JĂCĔO, es, cŭi, ere, n.Être couché.Syn.Prostratus sum, procumbo. )( Vigeo, floreo.Adv.In perpetuum, longe, obscure, sæpe et diu stratum ad pedes, sigillatim, tam diu, turpiter, valde.Phras.Vix erat, ubi jacerent,il y avait à peine de la place pour se coucher. Vix erat, ubi sternerent corpora; quo se conjicerent cui incubarent, ubi acquiescerent; vix erat, ut fusi in herba recubarent.Usus: 1. Mater diu ad pedes misere strata jacuit; mœrens jacebat in loco. 2. Negligor,être négligé, délaissé. Jacent litteræ, ingenia, religiones, leges, studia. Absens in tenebris, in oblivione diu jacuit, dum in lucem reipublicæ extraheretur. In sordibus et luctu jacere.
JĂCĬO, is, jēci, jactum, ere, a.Jeter,lancer.Syn.Immitto, objicio, conjicio.Phras.Tela jacere,lancer des traits. Emittere, conjicere in hostem; tela effundere, intorquere, ingerere in subeuntes; missilibus incessere hostem; quidquid sors in manus dedit, jaculari, mittere in hostem.Usus: Saxa, tela jacere; jacere contumeliam, probrum, injurias; terrores, minas, periculum in aliquem jacere, denuntiare,faire entendre,proférer. Is casus me in mediam contentionem jecit. Jacere fundamenta, suspicionem, gradum, aditum ad gloriam. Cf.Conjicio.
JACTĀTĬO, ōnis, f.Jactance,faveur populaire.Syn.Favor, aura popularis, ostentatio, concitatio.Epith.Magna, inanis, modica, multa.Usus: 1. Non jactatione populari, sed dignitate et innocentia se tuetur. 2. Ostentatio,ostentation,vanité. Jactatione verborum et periculorum terrere aliquem. 3. Concitatio,mouvement,agitation. Jactatione maris fessus. Jactatio corporis exigua. Cf.Glorior,Ostentatio.
JACTO, as, avi, atum, are, a.Publier,vanter;—se (exprimé ou sous-entendu),se vanter,être fier de.Syn.Magnifice loquor, glorior, verbis me magnum facio, gloria me et prædicatione effero, me ostento, de me prædico.Adv.Dupliciter se, gravissime, inconstanter, insolentius, intolerantius, leniter primas hastas, magnificentissime, non ita diu sumptuosius, turbide, valde, vehementius, vehementissime. Jactari facetius, gravius, immoderate, petulantius, vulgo, inique.Phras.Solet se insolenter jactare,il se vante sans mesure. Insolenter gloriari de rebus suis; res suas inflatius commemorare; de suis laudibus verbosius prædicare; plenas ostentationis voces mittere; facta sua prædicando extollere; sese verbis insolenter efferre; magnificis verbis de se suisque rebus loqui; agere suarum rerum ambitiosum ostentatorem; laudis suæ buccinatorem; sui suarumque rerum odiosum prædicatorem; agere ubique militem gloriosum, et insolentius de se prædicare; ostentare ac venditare res suas putide; nullum sui ostentandi finem facere; omnia naturæ ingeniique instrumenta ad laudis jactationem convertere; gloriæ ac existimationi suæ falsa etiam laudis commemoratione servire. Cf.Glorior,Superbus.Usus: 1. Magnifice se et insolenter de re aliqua jactare. 2. Jacio, agito, commoveo,remuer,secouer,agiter. Oculos, caput, cerviculam jactare. 3. Injicio, infero,dire,proférer,répandre. Terrorem, minas, pericula jactare. 4. Exagito,poursuivre. Convitiis, clamore aliquem; æquitatem multis modis jactare. Æstu, febribus, labore forensi, tempestate populi jactari. 5. Huc illuc impelli,être ballotté. Turbato mari jactatur navis, ventoque rapitur.
JACTŪRA, æ, f.Perte.Syn.Damnum.Epith.Immanis, magna, mediocris, minima, tanta, tolerabilis, turpis.Usus: Rei familiaris jacturam facere. Magna jactura pecuniæ,velin pecunia est facta. Cf.Damnum,Detrimentum.
JACTŬS, ūs, m.Action de jeter, de lancer.Syn.Conjectus.Usus: Fulminum jactus,action de foudroyer.
JĂCŬLĀTOR, ōris, m.Qui jette,qui lance. Qui jaculum emittit, telum mittit.Usus: Sæpe optimi juculatores errant.
JĂCŬLOR, aris, atus sum, ari, d.Brandir,lancer.Syn.Torqueo, conjicio, jacio.Phras.Jaculari,frapper,atteindre. Jaculo petere, ferire; jacula in hostem ingerere; telorum ingentem vim effundere, hostibus injicere.Usus: Jaculari ad metam. Cf.Jacio.
JĂCŬLUM, i, n.Trait,javelot.Syn.Telum.Usus: Murum jaculo trajicere.
