LŪCULENTUS, a, um,Clair,brillant;excellent,remarquable;digne de foi.Syn.Elegans, præstans, insignis, grandis.Usus: Luculentus scriptor. Luculentam plagam mihi inflixit. Homo luculentus.
LŪCUS, i, m.Bois sacré.Syn.Nemus sacrum.Epith.Sanctus.
LŪDĬBRĬUM, i, n.Jeu;plaisanterie;outrage.Syn.Irrisio.Phras.Ludibrio aliis esse nolo,je ne veux pas être l’objet de la risée publique. Ludibrio, irrisui, despectu esse nolo; nolo ad contumeliam os præbere aliis; nolo spectaculo esse aliis et traduci per ora hominum, ludibrio haberi nolo; nolo vulgi ludibria experiri.Usus: Ludibria fortunæ expertus. Cf.Contemptus,Irrideo.
LŪDĬBUNDUS, a, um,Qui plaisante,qui folâtre.Syn.Alacer, per jocum et ludum.Usus: Omnia ludibundus perficies.
LŪDĬCRUS, alum,Divertissant,récréatif.Syn.Jocularis.Usus: Sermo ludicrus. Armorum exercitatio ludicra.
LŪDĬFĬCĀTĬO, ōnis, f.Moquerie,plaisanterie.Usus: Omni ludificatione senatum remoratur. Ludificatio in usum venerat.
LŪDIFĬCO, as, avi, atum, are, n. et a.Se jouer,se moquer de.Syn.Illudo, decipio.Usus: Si quis latere et ludificare diutius velit. Cf.Decipio.
LŪDĬUS, ii, m.Histrion.Syn.Histrio.
LŪDO, is, lusi, lusum, ere, a. et n.Jouer.Syn.Ludo utor, animi causa exerceor.Adv.Jocose, satis, familiariter, lautissime, lepide, studiose, multum ac diu.Phras.Non libenter ludo,je ne joue pas volontiers. Ludo non delector, non capior; non soleo libenter ludo indulgere, ludis operam dare; non libenter me ludendo exerceo; non multum reperio in ludendo voluptatis; exiguam ex ludo voluptatem capio; magnam ex ludo non haurio voluptatem.Usus: 1. Pila ludere. 2. Deludo,se jouer,se moquer. Lusit in me, ut solet. 3. Jocor,plaisanter. Ludens id dixeram. 4. Operam in re ludere,perdre,employer,consumer inutilement son temps et sa peine.
LŪDUS, i, m.Jeu.Syn.Munus, spectaculum, ludicrum;item: Schola; jocus.Epith.Campestris, compitalitius, gladiatorius, jucundus, novus, talarius. Ædiles, amplissimi, antiquissimi, apparatissimi, magnificentissimi, casti, solemnes, castissimi, lætiores, magni, grati, maximi, mediocres, plebeii, primi, publici, Romani, sanctissimi, scenici, summi, sumptuosi, votivi.Phras.Ludi magnifice sunt curati,les jeux publics se firent avec une grande magnificence. Ludi dati sunt magnificentissimi; ludi more institutoque habiti, editi, commissi sunt apparatissimi. Maxima fuit ludorum celebritas, apparatus, splendor; maxima munerum fuit magnificentia; spectacula præbita sunt luculentia; ludi opulentius instructiusque, quam antehac, sunt celebrati.Usus: 1. Ludos publicos apparare, curare, edere, committere,commencer,engager les jeux. Ludos instaurare, intermittere. Ludos spectare. 2. Exercitatio ludicra,jeu,passe-temps,récréation. Detur aliquis ludus illi ætati; exercitatione ludoque campestri uti,aller aux exercices du champ de Mars. 3. Jocus,plaisanterie. Per jocum et ludum aliquem evertere. Ista perdiscere ludus est. 3. Schola,école. Ludum aperire. Ex eo ludo ac pueritiæ disciplina multi clari viri profecti sunt. Ludus et officina discendi.
LŬES, is, f.Peste,contagion.Syn.Pestis.Epith.Impura.Transl.Morum contagio. Cf.Pestis,Contagio.
LŪGĔO, es, luxi, ere, n. et a.Pleurer,être triste.Syn.In luctu sum, squaleo, mœreo. )( Lætor.Phras.Mortuum merito omnes lugebant,c’est à bon droit que l’on pleurait la mort de cet homme. Flebant de morte tanti viri; mortuum lugubri lamentatione et fletu prosequebantur; mœrebat senatus, tota civitas confecta senio, squalebant municipia, afflictabantur coloniæ, agri denique tam mansuetum, tam beneficum civem desiderabant. Propter unum hic totus civium squalor, hic luctus, hæ sordes susceptæ sunt. Eluxere eum gravius et diutius, quam ulla mater unicum filium. Tanti luctus gemitusque fiebant, ut acerbissimus tota urbe luctus versari videretur. Complorata mors viri totam urbem lamentis implevit. Nemo unquam dolentius deploratus est; mœrebant boni omnes, et in luctu vivebant; accepto ejus mortis nuntio nemo erat, qui lacrimas teneret; qui lamentis non se dederet; qui in questus se flebiles non profunderet; lacrimis justoque comploratu mortuum non prosequeretur; audita ejus morte lamentis, ploratuque urbs tota personabat, ubique comploratio et flebiles voces exaudiebantur, coortæ ubique lacrimæ et voces doloris indices, nec deerant, qui muliebres in fletus se projicerent, qui lacrimis, querelis, sordida scissaque veste totamurbem planctu lamentisque implorarent; concessum in omnem formam luctus, nec lamentis parcebatur. Cf.Luctus,Mœror.Usus: Lugere mortem filii, fortunam reipublicæ.
LŪGŬBRIS, e, gen. com.Relatif au deuil,lugubre.Syn.Funebris.Usus: Fratris mei lacrimæ sordesque lugubres. Cf.Tristis.
LUMBUS, i, m.Rein.Usus: Lumborum tenus.
LŪMEN, ĭnis, n.Lumière.Syn.Lux. )( Tenebræ.Epith.Æternum, altum, autumnale, bonum, clarum, dilucidum, breve, probabile, illustre, suave, divinum, gravissimum, honestum, lætum, magnum, mediocre, obscurum, perpetuum, plenum, rutilum, summum, supremum, tenue, tenuissimum, varium, vernum, certum, fervidum, vitale, volitans.Usus: 1. Lumen alicui in tenebris præferre. Tabulæ pictæ in bono lumine collocatæ. Animi, consilii, ingenii lumen porrigere ac tendere. Luminibus alienis obstruere,masquer la vue. Luminibus officere,idem. 2. Fenestra,fenêtre. Credebat ab ædium venditore mutata lumina. 3. Oculus,œil,vue. Amissis luminibus.
LŪMĬNAR, āris, n.Lumière,flambeau.Syn.Lumen.Usus: Incolumi senatu, nondum tot luminaribus reipublicæ exstinctis.
LŪMĬNŌSUS, a, um,Bien éclairé;brillant,distingué.Usus: Partes maxime luminosæ et quasi actuosæ.
