CONSCINDO, is, scĭdi, scissum, ere, a.Mettre en pièces,déchirer.Syn.Discindo, scindo, discerpo.Usus: 1. Epistolam tuam conscidi innocentem. 2.Transl.Aliquem sibilis, maledictis, pugnis, calcibus conscindere,accabler qqn de sifflets, d’injures, etc.
CONSCISCO, is, scīvi, scītum, ere, a.Se causer,se procurer;exécuter.Syn.Infero, admitto.Usus: Mortem sibi veneno; necem sibi consciscere. Facinus consciscere.
CONSCĬUS, a, um,Témoin,confident,complice.Syn.Particeps, socius, testis. )( Inscius, ignarus.Adv.Maxime studiorum, officiorum.Usus: Nullius mihi culpæ conscius sum,je ne me sens coupable d’aucune faute. Conscius illi facinori esse putabar.
CONSCRĪBO, is, scripsi, scriptum, ere, a.Composer,rédiger;écrire;enrôler.Syn.Scribo, compono.Adv.Celeriter veteranos, communiter edictum, diligentius, nominatim, perspicue, perquisitius et diligenter, publice, separatim, subtilius, vicatim homines. Conscribi palam, et centuriari.Phras.Milites conscripsit,il enrôla des soldats. Novis delectibus militem contraxit; milites sacramento rogavit; copias comparavit, paravit, coegit, contraxit maximas; conquisitionem fecit, habuit acerrimam. Cf.Conduco.Usus: Exercitum, militem conscribere,lever une armée.Librum, epistolam conscribere,écrire. Cf.Scribo.
CONSCRIPTĬO, ōnis, f.Action d’écrire.Syn.Scriptio.Usus: Conscriptiones quæstionum,rédaction d’un interrogatoire.
CONSĔCRATĬO, ōnis, f.Consécration.Syn.Dedicatio.Usus: in consecrationibus statuebantur aræ, quæ religionem afferrent.
CONSĔCRO, as, avi, atum, are, a.Consacrer.Syn.Dico, dedico, sacro, religiosum facio. )( Profano, profanum facio.Adv.Auguste, nefarie aram, sancte, publice, recte.Usus: 1. Dare, donare, dicare,consacrer,vouer. Consecrare aliquid Jovi. Aurum, argentum, agrum, ædem DEO consecrare. Se patriæ dedere, ac velut consecrare. 1. Religiosum facio,dédier,consacrer. Delubra sanctissimis religionibus consecrata. 3. Immortalitate dono,immortaliser. Urbes, in quibus tuas virtutes consecratas vides, et in Deorum numero collocatas. Virorum fortium memoria Deorum immortalium honore consecrata. Cf.Sacro,Dedico.
Consecro SS. Hostiam,Consacrer la sainte Hostie,célébrer le saint Sacrifice de la Messe. Prolatis, enuntiatis Christi verbis sanctissimis, panem ac vinum, in Ejus Corpus, ac Sanguinem converto; pronuntiata divinæ consecrationis formula, arcana vi, ac obstupescenda, Carnem Christi, ac Sanguinem efficio; arcanis ac traditis a Christo verbis, Eumdem in panis ac vini speciem transformo.
CONSECTĀRĬUS, a, um,Qui se déduit.Usus: Consectaria me Stoicorum brevia, et acuta delectant.
CONSECTĀTĬO, ōnis, f.Recherche.Syn.Captatio.Usus: In hujus concinnitatis consectatione princeps fuit Gorgias.
CONSECTĀTRIX, ĭcis, f.Celle qui recherche,qui poursuit.Syn.Auceps.Usus: Libidines sunt consectatrices voluptatis,les passions sont amies du plaisir.
CONSECTĬO, ōnis, f.Coupe.Syn.Sectio.Usus: Consectio arborum.
CONSECTOR, aris, atus sum, ari, d.Poursuivre;chercher à imiter.Syn.Quæro, sequor, aucupo, capto, imitor.Adv.Pueriliter, studiose, studiosissime, vere, verbavelrem.Usus: 1. Inanem rumorem, omnes falsæ gloriæ umbras; opes, et potentiam consectatur. Alicujus benevolentiam largitione, assentatione consectari. Vitiosa, rivulos præ rebus consectantur. Consectari genus dicendi abruptum. 2. Insequor, urgeo, vexo, premo, insector,poursuivre hostilement,pourchasser. Aliquem clamoribus, conviciis, sibilis, lingua petulanti consectari. Cf.Insector,Sequor.
CONSĔCŪTĬO, ōnis, f.Suite,conséquence;enchaînement,construction (des mots).Syn.Consequentia, connexum.Epith.Necessaria.Usus: Consecutiones, et causas rerum perspicere. Ipsa detractio molestiæ, consecutionem affert voluptatis. Consecutio verborum in conjunctione servanda.
CONSĔNESCO, is, sĕnŭi, escere, n.Vieillir.Syn.Senex fio, annis et ætate ingravesco, inveterasco.Usus: 1. In mœrore et lacrimis consenuit. 2.Transl.Deficio, imminuor,dépérir,languir. Consenuit jam rumor ille. Consenuit eius gloria, potentia. Partis illius auctores nullo adversario consenuere. Cf.Senectus, Ætas præceps, Desino.
CONSENSĬO, ōnis, f.Complot,ligue;accord.Syn.Consensus, conjuratio.Epith.Major, major et aptior, maxima, mira, mirifica senatus, incredibilis totius provinciæ, singularis bonorum omnium, scelerata, summa.Usus: Vis amicitiæ, voluntatum, studiorum, sententiarum summa consensio. Quorum societas, et sceleratæ consensionis,conjurationis, fides erupit. Bonorum omnium consensio. Nec ille consensionis globus unius dissensione disjici potuit. Cf.Consensus.
CONSENSŬS, ūs, m.Accord,conformite de sentiment.Syn.Consensio, conspiratio, concentus, convenientia, cognatio.Epith.Gravissimus, incredibilis, magnus, major, optimus, præclarus judicum, privatus, publicus, singularis, summus, unus omnium, mirus.Phras.Consensu omnium acta res est,la chose s’est faite du consentement de tout le monde. Consensione omnium,seuomnium judicio; omnium sententia; consentientibus, approbantibus cunctis; nemine prorsus dissentiente; nulla cujusquam discrepante sententia res gesta est. Consensus omnium in re gerenda fuit idem; omnes omnium sententiæ, voluntates, opiniones, judicia congruebant. Nemo dissensit, sententiarum varietas nulla fuit. In eamdem omnes sententiam convenerunt; una fuit, eademque consentiens vox omnium; in eamdem sententiam itum ab omnibus; suffragantibus omnibus; refragante nemine; nemine reclamante, adversante, obsistente, intercedente; lubentibus omnibus; concordibus animis, studiis suffragiis. Cf.Concordia.Usus: Omnium consensus naturæ vox est. (Vulg.Vox populi, vox DEI.) Rerum natura uno consensu juncta est atque continens. Omnium quasi consensus doctrinarum, concentusque. Ordinum consensus divulsus est.
CONSENTĀNĔUS, a, um,Conforme à,d’accord avec,convenable.Syn.Conveniens, consentiens, aptus. )( Dissentaneus, repugnans.Usus: Observa, quid tempori consentaneum, et personæ. Mors vitæ consentanea; quæ audivi, tuis litteris sunt consentanea. Triste, et his temporibus consentaneum dicendi genus. Cf.Conveniens.
