DISSUĀSOR, ōris, m.Celui qui dissuade, qui détourne. )( Auctor.Usus: Dissuasor consilii mei.
DISSUĀVĬOR, aris, ari, d.Baiser tendrement.Syn.Cum voluptate osculor.Usus: Te vel in medio foro dissuaviabor. Cf.Osculor.
DISSŬO, is, ūtum, ere, a.Découdre.Syn.Sensim, paulatim dissolvo.Usus: Dissuendæ sunt amicitiæ, non discindendæ,il faut dénouer insensiblement. Cf.Dissolvo,Separo.
DISTANTĬA, æ, f.Différence;éloignement.Syn.Differentia, discrimen.Usus: Magna est inter eos morum et studiorum distantia. Distantia locorum. Cf.Longe.
DISTENTUS, a, um, part. v. distendo, ere.Divisé,distrait.Syn.Occupatus, impeditus.Usus: Tot negotiis distentus sum, ut respirare vix possim; sum distentissimus. Opera distentus sum, animo longe magis. Cf.Occupo,Distraho.
DISTERMĬNO, as, avi, atum, are, a.Séparer,borner.Syn.Separo, disjungo.
DISTILLO, as, avi, atum, are, n.Tomber goutte à goutte.Syn.Paulatim fluo.
DISTINCTĒ,Avec ordre,méthode.Syn.Disposite, distribute.Usus: Distincte, disposite, explicate, articulatim dicere.
DISTINCTĬO, ōnis, f.Division,pause,ponctuation.Syn.Discrimen, distributio, interpunctio, dissimilitudo.Usus: Facilis est distinctio ingenui et liberalis joci. Distinctio veri et falsi. Distinctio omnium siderum. Illam tuam distinctionem non probo.
DISTINCTĬO, a, um,Séparé,distingué.Usus: Distincta alios intervalla, moræ, interpunctiones, respirationes delectant. Littora urbibus, pocula gemmis, cœlum sideribus, oratio membris et articulis distincta.
DISTINGUO, is, xi, ctum, ere, a.Séparer;discerner.Syn.Separo, segrego, disjungo, secerno, discerno, interrumpo, vario.Adv.Acute, dilucide, melius, severe.Usus: Vera a falsis; quid inter naturam, et rationem intersit, distinguere. Orationem variare et distinguere verborum sententiarumque insignibus. Rem ambiguam distinguere. Voluntatem a simulatione distinguere. Distinguere et segregare causam publicam a privata.
DISTĬNĔO, es, tĭnŭi, tentum, ere, a.Arrêter,retarder.Syn.Impedio, impeditum teneo. )( Otiosus sum, vaco.Adv.Valde, vehementer.Usus: Ex hoc colligas, quanta occupatione distinear. Distineor tandem et divellor dolore. Cf.Impedio,Occupo.
DISTO, as, are, n.Être éloigné.Syn.Absum, differo, diversus sum, interest.Usus: Contraria sunt, quæ plurimum distant, ut vita, mors; calor, frigus. Mores hominis ab oratione, vultus ab animo distat. Cf.Discrepo,Discordo,Dissimilis,Longe.
DISTORQUĔO, es, torsi, tortum, ere, a.Tourner en tous sens. Oculos distorquere,rouler de grands yeux.
DISTORTĬO, ōnis, f.Contorsion.Usus: Distortio et depravatio membrorum.
DISTORTUS, a, um,Contrefait,difforme.Syn.Contortus.Usus: Sapientes, si vel distortissimi sint, formosi sunt. Genus dicendi distortum. Cf.Pravus.
DISTRACTĬO, ōnis, f.Division;éloignement,séparation.Syn.Disjunctio.Epith.Summa.Usus: Non est nobis societas cum tyrannis, sed potius summa distractio. (Proevagatione animi; aberratione mentis a proposito; animi tumultu,distraction,vulg. est.) Cf.Distractus.
DISTRACTUS, a, um,Séparé;brouillé,aliéné.Syn.Disjunctus, divulsus, alienatus.Usus: Vita a rei familiaris cura, ambitionis labore distracta. Cæsar et Pompeius malorum perfidia distracti, de imperio dimicant. (Sum distractus in oratione,vulg. est),je suis distrait dans la prière. Latine efferas: Parum attentus, animo vagus sum; a proposito aversus; inter precandum animus aberrat longius; evagatur liberius; cum ad contemplandas res divinas me confero, animus peregrinatur longius; a suo proposito perturbatis cogitationibus abducitur. Cf.Distrahi, Cogitationibus distrahor.
DISTRĂHO, is, traxi, tractum, ere, a.Tirer de tous côtés,diviser.Syn.Avello, disjungo, dissipo, diduco. )( Congrego.Usus: 1. Natura cohærentia distrahere. Lacerare et distrahere reliquias vitæ. Pugnam segregare ac distrahere. 2. Abstraho,séparer de. A complexu matris filium distrahere. Non possum a te distrahi sine dolore. 3.Transl.Animo ancipiti, et variis rebus occupato tribuitur,partager,diviser. Industriam alicujus in plura studia distrahere. In deliberando animus in plures partes distrahitur. (Distrahere se,se distraire,vulg. est.), latine dicas: Animum a curis abducere; abstrahere a sollicitudine animum; aberrationem a molestia quærere; a molestiis, curis aberrare; a seriis curis avocare animum; lenire curas aberratione animi; sibi se vindicare; respirare a negotiis.
DISTRĬBŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a.Distribuer,répartir,partager.Syn.Divido, partior, tribuo, dispenso, describo.Adv.Æqualiter, bipartito, breviter, centuriatim, commode, commodissime, tributim, tripartito.Usus: Pecuniæ maximæ distribuuntur. In tres partes distributa est sapientia. Regnum in provincias tribuere, describere, distribuere. Cf.Divido,Tribuo.
DISTRĬBŪTĒ,Avec ordre,méthode.Syn.Distincte.Usus: Nec distribute, nec ornate scribit.
DISTRĬBŪTĬO, ōnis, f.Division,distribution.Syn.Divisio, partitio, descriptio.Usus: Temporum distributionem facere. Cœli distributio.
DISTRĬBŪTOR, ōris, m.Distributeur.Usus: Distributores tabellarum.
DISTRICTUS, a, um,Diversement occupé,tiraillé.Syn.Strictus, occupatus, distentus.Usus: 1. Nunquam a laboribus districtior fui. Ejus vita ambitionis labore districta. 2. Eductus e vagina,tiré. Districti in rempublicam gladii.
DISTRINGO, is, strinxi, ere, a.Lier,resserrer.Syn.Constringo.Adv.Confestim.Usus: 1. Fraus distringit, non dissolvit perjurium. 2. Gladium distringere,tirer l’épée.
DISTURBĀTĬO, ōnis, f.Démolition,ruine.Syn.Eversio.Usus: Disturbatio urbis.
DISTURBO, as, avi, atum, are, a.Détruire;anéantir.Syn.Dijicio, disjicio, demolior, dissipo, perverto. )( Construo, compono, dispono.Usus: Rem totam disturbavi,j’ai déconcerté tout le plan. Judicium vi et armis disturbare voluit. Vitæ societatem disturbat, qui fidem lædit. Cf.Impedio,Turbo.
DĪTESCO, is, ere, n.S’enrichir.Syn.Dives fio. Cf.Dives.
DĪTHY̆RAMBUS, i, m.Dithyrambe, poème en l’honneur de Bacchus.
