GLŌRĬĀTĬO, ōnis, f.Action de se glorifier.Usus: Gloriatione digna est beata vita,la vie heureuse mérite qu’on s’en glorifie.
GLŌRĬŎLA, æ, f.Faible gloire.Usus: Etiam hisce eum gloriolæ insignibus ornemus.
GLŌRĬOR, aris, atus sum, ari, d.Se glorifier.Syn.Prædico, gloria me et prædicatione effero.Adv.Honeste, bene, insolenter, intolerantissime de divitiis, quadammodo, recte.Phras.De sua nobilitate valde gloriatur,il tire vanité de sa noblesse. De majoribus se jactat insolentius; venditat genus suum; sublatius de se deque natalium splendore asciscendæ laudis causa prædicat, dicit, loquitur; est in hoc homine summa venditatio generis atque ostentatio. Martem ipsum sui generis conditorem fert immodicus sui æstimator, præ se ignobiles omnes et plebeios prædicat; laudat venditatque genus suum homo inepte gloriosus; jactatio generis ac venditatio confessa in hoc homine vitia sunt. Cf.Jacto,Ostentatio.Usus: De divitiis, de rebus gestis insolenter gloriaris.
GLŌRĬŌSĒ,Avec gloire,glorieusement.Syn.Magnifice, elate.Usus: De seipso gloriosius prædicare.
GLŌRĬŌSUS, a, um,Glorieux,honorable;fier,présomptueux.Syn.Ostentator: clarus, amplissimi nominis.Phras.Gloriosum id ducebat,il regardait comme honorable de.... In gloria id ponebat; amplum, et ad memoriam insigne id putabat; pulcherrimum id sibi fore ratus; decus id suum arbitratus est.Usus: 1. Militem gloriosum imitaris,vous imitez le soldat fanfaron. 2. Præclarus, qui in maxima gloria est et gratia,glorieux,illustre,renommé. Mihi exilium ad reipublicæ rationes gloriosum fuit. Facta illustria et gloriosa. Magnifica et gloriosa ostentatio civitatis. Cf.Clarus,Gloria,Ostentator,Fama.
GLŪTĬNĀTOR, ōris, m.Celui qui colle.Usus: Librorum glutinatores,relieurs.
GNĀRUS, a, um,Qui sait,qui connaît.Syn.Peritus, sciens.Usus: Gnarus reipublicæ. Gnarus malorum impendentium. Gnari, prudentes locorum. Cf.Peritus.
GNĀTUS, i, m.Fils.Syn.Filius.
GNĀVĬTER,Avec ardeur.Syn.Diligenter.Usus: Gnaviter pugnare, agere.
GNĀVUS, a, um,Ardent,habile.Syn.Strenuus, celer. Cf.Diligens.
GRĂBĀTUS, i, m.Lit,grabat.Syn.Lectulus.
GRĂCĬLIS, e, gen. com.Mince,grêle.Syn.Tenuis corpore, macilentus.Usus: Virgo gracilis.
GRĂCĬLĬTAS, ātis, f.Finesse,maigreur.Syn.Corporis habitudo tenuior, subtilitas. )( Crassitudo.Epith.Summa.Usus: Est in illo summa gracilitas et infirmitas corporis.
GRĂDĀTIM,Par degrés,graduellement.Syn.Gradibus, per gradus.Usus: Ab humilibus ad superiora, ad honores gradatim ascendere. Minutatim et gradatim interrogare.
GRĂDĀTĬO, ōnis, f.Gradation. Figura Rhetorica.
GRĂDĬOR, ĕris, gressus sum, gradi, d.Marcher. Ambulo, eo, ingredior. )( Serpo.Usus: Fidenti animo gradi ad mortem. Cf.Eo.
GRĂDŬS, ūs, m.Degré.Syn.Transl.Locus, dignitas, momentum, progressus, ordo, aditus.Epith.Altus dignitatis, altior, altissimus amplissimusque dignitatis, facilis, inferior, facilior, infimus, plenus, primus, senatorius, stabilis, non expers dignitatis. Gradus beati, male hærentes, multi, novi, pares honorum, dispares gloriæ, plures, reliqui.Phras.1. Ad eum, quem volebas, gradum evectus fuisti,vous êtes arrivé à la place que vous ambitionniez. Ad eum, quem volebas, gradum ascendisti, evolasti, pervenisti, pervasisti, elatus fuisti; eum gradum, ad quem aspirabas, attigisti, adeptus, assecutus es; in eo, ad quem tendebas, gradu positus, locatus, collocatus es; gradum eum obtines, quem optabas.Usus: 1. Sunt certi gradus officiorum, ut prima caritas diis, secunda parentibus, tertia patriæ debeatur. 2. Assequi gradum altissimum civitatis,obtenir le premier rang dans la cité. Consequi, ascendere, obtinere, pervenire ad summum honoris gradum; poni, locari, collocari in altissimo gradu. 3. De gradu dejici, dimoveri,perdre sa place. Cf.Promoveo.
GRÆCĒ,A la grecque,en langue grecque.Usus: M. Cicero senex dicebat, ut quisque optime græce sciret, ita esse nequissimum. Græce loqui,parler grec.
GRÆCĬA, æ, f.Grèce.Epith.Magna, princeps eloquentiæ, vera, integra, vetus.Usus: Interdum verborum inops Græcia.
GRÆCŬLUS, i, m.Grec (dans un sens de mépris).Usus: Græculus assentator; græculi contentionis cupidiores, quam veritatis. Quid mihi tanquam græculo otioso et loquaci quæstionem ponis?
GRÆCUS, a, um,Grec,grecque.Epith.Græci leves, immanes atque barbari, sacrilegi et jam pridem improbi.Usus: Homo levitate Græcus, crudelitate barbarus. Eruditissima Græcorum natio. Græcæ litteræ. Latina lingua tam copiosa est, quam Græca. Libri Græco sermone confecti.
GRĀMEN, ĭnis, n.Gazon.Syn.Herba.
GRĀMĬNĔUS, a, um,De gazon.Usus: Etiamne gramineas hastas eripuit (Verres)?Verrès a-t-il été jusqu’à enlever aux statues leurs lances de roseau?
GRAMMĂTĬCA, æ, f.Grammaire.Syn.Grammaticorum instituta.
GRAMMĂTĬCUS, a, um,Grammatical.Usus: Ars Grammatica.
GRAMMĂTĬCUS, i, m.Grammairien.Usus: Grammatici est Poetarum tractatio, verborum interpretatio, pronuntiandi quidam sonus.
GRĀNĀRĬA, ōrum, n. pl.Greniers.Usus: Adstringere et laxare granaria.
GRANDÆVUS, a, um,Vieux.Usus: Grandis ævi, provectioris ætatis. Cf.Senex.
GRANDESCO, is, ere, n. *Grandir,croître,se développer.Syn.Cresco. Cf.Cresco.
GRANDĬLŎQUUS, a, um,Qui a un style élevé,pompeux.Syn.In oratione grandis, gravis, plenus, copiosus, amplus.Usus: Nam et grandiloqui fuerunt ampla sententiarum gravitate, et majestate verborum. Cf.Thraso.
GRANDIS, e, gen. com.Grand,gros.Syn.Magnus, ingens, immanis.Usus: Jam grandis puer. Grandis et tragicus orator. Perspicuum et grande vitium. Ætate provectus, non tamen grandis natu.
GRANDĬTAS, ātis, f.Grandeur.Usus: Id apparet ex genere et granditate verborum.
GRANDO, ĭnis, f.Grêle.Rad.A granis; pluvia congelata in granorum forma decidens.Epith.Minuta, subita præcipitans.Phras.Grando cecidit,il a grêlé. Concreta in nubibus aqua, magnam vim nivosæ grandinis dejecit; grandinem venti glomeratam in terras egerunt; procella cœli fragore ingenti effusa est; imber grandinem incutiens torrentis modo effusus est. Excussa e nubibus grandinis procella.Usus: Grando mista imbri cadit.