CONSENTĬO, is, sensi, sensum, ire, n,nonnunquama.Consentir.Syn.Idem sentio,cum aliquo facio, sto judicio et opinione alicujus, in eadem sententia sum cum aliquo, conspiro, conjuro. )( Dissentio.Adv.Recte, valde, vehementer, undique, incredibiliter, consentiens voluntas.Phras.1. Consensit senatus,le sénat donna son assentiment. Ad consulis sententiam suam senatus adscripsit; in hanc sententiam discessionem fecit conjunctis prope sententiis; in eamdem sententiam itum ab omnibus; pedibus in sententiam itum est; uno ore, una voce senatus rem approbavit; secutus sententiam consulis senatus; sententiæ consulis subscripsit; senatus a consule stetit, ad consilium consulis senatus accessit; consilio huic suffragatus est; senatus ad omnia, quæ consules voluere, descendit; consilio senatus acquievit; vocem consulis senatus assensu excepit. Cf.Concors. 2. (Consensit tentationi,Vulg.),il succomba à la tentation. Cessit præsentium voluptatum illecebris; succubuit fœdæ libidinis blanditiis; importunis voluptatum illecebris in præceps actus est; corruptelarum illecebris irretitus, implicatus, depravatus; ab amore virtutis, a continentia deductus est; ab imbelli voluptate vinci se passus est.Usus: 1. Ad rempublicam conservandam Dii omnes consentiunt. Consentiunt, se urbem inflammaturos. 2. Congruo, convenio, respondeo,s’accorder avec,se rapporter,être en harmonie. Partes omnes inter se non sine lepore consentiunt. Mens mea cum tua voluntate et sententia semper consensit. Oratio moribus, extrema primis mire consentiunt. Unum si cognoris, omnes noris, ita inter se congruunt concorditer, ac consentiunt. Cf.Sentire idem,Sententia,Congruo,Convenio,Concordo.
CONSĒPĬO, is, sepsi, septum, ire, a.Entourer d’une haie,enclore.Syn.Sepio, claudo, munio.Usus: Ager conseptus, ac diligenter munitus.
CONSĔQUENS, entis, omn. gen.Qui suit,suivant,conséquent.Syn.Quod consequitur, futurus, sequens.Usus: Philosophi imprimis acuti, consequentia et repugnantia videntes. Perspicere, quid in quoque consentaneum, quid consequens, quid repugnans.
CONSĔQUENTĬA, æ, f.Suite,succession.Syn.Consecutio, consectarium, connexum.Epith.Præclara, contraria.Usus: Cursum rerum, eventorumque consequentiam notarunt.
CONSĔQŬŎR, eris, sĕcūtus sum, sequi, d.Atteindre,acquérir,obtenir.Syn.Adipiscor, assequor, obtineo, acquiro, sequor.Adv.Amplissime, brevi, commodius, continuo. Difficillime sacerdotium, diligenter aliquid, facile omnia, honeste, injuste, similiter, confestim, studiose, repente, præclare.Usus: 1. Victoriam, potentiam, dignitatem, gloriam, magistratum, honorem consequi. 2. Assequor,atteindre. Si properaveris, itinere nos prægressos consequeris. 3. Sequor. Cornelium ætate consecutus est Cato,arriver au même âge. Consequitur, ut videamus. In eam fabulam magni risus sunt consecuti. 4. Comprehendo,saisir(par la pensée). Non possum omnia ejus facta memoria consequi, aut verbis complecti. Nullis id verbis consequor. Cf.Acquiro,Obtineo.
1. CONSĔRO, is, sĕrŭi, sertum, ere, a.Joindre,réunir;rapprocher,mettre aux prises.Syn.Confero, conjungo, confligo.Adv.Leniter manus, quiete manus.Usus: Signa contulit, manum cum hoste conseruit. Manus inter se conserunt sanguine ac genere proximi.
2. CONSĔRO, is, sēvi, sĭtum, ere,Ensemencer.Syn.Sero, semino.Usus: Agros conserere.
CONSERTĒ,Avec enchaînement.Usus: Si omnia antecedentibus causis fiunt, omnia naturali colligatione, conserte contexteque fiunt.
CONSERVĀTĬO, ōnis, f.Action de conserver;observation.Syn.Custodia.Epith.Tuta atque integra salutis.Usus: Fructuum perceptio, et conservatio. Æquitatis, juris conservatio.
CONSERVĀTOR, ōris, m.Conservateur,sauveur.Syn.Servator, custos.Usus: Custos, et conservator urbis et patriæ. Cf.Custos.
CONSERVĀTRIX, īcis, f.Celle qui conserve.Usus: Omnis natura est conservatrix sui,toute nature veille à sa conservation.
CONSERVO, as, avi, atum, are, a.Conserver;observer,respecter.Syn.Custodio, tueor, servo, tutor, retineo, foveo, teneo.Adv.Benigne, comiter majestatem, constanter, facilius antiquitatem, proinde, diligenter studia, sanctissime, saltem incolumes cives, studiosissime aliquem, usquequaque religionem, maxime genus et nomen conservandum.Phras.1. Rem mihi a parente traditam conservare satis est,c’est assez pour moi de conserver la fortune que m’a léguée mon père. Incolumem tueri; non imminuere satis est; nullam patrimonii partem amittere satis habeo; nihil de patrimonio detrahere, id vero satis est. De augendo patrimonio nihil laboro, nihil cogito, curo; curam nullam suscipio; nulla me cura tenet, nulla sollicitat, exercet cura; patrimonio contentus sum. 2. Arduum est, conservare auctoritatem,il est difficile de garder l’autorité. Tueri ac sustinere auctoritatem; exspectationem de se concitatam alere ac fovere; continere honorifica de se hominum judicia; æquabili rerum gestarum gloria, virtutis existimatione, auctoritate florere; cavere, ne quid detrimenti accipiat; ne quid jacturæ faciat; ne quam jacturam subeat; ne quod discrimen incurrat; subeat collecta diu hominum opinio et existimatio; ne collecta apud homines gratia momento effundatur.Usus: Ego hoc imperii domicilium, sartum tectum conservavi. Velim, tuam pristinam in me voluntatem, morem tuum conserves. Tuorum meritorum memoriam conservabo. Novissimos hos arborum fœtus conserva, conde, ac in hiemem repone. Cf.Servo.
CONSERVUS, i, m.Compagnon d’esclavage.Syn.Eidem domino cum alio serviens.
CONSESSOR, ōris, m.Assesseur,celui qui siège avec un autre juge.Syn.Assessor, qui alteri assidet.Usus: Consessores convivæ. Consessores judices. Consessor et collusor.
CONSESSŬS, ūs, m.Réunion,assemblée.Syn.Homines in eodem loco considentes.Epith.Frequens theatri, magnus, maximus, turpior.Usus: In conspectu consessuque senatorum frequentissimo.
CONSĪDĔRANTĬA, æ, f.Attention,réflexion.Syn.Circumspectio.Usus: Tuam hac in re considerantiam laudo. Cf.Providentia.
CONSĪDĔRĀTĒ,Avec réflexion,prudemment.Syn.Cogitate, consulto, meditate, prudenter, judicio.Usus: Cum ira nihil fieri recte, nihil considerate potest. Consideratius consuluisses.
CONSĪDĔRĀTĬO, ōnis, f.Examen attentif,prudence.Syn.Circumspectio, animadversio.Epith.Accurata.Usus: Est enim animorum ingeniorumque naturale quasi pabulum, consideratio et contemplatio naturæ. Ex circumspectione et accurata consideratione. Cf.Prudentia,Meditatio.
