non à l’héritier présomptif).
CĂDUS, i, m.Vaisseau pour conserver le vin;tonneau,baril. *Usus: Vinum de meliore cado.
CÆCĬTAS, ātis, f.Cécité,privation de la vue.Syn.Privatio sensus oculorum.Epith.Horribilis, misera, odiosa.Usus: 1. An tibi luminis cæcitas plus obest, an libidinis? 2.Transl.In furore animi, cæcitate et amentia.
CÆCO, as, avi, atum, are, a.Priver de la vue,aveugler,éblouir.Syn.Excæco, cæcum facio, efficio, reddo; oculis privo; oculis orbo.Usus: Voluptate cæcantur hominum animi. Vitiis et cupiditatibus cæcatus adolescens. Cf.Excæco.
CÆCUS, a, um,Aveugle.Syn.Captus oculis.Phras.1. Lumina amisit; aspectum amisit; orbatus lumine; lumine cassus; caligat ad omnia; cæcutit; exstincto oculorum lumine in tenebris contabescit; caret acie oculorum; usu oculorum destitutus est.Transl.Cæcus est furore et cupiditate,la fureur et la passion l’aveuglent. Cæca cupiditate rapitur; cæcus furore, et scelere fertur; cæcus et amens furore est. Cæcitate animi rapitur incredibili; furor homini lumen animi exstinxit; eripuit consilium animo præceps amentia, furor. Exercet miserum insolita caligo mentis, et animi luminibus magnopere officit.Usus: 1. Catuli cæci nascuntur. 2. Temerarius,aveugle, (téméraire). Cæca cupiditate rapi. Fortuna cæca cæcos efficit, quos complectitur. 3. Obscurus, abditus, dubius,obscur,impénétrable,mystérieux. Nox cæca. Res cæcæ et ab aspectus judicio remotæ. Cur hoc ita obscurum est, et cæcum?
CÆCŪTĬO, is, ire, n.Voir trouble.Usus: Utrum oculi mihi cæcutiunt. Cf.Cæcus.
CÆDES, is, f.Action de tuer,carnage.Syn.Occisio.Epith.Clara et recens, crudelissima omnium, cruenta, misera crudelisque, nefaria, nocturna, propinqua, quotidiana.Phras.1. Cædes multorum facta est,on fit un grand carnage. Multum sanguinis haustum est; omnia hostium cæde strata erant. Cædes ibi omnia obtinuit. Magna clades accepta est; fœdatus multorum cæde locus; cædibus hausti mortalium plurimi; multum sanguinis in promiscua omnium generum cæde fuit. Solitudinem facere in urbe videbantur. Edita, perpetrata multorum hominum cædes. 2. Hic a cæde cessatum est,alors cessa le carnage. Is finis sanguinis fuit; hic cædes constitit, conquievit.Usus: Res ad cædem spectare videtur,nous sommes menacés d’un massacre. Cædem senatui moliuntur, quærunt cives improbi. Cædem facient, perpetrabunt, edent atrocem. Cædem quidem repriment alii; at illi tanto acerbius instaurabunt, redintegrabunt, renovabunt. Cf.Mors,Occido,Prœlium.
CÆDO, is, cĕcīdi, cæsum, ere, a.Battre,frapper;massacrer.Syn.Verbero, percutio, occido, trucido, interficio.Phras.1. Servum dirissime cecidit,il battit cruellement son esclave. Multavit, accepit pessime; verberibus dirum in modum affecit, laceravit, excruciavit. Cf.Verbero. 2. Hostem cædere,tailler l’ennemi en pièces. Hostem fundere, profligere; armis opprimere; hostium copias cædere; ferro prosternere; fundere prælio; armis sternere, delere. Cf.Cædes.Usus: Aliquem loris,velvirgis cædere. Silvam, armenta, magnum numerum hostium cædere.
CÆLĀTOR, ōris, m.Graveur,ciseleur.Usus: Artifices omnes, cælatores, et vascularios convocat.
CÆLEBS, ĭbis, m,Célibataire.Syn.Expers conjugii, qui uxorem, quæ maritum non habet.Usus: Mulier cælebs. Cælibes esse, cælibem vitam vivere prohibentur.
CÆLO, as, avi, atum, are, a.Ciseler,graver.Usus: Cælare aliquid argentovelin argento,ciseler sur l’argent.
CÆMENTĪTĬUS, a, um,Bâti en moellons.Syn.Quod cæmento constructum est.Usus: Cæmentitiis parietibus exstructæ altitudines.
CÆMENTUM, i, n.Moellon.Syn.Lapides rudes et fracti, quibus ædificia consurgunt.Usus: Materiam, cæmentum, calcem convexit.
CÆRŬLĔUS, a, um,Bleu,de couleur azurée.Usus: Oculos cæruleos esse Neptuni.
CÆSĂRĬES, ei, f.Chevelure.Syn.Coma, quæ cædi solet.Usus: Vide, cæsaries quam decet!
CÆSIM,Par incises,d’une manière coupée.Syn.Incisim.Usus: Membratim primo, dein cæsim diximus.
CÆSĬUS, a, um,Gris-vert.Syn.Cæruleus, glaucus; qualis color est oculis felium.Usus: Cæsiis oculis Minerva,Minerve aux yeux pers.
CÆSTŬS, ūs, m.Ceste,gantelet pour le pugilat.Syn.Clava ex corio et plumbo.Usus: Pugiles cæstibus contusi ne ingemiscunt quidem.
CÆTĔRA, orum, n. pl. Rectius cetera,le reste,les autres choses;du reste.Syn.Reliqua, alia, aliud, reliquum,itemquecætera, et quæ sequuntur; et alia hujus generis, hujusmodi; et si qua similia.Usus: Avarus, cætera doctus vir. Ut illud Sciponis: Agat asellum et cætera,comme le mot de Scipion: Conduis ton âne, etc.
CÆTĔRŎQUIN,Au surplus,du reste,d’ailleurs.Syn.Alioquin.Usus: Non poeta solum, verum etiam cæteroquin doctus et sapiens.
CÆTĔRUM,Du reste,d’ailleurs.Usus: Cæterum is mihi locus non displicet.
CĂLĂMISTER, ri, m.Fer à friser.Syn.Acus, qua calefacta capilli intorquentur.Usus: 1. Remove gemmarum ornatum, nec calamistri quidem adhibeantur. Frons calamistri notata vestigiis. 2.Transl.Ornatus accersitus orationis. Orationem calamistris inurere,colifichets,faux ornements de style.
CĂLĂMISTRĀTUS, a, um,Frisé.Usus: Calamistrata coma, puella.