GRĀNUM, i, n.Grain.Usus: Tritici grana.
GRĂPHĬCĒ,Parfaitement.Syn.Eleganter, scite.Usus: Graphice ornatus, graphice facetus.
GRASSĀTOR, ōris, m.Brigand.Syn.Latro. Cf.Latro.
GRASSOR, aris, atus sum, ari, d.Faire irruption,attaquer.Syn.Sævio.Usus: Grassari in possessionem agri publici. Jure grassari, non vi. Grassari ad gloriam virtutis via.
GRĀTĒ,Avec plaisir.Syn.Animo grato.Usus: Quid pie, quid grate, quid humaniter ab illo factum unquam?
GRĀTES, um, f.Action de grâces.Syn.Gratiæ.Usus: Grates tibi ago. Cf.Gratia.
GRĀTĬA, æ, f.Grâce,bienfait,reconnaissance.Syn.Grates, favor popularis, beneficium.Epith.Æquabilis, bona, excellens, fidelissima, illustris, non invidiosa, justa et debita, magna, major, mala, maxima, merita Diis immortalibus, muliebris, mutua, nimia, par, permagna, popularis, præclara, præsens, reconciliata, subita, summa, tanta, vetus, equestris.Gratiæ bonæ, multæ, excellentes, immortales, incredibiles, justissimæ, magnæ, majores, maximæ, meritæ, miræ, mirificæ, plurimæ, reliquæ, singulares.Phras.1. Gratias tibi ago,je vous rends grâces. Si non parem tuis meritis, at pro nostro tamen studio meritam debitamque gratiam refero, reddo, habeo, persolvo, tribuo; etsi tanta, quantam debeo, referri gratia non potest, habeo tamen, quantam maximam capere animus meus potest; pro tuo isto in me studio gratiam et habeo, et habiturus sum immortalem; gratias tibi ago maximas, quandoquidem pares referre non possum. 2. Gratiam alicujus quærere,rechercher les bonnes grâces de qqn. Gratiam alicujus aucupari; locum gratiæ quærere apud aliquem; gratiam sibi conciliare; benevolentiam alicujus captare; in gratiam et amicitiam sese insinuare; inire gratiam ab aliquo velle; admitti in gratiam alicujus cupere. 3. Est in gratia apud illum,il est tout puissant près de cet homme. Principem apud illum gratiæ locum tenet, obtinet; amplissimam sibi apud illum collegit, peperit gratiam; magna apud illum positus est in gratia; floret principis sui gratia; excellit, magnam iniit apud illum, ab illo gratiam. Cf.Favor. 4. Non tua, sed aliorum culpa cecidisti e populi gratia,ce n’est pas par votre faute, mais par celle des autres que vous avez perdu la faveur populaire. Non tua, sed aliorum culpa, vitio, injuria studium populi amisisti; populi gratiam et benevolentiam perdidisti; et studio et benevolentia excidisti; aliena culpa factum est, non tua, ut populus non amplius tibi faveat, suffragetur; ut populus nec tam bene in te animatus sit, nec tam tui honoris studiosus; ut, qua florebas hominum gratia, eam amitteres; ut ea gratia hominum, qua fruebaris antea, prorsus excideres; ut amitteres hominum studia; ut ex animis atque favore hominum excideres; ut gratiosus apud populum minime sis; ut carus populo non amplius sis; ut nullum populi studium teneas; nullam ut populi gratiam obtineas; ut populum tui studiosum, bene in te animatum, tibi amicum non habeas; ut favente, benigno, tibi æquo, amico populo non utaris; ut ex amore populi effluxeris; ut perierit, quod habebas gratiæ. Studium populi, gratiam populi non tua, sed aliorum culpa exstinxit, perdidit, afflixit; non tua, sed aliorum culpa veterem gratiam exulceravit; benevolentiam populi non tua, sed aliorum culpa delevit, tibi eripuit, abstulit, ademit. Non tuum aliquod factum gratiam apud populum exstinxit, effudit, sed aliorum invidentia. 5. In gratiam cum adversario redii,je me suis réconcilié avec mon ennemi. Ego et adversarius meus voluntates rursum copulavimus; reconciliata inter nos ex inimicitiis gratia est; simultatem humanissime deposuimus; placatæ inter nos sunt iræ discordiæque nostræ; oblivione præteritorum discordias finivimus; ad amicitiam consuetudinemque pristinam nos traduximus. Gravi odio et simultate, qua diu conflictati sumus, deposita, complexi sumus inter nos, conjunctisque jam voluntatibus amicissime vivimus. Cf.Reconcilio.Usus: 1. Gratia, in qua amicitiarum et officiorum alterius memoria, alterius remunerandi voluntas continetur. Maximam tibi gratiam debeo. Maximam tibi gratiam habere et agere debeo. Gratiam memori mente persolvere, gratiæ alicui apponere,faire un mérite à qqn. Gratiam repetere,demander grâce. 2. Favor, amicitia, amor,faveur,amitié,crédit. Gratiam alicujus sequi, aucupari, assequi, consequi. Aliquem in magna gratia apud alterum ponere. Gratiam inire ab aliquo, cum aliquo, apud aliquem. Aliquo facto veterem gratiam exulcerare; effundere collectam gratiam,perdre l’amitié de qqn. In gratiam redire. In gratiam admittere, recipere aliquem. Aliquem in gratiam reducere, restituere; gratiam componere inter aliquos et reconciliare. 3. Auctoritas, plausus, favor popularis,autorité,crédit,faveur populaire. Gratiam aucupari, quærere; gratiam colligere, acquirere, consequi; gratia florere. Gratiam debilitare, exstinguere. 4. Causa,en considération de, pour. Prolis, quæstus, oblectationis gratia aliquid facere.
GRĀTĬFĬCĀTĬO, ōnis, f.Bienfait,faveur,service.Syn.Gratia, beneficium. )( Injuria.Epith.Imprudens.Usus: Gratificationem et benevolentiam ponere. Cf.Favor.
GRATĬFĬCOR, aris, atus sum, ari, d.Être agréable à qqn,faire plaisir.Syn.Beneficium, gratiam facio.Adv.Honesto.Phras.1. Gratificare mihi in ea re,rendez-moi ce service. Obsequere voluntati meæ; studiis nostris servias velim; da hoc mihi, da amicitiæ nostræ; non est, cur non velificeris nobis; obsequere amico; in justam hanc meam cupiditatem incumbe, quæso; da hoc generi, da nomini nostro; pro tuo in me officio, pro meo in te studio, largire hoc voluntati meæ. 2. Volo tibi amicisque tuis gratificari,je veux vous faire plaisir,à vous et à vos amis. Volo non solum tua, verum etiam tuorum amicorum causa vestris commodis servire; cupio, studeo agere, quod tibi amicisque tuis gratum sit; quod tibi, tuisque gratum ac jucundum accidat; quod tibi tuisque placeat, lætitiam ac voluptatem afferat; inire gratiam officiis meis non a te modo, verum etiam ab amicis tuis velim. Opto rem gratam tibi tuisque facere. Opto aliquid præstare, navare tua tuorumque causa. Ad id unum mea studia converto, ut aliquid efficiam, ex quo tu et amici tui voluptatem capiant. Servire non solum tibi sed etiam amicis tuis cupio. Servire voluptati et commodo non solum tuo, verum etiam amicorum tuorum volo; tuam amicorumque tuorum gratiam officiis meis quærere studeo. Cf.Faveo.Usus: Gratificari cuiquam aliquid,quo ei obsit. Cur tibi de ea re non gratificer, nescio.