CONSĪDĔRO, as, avi, atum, are, a.Regarder avec soin,examiner.Syn.Reputo, cogito, commentor, circumspicio, specto, existimo, contemplor, intueor, attendo, expendo, pondero, ante oculos pono, propono; ratione animoque lustro, animo et cogitatione complector; animum ad rem refero; mente circumspicio; animo intueor; animo complector; rationem habeo.Adv.Breviter, communiter, coram, diu, diutius, etiam atque etiam, diligenter, expeditius, facilius rationem ac viam, magnopere, mediocriter, otiose, optime, valde, vehementer, vere, bene.Phras.1. Considerare rem studiosius,examiner une chose avec plus de soin. Acie mentis dispicere; in omnem partem considerationem intendere; omni ingenii vi contemplari, inquirere; animo lustrare; omni cogitatione pertractare; percontari se ipsum; circumspicere res omnes, rationesque subducere; totam causam quam maxime intentis oculis contemplari; omnia amplecti consilio; animo ac mente circumspicere; in animo secum versare, agitare; rem secum reputare; rationes omnes secum deputare. 2. Considera, quæso, tantisper periculi magnitudinem,considérez un peu,je vous prie,la grandeur du péril. Refer, obsecro, tantisper ad animum; mentem intende tuam; mentis aciem, animum intende ad periculi magnitudinem; considera cum animo tuo; ante oculos statue, constitue; etiam atque etiam cogita, quæ sit periculi magnitudo; defige, quæso, in hoc mentem, ac cogitationem, ut, quantum discriminis subeundum sit, cognoscas; spectet hoc animus tuus, inque una hac cogitatione defixus sit; subeat animum; succurrat animo periculi magnitudo; perpende, quæso, periculi magnitudinem, et justa æstimatione metire; animum, quæso, et mentem adhibe; animum adverte; cogitationem hominis sobrii paulisper suscipe, quoque in periculo sis, etiam atque etiam vide. 3. Considera frequenter æternæ vitæ gaudia,pensez souvent aux joies de la vie éternelle. Illa animum frequenter cogitatione occupa; illa mentem subeat cogitatio; animo obversetur; tibi proposita sit cogitatio; quæ beata immortalitatis sint gaudia. Veniat in mentem sæpe; animo altissime infigatur, inscribatur, inhæreat cœlestium gaudiorum consideratio; tempus frequenter pone in acerrima et attentissima cœlestium præmiorum contemplatione; ad hoc animum adjice; huc cogitationes converte; in hac una re cogitationes omnes consume; illa te teneat cogitatio, ut, quæ virtutis in cœlo sint præmia, animo percipias.Usus: Age nunc, animum refer sic ad veritatem, et considera. Velim, cum Pompeio de eo facto consideres. Mihi vivendi ratio confiderata atque provisa est. Hoc lenti et confiderati judicis est. Utitur considerata tarditate. Cf.Meditor,Commentor,Cogito,Perpendo.
CONSĪDO, is, sēdi, sessum, ere, n.S’asseoir;siéger.Syn.Assideo. )( Surgo.Adv.Distincte, varie.Usus: 1. Judices vix consederant 2. Maneo, moror, sum,habiter,demeurer,se fixer. Quædam religiones ex ultima India accersitæ apud nos consedere. In Platonis labellis examen apum consedit. Consedimus ad Capuam. Considamus in umbra. 3. Minuor, sedo, conquiesco,s’abaisser,s’affaisser,tomber. Aspectu hominis cura omnis consedit. Consedit tandem animi ille ardor, furor. Omnis de republica cura consedit.
CONSIGNO, as, avi, atum, are, a.Consigner par écrit,marquer.Syn.Signo, obsigno, firmo.Usus: Litteris consignare monumentis mandanda. Ea acta publicis privatisque monumentis consignata sunt. Harum rerum memoriam nullam publicis commentariis consignatam habemus. Tabulæ signis honestissimorum hominum consignatæ. (Vulg.Sigillatæ,signées.)
CONSĬLĬĀRĬUS, ii, m.Conseiller.Syn.Auctor, suasor, qui consilium dat.Usus: Tu me consiliario non imperito usus es. Memineris, te magno Regi consiliarium datum. Cf.Suadeo,Consilium,Auctor.
CONSĬLĬOR, aris, atus sum, ari d.Conseiller;demander des conseils.Syn.Consiliumdo,velpeto.Usus: Amicis consiliaris. Difficilis ad conciliandum legatio. Cf.Consulo.
CONSĬLĬUM, ii, n.Conseil.Syn.Deliberatio, cogitatio, animadversio, ratio, cogitatum, quod aliquis sequitur,autspectat, consultum, sententia.Epith.Amantissimum, amplissimum, aptum ad facinus, arrogans, bellicum, bonum, callidius, cautum, certum, commune, consideratius, crudelissimum, cupidum et audax, temerarium, difficile, dispar vitæ, divinum et singulare, domesticum, extremum, fidele et salutare alicui, firmum, fixum, gratum acceptumque, gravissimum, honestum, humanum, integrum, inusitatum, jucundum, magnum, majus, maximum, medium, minime obscurum, non minimum, multum, necessarium, non gloriosum, sed tamen periculo vacuum et dolore, non mediocre, novum, optimum, par, paternum, periculosum, perutile sed minime honestum, pium, plenum sceleris et audaciæ, plenum prudentiæ et fidelitatis, præclarum, præstans, privatum, puerile, salutare, sanctissimum, sapiens, secretum, sempiternum, senatorium, severissimum, singulare, sordidum, stultum ac demens, suavissimum, summum, superbum, tacitum, temerarium ac repentinum, triste, vacuum periculo, vetus, urbanum. Consilia acerrima, alterna, bona, cautiora, clandestina, clariora luce, digna laude, perdita, dolosa, amantissima, fortuita, gloriosa, idonea ad negotium aliquod, meritissima, intima, justa, languidiora, mala, maxima, mediocria, nova, nova et periculosa, turbulenta, occulta, occultiora, optima, perdita amicorum, periculosa et callida, splendidiora et majora, perniciosa, perspicua, plena prudentiæ, præpostera, privata, publica, puerilia, recta, vera, honesta, salva, reipublica salutaria, reipublicæ sceleratissima, senatoria, singularia, socia pacis et togæ, superiora, turbulenta, vetera.Phras.1. Consilium petere,demander un conseil. Exquirere consilium, sententiam alicujus, consulere, in consilium adhibere; alicujus consilio uti; consilii causa adire; deliberationem habere, instituere cum aliquo. Cf.Consulo. 2. Consilium dare,donner un conseil. Consilii alicujus auctorem, ducem, principem, moderatorem, adjutorem esse. Consilio aliquem juvare; consilio adesse; consilium promere; consilio non deesse; consilium dare, afferre. Cf.Consulo. 3. Consilium capere,prendre conseil. Consilium ex animi virtute capere; consilium inire; ad consilium descendere; consiliis uti; animum inducere, constituere. 4. Consilium sequi,suivre le conseil de qqn. De consilio alterius rem totam constituere; parere consiliis; morem gerere suadenti; ad consilium descendere; consiliis assentiri; consiliis uti; a consilio nusquam discedere; consilium non repudiare; pendere ab alienis consiliis; stare consilio; monentem audire; sequi consilii hujus ducem et auctorem; obtemperare monitis, et consiliis. Cf.Suadeo,Obedio. 5. Alienis consiliis abduci se sinit,il se laisse entraîner par les conseils d’autrui. In præcipitia agi consilia, auferri se aliorum consiliis, ducendum, regendum se alienis consiliis permittit. 6. Consilia clandestina habuit,il eut une délibération secrète. Clandestina coxit consilia; consilia secreto ab aliis coxit; consilia in privato et seducta a plurium conscientia habuit; ad consilia præter paucissimos adhibuit neminem; consilia clandestina miscuit; optimum quemque consiliorum expertem voluit, reliquit; participes habuit consiliorum paucissimos; paucos in consilium advocabat; cum paucis consilia contulit; paucos consilii sui conscios esse voluit; sedulo cavebat, ne quid consilii foras, in multorum conscientiam efferretur. 7. Consilium mutare,changer de dessein. Abjicere consilium; desistere a consilio; depelli a consiliis; decedere de sententia, consilio; desistere de sententia; discedere a sententia; deduci de sententia, dejici, detrudi, moveri, deterreri. 8. Consilii incertum esse,velinopem,être dans l’incertitude,sans résolution fixe. Subitis trepidare consiliis, perturbari temeritate consiliorum; consilia torpent, labant, hærent; confusum esse, et consilii egentem. 