CONCŬTĬO, tis, cussi, cussum, ere, a.Heurter,secouer.Syn.Vehementer commoveo, perturbo.Usus: Rempublicam factionibus, urbem metu concutere. Concussa licentia, fractis cupiditatibus.
CONDĔCENTĬA, æ, f.Convenance.Syn.Ornatus, decorum, concinnitas.Epith.Apta.Usus: Verba ad compositionem et condecentiam apta.
CONDĔCET, ere, imp.Il convient.Syn.Decet.
CONDĔCŎRO, as, avi, atum, are, a.Orner,embellir.Usus: Ludos condecorare.
CONDEMNO, as, avi, atum, are, a.Condamner;accuser,faire condamner.Syn.Damno;item: arguo. )( Absolvo, libero.Adv.Gratis, honeste reum.Phras.Sæpius condemnatus est,il a subi un grand nombre de condamnations. Multis judiciis confossus; sua, ac sociorum damnatione ambustus; jugulatus a judicibus; atrocibus sententiis perculsus est.Usus: 1. Aliquem crimine aliquo condemnare. De alea, de vi condemnare. Capitis, injuriarum, pecuniæ publicæ turpissimo judicio condemnari. Insigni nota et ignominia condemnare. 2. Arguo,accuser. Aliquem sceleris, inertiæ, impudentiæ condemnare. Cf.Damno, Innocentem condemno.
CONDENSO, as, avi, atum, are, a.Serrer,grouper.Syn.Cogo.Usus: Oves se in unum locum condensant.
CONDENSUS, a, um,Compacte,épais.Usus: Condensa turma, acies.
CONDĪCO, is, dixi, dictum, ere, n.S’annoncer,s’inviter à dîner.Syn.Dicto convenio, significo.Usus: Condicere ad cœnam,velcondicere. (Vulgo: Promittere se ad cœnam.) Alicui operam condicere,s’engager à faire qqch pour qqn,se charger d’une affaire.
CONDIGNĒ,D’une manière tout à fait digne.Syn.Digne.
CONDIGNUS, a, um,Tout à fait digne.Syn.Dignus.
CONDĪMENTUM, i, n.Condiment,assaisonnement.Syn.Conditio; sapor, qui cibos commendat.Epith.Mediocre, aptum.Usus: Optimum cibi condimentum fames. Sermonum suavitas amicitiæ condimentum. Humanitatis condimento temperare gravitatem.
CONDĬO, is, ivi,velii, itum, ire, a.Conserver;assaisonner,accomoder.Syn.Tempero, præparo.Usus: Gravitatem comitate, orationem salibus, tristitiam hilaritate condire. Nemo unquam urbanitate, lepore, suavitate conditior.
CONDISCĬPŬLUS, i, m.Condisciple.Usus: Multos condiscipulos habet.
CONDISCO, is, dĭdĭci, discere, a.Apprendre à fond.Syn.Disco.Usus: Condiscas, quæso, paulo diligentius supplicare,apprenez,je vous prie,à solliciter avec plus de soin. Cf.Disco.
1. CONDĪTĬO, ōnis, f.Assaisonnement.Syn.Condimentum.Usus: Compositiones unguentorum, conditiones ciborum.
2. CONDĬTĬO, ōnis, f.Condition,état,qualité.Syn.Status, fortuna; modus, ratio, lex, pactum, pactio, conventio.Epith.Æqua, afflictior, valde bona, certa juris, commodior, quam commodissima, communis, deterior, difficilior, durior, gravis, incerta, infima fortunæ, iniqua pacis, vitæ iniquissima, invidiosa, justior, melior, et honestior, misera et indigna, mortalis vitæ optima, perdita, præclara, regia, superior, tolerabilis, tota, tuta, valentior. Conditiones bellicæ et hostiles, æquæ ac verecundæ, duriores legum, malæ, bonæ.Phras.1. Hanc conditionem majores nostri statuere,nos ancêtres ont imposé aux vaincus cette condition. Constituere, instituere; hanc victis conditionem imposuere, obtulere, tulere, dedere, proposuere; his conditionibus onerarunt victos et adstrinxerunt; has pacis leges dixere. 2. Hanc conditionem facile accipiet,il subira facilement cette condition. Ad has conditiones facile accedet; libenter descendet; conditionem hanc non invitus subibit, sequetur, accipiet; hac conditione, his legibus libenter utetur, ad has conditiones facile adducetur, veniet; in has leges facile transiget, paciscetur; his pactionibus, ac conditionibus libenter stabit; in hac conditione ac pacto manebit. 3. Conditionem non accipit,il n’accepte pas la condition. Respuit, repudiat, recusat conditionem; his conditionibus, in has leges adstringi se non patitur. Cf.Abhorreo,Respuo. 4. Singularis est rerum mearum conditio,l’étât de mes affaires est extraordinaire. Ea est rerum mearum facies, ut conferri cum iis nihil possit; ea est fortuna, ut exemplum simile plane nullum exstet; præcipua, propria, minime communis fortuna meaest; singulari sum fato; alia longe conditione sum ac cæteri.Usus: 1. Nulla conditione permoveri potuere,aucune condition n’a pu les émouvoir. 2. Pactum, conventio,condition,clause,pacte. Conditiones offerre honestissimas; ad pactiones, conditionesque accedere, descendere. Conditiones repudiare. A suis conditionibus ipse fugit; in conditione manere. Stare conditionibus,s’en tenir aux conditions,les observer. 3. Status, fortuna,condition,fortune. Ea est temporum conditio. Meliore conditione es, ac ego,votre condition est supérieure à la mienne. Hæc imperii conditio, et status. Conditio et fortuna servorum infima. Nascendi conditio. Cf.Lex,Pactum,Fortuna.
1. CONDĪTOR, ōris, m.Celui qui apprête un festin.Syn.Cocus, qui cibos condit.Usus: Conditor et instructor convivii.
2. CONDĬTOR, ōris, m.Auteur,fondateur,créateur.Syn.Auctor.Usus: Legum conditor.
CONDO, is, dĭdi, dĭtum, ere, a.Cacher;établir,créer,bâtir.Syn.Abscondo, repono, recondo;item: Instituo, constituo, construo.Usus: 1. Frumentum, pecuniam condere. Aliquid in visceribus medullisque, aliquid animo condere. 2. Constituo, instituo, construo,fonder. Urbem condere. Rempublicam condere, et constituere. 3. Compono,composer,écrire. Carmen, orationem, leges condere.
CONDŎCĒFĂCĬO, is, fēci, factum, ere, a.Dresser,former,façonner.Syn.Doceo, commoneo. Cf.Doceo.
CONDŎLĔO, es, ui, ere, n.Souffrir beaucoup.Syn.Doleo.Usus: Si pes, si dens, si corpus totum condoleat,si le pied, si les dents, si le corps vous fait beaucoup souffrir.
CONDŎLESCO, is, dŏlŭi, ere, n.Souffrir beaucoup.Syn.Condoleo.
CONDŌNĀTĬO, ōnis, f.Donation.Usus: Possessionum condonatio, et addictio.
CONDŌNO, as, avi, atum, are, a.Donner;abandonner,livrer.Syn.Dono, concedo, do, largior.Usus: 1. Bona aliena alteri condonare. Hunc tu mihi hominem condones, velim. Totum me vobis condono. 2. Indulgeo, ignosco, remitto,remettre (une dette),faire grâce,pardonner. Crimen suum alicui condonare. Supplicium, quo usurus eram in eum, remitto tibi et condono. Cf.Parco,Clemens,Benignus.
CONDŪCĬBĬLIS, e, gen. com.Utile,avantageux.Syn.Utilis.Usus: Amicum castigare utile est, et conducibile facinus. Cf.Utilis.