GRĀTĬŌSUS, a, um,Qui a du crédit.Syn.Qui gratia multum potest apud alios.Phras.1. Illi gratiosi nunc solum sunt, qui opibus valent,les gens riches sont seuls aujourd’hui considérés. Qui magis ab opibus firmi, parati sunt, qui magis instructi sunt copiis, illi gratia excellunt; gratia florent, gratiam ineunt apud populum; in eos sua studia liberalius homines conferunt; iis favent suffragantur, student, præsto sunt. Cf.Gratia. 2. Assentatores gratiosi sunt apud illum,les flatteurs sont en faveur près de lui. Qui ad voluntatem ejus loquuntur, hi gratia valent, possuntque plurimum; hi summos quosque gratia adæquant apud illum; hi pollent plurimum, hi largiter possunt apud illum; horum nomen apud illum est in gratia; in his omnia apud illum sunt ad gratiam.Usus: Homo potens, gratiosus, disertus. Homines in civitatibus suis apud omnes ordines gratiosi. Cf.Carus,Acceptus.
GRĀTIS,Gratuitement,pour rien.Syn.Gratuito, sine mercede, sine præmio, pecunia.Phras.Gratis omnibus servit,il rend à tous des services désintéressés. Sine ullo munere opem ac operam præstat omnibus; ejus officia minime sunt mercenaria; gratuita est ejus comitas, nec præmiorum mercedibus evocata; gratis, non pretio officiosus est; gratuito servit; non exigit gratiam, nec beneficium feneratur.Usus: Habitare gratis in alieno. Gratis mihi res constat.
GRĀTŬĬTO,Gratuitement.Syn.Gratis.
GRĀTŬĬTUS, a, um,Gratuit.Syn.Sine præmio et mercede. )( Mercenarius, conductus.Usus: Innata est homini probitas gratuita, non præmiorum mercedibus evocata; liberalitas gratuita, non mercenaria.
GRĀTŬLĀTĬO, ōnis, f.Félicitation,compliment,sujet de joie.Syn.Communis gaudii demonstratio, lætitia publica. )( Lamentatio.Epith.Celeberrima, exigua, exoptatissima, jucunda, maxima, multa civium, nova, præpostera, probatissima, recens, sera, summa. Gratulationes gratæ, maximæ, innumerabiles, tantæ.Usus: 1. Nos in hominum cœtibus gratiis agendis et gratulationibus habendis et omni sermone celebramur. Maxima illi gratulatio facta est. Diana summa civium lætitia et gratulatione reducta. 2. Supplicatio ad fana,actions de grâces (en l’honneur des dieux). Decernere, facere alicui servatæ reipublicæ gratulationem,félicitations.
GRĀTŬLĀTOR, ōris, m.Celui qui félicite.Usus: Sæpe gratulator lætior est, quam is, cui gratulatur.
GRĀTŬLOR, aris, atus sum, ari, d.Féliciter.Syn.Congratulor, gratulationem facio, gratulatione utor.Adv.Publice, serius, tardius, valde, vehementer, vere, verecunde, nimis.Phras.Suum Ciceroni reditum omnes gratulabantur,tous les Romains félicitaient Cicéron de son retour. Ejus ad urbem accessus incredibili hominum multitudine et gratulatione florebat; ominibus optimis eumdem omnes prosequebantur; Cicero non sine magnis gratulantium clamoribus Romam repetit; Ciceronem Romani ovantes ac gratulantes accepere, festis vocibus excepere. Non fere quisquam fuit, qui non complecteretur, exoscularetur, laudibus ejus reditum cumularet; Ciceroni in urbem reduci auditi omnes uno ore omnia bona dicere et laudare fortunam reipublicæ, quæ talem virum recepisset.Usus: Quod mihi de filia gratularis, agnosco humanitatem tuam. Gratulor reipublicæ recuperatam libertatem, et gaudeo. Alacres et læti inter se gratulantur.
GRĀTUS, a, um,Reconnaissant,agréable.Syn.Officii memor, non ingratus, qui meritam alicui gratiam memori mente persolvit, qui beneficii accepti meminit;item: Acceptus, jucundus, carus.Phras.1. Gratum te esse decet erga patronum,il convient que vous vous montriez reconnaissant envers votre patron. Memorem te animum præstare decet; decet, ut spectata tua sit in referenda gratia pietas; ut perpetua tibi sit referendæ gratiæ voluntas; ut viro optime de te merito referas, quod debes; ut meritam gratiam memori mente persolvas; ut gratus in te sit animus, et beneficii memor; ut grati animi fidelis memoria plurimum apud te valeat; ut parem et cumulatissimam gratiam referas patrono tuo. 2. Tuis beneficiis semper gratum me exhibebo,je serai toujours reconnaissant de vos bienfaits. Tua in me beneficia nunquam obliviscar; tua erga me merita, magnitudinem tuorum erga me meritorum semper meminero; memoria tenebo; perpetua memoria tuebor, custodiam conservabo. Nulla dies, nulla temporis vetustas, non casus ullus, non fortuna magnitudinem tuorum erga me meritorum imminuet; ex animo delebit, tollet, auferet; oblivione delebit, obruet, obscurabit, exstinguet. Vigebit in me tuorum beneficiorum æterna, perpetua, nunquam interitura memoria. Nunquam apud me tuum beneficium intermoriturum existima. Tuam in me singularem benignitatem, tuam in me incredibilem liberalitatem semper in animo, semper in oculis habebo; perire apud me, evanescere non patiar. Hærebunt mihi in animo, mente, memoria tua beneficia. Fixa permanebunt, impressa in animo ac mente exstabunt tua beneficia. Vitæ par et æqualis erit recordatio meritorum tuorum. Dies nonnisi ille, qui vitam mihi adimet, tuorum officiorum memoriam terminabit; finis mihi ac terminus et vitæ et memoriæ benignitatis in me tuæ idem erit, futurus idem est. Semper memoria tenebo; tuebor mente atqueanimo; nunquam obliviscar, nunquam apud me delebit oblivio beneficia, officia, merita erga me tua; memorem me tibi, quæcumque se occasio dederit, obtulerit, probabo. Gratum me tibi memoremque præstabo; præstabo tibi eam, quam debeo, memoriam meritorum tuorum. Gratum me nullo non loco, nullo non tempore memorem, nunquam non gratiæ referendæ memorem et studiosum senties, experieris, cognosces. Grati animi laudem in me non requires, non desiderabis. Non committam, ut ingratum me appellare possis; ut in illo officio, quod bene merentibus debetur, jure me, ac merito quisquam reprehendat. Enitar, ut in ingrati animi vitium, crimen non incidam; ne quis mihi turpem ingrati animi notam possit inurere; ne quis mihi ingrati animi culpam objicere possit. Enitar, ut ab ingrati animi vitio, crimine, culpa, turpi infamia longissime sejungar, discedam, absim; ut ea culpa vacem, vacuus sim, caream; ejus culpæ sim expers, quam committunt, qui nullam referendæ gratiæ curam suscipiunt; qui de referenda gratia minimum laborant; enitar, et, ut spero, consequar, ut de me optime esse meritum læteris, ut officia erga me tua voluntati, ac lætitiæ tibi sint; ut ex tuis in me officiis voluptatem capias; ut officiorum tuorum fructum feras, percipias, colligas; ut gratiæ tuæ gratiam a me feras; ut parem tibi referam gratiam; ut par pari re eram; ut officia tua omnibus officiis æquem, compensem, remunerer. Quam amanter me tractaveris, quam benigne mihi feceris, quam studiose in omni re me commendaveris, quam humaniter ac benefice, quibus officiis amicitiam nostram colueris, prosecutus sis, quibus me rebus auxeris, ornaveris, honestaveris, ipse mihi atque etiam aliis commemorabo; ita diu recordabor, ut vita me prius defectura sit, quam tuorum in me beneficiorum recordatio. Beneficia