LŪNA, æ, f.Lune.Epith.Major, nova.Phras.1. Luna nova,nouvelle lune. Luna nascens; luna cum se curvat in cornua; cum cornua lunæ eminent. 2. Luna plena,pleine lune. Luna, cum totum orbem sidere impleret; cum orbem sidus impleverit; cum recessu, digressu longissimo a sole lumen accipit plenissimum. 3. Luna crescens,lune dans son croissant. Luna adolescens; luna se reficiens; luna cum flexu modico sinum facit. 4. Luna decrescens,lune en décours. Luna senescens; cum exiguo jam cornu fulget luna. Luna deficiens. 5. Eclipsis lunæ,éclipse de lune. Luna laborante; luna deficiens, cum primum nitorem sideris sui conderet; cum sanguinis colore suffuso lumen omne fœdaret. Lunæ defectio. Cf.Eclipsis.Usus: Luna summa humilitate fertur, prope contingens terram. Accessu suo et recessu solis lumen accipit. Solis annuam lustrationem menstruo spatio consequitur. Ortus et obitus lunæ. Luna crescens et decrescens. Luna ortus nascentium moderatur; maritimorum motuum accessus et recessus motibus suis gubernat; accretione et diminutione luminis fastorum dies notat et significat.
LŪNĀRIS, e, gen. com.Relatif à la lune,lunaire.Usus: Lunaris et infimus cursus.
LŬO, is, lŭi, ere, a.Payer;expier,porter la peine;nettoyer,purifier.Syn.Persolvo pœnas, pœnas do;item: expio, abstergo.Phras.1. Unus ille luet culpam pro omnibus,seul, il sera puni pour tous les autres. Ille pro omnibus pœnas pendet, persolvet; de unius tergo satis fiet populo; pro omnium peccato unus ille supplicium sufferet; omnes omnium pœnæ in eum expetunt; unius pœna defungendum erit senatui; unus ille piaculum fiet pro cæteris. 2. Statim luit temeritatem suam,aussitôt il porta la peine de sa témérité. Non celerius, quam timeri poterat, fortuna deprehendit ejus temeritatem. Non effugit pœnam temeritas; erroris sui mox pœnas dedit, dependit, solvit. Cf.Pœna,Punio.
LŬPĪNUS, a, um,De loup, subst.,lupin,légume.Usus: Folliculus lupinus.
LŬPUS, i, m.Loup.Usus: Lupus in fabula,c’est le loup de la fable, quand on parle du loup, on en voit la queue (quand on parle de qqn il arrive). (Prov.)
LURCO, ōnis, m.Gourmand,mangeur,Usus: Lurco tribunus plebis.
LŪRĬDUS, a, um,Pâle,blême,livide.Syn.Supra modum pallidus.Usus: Corpus luridis maculis deforme.
LUSCUS, a, um,Qui n’a qu’un œil,borgne.Syn.Uno captus oculo, cocles.
LŪSĬO, ōnis, f.Jeu,récréation.Epith.Laboriosæ, multæ.Usus: Pueri lusionibus laboriosis delectantur, senibus ex tot lusionibus tali demum relinquuntur.
LŪSOR, ōris, m.Joueur;railleur.Syn.Qui ludit, aut decipit.Usus: Lusorem suum deludere.
LUSTRĀLIS, e, gen. com.Qui sert à purifier,expiatoire.Usus: Sacrificium lustrale.
LUSTRĀTĬO, ōnis, f.Expiation;action de parcourir.Syn.Peragratio.Usus: Peragratio, itinerum lustratio municipiorum.
LUSTRO, as, avi, atum are, a.Purifier;passer en revue;parcourir.Syn.Inspicio; peragro.Phras.Exercitum lustrare,passer l’armée en revue. Copias recognoscere; legiones recensere; numerum copiarum inire; delectum agere, habere militum.Usus: Lustrare oculis, animo totam terram. Lustrare exercitum, populum.
LUSTRUM, i, n.Lustre,espace de cinq ans.Syn.Quinquennale spatium. Olympias.Epith.Infelix, superius.Usus: 1. Lustrum condere. Superioris lustri nomina exstinguere. 2. Ganea, popina,tanièrè,repaire,bouge. Emersus e tenebris lustrorum. In lustris ac popinis tempus ætatis omne consumpsit.
LŪTĔUS, a, um,De boue,vil,méprisable.Syn.Nullius pretiiautponderis, levis, ineptus, homulus ex luto et argilla factus.Usus: Luteum negotium est, nec dignum, in quo, etc. Homo luteus.
LŬTŬLENTUS, a, um,Couvert de boue,fangeux.Syn.Impurus, luto cœnoque oblitus, luto plenus.Usus: Lutulenta vitia. Humus lutulenta. Ut sus lutulenta in cœno volutatur.
LŬTUM, i, n.Boue,fange.Syn.Terra humore soluta et putris.Usus: O lutum! o sordes! Homulus ex luto et argilla factus.
LUX, lūcis, f.Lumière.Syn.Lumen. )( Tenebræ.Epith.Aliena, centesima, clara, communis, dulcis, forensis, illustris, insolita, larga, suavissima, supera, tenuis, varia, verissima.Phras.Lux iterum rediit serenior,la lumière est revenue plus pure. Lucem caliganti mundo reddidit dies, et spissas cœli tenebras serenitate discussit; liquidior lux apparuit. Reddita terris dies est.Usus: Communem lucem accipere. In lucem proferre. Luce privari. 2. Perspicuitas,notoriété,grand jour. Auctoris sententiæ lucem desiderant. 3. Dignitas, honor,gloire,honneur. Lucem reipublicæ afferre. In clarissima luce versari. In Asiæ luce degit. Lucem fugere. 4. Dies,jour. Luce palam in foro saltare. Ad eum ante lucem veni. 5. Vita,vie. Lucis usuram alicui eripere.
LUXŬRĬA, æ, et LUXŬRĬES, ēi, f.Exubérance;faste,luxure,débauche.Syn.Luxus, libido.Epith.Agrestis, nova et inaudita, privata, profusa, singularis, vitiosa,Phras.Turpe est luxuriæ se dedere,il est honteux de se laisser entraîner à la débauche. Turpe est luxuria diffluere, luxuria solvi, vitio ventris et corporis indulgere, molliter, luxuriose vivere, vitam mollem et confertam voluptatibus vivere, per luxum et lasciviam in Venerem effundi; fortunæ indulgentia ad lasciviam abuti, marcere luxuria, vino scortis lustrisque confectum. Cf.Libido,Impudicitia.Usus: 1. In urbe luxuries creatur, e luxuria avaritia, ex avaritia erumpat audacia necesse est. Per luxuriam sua bona profundere, consumere, effundere. Luxuria cum omni ætati turpis, tum senectuti fœdissima est. 2. Inutilis sine fructu redundantia,trop grande abondance,excès. Herbarum, frondium, stili luxuries.
LUXŬRĬO, as, avi, atum, are, n.Prendre ses ébats,se livrer à des excès.Syn.Lascivio, abundo.Usus: Deposito periculorum metu luxuriaverant animi. Mersus secundis rebus luxuriaverat animus.
LUXŬRĬŌSĒ,Sans retenue,avec excès.
LUXŬRĬŌSUS, a, um,Excessif,immodéré;débauché.Syn.Intemperans.Phras.Est luxuriosus,cet homme est voluptueux. Effusus in vinum, et quæ ebrietatem sequuntur, mollitia et lascivia diffluit; pudoris profanandi nulla illi est verecundia; in castris veneris veteranus miles. Cf.Libidinosus,Impudicus.
LŪXŬS, ūs, m.Intempérance,faste,excès,dissolution.Syn.Intemperantia profusioque in victu et cultu corporis, cultus opulentia. Cf.Consumo,Nepos.Usus: Luxu fluentem et liberalius sibi indulgentem repente calamitas oppressit.