JAM,Déjà,depuis.Usus: Jam illo tempore, cum; jam a principio belli; jam inde ab adolescentia; jam a Socrate; jam usque ab heroicis temporibus; jam, jamque pluit; jam delector. Jam vero.
JAMDĬU,Depuis longtemps.Syn.Jampridem, jam dudum, aliquot jam per annos, multorum jam dierum intervallo.Usus: Res jamdiu gestæ.
JAMPRĪDEM,Depuis longtemps.Syn.Jamdiu.Usus: Jam sum pridem tuus.
JĀNĬTOR, ōris, m.Portier.Syn.Januæ custosseupræfectus.
JĀNŬA, æ, f.Porte.Syn.Ostium, aditus.Epith.Consularis, effracta et evulsa.Phras.1. Januam claudere,fermer la porte. Fores adducere, obserare, occludere; foribus pessulum obdere; fores firmare pessulis. 2. Januam effringere,briser la porte. Fores arietare; postes, limina securibus comminuere; moliri fores; foribus proterve injuriam facere; exitium ferre; impetum facere in januam; januam refringere. 3. Ad januam multi exspectant,bien des gens attendent à la porte. Multi assistunt ad fores; observantur vestibulo; ejus janua et vestibulum magna hominum frequentia celebratur.
1. JĀNŬĀRĬUS, a, um,De janvier.Usus: Calendæ Januariæ.
2. JĀNŬĀRĬUS, ii, m.Janvier.Usus: Mensis primus Januarius.
JĔCUR, cŏris et jĕcĭnŏris, n.Foie.Syn.Hepar.Epith.Nitidum, plenum, horridum et exile, optimum.Usus: Cerebrum, cor, pulmones, jecur.
JĔCUSCŬLUM, i, n.Petit foie.
JĒJŪNĒ,D’une manière sèche,pauvrement.Syn.Tenuiter, exiliter.Usus: Jejune dicere agere.
JĒJŪNĬTAS, ātis, f.Manque de;sécheresse (de style).Syn.Tenuitas. )( Ubertas, copia.Usus: Cavenda oratori jejunitas, siccitas, inopia. Verborum jejunitatem ac famem, quam uberitatem nimiam malo.
JĒJŪNĬUM, ĭi, n.Privation de nourriture,jeûne.Syn.Inedia; indicta, stata a certa ciborum usu abstinentia.Phras.1. (Jejunium quadragesimale,Vulg.),Carême. Feriæ esuriales; verni jejunii quadraginta dies; jejunium quadragenum dierum; hebdomades, quæ anniversariam Christi morientis reviviscentisque memoriam præcurrunt; solemnis jejunii quadraginta dies; jejunium maximum, quadragenarium. 2. Jejunium servare,jeûner. Abstinere se certo ciborum usu, parciusque ac frugalius vivere; esuriales serias agere; quadraginta continenter dies vescendi voluptatem reprimere, coercere, cibis contentum inanimis; interposito quadraginta dierum jejunio corpus exhaurire; jejunium servare; inedia voluntaria se macerare; inedia, jejunio corpus affligere; gulæ ventrique bellum indicere; jejunium sancte colere; adhibere inediam; certo ciborum usu sibi intercedere; parco inopique victu corpus domare, frangere; avidum ventrem jejuniis domare, corpori cibos lautiores subtrahere; voluntariam inediam in plures dies tolerare, sustinere, proferre; corpus arctius contentiusque certorum obsoniorum abstinentia habere. Cf.Abstineo.
JĒJŪNUS, a, um,Qui est à jeun;sec,maigre,décharné (en parl. du style).Syn.Qui nihil edit, aridus, siccus, tenuis.Phras.Biduo jejunus sum,je n’ai pas mangé depuis deux jours. Biduo nihil cibi cepi; jejunum, fessumque mihi corpus est bidui inedia; biduum sine alimento traho; bidui abstinentia siccus et languens; biduo impransus, incœnatus persto; esuriales ferias ago biduum. Cf.Jejunium,Tenuis.
JENTĀCŬLUM, i, n.Déjeuner.Syn.Cibus, qui ante prandium sumitur.
JŎCĀTĬO, ōnis, f.Plaisanterie.Syn.Jocus, urbanitas, cavillatio. Cf.Facetiæ,Jocus.
JŎCOR, aris, atus sum, ari, d.Plaisanter,badiner.Syn.Cavillor, ludo; joco aliquid dicovelfacio.Adv.Familiarius, humanissime, libere.Phras.Jocatur interdum,il plaisante de temps en temps. Ludit interdum, ac familiariter per risum et jocum facete cavillatur; jocos interdum cum familiaribus miscet; jocose satis ludit interdum; jocularia interdum fundit; multa ridicula dicit; salibus utitur interdum; facetiarum et urbanitatis leporibus amicos exhilarat; sales nonnunquam orationi aspergit. Cf.Nugor.Usus: Familiariter cum ipso cavillor et jocor. Homo in jocando suavis.
JŎCŌSĒ,En plaisantant.Syn.Facete, urbane.Usus: Hominem lusi jocose satis.