tua, dum vivam, grata memoria prosequar; quoad vixero, dabo operam diligenter, id agam omni studio, id curabo, contendam, in eam curam, in id studium incumbam, id mihi propositum erit in omni vita, eo spectabit animus, eo curæ cogitationesque meæ referentur; eo consilia mea referentur, dirigentur, ut me gratum tibi esse sentias, 3. Gratum me non verbis modo, sed rebus ipsis experiere,non seulement mes paroles, mais mes actes vous prouveront toujours ma reconnaissance. Feneratum hoc beneficium tibi pulchre dices; efficiam, ut ad te non sine fenore redeat id beneficium; pro isto tuo in me officio omnia vicissim a me officia exspecta; in omni vitæ meæ cursu nihil mihi prius, nihil antiquius erit, quam ut officia tua paribus a me officiis compensentur, commoda vicissim tua meis quantiscumque occupationibus anteponam; meus animus vicissim erga te is erit, quem tu jure postulaveris; qui tibi ex me debentur fructus, eos uberrimos capies, colliges, metes, feres; paribus officiis tuis in me meritis cumulate satisfaciam; quibuscumque officiis potero, tuam erga me humanitatem exæquabo. Cf.Compenso. 4. Non possum tibi satis gratus esse pro beneficiis tuis,je ne puis assez vous rendre grâces pour tant de bienfaits. Quibus verbis tibi gratias agam, non reperio. Qui respondebo tuæ tam liberali in me voluntati? Utinam tua in me merita referenda gratia consequi aliquo modo possim! vellem, officium istud officiis meis exæquare liceret: sed quis tandem est, qui non intelligat, tuis me muneribus in omne consequentis ævi spatium teneri obstrictum? Arctiore me tibi vinculo obstrinxisti, quam ut exsolvere beneficiorum tuorum partem ullam possim; vivendum mihi, ac moriendum erit ingrato. Studium tibi quidem meum vel agnoscendo, vel prædicando beneficio lubens declarabo, sed eo me nomine plus tibi debere sentio, quam ut solvendo unquam esse possim. Mea quidem in te omnia vel studii, vel observantiæ officia constabunt integra, sed tuorum in me promeritorum partem in referenda gratia nullam assequar. Incredibile tuum in me studium studio quidem colam sempiterno, sed tuorum in me meritorum tanta est magnitudo, exæquari ut nulla grati animi significatione possit.Usus: 1. Bene de me meritis gratum me præbeo reipsa atque animo gratissimum. Nomen alicujus et beneficia grata memoria prosequi. Erga salutis suæ auctores gratus. Gratus est, qui in referenda gratia non commodum, sed eum ipsum, cui refert gratiam, cernit. 2. Acceptus, jucundus, optatus,agréable,charmant,délicieux. Officium tuum, judicium, mihi pergratum fuit. Rebus grata, gratiora verbis facere. Officium mire gratum. Cf.Jucundus,Carus.
GRĂVĀTĒ,Avec peine.Syn.Difficulter, ægre. )( Benigne, comiter.Usus: Benigne, non gravate.
GRĂVĒDĬNŌSUS, a, um,Catarrheux,sujet aux rhumes de cerveau.Syn.Ad gravedinem proclivis.Usus: Gravedinosos quosdam dicimus, quosdam herniosos, non quia jam sint, sed quia sæpe sint.
GRĂVĒDO, ĭnis, f.Rhume de cerveau,lourdeur de tête.Syn.Destillatio capitis nares claudens, vocem obtundens, siccam tussim movens.Epith.Molesta.Usus: Gravedine tentari, laborare. Gravedini subvenire, occurrere, obsistere. Gravedinem removere, abigere, repellere.
GRĂVĬDĬTAS, ātis, f.Grossesse.Usus: Graviditates et partus affert luna a sole illuminata.
GRĂVĬDO, as, avi, atum, are, a.Rendre mère.Syn.Gravidam facio.Usus: Terra seminibus gravidata,fécondée.
GRĂVĬDUS, a, um,Chargé,plein.Syn.Prægnans, fetus, plenus.Phras.Gravida est,elle est enceinte. Fert uterum, gestat uterum; fert ventrem, partum.Usus: Ubera gravida vitali rore.
GRĂVIS, e, gen. com.Lourd.Syn.Ponderosus. )( Levis.Usus: 1. Gravia omnia suo pondere in terram feruntur. 2. Arduus, difficilis, molestus,difficile,pénible,funeste. Vereor, ne tibi gravis sim. Eum ne graviore quidem verbulo compellavi,je ne lui ai pas adressé le moindre reproche. Tempus reipublicæ, anni gravissimum. 3. Magnæ auctoritatis, ponderis, dignitatis,grave (en parl. d’un homme),sérieux,influent. Vir prudens et auctoritate gravis. Nomen vestrum mihi grave et sanctum est. 4. Severus,sévère,rigide. Gravis sine arrogantia. Cato omnium gravissimus et severissimus. 5. Depressus,grave. Vox gravis. )( Acuta.
GRĂVĬTAS, ātis, f.Pesanteur;dignité,noblesse.Syn.Pondus; auctoritas. )( Levitas.Epith.Acrior verborum, admirabilis, ampla sententiarum, censoria, digna exspectatione, divina orationis, plena antiquitatis, incredibilis et inaudita, major, naturalis ac necessaria, paterna, perpetua orationis, singularis ac pene divina, summa, tanta, vetus judiciorum.Phras.Cato vir erat maximæ gravitatis,Caton était un citoyen plein de gravité. Vir erat divina quadam gravitate, morum majestate incredibili; nihil unquam nisi severissime et gravissime fecit. Erat in illo gravitas condita comitate; in ejus non sententia solum, sed nutu residebat auctoritas; erat in eo viro summa auctoritas et amplitudo; Cato prisci moris vir, et sanctus, in quo nihil solutum, leve, inconsideratum. Catoni incredibilem natura tribuit gravitatem; Cato admirabili vitæ gravitate præstabat; in Catonis vultu inerat prisca severitas, in verbis fides. Cf.Auctoritas.Usus: 1. In omnibus rebus adhibere, tenere, servare, tueri gravitatem. 2. Cœli gravitas tanta est, quantam vix sustinebo, (Vulg.Non est bonus aer),l’air est lourd, malsain.
GRĂVĬTER,Avec peine,difficilement.Syn.Ægre, moleste.Usus: 1. Graviter aliquid ferre, accipere. Graviter queri, ægrotare. 2. Severe,sévèrement. Graviter narrare, dicere, se gerere.
GRĂVOR, aris, atus sum, ari, d.Souffrir avec peine.Syn.Gravate aliquid facio, grave mihi duco, pigror.Usus: Non gravabor dicere, quod sentio. Non sum tam inhumanus, ut eo graver, quod vobis expedit.
GRĔGĀLIS, e, gen. com.Compagnon.Syn.Sodalis ex eodem grege.Usus: Gregales Catilinæ et consiliarii,la bande de Catilina,ses complices.
GRĔGĀRĬUS, a, um,De la foule,du commun.Syn.Collectitius, vulgaris.Usus: Gregarii milites,simples soldats.
GRĔGĀTIM,En troupeaux,par troupes.Syn.Per greges.Usus: Gregatim in supplicium rapti cives.
GRĔMĬUM, ii, n.Giron,sein.Syn.Sinus, complexus.Usus: E sinu gremioque patriæ abstractus Cicero. Filius in gremio matris educatus.
GRESSŬS, ūs, m.Marche,pas.Syn.Incessus, ingressus.
GREX, grĕgis, m.Troupeau,troupe,bande.Syn.Congregatio, cœtus, turba.Epith.Impurissimus prædonum, medius, totus, vetus. Greges flagitiosi hominum, magni amicorum, mercenarii, sordidissimi.Usus: Greges armentorum, equorum, amicorum, philosophorum. Unus e grege. In grege patronorum annumerer?
GRUNNĪTŬS, ūs, m.Grognement (du cochon).Syn.Vox porcorum.
GRUS, grŭis, f.Grue.Usus: Grues in tergo prævolantium capita reponunt.
GŬBERNĀCŬLUM, i, n.Gouvernail.Syn.Clavus.Transl.Administratio, procuratio, gubernatio.Usus: 1. Reipublicæ, imperii gubernacula prendere, tractare; ad gubernacula admoveri, sedere. 2. A gubernaculis aliquem repellere, dejicere. Recedere a reipublicæ gubernaculis.