LY̆CĒUM, i, n.Lycée,gymnase où Aristote donnait ses leçons;école.
LYCHNĬCUS, i, m.Porte-lampe.Syn.Quod lucernam sustinet.Usus: Ad lychnicum ligneolum scripsi.
LYCHNUS, i, m.Lampe.Syn.Lucerna.Usus: Alia solis lux et lychni.
LYMPHĀTĬCUS, a, um,Furieux.Syn.Furiosus.Usus: Pavor lymphaticus.
LYMPHĀTUS, a, um,Jeté dans le délire,troublé,fou.Syn.Furens, insanus.Usus: Velut lymphati et attoniti munimentis se continebant. Cf.Furens.
LYNCĒUS, a, um,Qui a la vue perçante,clairvoyant.Syn.Perspicax.Usus: Quis est tam lynceus, qui in tantis tenebris nihil offendat, nusquam incurrat?
LY̆RA, æ, f.Lyre.Syn.Fides.Usus: Lyra canere.
LY̆RĬCUS, a, um,Lyrique.Usus: Poeta lyricus.
MĂCELLUM, i, n.Marché.Syn.Locus, in quo venduntur omnia, quæ in urbem vescendi causa afferuntur.
MĂCER, cra, crum,Maigre. )( Pinguis.Phras.Valde macer est,il est très maigre. Macie extenuatus, ac prope confectus est; macie exesus est; macie deformatus; umbra hominis videtur, fame ac illuvie enecti; facie lurida, refugientibus introrsum oculis habitum refert corporis pallore et macie perempti. Cf.Macies.Usus: Solum exile et macrum.
MĀCĔRĬA, æ, f.Mur de clôture qui entoure un jardin ou une vigne.Syn.Murus in agroautvinea.
MĀCĔRO, as, avi, atum, are, a. *Amollir,attendrir,macérer.Syn.Attenuo, contero.Usus: Aliquem sollicitudine, fame macerare. Curis, invidia confici et macerari. Nos fame macerant,il nous épuisent par la faim.
MĀCHĬNA, æ, f.Instrument,machine.Syn.Machinatio.Usus: 1. Hæc tota lex ad te evertendum quasi machina comparatur. 2. Astutia, dolus, ars,ruse,artifice. Adhibere, comparare, commoliri dolum, machinam, fallaciam, præstigias.
MĀCHĬNĀMENTUM, i, n.Machine.Syn.Machina.Usus: Varia quatiendis muris machinamenta.
MĀCHĬNĀTĬO, ōnis, f.Machination,ruse.Syn.Artificium.Usus: Judex velut machinatione quadam et solertia in rei partes est flectendus.
MĀCHĬNĀTOR, ōris, m.Mécanicien,architecte.Syn.Architectus, fabricator.
MĀCHĬNOR, aris, atus sum, ari, d.Inventer;machiner,ourdir qqchose de mal.Syn.Transl.Struo, molior, excogito.Phras.Machinatur dolum,il médite quelque ruse. Dolum comparat; fraudem molitur; monstri aliquid alit; flagitii aliquid conficit; fallaciam portat homini. Cf.Fraus,Dolus,Decipio.Usus: Sibi ipsi pestem, aliis necemvelcalamitatem machinari.Adv.Jamdiu, scelestissime.
MĂCĬES, ēi, f.Maigreur.Syn.Corporis siccitas, gracilitas, tenuitas.Epith.Grandis.Usus: Equi macie corrupti. Homo macie torridus. Corpus macie contabuit, extabuit, consenuit. Macie tabescere et consenescere.
MĂCĬLENTUS, a, um,Maigre.Syn.Macer, macie extenuatus. Cf.Macer.
MĂCRŎCŌLUM, i, n.Papier de grand format,papier royal.Syn.Charta, membranula.
MACTE,Courage!bien,bravo!Vox hortantis.Usus: Macte virtute et hac pietate in patrem patriamque! macti virtute milites estote! macte animo.
MACTO, as, avi, atum, are, a.,Sacrifier,immoler;affliger de.Syn.Neco, interficio.Usus: Æternis suppliciis mactabuntur improbi. Quam lentulo victimam gratiorem mactabis? Majori aliquem malo mactare, afficere. Cf.Hostia.
MĂCŬLA, æ, f.Tache.Syn.Labes, probrum, dedecus, vitium. )( Splendor.Epith.Insignis, magna, minuta; maculæ æternæ.Phras.1. Macula afficere,souiller d’une tache,imprimer une tache. Maculam alicui et notam inurere; macula aliquemvelmaculam alicui aspergere; labem inferre, aspergere; labe afficere, fœdare. 2. Maculam delere,effacer,laver une tache. Maculam eluere et delere; abolere nova gloria flagitii memoriam; turpitudinem delere; sarcire infamiam; flagitium, incommodum expiare; maculam abstergere. 3. Maculam contrahere,se tacher,se souiller. Maculam ex re aliqua concipere, suscipere; labem contrahere. Cf.Dedecus,Ignominia.
MĀCŬLO, as, avi, atum, are, a.Marquer;souiller,déshonorer,flétrir.Syn.Macula afficio, contamino, commaculo, inquino, polluo, fœdo, labem infero, maculis aspergo.Usus: Omni dedecore maculare splendorem alicujus. Cf.Macula,Commaculo.
MĀCŬLŌSUS, a, um,Tacheté;souillé.Syn.Maculis aspersus, respersus.Usus: Maculosa vestis. Maculosi senatores.
MĂDĔFĂCĬO, is, fēci, factum, ere, a.; pass. Madefio, is, factus sum, fieri,Rendre humide,humecter,mouiller, imbiber,etc.;gorger,enivrer.Syn.Perfundor, respergo. Imbuti sanguine gladii vel madefacti potius,glaives abreuvés ou plutôt enivrés de sang. Vaticinatus est, madefactum iri minus triginta diebus Græciam sanguine,qu’avant trente jours la Grèce serait inondée de sang.
MĂDĔO, es, ŭi, ere, n.Être humide,dégoutter.Syn.Madefio.
MĂDĬDUS, a, um,Humide,mouillé.Syn.Perfusus.Usus: Fasciculus ille totus aqua madidus redditus est.
MĂGĬCUS, a, um,Magique.Usus: Carmen magicum.
MĂGIS,Plus.Syn.Plus, plusque, mage. )( Minus.Usus: Semper magis magisque suspicor. Annos natus magis quadraginta. Magis est, quod lugent, quam quod, etc.
MĂGISTER, tri, m.Maître.Syn.Præceptor, doctor, auctor. )( Discipulus.Epith.Bonus et eruditus, familiaris, gratissimus, imbecillis, magnus et sapiens, molestus, novus, præstantissimus, perfectior, senior, summus, exquisitus, germanus, ineptus rhetoricus.Usus: Magistrum habere; aliquo magistro uti. Apud magistrum pueri excercentur. Dux et magister ad faciendum aliquid. Plato auctor et magister intelligendi, virtutis, animi. Stilus perfector dicendi et magister. Timor non diuturni magister officii. Sub haud pœnitendo magistro litteras didicit. Cf.Doctor.
MĂGISTĔRĬUM, ii, n.Fonction de chef, de surveillant, de gouverneur.Syn.Magistri munus, officium, cura, dignitas.Epith.Novum, nequissimum.Usus: Magisterium morum. Magisteria a majoribus instituta me delectant.
MĂGISTRA, æ, f.Maîtresse,celle qui guide.Usus: Legis æternæ vis, quasi dux et magistra vitæ et officiorum.