JŎCŌSUS, a, um,Enjoué,badin,gai.Syn.Facetus, urbanus. )( Serius. Cf.Facetus,Jocus.
JŎCŬLĀRIS, e, gen. com.Plaisant,drôle,risible.Syn.Ridiculus, ludicrus.Usus: O licentiam jocularem! Cf.Ineptus.
JŎCŬLĀTOR, ōris, m.Rieur,plaisant,railleur.Syn.Nugator, narrator facetus, ad jocandum aptus. Cf.Facetus.
JŎCŬLĀTŌRĬUS, a, um,Plaisant,badin.Syn.Jocosus, festivus.Usus: Joculatoria disputatio.
JŎCUS, i, m.Plaisanterie.Syn.Ludus, risus, facetiæ, lepor, sales, hilaritas, festivitas, cavillatio.Epith.Comis, dignus, familiaris, ingenuus, oratorius, scurrilis, suavis.Phras.1. Ex joco fecit,il l’a fait en riant. Per jocum, per ludum et jocum, per risum ac jocum; animi causa, joci causa, joci gratia, joco; ridiculi causa hæc facta sunt. 2. Sine joco,sans plaisanter,sérieusement. Extra jocum; remoto joco; aufer nugas, et rem serio edissere. 3. (Jocum ex re facere,Vulg.),se moquer de qqch. In jocum vertere, trahere, convertere; rem joco accipere; in risum vertere. 4. Nemo ad jocos faciendos illo est aptior,personne ne badine mieux que lui. Gratiæ hominem finxerint, lepores Attici educarint, necesse est, adeo prompto est ac extemporali ad jocationes ingenio; a Gratiis videtur fictus, adeo multus est in eo lepos, adeo venustæ sermonis facetiæ; sale facetiisque omnibus antestat; oratio omnibus salibus facetiisque abundat; nihil est illo homine festivius, facetius; sermonis festivitate ingenuisque salibusnemo cum illo est conferendus; ejus festive dictis ac facetiis mire capiuntur omnes; ita scite, ita venuste, lepide, argute sermonem condit, ut audientes mira voluptate perfundat; ita facetiis valet, ut verba prope singula audientium risus consequatur; comis in eo verborum urbanitas, jocique facetiarum pleni. 5. Fugiendi obscœni verborum joci,il faut éviter les plaisanteries obscènes. Omnis verborum obscœnitas vitanda; abstinendum prætextatis verbis; joci ne infra soccum liberi sint ac soluti; genus jocandi illiberale ac petulans; Atellanæ fabulæ, versusque Fescennini nostro in sermone locum ne habeant. Omnis verborum lascivia procul a congressu nostro arceatur.Usus: Dicere aliquid per jocum, extra jocum. Non hilaritate, non lascivia, nec risu, nec joco, qui levitatis comes, beati sumus, nec enim ad ludum et jocum facti sumus.
JŬBA, æ, f.Crinière.Syn.Crines leonum aut equorum collo fluentes.Usus: Equus jubam quatiens.
JŬBĀTUS, a, um,Qui a une crinière.Syn.Juba ornatus.Usus: Jubatus draco,serpent qui a une crête.
JŬBĔO, es, jussi, jussum, ere, n. et a.Ordonner,commander.Syn.Impero, mando, præcipio, edico, in mandatis do, mandata do, negotium do. )( Veto.Adv.Liberaliter, publice, valde, aperte.Phras.Rem imperas difficilem,vous commandez une chose difficile. Mandata das ardua, negotium das difficile; fieri, præstari a me vis, quæ vires meas exsuperant; magni negotii est, summæ difficultatis, operæ non exiguæ est, quod mandas; rem in mandatis das, quam exsequi, efficere, præstare, sustinere vix possum; jubes, ut mandata tua digeram, exsequar, persequar, conficiam, ad exitum perducam, sed ea ejusmodi sunt, quæ vires meas exsuperent; quæ in mandatis a te habeo, non istarum sunt virium. Cf.Impero,Mando,Præscribo.Usus: Jubeo te bene sperare, salvere. Populus hanc legem jussit. Senatus decrevit, populus jussit.
JŪCUNDĒ,Agréablement.Syn.Suaviter, dulciter.Usus: In convivio comiter et jucunde fuimus.
JŪCUNDĬTAS, ātis, f.Charme,agrément,plaisir,gaieté.Syn.Festivitas, lepor, hilaritas, fructus suavissimæ jucunditatis. )( Molestia.Epith.Prima, major, multa, summa, tanta.Usus: Relaxare animum, et dare se jucunditati. Ex re aliqua jucunditatem fructumque percipere. Delectatio, tranquillitas jucunditasque animi. Hoc conducit ad vitæ commoditatem jucunditatemque. Urbani agri jucunditas. Cf.Jocus.