CĂLĂMĬTAS, ātis, f.Malheur,calamité.Syn.Miseria, ærumna, adversa,velincommoda fortuna, res incommoda, offensio. )( Prosperitas.Epith.Civilis, communis, dissimilis, fatalis quædam, honestissima, improvisa, incredibilis et singularis, indignissima, injustissima, inveterata, magna, major, maxima, necessaria in re aliqua, nova, par, præsens, privata, publica, summa, tanta, tota, impendens.Phras.1. Calamitatem afferre,causer,apporter des malheurs. Inimici tui calamitatem tibi non exiguam machinantur; maxima calamitate te afficient; calamitatem afferent, importabunt. Inimici tui, ni caveris, plagam facient, injicient, infligent luculentam. Inimica factio calamitate te affliget maxima. Vulnus tibi imponet, inuret, infliget luculentum; pestem afferet certissimam et importabit. Machinantur, nescio quam in caput tuum pestem inimici tui; ad calamitatem maximam te tuosque depellent. Imminet rebus tuis ac fortunis ab inimicorum fraudibus et insidiis magna calamitas; inimici tui in calamitatem gravissimam te tuosque trahent; et jam nunc perniciem tibi comparant, et moliuntur. Cf.Affligo. 2. In calamitatem incidere,devenir malheureux,tomber dans la détresse. Respublica hoc anno maximam calamitatem cepit, accepit, subiit, hausit. Calamitas reipublicæ incidit, accidit maxima. Respublica in eam calamitatem venit, incidit; iis ærumnis premitur; cum iis difficultatibus conflictatur, quæ ferri, tolerari vix possint. Respublica hoc anno plagam accepit luculentam; acerbo vulnere percussa est; vulnus accepit gravissimum. Cf.Miser,Affligo, Fortuna mala, Adversus. 3. Calamitate liberare,délivrer des calamités. Cæsar nos non a calamitate modo, sed et metu calamitatis defendet, prohibebit; calamitate nos, calamitatem levabit; nobis detrahet, efficiet, ut a nobis absit calamitas: ærumnis nos istis exsolvet; istis nos periculis et ærumnis explicabit; istis nos ærumnis expediet. Cf.Libero.Usus: In calamitate tabescere. Calamitas latius serpsit.
CĂLĂMĬTŌSUS, a, um,Malheureux.Syn.Ærumnosus, miser, calamitatibus oppressus, affectus.Adv.Valde.Usus: Magis fortuna, quam culpa sua calamitosus. Fuga flagitiosa et calamitosa. Calamitosus ager cœlo et loco. Tempestas calamitosa,ouragan dévastateur. Cf.Miser,Felix.
CĂLĂMĬTŌSĒ,Malheureusement.Usus: Calamitose potius, quam turpiter vivendum.
CĂLĂMUS, i, m.Roseau à écrire.Syn.Frutex aquaticus ad scribendum aptus.Epith.Bonus.Usus: Calamo et atramento temperato, charta etiam dentata res agetur.
CALCAR, āris, n.Éperon.Syn.Equi stimulus equitis calci alligatus.Phras.Calcaribus equum urgere,pousser un cheval de l’éperon. Calcaria admovere, adhibere, calcaria equo subdere. Calcaribus equum concitare, agitare.Usus: 1. Aliis calcaria adhibenda, aliis frena. 2. Incitamentum,aiguillon,stimulant. Currenti calcar addere.
CALCĔĀMENTUM, i, n.Chaussure,soulier.Syn.Calceus.
CALCĔO, as, avi, atum, are, a.Chausser.Usus: Nec satis commode calceati, nec vestiti.
CALCĔUS, i, m.Chaussure,soulier.Syn.Calceamentum, pedum vestitus, et tegmen.Epith.Habiles, viriles.Usus: Redivi cum calceis et toga, nullis nec caligis, nec lacerna.
CALCĬTRO, as, are, n.Regimber,se montrer récalcitrant.Syn.Calce ferio, percutio.Transl.Renuo, resisto.Usus: Amicum eum non habebis, calcitrat, respuit.
CALCO, as, avi, atum, are, a.Fouler aux pieds.Usus: Calcare uvas; calcare clientem.
CALCŬLUS, i, m.Caillou.Syn.Lapillus, ratio.Usus: 1. Demosthenes calculos in os injiciebat. 2. Rationem inire, ad calculos vocare; ad calculum reducere; calculos subducere,compter,établir son compte avec qqn. Turpe est, exigue nimis, et exiliter amicitiam ad calculos revocare, ut par sit ratio datorum, et acceptorum. 3. Consilium omissum resumere. Revertamur ad calculos, quos abjecimus,revenons aux motifs que nous avons laissés de côté.
CĂLĔFĂCĬO, is, fēci, factum, ere, a.Chauffer,échauffer;exciter,inquiéter.Syn.Calfacio.Transl.Irrito, commoveo.Usus: Egregie hominem sua oratione calefecit. Forum calefacere. Parthi vos calefacient,les Parthes vous donneront un coup de fouet.
Calendarium, ii, n.Calendrier.Syn.Fasti, ephemerides.
CĂLENDÆ, ārum, f. pl.Calendes,premier jour du mois chez les Romains.Usus: Hæc scripsi ad VIII. Calendas Decembris.
CĂLĔO, es, ui, ere, n.Être chaud.Syn.Calidus sum.Transl.Vigeo.Usus: 1. Calent judicia ut cum maxime,l’instruction de l’affaire va rondement. Calent rumores. Dum res calet, insistendum est. Cum calent omnes, ego in negotio frigebo? 2. Fervere, dum res adhuc recens est. Calentes adhuc recenti pugna, et victoria feroces,encore échauffés par le combat et fiers de leur victoire. 3. Æstuare, inflammari,avoir la fureur de. Studio scribendi, cupidine laudis calere. Cf.Calor.
CĂLESCO, is, ere, n.S’échauffer,se réchauffer.Syn.Calidus fio.Usus: Igni vel apricatione calescere.
CĂLĬDUS, a, um,Chaud,enflammé.Usus: Calidior est animus, quam hic aer.
CĂLĬGA, æ, f.Chaussure militaire.Syn.Tibiarum tegumentum.
CĀLĪGĬNŌSUS, a, um,Sombre,ténébreux.Syn.Obscurus, caligine tactus.Usus: Obscurius, nebulosum, humidum, caliginosum cœlum.
CĀLĪGO, as, avi, are, n.Être aveuglé.Syn.Cæcutio.Usus: In sole caligare,ne pus voir clair en plein midi(Prov.).
CĀLĪGO, ĭnis, f.Brouillard,obscurité,ténèbres.Syn.Tenebræ.Epith.Cæca, obscura.Usus:Transl.Ex priore caligine temporum respublica in lucem aliquam respexit,après la confusion,le désordre de ces derniers temps,la république a enfin un moment de repos. Discussa nunc est caligo illa temporum et tetræ tenebræ. Videbam aliquid, sed quasi per caliginem. Cf.Tenebræ.