MĂGISTRĀTŬS, ūs, m.Magistrature;magistrat.Syn.Dignitas, honor, potestas, fasces, procuratio muneris publici; qui cum potestate est; qui potestatem gerit. )( Privatus.Epith.Æquus, amplus, annuus, certus, furibundus, levissimus et divulgatus, mutus, lex loquens, patricius, provincialis, sanctissimus, summus. Amentes, annui, avariores, egregii, improbi et rapaces, inepti, liberi, maximi, ministri, minores.Phras.1. Magistratus honorem, cu, vuti, tribuit,il donne à qui il veut, les honneurs de la magistrature. Honores, quibus vult, mandat; imperii summam, quibus vult, tradit, committit; imperium, quibus vult, mandat, defert; magistratum, quibus vult, dat, committit, mandat; reipublicæ, quos vult, præficit; summam rerum, quibus vult, permittit; summum imperium potestatemque rerum omnium, quibus vult, committit; summam rerum ad eos, quos privata necessitudo potiores efficit, pro libidine defert; summam rerum dat; reipublicæ principatum iis concedit; principes in republica ponit; in summo imperio locat, quos non merita, sed privata necessitudo commendat. 2. Multos magistratus gessit,il exerça de nombreuses charges. Multos honores gessit; imperii summam sæpe tenuit; imperium gessit sæpe; sæpius cum imperio fuit; in magistratu fuit sæpius; summa rerum sæpe ad ejus arbitrium rediit; sæpius summo magistratu reipublicæ præfuit; non raro summa imperii ad hunc virum respexit; principatum suæ civitatis sæpe obtinuit. 3. Ad summum magistratum pervenies,vous parviendrez au souverain pouvoir. Summum, atque altissimum civitatis gradum obtinebis; ea consequeris, quæ in republica sunt amplissima; honestissimo loco, summo loco tua in civitate futurus es; in magistratum venies; in summo imperio locabere. 4. Quis in tanta perturbatione temporum magistratum suscipere audeat?Qui au milieu de tant de révolutions oserait prendre possession de qqc charge?Quis magistratum capere, rempublicam capessere, quis attingere rempublicam, magistratum inire impendentibus tot periculis audeat, animum inducat?Usus: Munus est magistratus, intelligere, se gerere personam civitatis, debereque ejusdem decus, et dignitatem sustinere, servare leges, jura describere, eaque fidei suæ commissa meminisse. Magistratum petere. Magistratum creare, ordinare, constituere. Magistratum alicui mandare. Magistratum assequi, adipisci, accipere. Magistratum gerere. Magistratum deponere; magistratu abire. Cf.Dignitas,Honor,Officium,Imperium.
MAGNĂNĬMĬTAS, ātis, f.Grandeur d’âme,magnanimité.Syn.Magnitudo animi, animi celsitas, amplitudo, præstantia, altitudo; magnus animus et excelsus.Phras.1. Novi magnanimitatem tuam,je connais votre grandeur d’âme. Novi animi tui firmitatem, constantiam, vim, fortitudinem, excellentiam, sublimitatem; novi, quam non humili et fracto sis animo; quam ad omnem eventum, ad omnes casus ferendos, ad omnem fortunam, omnes temporum motus ac vicissitudines stabili ac parato sis animo; quæ in te sit indoles virtutis; quæ amplitudo animi ac consilii. Novi, quod animi tibi robur sit; nihil esse tam arduum, aut periculi plenum, quod aut non alto quodam aggrediaris animo, aut consilii præsentia non perfringas. Cf.Animus fortis.
MAGNĂNĬMUS, a, um,Noble,généreux,magnanime.Syn.Magni animi vir et excellentis.Usus: Vir fortis et magnanimus. Cf.Animus,Altus.
MAGNES, ētis, m.Aimant.Syn.Lapis ferrum ad se alliciens.
MAGNĬFĂCĬO, is, fēci, factum, ere, a.Faire grand cas de,priser.Syn.Magni æstimo.Phras.Tui libri passim magnifiunt,vos livres sont fort estimés de tout le monde. Tui libri apud omnes in pretio et honore sunt; egregia de tuis libris opinio, existimatio est; præclare de tuis libris omnes existimant, sentiunt, judicant; tui libri omnium judicio probantur, omnium laudibus ornantur, omnium in manibus versantur, omnibus manibus teruntur, omnium sinu foventur, circumferuntur, circumgestantur, assidue tractantur et lectitantur. Cf.Æstimo.
MAGNĬFĬCĒ,D’une manière magnifique, noble.Syn.Splendide.Usus: Magnifice ac splendide convivium ornare, laudari ab aliquo. Ample, laxe, magnifice habitare. Magnifice loqui, se jactare.
MAGNĬFĬCENTĬA, æ, f.Grandeur,magnificence,splendeur,somptuosité.Syn.Splendor.Epith.Laudanda, publica.Usus: Magnificentia, apparatio et sumptus epularum.In omnibus rebus magnificentiam adhibere. Cf.Splendor.
MAGNĬFĬCO, as, avi, atum, are, a.Estimer beaucoup;louer,vanter.Syn.Te unum ex omnibus magnificare volui,j’ai voulu que seul entre tous vous eussiez mon estime. Cf.Laudo.
MAGNĬFĬCUS, a, um,Magnifique,pompeux,splendide,somptueux.Syn.Lautus, splendidus, amplus, gloriosus, summo splendore præditus.Usus: Magnificus ornatus, munera, cæna, oratio, animus. Cf.Splendidus.
MAGNĬLŎQUENTĬA, æ, f.Langage élevé,grandeur,élévation.Usus: Homeri magniloquentia,la sublime éloquence,l’admirable langage d’Homère.
MAGNĬTŪDO, ĭnis, f.Grandeur.Syn.Amplitudo, granditas, moles.Epith.Admirabilis, singularis, immensa, excellens, eximia, incredibilis, interminabilis, insignis, inusitata, mirabilis, multa, nova, par, paterna, præsens, subita, summa, tanta, tenuis, vera et sapiens.Usus: Magnitudinem animi tui inflecti sinas. Amoris, odii, frigorum magnitudo. Cf.Magnus.
MAGNI, esse, facere, habere, etc.Estimer beaucoup,être fort estimé.Usus: Magni erunt mihi tuæ litteræ.
MAGNO,Cher,à un prix élevé.Syn.Magno pretio. )( Parvo.Usus: Agros illos magno emit.
MAGNŎPĔRE,Grandement,fortement.Syn.Majorem in modum, vehementer, nimio opere. Summe, etiam atque etiam, vehementer, maxime, mire, valde, mirifice, incredibiliter, singulariter, insigniter, præcipue, unice, egregie, apprime, admodum, oppido, eximie, cumprimis, imprimis, majorem in modum, mirum in modum, mirandum in modum, supra modum, extra modum, non vulgariter, non mediocriter, non parum, non ad aliorum exemplum, non ex more exemploque aliorum; non, ut solet; non ut mos est; sic, ut nihil magis; sic ut nihil supra; sic, ut conferri nihil possit, sic, ut par, æquale nihil.Usus: Magno hic te opere rogat. Magnopere tibi auctor sum. Cf.Valde.