JŪCUNDUS, a, um,Agréable,gai.Syn.Amœnus, dulcis, suavis, gratus.Adv.Magnopere, maxime, summe, vehementer.Phras.Jucundus erit mihi reditus tuus,votre retour me sera agréable. Dulcissimus erit mihi reditus tuus; omnes amœnitates in te uno habeo; gratiæ omnes tecum remigrabunt; plurimum suavitatis habebit reditus tuus; optatissimus erit reditus tuus, hilariora mihi tecum erunt omnia; adventu tuo læta mihi erunt omnia et candida. 2. Te præsente convivium jucundius erit,si vous êtes présent le repas sera plus gai. Te præsente non magis epulis corpus, quam animus jucundissimæ consuetudinis tuæ voluptate explebitur; tu si conviva accesseris, epulæ ipsæ plus suavitatis accipient, habebunt; quadam hilaritate conspersa erunt omnia. Tali conviva, in quo tantum leporis est, luculente hunc habebimus diem.Usus: Est mihi jucunda et grata in malis meis voluntas tua. Comes alicui carus et jucundus. Ager, conspectus, odor jucundus. Cf.Hilaris.
JŪDEX, ĭcis, m.Juge,arbitre.Rad.a Jus dico.Syn.Arbiter, disceptator, animadversor, recuperator, cognitor, existimator, æstimator, censor, quæsitor.Epith.Acer, æquus, attentus, benevolus, bonus, cupidus, durus, erectus, fortis, gratissimus, satis idoneus, immanis, iniquus, integer, iratus, juratus, misericors, nequam, obscurus, sapiens, severus, tristis, verissimus.Usus: Judicem sortiri, legere, accipere, sibi sumere,choisir qqn pour arbitre. Judicem alicui decernere, dare, constituere, ponere,donner un juge à qqn. Is mihi obvenit judex. Cf.Judico,Judicium.
JŪDĬCATĬO, ōnis, f.Action de juger, jugement.Syn.Disceptatio, quæstio.Epith.Comparativa, dubia, simplex.Usus: Quæstio in conjecturali eadem, quæ judicatio.
JŪDĬCĀTUM, i, n.Action de juger.Syn.Res judicata.Epith.Difficilius, majus, solitarium, rarius.Usus: Judicatum est, de quo jam ante sententia constituta est. Judicatum facere,rendre un arrêt. Judicato stare,s’en tenir au jugement. Judicatum solvere, rescindere, infirmare, irritum facere, negare,casser un jugement.
JŪDĬCĬĀLIS, e, gen. com.Judiciaire.Syn.Forensis, pertinens ad judicium.Usus: Judiciali jure, et consuetudine. Judiciale dicendi genus.
JŪDĬCĬĀRĬUS, a, um,Judiciaire.Syn.Judicialis.Usus: Lex, quæstio, controversia judiciaria.
JUDĬCĬUM, ĭi, n.Jugement;discernement,goût.Syn.Judicum deliberatio legitima, cognitio, controversia causarum;item: Sententia, opinio, existimatio.Epith.Acerbum, acre, admirabile, æquum, alienum, amplum, certum, civile, commune, corruptum, damnatorium, divinum, domesticum, exquisitum, gratum, grave, honestum, incertum, inclitum,infinitum, iniquum, insolitum, integrum, invidiosum, leve, liberum, singulare, sociale, stabile, usitatum.Phras.1. In judicium vocare,citer en justice. In judicium arcessere, adducere, deducere; periculum judicii alicui intendere; in jus adducere; diem alicui dicere; in jus rapere; obtorto collo ad prætorem rapere; in jus adducere; legibus experiri; lege cum aliquo agere; jure experiri, ex jure agere cum aliquo. 2. In judicium venire,se présenter devant les juges. Judicio conflictari; judicio certare; jure, legibus experiri; in jus adire; vadimonium obire; descendere in ambiguam litem. 3. Judiciis iniquis vexari,être persécuté d’arrêts iniques. Judiciis conflictari, judicii laqueis stringi, irretiri; in majores identidem plagas incidere. 4. Judicio iniquo opprimi,être condamné injustement. Judicio iniquo jugulari, circumveniri; iniqui judicii procella everti; judiciis iniquissimis exsorberi sanguinem; turpi judicio vinci, condemnari; litem amittere; causam perdere, causa cadere; iniquis judiciis interire. 5. Judicium corrumpere,corrompre ses juges. Judicium contaminare, constuprare. 6. In judicio absolvi,être absous en justice. Judicio liberari, evadere, elabi. 7. Judicia non exercentur,on ne rend plus la justice. Judicia frigent, silent, conglaciant, conticescunt. 8. Judicia excercebat,il remplissait les fonctions de juge. In ea causa judex sedebat; judicium exercebat; sella posita jus dicebat; cognitionem causæ per se solus exercebat, summa æquitate res constituebat; jus petenti reddebat; arbitria de summa ei agebat, de ea controversia constituebat; judicia reddebat; jura in quoslibet distribuebat; judicium de reo legibus faciebat; sententiam ferebat. Cf.Judico. 9. Judicio vir acerrimo,homme d’un sens, d’un discernement éprouvé. Judicio valet, utitur optimo; judicio præstat, excellit, abundat inter omnes unus maxime. Est in eo viro mira quædam judicii præstantia, excellentia, vis, subtilitas. Multum videt vir ille judicio, si quisquam alius, gravissimo; inest in eo homine mira ingenii perspicacia. Cf.Ingenium.Usus: 1. Judicia domi conflare. Judicia calent. Judicia tollere, dissolvere, disturbare,dissoudre le tribunal. Judicia extrahere, comperendinare,renvoyer un jugement à trois jours. Judicia sistere. Judicia rescindere. 2. Opinio, sententia,opinion,avis. Tui judicii est, quid faciendum censeas. Alterius judicium exquirere. Suum judicium interponere, dicere, edere. Ferre judicium. Mutare, flectere judicium suum; alieno judicio, quam suo stare præstat. Judicio meo,à mon avis,à mon sens. Quantum quidem judicio assequi meo possum. Cf.Opinio,Sententia,Judico.