9. Consilium senile optimum,les avis des vieillards sont excellents. Sapienter fere consulunt senes; non facile peccant, errant, labuntur, offendunt in consilio; optimis et firmissimis rationibus fere semper nititur senilis opinio, sententia; quorum grandior est ætas, qui ætate longius pro cesserunt, eorum is esse solet sensus, qui a ratione non discedat, recedat, non procul absit, qui cum ratione congruat, quem ratio confirmet, a quo ratio non discedat. 10. Alieno potius consilio quam judicio tuo uteris,vous suivez plutôt les avis des autres que vos propres résolutions. Video te auferri aliorum consiliis; non tam tuo duci, quam alieno abduci consilio; non ipse te audis; non ipse tibi pares; morem geris; non ipse tibi obtemperas, obsequeris, assentiris, sed alieno uteris consilio; sed aliena te consilia regunt; sed ab alienis consiliis voluntas tua pendet; non ipse tibi dux es, non princeps consilii, sed minister.Usus: 1. Consilii copiam facere,conseiller. Consilio instruere. 2. Consilium petere,demander conseil. 3. Consilium capere, suscipere; rationem salutaris consilii accipere,recevoir un conseil. Consilio uti. 4. Consilium exponere,exposer son sentiment,donner son avis. Consilium promere, enuntiare; consilii fontes aperire; consiliorum rationem repetere. 5. Consiliis interesse,assister aux délibérations. 6. Consilia clausa habere,avoir un conseil secret. 7. Consilium explicare,développer son avis. 8. Consilio labi,perdre la tête. 9. Consiliis hostium occurrere, consilia adversarioextorquere,prévoir les desseins des ennemis. Consilia impedire, frangere. 10. Consilia cum hostibus jungere,se joindre aux ennemis. 11. Consilium abjicere,rejeter un conseil. 12. Consilii tui est,c’est vous que cela regarde,c’est à vous de voir. 13. Consilii hæc sunt,ces choses sont importantes. 14. De consilii sententia decretum est,sur l’avis du conseil, on décréta. 15. Consilium sanctius,conseil privé. 16. Consilio vires adjuvare, consilium viribus addere,être à la fois fort et prudent. 17. Fortunam in consilio habuit,la fortune le conseilla. 18. Consilii magni res est,la chose demande une mûre délibération. Cf.Incertus consilii.
CONSĬMĬLIS, e, gen. com.Semblable.Syn.Similis. )( Dissimilis.Usus: Res gessit meis consimiles. Cf.Similis.
CONSISTO, is, stĭti, stĭtum, ere, n.Se tenir droit,debout.Syn.Sto.Adv.Diutius, in hoc multum, diu, nusquam, paulisper, plane, præclare in causis, recte et in loco nusquam.Usus: 1. In loco consistere. Si semel constiteris, nunquam cades. Hodie primo ex gravi morbo consistere cœpi. 2. Moror, commoror,s’arrêter,être immobile. In Italia consistere, commorari. 3. Desino. Labor ætatis flexu consistit. Atque hic bellum constitit. Tibicen tacuit, ludus constitit. 4. Consto, firmus sum,se soutenir,être ferme. Ille non mente, non lingua, non voce constitit. Impii animo tranquillo, mente quieta consistere non possunt. 5. Versari, positum esse in aliquo,consister dans,reposer sur. Salus reipublicæ in unius hominis anima consistit, posita est. Omne bonum in honestate consistit. Causa ejus belli in te consistit. Causidicus in foro præclare consistit. Illo judice vix consistes.
CONSĬTĬO, ōnis, f.Plantation.Syn.Satio.Usus: Non consitiones modo delectant, sed et insitiones.
CONSĬTŪRA, æ, f.Action d’ensemencer.Syn.Consitio.Usus: Agri consitura,terre ensemencée.
CONSŎBRĪNUS, i, m.Cousin germain.Syn.Ex fratre,velsorore matris genitus.
CONSŎCĬĀTĬO, ōnis, f.Association.Syn.Societas, communio.Epith.Communis, humana.Usus: Communis hominum generis consociatio. Consociatio hominum, atque communitas.
CONSŎCĬO, as, avi, atum, are, a.Associer.Syn.Jungo, conjungo. )( Dissocio.Usus: Consociare consilia cum malis civibus. Natura ad civilem communitatem, consociati sumus. Nunquam populus cum senatu tam vehementer consociatus fuit. Cf.Socio,Jungo.
CONSŌLĀBĬLIS, e, gen. com.Qui peut être consolé.Syn.Quod consolationem admittit.
CONSŌLĀTĬO, ōnis, f.Consolation.Syn.Solatium, levamen, levatio, medicina, confirmatio.Epith.Firmissima et usitata, grata, gravior, levis, longior, annua, magna, mediocris, misera, modica, multa, necessaria, nonnulla, optima, pervulgata, stulta, tenuis, vera, vulgaris, propria.Phras.Hæc tibi cogitatio consolationi erit,cette pensée vous consolera. Hæc te cogitatio non mediocriter confirmabit. Hæc si tibi propones, si animo agitabis, animo spectabis, levabis luctum tuum; luctu, ægritudine, sollicitudine te levabis; curam levabis; vulnus doloris tui ipse delinies. Cf.Consolor,Solatium.
CONSŌLĀTOR, ōris, m.Celui qui console,consolateur.Usus: Consolatores ipsi se miseros confitentur.
CONSŌLĀTŌRĬUS, a, um,Propre à consoler,de condoléance.Usus: A Cæsare accepi litteras consolatorias.
CONSŎLĬDO, as, avi, atum, are, a.Fortifier,affermir.Syn.Firmo, corroboro, stabilio.
CONSŌLOR, aris, atus sum, ari, d.Consoler.Syn.Solor, levo, dolorem levo, mœrorem minuo, desiderium lenio, consolationem adhibeo, alicui perfugium et solatium præbeo, animum consolatione permulceo, consolatione sustento; dolorem, luctum, fletum abstergo.Adv.Amicissime, communiter, vehementer.Phras.1. Consolari afflictum,consoler un affligé. Consolationem afferre afflicto; excitare, suis opibus sustentare casus miserorum; levationem afferre; levationi esse miseris; perculsos ægritudine levare; allevare jacentes; animum reddere; fomenta, oblectamenta dolorum præbere; diffidentes suis rebus confirmare; fulcire ruentes; afflictos erigere; perditos recreare; miserorum ærumnam dictis allevare. 2. Nihil est, quod consolari me possit,rien ne peut me consoler. Nihil est quod solatium afferre, parere mihi possit. Nihil est, quod solatio, consolationi mihi esse possit. Nulla est res, quæ animum meum possit recreare, relevare; vindicare dolore; liberare sollicitudine; eximere dolore; abducere a cura; avocare a molestia; abstrahere a mœrore, afflictum mœrore, languentem, jacentem animum erigere, excitare, confirmare nulla jam cogitatio potest. Affectum dolore animum sanare nulla ratio potest. Laboranti animo, ægrotanti, pessime affecto mederi satis nulla ratio valet; parum apta sunt remedia, quæ afferuntur; inutilis, infirma, inanis, supervacanea omnis medicina est. Frustra in me consolando ponitur opera; inanem operam sumit, qui ad me consolandum aggreditur; ita malis opprimor, prorsus ut respirare non liceat; nemo ut dolorem lenire, detrahere, depellere, adimere, levare ægritudinem; animum relevare; ægritudinem sedare; abducere ab angore contractum mœroreanimum possit; ita dolore obruor, ut emergere nulla ratione possim. Respuit jam animus, quasi desperata salute, omnem medicinam, remedia cuncta, omnia consolationum genera. Insitus, infixus in animo dolor ita penitus est, ut evelli nulla ratione possit; ut nulla vis rationum evellere, extrahere, educere eum possit. Finem facere dolori meo, finem imponere, modum statuere, dolorem moderari, neque homo est, neque res ulla, quæ possit. Non est, ut possim in dolore mihi temperare, dolorem sedare, abjicere; me ad hilaritatem, jucunditatem, quam dolor eripuit, ademit, revocare; referre me ad pristinam animi æquitatem, ad eum statum, unde dolor dejecit, deturbavit, depulit, detrusit, non possum. Quæ jam res aut quis homo animo meo virtutem dolore ereptam restituere possit? quis ea sanare vulnera? quis iis vulneribus mederi, medicinam afferre, remedium invenire possit, quæ mihi fortuna intulit, imposuit, inflixit? surdæ jam sunt ad omnia solatia aures; exulceratam ægritudine mentem ad sanitatem nemo revocabit; prostratum, jacentem beare jam nihil potest. 3. Hoc unum consolari potest,cela seul peut me consoler. Hoc unum relevare animum, erigere mentem ac confirmare; erigere in spemvelad spem animum; detrahere ægritudinem; serenitatem mentis reducere potest. Hic unus relictus est consolationi locus; hac una consolatione utor, me sustento; hanc unam mens habet, suscipit consolationem, ac præterea nullam.Usus: Spe, eloquentia consolamur afflictos. Desiderium tui memoria commodorum consolabor. Dolorem, quem e republica capio, consolari domus non potest. Hoc mihi non sumo, ut de communibus miseriis te,veldolorem tuum consoler.