DĬTĬO, ōnis, f.Puissance,autorité.Syn.Imperium, potestas, jurisdictio.Phras.1. Urbs ea est sub ditione Cæsaris,cette ville est sous la domination de César. Urbs hæc sub tutela Romanæ magnitudinis acquiescit; in ditione et potestate Cæsaris tenetur; Romano paret Imperio; jura legesque a Rom. Imperatore accipit. 2. Provinciam suæ ditioni subjicere,soumettre une province. Provinciam in ditionem suam redigere, sub ditionem subjungere; provincia potiri; ditione complecti; dominatum provinciæ occupare; armis sibi asserere, vindicare; subigere provinciam; ditionis suæ facere; ditioni suæ adjicere. Cf.Imperium,Occupo.Usus: DEI nutu ac ditione omnia gubernantur. In ditionem redigere. Sub ditionem subjungere. In sua ditione ac potestate tenere. (Proregione, provincia,vulg. est.)
DĪTO, as, avi, atum, are, a.Enrichir.Syn.Locupleto.Phras.Rex ditavit hominem,le roi a enrichi cet homme. Divitiis auxit; fortunis cumulavit; amplificavit fortunas hominis; facultates auxit; fortunis locupletavit. Cf.Divitiæ.Usus: Urbs spoliis ditata ac triumphis. Cf.Locupleto.
DĬU,Longtemps.Syn.Perdiu, multos annos, multos dies, magnam partem diei, per multas ætates, longo intervallo.Phras.1. Diu antelongtemps avant. Multo ante; permultum ante; jam pridem; dudum; multis ante tempestatibus. 2. Diu post,longtemps après. Longo ex intervallo; magno ex intervallo; post longam intercapedinem; postlongum tempus; longo post tempore; cum temporis multum abiisset; transacto multorum annorum spatio.Usus: Quid est in vita hominis diu? Cf.Duro.
DĬURNUS, a, um,Du jour,de jour.Syn.Quod ad diem pertinet,autfit de die.Usus: Nullam partem neque diurnæ, neque nocturnæ quietis cepi. Annuum, menstruum, diurnum spatium. Diurni et nocturni metus et dolores.
DĬŪTĬNUS, a, um,Qui dure longtemps,de longue durée.Syn.Diuturnus, longinquus.Usus: Errore, morbo diutino tenebatur. Cf.Diuturnus.
DĬŪTURNĬTAS, ātis, f.Longue durée. Longinquitas temporis,veltemporum; magnus numerus dierum.Usus: Diuturnitas pacis rempublicam firmavit. Diuturnitas maximos luctus vetustate tollit. Diuturnitas gloriæ, memoriæ.
DĬŪTURNUS, a, um,Qui dure longtemps.Syn.Diutinus, longus, longinqui temporis, longinquus.Phras.Diuturno morbo laboravit,il fut longtemps malade. Longinquo morbo implicatus jacuit, diutino morbo tenebatur; dolor morbi diuturnitate productus est; magnam anni partem ægrotabat.Usus: Nihil simulatum diuturnum. Diuturna sitis.
DĪVĀRĬCO, as, atum, are, a.Écarteler.Syn.Cruribus distrahor.Usus: Divaricari hominem ac deligari jubet.
DĪVELLO, is, velli, vulsum, ere, a.Séparer de force.Syn.Distraho, separo. )( Conjungo.Adv.Ægre.Usus: Nemo eum a me divellet ac distrahet. Magno dolore a te divellor. Cf.Separo.
DĪVENDO, is, vendĭdi, vendĭtum, ere, a.Vendre(en détail).Usus: Bona sua divendere. Cf.Vendo.
DĪVERSĒ,Diversement.Syn.Varie, non uno modo, alio atque alio modo.
DĪVERSOR, aris, atus sum, ari, d.Loger en voyage,prendre gîte.Syn.Apud hospitem sum, versor, utor hospitio.Usus: Tua in domo diversabor. Vedius Romæ apud Pompeium diversatus est admodum laute.
DĪVERSOR, ōris, m.Celui qui loge qque part, hôte.Syn.Hospes, qui recipitur, qui divertit.Usus: Caupo eum cum quibusdam diversoribus assequitur.
DĪVERSŌRĬŎLUM, i, n.Petite auberge.
DĪVERSŌRĬUM, i, n.Hôtellerie,auberge.Syn.Hospitium.Epith.Aptum, peropportunum.Usus: Varro villam illam studiorum voluit, non libidinum diversorium. Requiescam in tuo sermone, ut quodam opportuno diversorio. Ex vita discedo, tanquam ex diversorio.
DĪVERSUS, a, um,Écarté;divers,différent.Syn.Varius, dispar, non idem, distans, impar, dissimilis, disjunctus, contrarius, fere totus alter, alius, disparilis. )( Idem.Adv.Longe, longissime, maxime.Usus: Hoc est diversum a reliquis. Varia et diversa instituta multum inter se distantia. Cf.Dissimilis,Alius,Dispar.
DĪVERTĬCŎLUM, i, n.Chemin écarté,détour.Syn.Flexio viæ, anfractus.Usus: Quæ diverticula, quas flexiones quæris? Fraudis diverticulum mox reperit. Ne diverticula peccatis darentur.
DĪVERTO, is, verti, versum, ere, n.Aller loger chez qqn;s’éloigner du chemin.Syn.Divertor, diversor; de via decedo.Usus: Apud hospitem amicum divertere. Redeamus unde divertimus. Cf.Digredior,Digressio.
DĬVES, ĭtis, gen. omn.Riche.Syn.Locuples, copiosus, opulentus, pecuniosus, fortunatus, beatus, opibus affluens, omnibus copiis circumfluens, copiis præditus, omni copiarum genere abundans, divitiis affluens, bene nummatus, a re paratus, a re firmus, a divitiis instructus, omnibus rebus ornatus, copiis amplissimus, bene peculiatus; homo re ampla et prolixa; pecunia princeps; cui amplissimæ fortunæ sunt; cui effuse affluunt opes; divitiis potens, præpollens; qui copia argenti aurique abundat; divitiis florens; opibus elatus; homo re fortunisque auctior; cui fortunæ auctæ et exaggeratæ; qui rem, qui copias, qui facultates habet; qui a fortuna instructissimus est, a re familiari paratissimus; qui opibus valet; divitiis refertus, munitus; qui rem possidet amplissimam; opibus auctus est amplissimis; cui facultates, opes, copiæ sunt maximæ; cui magnam bonorum copiam fortuna elargita est; qui fortunæ muneribus egregie ornatus est; cui res domestica, familiaris ampla et copiosa. )( Pauper.Usus: Dives animus est, non arca. Soli sapientes divites. Cf.Divitiæ,Copiæ,Pecunia.
DĪVEXO, as, avi, atum, are, a.Ravager,dévaster.Syn.Vasto.Adv.Fœde.Usus: Omnia divexare et diripere. Cf.Vexo.
DĪVĬDO, is, vīsi, vīsum, ere, a.Diviser,partager;séparer (des ennemis).Syn.Distribuo, partior, dispartior, dispertior, in partes tribuo, seco, digero, distinguo, discrimino, distraho, segrego, excludo. )( Conjungo, confundo, commisceo.Adv.Acute, æqualiter, articulatim, ineleganter, infinite, subtiliter, passim, ultro citroque, late.Phras.Dividere exercitum,diviser son armée en plusieurs corps. Bipartito ducere; militem partiri; in multas, parvasque partes carpere; in diversas regiones distrahere, diducere, latius distribuere, in duas partes abscindere exercitum; dimittere plures manus; diducere militem; vires dispartiri.
DĪVĬDŬUS, a, um,Divisible.Syn.Quod recipit divisionem.Usus: Dissolubileet dividuum est omne animal mortale. Materia dividua gignitur.
DĪVĪNĀTĬO, ōnis, f.Divination,art de deviner.Syn.Vaticinatio, augurium, prædictio, præsensio, scientia rerum futurarum, auguratio, ariolatio, oraculum, conjectura.Epith.Artificiosa, naturalis, opinabilis, vera.Usus: 1. Nescio qua animi divinatione hoc præsensi. Eo rem adducam, ut divinatione non sit opus. 2. Genus causæ, quo de accusatore constituendo quæritur. Divinatio in Verrem. Cf.Conjectura.