CĂLĬX, ĭcis, m.Coupe.Epith.Calices maximi. Calix mulsi, vini.
CALLĔO, es, ui, ere, n.Savoir parfaitement.Syn.Scio, teneo.Usus: Jura callet. Cf.Scientia,Doctus.
CALLĬDĒ,Habilement;avec ruse.Syn.Astute, non incallide, caute, arguteque dicere.
CALLĬDĬTAS, ātis, f.Habileté,astuce,ruse,fourberie.Syn.Malitia, astutia.Epith.: Perversa, stulta, vetus.Usus: Pœni calliditate valent. Calliditas astuta prudentiam imitatur. Cf.Astutia,Fraus,Dolus.
CALLĬDUS, a, um,Habile,ingénieux;astucieux,rusé.Syn.Astutus, versutus, vafer, malitiosus, eruditus artificio simulationis, veteratorius, veterator, non incallidus.Usus: Homo ad fraudem callidus. Astuta et callida interpretatio. Cf.Astutus,Dolosus.
CALLIS, is, m.Sentier.Syn.Semita.
CALLUM, i, n.Cal,durillon.Syn.Cutis usu densior.Usus:Transl.Diuturna consuetudo, diutinus dolor callum jam obduxit stomacho meo; malorum usus mihi sensum ademit; occalluit animus malorum usu,endurcir.
CĀLŌNES, um, m. pl.Valets d’armée.Syn.Militum ministri.
CĂLOR, ōris, m.Chaleur.Syn.Ardor, æstus. )( Frigus.Epith.Æquabilis, corporeus, maximus, nimius, salutaris et vitalis, similis sui.Phras.1. Ecquid in iter te das caloribus summis?Pourquoi vous mettre en route par une pareille chaleur?ecquid hoc ardore; hoc æstu flagrantissimo; ista caloris intemperie; istis cœli ardoribus; æstuante tantis caloribus ære, solis radiis torrendum te præbes? ecquid hac anni parte flagrantissima, hoc anni sidere itineri te committis? 2. Calores sunt maximi,la température est très-chaude. Caloris nunc vis est maxima; calores habemus nunc maximos, æstus sunt immodici; æstivi cœli ardores nunc sunt maximi. Vapore solis omnia nunc torrentur, et accenduntur; fervore solis exæstuat anni tempus calidissimum; sol nunc omnia incendit; cœlum nunc fervet, æstuat, ut cura maxime. Menses nunc incidunt ardore solis flagrantissimi. Æstivi calores, æstatis ardores nunc sunt intentissimi. Æstuosum imprimis cœlum est; ab æstu fervet; æstus intemperie flagrat; immodicis caloribus torretur pars anni hæc ferventissima. 3. Calor crescit,la chaleur augmente. Intendit se calor, ingravescit, increscit, invalescit. Æstivi sideris calores graviore æstu exardescunt, effervescunt, invalescunt. 4. Calor remittit,la chaleur diminue. Frangit se calor, mitescit; tempus anni gravissimum defervescit; deflagrant tandem æstivi calores; temperantur, sedantur, leniuntur, mitigantur. Inclinata jam æstas nimios solis ardores defendit; caloris incommoda propulsat; languescit jam flagrantis cœli ardor, et sensim defervescit.Usus: Frigora et calorum molestiæ viro ferenda sunt. Acquiesco in horto, dum se calor frangat.
CĂLUMNĬA, æ, f.Calomnie,accusation injuste.Syn.Obtrectatio, maledictum, injusta criminatio, vexatio.Epith.Acerrima, nimis callida, frigida, jejuna, impudens, major, prætexta, calumniæ variæ.Phras.Calumniam strinxit in innocentem,calomnier un innocent. Integerrimi hominis laudem calumniis obterere satagebat; criminari non destitit innocentem; infamiam innocenti afferre; infamia innocentem aspergere voluit; calumnias in innocentem instruxit; calumniis opprimere innocentem; calumniis appetere satagebat. Cf.Detraho,Maledictum.Usus: Frigidam jejunamque calumniam adversus me adhibuit. Totus est in instruendis calumniis. Calumniam æquo animo fert. Coercenda est calumnia, et contundenda. Cf.Convitium, Famam lædo, Maledicus.
CĂLUMNĬĀTOR, ōris, m.Calomniateur.Syn.Qui falsum crimen objicit; malitiosus interpres.Epith.Egens improbus.Usus: Bono viro improbum calumniatorem apposuit.
CĂLUMNĬOR, aris, atus sum, ari, d.Calomnier.Syn.Calumniam adhibeo, vexo.Usus: Is aperte ludificari, et calumniari cœpit. Cf.Calumnia,Detraho.
CALVĂTĬCA, æ, f.Coiffure de femme.Syn.Tegmen capitis muliebre.Usus: Clodius calvaticam capiti suo accomodavit.
CALVĬTĬUM, ii, n.Calvitie,manque de cheveux.Usus: Calvitio mœror non levatur.
CALVUS, a, um,Chauve.Syn.Raro capillo, calvitio deformis.
CALX, calcis, f.Talon.Syn.Pars pedis posterior.Phras.Calcibus impetere,frapper à coups de pieds. Calcibus certare; premere, conscindere obstantes; calcibus cædere, ferire, contundere.Usus: 1. Certare pugnis et calcibus. 2. Finis ac meta,bout de la carrière. Ad calcem decurrit, pervenit opus. A calce ad carceres revocari (a fine ad principium),être obligé de recommencer. 3. Lapis excoctus pro ædificio,chaux. Calx viva,chaux vive. Calx macerata,chaux éteinte.
CĂMĒLUS, i, m.Chameau.Usus: Cameli adjuvantur proceritate collorum.
CĂMĒRA, æ, f.Voûte.Syn.Testudo, fornix.Usus: Cameras quasdam non probavi.
CĂMĪNUS, i, m.Fourneau.Usus: In hieme camino luculento utere.
CAMPESTER, ris, re,De plaine. Campestris exercitatio,exercices du champ de Mars.
CAMPUS, i, m.Champ cultivé.Syn.Ager, pratum, area, planities.Epith.Deformis atque obsitus, fœnicularius, ingens, immensusque, latior, magnus, sanctus, tantus.Usus: 1. Agros nostros cum suis uberibus campis conferri posse negant. 2.Transl.Amplitudo, copia, ubertas,champ,lice,carrière. Magnus tibi campus patet in republica, apertus ad gloriam cursus. In hoc tanto, immensoque campo exultet oratio. 3. Planities,plaine. Camporum patentium æquora; camporum immensitates; immensa camporum spatia.
CĂNĀLIS, is, m.Conduit,tuyau,canal.Usus: Aquæ ductus fiunt tribus generibus,velper canales structiles,autfistulis plumbeis,auttubulis fictilibus.