GŬBERNĀTĬO, ōnis, f.Direction,gouvernement.Syn.Administratio, procuratio.Epith.Facilis, magna.Usus: Cupiditas consilii gubernatione regitur. Gubernationi præficitur. A gubernatione removere quempiam. Cf.Potestas,Administratio.
GŬBERNĀTOR, ōris, m.Qui dirige,gouverneur.Syn.Rector.Epith.Bonus, scientissimus.Phras.Est gubernator provinciæ,il est gouverneur de province. Provinciæ præesti, provinciæ procurationem gerit; ad provinciæ clavum, gubernaculum sedet; provinciæ procuratio, administratio penes illum est; provinciam obtinet cum imperio. Cf.Guberno,Præsum.Usus: Custos et gubernator reipublicæ. Probo navigio, gubernatore perito, summa tranquillitate navigare.
GŬBERNĀTRIX, īcis, f.Celle qui gouverne,régente.Epith.Præclara.Usus: Eloquentia gubernatrix civitatum,l’éloquence gouvernante des cités.
GŬBERNO, as, avi, atum, are, a.Diriger,gouverner.Syn.Administro, procuro, rego, gero, moderor, clavum teneo, gubernaculum teneo, ad clavum, ad gubernacula sedeo. )( Everto.Adv.Bene, directius, pulcherrime.Phras.1. Ad gubernandam rempublicam admotus est,il a été chargé du gouvernement de la république. Ad gubernacula reipublicæ admotus est, reipublicæ gubernacula prendere, tractare jussus est; delata ad illum rerum summa est; ejus fidei, potestati reipublicæ procuratio commissa,commendata, demandata est; ad lucem reipubl. evocatus est; præesse reipublicæ cum imperio, cum potestate jussus est; ad capessendam rempublicam evocatus est; reipublicæ operam dare, reipublicæ gubernaculis manum admovere, rempubl. attingere, suscipere, ad rempubl. accedere, se conferre jussus est, 2. Rempublicam optime gubernavit,il a parfaitement gouverné la république. Rempublicam cum laude gessit; præclare rexit; vigilanter ac sapienter administravit; magna virtute et innocentiæ fama reipubl. præfuit; in administratione reipubl. virtus enituit; in gerenda provincia laudes eorum æquavit, quorum nomina vivunt, vigentque rerum gestarum fama in animis hominum; quorum memoria viget multis testata expressaque recte factorum monumentis; quorum memoriam æternitas alit ac intuetur. Cf.Imperium. 3. Gubernandi tempus annuum absolvit,il a terminé son année de gouvernement. Annuum munus decurrit, confecit, absolvit; annuo munere perfunctus est; annui imperii tempus explevit; annui imperii finem attigit; ad finem annuæ administrationis pervenit; annuum munus in exitu est; emeritæ sunt illi annuæ operæ. Annum ipsum in republica versatus est. Cf.Abdico,Honor,Magistratus,Imperium.Usus: Sed hæc deus aliquis gubernabit. Fortunæ motum, dolorem ratione gubernare. Rem totam ita gubernes, ut nemo queri possit. Cf.Rego,Moderor.
GŬLA, æ, f.Gosier,gorge;gourmandise.Syn.Collum, guttur;item: edacitas. Vitium ventris et gutturis.Epith.Immensa, insulsa, obtorta.Phras.1. Non facile convalescunt, qui gulæ indulgent,ceux qui se livrent à la gourmandise se rétablissent difficilement. Quibus nec quid comedant, nec quantum comedant, curæ est; qui, quod comedunt, neque quantum, neque quale sit, animadvertunt; quibus omnem in cibis modum, omne judicium, omnem prope rationem gula eripuit; quibus neque modus edendi, neque ulla deligendi cibi ratio est; qui et plus appetunt in mensa, quam satis sit et ex eo genere, quod obsit. 2. Multos gula occidit,la gourmandise a tué un grand nombre d’hommes. Multos perdidit immoderata victus ratio; multos conficit; immatura morte afficit cruditas, crapula, dissoluta victus ratio; multis gulæ deditis immaturæ mortis causam affert, quod largiore, uberiore cibo utantur, quam ut vitæ conducat; quam ut stomachus digerere, ferre, sustinere possit. Cf.Vorax.Usus: 1. Gulam alicui elidere, stringere, frangere,étrangler. Obtorta gula aliquem in vincula rapere,emmener en prison la corde au cou. 2. Gulam irritare,provoquer l’appétit. Gulæ indulgere, deditum esse,satisfaire sa gourmandise.
GURGES, ĭtis, m.Gouffre.Rad.quasi in gyrum agens.Syn.Vorago.Epith.Helluatus, immensus, profundissimus, rapidus.Usus: Gurges et vorago patrimonii et libidinum,gouffre. Immensa vitiorum vorago, turpitudinum omnium gurges. Gurges est natus abdomini suo. Cf.Gula.
GURGUSTĬUM, ii, n.Mauvaise auberge,gargote.Syn.Locusseutaberna obscura et angusta.Usus: Nescio, e quo gurgustio prodiit.
GUSTĀTŬS, ūs, m.Goût,palais;action de goûter.Syn.Gustus.Epith.Jucundus.Usus: Gustatus est sensus ex omnibus maxime voluptarius, qui dulcedine præter cæteros sensus commovetur. Pomorum jucundus non gustatus solum, sed odoratus et conspectus.
GUSTO, as, avi, atum, are, a.Goûter.Syn.Degusto, gustatu exploro, libo, cibos attingo, delibo.Adv.Paulum, perpaululum, summatim causas et genera.Usus: Primoribus labris vix gustavit philosophiam. Aliquam partem voluptatis gustare.
GUSTŬS, ūs, m.Goût. Gustatus.Usus: Uva gustui peracerba. Libidinosi veræ gustum laudis non habent.
GUTTA, æ, f.Goutte.Epith.Guttæ cadentes, cruentæ, liquatæ.Usus: Guttæ imbrium quasi cruentæ,pluie de sang.
GUTTUR, ŭris, n.Gosier.Syn.Gula.Epith.Tremulum.Usus: Vitium ventris et gutturis.
GYMNĂSĬARCHUS, i, m.Gymnasiarque,chef du gymnase.Syn.Gymnasio præfectus.
GYMNĂSĬUM, ii, n.Gymnase,école de philosophie.Syn.Locus ad exercendum, ut palæstra, schola.Epith.Amplissimum, nobilissimum, suburbanum, superius totum.Usus: Seculis multis ante gymnasia, inventa sunt, quam in his Philosophi garrire cœperant, qui nunc omnia gymnasia tenent. Cf.Schola.
GYMNĬCUS, a, um,Gymnique,de lutte.Usus: Ludi gymnici.
GYNÆCĔUM, i, n.Gynécée,appartement des femmes.Syn.Locus ædium sepositus, ubi solæ mulieres versantur.
GYPSĀTUS, a, um,Plâtré.Syn.Candidus, tenax, quale gypsum est.Usus: Medea manibus gypsatissimis,Médée aux mains couvertes de plâtre (comme les avaient les acteurs dans les rôles de femme).
GYRUS, i, m.Cercle.Syn.Circulus, ambitus.Epith.Exiguus.Phras.Equum in gyrum agere,faire tournoyer,faire des voltes (en parlant d’un cheval). In gyrum ducere, in orbem agere, versare, circumagere, flectere.Usus: Homines secundis rebus effrenatos in gyrum rationis duci oportet,il faut ramener aux lois de la raison les hommes qui se laissent emporter par leurs succès.
HĂBĒNA, æ, f.Bride,rênes.Syn.Lora, quæ freno utrinque alligantur ad equum regendum.Epith.Laxissimæ.Usus: Commodissimum est, quam laxissimas habenas habere amicitiæ, quas vel adducas, cum velis, vel remittas. Moderandi sui habenas ac potestatem alicui tradere.