CONSŎNO, as, ui, nĭtum, are, n.Résonner,retentir.Syn.Respondeo, consentio, convenio.Usus: 1. Vide, ut oratio moribus consonet,être d’accord,répondre à. Nemus consonat,le bois retentit.
CONSŎNUS, a, um,Conforme,convenable.Syn.Conveniens.Usus: Consonum, consentaneum non est, ut, etc.
CONSŌPĬO, is, īvi, ītum, ire, a.Assoupir,endormir.Syn.Somno obruo, opprimo.Usus: Somno consopiri sempiterno. Cf.Sopio.
CONSORS, ortis, omn. gen.Compagnon de.Syn.Particeps, socius.Usus: Socium et consortem te laboris, gloriæ habui. Consors alicui in lucris et furtis. Cf.Particeps,Socius,Communis.
CONSORTĬO, ōnis, f.Association,communauté.Syn.Consociatio.Epith.Humana.Usus: Dissolvatur, necesse est, omnis humana consortio. Cf.Communio.
CONSPECTŬS, ūs, m.Regard;présence.Syn.Aspectus, præsentia.Epith.Dulcior patriæ, frequens, jucundissimus.Phras.1. Dare se in conspectum alicui,se présenter aux regards de qqn. In conspectum venire; vultum alicujus subire; populo se dare, et coronæ; in populi conspectum se committere; in oculis multitudinis, in ore omnium versari; ostendere, et offerre os suum; os præbere; in conspectum prodire. 2. E conspectu abire,s’éloigner des regards. Ab ore hominum concedere; vitare oculos hominum; hominum aspectum, lucemque vitare; ab oculis hominum aliquo concedere; hominum aspectum præsentiamque vitare; e conspectu discedere; evolare; hominum aspectum, lucemque defugere, fugere.Usus: 1. Dare se in conspectum,s’offrir à la vue. 2. In conspectu esse,être en présence,visible. Loco excelso sita est laus tua, in conspectu urbis posita. 3. In conspectu ponere,mettre en présence,montrer. 4. Animus non cadit in conspectum,l’âme ne tombe pas sous la vue,n’est pas visible. 5. Conspectum fugere,fuir les regards des hommes. 6. E conspectu amittere,perdre qqn de vue. 7. Conspectu suorum aliquem privare,priver qqn de la vue des siens.
CONSPERGO, is, spersi, spersum, ere, a.Arroser,parsemer.Syn.Aspergo, respergo.Usus: 1. Lacrimis me conspersit. 2. Scripta quadam hilaritate conspergere. Oratio, quasi quibusdam verborum floribus conspersa.
CONSPĬCĬO, is, spexi, spectum, ere, a.Regarder,observer,remarquer.Syn.Aspicio, video.Adv.Procul, prope.Usus: 1. Infestis omnium oculis conspici. 2.Transl.Attendo, considero,considérer,comprendre. Conspicite eam mentibus vestris, quam oculis non potestis. Cf.Video,Intueor.
CONSPĬCOR, aris, atus sum, ari, d.Voir,s’apercevoir.Syn.Video.Usus: Occisum ut conspicatur.
CONSPĬCŪUS, a, um,Visible;remarquable,distingué.Syn.Aspectabilis.Transl.Illustris, clarus.Phras.Ea facti gloria eum conspicuum reddidit,cette action l’a rendu illustre. Ea res illi dignitatem attulit, conciliavit; id factum illi dignitati fuit, dignitatem adjunxit; ea res clarum spectatumque fecit hominem. Cf.Celebris,Clarus.Usus: Mons late conspicuus.
CONSPĪRĀTĬO, ōnis, f.Conspiration,complot.Syn.Conjuratio, consensio.Epith.Incredibilis, conflata, restincta, magna, sceleratissima, tanta.Usus: 1. Conspirationem conflare, facere. Conspirationem restinguere, dirimere. 2. Consensus,accord,union. Summa erat inter eos animorum conspiratio. Summa est conspiratio consensusque virtutum. Cf.Conjuratio,Consensio.
CONSPĪRO, as, avi, atum, are, n.S’accorder,conspirer au même but.Syn.Consentio, conjuro.Usus: 1. Mirabiliter omnium ordinum consensus ad liberandam rempublicam conspiravit. Omnes ad dignitatem tuam defendendam conspirasse videntur. 2. Conjuro,conjurer,comploter. Mirum, ni senes vicini in unum nidum conspiraverint. Cf.Consentio,Concors.
CONSPONSOR, ōris, m.Qui est caution avec d’autres.Syn.Qui cum alio spondet.Usus: Communicabo rem cum consponsore tuo.
CONSPŬO, is, ui, ūtum, ere, a.Souiller d’un crachat,conspuer.Usus: Ab omnibus derisus, atque consputus.
CONSPŪTO, as, avi, atum, are, a.Conspuer.Syn.Sputo aliquem fœdo.Usus: Clodiani nostros consputarunt.
CONSTĂBĬLĬO, is, īvi, ītum, ire, a.Établir solidement,fortifier.Syn.Stabilem et firmum reddo.Usus: Rem suam constabilire.
CONSTANS, antis, omn. gen.Solide,ferme,résolu.Syn.Firmus, stabilis, gravis, perpetuus, æquabilis, moderatus, constantia præditus. )( Levis, inconstans, mobilis.Phras.Animo est gravi et constanti,il a un caractère grave et résolu. Animo est firmo, stabili, immutabili, minime levi, non fluxo, non variabili; animo minime fluctuat, vacillat, claudicat, labitur; nihil in illo levitatis inest, aut inconstantiæ; nunquam ille discedit a seipso. Nullam in illo animi infirmitatem, nullam consilii mentisque mutabilitatem deprehendas; certum est illi constantiam tueri in sententia; seipsum ab omni perturbatione invictum præstare; animi æquitatem, præsentiam ubique præ se ferre; constantia, animi firmitate est egregia; propositi tenax constantiam in instituto retinet, servat; ad res gerendas constantiam affert, adhibet singularem; abunde constantis animi est; nihil ex pristina voluntate mutat; eadem constantia et florente, et sinistro rerum statu est; consiliis ad exitum perducendis animo præsenti est. Cf.Constantia.Usus: Fortis animi est et constantis, non perturbari rebus adversis. Constans et perpetua vitæ ratio. Rumores afferuntur, iique satis constantes. Firmus, stabilis, constans amicus. Constans lunæ motus. Cf.Fortis.