CANCELLI, ōrum, m. pl.Grillage,treillis,barreaux.Epith.Forenses.Syn.Septa e lignis modico intervallo disjunctis, quibus tribunalia et fenestræ muniuntur.Usus: 1. Applausum est a totis cancellis.Transl.Terminus, finis, limes,bornes,limites. Non egrediar ex iis, quos mihi ipse circumdedi, circumscripsi, cancellis. (Inde estVulg.Cancellaria,chancellerie), tabularium sanctius; (et Cancellarius,chancelier), tabularii sanctioris præses, custos; magister scriniorum.
CANCER, cri, m.Cancre,crabe.Usus: Rubentes urere foco cancros.
CANDĒLĂBRUM, i, n.Candélabre.Epith.Candelabra ærea.Usus: Candelabrum e gemmis clarissimis, et opere mirabili perfectum.
CANDĔO, es, ui, ere, n.Être d’une blancheur éclatante.Syn.Candore fulgeo.Usus: Candens orbis, via lactea,voie lactée. Candente carbone sibi capillum adurere. Cf.Albus.
CANDESCO, is, ere, n.Blanchir. *Syn.Ignesco, candidus fio.Usus: Ferrum candescit. Capillus, caput candescit.
CANDĬDĀTŌRĬUS, a, um,Relatif à la candidature.Usus: Candidatorio fungi munere.
CANDĬDĀTUS, a, um,Vêtu de blanc,candidat.Syn.Candida veste indutus (Quales erant, qui magistratum petebant); nomen professus.Epith.Consulares gratuiti, pares, singuli, firmior, sapiens.Usus: Officiosissima candidatorum natio.
CANDĬDĒ,Franchement,sincèrement.Syn.Sincere, pure, benigne.Usus: Inimicitias simpliciter et candide posuit.
CANDĬDUS, a, um,Blanc;candide,franc,sincère.Syn.Albus, purus, sincerus.Usus: Purum et candidum dicendi genus. Candidum hominis ingenium. Candidæ vitæ homo, innocentis. Cf.Sincerus,Apertus.
CANDOR, ōris, m.Éclat,beauté.Syn.Splendor, fulgor, lux.Epith.Exiguus, extremus, illustrior solis, nimius, candidissimus.Usus: 1. Vide speciem candoremque cœli. 2. Albedo,blancheur. Mixtus candore rubor. 3. Simplicitas,candeur,sincérité. Eximio morum candore vir. Cf.Apertus.
CANESCO, is, ere, n.Devenir blanc(de vieillesse),grisonner.Syn.Senesco, inveterasco.Usus: Canescit jam oratio tua, habetque suam jam maturitatem et senectutem,votre éloquence commence à blanchir et votre style prend de la maturité.
CANI, ōrum, m. pl.Cheveux blancs.Syn.Albi fenum capilli.Usus: Non cani, non rugæ auctoritatem afferunt.
CĂNĪCŬLA, æ, f.Canicule. Sidus cœleste.
CĂNĪNUS, a, um,De chien.Usus: Cœna canina,repas de chien(où l’on ne boit que de l’eau).
CĂNIS, is, m.Chien.Usus: Canum fida custodia; incredibilis ad investigandum narium sagacitas; amans dominorum adulatio; alacritas in venando. Canis sollicitum animal. Cane pejus et angue.
CĂNISTRUM, i, n.Corbeille.Syn.Fiscina, cista viminea.Epith.Splendidissima.Usus: Lancibus et splendidis canistris nos pascis.
CĀNĬTĬES, ei, f.Vieillesse.Usus: O turpem exacta dementique ætate canitiem!
CANNA, æ, f.Canne,roseau.Syn.Arundo.
CĂNO, is, cĕcĭni, cantum, ere, n. et a.Chanter.Syn.Canto, cantus edo.Adv.Canere absurde, diligenter, flebiliter, intus, intus sibi, modulate, præclare fidibus, similiter.Phras.Pauci recte canere norunt,peu d’hommes savent bien chanter. Pauci recte canendi artem callent, tenent; canendo vocem rite nunc intendere, nunc remittere sciunt; canendi modos probe callent. Paucis contigit in canendo eum tenere modum, ut in eorum modulatione nihil agnoscas absonum, inconditum, inconcinnum. Pauci vocem moderari; ita efferre; ea ratione componere sciunt, ut aures nihil respuant, rejiciant, improbent.Usus: 1. Canere voce,chanter. Canere fidibus, tibiis,jouer d’un instrument à cordes, (proVulg.Ludere fidibus, inflare fistulas, ludere instrumentis musicis). Canere bellicum,sonner la charge. Canere classicum,idem. Receptui canere,sonner la retraite. Cf.Musica,Modulor.
CĂNON, ŏnis, m.Loi,règle,mesure.Syn.Regula.Usus: 1. Tu canon es meorum scriptorum. 2. Canon Missæ, (vox Eccles.)le canon de la Messe. Arcana verba Divini Sacrificii, et silentio enuntianda. Canones Sacri,les sacrés canons. Scita Pontificum.
CĂNŎNĬCĀTŬS, ūs, m.Canonicat.Syn.Sacerdotium opulentum, amplum. Collegium, senatus sacratior sacerdotum, auctoritate præcipuorum. (Vulg.Capitulum Canonicorum).
(CĂNŎNĪZO, as, are, a.Vulg.)Canoniser.Syn.In Sanctorum numerum referre; ad Sanctorum ordinem adscribere, aggregare; Cœlestes honores, publicosque alicui decernere; inter cœlites referre; in album sanctorum cœlitum solemni ritu referre; inter cœlites annumerare; solemni ritu alicujus memoriam consecrare. In concilio cœlestium collocare; in numero sanctorum collocare; sanctorum ordinibus asserere. In cœlitum cœtu ac numero reponere; ad immortalitatem et religione et memoria consecrare. Cœlestes honores dare, habere; cœlitum honoribus cumulare. Superorum in censum referre. In Divos referre. Consecratæ immortalitatis auctoritatem a Pontifice Maximo accipere,être canonisé. Cœlestium numerum augere.
CĂNŌRUS, a, um,Sonore,retentissant.Syn.Ad cantum inflexus, clarus.Usus: Canora, suavis vox.
CANTĒRĬUS, ii, m.Cheval hongre.Syn.Equus castratus.Usus: Mulo vehare, qui canterium comedisti.
CANTHĂRIS, ĭdis, f.Cantharide. Insecti genus.
CANTĬCUM, i, n.Chant.Usus: Rhetorum epilogus pene canticum.
CANTĬLĒNA, æ, f.Chanson.Syn.Cantio.Usus: Crebro mihi cantilenam illam suam insusurrat. Eamdem cantilenam canere,chanter toujours la même chanson,rabâcher.
CANTĬO, ōnis, f.Chant;enchantement.Syn.Carmen veneficum.Usus: Id veneficiis, et cantionibus Liciniæ factum.