HĂBĔO, es, ŭi, ĭtum, ere, a.Avoir,posséder.Syn.Possideo, utor, est mihi, non deest, penes me est. )( Careo.Adv.Accurate orationem, acerrime delectum, amplius centum cives, angustius, belle, belle se, bene, commodius se, rem, copiose et diligenter constitutam disciplinam, diutius sollicitos, deterius se, diligenter rationem, diligentius prædam notatam, descriptam, diligentissime delectam, extrinsecus rationes suspensas vivendi, generatim honores, graviter se, jam pridem multa, aliquem in promptu, liberius mulierem, melius se, memoriter orationem, nauci, non necessario, omnino non locum, optime se, palam decretum in aliquem, plane inimicum, plane nihil, quod scribas, præcipue hoc juris, præclare se, publice honores, quam plurimum secum aliquem, quaquaversus pedes quinque, recte, satis superque tuto, libere senatum, vere quod narres, vitiose se, ultro citroque verba. Haberi commodissime, de integro quæstionem, quam liberalissime victu, prudentissimum sapientissimumque.Phras.1. Amicos multos et opes habet,il a beaucoup d’amis et de richesses. Beatissimus est ab opibus; nummorum plurimum possidet; copiosus est ab opibus; summa rerum abundantia potitur; amicis et fortunis floret, præditus est; amicis utitur potentissimis; plurimorum amicitias tenet, obtinet; et opibus ornatus est et amicis; facultas nummorum ingens illi est, suppetit, nec amicitiæ pauciores. Cf.Dives,Amicus. 2. Habemus totam Italiam,nous possédons toute l’Italie. Tota Italia in potestate nostra est, Italia nostra est; omnes Italiæ fines, oræ atque littora claustris imperii nostri continentur; Italiam tenemus totam, Italia potimur. Italiam totam obtinemus, Italia imperio nostro paret. 3. Habeo hominis chirographum,j’ai en mains un autographe de cet homme. Ad manum est, in manibus est hominis chirographum. 4. (Habebatur pro pigro,Vulg.),on le regardait comme un paresseux. In ejus nomine insedit penitus atque inveteravit pigritiæ macula; in desidum numero ducebatur; pigritiæ nota illi inurebatur alias; haud intactus erat a pigritiæ vitio; pigritia ejus nomini labem nonnullam asperserat. Cf.Infamia.Usus: 1. Habere animum magnum; habere aliquemvelaliquid in potestate sua; habere cum aliquo commercium, inimicitias. 2. Scio, possum,avoir (à dire ou à répondre). Nihil habeo scribere; tantum habeo polliceri; sic habeto, quod. 3. Tracto, facio,faire,prononcer. Habere verba, sermonem. 4. Judico,regarder,juger. Aliquid in bonis, in perditis, in desperatis habere. Aliquid in beneficio, pro derelicto; aliquem in loco aliquo et numero habere. 5. Tracto arcte, duriter,traiter qqn. Parce aliquem, arcte contenteque habere. Habere aliquem in deliciis. 6. Notat statum rei,être, se trouver (dans tel et tel état). Præclare se res habet, (Vulg.Res bene stat),l’affaire va bien. Ego me belle habeo. 7. Cum participiis passivis: Ita persuasum, perspectum, exploratum habeo,avoir (comme en français l’auxiliaire). 8. Promiscue: Habere in votis,désirer. Religioni habere,se faire scrupule. Honorem alicui, gratias habere,rendre grâces. Rationem absentis habere,tenir compte d’un absent.
HĂBĬLIS, e, gen. com.Habile,convenable.Syn.Aptus, accommodatus. )( Ineptus.Usus: Res habiles, accommodatæ ad naturam. Habilis ad pedes calceus. Cf.Aptus.
HĂBĬLĬTAS, ātis, f.Habileté.Syn.Agilitas.Usus: Omitto habilitates, opportunitatesque reliqui corporis.
HĂBĬTĀBĬLIS, e, gen. com.Habitable.Usus: Regio habitabilis.
HĂBĬTĀTĬO, ōnis, f.Habitation.Syn.Usus domicilii.Usus: De habitatione alicui accommodare. Cf.Domus.
HĂBĬTĀTOR, ōris, m.Habitant.Syn.Incola.
HĂBĬTO, as, avi, atum, are, a.Habiter.Syn.Colo, domicilium habeo, incolo, habeo, sum.Adv.Frequentissime.Phras.Romæ habitare constituit,il résolut de résider à Rome. Domum Romæ conduxit, comparavit; sedem Romæ et domicilium comparavit, collocavit; sedem omnium rerum ac fortunarum suarum Romæ collocavit; Romam incolere, colere statuit; Romæ sedem perpetuam statuere, figere decrevit.Usus: 1. Laxe et magnifice habitare. 2. Moror, assiduus sum,ne pas quitter. Habitare in foro, in libris. In vultu illius mei oculi habitant.
HĂBĬTŪDO, ĭnis, f.Manière d’être,état.Syn.Habitus.Epith.Bona.Usus: Corporis habitudo.
HĂBĬTŬS, ūs, m.Habitude,disposition.Syn.Affectio manens, consuetudo, exercitatio, confirmatio.Epith.Consentaneus naturæ,moderati æquabilesque opimi corporis, præclarus, solidus.Usus: 1. Habitus est animiautcorporis constans et absoluta in re aliqua perfectio, ut virtutisvelartis. Justitia est habitus animi. Quiquam sine doctrina, naturæ ipsius habitu prope divino moderati exstitere et graves. 2. Forma, figura, habitudo, ratio corporis,manière d’être (au physique),santé,état. Metellus integerrima ætate, optimo habitu, maximis viribus corporis. Oris et vultus habitus. Orationis ejus habitus non erat inurbanus. 3.Prohabitu pravo,mauvaise habitude, rectius dicetur: Corroborata jam studio et consuetudine,velusu ac vetustate malitia.
HACTĔNUS,Jusqu’ici.Syn.Hucusque, ad hunc locum. Servit loco rectius quam tempori.Phras.Hactenus nihil de his auditum est,c’est la première fois que nous entendons parler de cela. Ante hoc tempus, ad hunc diem, usque ad hoc tempus, ad id locorum; adhuc locorum inaudita hæc sunt et peregrina; adhuc ista nos fugerant.Usus: Hoc hactenus, redeo ad urbana. Hæc artem duntaxat hactenus requirunt, ut certis dicendi luminibus ornentur. Cf.Eatenus.
HÆDUS, i, m.Chevreau.Syn.Capræ fetus.
HÆDĬNUS, a, um,De bouc,de chevreau.Usus: Hædinæ pelliculæ.
HÆRĔO, es, hæsi, hæsum, ere, n.Être ou demeurer attaché, adhérent, fixé à...Syn.Adhæreo, adhæresco, defixus sum, habito.Adv.Communiter, male.Phras.Hæret animo ea opinio,cette opinion est profondément gravée dans l’esprit. In animis omnium insedit; insitum est in natura et ingenitum, ut ita sentiamus; ingenerata est omnibus ea sententia; in ipsa natura posita est et infixa; omnibus innata est, et in animis quasi insculpta ea opinio. Cf.Adhæreo.Usus: 1. In medullis, in visceribus, in æterna memoria hærent beneficia mihi tua. Memoria tuorum factorum hærebit in omnium gentium sermonibus ac mentibus. 2. Dubito,être en suspens, hésiter. Hærere in aliqua re. Aqua illi hæret, hæret in salebris,ne pouvoir aller plus loin, être embourbé. Cavendum est, ne implicatus hæream. Cf.Dubito.