Judicii extremi dies,le jour du jugement dernier.Phras.Extremus seculorum dies; dies ille formidolosus, quo universi mortales in judicium vocabuntur, totius vitæ rationem reddituri; dies ille, quo hominum corpora e somno mortis ad lucem alterius vitæ excitabuntur; dies quo ad Christi severum judicium omnes sistemur; quando ad vitam revocatis, quotquot unquam nati sunt, DEI Filius e cœlo ad judicium exercendum, sententiamque pronuntiandam descendet. Dies ab omni æternitate præstitutus quo in vitam genus humanum revocabitur, et pro se quisque apud divinum tribunal causam dicet. Dies ille novissimus, quo omnium seculorum mortui reviviscent; dies ille de omnibus annis nostris, et transacta vita sententiam laturus. Extremus volventium seculorum dies, cum animæ vita functæ rursum corpora induerint; cum DEUS ipse judex in celeberrimo superum inferumque conventu sententiam feret; cum supremus dies volventibus annis advenerit.
JUDĬCO, as, avi, atum, are, a.Juger,rendre la justice.Syn.Judicium facio, cognosco, discepto; litem decerno, statuo, constituo; sententiam dico, fero; jus dico, dijudico.Adv.Aperte, acrius, acutius, bene, corrupte, diligenter, dissolute, explorate, fortiter, gratis, honeste, incorrupte, libere, longe, male, optime, perperam, publice, recte, religiose, ridicule, severe, temere, vere.Phras.1. Vestrum est de hac controversia judicare,c’est à vous de juger dans cette dispute. Vestrum est, qui in hac controversia judices considetis, de hac causa judicium pronuntiare, jus dicere, causam cognoscere, controversiam disceptare, de controversia constituere, judicio decernere, jus administrare, forum agere, judicium exercere. Cf.Judicium. 2. Ex æquitate causæ judicandum est,il faut rendre un jugement d’après l’équité de la cause. Rectum animi sensum in judicio sequi nos oportet; illud demum rectum judicium est, quod ratio dirigit ac moderatur; quod ratio præscribit ac probat. Judicium cum ratione et æquitate congruat, necesse est; qui sententiam fert de causa, in consilio habeat necesse est, legem, æquitatem, fidem; qui judicia exercet, libidinem, odium, invidiam, metum, et quidquid eripere recte judicandi facultatem potest, procul habeat. In sententia dicenda summa habenda est æquitatis ratio; una spectanda est causæ æquitas; de una justitia laborandum est. In causis forensibus dijudicandis consilia omnia, actionesque ad justitiam referenda sunt. Justitiæ serviendum ne tantillum, ne latum quidem unguem ab æquitate deflectendum est. 3. Rem totam tibi judicandam relinquo,je vous laisse à juger le tout. Id omne arbitrium ad te justum æstimatorem defero; rem omnem ad arbitrium tuum confero; rem tuo ingenio, et conjecturæ committo; tu velim, de re tota existimes; tua erit de re tota æstimatio; ejus rei arbitrium ad te rejicio; ejus causæ cognitio penes te erit; tua æstimationeres metienda est; tu velim, causam hanc omnem arbitrere; propter infirmitatem mei consilii tuo judicio stabo; malo tuæ prudentiæ confidere, quam meæ; e judicio tuo judicium pendebit meum; ad judicium tuum sententiam aggregabo meam.Usus: Judicare de re inter aliquos ex vero et bono. Serviendum est iis judicibus, qui multis post seculis de nobis judicabunt. Judica et perpende. Tu de re a certo sensu judicas. Cf.Judicium.
JŬGĀTUS, a, um,Uni.Syn.Junctus.Usus: Omnes virtutes inter se jugatæ nexæque sunt.
JŬGĔRUM, i, n.; pl. JŪGĔRA, um, ibus,Arpent,mesure agraire.Syn.Agri modus, quantum uno boum jugo diu exarari potest.Usus: Ut aratores jugera sationum suarum profiterentur.
JŪGIS, e, gen. com.Qui coule toujours.Syn.Perennis.Usus: Juges putei; aqua jugis.
JŪGĬTER,Sans interruption.Syn.Semper, continenter.