CANTĬTO, as, avi, atum, are, a.Chanter souvent.Usus: Carmina in epulis cantitata.
CANTĬUNCŬLA, æ, f.Petite chanson.Usus: Cantiunculis otium oblectare.
CANTO, as, avi, atum, are, a.Chanter.Syn.Cano, cantus fundo, edo.Usus: Pueri lepidi cantare, et psallere docentur. Cf.Cano.
CANTOR, ōris, m.Chanteur,musicien,poète;acteur.Usus: Leguleius, præco actionum, cantor formularum.
CANTŬS, ūs,Chant.Syn.Symphonia, vocis inflexio.Epith.Dulcior, nauticus, obscurior, quotidianus vocum, lugubres, modici, remissiores.Usus: Tibicines cantus numerosque non suo, sed multitudinis arbitrio moderantur. Cantibus ipsæ bestiæ flectuntur, et consistunt. Fidium nervorumque cantibus ædes totæ personant. Suavitate modulorum aures tenere, cantibus animos impellere, incitare.
CĀNUS, a, um, m.Blanc;vieux;vénérable.Syn.Albus, candidus, canitie venerabilis,autpræmatura canitie deformis.
CĂPĀCĬTAS, ātis, f.Capacité.Syn.Amplitudo, spatium capiendi.Epith.Tanta.Usus: Theatri, vasorum capacitas. Utrum capacitatem in animo putamus esse?Croyons-nous qu’il y ait dans l’âme une espèce de réservoir?(ut putat vulgus et loquitur).
CĂPAX, ācis, omn. gen.Spacieux,ample,étendu.Syn.Quod aliquid capere potest.Usus: Capax domus. Ita capaces sunt aures meæ, ut eas nec Demosthenes impleat.
CĂPĒDO, ĭnis, f.Vase à anses. Vasis genus.Epith.Capedines gratæ.Usus: Capedines et fictiles urnulæ.
CĂPELLA, æ, f.Petite chèvre.Syn.Parva capra. (Vulgus capellam vocat Sacellum, ædiculam sacram,chapelle).
CĀPER, ri, m.Bouc.
CĂPESSO, is, ivi,velii, ītum, ere, a.Chercher à prendre,saisir.Syn.Peto, capio.Usus: Rempublicam, magistratum capessere,faire marcher les affaires de l’état,entrer en charge. Quando meliora capesses? Cibum capessere. Fugam capessere, capere. Capessere se domum,se retirer chez soi.
CĂPILLĀTUS, a, um,Chevelu.Adv.Bene capillatus adolescens.Usus: Corpore inculto et squalido capillatior, quam ante.
CĂPILLUS, i, m.Cheveu.Syn.Capitis pilus.Epith.Compti.Usus: Capillus compositus et delibutus. Capilli fluunt, defluunt post morbum,tomber. Capilli rari et cedentes,cheveux rares et qui dégarnissent le front. Capillum promittere, submittere,laisser croître ses cheveux. Capillis, crinibus passis,cheveux épars. Capillus prolixus, promissus,longue chevelure. Capillus circa caput rejectus negligenter,chevelure négligemment rejetée autour de la tête. Cincinnorum fimbriæ,extrémité bouclée des cheveux. Capillum pectere, comere, componere, ornare, nodo substringere, in nodum cogere,se peigner,se coiffer. Capillum calamistris inurere,se friser. Capillum in gradus frangere, formare,cheveux àétages. Capilli ficti, adsciti, adventitii,perruque,aliasgalericulus.
CĂPĬO, is, cēpi, captum, ere, a.Prendre,recevoir.Syn.Comprehendo, accipio. )( Do.Adv.Aliquando animum patrium, commode tempus adeundi aliquem, facillime conjecturam, invite, necessario consilium, strenue arma. Capi brevi, crudelissime, prædam et fortunas, mirifice facetiis, opportune locum, plane navim suo onere, atque deprimi, recte, sortito sacerdotem Jovis, vix gloriam cœlo.Usus: 1. Capere urbem,prendre une ville, oppido potiri. Cibum capere,manger,prendre de la nourriture. Manum capere,saisir la main. 2.Transl.ad intellectum: Capio rem,comprendre, teneo. Capere conjecturam exvelde re aliqua. Consilium, rationem agendi capere. Admiratio me capit,l’admiration m’emporte. 3. Ad actus voluntatis, et tum sumitur tam active, quam passive: Cepit me voluptas; captus sum voluptate,le plaisir m’a séduit. Capere lætitiam ex re. Amore capi.Aut contra: Luctus ingens, cura, metus, pavor urbem cepit,s’emparer de. Respublica magnam calamitatem, detrimentum, dolorem, angorem, luctum, terrorem, miseriam, metum cepit,endurer. 4. Sumo,obtenir,se charger de. Magistratum, consulatum, provinciam capere; laborem inanem capere. Initia, primordia a Diis capienda sunt,il faut remonter jusqu’aux dieux. 5. Delector,se réjouir de,avoir plaisir à. Munditiis, argenti splendore etc. capitur. 6. Decipio, delinio,gagner,séduire,tromper. Verborum laqueis judicem; aures velut per insidias cepit. 7. Contineo,contenir,enfermer. Gloriam consecutus, quæ vix cœlo capi possit. Amentiam ejus civitas, regna capere non poterant. 8. Capere pœnam de aliquo; documentum, exemplum ex re capere. Locum castris capere etc. Cf.Accipio, Urbem capio, Comprehendo, Captivus.
CĂPISTRUM, i, n.Baillon,licou.Usus: Capistro constringi.
CĂPĬTĀLIS, e, gen. com.Capital, où il y va de la vie, qui peut entraîner la mort.Usus: Rerum capitalium rei. Capitali odio dissidere. Fraudem capitalem admittere. (Capitale,Vulg.Capitale). Cf.Caput.
CĂPĬTO, ōnia m.Qui a une grosse tête.Syn.Magni capitis.Usus: Sili, flacci, frontones, capitones.
CĂPĬTŬLUM, i, n.Chapitre.Epith.Parvum, pulcherrimum.Usus: Primum capitulum optimum prodere.
Capitulum Ordinis,Salle du chapitre dans les ordres religieux. Locus reprehendendis erratis destinatus.Item: Comitium familiæ sacræ. Capitulum ordinis facere,rassembler le chapitre. Comitia habere creandis magistratibus,seumoderatoribus familiæ sacræ. Conventum celebrare; concilium habere instituendis novis Religiosi ordinis magistratibus. Capitulum Cathedrale, Collegium, senatus Ecclesiastici Ordinis, Præsulum.
CĂPRA, æ, f.Chèvre.
CĂPRĬFĪCUS, i, m.Figuier sauvage.Syn.Ficus silvestris.
CĂPRĪNUS, a, um,De chèvre.Usus: Pellis caprina.