DĪVĪNĒ,Divinement,parfaitement.Syn.Divinitus.Usus: Multa divine præsensa et prædicta reperiuntur.
DĪVĪNĬTAS, ātis, f.Divinité,puissance divine.Syn.Numen, summa præstantia.Usus: Aristoteles menti tribuit omnem divinitatem, astris alii. Ex divinitate sua animum genuisse DEUS credebatur. Cf.DEUS.
DĪVĬNĬTUS,De la part des dieux.Syn.Divine, divino numine.Phras.Divinitus id nobis auxilium oblatum est,ce secours nous a été accordé par un bienfait des dieux. Divino munere, non humano consilio; dono deum, velut cœlo dimissa illa auxilia venere; velut divina virgula illa nobis bona suppeditata sunt. Cf.DEO juvante.
DĪVĪNO, as, avi, atum, are, a.Deviner,prédire.Syn.Vaticinor, auguror, conjicio, futura significo, in posterum præsentio, præsagio, ariolor, oraculum edo, conjectura prospicio.Adv.Mirabiliter, naturaliter, prorsus.Phras.Eam tempestatem multi ante divinarant,bien des gens avaient prédit ce malheur longtemps à l’avance. Multis vaticinationibus, non sine instinctu aliquo afflatuque divino, non sine mentis incitatione divina, ea prænuntiata sunt. Non tam aruspices et fulguratores, nec tam interpretes ostentorum, augures, aut vates furiosi, sed viri sapientes ac providi eam tempestatem augurabantur. Non somniorum conjectione, non vana augurandi scientia, non prognosticis; non e fatidicorum et vatum effatis incognitis; sed ex iis, quæ contra morem ac leges fierent, impendentem reipublicæ calamitatem, velut divina præsagitione præmonstrarunt, præcinuerunt, præsenserunt, præsignificarunt.Usus: Futura divinare. Cf.Conjicio.
DĪVĪNUS, a, um,Divin.Syn.Cœlestis.Usus: 1. Homo divinum ac cœleste animal a Philosophis quondam appellatus. Divina religio. Natura divina. 2. Divinator, Magus,devin. Falluntur sæpe divini et Chaldæi. Melancholicos habere aliquid in animo divinum et præsentiens, existimat Aristoteles. 2. Excellens, illustris, minime vulgaris,extraordinaire,merveilleux,excellent. Divina vir memoria, consilio, eloquentia, ingenio. Divinis me laudibus extulere illæ cœlestes divinæque legiones. Divina hominis auctoritas.
DĪVĬSĬO, ōnis, f.Partage,distribution.Syn.Distributio, partitio, divortium, dissidium, sectio.Usus: Causarum, orationis divisio in suas partes. Trium regnorum divisio, cœli, maris, inferorum.
DĪVĪSOR, ōris, m.Celui qui partage;courtier d’élections.Usus: 1. Italiæ divisores. 2. Qui tribubus candidatorum nomine pecunias dividit ad suffragia corrumpenda. Per quem sequestrem, quem divisorem tribus corrupta est? Pœna in divisores constituta.
DĪVĬTĬÆ, ārum, f. pl.Richesses.Syn.Opulentia, ampla fortuna, magnæ fortunæ atque copiæ; summa copia; opes et copiæ, omnium rerum abundantia. )( Summa inopia, paupertas.Epith.Duces ad voluptatem et valetudinem bonam; inanes, ingentes, libidinosæ, maximæ, certissimæ, naturales, opportunæ, parabiles, veteres illibatæque.Phras.1. Divitias, quæris,vous poursuivez les richesses. In re familiari augenda totus es. Præter divitias nihil spectas. Totus in divitias incumbis. Tuum omne studium in quærendis opibus consumis, locas, constituis. Id unum agis, ut divitias tibi pares, compares, colligas, congeras. Eo tantum spectas, ut opes possideas; eo tuum studium dirigis, ut opibus abundes, affluas; eo studium tuum confers, ut divitiæ tibi abundent. Tuum consilium illud est, ut divitiæ tibi adsint maximæ; ut divitiæ tuam in domum omnes confluant; ut dives, ut copiosus, ut locuples, ut bene nummatus sis. Nihil tibi potius est, quam ut sis multarum possessionum præsidio munitus; ut a re familiari sis instructus, paratus, minime inops; ut divitiis, copiis, opibus, fortunis abundes; ut cumulata possideas, et uberrima sint omnia; ut omnium rerum ubertate floreas; ut fortunæ tibi sint amplissimæ. Opes aucuparis; opibus inhias; rem facere; facultates augere; amplificare fortunas, ea tibi cura est unica. Animus est opes parare, congerere, cumulare, accumulare, coacervare, corradere, conficere; rem familiarem magnis accessionibus augere; pervenire ad opes, colligere amplas facultates; omnibus vis ornamentis, omnibus præsidiis redundare; rem augere cupis; opes expetis fundatas optime ac constitutas. 2. Divitias habet amplissimas,il a d’immenses richesses. Divitiis auctus, ornatus est amplissimis; opibus ac fortunis viget, pollet, præstat, excellit; re utitur ampla admodum ac prolixa; rem habet, tenet, possidet, nactus, adeptus est copiosam, uberrimam, bene magnam. Opes habet fundatas atque optime constitutas; pauci hominem excellunt opibus; opibus valet, præpollet. Cf.Dives.Usus: 1. Divitias expetere, quærere, parare. 2. Divitiis circumfluere; ad divitias pervenire;divitiis augeri, ornari. Cf.Bona,Copia,Abundo.
DĪVORTĬUM, ii, n.Divorce.Syn.Dissidium inter conjuges; discidium.Epith.Subitum.Usus: Quid audio, Lentulum fecisse divortium cum uxore? Multa doctrinarum divortia. Syria a Cilicia aquarum divortiis dividitur,versants où les eaux se séparent.
DĪVULGO, as, avi, atum, are, a.Divulguer,publier.Syn.Foras effero, vulgo, pervulgo, in medium profero, edo, patefacio.Phras.Rei fama ubique divulgatur,le bruit de ce fait s’est répandu partout. Fama rei tota urbe discurrit, edocet vulgus. Fama rei omnium sermonibus teritur, celebratur; in vulgus effertur; vulgi rumoribus differtur, dissipatur; res in omnium ore, ac sermone est, versatur. Manat per urbem rumor, non jam tacite serpit per urbem rumor; percrebrescit rei fama; crebris jactatur sermonibus. Cf.Fama.Usus: Librum divulgare. Inimici eam rem sermonibus divulgarunt. Cf.Edo,Fama,Rumor.
DĪVUS, a, um,Divin; subst.Dieu,déesse.Syn.Deus, homo divinus.Usus: Ad divos caste adeundum. (ProSancto,un saint, minus proprie adhibetur).
DO, das, dĕdi, dătum, dăre, a.Donner.Syn.Impertio, largior, defero, præbeo, exhibeo, trado, tribuo, dono. )( Accipio.Phras.Dat libenter,il donne volontiers. In dando est admodum munificus; omnia dilargitur; promit de suo; facile erogat, concedit, annumerat, annuit, ministrat, præbet promiscue et benigne; cumulate dat omnia. Cf.Largus,Dono,Participo.Usus: 1. Dare potestatem alicui, auctoritatem. 2. Verto,concéder. Dare aliquid laudi, honori, ignominiæ. 3. Trado, dedo,livrer. Aliquem in caveam, pistrinum, custodiam, carcerem, mortem, laqueum, cruciatus dare. 4. Committo,mettre dans tel et tel état. Se fugæ, labori, itineri, otio, deliciis, foro, somno dare. 5. Confero,se livrer à. Se in partes Cæsaris, in factionem, in consuetudinem, familiaritatem, amicitiam alicujus dare. Dare se ad lenitatem, ad dicendum, ad causas agendas. 6. Dare aliquid auribus; dare gratiæ alterius, assentari,flatter. 7. Dare pœnas, supplicium de se,subir une peine. 8. Impressionem, impetum dare,s’élancer. Malum alicui et incommodum dare,nuire à qqn. 9. Dare verba, decipere,payer de mots,tromper. 10. Pignori, fœnori aliquid dare,prêter à usure. 11. Senatum alicui; actionem dare,admettre qqn à l’audience du sénat;permettre d’assigner. Fabulam dare,donner une pièce de théâtre. 12. Operam dare libris, litteris, magistro. Cœnam, solatium, negotium dare alicui.