CONDŪCIT,Il est utile, imp.Syn.Utile est, prodest.Usus: Istud vero rationibus quidem tuis, non item reipublicæ conducit. Ea maxime conducunt, quæ sunt rectissima. Vide, num conducant ista ad commoditatem, ad facultates rerum. Cf.Prosum.
CONDŪCO, is, duxi, ductum, ere, a.Rassembler,réunir.Syn.Congrego, cogo.Adv.Breviter, in unum locum, mane domum; maxime rationibus.Phras.Conduxit exercitum ex Hispanis militibus,il a levé une armée d’Espagnols. Conscripsit milites, exercitum; delectum militum, quam acerrimum tota Hispania habuit; conquisitionem militum habuit per Hispaniam; copias conscripsit in Hispania.Usus: 1. Captivos unum in locum conduxit. 2. Ad tempus redimo; operam alicujus emo,louer,faire marché pour un travail. Domum, fundos conducere. Mercede conductus. Aliquod opus, statuam, pontem faciendum, operas conducere. Cf.Conscribo.
CONDUCTĬO, ōnis, f.Location,bail.Syn.Redemptio, collectio.
CONDUCTĬTĬUS, a, um,Loué.Usus: Operæ conductitiæ.
CONDUCTOR, ōris, m.Fermier,entrepreneur.Syn.Redemptor.Usus: Ejus operis trecentis nummis conductor fuit.
CONDŬPLĬCĀTĬO, ōnis, f.Répétition; (Fig. de Rhét.).
CONDŬPLĬCO, as, avi, atum, are, a.Doubler.Usus: Tenebræ conduplicatæ.
CONFĀBŬLOR, aris, atus sum, ari, d.Converser,s’entretenir.Syn.Colloquor.
CONFECTĬO, ōnis, f.Fin,achèvement (d’un ouvrage qqc.).Syn.Absolutio, perfectio, compositio.Usus: 1. Libri, belli confectio mihi jucunda fuit. 2. Collectio,perception. Confectio tributi. 3.Trituration. Ciborum confectio a dentibus simul, ac lingua adjuvatur.
CONFECTOR, ōris, m.Celui qui mène à fin.Syn.Qui conficit et absolvit.Usus: Belli huius confector erit, qui etc. Confector negotiorum.
CONFĔRO, fers, tŭli, collātum, ferre, a.Comparer,rapprocher.Syn.Comparo, collationem facio.Adv.Expeditissime se ex loco, facillime causam cum causa, mature se in societatem. Necessario se in fluctus, novissime se aliquo, plurimum benignitatis, potissimum se ad hoc studium, rectissime parva magnis. Falso quid in aliquem conferre, falso causam criminis, falso verbum in aliquem, nunc primum suspicionem, propria crimina in aliquem. Collatum divinitus, conferenda maxime extrema.Usus: 1. Nostra cum externis, bellum cum pace, inter se aliqua conferre. Rationes conferre accepti et expensi,comparer les recettes et les dépenses. 2.Signif.Motum. In fugam se conferre. Iter aliquo conferre,s’enfuir,se réfugier. Ad amicitiam Pompeii me contuli. 3. Transfero, rejicio,attribuer. Crimen, invidiam, culpam in aliquem conferre. Vitia tua falso in senectutem confers. In filium causam confert. 4. Adhibeo, adjicio, colloco, pono studium et operam,appliquer,employer à. Consilium, diligentiam, operam, officia, cogitationes, curas, studium ad alicujus dignitatem et amplitudinem conferre. Confer te, quæso, ad eam curam. Omne ingenium, cogitationes omnes ad Philosophiam contulit. Vocem suam in quæstum contulit,il fit le métier de crieur public,præconem egit. Se ad auctoritatem, ad societatem, amicitiam alicujus conferre. 5. Misceo, admoveo. Manus, signa cum hoste conferre,mettre aux prises;combattre. Castra castris conferre. 6. Communico,joindre,unir. Capita conferre; sermones inter se; sollicitudines conferre. 7. Contribuo,fournir,payer un tribut annuel. Ex censu quotannis aliquid in commune conferre.
CONFERT, contŭlit, imp.Il est utile.Syn.Conducit.Phras.Confert multum ad doctrinam,il est fort utile à la science. Momentum magnum affert; momentum magnum habet; ad doctrinam multum adjuvat; plurimum refert ad doctrinam; multum commodi, emolumenti, utilitatis affert, præstat ad doctrinæ uberioris fructum. Cf.Utilis.Usus: Ea res ad bene vivendum nihil confert.
CONFERTIM,En troupe serrée.Usus: Acriter et confertim pugnabatur.
CONFERTUS, a, um,Entassé,pressé.Syn.Refertus, plenus.Usus: Vita omnium voluptatum varietate conferta. Cf.Plenus.
Confessarĭus, ii, m.Confesseur.Phras.A confessionibus sacris; conscientiæ judex, arbiter; qui delicta confitentibus aures dat, præbet, commodat; quo ad sacras confessiones utimur; qui pro sacro tribunali assidet; confitentes reos suorum sordibus scelerum expiat; constrictos peccatorum vinculis animos divina quadam potestate relaxat; quo moderatore conscientiæ utimur; qui solet operam dare peccata confitentibus; sacræ pœnitentiæ administer.
CONFESSĬO, ōnis, f.Aveu,confession,déclaration,témoignage.Usus: Sit erranti medicina confessio. Taciturnitas imitatur confessionem. Tua confessione convinceris, urgeris, teneris. Sua se confessione in laqueos induit, jugulavit.
Confessĭo sacra,Confession,partie du sacrement de pénitence. Scelerum suorum pro sacro tribunali expiatio; noxarum conscientiæ expiatio; exomologesis sacra; animi per noxarum confessionem facta cum DEO reconciliatio.Phras.1. Confessionem facere,faire sa confession,se confesser. Eluere animum peccatorum sordibus; sacra confessione perpurgare animum; patefacere sacerdoti conscientiæ labes, vulnera; superioris vitæ commissa in sacro animi judicio detegere; noxarum conscientiam deonerare; scelerum quasi sarcinam apud sacerdotem deponere; turpitudinis suæ virus apud sacerdotem evomere; expiare peccatorum sordes; purgare se salutari noxarum confessione; vitæ noxas sacra confessione delere; obire confessionis mysterium sacrum; crimina sua apud sacerdotem exponere; suorum se criminum apud arcanum judicem accusare; reum agere, peragere. Conscientiæ suæ maculas pœnitentiæ lavacro eluere; sacerdoti se ritu Christiano aperire: peccata confessione deponere; confessione peccatorum sordes abstergere; maculas abolere; peccatorum confessione animum cum DEO reconciliare; pœnitentiæ sacramento animum suo nitori restituere; susceptas in vita maculas confessione abluere, expurgare; exomologesi animum purgare; conscientiam emaculare; perpurgandi animi causa pro sacro tribunali se sistere, animi vulnera medico sacro detegere. 2. Confessionem generalem facere,faire une confession générale. Totius anteactæ vitæ noxas, ab ultima pueritia ducto initio in memoriam redigere, sacerdoti exponere, qui arctissimis iis vinculis, in quæ nos nostra sponte induimus, levatos dimittat; expiare superioris vitæ noxas omnes; omnis anteactæ vitæ, omnium annorum confessione expiari; aperire omnia peccata, quæ vel a pueritia meminimus; totius vitæ flagitia sacra confessione repetere; confiteri de peccatis tota vita admissis; animi labes, quas in omni vita contraximus expiare; totius vitæ maculas confessione eluere; non reticere quidquam eorum, quæ per omnem vitam deliquerimus; ut alterius quasi ordiamur vitæ initium, veteris vitæ omnis crimina sacerdoti aperiendo repetere; annorum omnium culpas exponere; de criminibus vel ab ipsa pueritia admissis absolvi; noxis, quas a prima ætate contraximus, confessione se exonerare; commissas jam inde a puero culpas confessione delere; noxas ab ineunte ætate contractas, quoad repetere mens potest, in sacro judicio aperire; collectas longa ætate animi sordes pœnitentiæ lacrimis apud sacerdotem eluere. 3. Confessiones audire,entendre les confessions,confesser. Confitentibus de se reis pro sacro tribunali aures dare, præbere; confitentibus operam dare; judicem sedere in confitentes de se reos; de peccatis ad sacrum anim; judicium allatis cognoscere; jus potestatemque a DEO traditam cognoscendi et remittendi peccata in arcano judicio exercere; confitentibus peccata sua aures commodare, admovere; confitentes de criminibus suis reos audire; esse a sacris confessionibus; confitentes reos suorum vinculis criminum exsolvere; relaxare; animorum sordes eluere, expiare.