JUGLĂNS, andis, f.Noix,noyer.Syn.Nux arbor et fructus.
JŬGO, as, avi, atum, are, a.Unir.Usus: Virtutes inter se jugatæ.
JŬGŬLĀTĬO, ōnis, f.Action d’égorger,massacre.
JŬGŬLO, as, avi, atum, are, a.Égorger.Syn.Jugulum ferio, neco.Usus: Se suam causam, suo gladio, suo argumento et concessione jugulare. Cf.Interficio.
JŬGŬLUM, i, n. et JŬGŬLUS, i, m.Clavicule,gorge. Pars colli anterior.Usus: Dare, ostentare jugulum hosti. A jugulo civitatis crudelitatem hostis avertere. Jugulum alicujus petere,viser à la gorge,prendre qqn à la gorge.
JŬGUM, i, n.Joug.Epith.Crudelissimum servitutis, commune, grave, nefarium, servile.Usus: 1. Boum cervices natæ ad jugum. Multis jugis arare. 2. Dominatus,esclavage,servitude. Hostes sub jugum imponere. Jugum excutere, dejicere. 3. Montis vertex,crête d’une montagne. Constitit in summis jugis.
JŪMENTUM, i, n.Bête de somme. Ut: Equus, mulus, bos.Usus: Age jumentum, quo velis. Jumenta dorso onera portantia.
JUNCTĬO, ōnis, f.Union.Syn.Conjunctio.Usus: Partes junctione aliqua tenentur.
JUNGO, is, junxi, junctum, ere, a.Joindre,unir,lier.Syn.Conjungo, coagmento. )( Disjungo.Phras.1. Omnia membra apte inter se junguntur,tous les membres du corps sont parfaitement unis entre eux. Inter se implicata et connexa sunt; inter se cohærent, coalescunt; aptas commissuras habent; ipsa secum, et inter se ex commissuris junguntur; alia ex aliis nectuntur, arcteque inter se continentur. 2. Libenter me tibi jungam,je me joindrai volontiers à vous. Libenter ad tuas rationes me adjungam; acclinabo me libenter ad tuas partes; tuis tuorumque necessitudinibus misceri me libenter feram; tecum me et voluntas congregat, et fortuna conjungit; res meas cum tuis libenter consociabo; ad te unum omnia mea conferam; societatem tecum et fœdus inibo; summa conjunctione tecum agam. Cf.Amicus,Conjungo.Usus: Prudentiam jungere cum eloquentia. Consuetudinem cum aliquo et amicitiam jungere. Puellam matrimonio jungere. Dies noctesque fletibus jungere,pleurer jour et nuit.
JŪNĬOR, ōris, gen. omn.Plus jeune.Syn.Adolescentior, natu minor, ætate posterior, aliquot annis minor.
JŪRE,A bon droit,à juste titre.Syn.Recte, non injuria, merito, superis hominibusque approbantibus; jure optimo; merito et optimo jure; haud secus ac par est; jure meritoque; jure ac merito meritissimo. )( Immerito.Usus: Jure optimo ridemus. Jure occidi potuit. Jure, an injuria; recte, an perperam.
JURGĬUM, ĭi, n.Querelle,dispute.Syn.Contentio, rixa.Usus: Exsistet ex ea ingens jurgium. Jurgio contendo. Jurgiis et litibus abstinere se. Cf.Lis,Contentio.
JŪRGO, as, avi, atum, are, n.Être en procès,plaider.Syn.Jurgio contendo, rixor.Usus: Vicini inter se jurgant, non litigant. Cf.Contendo.
JŪRĬDĬCĬĀLĬS, e, gen. com.Relatif à un point de droit.Usus: Juridicialis constitutio vocetur, quamvis molestum hoc nomen sit,qu’on l’appelle question juridiciale, quoique ce mot me semble ridicule.
JŪRĬSCONSULTUS, i, m.Jurisconsulte,légiste.Syn.Jureconsultus, interpres legum, jurisperitus, legum peritus.Phras.Jurisconsultus præstans erat,c’était un légiste célèbre. Consultissimus ea ætate omnis divini atque humani juris erat; vir erat juris scientissimus; divini humanique juris auctor celeberrimus; legum jurisque Romani apprime doctus; in disciplina juris atque legibus interpretandis auctoritate illustri fuit; vir erat, qui simul ac toga forumque placere cœpit, oraculum civitatis habebatur.Usus: Jurisconsulti domus est oraculum civitatis. Jureconsultorum ingeniis pleraque corrupta sunt.
JŪRĬSDĬCTĬO, ōnis, f.Action de rendre la justice,judicature.Syn.Facultas et potestas juris dicendi.Usus: Jurisdictionem absolvere. Subigere gentem sub jus, jurisdictionem ac potestatem suam. Venalem jurisdictionem habere. Cf.Ditio,Potestas.
JŪRISPĔRĪTUS, i, m.Jurisconsulte.Syn.Jurisconsultus, causidicus.Usus: Jurisperitorum eloquentissimus, eloquentium jurisperitissimus.