DŎCĔO, es, cŭi, doctum, ere, a.Instruire,enseigner.Syn.Instituo, erudio, edoceo, præcepta do, vias trado, disciplinam trado, informo.Adv.Diligenter, dilucide, fideliter, inepte, iracundius, laboriosius, latine potissimum, sero.Phras.Docere adolescentes,instruire la jeunesse. Informare ad omnem humanitatem; rebus optimis instituere; imperitos condocefacere; scientia augere; optimis institutis imbuere; salubria monita tradere; disciplinæ assuefacere; artibus adolescentes instruere, erudire, tingere; ludum aperire juventuti litterarium; doctrinis adolescentes impertire; præceptis erudire; artes iis tradere; honestis artibus juventutem ad omnem humanitatem formare; doctrinis ingenia expolire; doctrinam, eruditionem suam in alios dispertire, transfundere; doctrinæ heredes instituere ac relinquere plurimos; ad bonas artes iisdem itineribus, quibus ipse ad summam eruditionis laudem perveneris, deducere. Cf.Disciplina,Erudio,Instituo,Doctrina.Usus: Quid te, asine, litteras doceam? Juventutem mercede docere. Docere, tradere, inculcare. Docere judicem de injuriis suis. Senectus adolescentes docet, et ad omne officii munus instruit.
DŎCĬLIS, e, gen. com.Qui apprend aisément,docile.Syn.Qui facile, libenter, quæ docetur, arripit, intelligit; aptus ad disciplinas. )( Indocilis.Phras.Est docilis,il apprend facilement. Ingenium nactus est facile; cerea est indole, quam facile in quasvis figuras formes, fingas; quam nullo labore, nullo negotio in omnem partem verses, flectas, inflectas; docilitatem habet, disciplinas omnes facile arripit.Usus: Præbere se docilem ad aliquam artem, sententiam, disciplinam. Docilem facere auditorem.
DŎCĬLĬTAS, ātis, f.Aptitude ou facilité à apprendre.Syn.Discendi facilitas.Epith.Humana.Usus: Qui docilitatem memoriamque habent, ingeniosi vocantur. Cf.Ingenium,Ingeniosus.
DOCTĔ,Savamment,habilement.Syn.Perite, litterate.Usus: Satis docte ac perite.
DOCTOR, ōris, m.Maître.Syn.Magister, præceptor, interpres.Epith.Intelligens, nobilis, summus, singularis, disjuncti, Rhetorici, summi, veteres.Usus: Græci dicendi artifices et doctores. Sapientiæ doctores, et vivendi præceptores. Doctor Ecclesiæ,docteur de l’Église. Religionis interpres, divinorum oraculorum interpres sanctissimus æque ac doctissimus; Christianæ sapientiæ princeps ac magister. Doctorem creare,créer qqn docteur. Doctoris nomine ac insignibus ornare, decorare; Juris, Theologiæ insignia tribuere; laurea cæterisque doctrinæ insignibus donare, cohonestare; Doctoris appellatione insignire; inter juris Doctores,velDoctoribus adscribere; in Doctorum Juris Ordinem referre, reponere, collocare; doctrinæ gradum, honores conferre eos, quos habet Philosophia amplissimos. Doctorem fieri,devenir docteur.Inter Juris Doctores cooptari; doctrinæ lauream,velinsignia capere, accipere; doctrinæ laurea donari; doctrinæ insignibus decorari, cohonestari, potiri. Inter Sapientiæ Senatores admitti, adscribi; in Senatum Sapientem cooptari; in Juris Doctorum Ordinem adlegi; Jurium insignibus nobilitari; Juris Doctorum gradu, dignitate potiri; eorum insignibus exornari.
DOCTRĪNA, æ, f.Enseignement,instruction.Syn.Eruditio, litteræ.Epith.Abundans, elegans, eximia, exquisita, facilis, fidelis, liberalis, magistra, vetus, mediocris, non moderata, multa, optima, perridicula, politissima, puerilis, reliqua, singularis, subtilior, summa, transmarina, uberior, vulgaris, ingenua, mala.Phras.Doctrinam sibi egregiam comparavit,il a acquis une grande science. Animum disciplinis omnibus egregie excoluit; amplam rerum humanarum divinarumque cognitionem assecutus est; progressus in doctrinarum studiis fecit eximios; processus eos in artium cognitione fecit, nihil ut fugere ejus scientiam videatur posse; magnam rerum cognitionem mente complexus est, animo comprehendit; nullum doctrinæ genus est, quo ille pectus suum non conseverit; in doctrinarum studio multum sane promovit; processus in artium studio habuit sane maximos. Cf.Doctus.Usus: In maximis occupationibus nunquam intermittit studia doctrinæ. Relaxare, recolere animum doctrina, et ad sapientiam præparare. Doctrinarum omnium studiosus. Homo omni virtute et doctrina ornatissimus. Cf.Litteræ,Disciplina.
DOCTUS, a, um,Instruit,savant,habile.Syn.Litteratus, eruditus, litterarum intelligens.Phras.1. Est vir doctus,c’est un savant. Vir est doctrina egregie excultus; litteris perpolitus; abundanti doctrina, atque optimarum artium studiis eruditus. Vir præclara ac recondita eruditione ornatus. Omnis antiquitatis peritus, græcis et latinis litteris institutus, a Philosophia instructior; omnibus artibus, quæ sunt libero homine dignæ, omnibus ingenuis disciplinis, incredibili quadam varietate rerum ac copia præstans, doctrina nobilis et clarus; litteris impense deditus, in bonarum artium studio præcellens; eleganti litteratura, a quo nemo nisi doctior redeat; doctrina liberaliter instructus; acerrimo vir ingenio, exquisitaque doctrina; qui cum humanitate, et cum doctrina frequens habet commercium; vir omni liberali doctrina politissimus; vir cui multæ et reconditæ sunt litteræ; in quo litteræ sunt plurimæ; litteris Græcis juxta atque latinis doctissime eruditus. Illustris liberalibus studiis; egregius vir ingenio, bonisque omnibus disciplinis ornatus; vir excellentis doctrinæ; in studiis doctrinarum egregius; litteris multis præditus, rerumque varia ac plurima scientia; ingenio vir eleganti, et haudquaquam rerum litterarumque veterum indoctus; homo in omnium bonarum artium disciplinis impense doctus; in studiis doctrinæ multi atque celebrati nominis; vir in artium studiis liberalissimis doctrinaque versatus; qui unus optime norit, non nostra solum, sed etiam Græciæ monumenta omnia; vir multarum litterarum; vir reconditæ, interioris, exquisitæ, singularis, non vulgaris doctrinæ, insignite doctus. Venerabilis vir miraculo litterarum. 2. Homo non admodum doctus,cet homme n’est pas très-instruit. Litteris parce aspersus, leviter tinctus; qui Musas vix a limine salutavit; qui litteras vix primis, ut aiunt, labris degustavit; qui in eruditorum natione nondum profiteri nomen audeat 3. Medica solentia doctus est,il est fort habile médecin. Eruditus est medendi arte; sciens, peritus, intelligens est medicinæ; longe processit in medicinæ scientia. Medicinæ scientiam tenet, possidet, callet, ita est assecutus, ut paucos in ea arte pares reperias. Medicinæ scientia valet, floret, præstat, excellit. Medicinæ doctrina, cognitione, intelligentia cum paucis conferendus est, nemini est inferior. Nota ei præclare medicina est; patent ei, quæ multos latent ex medicinæ scientia, ex medendi arte. Multum hausit ex iis libris, unde manat ejus scientiæ cognitio. Medicinæ scientiam plane complexus est; mente atque animo comprehendit; ingenio sibi aperuit, peperit, comparavit. Cf.Peritus,Ingenium.