HÆRĒSIS, is, f.Secte;opinion contraire à la foi,hérésie.Syn.Secta, opinio a vera doctrina aberrans, prava de religionibus opinio; impium dogma.Phras.1. Hæreses suas sparsit,il a répandu ses erreurs. Late in populos pravæ doctrinæ suæ virus disseminavit; Christianæ reipublicæ partes præcipuas pravis religionibus turbavit; hæresis venenum ad populorum perniciem evomuit; dissidentium opinionum procellis Ecclesiæ navem jactavit; hæresium pestem variam ac luem in populos diffundere; perniciosis erroribus animos hominum implicare cœpit. 2. Hæresis in dies latius propagatur,l’hérésie se propage de plus en plus. Serpit in dies latius hæreticæ pravitatis lues; quotidie magis novis errorum maculis veræ religionis doctrina polluitur; novæ sectæ scelere quotidie magis vera religio premitur et affligitur; impii errores latius in dies disseminantur, diffunduntur; errorum contagiones pestiferæ in dies latius serpunt, et jam sinceras etiam Ecclesiæ partes inficiunt. 3. Magno animo hæresi resistit,il résiste courageusement aux hérétiques. Id agit strenue, ut quæ pestilentes hæresis magistri edocuere, dedoceantur populi; ut hæresium errores ex animis evellantur; ut, quæ in populo hæresium contagione contracta sunt, summa ope amputentur; ut errores impii religionum, rudium populorum e mentibus exturbentur; ut exscindantur deliræ religiones atque sacrilegæ; ut iis doctoribus resistatur, a quibus regno universo pestem et exitium comparatum videmus. Egregio est animo ad propulsandos religionis errores, ad exscindendas pravas de religionibus opiniones; ad expurgandas noxiis erroribus provincias; ad præcidendas errorum omnium fibras; ad infelices errorum propagines amputandas, resecandas. 4. In hæresim prolapsus est,il est devenu hérétique. Ad pravas in fide opiniones descivit, deflexit; sinceræ religionis castra deseruit; a veteri avitaque majorum religione ad sectam novitiam transfugit ac devolavit; novitiæ sectæ erroribus implicari se passus est; novarum opinionum fluctibus involutus, abreptus est; pravarum opinionum commentis in errorem inductus est; ab avita religione ad sectam novitiam infelix transfuga descivit; pestiferum pravarum opinionum virus hausit. 5. Hæresim palam ejuravit,il a abjuré ouvertement ses erreurs. In æde sacra, maximaque hominum frequentia hæresim abjuravit; impios religionum errores exsecratus, detestatus, cum Ecclesia in gratiam rediit; hæresium erroribus palam nuntium remisit; ejuratis hæresis erroribus piorum communioni se reddidit. Cf.Conversio hæretici.Usus: Cato est in ea hæresi,Caton est de cet avis, de cette opinion.
HÆRĔTĬCUS, i, m.Hérétique.Phras.1. Homo pestiferis opinionibus corruptus, contaminatus, infectus, pollutus; alienus a sincera religionis doctrina; depravatæ religionis erroribus imbutus. 2. Hæreticorum antesignanus, hæresiarcha,hérésiarque. Impii dogmatis architectus. Novæ fabricator hæresis, falsæ impiæque opinionis auctor ac propagator. Erroris impii procreator.
HÆSĬTANTĬA, æ, f.Embarras.Syn.Hæsitatio, titubatio.Usus: Hæsitantia linguæ.
HÆSĪTĀTĬO, ōnis, f.Hésitation,incertitude.Syn.Dubitatio.Usus: Quæ hæsitatio, quæ dubitatio tractusque verborum? Cf.Dubitatio.
HÆSĬTO, as, avi, atum, are, n.Être incertain,irrésolu,hésiter.Syn.Dubito, titubo; timeo.Phras.Ad testis conspectum hæsitavit,à la vue du témoin, il s’embarassa. Ad testis conspectum consilia torpuere; titubatum est aliquantulum; titubanter locutus est; subita titubatione ac offensione impediri visus est.Usus: Dubitant, hæsitant, revocant se interdum. Cum hæsitaret, cum teneretur, quæsivi, an....? Cf.Dubito,Fluctuo.
HĀLĬTŬS, ūs, m.Souffle,soupir.Syn.Spiritus, anima.Epith.Extremus.Usus: Extremum halitum efflare.
HALLŪCĬNOR, aris, atus sum, ari, d.Errer,extravaguer.Syn.Aberro.Usus: Epistola hallucinatur,lettre extravagante. Cf.Aberro.
HĀMĀTUS, ta, tum,Crochu.Syn.Aduncus.
HĀMUS, i, m.Hameçon.Usus: Plato escam malorum voluptatem appellat, quod ea capiantur homines, ut hamo pisces.
HĂRA, æ, f.Étable à porcs.Syn.Stabulum porcorum.Usus: Epicurus ex hara productus, non schola.
HARMŎNĬA, æ, f.Harmonie.Syn.Concentus.Usus: Harmoniam ex intervallis sonorum noscere.
HASTA, æ, f.Javelot,trait,lance.Syn.Telum, hastile.Usus: 1. Hastam torquere, jactare; hastis ora hostium fodere. Hastam abjicere,quitter la partie(Prov.). 2. Venditio, publicatio,encan,vente publique (annoncée par une pique). Hastam venditionis in foro posuit, fixit. Hastæ subjicere bona alicujus.
HASTĀTUS, a, um,Armé d’un javelot,d’une lance.Syn.Hasta armatus.
HASTĪLE, is, n.Bois d’une lance,hampe;lance.Usus: Hastili niti.
HAUD,Non.Syn.Non.Usus: Quem haud scio, an recte compellarim.
HAUDQUAQUAM,Nullement.Syn.Nequaquam.Usus: Haudquaquam id est difficile.
HAURĬO, is, hausi, haustum, ire, a.Puiser.Syn.Traho.Usus: E re aliqua magnam voluptatem, dolorem, calamitatem haurire. E fontibus Stoicorum abditis et reconditis, quoquo modo videbitur, hauries potius, quam consecteris rivulos. Artes et scientias ab Græcis hausimus. Animi nostri e divinitate hausti, accepti, libati. Cf.Traho.
HAUSTŬS, ūs,Action de humer,d’aspirer.Usus: Purioris cœli haustus,respirer l’air pur.
HEBDŎMAS, ădis, f.Semaine.Syn.Septem dies.Phras.Hebdomas sancta,seumajor,semaine sainte. Hebdomas Christi patientis cruciatibus recolendis sacra; solemnes feriæ, quibus cœlestes iras in omne genus humanum olim intentas Christus suo potissimum capite excepit; sanctior anni hebdomas.Usus: Vide, ne in quartam hebdomadem incidas.
HĔBES, ĕtis, omn. gen.Émoussé;stupide.Syn.Tardus, pinguis, obtusus, retusus, natura tardior. )( Acutus, acer.Usus: Hebes æque ac pecus. Sensus hebetes, tardi et pingues. Erat aliquis dolor, sed hebes. Ingenio est hebetiore. Cf.Stupor,Stupidus,Indoctus.
HĔBESCO, is, ere, n.S’émousser.Syn.Obtundor, retundor, hebetor.Usus: Hebescere et languere in otio. An patiemur hebescere aciem auctoritatis nostræ?
HĔBĔTO, as, avi, atum, are, a.Émousser,affaiblir.Syn.Obtundo, retundo.Phras.Nimia luce hebetantur oculi,trop de lumière obscurcit la vue. Præstringit oculorum aciem lux nimia; aciem oculorum obtundit lux velo non castigata.Usus: Gladii hebetati. Hebetare et obtundere ferri aciem.
HELLŬĀTĬO, ōnis, f.Gloutonnerie.Usus: In lustris et helluationibus vitam degere. Cf.Convivium,Vorax,Bibo,Comessor.
HELLŬO, ōnis,Glouton.Syn.Gurges, comessator, natus abdomini suo, ventri deditus, decoctor.Epith.Concinnus; musicus, immanis, impurus, nequissimus, spurcissimus.Usus: Helluo patriæ, patrimonii. Helluo librorum Cato. Cf.Nepos,Vorax,Comessor.
HELLŬOR, aris, atus sum, ari, d.Manger avidement,engloutir.Syn.Comessor, pergræcor, epulis et potationibus inservio; crapulæ, gulæ, intempestivis conviviis confringo, devoro, absorbeo, abligurio.Usus: Ille gurges helluatus est simul tecum reipublicæ sanguinem. Cf.Consumo,Prodigo,Comessor.