MAGNUS, a, um,Grand;étendu,élevé;large.Syn.Amplus, grandis, non mediocris, non parvus, longe lateque patens, immanis, vastus.Adv.Æque, plene, plane, hercle, ita, mirifice, sane, valde.Phras.1. Res magnas aggreditur,il entreprend de grandes choses. Res magnitudine præstabiles, novitate primas, genere singulares suscipit; nihil medium, nec spem, nec curam, sed immensa omnia volvit animo; res immensæ molis animo non minore suscipit; ad ea se servat, ea spectat, quæ magnitudinem ejus capiant; in moliendis rebus vires animo metitur. 2. Magnus est corpore,cet homme est énorme. Corporis magnitudine est inusitata; eximia illi corporis species et magnitudo; ingens illi corpus; species corporis ampla et magnifica; egregia est corporis amplitudine et specie; vasta corporis mole, et humanæ magnitudinis formam propemodum excedente; multum inter omnes corporis specie eminet. Cf.Longus. 3. Magnus auctoritate inter homines,homme puissant, considérable. Vir summus, potentissimus, florentissimus; ornamentum ac lumen reipublicæ. Vir amplissimus et clarissimus. Omnium gentium, omnium sæculorum, omnis memoriæ facile princeps.
MĂGUS, i, m.Mage,savant;magicien.Phras.Magus est,il est magicien. Est magicæ artis professione celebris; magicis carminibus, veneficiis et incantationibus utitur; inaudita et nefaria sacra exercet; diris carminibus inferorum umbras manesque elicere, puerorum extis deos manes placare solitus.Usus: In Persis magi augurantur et divinant. Magi genus sapientium et doctorum habebantur in Persis.
MĀIUS, i, m.De mai,le mois de mai.Usus: Mensis maius, Idus maiæ.
MĀJESTAS, ātis, f.Grandeur,élévation,puissance,majesté.Syn.Summa amplitudo, dignitas, summa gravitas.Usus: Majestas est amplitudo et dignitas civitatis, quam qui solvitautimminuit, capitis pœna afficiendus est. Magnum nomen, magna dignitas, magna majestas consulis. Majestatem conservare. Cf.Dignitas,Amplitudo,Magistratus.
MĀJOR, us; ōris, gen. com.Plus grand.Usus: Majora omnia re quam fama videbantur.
MĀJŌRES, um, m. pl.Ancêtres,aïeux.Syn.Patres, avi. )( Posteri.Epith.Nostri, obscuri.Usus: Patres majoresque nostri optimi et probatissimi.
MĀLA, æ, f.Mâchoire.Syn.Genæ, Maxilla.
MĂLĂCĬA, æ, f.Mollesse;calme de la mer,bonace.Syn.Maris tranquillitas.Usus: Tanta repente malacia exstitit, ut se movere loco non possent.
MĂLĔ,Mal.Syn.Flagitiose, prave, nequiter, turpiter, improbe, incommode, duriter, aspere, perperam, perverse.Phras.1. Male res nostræ habent,nos affaires vont mal. Male, pessime agitur mecum; claudicant res nostræ; res nostræ pessimo loco sunt; incommode mecum agitur; parum recte res nostræ sub manus succedunt. 2. Male ageres,vous feriez mal. Pessime publico facturus esses; neque recte, neque pro bono feceris; male tibi nobisque consuleres. 3. Male illos habuit,cela les a inquiétés. Acerbum indignumque visum id est omnibus; incommode id accidit omnibus; ea res offensionemattulit; molestiam illi ea ex re cepere non exiguam; res accepta est non æquis animis; graviter id illi molesteque tulere. 4. Male me tractavit,il m’a maltraité. Graviter in me consuluit; aspere admodum ac duriter me accepit; arcte contenteque habuit; indignis modis me accepit. 5. Male vertit ea res,cette affaire a mal tourné. Res in magnum malum evasit; minus prospere res processit; consiliis obstitit fortuna, resque in perniciem vertit. 6. Male, precandi formulæ: Dii te eradicent! magnus te perdat Jupiter! Superi inferique malis te exemplis perdant, interficiant! quod tuo capiti male sit! ea res tibi male vertat! in perniciem vertat! abi in malam crucem! abi in malam rem!Usus: O factum male! male agere, audire, loqui.
MĂLĔDĬCĒ,En médisant,par des médisances.Usus: De absentibus maledice contumelioseque loqui.
MĂLĔDĪCO, is, xi, ctum, ere, n.Parler mal,médire de;injurier,insulter.Syn.Maledictis figo, carpo, rodo, vellico; petulanti lingua consector, maledictis onero, maledicta in aliquem confero, probris et maledictis vexo, lacero, lacesso; maledictorum notis inuro, convitium facio, convitiis consector, maledicta in aliquem congero; inclementer, injuste dico in aliquem; maledictis, convitiis aliquem prosequor, configo, proscindo, concido, maledicta in aliquem evomo, conjicio.Adv.Contumeliosissime, petulanter, turpissime.Usus: Si quis alteri maledicit, petulans videtur. Cf.Maledictum,Blasphemia.
MĂLĔDICTĬO, ōnis, f.Médisance,injure.Syn.Maledictum.
MĂLĔDICTUM, i, n.Injure,outrage;malédiction.Syn.Convitium, probrum, contumelia.Epith.Pervulgatum, commune, volucre.Phras.1. Maledictis se mutuo impetunt,ils s’accablent mutuellement d’injures. Certatur maledictis inter eos; gravissime sibi obtrectant; maledictis se mutuis appetunt, onerant, proscindunt, lacerant, vellicant; omne virus acerbitatis in se mutuo evomunt, erumpunt; liberrime mutuis in se convitiis invehuntur. Cf.Maledico,Detraho,Convitium,Blasphemia. 2. Maledictis aliquem devovere,maudire qqn. Diras alicui imprecari; diris devovere aliquem; diris precationibus defigere; diris exsecrationibus prosequi, devovere.Usus: Maledictum arripere de trivio. In maledicti loco objicere. Maledictis appetere, obruere, opprimere. Maledicta in aliquem conjicere, conferre. Omne maledictum effugere, exstinguere. Cf.Contumelia.
MĂLĒDĬCUS, a, um,Qui parle mal,médisant;qui outrage.Syn.Obtrectator, mordax, petulans.Usus: Convitiator maledicus, Quis in maledicentissima civitate crimen omne effugiat? Cf.Maledictum.
MĂLĔFĂCĬO, is, fēci, factum, ere, n.Faire du mal,faire du tort,nuire à qqn.Syn.Male mereor de aliquo. )( Benefacio.Phras.1. Nulli malefeci,je n’ai fait de mal à personne. Neminem oppugnavi; cum nullo hominum improbitate certavi; nulli unquam aut dicto protervo, aut facto nocui; ab omni semper injuria et maleficio manus abstinui, temperavi; nullum meum exstat in quemquam maleficium; nulli molestiam attuli; nulli ægre feci. Cf.Molestia,Injuria. 2. Quid malefeci unquam?Quel crime ai-je jamais commis?Quodnam concepi tantum scelus? Quod in me facinus admisi? Quid unquam petulanter, superbe, flagitiose a me factum? Quid unquam turpiter aut nequiter a me factum? Quod tantum dedecus admissum est? Quid ego peccavi unquam aut scelerate feci? Quod tantum facinus malo exemplo a me commissum? Quid factum improbe aut nefarie? Cf.Delictum,Pecco.Usus: Dii homini huic malefaciant!
MĂLĔFACTUM, i, n.Mauvaise action,faute. )( Benefactum.Usus: Benefacta male locata, malefacta arbitror.
MĂLĔFĬCĒ,Méchamment.Syn.Malitiose, nefarie.