CONFESTIM,Aussitôt.Syn.Sine ulla mora, illico, statim, actutum.Usus: Confestim huc advolavit. Cf.Statim,Breviter.
CONFĬCĬO, is, fĕci, fectum, ere, a.Faire;accomplir;effectuer.Syn.Facio, efficio, curo, præsto, exequor, compleo, expedio, transigo, absolvo.Adv.Accurate, amanter, bene cursum, bene dialogos, brevi, constantissime, diligenter tabulas, gloriosissime, jucunde, magnificentissime aliquid, nihilominus legationem, pene aliquem, plane animum, quam commodissime negotia, recte curriculum vivendi, strenue rem suam.Usus: 1. Manu sua vestem, pallium sibi confecit,se faire,se confectionner. Exercitum, bibliothecam, pecuniam conficere. Ea res famam tibi, et opes maximas conficiet. Reditum in patriam, negotium alicui conficere. Nuptias, sacra, rem divinam conficere. 2. Perficio, ad finem deduco,achever,mener à bonne fin. Negotium per alterum; rem e sententia confecit; bellum affectum confecit. Vitæ curriculum in litteris; diem otio confecit. Longam viam conficere. In senatu nihil confectum est. Perpolire orationem et conficere. 3. Transigo,traiter d’une affaire (sens neutre). Confice cum eo de hortis. Velim, id diligenter ut de libris conficias. 4. Concludo, efficio,conclure. Ex hac argumentatione illud conficitur, fuisse te etc.vulgo: consequentia deducitur. 5. Affligo, perdo, absumo, abligurio, pessumdo, vexo,accabler,tuer,détruire. Mœror, curæ, sollicitudines me conficiunt. Conficit se curis, etc. Fame, frigore, senectute, morbo confici. Familiarem rem luxu confecit. Mœror animos exedit et conficit. Pudore conficior.
CONFICTĬO, ōnis, f.Supposition.Syn.Machinatio.Usus: Criminis confictionem Caius suscepit,accusation calomnieuse.
CONFĪDENTER,Avec assurance,hardiment.Syn.Animose, audacter.Usus: Aliquid confidenter, malitiose, flagitiose gestum.
CONFĪDENTĬA, æ, f.Assurance,hardiesse;impudence.Syn.Impudentia, temeritas, audacia (arrogantis est).Usus: Hæc quidem signa confidentiæ sunt, non innocentiæ. Magnam sibi sumit, magnam habet confidentiam. Cf.Audacia.
CONFĪDO, is, fisus sum, ere, n.Se fier à,avoir confiance,compter sur.Syn.Audeo, non timeo; fido, spero, innitor. )( Despero, diffido.Adv.Confidere ferocius suæ causæ, magnopere et niti invidia, magnopere causæ, legionibus, plane plurimum sibi, valde litteris, malitiæ suæ, vehementer.Phras.1. Arcana mihi sua confidit,il me confie tous ses secrets. Arcana, animum suum, consilia sua mihi credit omnia; animum suum mihi dat; summam rerum omnium fidem mihi habet; de fide mea sibi omnia pollicetur; meæ se fidei, suaque omnia committit; in mea unius fide omnia statuit, ponit, collocat; nihil mihi consiliorum ejus clausum est; omnia in aperto sunt, omnia mecum communicata. Cf.Aperio,Abscondo,Palam. 2. In opibus suis confidit plurimum,il met toute sa confiance en ses richesses. In opibus positam spem habet omnem; fretus opulentia sua; spem omnem in fortunis suis constitutam habet; spes suas fortunarum præsidiis delegat; omnia sibi de fortunis suis ac copiis pollicetur. Cf.Spes,Innitor,Spero.Usus: Nimium sibi, causæ suæ confidit. Virtuti constantiæque tuæ plurimum confido. De re aliqua, de alterius voluntate confidere. Cf.Fido,Spero.
CONFĪGO, is, fixi, fixum, ere, a.Clouer,percer,traverser.Syn.Figo, vulnero.Usus: 1. Hercules, ut Eurysthei filios, ita suos configebat sagittis. Cornicum oculos configere,tromper plus habile que soi(Prov.). 1. Figo, pono,employer. Configere omnes curas et cogitationes in salute reipublicæ.
CONFINGO, is, finxi, fictum, ere, a.Façonner;feindre,inventer.Syn.Fingo.Adv.Credibiliter, suspiciose facinus.Usus: Confingere, comminisci rumorem. Confingere, conflare crimen, aliquid criminis, accusationem. Cf.Fingo.
CONFĪNIS, e, gen. com.Qui confine,contigu.Syn.Vicinus, finitimus.Usus: Est huic confine genus dicendi. Cf.Vicinus.
CONFĪNĬUM, ii, n.Voisinage,limite,confins.Syn.Finis, limes; provinciæ extremum.Usus: Convenit in vicinitatibus et confiniis, æquum et facilem esse multa de suo jure concedentem. Cf.Limes.
CONFIRMĀTĬO, ōnis, f.Confirmation (t. de rhet.).Syn.Fides.Epith.Gravior.Usus: 1. Confirmatio est, per quam causæ fidem, auctoritatem et firmamentum adjungit oratio. 2. Consolatio,consolation. Non egit confirmatione virtus tua. 3. Vox Eccl.Confirmation (sacrement). Cf.Confirmo.
CONFIRMĀTOR, ōris, m.Garant,caution.Usus: Confirmator et sequester pecuniæ desideratur.
CONFIRMO, as, avi, atum, are, a.Affirmer,consolider;rassurer,encourager.Syn.Affirmo, assevero, promitto; stabilio, corroboro.Adv.Bene se, fidenter, liquido, magnopere, molestius, plane, præclare, temere. Confirmari impudentissime caput legis, mediocriter, necessario, vehementer, multum confirmatus animus.Phras.1. Eventus rumorem confirmavit,l’événement prouva la réalité du bruit. Fidem rei eventus affirmavit; rumori fidem eventus addidit; accrevit rumori fides rei eventu consecuto; ad suspicionem et rumorem certissimæ res accesserunt; opinionem adjuvit consentiens rumori eventus; rumorem ambiguum eventus rei ad certum redegit. 2. Imperium sibi confirmavit,il s’assura le pouvoir. Imperium diuturna pacemunivit; auctoritate et consilio roboravit; stabilivit rempublicam; confirmatiorem reddidit, effecit; temporum iniquitate, fortuna, collapsam affirmavit, constabilivit; præclara regni initia, ratum. Regis nomen, imperiumque ei effecere. 3. (Confirmavit decem millia hominumVulg.),l’évêque a confirmé dix mille personnes. Christianæ palæstræ oleo ad ineundum animorum certamen decem capitum millia imbuit, perunxit; sacro Chrismate, consecrato oleo Christianorum, decem millibus haud pauciorum animos ad interiora certamina præparavit, corroboravit. Decem capitum millia sacro oleo delibuta, ad Christianæ palæstræ certamina ab illo sunt initiata; Christianæ militiæ auctorata; uncta Christiano ritu ad sacra certamina sunt decem hominum millia; Chrismatis sacramento confirmata; ministrata decem millibus hominum unctio illa sacra, qua animi vires ad arcana certamina muniuntur.Usus: 1. Exemplis, rationibus, argumentis rem confirmare. Hoc sine ulla dubitatione confirmaverim. De hoc tibi plane confirmo. 2. Consolor,consoler,soulager. Erigere, confirmare, afflictos bonorum animos. 3. Corroboro, stabilio, firmum reddo, probo, comprobo, suffragor,fortifier,guérir. Animum, se ad omnia confirmare. E morbo confirmari,guérir d’une maladie. Cf.Probo,Consolor.