DŎCŬMENTUM, i, n.Enseignement,leçon;exemple,modèle.Syn.Admonitio, præceptum, exemplum, monumentum.Epith.Maximum.Usus: Cato documentum antiquæ virtutis, integritatis, prudentiæ. Hinc documentum cape, quid possit fortuna; documentum statuere, ne quis in posterum, etc. Jam ab adolescentia documenta dederas maxima, qui vir futurus esses. Cf.Exemplum.
DODRANS, antis, m.Les ⁹⁄₁₂ ou les ¾ d’un tout.Syn.Novem unciæ,seurei integræ partes tres.Usus: Ejus fundi dodrantem emit.
DOGMA, ătis, n.Opinion,précepte,maxime.Syn.Decretum, scitum, præceptum, placitum.Epith.Commune, verum.
DŎLĀBRA, æ, f.Dolabre, instrument servant à la fois de hache et de pic. Instrumentum quo dolantur ligna.
DŎLENTER,Avec douleur, peine.Usus: Dolenter, hoc magis dico, quam contumeliose.
DŎLEO, es, ŭi, ere, n. et a.Éprouver de la douleur.Syn.Dolorem capio,velaccipio, condoleo, indoleo, mœreo, angor animo, dolore ardeo, ingemisco, acerbe fero, dolorem animo capio, molestiam capio, in dolore et mœstitia sum, dolor mihi accidit, in dolore sum,velmaximo mœrore potius.Adv.Graviter, impune, intoleranter, levius, maxime,mediocriter, mirifice, pariter, postmodum, plus, proinde, valde, præcipue.Phras.1. Ea res valde mihi doluit,cette affaire m’a douloureusement impressionné. Ea res gravem mihi dolorem inussit; angebar animo mœrore necessario et acerbo; sine acerbissimo animi sensu rem audire non potui; hausi dolorem acerbissimum, ferremque gravius, si novæ ægrimoniæ locus esset; dolor vocem mihi debilitat atque intercludit; rei memoria animum mœrore opprimit; rei memoria meum pectus effodit; fixus animo hæret dolor; pungit, perfodit, pervellit animum dolor; sensi doloris vehementiam eam, ut vix consolabilis videretur ægritudo; quasi faces quædam dolores admovebantur animo. Tabescere, confici, macerari, disrumpi mihi dolore videbatur. Cf.Dolor,Crucio. 2. (Doleo de tuis miseriis,Vulg.). Condoleo, Compatior tibi,je compatis à vos douleurs. Doleo vicem tuam; commoveor miseriis tuis; gravissime afficior casu tuo; miseriam tuam meam puto; miseror fortunam tuam; doloris tecum sum particeps; misericordia tui capior, moveor, commoveor; calamitas tua in magnam me sollicitudinem adducit; commiseror fortunam tuam; acerbe me angit, vexat, sollicitat miseria tua. Cf.Dolor,Ango,Sollicitus.Usus: De febricula filiæ tuæ valde doleo. Tuum casum luctumque omnes doluimus.
DŌLĬUM, ii, n.Tonneau.Syn.Vas vinarium.Usus: Ut, si is potare velit, de dolio sibi hauriendum putet?De sorte que, s’il veut boire, il faudra qu’il tire au tonneau,c. à d.,boire son vin nouveau non encore soutiré.
DŎLO, as, avi, atum, are, a.Travailler,façonner (une pièce de bois);travailler un ouvrage (d’esprit).Syn.Dedolo.Usus: Homo e robore dolatus. Dolare orationem.
DŎLOR, ōris, m.Douleur.Syn.Mœror, acerbitas, acerbus animivelcorporis sensus, animi cruciatus.Epith.Acerbus, acerbissimus, acris, alienus, apertus, asper, molestus, odiosus, difficilis, brevis, communis, conjunctior, vix consolabilis, diuturnus, domesticus, fictus, gravis, longus, gravior, gravissimus, humanus, instabilis, incredibilis, index profectionis suæ, ingenuus, intestinus, intolerabilis, tolerabilis, inveteratus, justus, justissimus, lenis, levis, longinquus, longior, longissimus, longus, magnus, malus, major, maximus, mediocris, medius, minor, minimus, mirus, miserrimus, mœstus, mitior, molestus, muliebris, municipalis, naturalis, necessarius, nimius, novus, officiosus, perpetuus, pius, plebeius, præcipuus, præsens, præteritus, privatus, productior, sempiternus, stabilis, summus, tantus, verus, virilis, universus, asper, gravis, parvus, propior.Phras.1. Ea res mihi magnum dolorem attulit,cette affaire m’a causé de grandes douleurs. Magnum mihi dolorem dedit, fecit, inussit, incussit; ea res dolore me incendit; dolori mihi fuit maximo; magno me dolore affecit, oppressit, magnum mihi dolorem peperit; perturbavit ea me res vehementer, afflixit, commovit; graviter ea res me pupugit, momordit, affecit. 2. Gravis me invasit dolor,un grand chagrin s’est emparé de moi. Dolor me incredibilis incessit, incursavit; accepi ex ea re acerbissimum dolorem; mœrorem ex ea re hausi, suscepi, concepi gravissimum; dolor me arripuit, oppressit, vexavit molestissimus. 3. Dolorem sustineo gravem,j’éprouve de grandes peines. Dolorem acerbum patior. Dolorem ejusmodi fero, qui ferri vix possit. Dolorem incredibilem capio, sustineo, suscipio, traho, haurio; gravissimo dolore angor, conficior, exerceor, torqueor, affligor, vexor, perturbor, frangor; acerbissimo dolore discrucior, divellor, disrumpor, perimor, interimor, exanimor, contabesco, opprimor, premor. Omnes mentis meæ partes dolor exagitat, divexat, perturbat, afficit. Concidit animus meus ictu doloris, vi curarum ac sollicitudinis, concursu molestiarum labefactatus atque convulsus. Ita cecidit animus meus dolore perculsus, ut nulla res eum ad æquitatem possit revocare. Jaceo in mœrore ac sordibus. Curis maceror; ægritudine contabesco. Vehementissime sollicitor; acerbissime doleo; ægritudine animi ita laboro, ut sanari vix possim, vel potius plane non possim; ut spem salutis omnem amiserim; ut spes salutis omnino supersit nulla. Versor in summo dolore ac mœrore; versor in mœrore et sordibus. Mœrori me totum dedi; tristitiæ me totum tradidi, jacet animus mœrore oppressus, nihil me tristius; mœrore urgeor, laceror; dolore consumor; mœror meus non is est, quem ulla ratio mitigare, nedum exhaurire possit. Dolore intolerabili impedior, ardeo, tactus sum; dolori pene succumbo; æstuat animus dolore; dolore efferor, differor; doleo, ut nemo magis; incendor dolore. 4. Morbi dolores sunt intentissimi,les douleurs de la maladie sont intolérables. Artus dolore ardent; artus vehementer laborant; morbi dolor me gravissimus arripit, excruciat, premit, opprimit; acer est doloris morsus; torqueor incredibilem in modum morbi doloribus; tanta est morbi acerbitas, tantusque dolorum æstus, ut animam me positurum credam; exedit, dilaniat viscera dolor intolerabilis; morbi summam sentio acerbitatem; in dolores incidi gravissimos; in summis doloribus jaceo, dolore correptus sum gravissimo. 