JŪRO, as, avi, atum, are, n. et a.Jurer,affirmer avec serment.Syn.Jurejurando me devincio, juratus testor, adjuro, jusjurandum do.Phras.1. Juravi rem esse meam,j’ai juré que cela m’appartenait. Sacramento contendi, rem esse meam; juratus testabor; jusjurandum interposui; DEUM testem feci; DEUM obtestatus sum, i. e. testatus sum; conceptis verbis juravi; DEUM testem laudavi, rem, uti dixeram, esse meam. 2. Juravit se in fide mansurum,il a juré qu’il garderait sa promesse. Jurejurando se suamque fidem obstrinxit; jurejurando fidem firmavit; sacramentum dixit de perpetua sua in rempublicam fide. Per genium, per nomen Cæsaris dejeravit, perstiturum se in fide. DEUM testem esse voluit perpetuæ suæ in rempublicam voluntatis. Testem DEUM advocavit, appellavit integerrimæ suæ in rempublicam fidei; exsecratione se, caput suum devinxit, si datam unquam violaret fidem. De constanti in rempublicam fide jusjurandum dedit; fidem in rempublicam sacramento sanxit; sacramenti religione se adstrinxit ad præstandam reipublicæ fidem; jurejurando se alligavit, ad servandam reipublicæ fidem. Cf.Jusjurandum.Usus: In certa verba, ex animi sententia, non lingua tantum jurare. Jurare conceptis verbis majorum more. Jurare Jovem lapidem. Magna voce pulcherrimum jusjurandum juravi.
Jurandi Formulæ,formules de serment: Ita me DEUS amet! ita mihi propitius sit DEUS! ita mihi benefaciat, faveat, adsit DEUS! ita me DEUS adjuvet! ita propitium mihi DEUM velim! ita me DEUS respiciat, juvet, tueatur! ita mihi a DEO prospera contingant omnia! ita mihi optata contingant omnia! ita, quæ opto, feliciter eveniant! ita mihi bene sit! ita rebus meis feliciter eveniat! ita vivam! ita diu feliciterque vivam! ita ad voluntatem cuncta fluant! ita diuturna lucis usura fruar! ita mihi cum diuturnus vitæ cursus, tum facilis contingat; ita meis optatis fortuna respondeat! ita sim incolumis, felix, beatus, malorum expers, ignarus adversæ fortunæ! ita nihil adversi videam in vita! ita nunquam adversam fortunam experiar! ita fortuna utar perpetuo prospera! Contra: Ita male mihi faciat DEUS! ita perdat me DEUS! moriar, si; peream, si; ne vivam! ne sim salvus! dispeream! sentiam iratum DEUM! male mihi sit! nihil mihi ex animi sententia succedat! adversa mihi sint omnia! cadat infeliciter, quidquid ago! infensa, iniqua, adversa omnia experiar, si sciens fallo!
JUS, jūris, n.Droit,justice.Syn.Æquum, æquitas, justitia. )( Injuria.Epith.Accusatorium, æquum, bellicum, callidum, civile, consulare, equestre, feciale, firmum, hereditarium, imperatorium, iniquum, patrium, pontificale, prætorium, regium, tribunitium.Usus: Jus postulare,demander justice. Jus dare, tribuere,rendre justice. Jus dicere, juger, rendre la justice. In jus vocare, adducere,appeler en justice. In jus adire,aller en justice. Jus suum persequi, exsequi,réclamer ses droits. Jus suum obtinere, adipisci, tenere, retinere,obtenir gain de cause. Jure agere, decertare cum aliquo, jure experiri,avoir recours aux lois. De suo jure aliquid concedere, detrahi sinere, decedere,concéder qqche de son droit. A jure abire,s’éloigner de la justice.Id jus ratumque est. Meo jure hoc dico facioque. Jus et æquitas vincula sunt civitatis. Cf.Æquum,Jure.
JUSJŪRANDUM, jūrisjūrandi, n.Serment.Syn.Sacramenti fides, sacramenti religio, jurisjurandi religio, fides.Phras.Jusjurandum a militibus exegit,il exigea le serment des soldats. Milites ad jusjurandum adegit; milites sacramento rogavit; in sua verba adegit; jurejurando adstrinxit; sacramentum sibi dici a militibus jussit; sacramento teneri, religione constringi, adstringi milites voluit. Cf.Juro.Usus: Ad jusjurandum adigere,obliger au serment. Jusjurandum dare,prêter serment. Jusjurandum negligere, violare,se parjurer. Religio jurisjurandi est metus Deorum immortalium in testimonio dicendo. Jurejurando devincta auctoritas. Aliquid jurejurando firmare, affirmare diis interpositis. Jurejurando nullum vinculum ad stringendam fidem arctius esse voluerunt majores.
JUSSUM, i, n.Ordre. )( Vetitum.Epith.Ratum atque firmum.Usus: Injusta jussa populis describere. Jussa nostra comprobat populus.