CONFIT, fieri, (primis et secundis personis non adhibetur). p.Être fait, avoir lieu.Syn.Conficior.Adv.Facilius.Usus: Commodius cadere nihil poterat, quam si res sine sanguine confieret.
CONFĬTĔOR, eris, fessus sum, eri, d.Avouer;proclamer.Syn.Fateor, præ me fero, agnosco. )( Inficior, celo.Adv.Aperte, ingenue, impune, libere, necessario, palam adulterium, plane tandem, aliquando, timide, vere.Usus: Aperte et ingenue confiteri de crimine; crimen alicui confiteri. Cf.Fateor,Confessio.
CONFLĂGRO, as, avi, atum, are, n.Brûler,être consumé.Syn.Ardeo, exuror, comburor, concremor.Phras.Prædia omnia conflagrarunt,toutes les fermes ont été brûlées. Incendio hausta, consumpta, deleta sunt; incendio fumabant; igne corrupta absumpta sunt; in cineres abierunt. Cf.Concremo,Comburo.Usus: 1. Ardore flammæ conflagrare. 2.Transl.Invidiæ incendio, ira, odio conflagrare,brûler,se consumer d’envie, de colère, de haine. Cf.Ardeo.
CONFLICTĬO, ōnis, f.Lutte,combat.Syn.Conflictus, contentio, quasi concursus causarum.Usus: Rerum inter se pugnantium conflictio.
CONFLICTOR, aris, atus sum, ari, d.Combattre.Usus: Multis et magnis incommodis, duriore fortuna, morbis, annonæ difficultate conflictamur. Cum his conflictari, et pro reipublicæ salute dimicare oportet. Cf.Affligo.
CONFLICTŬS, ūs, m.Combat.Syn.Conflictio.Usus: Lapidum conflictu et tritu ignis elicitur. Nubium conflictus. Conflictu corporum magnæ acies pelluntur. Cf.Certamen.
CONFLĪGO, is, flixi, flictum, ere, n.Attaquer,combattre.Syn.Contendo, concurro, dimico, prœlior, prœlio decerto, prœlium facio, prœlium committo, signa confero, manus confero; certamen misceo.Adv.Temere cum aliquo.Usus: Manu cum hoste confligere. Armis cum hoste confligere, decertare. Cf.Certo,Pugno.
CONFLO, as, avi, atum, are, a.Souffler,allumer,exciter.Syn.Cogo, conficio, paro, comparo, acquiro.Usus: Bellum tua opera natum, conflatum, susceptum est. Unde hoc ductum et conflatum mendacium est? Ea res magnam invidiam atque infamiam, plurimum suspicionis, negotii, ac periculi conflavit Venus totam illam scenam, accusationemque conflavit.
CONFLŬENS, entis, m.Confluent.Usus: A confluente Rhodani copias movit.
CONFLŬO, is, fluxi, fluxum, ere, n.Accourir ensemble,affluer.Syn.Concurro, convenio, pervenio, fluo.Usus: Laus, honor, dignitas in domum tuam confluxit. Omnis reipublicæ sentina in ea castra confluxit. Multi ex omni orbe Romam confluunt.
CONFŎDĬO, is, fōdi, fossum, ere, a.Percer,cribler de coups.Usus: Confodere aliquem multis vulneribus; tot judiciis confossus.
CONFORMĀTĬO, ōnis, f.Conformation,disposition.Syn.Forma, compositio, exornatio.Epith.Insignita, impressa.Usus: Conformatio lineamentorum, compositio membrorum. Animantis figura et conformatio totius oris ac corporis. Conformatio et moderatio continentiæ et temperantiæ. Vocis, sententiarum, verborum varietas et conformatio.
CONFORMO, as, avi, atum, are, a.Former,façonner,arranger.Syn.Compono, fingo, effingo, figuro, formo, informo.Phras.1. Conformare se ad ejus voluntatem studet,il cherche à se plier aux vues de cet homme. Ad nutum, voluntatem fingere; suas voluntates ad alienum nutum componere; ejus voluntatibus, studiis obsequi; suam ad alienam voluntatem adjungere, accommodare. Se ad nutum ejus flectere; ejus voluntatem suam ducere; se suaque fingere, et dirigere ex aliena voluntate; totum se ad ejus voluntatem convertere; ejus voluntati morem gerere, obtemperare; cum ejus voluntate congruere, consentire; suam ad ejus voluntatem aggregare; pendere ex ejus consilio ac voluntate; sua consilia ac rationes omnes ex ejus præscripto moderari. Cf.Accommodo. 2. Totumse divinæ voluntati conformavit,il s’est conformé entièrement à la volonté de DIEU. Suam ad Divini Numinis voluntatem aggregravit, in DEI voluntate placidissime acquievit; totum se ad exequendam Numinis voluntatem contulit; arbitrii sui jus omne, in jus arbitriumque Numinis transtulit; a divina voluntate ne latum quidem unguem discessit; ad omnia Divinæ de se mentis consilia promptus descendit; Divinæ de se voluntatis rationem duxit unice; Divinæ se voluntati totum permisit. 3. Ad Magistri se mores conformat,il prend modèle sur la conduite de son maître. Ad magistri se mores fingit, componit; speciem quamdam ac imaginem magistri sui moribus exprimit; de magistri sui moribus mores informat suos; magistri mores imitatione exprimit; in magistri mores abit. Cf.Imitor,Exemplum.Usus: Ad majora nos genuit natura et conformavit. Animum cogitatione excellentium virorum conformare. Conformare se ad voluntatem alterius. Ad illustre exemplum quoddam mores, vocem, animum conformare. Cf.Accommodo.
CONFRĂGŌSUS, a, um,Apre,inégal,raboteux,rocailleux.Usus: Loca aspera et confragosa.
CONFRINGO, is, frēgi, fractum, ere, a.Briser,détruire.Syn.Frango, infringo.Usus: Rem, jura, consilia confringere, dissipare, consumere. Cf.Frango.
CONFŬGĪO, is, fūgi, fūgĭtum, ere, n.Se réfugier.Syn.Perfugio; perfugium, præsidium et auxilium quæro, concurro.Adv.Levissime, privatim ad judices.Phras.Miseri omnes ad te confugiunt,tous les malheureux ont recours à vous. In fidem tuam et clientelam se conferunt, recipiunt; in æquitate tua paratissimum habent perfugium, confugium, receptum; non alius portus est, in quem mallent invehi miseri, te uno amico tecti ac beati; apud te velut arx, portus, ara miserorum; tu miserorum columen, receptaculum, adminiculum certissimum haberis. Cf.DEI opem imploro.Usus: Tot difficultatibus affectus, afflictus, in tuam fidem, veritatem, misericordiam confugio. Rebus meis diffidens, ad auctoritatis tuæ aram confugio.
CONFUNDO, is, fūdi, fūsum, ere, a.Mélanger;réunir,confondre.Syn.Misceo, conturbo, perturbo. )( Distinguo.Usus: Verum cum falsis confundere. Græcos cum Romanis confundere et conferre. Vis divina toto mundo confusa. Confusa et perturbata oratio. Animo, dolore confusus. (Confundere aliquem,confondre qqn,lui prouver qu’il ment.Vulg.); latine effertur hoc modo: aliquem in ruborem dare; ruborem incutere; verecundiam afferre; pudore suffundere. Cf.Misceo,Turbidus.