MĂLĔFĬCĬUM, ii, n.Mauvaise action;fraude,tromperie.Syn.Malefactum, damnum.Epith.Cogitatum, levius, majus, manifestum, minimum, præsens, recens, simile, tantum, tam atrox, tam singulare, vehementissimum, voluntarium, vulgare.Usus: Sine ullo maleficio iter per provinciam facere,dommage. Committere, admittere, suscipere, facere maleficium. Contaminare se maleficio. A maleficio temperare. Prohibere maleficium.
MĂLĔFĬCUS, a, um,Qui fait le mal,malfaisant,criminel;malfaiteur.Syn.Reus.Usus: In maleficiorum sceleratorumque custodias hominem innocentem includere ausus es? Homo natura maleficus et injustus.
MĂLĔVŎLENTĬA, æ, f.Mauvaise intention,malveillance.Syn.Livor.Epith.Abscondita, non infuscata, non assueta, non fucata, non fallax, non erudita artificio simulationis.Usus: Malevolentia voluptas ex malo alterius sine emolumento suo. Novi animum tuum malevolentia suffusum, infuscatum. Cf.Invidia.
MĂLĔVŎLUS, a, um,Malveillant;jaloux,envieux.Syn.Malevolentia suffusus, infuscatus. )( Benevolus.Adv.Turpiter.Usus: Sermones malevoli. Homo malevolus et cujus voluntas in me offensa est. Cf.Invidus,Æmulus.
MĂLIGNĒ,Méchamment.Syn.Perverse.Usus: Ager maligne divisus.
MĂLIGNĬTAS, ātis, f.Méchanceté,jalousie,envie.Syn.Perversum et depravatum ingenium; ingens parcimonia, dandi difficultas,parcimonie. Cf.Malitia.
MĂLIGNUS, a, um,Méchant;avare,chiche.Syn.Invidus; difficilis, avarus, parcus.Usus: Mente maligna aliquid facere.
MĂLĬTĬA, æ, f.Mauvaise nature,méchanceté,malice.Syn.Fraus, calliditas, nequitia.Epith.Summa, vetus, usitata.Usus: Malitia est versuta et fallax nocendi ratio. Discedere a malitia.
MĂLĬTĬŌSĒ,Malicieuesement,avec ruse.Syn.Callide, subdole, versute, vafre, dolose, nequiter.
MĂLĬTĬŌSUS, a, um,Méchant,rusé.Syn.Versutus, callidus, astutus, fallax, tectus, obscurus, veterator, dolosus, vafer.Usus: Nimis callida et malitiosa juris interpretatio. Num malitiosum te negas et fraudulentum? Cf.Nequam,Malus,Improbus.
MALLĔUS, i, m.Marteau,maillet. Instrumentum fabrile.
MALLĔŎLUS, i, m.Petit marteau;petite branche d’un arbre qu’on coupe pour l’enfoncer en terre. Surculus utrinque capilatus, præsertim vitis.Usus: 1. Malleoli plantæ. 2. Manipulus sparteus pice confectus,malléole, trait contenant des matières combustibles pour incendier les villes, les maisons. Malleolorum plena omnia ad urbem incendendam.
MĀLO, mavis, lŭi, malle,Aimer mieux,préférer.Syn.Magis volo.Adv.Omnino, plane.Phras.Malo solitudinem quam fori frequentiam,je préfère la solitude à l’affluence du forum. Solitudo mihi quavis populi frequentia est optatior, potior; solitudinem fori frequentiæ libenter antepono; animus inclinat potius in solitudinem quam fori strepitum; solitudinem præ omni frequentia et celebritate præopto; latere mihi satius est, quam in urbis luce versari. Forum libens cum solitudine commutavero; non mihi tantæ voluptati est forum, quantæ solitudo; citius, æquius foro, quam solitudine caruero; nullo pretio solitudinem dimisero.Usus: Multis partibus id malo, quam, etc. Malo cum Pompeio vinci, quam vincere cum Cæsare.
1. MĀLUM, i, n.Pomme;en gén. fruit à pépin ou à noyau, opposé ànux.Syn.Pomum.
2. MĂLUM, i, n.Mal,malheur.Syn.Damnum, incommodum, pestis, detrimentum.Phras.1. Malum ingens minatur nobis,un grand malheur nous menace. Magnam mali molem meditatur; ad veteres nostras ruinas, quibus oppressi sumus, multum acerbitatis addet; malum ab homine improbo nobis ingens imminet; insanabilis pernicies ab hoc homine nobis impendet; nulla facies mali est, quæ ab hujus importunitate hominis non sit pertimescenda; multis nos malis onerabit; multa nobis mala afferet; mali nobis multum dabit hominis improbitas; mali nobis plurimum hoc auctore subeundum, exhauriendum erit; erumpet ex hujus importunitate furiæ malum ingens et in dies ingravescet. 2. Quis malum hoc a nobis avertet?Qui éloignera de nous ce malheur?Quis pestem hanc avertet? Quis pestem hanc et perniciem a cervicibus nostris depellet? Quis pestem hanc comprimet, reprimet, exsecabit, exstinguet? Quis medebitur huic malo? Quis malis his nos eripiet? Cf.Libero.Usus: Malum imminet, impendet,menacer. Erumpet malum ac late manabit,sortir,se faire jour et s’étendre. Serpit, crescit, ingravescit malum in dies,croître. Malum afferre, dare; malis aliquem onerare et urgere,combler. Malum contrahere,devenir malheureux. Malum sustinere, subire, exhaurire,supporter. Esse, jacere in maximis malis,être sous le coup d’un malheur. Malum cavere, depellere, sanare,guérir. E malis emergere, liberari,être délivré.
3. MĂLUM, īFi!quel malheur!quelle misère!Vox indignantis.Usus: Quæ, malum! ista est dementia?
1. MĂLUS, a, um,Mauvais;malheureux.Syn.Improbus, perditus, perversus, facinorosus;item: Incommodus, molestus.Phras.Homo est insigniter malus,cet homme est tout à fait méchant. Insigniter improbus; portentum hominis perditissimi; labes ac flamma reipublicæ; homo est unus omnium nequissimus; hostis bonorum omnium; jam pridem ad pœnam et exitium præceps. Homo est omnibus flagitiis coopertus, contaminatus; singulari cupiditate, audacia, scelere, cui nil divini, nihil humani sanctum; homo post hominum memoriam turpissimus; unus post natos homines deterrimus; impurus helluo, vita turpis, existimatione damnatus; homo perdita nequitia, effuse petulans; homo scelere amentissimus; homo ex omnium scelerum importunitate concretus; pravæ mentis homo; nihil illo levius, nihil inquinatius; labes seculi et incommodum; caput post natos homines deterrimum ac spurcissimum; funesta fax reipublicæ. Cf.Nequam,Improbus,Sceleratus.Usus: Philosophi non illi mali quidem, sed parum acuti. Malo dolo agere.
2. MĀLUS, i, m.Mât de vaisseau.Epith.Celsi, alti.Usus: 1. Malum erigere, scandere, incidere. Malus vento quassatur. 2. Pomus, arbor pomifera,pommier,arbre.
MAMMA, æ, f.Mamelle,sein.Syn.Uber.Usus: Puer lactens, mammam appetens. Lupa submissas infantibus adeo mitis præbuit mammas.
MANCEPS, cĭpis, m.Enchérisseur dans une vente publique;adjudicataire;entrepreneur.Rad.Manu capiens, dum publicum aliquid emit.Syn.Qui conducitautemit publicum aliquid.Usus: Mancipes a civitatibus pecunias pro frumento exegere.