CAPSA, æ, f.Coffre,cassette.Syn.Arca.Usus: Si te ad meas capsas admisero.
CAPTĀTĬO, ōnis, f.Action de capter,captation;chicane de mots.Usus: Disputandi prudentiam captatio verborum imitatur.
CAPTĀTOR, ŏris, m.Qui cherche à saisir, à surprendre.Syn.Qui venatur aliquid,autambit quovis modo.Usus: Plebicola repente, omnisque auræ popularis captator,avide de popularité.
CAPTĬO, ōnis, f.Subtilité;tromperie,fraude.Syn.Argutiæ, Sophisma.Usus: Quasi præstigiis et captionibus a sententia sua depulsus, in alienam inductus est. Captiones refellere.
CAPTĬŌSĒ,D’une manière captieuse.Syn.Vafre, argute.Usus: Captiose interrogare.
CAPTĬŌSUS, a, um,Captieux.Syn.Quod captiones habet.Usus: Fallaces et captiosæ quæstiones. Societas captiosa.
CAPTĬUNCŬLA, æ, f.Chicane,subtilité.Syn.Captio.Usus: Omnes captiunculas pertimescere.
CAPTĪVĬTAS, ātis, f.Captivité.Usus: Is dies finem diuturnæ captivitatis, turpitudinis, servitutis attulit. Cf.Captivus.
CAPTĪVUS, a, um,Captif,prisonnier.Syn.Captus et vinctus.Phras.1. Captivus tenetur,il est prisonnier. In vincula conjicitur; custodia tenetur; in vinculis est; in vinculis cohibetur; in custodiam vinctus datur, conjicitur; in carcerem conditur; in vincula ductus, obnoxiam carnificis arbitrio ducit animam; in custodiam traditur; in carcerevelcarcerem includitur; vinculis mandatur; in catenis tenetur. 2. Captivos dimittere,renvoyer les captifs. Eximere vinculis; libertate donare; exsolvere vinculis; in libertatem asserere; ergastula captivis solvere.Usus: Ducere aliquem captivum in triumphum. Captivos duriter habere. Captivos redimere; reddito pretio liberare, recuperare,racheter. Captivos reddere, remitttere. Cf.Custodia,Carcer,Vincula,Captus.
CAPTO, as, avi, atum, are, a.Saisir,prendre.Syn.Allicio, aucupor.Adv.Mediocriter adventum.Phras.1. Captare occasionem,épier l’occasion. Imminere in occasiones omnes; intentum esse in occasionem;quærere locum injuriæ, insidiis; aucupari tempus; captare temporis momenta. 2. Captare gloriam,rechercher la gloire. Plausum captare, aucupari omnes umbras falsæ gloriæ; consectari adumbratæ quamvis gloriæ imaginem. Cf.Gloria.Usus: 1. Assentatione gratiam, aliquem objecta spe quæstus captare,tromper. 2. Observo,épier. Tempora, occasio, momenta captanda sunt. 3. Consector, peto,rechercher,désirer. Voluptatem, verba, plausum, benevolentiam populi captare. 4. Captare auram,prendre l’air. 5. Captare aliquem,tromper quelqu’un. Cf.Quæro,Ambio,Cupio.
CAPTUS, a, um, part. v. capio.Pris,fait prisonnier.Phras.Bello captus est,il fut pris à la guerre. Jure belli captus est; in manus hostium venit; in potestatem hostium pervenit; hostium præda factus est.Usus: Mente, oculis, membris omnibus, auribus captus,séduit,charmé,trompé. Amore, misericordia captus,touché. Bello capta præda, spolia, pecunia; captiva pecunia,butin,argent pris ou gardé contre le droit,malversation.
CAPTŬS, ūs, m.Capacité (physique ou intellectuelle).Syn.Ingenium, intelligentia.Usus: Prudens, ut est captus illorum hominum. Non malus, neque iners ut est captus servulorum. Indoles,caractère.
CĂPŬLĀRIS, e, gen. com.Qui est voisin de la tombe.Syn.Senex capulo mortique vicinus, proximus.
CĂPŬLUS, i, m.Poignée,garde d’une épée;cercueil.Syn.Manubrium gladii.Usus: Quasi vero capulo esset occisus.
CĂPUT, ĭtis, n.Tête.Usus: 1. Caput aperire alicui,se découvrir devant quelqu’un. Salutare aperto capite. Caput tegere, operire,se couvrir. Caput cervicibus abscindere,trancher la tête. Securi ferire, percutere; cervicem abscindere; secare collum; caput a cervicibus avellere; ferro caput demetere; incidere cervices, præcidere; caput ense auferre; jugulum ferro resolvere, caput a cervicibus amputare, obtruncare,trancher. (Vulg.Decapito.) 2. Vita, salus,vie,existence civile. Causa, judicium capitis agitur. De ordine, de civitate, de libertate, de capite contentio est. Caput tuum, et fortunas semper defendi. 3. Crimen capitale,crime capital. Capitis aliquem accersere, accusare. 4. Initium, principium, pars præcipua, origo,point essentiel,capital,sommaire;auteur,chef personnage principal. Ad consilium dandum caput est nosse rempublicam. Et quod caput est, novi hominem. Capita duntaxat orationis exposuit. Duo epistolæ capita, Caput factionum Timagenes fuit. Ad pontis capita castella sunt excitata,en tête du pont on éleva deux postes fortifiés. 5.Vulgo: Capitale,capitale. De capite, de summa, de sorte aliquid detrahere, remittere. 6. In aliis loquendi modis: Capita conferre, offensare,s’aboucher,conférer avec quelqu’un (rapprocher les têtes),avoir un tête-à-tête. Capite sancire,porter la peine de mort. Nec caput, nec pedes habet,cela n’a ni queue, ni tête. (Prov.)
CARBĂSĔUS, a, um,De lin,de toile fine.Syn.Ex lino optimo contextus.Usus: Vela carbasea.
CARBĂSUS, i, f. et CĂRBĂSA, ōrum, n. pl.Lin,voile de navire.Usus: Velum a carbaso factum,seulino miræ tenuitatis.
CARBO, ōnia, m.Charbon.Usus: Candente carbone sibi adurebat capillum.
CĀRBŌNĀRĬUS, ii, m.Charbonnier. *Syn.Qui carbones conficit.Usus: Carbonaria fornax.
CARBUNCŬLUS, i, m.Petit charbon,escarboucle.Syn.Parvus carbo.Usus: Cum testa ambulans carbunculos corrogabat.