CONFUSĒ,Confusément,sans croire.Syn.Permiste, per tumultum, ac trepidationem. )( Distincte, ordinate.Usus: Loqui permiste et confuse. Cf.Turbidus.
CONFŪSĬO, ōnis, f.Confusion,désordre.Syn.Perturbatio, permistio.Usus: Perturbatio vitæ, et magna confusio temporum, religionum, rerum omnium confusio. Conjunctio, confusioque virtutum a Philosophis distinguitur.
CONFŪTĀTĬO, ōnis, f.Réfutation, (t. de rhét.)Syn.Dissolutio, reprehensio.
CONFŪTO, as, avi, atum, are, a.Réfuter.Syn.Refello, refuto, reprehendo, diluo, coarguo, infirmo, dissolvo, redarguo, explodo, convinco, frango, ejicio, abjicio, adversaria everto, falsa esse doceo, tollo.Usus: Argumenta alicujus confutare. Audaciam hominis confutavit, confregit. Cf.Refello.
CONGĔLO, as, avi, atum, are, a. et n.Geler.Syn.Conglacio, duresco in glaciem.Phras.Amnis congelatur,le fleuve est gelé. Amnem vis frigoris concreto gelu adstringit; amnis nive et pruina concrescit; duratus glacie amnis.Usus: Gaudebam illum otio congelasse. Cf.Glacies.
CONGĔMĬNĀTĬO, ōnis, f.Redoublement,embrassement.Usus: Quid hoc congeminationis?
CONGĔMĬNO, as, avi, atum, are, a.Redoubler.Syn.Gemino.Usus: Omnes congeminavimus.
CONGĔMO, is, gĕmŭi, gĕmĭtum, ere, n.Gémir profondément.Syn.Gemo simul.Usus: Congemuit senatus frequens. Cf.Gemo.
CONGĔRO, is, gessi, gestum, ere, a.Amonceler,entasser.Syn.Congrego, accumulo, comporto. )( Dissipo.Usus: 1. Pecuniam aliquo, res direptas in regnum congerere. 2.Transl.Confero. Maledicta, crimina in aliquem congerere,se répandre en injures,en calomnies contre qqn. Cf.Congrego,Colligo.
CONGERRO, ōnis, m.Compagnon de plaisir.Syn.Cum quo familiariter et facete confabulamur.
CONGESTĬTĬUS, a, um,De rapport,rapporté.Usus: Locus congestitius, ad jacienda fundamenta ineptus.
CONGESTŬS, ūs, m.Action d’amonceler,d’accumuler.Syn.Comportatio.Usus: Avium congestu, non humanis manibus.
CONGĬĀRĬUM, ii, n.Vase qui tient un conge;don,présent,libéralité d’un prince.Syn.Imperatoris donum a congio, mensuræ genere vini et similium sic dictum.Usus: Cæsar muneribus, monumentis, congiariis, epulis multitudinem imperitam lenierat.
CONGLĂCĬO, as, are, n.Se glacer,se congeler.Syn.Congelo, duresco.Usus: 1. Aquafrigoribus conglaciat, nive et pruina concrescit 2.Transl.Ejus consulatus consilia conglaciant,son consulat se passe dans l’inaction. Cf.Glacies.
CONGLŎBĀTIM,En masse.Usus: Conglobatim ac confertim pugnabant.
CONGLŎBO, as, avi, atum, are, a.Rassembler,réunir.Syn.Cogo, colligo.Usus: Mare undique conglobatur æqualiter. Milites se in unum conglobarunt.
CONGLUTINĀTĬO, ōnis, f.Action de coller,de cimenter.Syn.Conjunctio.Epith.Recens, inveterata.Usus: Conglutinatio recens ægre divellitur,les parties récemment unies se séparent difficilement. 2.Transl.Conglutinatio verborum,liaison des mots.
CONGLUTĬNO, as, avi, atum, are, a.Réunir,rapprocher.Syn.Conjungo, copulo, conflo, compingo.Usus: Voluntates nostras consuetudo conglutinavit. Amicitias morum similitudo conglutinat. Cf.Jungo,Conjungo.
CONGRATŬLĀTĬO, ōnis, f.Congratulation,félicitation.Usus: Omnium ordinum consensus, gratiarum actio, congratulatio me commovet. Cf.Gratulatio.
CONGRĂTŬLOR, aris, atus sum, ari, d.Se féliciter;féliciter.Syn.Signis lætitiam ostendo, gaudeo cum aliquo. Cf.Gratulor.
CONGRĒDĬOR, eris, gressus sum, i, d.Se rencontrer,aborder;en venir aux mains.Syn.Convenio; infestis armis concurro.Adv.Coram.Phras.Cum hoste congressus est,il en vint aux mains avec l’ennemi. Gradum, pedem, manum cum hoste contulit; infestis armis, animisque cum hoste concurrit; in hostem ivit, ruit, invectus est; manum cum hoste conseruit; signa contulit; ut arma increpuere, micantesque fulsere gladii, concursus, impetus in hostem factus est. Cf.Arma,Pugno,Prœlium.Usus: 1. Luna cum sole congrediens. 2. Conferendi causa convenio,avoir une entrevue. Congredi cum aliquo, conferre gradum, pedem. Cum congressi fuerimus, tum si quid res feret, inter nos conferemus. 3. Pugno,combattre. Contra Cæsarem armatus congressus est. Non is sum, qui tecum congrediar, et lucter. Congredere mecum criminibus ipsis, remove calumnias.
CONGRĒGĀBĬLIS, e, gen. com.Sociable.Syn.Quod facile congregatur, amans societatis.Usus: Apum examina natura congregabilia sunt.
CONGRĔGĀTĬO, ōnis, f.Réunion;société.Usus: Nos ad conjunctionem congregationemque hominum, et ad naturalem communitatem nati sumus.
Congregatio Mariana,Congrégation de la Sainte Vierge. Sodalitas, sodalitium, cœtus, conventus Mariæ honoribus institutus; cœtus ex litteraria juventute collectus, conflatus ad Divinæ Matris honorem; sodalitium scholasticæ juventutis Virgineæ Matris nomine congregatum. (Congregationi inscribi se curavit.Vulg.); in numerum sodalium adscribi, adlegi, referri, cooptari voluit; sodalium cœtui, albo inscribi, inseri exoptavit; sodalitati nomen dedit; inter candidatos Mariani sodalitii nomen est professus.
Congregatio Romana Cardinalium,congrégation des cardinaux. Congregatio rituum. ConciliumvelConsilium Patrum Purpuratorum sacris ritibus sanciendis constitutum. Congregatio de propaganda. Sacer Vaticani Senatus conventus, de conservanda,velpropaganda per terrarum orbem fide, agi solitus.
CONGRĔGO, as, avi, atum, are, a.Rassembler,réunir.Syn.Colligo, contraho, convoco, coacervo, aggrego, cogo, conjungo, in unum locum compello. )( Dispergo, dissipo.Usus: Homines libenter se cum æqualibus congregant. Paulum in eumdem hunc numerum congregabimus. Tecum me et voluntas congregavit, et fortuna conjunxit. In unum locum congregata plebs. Cf.Convenio,Colligo,Convoco.
CONGRESSĬO, ōnis, f.Fréquentation,entrevue,entretien.Syn.Congressus, colloquium, sermo.Epith.Acerba et misera, bellicosa, severa.Usus: Nemo illum aditu, congressione, sermone dignum putabat. Erat non modo familiaritate, sed congressione prohibendus. In congressionibus hominum. Familiaris congressio.