5. Ingenti mihi dolori est discessus tuus,votre départ m’a profondément affligé. A te cum divellor, videor mihi partem viscerum abrumpere; desiderio amittendi sodalis tam amabilis immensum excrucior, affligor; gravior est omni supplicio tuus mihi discessus; efferor dolore ex discessu tuo. 6. Dolorem de peccatis habeo,j’ai de la douleur de mes péchés. Præcipuo quodam dolore angor; lacrimas pœnitentis animi indices profundo;dolorem ex peccatorum memoria conceptum gemitu patefacio, dolore admissorum excrucior; ex recordatione criminum dolor animi nunc ingens nascitur; cum recordatione scelerum dolor quoque animum subit. 7. Dolorem ferre jam non possum,je ne puis plus supporter ces tourments. Ferendo dolori jam non sum, impar dolori sum. Tantum doloris, acerbitatis sustineo, quantum ferri vix possit: dolori succumbo; impares dolori vires meæ sunt; vires meæ dolore franguntur; vim doloris minime sustinent; ad dolorem infirmæ sunt. Roboris in me tantum non est, ut acerbitatem tam gravem queam perpeti. 8. Non decet virum dolori se totum tradere,un homme de cœur ne doit pas s’abandonner tout entier à sa douleur. Indulgere, parere, servire dolori; dolore auferri viro gravi indignum est; non decet virum, dolori ita frena laxare; dolori ita cedere, ita se permittere; ita se totum dare, ut modum non reperiat. 9. Quid dolorem tibi ipse renovas?Pourquoi renouveler vous-même vos tourments?Quid dolorem tibi ipse refricas? sopitum excitas? quid dolorem, quem dies jam pene sanaverat renovas? quid dolorem, qui jam temporis longinquitate propemodum evanuerat, exstinctus erat, redintegras? quid obductam pene cicatricem refricas? quid plagam, quæ in cicatricem jam prope coiverat, ipse renovas? quid ipse tibi unguis in ulcere es? 10. Dolorem lenire,adoucir le chagrin. Dolorem exhaurire, mitigare, minuere, frangere, levare; dolorem detrahere; sermonis suavitate magnam alicui doloris partem abstergere, eripere, auferre. Cf.Consolor. 11. Dolorem deponere,chasser le chagrin. Dolorem abjicere, depellere; a dolore tantisper aberrare; doloris oblivisci.Usus: Dolor me incessit,la douleur s’est emparée de moi. Dolorem alicui dare,causer à qqn du chagrin. Dolorem capere,ressentir. Dolori parere,obéir à la douleur. Dolorem fovere, amplificare,alimenter. Dolore aliquem liberare,délivrer. Cf.Mœror,Angor,Anxius,Afflictus,Tristis,Consolor,Doleo,Contristor,Sollicitudo,Cruciatus.
DŎLŌSĒ,Artificieusement,avec fourberie.Syn.Malitiose, ex insidiis, ex occulto.Usus: Dolose, malo dolo agere.
DŎLŌSUS, a, um,Fourbe,trompeur.Syn.Malitiosus.Usus: Dolosis consiliis regno pulsus. Cf.Vultus,Astutus.
DŎLUS, i, m.Adresse,ruse,fourberie.Syn.Fraus, fallacia, machina, insidiæ, dolus malus. )( Bona fides.Phras.Dolum facere,tromper. Dolos commoliri, suere, consuere; adhibere dolos malos et fallacias. Dolis aliquem ludere, ductare; circumvenire fallaciis et præstigiis. Cf.Decipio,Fraus,Fallacia,Astutia.
DŎMĀBĬLIS, e, gen. com.Domptable,qu’on peut dompter.Syn.Qui domari potest.
DŎMESTĬCUS, i, m.De la maison,de la famille;particulier,privé.Syn.Familiaris, intestinus, vernaculus, privatus, intimus. )( Externus, alienus.Usus: Res familiaris, et domestica. Disciplina domestica. Domesticum, intestinum malum. Domestica exempla. Cf.Familiaris.
DŎMĬCĬLĬUM, ii, n.Domicile,habitation.Syn.Domus, habitatio, sedes, tectum.Epith.Amplissimum, aptum, divinum, honestissimum, pristinum, proprium, sacrum, stabile et certum, terrestre, universum.Usus: 1. Humana figura domicilium mentis. Domicilium Romæ collocavit, ante non habuit. 2.Transl.In hoc domicilio imperii et gloriæ. Urbs hæc domicilium superbiæ et luxuriæ. Domicilium in alterius auribus,velhumanitate collocare. Cf.Domus.
DŎMĬNA, æ, f.Maîtresse,souveraine.Syn.Princeps, regina.Epith.Dura, improvisa, vehemens, imperiosa, blandissima, gravis.Usus: Fortuna campi domina, et rerum humanarum. Prudentia domina et regina virtutum,la prudence est la souveraine et la reine de toutes les vertus. Voluptates blandissimæ dominæ.
DŎMĬNĀTĬO, ōnis, f.Domination,empire,souveraineté.Syn.Dominatus, tyrannis, regnum.Epith.Accommodatissima, aliena, non modo crudelis, sed ignominiosa etiam et flagitiosa, firma et moderata, jucunda et honesta, misera, nova, regia.Usus: Vita sub dominatione misera est. Quærere, sibi comparare, habere dominationem.
DŎMĬNĀTOR, ōris, m.Maître,souverain.Usus: Rerum dominator DEUS.
DŎMĬNĀTRIX, īcis, f.Maîtresse,souveraine.Syn.Domina.Epith.Cæca ac temeraria.Usus: Dominatrix animi cupiditas.
DŎMĬNĀTŬS, ūs, m.Domination.Syn.Dominatio, principatus.Epith.Crudelis, impotens, novus, perpetuus, regius, superbus, deterrimus.Usus: Dignus dominatu omnium rerum. Dominatum Cæsar occupavit. Unius dominatu omnia tenebantur. Fortuna eum in summo dominatu locavit.
DŎMĬNOR, aris, atus sum, ari, d.Être maître, dominer, commander, régner.Syn.Rerum potior, regno, dominatum teneo; populos dominatu premo, teneo; imperium in populos teneo, in ditione habeo; provinciam cum imperio obtineo; præsum eo jure, quod amplissimum esse potest; præsum ea potestate, quæ potest esse maxima; imperito populis; imperio urbem rego.Usus: Dominari in judiciis. Eloquentia in liberis urbibus dominatur, et floret. Dominari in suos. Ubi libido dominatur, modestia exulat. Cf.Regno,Impero,Imperium,Ditio,Rego.
DŎMĬNUS, i, m.Chef,souverain,arbitre,maître.Syn.Imperator, Rex, Princeps, tyrannus. )( Servus.Epith.Agrestis et furiosus, amicior, amicissimus, bonus et assiduus, clarissimus, dispar, familiaris, ignarus, impudicus, invitus, molestus, novus, crudelis, sempiternus, summus, vetus, clemens, incolumis, improbus, justus.Phras.Dominus est,il est le maître, le chef suprême. Is es, penes quem summa potestas; qui omnia tenet; ad quem unum delata sunt omnia; qui tenet rempublicam; in cujus potestate bona fortunæque omnium; terrarum omnium rector. Cf.Dominor,Rego,Imperium.Usus: Senatus est dominus publici consilii; Populus Rom. dominus regum, victor, ac imperator omnium gentium. DEUS animum, ut dominum et imperatorem præfecit obedienti corpori.
DŎMĬTOR, ōris, m.Celui qui dompte,dompteur.Epith.Facetior.Usus: Equorum domitores non verbera solum adhibent, sed et pabulum subtrahunt.
DŎMO, as, ŭi, ĭtum, are, a.Dompter;vaincre.Syn.Edomo, condocefacio.Phras.Cupiditates domandæ sunt,il faut subjuguer ses passions. Vitiosa natura comprimenda est; improbitas infringenda, frangenda, elidenda, ab feritate insita mitiganda est; effrenatæ libidines sub jugum sunt mittendæ; id agendum a quovis, ut effrenes cupiditates non frenos modo, sed et jugum accipiant. Cf.Comprimo,Coerceo,Cohibeo.Usus: Domuisti gentes immanitate barbaras. Equos domare verberibus. Domatas habere libidines. Animal ad mansuetudinem domitum. Cf.Edomo.