CARCER, ĕris, m.Prison.Syn.Custodia, vincula, locus, in quo asservantur rei.Epith.Totus vindex nefariorum scelerum.Phras.1. In carcerem missus est,il fut mis en prison. In carcerem ductus, compactus, conjectus, conditus, contrusus est; in custodiam datus, traditus est; obtorta gula in vincula et tenebras abreptus; in ferrum et vincula conjectus; tenebris et vinculis mandatus; in carcerem, ergastulum datus, detrusus, raptus, tractus, inclusus est; carceri addictus est. 2. In carcere asservare,retenir en prison. Detinere; in vinculis servare; custodia septum tenere; custodiis munire; in custodiis habere, tenere; in vinculis cohibere; carcere aliquem multare; vinculis ac compedibus coercere. 3. In vinculis obnoxiam tortorum arbitrio trahere animam,demeurer en prison. In vinculis esse; squalore carceris vexari; in catenis teneri. Cf.Captivus,Custodia,Vinculum.Usus: In carcerem mittere. E carcere emittere.
CARDĬĂCUS, i, m.Malade ou faible de l’estomac;mal de cœur.Syn.Ore ventriculi affectus.
Cardinalis, is, m.Cardinal.Syn.Purpuratus Ecclesiæ Pater, Princeps; Vir sacræ purpuræ; splendore conspicuus; Romana, Vaticana purpura ornatus; e senatu Pontificio; Christianæ reipubl. senator.Phras.1. Cardinalem creare,créer un cardinal. Aliquem in purpuratorum Patrum numerum cooptare, referre, Purpuratis Ecclesiæ Principibus adscribere; Purpuratorum Patrum ordini, cœtui aggregare; ad Romanam purpuram evehere; Vaticanæ purpuræ honore ornare, donare, decorare; Purpuratorum Patrum concilio adjungere; in senatum Pontificum adlegere.2. Cardinalium Collegium. Orbis Christiani summum Consilium; supremus Ecclesiæ Senatus; illustrissimum Purpuratorum PP. Collegium; Sanctissimum gravissimumque orbis terræ Consilium; Sacrum Pontificis consilium; Pontificii Senatus Patres; amplissimus Ordo Purpuratorum Patrum. Romanæ Curiæ Patres.
CARDO, ĭnis, m.Gond,pivot.Epith.Altisonus, duplex.Usus: Postes cardinibus emovere. In eo cardo rei vertitur,c’est en cela qu’est le point important.
CARDŬUS, i, m.Chardon. *Usus: Arva horrebant carduis.
CĀRĒ,Cher,à haut prix.Syn.Magno pretio, nimio.Usus: Dimidio carius emit domum.
CĂRĔO, es, ui, ere, n.Manquer,être privé de;se passer de.Syn.Vaco, deficior, vacuus sum. )( Abundo, potior, fruor.Adv.Ægre, ægrius, diutius sermone, dupliciter culpa, facile in perpetuum, necessario, utilitate, nimium diu laude, omnino non voluptatibus, plane febri, sapienter rebus externis.Usus: Is non caret, qui non desiderat,celui qui ne désire pas,ne manque pas,ou,on ne manque que de ce que l’on désire. Carere voluptatibus, culpa, dolore, febri. Pompeius foro, postea senatu caruit. Carere publico,ne pas se montrer en public. Fide caret, quod dicis,ce que vous dites n’est pas croyable. Illo homine carere non possumus,nous ne pouvons nous passer de cet homme. Caret prudentiæ laude; abest ab illo prudentiæ laus illa. Cf.Pauper,Privo,Egenus.
CĂRĬES, ei, f.Pourriture. *Usus: Cariem recipere, sentire; carie infestari.
CĂRĪNA, æ, f.Quille d’un vaisseau.Syn.Navis dorsum, navis pars ima.
CĀRĬTAS, ātis, f.Cherté.Syn.Inopia frumenti,velalterius rei. )( Vilitas, ubertas, copia.Epith.Admirabilior, diuturna, gratuita, humana, maxima annonæ, naturalis, præsens.Phras.Caritas annonæ est,le blé est cher. Sterilitas agrorum, inopia frugum, caritas et rerum omnium difficultas est; annonæ eæ sunt angustiæ; ita care veneunt omnia, tanti pretii sunt, ut incommodis gravissimis premamur, vexemur; re frumentaria admodum anguste utimur. Gravi jamdiu annona conflictamur. Annonæ gravitas rerum pretia intendit. Caritate cibaria quotidie fiunt angustiora. Cf.Annona,Penuria.Usus: Præsens caritas, futura fames, e fame cædes, direptio, incendia.
CĀRĬTAS, ātis, f.Amour,tendresse;charité.Syn.Amor, studiosa propensio.Usus: Hominum caritas, amicitia, benevolentia gratuita esse debet. Caritas inter natos et parentes. Omnes omnium caritates una patria complectitur. Satage, ut caritatem civium tibi concilies, gignas, retineas, ut caritate jungare cum civibus, ne hanc caritatem tibi quisquam adimat, dirimat. Cf.Amor,Benevolentia,Affectus, a, um.
CARMEN, ĭnis, n.Vers,poëme,chant.Syn.Versus; argumentum carmine tractatum, oratio adstricta numeris.Epith.Absurdum, aptius, grande, grave, lugubre, mollissimum, necessarium, præclarum, totum, triste. Carmina blandissima, mala, nova, probrosa.Phras.Carmina fecit sane elegantia,il a fait des vers assez élégants. Carmen condidit, scripsit, composuit omnibus numeris absolutissimum. Ejus versibus, quos extemporali quodam calore fudit, nihil tersius, nihil venustius. Luculentis sane versibus lusit. Carmina, quæ panxit, texuit, vena sane facili profluxere. Versus illi nascuntur pulchri sane, ac jucundi. Versus fecit, confecit, scripsit sane lectissimos. Cf.Versus,Poeta.
CARNĀRĬUM, ii, n.Boucherie,garde-manger. *Syn.Locus, ubi carnes venduntur,veldomi reponuntur.Usus: Cœnam e carnario emit.
CARNĬFEX, ĭcis, m.Bourreau.Syn.Tortor, lictor.Epith.Crudelissimus civium, internecinus.Usus: Advolat, ut carnifex ad reliquias vitæ lacerandas. Non sicarius, sed crudelissimus carnifex.
CARNĬFĬCĪNA, æ, f.Lieu des exécutions;office de bourreau.Syn.Supplicii locus, cruciatus, crudelitas.Usus: Carnificinam facere, subire,faire le métier de bourreau,se soumettre à tous les tourments. Ægritudo summa est carnificina,le chagrin est un supplice.
CARNĬFĬCO, as, avi, atum, are, a.Torturer,égorger. Carnificor, aris, atus sum.Syn.Excarnificor.
CĂRO, carnis, f.Chair,viande.Epith.Multa, subrancida, putida, rancida, venenata.Usus: Caro piscium delicata.
CARPENTUM, i, n.Voiture couverte. Genus vehiculi.Usus: Carpentum agere. Matronæ Romanæ pilento ad sacra, carpentis festo, profestoque die utebantur.