CONGRESSŬS, ūs, m.Entretien.Syn.Colloquium, conflictus.Epith.Mediocris, quotidianus.Usus: 1. Venire in alicujus congressum. Sylla cum illis ne mediocri quidem sermone et congressu conjungebatur. Credebam, pacem fore non modo sermone et disputatione, sed conspectu ipso et congressu. Cf.Conventus. 2. Pugna,attaque,combat. Multa ante congressum fiunt. Nulli in eo congressu periere.
CONGRŬENTER,D’une manière convenable,conformément à.Syn.Convenienter.Usus. Congruenter naturæ convenienterque vivere.
CONGRŬO, is, grui, ere, n.Se rapporter,convenir,cadrer.Syn.Convenio, consentio.Adv.Mirifice, valde, vehementer.Phras.Color iste cum luctu congruit,cette couleur va bien au deuil. Non abhorret, non abludit luctu color; belle sibi respondent luctus et color hic obscurus. Consentit, concinit hic color luctui.Usus: Cum suis moribus ac natura parum congruere. Sententia mea congruit cum judicio senatus. Dicta factis congruunt. Oratio, sententia discrepans, verbis congruens. Cf.Consentio,Concino,Convenio,Similis. )( Discrepo, repugno, dissentio, dissideo.
CŎNISCO, as, are, n.Heurter de la tête.Syn.Arieto, fronte concurro.Usus: Caput opponis, cum eo coniscans,tu te jettes sur lui,la tête en avant,comme un bélier.
CONJECTĬO, ōnis, f.Action de jeter,de lancer.Syn.Conjectura, conjectus.Usus: 1. Conjectione telorum hostis fusus est. 2.Transl.Conjecture. Conjectionem somniorum ita definit. Cf.Divinatio.
CONJECTO, as, avi, atum, are, a.Conjecturer.Usus: Eventu aliquid conjectare. Quid dicam, aut quid conjectem, nescio,je ne sais que dire,ni que penser. Cf.Conjicio.
CONJECTOR, oris, m.Devin.Syn.Interpres somniorum, portentorum, vates.Usus: Conjector somniorum,interprète des songes. Vaticinationes et responsiones aruspicum, conjectorum.
CONJECTŪRA, æ, f.Conjecture.Syn.Opinio, suspicio, divinatio, auguratio, provisio.Epith.Bona, crudelis, difficilis, domestica, facilis, infinita, levis, multa, perspicua, probabilis, vera, verior, certa.Phras.Conjectura capi vix potest,on peut à peine en tirer une conjecture. Ea res conjectura judicari, sciri vix potest; conjectura de eo re capi, fieri vix potest; ad conjecturam ejus rei evadere vix humana mens potest; ad conjecturam propius accedere; conjectura assequi, augurari non licet; nullus hic conjecturæ locus; nihil hinc conjicias, conjectes. Cf.Conjicio.Usus: Conjectura, quæ in varias partes duci potest, nihil incertius. Conjectura ducor ad suspicandum. Quantum conjectura assequi, consequi possum. Scis, quo me confectura ducat, quid odorer, quid conjectura augurer. Ex vultu conjecturam facio, capio. Vultus mihi conjecturam animi affert. Quantum conjectura percipio, coarguere possum; quoties conjecturis nostris aberramus, fallimur.
CONJECTŪRĀLIS, e, gen. com.Fondé sur des conjectures.Usus: Causa, genus orationis conjecturale,question de fait.
CONJECTŬS, ūs, m.Action de lancer.Syn.Conjectio.Usus: Conjectus oculorum.
CONJĬCĬO, is, jēci, jectum, ere, n. et a.Conjecturer,deviner.Syn.Conjectura assequor,velconsequor; conjecturam facio; conjectura prospicio,velperspicio, agnosco, interpretor, divino, existimo.Adv.Acute, bene, belle, male, præclare.Phras.1. Multa e facie conjici de homine possunt,le visage d’un homme peut nous le faire connaître beaucoup. Multa ex fronte videri, colligi, deprehendi, percipi, conjectari possunt; multa conjecturis assequi, consequi licet; multa ex vultu conjectando augurari possumus. Frons multa ostendit, significat, indicat, coarguit, patefacit; frons ipsa persæpe exprimit, demonstrat latentes animi morbos; e vultu, qui est index et imago animi, nequaquam incerta conjectio, dubia aut obscura divinatio sumitur; frons ad animi faciem proxime accedit; haud aberrat conjectura, qui ex vultus indicio de animo suspicatur; ex vultu conjectura haud temere duci, capi, fieri potest; ex vultus indiciis haud ægre ad conjecturam de animi sensu evadimus; non fallit conjectura, quæ ex vultu de animorum habitu judicat; ex vultu, oculis, fronte conjectura ducimur, propius accedimus ad animi sensum explorandum. Res sunt ejusmodi, de quibus ne conjicere quidem quidquam possumus,les affaires en sont à ce point qu’on ne peut rien conjecturer. Quæ positæ non sunt in conjectura; quæ extra conjecturam sunt; quæ a conjectura procul absunt; quæ a conjectura minime pendent; ad quas conjectura accedere; de quibus conjecturam facere, capere; certus vates, conjector esse nemo possit; de quibus difficilis admodum conjectura sit, incerta divinatio, obscurum augurium est, in quibus, quid futurum sit, quid eventurum, quia afferre, parere dies, casus, fortuna possit, suspicari, divinare, providere, assequi nihil licet. Cf.Conjectura.Usus: 1. Se in fugam, in pedes, latebras, castra conjicere,se jeter,se précipiter. Tela in aliquem conjicere, lancer. 2. Conjicere,jeter,lancer;pousser. Maledicta in aliquem, causam turbarum, crimen in aliquem conjicere. Flammam illorum temporum in me conjecit. 3. Distribuo,distribuer. Causam totam in certos locos, multa in unum librum, epistolam conjeci. 4. Intendo, converto,jeter. Oculos in eum conjecit. 5. Affero, redigo,mettre dans tel ou tel état. Rempubicam in magnas difficultates conjecit. Ne me, quæso, in hanc tristitiam, hoc malum, has tricas conjicito. Cœli gravitas in morbum me conjecit. Conjecit se in nuptias. 6. Divino, auguror, conjecto,conjecturer,deviner. Argute, acute, hæc longe ante conjecerat. Cf.Divino.
CONJŬGĀTĬO, ōnis, f.Mélange,union.Syn.Colligatio.Usus: Capitum conjugatio et relegatio, et propagatio virium.
CONJŬGĬUM, ii, n.Union conjugale.Syn.Connubium, matrimonium.Phras.In conjugio degit,elle est mariée. Est illi connubium cum viro cumprimis nobili; sanguinem genusque miscuit cum Patritii generis viro; domesticum fœdus junxit cum viro clarissimis natalibus orto; locata est in matrimonio; in manum convenit viro honestissimo; in matrimonium data, collocata est viro clarissimi generis. Cf.Matrimonium,Nubo.Usus: Prima societas est in ipso conjugio.
CONJŬGO, as, avi, atum, are, a.Unir.Syn.Conjungo, copulo, socio.Usus: Jucundissima est amicitia, quam morum similitudo conjugavit. Cf.Jungo.
CONJUNCTĒ,Conjointement.Syn.Simul, conjunctim. )( Separatim.Usus: Conjunctissime et amicissime vivere cum aliquo.
CONJUNCTIM,Conjointement,ensemble.Syn.Simul, conjuncte.Usus: Conjunctim de ea re poterit referri.