JUSSŬS, ūs, m. (solo abl. sing.)Ordre,commandement.Syn.Imperium.Usus: Meo jussu. Cf.Imperium.
JUSTA, ōrum, n. pl.Derniers devoirs,honneurs funèbres.Syn.Inferiæ, exsequiæ.Usus: Paterno funeri justa solvere, peragere, facere.
JUSTĒ,Justement;d’une manière convenable.Syn.Jure, recte, legitime.Usus: Juste et legitime imperare.
JUSTĬTĬA, æ, f.Justice,équité.Syn.Æquitas, jus, fas, justum.Epith.Germana, jucunda, magna, necessaria, optabilis, summa, vera, utilis.Phras.Justitia virtutes omnes complectitur,la justice embrasse toutes les vertus. Virtutes omnes continet, comprehendit. Omnes insunt in una justitia virtutes; omnes virtutes ab una justitia pendent; in una justitia includuntur. Nulla virtus abesse justitia potest; conjunctæ sunt, colligatæ sunt cum justitiavirtutes omnes.Usus: Justitia, quæ suum cuique tribuit, societatem humanæ conjunctionis magnifice tuetur. Fundamentum justitiæ est fides. In laude justitiæ sunt fides et æqualitas.
JUSTĬTĬUM, ĭi, n.Vacances,vacations des tribunaux.Syn.Jurisdictionis intermissio.Usus: Justitium edici, jurisdictiones intermitti, claudi ærarium, judicia tolli oportet.
JUSTUS, a, um,Juste.Syn.Æquus, verus, meritus, debitus, legitimus. )( Iniquus.Adv.Vere.Phras.Justus est,c’est un homme juste. Justitiæ laude floret; vir est, qui juris civilis rationem ab æquitate nunquam sejunxerit; in testimonio religiosus, in judicando severus; vir est, qui immortalem sibi famam æquitate, fide, miserorum defensione comparavit; qui licere sibi nihil putat, nisi quod cum æquitate conjunctum; qui in ferenda sententia legem, æquitatem, fidem unice in consilium adhibet; apud quem unum maxime justitiæ locus est. Cf.Judico ex æquitate.Usus: Justum id est debitumque. Justum et jus alere.
JŬVĔNĪLIS, e, gen. com.De jeune homme,de jeunesse.Usus: Juvenilis libido, redundantia, licentia. Cf.Levis.
JŬVĔNĪLĬTER,En, comme un jeune homme.Syn.More juvenum.Usus: Juveniliter exsultare.
JŬVĒNIS, is, m.Jeune homme.Syn.Adolescens.Epith.Mobilis.Usus: Infirmitas puerorum est ferocia juvenum.
JŬVENTUS, ūtis, f.Jeunesse.Syn.Ætas florens, medium juventæ robur, ætas injuriæ opportuna; flos ætatis.Epith.Delicata, formosa, libidinosa.Phras.Adhuc intra juventutis annos tua versatur ætas,vous êtes encore jeune. In ea es ætate, quæ valet viribus quidem, sed a prudentia infirma est; ea es ætate, quæ viribus floret, sed a prudentiæ maturitate procul abest; juventutem nondum egressus es, quæ, cum ætatis quoddam veluti ver sit, caret usu rerum et experientia; a prudentia distat, vacua est consilio, inopia judicii laborat, expers est prudentiæ et gravitatis; ætatem agis, in qua prudentiæ illa maturitas locum nondum habet. Cf.Adolescentia.Usus: Omnem sobolem juventutis ad arma vocat.
JŬVO, as, jūvi, jutum, are, a. et n.Aider,favoriser.Syn.Adjuvo, opem fero.Phras.1. Pauperes libenter juvat,volontiers il secourt les pauvres. Afflictis fidem manumque libenter porrigit; inopiam eorum facultatibus sublevat; egestatem eorum facultatibus sublevat; egestatem eorum subsidiis et liberalitate sustentat et recreat; egentibus libenter subsidio venit; opem porrigit, affert, præsidio est. Cf.Auxilium. 2. Alter alterum juvat,ils s’aident l’un l’autre,ils se prêtent un mutuel appui. Alter alteri operam commodat; mutua se opera juvant; mutuam sibi operam præstant; alter alteri præsidium est, ac dubiis in rebus lumen. 3. Philosophia eloquentiam juvat,la philosophie sert à l’éloquence. Philosophia eloquentiæ adjumento est; ad gravem illam moratamque eloquentiam adjumenta habet, affert, importat non pauca rerum naturalium cognitio. Cf.Adjuvo,Conduco,Faveo.Usus: 1. Juvare, ornare quempiam, quibuscumque rebus possis. 2. Delectat,faire plaisir,réjouir. Juvat, in parte operis præfari.
JUXTA, præp.Auprès de,proche de.Syn.Prope, propter.Usus: 1. Sepultus juxta viam Appiam. 2. Non secus, tanquam, similiter,autant,également,comme si. Juvit me, juxta ac si meus frater esset. 3. Pariter, una,ensemble. Juxta boni malique, armati ac imbelles obtruncati sunt.