CARPO, pis, carpsi, carptum, ere, a.Cueillir;mettre en pièces,déchirer.Syn.Decerpo;item: reprehendo, lacero.Adv.Undique et colligere.Phras.Aliorum mores carpunt,ils censurent la conduite des autres. In conviviis rodunt, in circulis vellicant; maledico dente alienam magnitudinem allatrant, famam lacerant, confodiunt; alienos mores malignis sermonibus exagitant; acerbe insectantur, criminantur; honestissimis etiam moribus notam inurunt; labem aspergunt. Cf.Reprehendo, Vitupero, Infamia.Usus: 1. Maledico dente carpere. 2. Imminuo,ravaler,déprécier. Aliquid de alienis laudibus carpere. 3. Insector,harceler,affaiblir. Ultimum agmen hostis carpsit. 3. Vitupero,blâmer,censurer. Carpere aliquem, alicujus facta.
CARPTIM,En cueillant çà et là.Syn.Hinc atque illinc sine ordine decerpendo.Usus: Res gestas carptim perscribere,raconter une histoire par extraits.
CĀRUS, a, um,Cher,coûteux,précieux.Syn.Non vilis, magni pretii. )( Vilis.Usus: Annona in macello solito carior est; amplificato pretio venit. Cf.Caritas.
CĀRUS, a, um,Cher,aimé,chéri.Syn.Acceptus, jucundus, antiquus, qui suavitatem filii apud aliquem obtinet.Phras.Commendo juvenem mihi carissimum,je vous recommande ce jeune homme que j’aime beaucoup. Mel meum, et delicias, mea desideria; nolim eum dimittas e sinu tuo. Commendo tibi amores nostros, juvenem qui mihi in oculis est, quem in oculis fero; qui mihi cordi est unice, ocellum meum, et dextellam. Delicias, ac vitam meam. Qui mihi in medullis et visceribus hæret; qui in desiderio civitatis, in ore, in sermone omnium habitat. Hoc dimisso videbar mihi partem viscerum abrumpere, qui unicus mihi, et unico magis est unicus; pro cujus caro capite meum caput libenter offeram. Commendo tibi oculum meum, quo nemo carior meo animo, meo cordi. Cf.Amo, Cogito assiduo de te.Usus: Comis, jucundus et carus. Sibi quisque carus est. Paucos æque, ac te caros habeo.
CĂSA, æ, f.Cabane,chaumière.Syn.Tugurium, mapale.
CĀSĔUS, i, m.Fromage.
CASSIS, ĭdis, f.Casque.Syn.Galea.
CASSIS, is, m. et CASSES, ium, m. pl.Rêts,filets de chasse.Syn.Rete.
CASSUS, a, um,Privé,dépourvu,manquant de.Syn.Vacuus, inanis.Usus: Sanguine, luminibus cassus.
CASTĒ,Purement,honnêtement,chastement.Syn.Integre, pure.Usus: Bene, rite, caste Deos venerantur. In amicorum periculis caste et integre versari. Excellentis formæ virginem caste habuit.
CASTELLĀNUS, i, m.Habitant d’une forteresse.Syn.Qui castellum habitat.Usus: Decem millia cum castellanis agrestibus in armis habuit. Multi ex Liguribus castellani triumphi, de capto castello acti,triomphe décerné pour la prise des forteresses de Ligurie.
CASTELLĀTIM,Par petits corps. Hostes castellatim dissipati,hommes répartis en petits corps,par groupes.
CASTELLUM, i, n.Forteresse,château-fort.Syn.Munitio lignea,autmuro firmata ad arcendos hostes.Epith.Castella multa munitissima, castellum munitum, necessarium.Phras.1. Castellum munire, defendere. Castellis et aggeribus aditum hostium prohibere. 2. Castellum expugnare, capere, suæ ditionis facere; diruere.
CASTĬGĀTĬO, ōnis, f.Blâme,réprimande.Syn.Objurgatio, reprehensio.Epith.Clemens.Usus: Omnis animadversio et castigatio contumelia carere debet.
CASTĪGĀTOR, ōris, m.Censeur. *Usus: Castigator minorum,censeur de la jeunesse.
CASTĪGO, as, avi, atum, are, a.Blâmer,réprimander.Syn.Objurgo, mulcto.Usus: Matres filios verbis et verberibus castigant. 2. Ad unguem castigare carmen,polir et repolir des vers. Castigati mores,mœurs sévères. 3. Castigatus animi dolor,douleur contenue. Cf.Punio,Alloquor.
CASTĬMŌNĬA, æ, f.Pureté.Syn.Castitas.Usus: Summa corporis et animi castimonia vir, virgo, adolescens.
CASTĬTAS, ātis, f.Chasteté.Syn.Castimonia, virginitas.Usus: Castitatem impense colere. Cf.Pudicitia,Integer,Verecundus.
CASTRA, ōrum, n. pl.Camp.Syn.Tentoria, pelles, locus, ubi exercitus in tentoriis manet.Epith.Æstiva, civilia, florentissima, maxima, media, infirma, nefaria, plena curæ, præclara, stativa.Phras.1. Castra metari,établir,asseoir son camp,camper. Castra ponere, disponere, locare, constituere, habere, facere, metari, figere; tentoria erigere; posita habere; tendere. Castra in aperto posuit. 2. Castra movere,décamper,lever le camp. Castra promovere; movere; conclamare vasa; vasa colligere. 3. Castra extendere,étendre son camp. Castra proferre. 4. Castra arctius collocare,resserrer le camp. Castra contrahere. 5. Castra designare,choisir un lieu pour camper. Castris locum capere, locum deligere. 6. Castra propius admovere,rapprocher son camp. Castra castris opponere, objicere, conferre; castra cum castris jungere; castra oppido conferre. 7. Castra mutare,changer le campement. Castra convertere. 8. In castris esse,camper,habiter dans un camp. Sub pellibus agere, contineri, in castris agere. 9. Castra aggredi,assiéger le camp. Castra tentare, invadere, adoriri, circumvenire. 10. Castra capere,s’emparer d’un camp. Occupare, capere; castris potiri; castris hostem exuere. 11. Castra referre,porter son camp en arrière. 12. Castra opere et natura loci munita,camp fortifié par l’art et la position. Castra aggeribus, propugnaculis munita.Usus: Pro portis castrorum,portes du camp. Castrorum circuitus, limesextimus,enceinte. Castris se tenere,demeurer sous la tente. Castris hostium incidere,se jeter dans le camp ennemi.
CASTRĀTUS, a, um,Châtré.Syn.Exsectus.Usus: Nolo dici morte Africani “castratam” esse rempublicam,je ne veux pas qu’on dise que la république a été “châtrée” par la mort de Scipion l’Africain.
CASTRENSIS, e, gen. com.Relatif au camp,à l’armée.Syn.Militaris.Usus: Disciplina castrensis.