CONJUNCTĬO, ōnis, f.Assemblage;union,liaison.Syn.Copulatio, necessitudo, societas, consociatio, cognatio, affinitas, consensio. )( Disjunctio, alienatio.Epith.Æterna, humana, incolumis, invidiosa, jucundissima, magna, maxima, mediocris, nova, paterna, perdiuturna, perpetua, proxima necessitudini liberorum, repentina affinitatis, sempiterna. Suavis inter aliquos, suavissima summa, tanta, vera, vetus, infinita.Usus: Affinitatis, vicinitatis, benevolentiæ, naturæ, amicitiæ conjunctio. Conjunctionis mutuæ vinculum. Conciliare sibi conjunctionem multorum,se faire beaucoup d’amis. Veterem conjuctionem nostram labefactarunt, ac prope diremerunt malevolorum artes; a conjunctione nos prope avocarunt; de vetere conjunctione multum diminuere,refroidir beaucoup une ancienne amitié. Cf.Amicitia.
CONJUNCTUS, a, um,Uni,lié.Syn.Junctus, copulatus, adjunctus, cohærens, consentiens, sociatus, communis, connexus, habens societatem, conjunctionem gratiæ, quasi devinctus, necessarius. )( Divisus, disjunctus, solitarius.Usus: Habere aliquem usu, affinitate, consuetudine, officiis conjunctum; cognatione, amicitia inter se conjuncti. Familiaris et omnibus rebus conjunctus alicui,velcum aliquo. Mea causa cum tua est conjuncta. Virtuti tuæ fortuna conjuncta est. Vitam agit cum honestate conjunctam. Vita flagitiis et probris conjuncta. Summa miseria cum summo dedecore conjuncta. Discessus tuus cum gloria potius erat conjunctus, quam cum probro. Cf.Amicus,Concors.
CONJUNGO, is, junxi, junctum, ere, a.Joindre,unir,lier.Syn.Copulo, conjungo, conglutino, consocio, congrego, coagmento, concilio, connecto. )( Disjungo.Adv.Conjungi maxime vetustate, lingua, societate, mirifice cum, quam maxime.Usus: Cum aliquo amicitias conjungere,faire amitié avec qqn. Conjungere cum gravitate comitatem. Nos ab ineunte ætate usus, consuetudo, studiorum societas et similitudo conjunxit. Cum aliquo necessitudinem conjungere. Sententiarum pondus cum elegantia verborum. Cf.Jungo,Adhæreo.
CONJŪRĀTĬO, ōnis, f.Conjuration,conspiration,complot.Syn.Conspiratio, consensio.Epith.Civilis, constricta, exitiosa, impia, occulta, recens, scelerata, superior, vetus.Usus: Conjurationem facere, deprehendere, patefacere, aperire.
CONJŪRO, as, avi, atum, are, a.Compirer,faire des complots.Syn.Conspiro, consentio.Phras.Multi nobiles conjurarunt,beaucoup de nobles ont fait un complot. Coitionem, conspirationem fecerunt; multi ex nobilibus conspirationem conflarunt; conjurationem fecerunt; facinoris societatem inierunt; conspiratum a non paucis nobilibus; coivere in nefarii consilii societatem nobilium non pauci; conflata ex nobilibus nefarii fœderis societas, impiis religionibus devincta.Usus: Cognitum est eos conjurasse. Hi quibuscum conjurasti, ubi sunt? Scito mihi æris alieni esse tantum, conjurare ut cupiam.
CONJUX, ŭgis, m. f.Époux,épouse.Syn.Particeps connubii, thori consors.Epith.Minime avara, fidissima, fidelis, fidelissima, integra a petulantia alicujus, misera.
CONNECTO, is, nexui, nexum, ere, a.Attacher,lier ensemble.Syn.Conjungo, necto, colligo, nexa vincio, copulo. )( Separo.Adv.Leviter.Usus: Amicitia cum voluptate connectitur. Cf.Jungo.
CONNEXĬO, ōnis, f.Liaison.
CONNĬTOR, eris, īsusvelnixus sum, niti, d.Faire de grands efforts.Syn.Nitor, operam do, conor, contendo, enitor, elaboro.Usus: Quantum conniti animo potes; quantum labore contendere, tantum fac, ut efficias. Cf.Conor,Nitor,Contendo.
CONNĪVĔO, es, nīvivelnixi, ere, n.Faire semblant de ne pas voir,dissimuler.Syn.Dissimulo.Usus: 1. Dii sæpe in hominum sceleribus connivent. Quibusdam in rebus conniveo. Cf.Indulgeo. 2. Oculos nunc claudo, nunc aperio,cligner les yeux. Oculi somno conniventes.
CONNŪBĬUM, ii, n.Mariage.Syn.Conjugium. Cf.Matrimonium.
CŌNOR, aris, atus sum, ari, d.Entreprendre,s’efforcer.Syn.Enitor, connitor, molior, indago, experior, incumbo in,velad rem.Phras.1. Conandum tibi erit magnopere,il vous faudra faire beaucoup d’efforts. Magno studio enitendum, contendendum, elaborandum tibi erit; omni conatu id agendum, id moliendum; intentus tibi animus habendus, qui nulli unquam labori succumbat; in hoc tibi omni ope ac opera incumbendum; ad id omnes cogitationes intendendæ; toto pectore tibi ad hoc incumbendum erit; toto pectore, omni ope huc annitendum; summa ope in hoc elaborandum, desudandum erit; omni cogitatione ad id feraris, eo nervis omnibus contendas, necesse erit. 2. Conare, quæso, ut solidam laudem consequare,efforcez-vous,je vous prie,d’acquérir une gloire solide. Accinge te, quæso, ad eam cogitationem; da operam, id age, id molire, id unum machinare; contende nervis omnibus et facultatibus; omni ope annitere,totis viribus accingere; age pro virili parte, pro tua parte, totis viribus; omnibus nervis, omni studio, quantum est in te positum; quantum in te situm est; quoad potes; quoad vales; quantum quidem præstare poteris; quantum viribus licebit consequi. Confer ad eam rem omnes vires, omnia studia; quidquid est in te industriæ, operæ, curæ, diligentiæ. Ne viribus peperceris; ne quid studii prætermiseris; da operam pro eo, quod in te erit; ita contende, ut nihil magis. Cf.Studeo,Satago,Contendo.Usus: Multa efficere, plura conari. Scelus conari.
CONQUASSĀTĬO, ōnis, f.Ébranlement.Syn.Agitatio, commotio.Usus: Morbus e corporis conquassatione et perturbatione ortus.
CONQUASSO, as, avi, atum, are, a.Ébranler.Syn.Commoveo, concutio.Usus: Omnes provinciæ bellis conquassatæ.
CONQUĔROR, eris, questus sum, queri, d.Se plaindre.Syn.Queror, deploro.Adv.Graviter, gravissime, mediocriter, publice de factis, verissime.Usus: Nihil tecum de injuria fratris conqueror. Conqueri fortunam adversam, non lamentari decet. Cf.Queror,Querela.
CONQUESTĬO, ōnis, f.Plainte.Syn.Querela.
CONQUĬESCO, is, ēvi, ētum, escere, n.Se reposer.Syn.Quiesco, consido, desino.Adv.Libentissime, paulum adventu alicujus.Usus: Bella hieme, litteræ bello conquiescunt. Nunquam a bellis conquiescemus? Ut ætas nostra gravior in caritate, atque adolescentia tua ex omnibus molestiis, et laboribus conquiescat. Animus a forensi strepitu conquiescat tantisper. Aspectu uno omnis cura consedit, ac conquievit. In libris conquiesco,je trouve un délassement dans mes livres. Cf.Quiesco,Relaxo.
CONQUĪRO, is, quīsīvi, quīsītum, ere, a.Chercher soigneusement,rechercher.Syn.Investigo, magna diligentia quæro.Adv.Curiosius, diligentissime, studiose, undique pecuniam, undique suavitates.Usus: Aliorum facta et eventa conquirere. Suavitates undique et delicias conquirit. Cf.Quæro,Colligo.
CONQUĪSĪTĒ,Avec recherche,avec un soin scrupuleux.Syn.Exquisite, diligenter, docte.Usus: Aliquid conquisite scribere.