DŎMUS, voc. us, gen. i,velūs, dat. ui, acc. um, abl. o; pl. nom. us, gen. uum et orum, dat. et abl. ibus, acc. os, f.Maison.Syn.Ædes, domicilium, tectum, penates, lares, sedes, foci patrii.Epith.Æterna, aliena, ampla, angusta, antiqua, apertissima et per-hospitalis, cæca, cœlestis ac divina, castissima, commune perfugium, communis, diligens, egregia, exornata, atque instructa. )( Nuda, atque inanis. Familiarissima, felix, fidelis, gratiosissima, honestissima, infamis, crudelis, facinorosa et libidinosa, plena integritatis, officii et religionis, inimica, instructior et apparatior, lætissima, mœrens, locuples, et referta, locupletior, expers hujus injuriæ, locupletissima et amplissima, magna pulchraque, ministra alicujus facinoris, modestior, naturalis, nota, notissima, et maxime hospitalis, operosa, optima, parva, paterna, pestilens, plena ornamentorum, plena signorum pulcherrimorum, plena dedecoris et flagitii, popularis, præclara et plena dignitatis, prætoria, privata, pudica, pulchra, referta donis, regia, religiosa, referta aleatoribus, plena ebriorum, stabilis, studiosissima cupidissimaque salutis, superior, tota, vacua atque nuda, vacua suspicione, pura, venalis. Domus inanes, locupletissimæ, magnæ et nobiles.Phras.Domum habebat Cicero lautam et elegantem,Cicéron avait une demeure riche et élégante. Utebatur domo cumprimis lauta, et pereleganti; habitabat lautissime; in ædibus Ciceronis neque lautitiam, neque elegantiam desiderares; erat in iis multum lautitiæ, et elegantiæ. Domus Ciceroni erat omnibus rebus instructa, atque exornata; domus ea non domino magis ornamento erat, quam civitati.Usus: 1. Domum ædificare plenam dignitatis, facere, convestire, reficere, restituere. 2. Domo exire,quitter sa maison. Excedere, emigrare, exulare, abesse. 3. Domum ire,aller à sa maison. Domos inde discedunt; in sua tecta dilabi; domum se recipere; convertere se domum. 4. Domi manere,demeurer chez soi. Domo se tenere; non commovere se domo; exspectare aliquem domum. 5. Luxu domum exinanire, exhaurire. Amico domum commendare. 6. Familia,famille. Offensam sibi domum reconciliavit.
DŌNĀTĬO, ōnis, f.Largesse.Syn.Amice, sponteque facta distributio.Epith.Singulari impudentia prædita, nova, incredibilis, falsa.Usus: Donationem facere.
DŌNEC,Jusqu’à ce que.Syn.Dum, quoad usque.Usus: Exspectabo, donec ad locum venias.
DŌNO, as, avi, atum; are, a.Gratifier de,faire des présents à.Syn.Largior, munere afficio, munus do, affero; donum affero; muneribus orno; stipendio afficio; condono.Adv.Effuse, large, sigillatim, publice, consulto.Phras.Ampliter illum, effuse largeque donavit,il lui fit de riches et nombreux présents. Magna ei munera misit; amplissimis donis decoravit; opipare hominem muneratus est; magnis muneribus eum sibi obligavit; magna præmia rei pecuniariæ ei tribuit; locupletem ex egente effecit; dono dedit ampla munera; munera illi amplissima condonavit; talenta aliquot illi muneri misit; donaria dedit non exigua; honorario, congiario illum impertivit, prosecutus est. Muneri amplum congiarium dedit; magnas largitiones fecit; amplas donationes contulit; magna fuit, magna usus est in illum liberalitate; magnis hominem muneribus sibi devinxit; quantamlibet hominis cupiditatem muneribus explevit. Cf.Do,Largior,Munus.Usus: Inimicitias suas reipublicæ donare. Ciceroni populus Romanus immortalitatem donavit.
DŌNUM, i, n.Don,présent.Syn.Munus.Epith.Castum, regium, dignum, divinum, eximium, pulcherrimum, regale.Phras.1. Dona naturæ nactus est egregia,il est naturellement bien doué. Egregia ei bona a natura, studio, fortuna data sunt; nihil non ei a doctrina, a fortuna delatum videtur; ita rebus habilis, ita liberaliter naturæ muneribus ornatus est, ut non natus, sed ab aliquo Deofictus esse videatur; magnis dotibus ingenii, judicii, doctrinæ instructus est; quæ in eum natura ornamenta congessit, ea illum apud omnes in magna laude, et gratia ponunt; magnis naturæ dotibus cumulatus; naturæ ornamentis ampliter instructus; egregiis, singularibus animi corporisque dotibus præditus, ornatus. 2. Dona naturæ perexigua sortitus est,la nature l’a peu doué. A naturæ subsidiis pene imparatus; naturæ donis præparce instructus; male paratus a natura; nullis ornatus naturæ muneribus. Cf.Natura.Usus: Multa donis muneribusque conficiuntur. Donis deorum iræ placantur. Philosophia donum deorum.
DORMĬO, is, īvivelii, ītum, ire, n.Dormir.Syn.Somnum capio, sopitus sum, quieti me trado, cubo.Phras.1. Dormitum se confert,il va se coucher. Quieti corpus dat; quieti se tradit; somno operam dat; confert se cubitum; cubitum it; ad quietem se confert; lecto se commendat; corpus diurnis laboribus fatigatum, quieti mandat; strato se committit. Cf.Cubo. 2. Tota nocte dormivi,j’ai dormi toute la nuit. Alte et graviter dormivi, nec nisi cum sole experrectus sum; arctissimus me somnus complexus est; sopor graviter me oppressit; in lucem quievi; alte condormivi; stertebam in altum diem; artus languidos longo sopore placavi; gravatum animi anxietate corpus diuturno somno refeci; gravi altoque somno oppressus fui; somno liberalissime acquievi; somno eam noctem indulsi liberalius; somno victus, quietem corpori haud parce dedi. Nihilo arctiora erant somni tempora, quam noctis; nox ea, quam longa fuit, somni mihi copiam faciebat; corpus somno solutum sine cura tota nocte quievit; nox ea quieti data; alti quies erat somni; somno continenti eam noctem egi, duxi, traduxi, transegi; somnum in lucem extraxi; totam noctem somno transmisi, somno fessos artus pavi, irrigavi in multum diem. 3. Hac nocte nihil dormivi,je n’ai point fermé l’œil cette nuit. Nihil erat somni; noctem hanc sine somno, vigilem, insomnem, somno vacuam, somno expertem egi, peregi, duxi, traduxi. Nox ea mihi insomnis, inter insomnia abiit, effluxit; perpetua vigilia sum vexatus; insomnio laboravi; somni carpere nihil poteram; somnus nullus hac nocte ad oculos meos accessit, somnus hac nocte effugit oculos meos; fugit ab oculis meis; nunquam se obtulit oculis meis; quietis nullam partem cepi; somnum hac nocte non vidi; hac nocte nunquam quievi; noctem totam pervigilavi; noctis partes mihi omnes expertes somni fluxere. Nox ea tota vigilem me habuit; somnum oculi non viderunt mei; somnum oculis non vidi meis, hac nocte oculi mei somno gravari, comprimi, claudi minime potuerunt. Cf.Somnus,Obdormio,Lectus,Cubo.Usus: Ex lassitudine dormire cœpi. Alte et graviter dormire.
DORMĪTO, as, avi, are, n.Avoir envie de dormir,sommeiller.Syn.Oscito, somnus me sollicitat, somnus accedit, somnus instat, et deserit, in soporem identidem delabor.Usus: Dormitantem illam et oscitantem sapientiam æstimo.
DORSUM, i, n.Dos.Syn.Aversa pars corporis.