MANCĬPI, contr.pro: mancipii.Mancipation,forme de vente ou d’achat particulière au droit civil des romains, et qui consistait à porter la main en présence de cinq témoins sur l’objet cédé,comme symbole de la prise de possession.Usus: Abalienatio est rei, quæ mancipi est, aut traditio alteri facta, aut in jure cessio.
MANCĬPĬUM, ĭi, n.Ce que l’on possède comme propriété, esclave.Syn.Res mancipi; servus.Epith.Aliena, honestissima, pauca, plurima, pretiosissima, sordidata, frequentia.Usus: 1. Ager ille meus est mancipio et nexu, tuus autem usu et fructu,ce champ est ma propriété, tandis que vous n’avez que l’usufruit du vôtre. Sui jam juris, et mancipii est respublica. Mancipio aliquid alteri dare. Mancipio accipere. 2. Servus, captivus,esclave. Italia a mancipiis conculcatur. Cf.Servitus.
MANCĬPO, as, avi, atum, are, a.Manciper,c. à d.,livrer,transmettre en toute propriété.Syn.Subjicio, in alicujus potestatem trado.Usus: Senectus honesta est, si nemini mancipata. Venditum ac mancipatum tribunatum plebi addixit.
MANCUS, a, um,Privé d’un membre;défectueux,imparfait.Syn.Cui ad summam aliquid deest, imperfectus, curtus, mutilus.Usus: Cognitio naturæ sine actione manca est. Mancus, et membris omnibus captus.
MANDĀTUM, i, n.Charge,commission;ordre.Syn.Res mandata, imperium, voluntas, jussum.Phras.1. Mandatum dedit centurioni, ut milites plecteret,il ordonna au centurion de punir les soldats. Pœnæ capiendæ ministerium centurioni imposuit; centurioni in mandatis dedit, ut pœnam de militibus reposceret; mandatis oneravit centurionem; mandata dedit; mandata edidit; triste edidit imperium de supplicio militum a centurione sumendum. Cf.Impero,Jubeo. 2. Mandata fecit,il a accompli les ordres donnés. Mandata egit, curavit, confecit, exhausit, exsecutus est; mandatis satisfecit; imperata fecit. Cf.Pareo,Obedio.Usus: Cum mandatis mittere, mandata dare,charger d’une commission. Mandata accipere, recipere, habere,recevoir une commission. Mandata alicujus perferre ad aliquem, deferre, exponere,transmettre des instructions, des propositions. Mandata exsequi, persequi, digerere,exécuter un ordre.
1. MANDO, as, avi, atum, are, a.Charger de,prescrire,ordonner.Syn.Jubeo, impero, impono, præscribo, mandatum do, in mandatis do, præcipio.Adv.Accuratissime litteris, diligenter, nominatim, penitus, plane, privatim, probe, publice.Usus: 1. Mandavi filio, quæ fieri velim. 2. Commendo, committo, trado, consigno,confier. Honores alicui, magistratum, sacerdotium mandare. Vitam suam solitudini et tenebris, se fugæ, mortui cadaver humo mandare. Res gestas scriptis, litteris, monumentis historias, versibus mandare. Rem posteris, annalibus mandare,consigner dans les annales. Cf.Impero,Jubeo,Mandatum.
2. MANDO, is, di, sum, ere, a.Mâcher.Syn.Dentibus conficio.Usus: Dentibus manditur, extenuatur, mollitur cibus.
MĀNE,Le matin.Syn.Diluculo, primo diluculo; prima luce; cum prima luce; antelucano tempore; matutino tempore; cum luceret; simul atque luceret; cum nondum luceret; ad primam auroram; sub noctis extremum; luce appetente; ante ortum solis; sole oriente; orta luce; sub lucem; albente cœlo; sub diei ortum; ubi dies cœpit; cum ortu solis, dubia adhuc luce; dubio adhuc die; lucis principio; ubi illuxit; circa lucis ortum; aperiente se die; albescente cœlo; primo mane; illucescente die; multo mane; bene mane; cum ipsa luce; vergente ad lucem nocte; simul ac dies illuxerit. Cf.Aurora,Diluculum.
MĂNĔO, es, mansi, mansum, ere, n.Rester,demeurer.Syn.Remaneo, commoror, resto, sto, hæreo. )( Abeo, discedo.Adv.Constanter, diutius, firmius, in perpetuum, perpetuo, propemodum, recte, bene.Phras.1. Domi libenter maneo,je reste volontiers chez moi. Domi me ut plurimum teneo; tectis et tenebris me contineo; domi assidue hæreo; parietum umbris me occulto; domo pedem non facile effero; parietum præsidio a fori strepitu me tueor; publico ut plurimum abstineo. 2. Manebo apud te,je demeurerai près de vous. Semper præsto tibi ero; adero ubique, assiduumque comitem me tibi præbebo, adjungam; hærebo lateri tuo; a latere nusquam discedam; nulla me res a te avellet, divellet, abjunget; nusquam abs te recedam, digrediar; affixus ero lateri tuo; nulla me dies a te disjunget. 3. Manet in sententia sua,il persiste dans son opinion. Stat in eadem sententia; perstat in sententia; propositum tenet; antiquum obtinet; deduci de sententia non potest; a sententia non discedit; flecti, depelli, dimoveri a sententia non potest; animum obfirmat in sententia; in dicenda sententia egregie sibi constat. Cf.Sententia. 4. Mansit idem color,la couleur resta même. Ori color suus constitit; nihil mutavit oris color; perstitit idem in vultu color. 5. Mansit incolume patrimonium mihi,mon patrimoine m’est resté tout entier. Stetit mihi tutorum præsidio patrimonium integrum; nihil de paterna hereditate libatum, imminutum est; paterna hereditas nihil detrimenti accepit.Usus: In vita, in voluntate, in officio, in conditione, in sententia manere. Id animo fixum manet. Manet mihi vetus cum illo contentio; illud maneat, fixumque sit,qu’il reste bien entendu, qu’il demeure bien établi que. Idem te fatum manet,le même sort vous est réservé.
MĀNES, ĭum, m. pl.Mânes,ombres.Syn.Animæ vita defunctorum.Usus: Mortuorum manes re aliqua expiare. Dii manes.
MĂNĬCA, æ, f.Manche longue.Usus: Antonius solet accipere manicas.
MĂNĬCĀTUS, a, um,Pourvu de longues manches.Usus: Manicatæ et talares tunicæ.
MĂNĬFESTO,Manifestement,évidemment.Syn.Manifeste; palam, aperte, perspicue, clare, non obscure.Usus: Aliquid manifesto deprehensum.
MĂNĬFESTUS, a, um,Manifeste,visible,évident.Syn.Clarus, perspicuus, non obscurus, apertus, testatus, contestatus, de quo constat, de quo liquet, quod luce clarius, quod patet, quod notum est omnibus.Phras.Res manifesta est,la chose est évidente. Res est ante oculos, ante oculos posita, in medio posita; res non conjectura, sed oculis tenetur; res ipsa certa, majoribus quasi theatris proposita; in clara res luce est; comperta sunt omnia; omnis res palam est; in confesso res est; manu res tenetur; hoc quidem minime latet; tam id perspicuum est, ut oculis judicare possitis; tam ea aperta sunt, quasi ea, quæ oculis cernuntur; non obscura res est, neque abscondita; illustrata, patefacta, comperta sunt omnia; res ipsa loquitur; sole ipso clariora sunt et illustriora; manifesta, confessa res est; nonne vobis hæc oculis cernere videmini? Illustria sunt omnia et in aperto; patescit res tota, et in forum ac lucem prolata est; e tenebris in lucem extracta est.Usus: Scelus manifestum et deprehensum.