HEM!Ah!oh!voyez donc!hein!Vox indignantis.Usus: Hem! nos homuli indignamur!
HĔRA, æ, f.Maîtresse de maison.Syn.Domina, materfamilias.
HERBA, æ, f.Herbe.Usus: Quarumdam herbarum utilitates longinqui temporis usu et periclitatione percepimus. Herbas arescere et interfici videmus.
HERBESCO, is, ere, n.Pousser de l’herbe.Usus: Herbescens viriditas.
HERBĔUS, a, um,De couleur d’herbe,vert.Usus: Color herbeus.
HERCISCO, is, ere, n.Procéder au partage d’une succession.Rad.Herctumprobono dicebant et cisco inchoat. a cieo.Syn.Partior, divido.Usus: Nescit, quibus verbis herctum cieri oporteat,ignorer dans quelstermes se rédige un acte de partage. Arbiter familiæ herciscundæ,arbitre d’un partage.
HERCLE!Par Hercule!Usus: Bene hercle faciunt. Mehercle.
HĒRCŬLE!Par Hercule!Syn.Hercle.Usus: Nam hercule, inquit. Vox jurantis per Herculem.
HĒRĔDĬTĀRĬUS, a, um,Héréditaire.Usus: Controversia hereditaria. Jure hereditario.
HĒRĒDĬTAS, ātis,Héritage.Syn.Bona hereditaria, patrimonium.Epith.Communis, falsa, fraterna, magna, major, optima, paterna, permagna, molesta, reliqua, tanta; hereditates caducæ, non honestæ, privatæ.Phras.1. Hereditatem obtinere,hériter. Hereditatem adire, cernere, capere, tenere; heredem in alicujus bona succedere; in rei possessionem per hereditatem venire; hereditatem obtinere, adipisci. 2. Hereditatem alicui adimere,enlever un héritage à qqn. Hereditatem alio avertere; detorquere; hereditatem eripere alicui; hereditate aliquem excludere; ab hereditate submovere; paternis bonis ex hereditate obvenientibus aliquem orbare, spoliare, evertere. 3. Hereditatem meam sedulo conservabo,je conserverai soigneusement mon héritage. Rem a parente traditam custodire, servare, tueri mihi curæ erit; de patrimonio nihil patiar mihi detrahi, minui, imminui; quæ ex paternorum bonorum hereditate ad me jure devenere, ea ut integra conservem, ea ut constent, ne qua pars inde detrahatur, minuatur, providebo sedulo. Hereditatem a parente mihi relictam, sartam tectam tuebor semper, et conservabo. Cf.Heres,Exheredo.Usus: Hereditas est pecunia,autres quælibet, quæ morte alicujus ad quempiam jure devenit. In partem hereditatis vocare aliquem,faire participer à un héritage. Hereditatem paternorum bonorum tradere. Hereditatis particulam homini aspersit,il a laissé tomber sur cet homme une parcelle de son héritage.
HĒRES, ēdis, m.Héritier.Syn.Bonorum dominus ab alicujus morte.Epith.Extraordinarius, proximus, repentinus, secundus, verus.Phras.1. Heredem fecit nepotem,il a institué son petit-fils héritier de ses biens. Heredem instituit, scripsit, reliquit nepotem. Hereditatem testamento nepoti tradidit; nepotem ad hereditatem vocavit; bonis suis heredem fecit; in bona avita ire jussit. 2. Cicero fuit plurium amicorum heres,Ciceron hérita de plusieurs de ses amis. Multorum factus, relictus est heres; multorum bonorum successor ex testamento fuit; multorum bona ex hereditate adeptus est. Ciceroni contigerunt, venerunt, obvenerunt, obtigerunt multorum bona; Ciceroni testamento relictæ sunt fortunæ multorum. Multorum res, hereditatem adiit, cepit, tenuit, obtinuit Cicero; multorum bona ad Ciceronem hereditate venerunt, pervenerunt; multis amicis heres successit Cicero; multorum hereditate auctus est Cicero. Cf.Hereditas.Usus: Aliquem heredem facere, scribere, instituere,instituer qqn son héritier. Heredem alicui esse, succedere. Heres ex asse, ex parte dimidia.
HĔRI,Hier.Syn.Hesterno die.
HĒRŌĬCUS, a, um,Héroïque.Syn.Herous.Usus: Heroicis temporibus, ætatibus, sæculis.
HĒROS, ōis, m.Héros.Syn.Princeps.Usus: Ignari, quantum in illo heroe esset animi. Heroum veteres casus fictique.
HĒRŌUS, a, um,Héroïque,épique.Syn.Heroicus.
HĔRUS, i, m.Maître de maison.Syn.Dominus, paterfamilias.
HĒSTERNUS, a, um,D’hier.Usus: Hesternus dies.
HEU!Ah!Hélas!Syn.Eheu!Usus: Heu me!
HEUS!Hé!Holà!Vox vocantisseuattentionem postulantis.Usus: Heus tu!
HĬĀTŬS, ūs, m.Ouverture.Syn.Labes, eluvio.Phras.1. Terræ hiatus ex pluvia factus est,la pluie a creusé des crevasses. Terra imbribus discessit; in ingentem sinum, hiatum desedit; in immensam altitudinem collapsa est; in ingentem hiatum consedit; labes facta est multis locis, terraque ad infinitam altitudinem desedit. 2. Murus hiatum habet,le mur a une fente. Paries labemautvitium fecit; labem duxit; rimas egit. Cf.Labes.Usus: Repentini terrarum hiatus. Cœlum findi visum velut magno hiatu. Patentes murorum hiatus, qui expleri non possent. Cf.Dehisco.
HĪBERNA, ōrum, n. pl.Quartiers d’hiver.Syn.Loca, in quibus milites hiemant.Usus: In hiberna ducere, dimittere; ex hibernis educere exercitum. In hiberna deducere; in hibernis collocare milites.
HĬBERNĀCŬLUM, i, n.Quartiers d’hiver (pour les soldats).Usus: Communia hibernacula.
HĪBERNO, as, avi, atum, are, n.Hiverner,être en quartiers d’hiver.Syn.Hiemo.
HĪBERNUS, a, um,D’hiver.Syn.Hiemalis. )( Æstivus.Usus: Hiberni menses.
HIC, HÆC, HOC,Ce,cet,cette.Usus: Hunc pacis hostem.
HIC,Ici.Usus: Hic tu moraris?
HĬĔMĀLIS, e, gen. com.D’hiver.Syn.Hibernus.Usus: Nudi hiemalem vim perferunt.
HĬĔMO, as, avi, atum, are, n.Passer l’hiver.Syn.Hiberno.Adv.Jucunde.Usus: Ubi hiemabis?
HĬEMS, ĕmis, f.Hiver.Syn.Hibernum tempus, hiemale tempus, durum anni tempus. )( Æstas.Epith.Extrema, maxima, summa, teterrima.Phras.Aspera hoc anno hiems fuit,l’hiver a été rude cette année. Hiems hoc anno nive sæva, et omni tempestatum genere fuit insignis; erat hic annus hieme gelida et nivosa adeo, ut viæ clausæ, flumina innavigabilia fierent; tempus brumæ erat asperrimum, prægelidum, nivale; hiems erat teterrima et fœdissima. Hieme usi sumus injucunda, tristi et odiosa; hieme hujus anni nihil fœdius erat; nihil horribilius, arbores quæ rigoribus obnoxiæ erant, deussit omnes; nivis altitudo inexsuperabiles montes fecit, vimque frigorum vix urbis tectis sustinere, defendere potuimus. Cf.Frigus.Usus: Hiems præcipitat, senescit, conficitur, abit,l’hiver passe, le froid diminue. Hiemem tolerare. Hanc vim frigorum hiememque vix urbis hujus tectis sustinemus. Propter hiemis magnitudinem navigare non potui.