CONSTANTER,Constamment;avec persévérance,fermeté.Syn.Fortiter, æqualiter, perpetuo. )( Inconstanter.Usus: Constanter et libere me gessi. Constanter et perpetuo placebit hoc consilium.
CONSTANTĬA, æ, f.Constance,fermeté.Syn.Firmitas, stabilitas, gravitas, æqualitas, perseverantia, firmitas animi, firmum consilium, constans et perpetua vitæ ratio. )( Inconstantia.Epith.Admirabilis, incredibilis, conveniens et conjuncta, diuturna animi, humana, magna, perpetua, placida et quieta, singularis, summa.Phras.1. Novi tuam constantiam,je connais votre fermeté. Nosco animi tui firmitatem, firmitudinem; scio, te in sententia constare, præstare semper solitum; nec de gradu dejici, dimoveri; nec de sententia depelli posse; scio, te in eodem consiliorum tenore obstinatum, perstiturum firmiter; nihil de pristina sententia mutaturum; quam æquali semper tenore sis, novi; scio, quam non varius sis in causa; quam firmitudinem animi obtineas; quam constanter in sententia permaneas; quam nulla vi labefactari constantia tua possit. 2. Egregia constantia mihi esse videtur,sa constance me semble remarquable. Is mihi semper visus est, qui sibi constet optime; qui a sententia ægre discedat; ægre mutet consilium; susceptam opinionem non temere abjiciat, sensus deponat, de suo statu demigret; quem nulla res facile abducat, avellat a sententia; cujus mentem ægre in diversam partem traducas; huc illuc, in hanc vel illam partem non facile flectas; ea virum gravitate, eo animi robore ac constantia semper existimavi, ut non magis solem a suo cursu, quam ejus animum ab æquitatis studio deflectas; idem illi vultus in omni re, eadem mens in omni fortuna videtur; is mihi videtur, cujus animum nec prospera fortuna efferat, nec adversa infringat; qui eodem vultu et res secundas et adversas excipiat; qui pulcherrime secundam et adversam fortunam ferre, subire noverit; in quem fortunæ nihil juris sit; qui nec prosperis rebus insolescat, nec adversis frangatur; quem nec in secundis rebus lætiorem quisquam viderit, nec in sinistris tristiorem; qui eumdem vultum in omni fortuna retineat. Cf.Animus fortis,Fortis.Usus: Cato gravitatem suam perpetua constantia roboravit. Fortis animus sine æqualitate et constantia nullus esse potest. Retinenda igitur est animi constantia, firmitas, perseverantia, gravitas.
CONSTERNĀTĬO, ōnis, f.Trouble,épouvante,consternation.Usus: Pavore et consternatione territa cohors. Cf.Perturbatio. Ingens sollicitudo, ac pene jam luctus est. Cf.Terror.
CONSTERNO, is, strāvi, strātum, ere, a.Couvrir,joncher.Syn.Sterno, tego, spargo, effundo.Usus: Effusum frumentum vias omnes constraverat.
CONSTĪPO, as, avi, atum, are, a.Serrer,rassembler.Syn.Constringo, coerceo, coarcto, contrudo.Usus: Ecqui tantus numerus hominum in eum agrum constipabitur.
(Constipatus,vulg.est constipé.) Latine: Ex alvi duritie cubare, laborare. Cf.Angustus,Stipo.
CONSTĬTŬO, is, ui, ūtum, ere, a.Placer;organiser,régler.Syn.Decerno, statuo, delibero, cogito, sancto, præscribo, designo. (Vulg.Propono mihi, propositum facio.)Adv.Aliquando ante, bene de rebus domesticis, breviter, communiter, coram, diligenter jura, graviter de aliquo, impune supplicium, inique, in posterum legem, lente, libenter conditionem, maturius ex re et tempore, obscure regnum, omnino causam in verbo, optime, publice patronum, sanctissime, sapientissime, verissime. Constitutum bene, divinitus, moderatissime, providentissime, publice, præclarissime, prudenter.Phras.Constitui abire,j’ai résolu de partir. Animus erat in eo, ut hinc migrarem; in animo erat; cum animo statui, apud animum statui; deliberatum cum animo habebam; stabat jam sententia, ut solum verterem; animus in discessu erat; jam terras alias cogitabam; fixum et statutum erat animo, patria discedere; abeundi, discessus consilium cepi; in animo habui; animum induxi, demigrare hac ex urbe; ratum jam erat migrandi consilium.Usus: 1. Ut constitui, adero. Constitui cum amicis de profectione mea. Constitutum plane habeo. Constituendum denique tibi est, quod vitæ genus eligas. 2. Præscribo, designo, (vulgo: Determino)établir,régler,déterminer. Diem tempusque colloquio constituere. Pactam et constitutam diem habere. Ad diem dictam, præstitutam, præfinitam, constitutam adero. Provinciam alicui constituere. 3. Decerno, destino, (Vulg.Ordino)constituer,ordonner. Accusatorem, testes, quæstionem, disceptationem, vadimonium, actionem constituere. Judicium capitis in aliquem, maleficio supplicium, pœnam constituere. 4. Facio, condo, confirmo,construire,élever,créer,faire. A diis omnia constituta sunt. Necessitudinem cum aliquo, et amicitiam constituere. Constituere urbem, pacem, rem familiarem suam. 5. Pono, Propono,placer;amener. Monumentum in aliquo loco; sibi aliquid ante oculos constituere. Aliquem in locum Prætoris constituere. Cf.Decerno,Delibero.
CONSTĬTŪTĬO, ōnis, f.Constitution,état,nature;établissement.Syn.Comparatio, institutio.Epith.Firma corporis, simplex, tota, quam plurima.Usus: Quid sentis de hujus belli constitutione? Constitutio religionum Numæ debetur. 2. Habitudo et Compositio. Corporis firma constitutio,bonne constitution physique.
CONSTĬTŪTUM, i, n.Convention,pacte.Syn.Propositum.Usus: Aiunt, constitutum factum esse cum servis.
CONSTĬTŪTUS, a, um,Placé,établi;disposé,réglé;constitué.Syn.Institutus, confirmatus, compositus, decretus.Usus: Ad constitutam diem adesse. Constituta res est, et definita. Propositum et constitutum iter. Corpus, animus bene constitutus.
CONSTO, as, stĭti, stĭtum, are, n.Être composé,être formé.Syn.Componor, fio, constituor.Adv.Constare certatim, mutuo studia officii, gratis navim, melius sibi, multum, parum sibi, plane e numeris, plane, non satis, præclare sibi, summe.Usus: 1. Judiciorum ratio ex accusatione et defensione constat. Hic ex fallaciis constat totus. Concio ex imperitissimis constat. Prudentia constat ex scientia rerum bonarum et malarum. 2. Sum,exister. Virtus sine ratione constare non potest. Quæ in toto mundo moventur et constant. 3. Patet,être évident;il est certain(imp.). Res, de qua constat. Quæ res cum constet, liquida sit,pro: inquisita et comperta sit, etc. Cf.Pateo. Constat inter omnes. Constant mea in te beneficia. 4. Convenio, congruo, cohæreo,être d’accord,être en règle. Ista sententia cum priore non constat. Oratio ista nec cum re, nec secum ipsa constat. Constare sibi in vitæ perpetuitate, non constare sibi. Mente vix constat. 5. Persevero, permaneo, perduro,persévérer. Laudo, quod in sententia constiteris. Constabit tibi fructus otii tui. 6. Pretii ratione,coûter. Dimidio minoris tibi constabit. Magno stetit cunctatio homini. Ea res multorum sanguine stetit. Cf.Pretium,Manifestus,Pateo.