DOS, dōtis, f.Dot. 1. Multum torquetur debitione dotis. Dotem filiæ nobili conficere. Dotem dicere alicui. 2. Ornamentum,avantage,qualité,mérite,ornement. Artem indotatam verborum dote ornavit et locupletavit. Cf.Donum.
DŌTĀLIS, e, gen. com.De dot, donné ou apporté en dot.Usus: Dotale matrimonium. Prædia dotalia.
DŌTO, as, avi, atum, are, a.Pourvoir d’une dot, doter.Syn.Orno, dotem do.Usus: Virgo bene dotata.
DRACHMA, æ, f.Drachme, monnaie et poids.Syn.Denarius, unciæ pars octava.Usus: Drachmas dare, petere.
DRĂCO, ōnis, m.Dragon,serpent.Epith.Jubatus, lapideus, terribilis, tortus, torvus, totus.Usus: Patrimonium complexus, quasi thesaurum draco.
DŬBĬĒ,D’une manière douteuse, incertaine.Usus: Dubie datum pro certo accipere.
DŬBĪTANTER,Avec doute,en doutant,en hésitant.Syn.Timide, difficulter. )( Fidenter.Usus: Verecunde dubitanterque facere aliquid. Spe gloriæ sublata non dubitanter occidam.
DŬBĬTĀTĬO, ōnis, f.Doute,hésitation.Syn.Hæsitatio, dubium, scrupulus.Epith.Ignota, infinita, digna, minor, tenuissima.Usus: 1. Dubitationem injicere et scrupulum,faire douter,faire naître le doute. Iter meum in dubitationem te adduxit; dubitationem tibi attulit, dedit, reliquit. 2. Dubitatione æstuare, jactari,douter. Id quidem dubitationem nullam habet. In illa re magna dubitatio est. 3. Dubitationem tollere,dissiper, lever les doutes. Dubitationem adimere, eripere; expellere omnem rei dubitationem; dubitationis nihil relinquere. Homo sine dubitatione deterrimus. Eum judices sine dubitatione absolvere. Cf.Dubito,Dubium.
DUBĬTO, as, avi, atum, are, n. et a.Douter. Addubito, hæreo, ambigo, mihi in dubium venit, dubium mihi est, dubium habeo, animi pendeo, ambiguum habeo, in dubium venio; mihi diffido, timeo. )( Certo scio, confido, persuasus sum.Adv.Diu, multum, sane, plane, recte, valde.Phras.1. Omnibus prope de rebus dubitat,il doute presquede tout. Nutat plerumque animo; in contrarias sententias illi distrahitur in deliberando animus, affertque ancipitem cogitandi curam; implicatus fere tenetur, nec firmum consilium capessit; suspensus suspicionibus et dubitationibus tenetur. Aqua passim illi hæret; quid agat, dicat, respondeat, ipse nescit; titubantem, hæsitantem, labantem animo et fluctuantem fere videas. Confusus animi et incertus variis voluntatibus impellitur et repellitur; sententiæ incertus perplexe fere de rebus judicat, omnia in incerto relinquit; non satis in promptu habet, quo se vertat, quid probet, quid rejiciat; non satis constat sibi; in dubio ponit omnia; animum in diversa versat. 2. Quid agam, dubito,je ne sais que faire. Ancipiti cura distrahor, jactor, versor; animi pendeo, incertus animi sum; pendet animus; huc illuc inclinat animus, fluctuat, jactatur; animus incertus est. Quid consilii capiam, utram in partem me dem, ignoro. Explicare consilium; expedire me ex hac deliberatione; exitum meæ cogitationis invenire non possum. Distrahunt me diversa consilia. In utramque partem ita multa succurrunt, ut sit difficilis admodum, minime expedita, minime explicata, minime explorata, minime certa, perobscura, haud satis aperta deliberatio. Anceps valde sum; dubius sum; teneor implicatus; dubitatio me tenet; difficilis mihi deliberatio est; varie distrahor; dubia cogitatione distrahor; in ancipiti cura versor; nihil explico; explicare nihil queo; expedire me nequeo; valde hæreo; exitum non reperio. Consilium capere nescio; consilium deest Inops consilii sum; a consilio inops sum. Consilium diu frustra quæro; non dispicio; dijudicare nequeo, utram in partem me dem; utrum sit rectius, utrum conducibilius, utrum sit eligendum consilium; exploratum, apertum, certum non habeo, utri parti assentiam; lubricus mihi est ad deliberandum locus; in utramque partem animus inclinat, animus in consilio labat, nutat, non consistit; nihil habet explorati; explicata, explorata mihi non est consilii ratio; impedita mihi est consilii ratio; ancipitem gero animum; animo fluctuor; suspensus et incertus cæca exspectatione pendeo; animo sum suspenso; ancipiti deliberatione distrahor; quid consilii capiam, in incerto est; in dubio est animus; in hac causa mihi aqua hæret; incertus sententiæ sum; animi dubius sum; mihi in incerto relictum est; non satis constat animo; in incerto habeo; in dubio pono; huc atque illuc diversus, fluctuans agitor; inter fugæ pugnæque consilium trepido; sententia nondum stare mihi potuit.Usus: Ille nihil tam veritus, quam ne dubitare videretur. In senatum venire non dubitavit. Illud, cave, dubites. Non dubito, quin, etc.
Dubitantis formulæ,Formules de doute: Quid ergo est? nondum satis constat, molestiæne plus, an, etc. Age jam, molestiæ plus id afferet, an, etc Quid faciam, aut quo me pacto geram? Nunquam in majori dubitatione fui. Tria sunt autem: Arpinum eam, an Romam, an Tusculum? Quid igitur est? Romæ manebo, an Arpinum abeam? Utrum molestiæ plus, an periculi subibo? Molestiæ plus, an discriminis instet, incertum habeo, hæreo, res mihi in incerto est.
DŬBĬUM, ii, n.Doute,hésitation.Syn.Dubitatio, difficultas, controversia.Phras.1. Dubium movit de ea re,il a élevé des doutes sur cette affaire. Dubium fecit; rem in dubium vocavit, revocavit; rem in dubitationem adduxit; dubitationem injecit, attulit; scrupulum injecit; incertam rem effecit; rem in controversiam vocavit, adduxit, deduxit. 2. Dubium de re exortum est,des doutes se sont élevés sur cette question. In dubium adducta res est; res in dubium venit; in controversiam, in contentionem venit; res in disceptationem venit; orta est de re controversia; de ea re controversia exstitit; dubitari cœptum de re; res in dubium, in contentionem vocata, revocata est. 3. Dubium esse de re potest,la chose est douteuse. Res dubitationem habet; in contentione posita est; in controversia versatur; in disceptationem cadit; res in conjectura posita est; in dubium, contentionem vocari potest; in disceptationem venire potest; res in disceptatione versatur. 4. Rem in dubio relinquo,je laisse la chose douteuse. Rem in medio relinquo; in opinione relinquo; rem ut incompertam, et in opinione positam in medio relinquo; rem ut in incerto positam, et parum exploratam affirmare mihi religio est. 5. Sine dubio,sans doute, assurément;sans hésiter,sans balancer. Sine dubitatione; dubitatione sublata; nulla interposita dubitatione. 6. Est in ea re magnum dubium,cette chose est tout à fait douteuse. Nihil vidi, quod minus explicari possit; residet ea de re non tenuis scrupulus; o rem odiosam, et inexplicabilem, in qua summa obscuritas! Ea res, cum in consultationem venit, mihi tenebræ sunt, expedire non possum; ea res in diversum me trahit, suspensum me tenet, detinet; incertus sententiæ sum; animus mihi pendet, dubitatione æstuat, Cf.Dubito.Usus: Rem in dubium vocare. Dubium facere. Dubium non habere. Res in dubium venit; in dubio est; sine dubio tibi accedam. Cf.Dubitatio,Dubius.