MĂNĬPŬLĀRIS, e, gen. com.De manipule,simple soldat.Syn.Qui de manipulo seu parva militum manu est.Usus: Me una hæc res torquet, quod non Pompeium, tanquam unus manipularis, non secutus sim.
MĂNĬPŬLĀTIM,Par manipules,par compagnies.Syn.Per manipulos.Usus: Acies manipulatim structa.
MĂNĬPŬLUS, i, m.Javelle,gerbe;compagnie de soldats.Syn.Fasciculus, quem metentes manu comprehendunt; exigua manus militum, pars cohortis.Usus: Armatos manipulos ad signa convocat.
MĀNO, as, avi, atum, are, n. et a.Couler,se répandre;pénétrer.Syn.Fluo, redundo; fundor, disseminor, dispergor, latius dissipor, serpo, percrebresco.Adv.Late, communiter, longe.Usus: Serpit malum, rumor, sermo, et manat latius. Non patiar eam rem ad urbis perniciem manare. Omnis honestas e quatuor fontibus manat. Hoc consilium e tuo capite manat. Rem a capite arcessere, et videre, unde cætera manent. Manat in omnes partes virus, et per omne corpus funditur; manavit ea pestis latius, nec jam obscure serpens totas provincias occupat. Cf.Fluo.
MANSĬO, ōnis, f.Séjour,demeure. )( Decessio.Epith.Cautior.Usus: Mansio in vita.
MANSŬĒFACTUS, a, um,Adouci,apprivoisé.Syn.Domitus.Usus: Mansuefacti et exculti ad elegantiora defluximus. Cf.Mansuetus.
MANSŬĔFĂCĬO, is, fēci, factum, ere, a.Adoucir,dompter.Syn.Mansuetum reddere.Usus: Plebs mansuefacta et exculta. Cf.Mansuetus.
MANSŬĒTĒ,Doucement,d’une manière calme.Usus: Mansuete facere aliquid.
MANSŬĔTŪDO, ĭnis, f.Douceur,mansuétude.Syn.Lenitas, facilitas. )( Atrocitas.Epith.Incredibilis.Usus: Omnia plena clementiæ, mansuetudinis, liberalitatis.
MANSŬĒTUS, a, um,Doux;apprivoisé,dompté.Syn.Mitis, lenis, facilis; homo mitis ingenii. )( Ferus, immanis, atrox.Phras.1. Equus mansuetus,cheval dompté. Animal ad mansuetudinem domitum, mansuefactum, condocefactum, insuefactum; a ferocitate ad mansuetudinem traductum. 2. Jam mansuetiores sunt barbari illi,déjà ces barbares sont un peu moins farouches. A ferocitate ingenita ad humanum cultum deducti; ad humanitatem, mansuetudinem traducti sunt; ferocitatem exuerunt; resedit jam barbara illa ferocitas in illorum animis; cultum jam, et mores humanos induere; mitius ingenium induere.Usus: Mansuetus civis. Hominem te cognovi natura, consuetudine, disciplina lenissimum et mansuetissimum. Oratio placida, submissa, lenis, mansueta. Cf.Lenis.
MANTĬCA, æ, f.Besace,valise.Syn.Pera viatoria.Usus: Non videt, manticæ quod a tergo est.
MANŬBĬÆ, ārum, f. pl.Butin.Syn.Præda, spolia ex hostibus capta.Epith.Imperatoriæ; tantæ.Usus: Manubias Marti consecrare. Manubiis rostra ornare.
MĂNŪBRĬUM, ii, n.Manche,poignée.Syn.Capulus.Epith.Aureum.
MĂNŪMISSĬO, ōnis, f.Affranchissement d’un esclave.
MĂNŪMITTO, is, mīsi, missum, ere, a.Affranchir un esclave, lui donner la liberté.Syn.Libertatem do.
MĂNŬS, ūs, f.Main.Syn.Dextra.Epith.Adversa, antiqua, apta, arguta, contracta, contaminata et cruenta, dextra, facinorosissima, firma, hostilis, impia, importuna, sancta, sinistra, tremebunda, victrix.Usus: 1. Sumere in manus aliquid; in manu tenere; de manibus extorquere; e manibus rem non dimittere, deponere. Disciplina per manus tradita (Vulg.de manu in manum),transmettre de main en main,par la tradition orale. Per manus demitti. Cedomanum,donner la main. Deligatis,vinctis post terga manibus. Manu abnuit. Litteræ tua, mea manu scriptæ, (Vulg.propria manu). Manus porrigo. 2. Facultas, potestas,puissance,pouvoir. Est hoc in manu tua. Manibus victoria excidit. 3. In promptu est, suppetit,avoir sous la main,à sa disposition. Res est in manu. In manu tenemus, habemus victoriam. Præ manibus habere aliquid,sous la main,tout près. 4. Vis, arma, ferrum,violence,combat. Manus afferre alicui; manum abstinere, continere. Ad manus ventum est; manus conferre, conserere. 5. Copiæ,corps de troupes. Militarem manum cogere, facere, habere. 6. Cedere,se rendre,se déclarer vaincu. Manus do.
MĂPĀLE, is, n.Hutte,cabane.Syn.Casa agrestis.
MAPPA, æ, f.Serviette de table.
MARCĔO, es, cŭi, cere,velMarcesco, is, ere, n.Être fané, flétri;se faner,se flétrir.Syn.Torpesco, putresco.Usus: Luxuria vinoque marcere,être épuisé par la débauche. Desidia et otio marcescere,s’énerver, languir dans le repos.
MĂRE, is, abl. mari, n.Mer.Syn.Æquor, altum, pontus pelagus, salum.Epith.Portuosum, scopulosum, infestum, inflatum, murmurans, purpureum, refertum, præclarum, tempestivum, tranquillum, tutum, vastissimum, universum.Phras.Mare erat turbatum,la mer était agitée. Horrescebat mare, crebrosque fluctus in littus evolvebat; exæstuabat mare, quoque arctius intra faucium angustias claudebatur, eo acrius furebat; exterrebat nos fremitus murmurantis maris, vix ut in altum evehi auderemus; levabatur inhorrescens mare ventoque acriori concitatum fluctus ciebat, nautarumque ministeria turbabat.Usus: Turbatum agitatum mare. Mare cœlo miscere,remuer ciel et terre. Mare ingredi,aller sur mer,naviguer. Terra marique conquirere aliquid,chercher qqchose sur terre et sur mer,c. à d.,partout.
MARGĂRĪTA, æ, f.Perle.Syn.Unio.Usus: Nego ullam margaritam fuisse, quin abstulerit.
MĂRĬA, æ, f.MARIE, mère de DIEU.Phras.Mater DEI; Virgo Mater; Cœlitum Regina; mundi Domina; generis humani decus ac præsidium; Parens Auctoris sui, æterni Regis Mater; Templum augustissimum Divinitatis; mortalium immortaliumque Regina.
MĂRĪNUS, a, um,De mer,marin.Syn.Maritimus.Usus: Æstus marini,marée,flux et reflux.
MĂRĬTĬMUS, a, um,Maritime.Usus: In maritimis sum,je suis sur les bords de la mer.