CONSTRINGO, is, strinxi, strictum, ere, a.Lier,resserrer,enchaîner.Syn.Stringo, vexo, arcto, concludo. )( Laxo, solvo.Usus: Rempublicam legibus constrinxit. Alicujus scelus supplicio constringere. Dare se libidinibus constringendum. Cf.Stringo.
CONSTRUCTĬO, ōnis, f.Structure;arrangement,construction(des mots).Syn.Compositio, quasi structura quædam, consecutio.Epith.Apta et quasi rotunda verborum, magna et ornata, minuta, tota.Usus: Quanto artificio natura constructionem hominis fabricata est.
CONSTRŬO, is, struxi, structum, ere, a.Élever,construire.Syn.Conficio, ædifico, fabricor, coacervo. )( Destruo.Usus: Aves sibi nidos construunt. Acervos nummorum construere. Cf.Struo.
CONSTŬPRO, as, avi, atum, are, a.Déshonorer,souiller.Syn.Stupro, contamino. Cf.Stupro.
CONSŬĀSOR, ōris, m.Conseiller.Syn.Suasor. )( Dissuasor.Usus: Auctore et consuasore Nævio.
CONSŬESCO, is, ēvi, ētum, escere, n.S’accoutumer.Syn.Soleo, meæ consuetudinis est, consuetudinem habeo, multum cum aliquo sum; una sum; diem cum aliquo pono, cum aliquo conjunctissime et amicissime vivo; in consuetudinem me do; in consuetudinemalicujus rei venio. )( Desuesco.Usus: Equo, quo consuevi, libentius utor. Cf.Assuesco,Consuetudo.
CONSŬĒTŪDO, ĭnis, f.Coutume.Syn.Mos, institutum, usus.Epith.Altera natura, artifex suavitatis, non satis avida, bona, civilis, communis, consularis, senatoria, dissoluta, diuturna, domestica, elegans, familiaris, immanis, barbara, indigna, jucunda, summa, judicialis fori, jucundissima cum aliquo, lasciva, libera peccandi, magistra non contemnenda doloris ferendi, magna, mala et impia, mala ac molesta, militaris, mirifica, notissima, nova judiciorum, perpetua, popularis et forensis dicendi, pristina, quotidiana, regia, vetus, vitiosa et corrupta.Phras.1. A consuetudine longissime discedis,vous vous éloignes tout à fait de vos habitudes. Recedis, desciscis, te removes, te abducis, alius plane es a te ipso; a temetipso discedis; tui dissimilem te præbes; tui te similem non præstas; eum, qui adhuc fuisti, te non præstas; tibi parum constas; consuetudinem tuam et inveteratam agendi, vivendi rationem abjecisti, deposuisti, oblivioni dedisti. 2. Consuetudo communis est,tous ont cette coutume. Mos hic omnium est; omnium hæc consuetudo est; institutum est, consuetudinis, instituti est; mos hic ubique obtinuit, invaluit; mos ita fert omnium; ita fert consuetudo; nemo non ita consuevit; omnibus hoc est a natura tributum, insitum; ita natura comparatum est; habent hoc omnes a natura; ita facti, ita instituti natura omnes sumus; id in more jam positum est; usu ac more comparatum est; moris est, veteri exemplo et instituto inductus mos est; more fit; vetus hoc est.Usus: I. Vetus consuetudo naturæ vim obtinet,une vieille coutume devient une autre nature. 1. Consuetudinem introducere,introduire une coutume. Inducere, addiscere, afferre, excitare, aperire. 2. Consuetudinem immutare,changer une coutume. A vetere consuetudine recedere. 3. Consuetudinem servare,conserver,garder certains usages. Romani hac consuetudine utuntur. Consuetudo est Romanis. Veterum, consuetudinem tenere, retinere, servare, præstare. Manet ea in præsens consuetudo, serpit, increbrescit. 4. Ad consuetudinem redire,revenir aux vieilles habitudes. Omnia ad veterem consuetudinem longo intervallo revocata sunt, reverterunt. II. Vita communis, amicitia, familiaritas, convictus,commerce,intimité,liaison. 1. In consuetudinem præstantium virorum se dare, se insinuare, se immergere. Cum iis consuetudinem jungere, facere, conjungere, consuetudine jungi, implicari, devinciri. Vetus mihi cum illo amicitia et consuetudo intercedit,je suis son vieil ami. 2. Consuetudinem intermittere; a consuetudine refugere; omnium consuetudine privari,perdre ses amis. 3. Ad consuetudinem redire; invelad consuetudinem revocari,renouer l’amitié. 4. In consuetudine permanere,demeurer en relations. Cf.Mos.
CONSUL, ŭlis, m.Consul,le premier des magistrats romains.Syn.Reipublicæ, publici consilii princeps.Usus: Sine repulsa consul factus, effectus, designatus, renuntiatus.
CONSŬLĀRIS, e, gen. com.De consul,consulaire.Syn.Qui consulatu perfunctus erat, qui consulatu abiit, aliquando consul fuit.Epith.Disertus, maximus. Consulares clarissimi, constantes et nobiles, meliores et fortiores et constantiores, timidi, turpissimi.Usus: Consulare officium. Provincia consularis. Consulares et prætorii viri.
CONSŬLĀTŬS, ūs, m.Consulat.Syn.Amplissima potestas in republica.Usus: 1. Consulatum sperare, cogitare,penser au consulat. 2. Consulatum petere,briguer le consulat. 3. Consulatum demandare,confier la charge du consul. 4. Consulatum inire,entrer en charge. 5. Consulatum gerere,s’acquitter des fonctions du consul. 6. Consulatu aliquem dejicere,enlever les fonctions de consul. Cf.Magistratus.