CONQUĪSĪTĬO, ōnis, f.Recherche soigneuse.Usus: Exercitus durissima conquisitione collectus. In conquisitione orationis durissimum est exordium. Conquisitionem habere, facere militum,enrôler,lever des soldats. Cf.Delectus.
CONQUĪSĪTOR, ōris, m.Enrôleur,recruteur.Syn.Cui aliquid conquirendum mandatur.Usus: Nullus delectus, neque enim conquisitores comparere audent.
CONQUĪSĪTUS, a, um,Recherché.Syn.Exquisitus, insignis.Usus: Conquisitissimi cibi, odores. Fictis, conquisitisque vitiis deformare hominem.
CONSĂLŪTĀTĬO, ōnis, f.Salutation.Epith.Forensis, perhonorifica.Usus: Forensis consalutatio.
CONSĂLŪTO, as, avi, atum, are, a.Saluer.Syn.Saluto.Adv.Amicissime inter se.Usus: Qui inter se amicissime consalutarunt. Cf.Saluto.
CONSĀNESCO, is, sānŭi, escere, n.Se rétablir,se guérir.Syn.Sanus fio, sanor.Usus: Cum consanuisse videretur, recruduit vulnus. Cf.Sano.
CONSANGUĬNĔUS, a, um,Du même sang.Syn.Sanguine conjunctus, sanguinis communione, conjunctione proximus; consanguinitate propinquus. Cf.Cognatus,Propinquus,Affinitas.Usus: Nec intelligunt, esse se consanguineos.
CONSANGUĬNĬTAS, ātis, f.Parenté du sang.Syn.Sanguinis conjunctio, communio.Usus: Alteri consanguinitate propinquus. Cf.Cognatio.
CONSAUCĬO, as, avi, atum, are, a.Blesser grièvement.Syn.Saucio, vulnero. Cf.Vulnero.
CONSCĔLĔRĀTUS, a, um,Souillé de crimes,criminel,scélérat.Syn.Sceleratus. Cf.Sceleratus.
CONSCĔLĔRO, as, avi, atum, are, a.Souiller,déshonorer. *Usus: Conscelerare aures paternas, aures scelere implere.
CONSCENDO, is, scendi, scensum, ere, n. et a.Monter sur.Syn.Ascendo.Usus: Conscende, quæso, et ad nos trajice, subintell. navim,s’embarquer. Cf.Ascendo.
CONSCENSĬO, ōnis, f.Action de monter dans.Usus: Conscensio in naves.
CONSCĬENTĬA, æ, f.Conscience.Syn.Recordatio, animi quædam ratio, vis, et lex, a qua et de recte factis, et secus admonemur.Epith.Comes, communis, jucundissima bene actæ vitæ, præclara, recta, scelerata, stabilis, digna supplicio.Phras.I. (Conscientia bona.Vulg.)Bonne conscience.Conscientia bene actæ vitæ; conscientia recte factorum; mens bene sibi conscia; optimæ mentis conscientia; conscientia rectæ voluntatis; conscientia recta et præclara. (Est homo bonæ conscientiæ,Vulg.),cet homme a la conscience pure. Vir est integerrimæ mentis; justus, integer, æqui ac recti amans; integer, et bonus; cui religio sit, quidquam præter fas et æquum agere; quidquam aggredi, quod cum recti honestique legibus non consentiat; vir est optimæ mentis conscientia tutus; qui, quæ agere parat, omnia ad leges divinas, ad rectæ rationis præscriptum erigit; qui nulla in re ab æqui et recti legibus discedit,qui a recta conscientia ne transversum quidem unguem discedat; cui religiosum sit, præter æqui rectique leges quidquam agere. 2. (Consolatur me bona conscientia,Vulg.),l’intégrité de ma conscience me console. Optimæ mentis conscientia me consolor; præclara conscientia sustentor; conscientia rectæ mentis recreor; nitor conscientia mea; non pertimesco conscientiam meam; fruor vitæ bene actæ conscientia; nixus rectæ mentis conscientia quid pertimescam? quæ me res perturbet, conscium probe sibi, a culpa me omni longissime abfuisse? Cf.Probus. 3. (Hoc bona conscientia fieri non potest.Vulg.),vous ne pouvez faire cela en sûreté de conscience. Salvo officio, salvis legibus, salva fide fieri non potest, hoc sine scelere fieri nullo pacto potest; ista facere religio sit, religiosum sit; religione impedimur. II. (Vulg.Conscientia mala),conscience mauvaise,perverse. Conscientia sceleris; facinorum conscientia; mens male sibi conscia; impedita et oppressa mens scelerum conscientia. 1.(Malam habet conscientiam,Vulg.),cet homme a une conscience souillée. Hominem scelus agitat; scelerum pœnis agitatur, et a mente consilioque deducitur; facinorum recordatione nunquam timore est vacuus; urit anxiam mentem facinorum memoria; agitatur et perterretur tædiis ardentibus furiarum; conscientia facinorum urgetur; flagitiorum suorum conscientia cruciatur, stimulatur, vexatur, constringitur; peccatorum conscientia oppresso pœna semper ante oculos versatur; exortus e peccatorum conscientia timor sollicitudine exedit; angore conscientiæ, et scelerum recordatione cruciatur; insectantur hominem non furiæ, non ardentes, ut est in fabulis, tædæ, sed impedita male factorum conscientia mens; sed confusa pœnarum metu scelerum conscientia, quæ hominem æternis sollicitudinibus dies et noctes exedit; conscientiæ stimulis agitatur; scelerum obstrepente conscientia quiescere non potest; tacito conscientiæ convicio verberatur; angore conscientiæ torquetur; flagitiorum memoria angitur, discruciatur. 2. (Remorsus conscientiæ,Vulg.),remords de conscience. Insunt in scelere aculei, quibus animi dies atque noctes confodiuntur et cruentantur; stimuli, quibus mens diu noctuque compungitur, exeditur, dilaceratur; mentis angores, sollicitudines, metus, cruciatus, tacita conscientiæ convicia, quæ animum verberant, opprimunt, exedunt, excruciant. 3. (Est homo nullius conscientiæ,Vulg.),cet homme est sans conscience. Homo impius, improbus, nefarius, sceleratus, consceleratus, qui sibi religioni nihil habet, ducit; qui religione non impeditur, quominus etc.; cui sanctum religiosumque nihil est; in quo nullum nec recti, nec æqui studium, aut vestigium; homo sine ulla religione et fide. 4. (Facerem mihi conscientiam,Vulg.),je me ferais un cas de conscience. Religio mihi foret; religiosum esset; religioni mihi ducerem; religioni haberem; religione impediri me putarem. 5. (Rationem conscientiæ reddere,Vulg.),rendre compte de sa conscience. Omnes animi latebras ac recessus aperire; arcana pectoris omnia alteri credere; vitæ suæ, rerumque omnium rationem reddere; reconditos, et penitus abstrusos animi sensus patefacere; intimos animi recessus pandere; arcana pectoris expromere. 6. (Conscientiam examinare,Vulg.),examiner sa conscience. Suæ vitæ rationem ab se repetere, reposcere; in semet ipsum descendere. Cf.Examen conscientiæ.Usus: 1. Magna vis est conscientiæ, ut pœnam semper ante oculos versari putent, qui peccarunt. 2. In conscientia recte factorum sat magnus laboris fructus est. 3. Notitia,connaissance commune. Conscientia tenetur conjuratio sua. Remota hominum conscientia quidlibet facturus videris,sans tenir compte de la conscience universelle,tu parais vouloir faire ce que bon te semble. 4. (In conscientia obligatum esse,Vulg.),être obligé en conscience. Latine: Religione obstrictum esse; quæ vox Religio plerumque ponitur in his pro conscientia. Religionem alicui offerre,faire naître des scrupules. Religioni habeo, mihi duco,se faire conscience de qqch. Religione impedior,ma conscience m’empêche.