CONSŬLO, is, sŭlŭi, sultum, ere, a,Délibérer,consulter;donner un conseil.Syn.Consilium peto, delibero, consulo;item: Consilium do, prospicio, provideo.Adv.Bene reip., bene de rebus, commode, consideratius, diligenter agris, diligentissime valetudini, gravius de se, gravius de salute, libere reipubl., male suis rebus, melius sibi, famæ, pudicitiæ, multum et diu, et optime alicui, sibi plurimum, serius, maxime.Phras.1. Consulere dubiis in rebus amicos sapientis est,le sage,dans les cas douteux,consulte ses amis. Sapientis est in ancipiti rerum statu, incertis in rebus, ambiguis, obscuris, aliqua in difficultate constitutis, in controversia positis, amicos in consilium adhibere; ad amicos, ad amicorum arbitrium referre; amicorum judiciis stare; ad consilium amicorum confugere; amicorum consilio uti; amicorum sententiam exquirere; adire ad amicos consilii causa; velle cognoscere, quid amicis videatur, quid amici sentiant, quid opinionis habeant, quod præbeant consilium; quid censeant, judicent, faciendum existiment; velle cognoscere; quis sit amicorum sensus, quæ mens, quæ sententia; referre ad consilium amicorum; dare se in consilium amicis; ab amicis consilium capere; amicos auctores, duces, principes consiliorum suorum habere; rogare, interrogare sententiam amicorum; ex amicis, quid sibi auctores sint, exquirere; nihil constituere, suscipere, nisi de amicorum suasu, ductu, hortatu, consilio, sententia, instinctu; sine amicorum consilio; nisi amicis suasoribus, consultoribus, auctoribus, impulsoribus, ducibus persuasum, permotum, adductum; in neutram se partemdare, nisi de consilio amicorum; nisi consilio nixum amicorum; nisi suadentibus, consulentibus amicis impulsum. Cf.Consilium peto. 2. (DEUM precibus consulere,Vulg.),consulter DIEU dans la prière. Divinæ mentis consilium precibus explorare; ad DEUM consilia sua referre; cœleste lumen precibus exposcere; auctorem, ducem, principem consiliorum suorum DEUM habere; rebus in dubiis ad DEUM confugere; consilii lucem a DEO suppliciter exorare; res suas, ac consilia cum DEO quodammodo conferre. 3. (Consulo tibi,Vulg.),je vous conseille. Hoc tibi do consilii; tibi suadeo; auctor tibi sum; consilium hoc meum est; mea hæc est sententia; meus hic est sensus, meum hoc est judicium; ita sentio; id mihi videtur, placet, probatur. Cf.Auctor. 4. Si me putas recte tibi posse consulere, hoc facies,si vous penses que je puisse vous donner un bon conseil,voici ce qu’il vous faudra faire. Si mea tibi sententia probatur; si me putas aliquid videre; si meum consilium apud te habet aliquid ponderis, momenti; si me putas, quidquam sapere; si audire me vis; si consiliis meis aliquid tribuere; si sequi consilium meum; si ad meum accedere vis consilium, hoc ages; me auctore hoc tibi agendum putabis. Cf.Consilium do. 5. Dignitati tuæ consule,songez à votre dignité. Ducenda tibi ratio est dignitatis tuæ; serviendum dignitati tuæ; spectanda imprimis dignitas tua; cavendum, ne quid detrimenti accipiat dignitas tua; nihil potius, nihil prius, nihil antiquius dignitate tua habendum; fac, ut dignitas tua tibi curæ sit; tuere dignitatem tuam; conserva dignitatem tuam. 6. Haud satis rationibus tuis consulis,vous ne vous occupez pas assez de vos affaires, de vos intérêts. Non pro eo, ac par esset, tuis commodis prospicis; male per te tibi provisum est; non satis tibi curæ est, quid rationes tuæ a te postulent; rerum tuarum cura parum te tangere videtur; abjecisse mihi videris rerum tuarum curam, aut in postremis habere. Cf.Negligo.Usus: 1. De hoc negotio te consulendum duxi,j’ai cru devoir vous consulter. Diu inter nos consuluimus,délibérer. 2. Provideo, prospicio, rationem alicujus habeo, occurro, medeor,s’occuper de,veiller à,servir. Consulite vobis, prospicite patriæ. Famæ ac pudicitiæ consulite. Deorum providentia humanis malis consulitur. 3. (Consulo,proconsilium do,conseiller,vulg. est). 4. Consulere in medium,veiller au bien général,public;consulter ou servir l’intérêt général. Consulere in publicum. 5. Pessime in se,velalium consulere,être mal inspiré pour soi ou pour les autres. 6. Boni consulere,approuver,s’applaudir. Cf.Prospicio,Suadeo,Delibero.
CONSULTĀTĬO, ōnis, f.Délibération.Syn.Deliberatio.Usus: Ea res venit in deliberationem et consultationem. Exspecto, quid respondeas consultationi meæ.
CONSULTO,Exprès,à dessein,de propos délibéré.Syn.Cogitato, constituto, composito, compacto, dedita opera, de industria. )( Temere, fortuito.Usus: Simulat, se consulto fecisse, quod vel inscitia, vel perturbatione animi factum. Id consilio factum. Cf.Prudens.
CONSULTO, as, avi, atum, are, n. et a.Délibérer.Syn.Delibero; in medium, in commune, in publicum consulo, consilium ineo.Usus: Inquirere et consultare de officio. Deliberationes consultandæ sunt. Cf.Consilium.
CONSULTOR, ōris, m.Qui demande conseil,qui consulte;qui donne un conseil,conseiller.Syn.Consulens.Usus: Consultoribus, quorum domus plena, respondere.
CONSULTRIX, īcis, f.Qui pourvoit à.Usus: Natura consultrix, et provida utilitatum opportunitatumque omnium.
CONSULTUM, i, n.Décision,décret.Syn.Decretum, ut senatus consultum.Usus: Facta et consulta sapientum monumentis prodere.
CONSUMMO, as, avi, atum, are, a.Compléter,achever;perfectionner.Syn.Perficio.Usus: Gesta et consummata bella. Cf.Perficio,Absolvo.
CONSŪMO, is, sumpsi, sumptum, ere, a.Absorber,consommer,manger;passer(le temps),employer.Syn.Absumo, exhaurio, conficio, tero, contero, impendo, profundo, dissipo, comedo.Adv.Tranquille tempus.Phras.1. Consumere patrimonium suum,manger son patrimoine. Adesa pecunia, devorata, profusa, patrimonium suum omne, fortunas suas abligurivit; res eum et fides deficere cœperunt; dissipavit conviviis patrimonium; rem confregit. Res illi per luxum dissipata periit; in deliciis omnia sua disperdidit; per luxuriam effudit; attrivit opes; patrimonii censum mersit; luxu hausit, dilapidavit, decoxit. Cf.Absumo,Helluor,Prodigo,Dissipo,Nepos. 2. Tempus otio consumpsit,il passa son temps dans l’oisiveté. Ætatem in otio exegit; tempus omne in luxu ac otio posuit; diem per summam inertiam absumpsit; tempus omne in otio trivit, contrivit; otiosa in foro concursatio diem illi unum ac alterum exemit; mensem illum in otio egit, confecit; dies non paucos otio combussit; diem unum, alterum, tertium potando, nugando condidit; temporis bonam partem otiosa concursatione traxit.Usus: 1. Aliqua in re plurimum operæ studiique consumere. Operam, curam, otium in rebus magnis, orationem facetiis consumere. 2. Absumo,manger,dépenser. Per luxuriam effundere et consumere bona omnia. Dolore confici ac consumi. In castris, popinis, aleis, ganea tempus ætatis omne consumere.
CONSUMPTĬO, ōnis, f.Destruction.Usus: Consumptione se hic et senio alebat.
CONSUMPTOR, ōris, m.Destructeur.Usus: Ignis noster confector et consumptor est omnium.
CONSŬO, is, ui, sūtum, ere, a.Coudre;ourdir.Usus: Dolos consuere. Consuta tapetia.
CONSURGO, is, surrexi, surrectum, ere, n.Se lever.Syn.Surgo, assurgo.Adv.Honorifice.Usus: Honorifice ei consurgitur. Consurrexit senatus cum clamore.
CONSURRECTĬO, ōnis, f.Action de se lever(par déférence).Usus: Cepi maximum fructum ex consurrectione omnium et comitatu.
CONTĀBESCO, is, tabui, escere, n.Se fondre,dépérir.Syn.Consumor, extabesco, labefio.Usus: Luctu confectus contabuit; ad extremam tabem venit. Cf.Tabesco.
CONTĂBŬLĀTĬO, ōnis, f.Plancher.Usus: Ubi turris altitudo perducta est ad contabulationem. Turris quinque tabulatorum, (vulgoContignationum),étages.
CONTĂBŬLO, as, avi, atum, are, a.Construire en planches,couvrir de planches.Usus: Totum murum turribus contabularunt. Turres contabulatas, aliaque machinamenta quatiendis muris portabant.
CONTĀGĬO, ōnis, f.Contact;relation,rapport;contagiou.Syn.Fœditas, virus, venenum, pestis, lues.Epith.Periculosa, servilis, interna.Usus: Contagione malorum, quæ ab uno serpunt latius. Animus a contagione corporis sevocatus. Latet, patet illius sceleris contagio. Est quædam contagio sceleris, si proditorem defendas. Contaminavit se ejus prædæ contagione. Ad illum contagio conscientiæ non pertinet. Contactus corporum,seucontagio vulgabat morbos.