MĂRĪTUS, i, m.Mari,époux.Syn.Vir.Epith.Carior.Usus: Ut maritus sis quam optimæ mulieris, et hæc quam optimo viro nupta sit.
MĂRMOR, ŏris, n.Marbre.Usus: Simulacrum, signum e marmore.
MARMŎRĒUS, a, um,De marbre.Usus: Columnæ, signa marmorea.
MARS, artis,Dieu de la guerre.Fig.Guerre,combat.Usus: Quum omnis belli Mars communis et quum semper incerti exitus prœliorum sint,les chances de la guerre étant les mêmes pour tous, et l’issue des combats étant incertaine. Suo rem Marte gerit,il fait ses affaires sans secours étranger. Cf.Bellum.
MARTYR, ris, gen. com.Martyr,f. re.Phras.1. Purpuratus suo sanguine Fidei testis; invictus Christi athleta; laureatus Fidei pugil; qui sanguinis sui pignore Christum testatus, pro veritate Fidei supplicium mortis subiit; propter Christum carnifici collum præbuit; mortem pro Christi nomine fortiter obiit; qui inter ultimos cruciatus ad extremum usque spiritum in veræ Fidei confessione permansit; qui pro Christo per summos cruciatus vitam cum sanguine profudit. 2. Sancti Martyres,les saints martyrs. Qui pro Christi confessione strenue dimicarunt, et summa alacritate vario leti genere animas liquerunt; qui vita et sanguine Fidei nostræ sanctitatem commendarunt, confirmarunt; qui plantatam suis sudoribus fidem, fuso etiam sanguine rigarunt; qui per vulnera et mortes Regi suo Christo præclarum testimonium dederunt; qui DEI causa quæcumque cruciamenta, ipsamque mortem, cujus imaginem oculis fugimus, mentionem auribus respuimus, quam animis aversamur, et sola recordatione perhorrescimus, constantissime oppetivere; qui tormentis immanissimis excarnificati; qui dirissimos Christi causa cruciatus exhauserunt, seque in mortem acerbissimam obtulerunt; quos nulla tormentorum vis ad mutandam in proposito sententiam adigere potuit; qui direptis facultatibus in exilium ejecti, fustibus ad mortem contusi, sagittis confixi, qui compressis laqueo faucibus elisi, gladio desectis cervicibus in mortem dati, de impiis superstitionibus, de barbara immanitate moriendo triumpharunt.
MAS, ăris, m.Mâle,du sexe masculin.Usus: Deos mares et feminas esse dicitis.
MASCŬLUS, a, um,Masculin;mâle,viril.Syn.Virilis, fortis.Phras.Prolem masculam habuit,il ne laissa que des fils. Virilis stirps e matrimonio fuit; virilem sexum reliquit.
MASSA, æ, f.Pâte,masse,gâteau. Auri, ferri, picis, farinæ massa.
MĀTER, tris, f.Mère.Syn.Parens, genitrix.Epith.Cæca, conscelerata, egregia, gravida, præclara, infesta, libera, magna, misera lamentansque et abjecta, plena pietatis, victrix, optima.Usus: Sapientia mater omniumbonarum artium. Matris terræ sinus et gremium.
MĀTERFĂMĬLĬAS, matrisfamilias, f.Mère de famille.Usus: Matremfamilias secus, quam matronarum sanctitas postulat, nominamus.
MĀTĔRĬA, æ, et Materies, ēi, f.Matière dont une chose se compose;sujet.Syn.Res, ex qua fit aliquid; apparatus, argumentum.Phras.1. Materia scribendi non deest,je ne manque pas de sujets de vous écrire. Semper est aliquod epistolæ argumentum; copia rerum, quas scribam, se magna mihi offert. Voluntas deesse, non res, ad scribendum potest; silva se mihi rerum ad scribendum objicit; materiem scribendi amplam dat, præbet dies quælibet.Usus: 1. Plato ex materia in se omnia recipiente esse mundum factum censet. 2. Lignorum, lapidum, etc. apparatus,matériaux. Materiam comportare milites jubet. Ex insula materiam, calcem advexere. 3. Id, de quo agunt artes, leges, etc.,matière d’un art, sujet, thème. Materia artis est, in qua ars versatur. Quid illum odisset, segetem et materiem gloriæ suæ? Scribendi materies. Deformitas corporum apta ad jocandum materies. 4. Facultas,ressources. Opes libidini materiem dant, præbent. Moderatio subtrahit, adimit materiam furori. Cf.Occasio.
MĀTĔRĬĀRĬUS, a, um,Celui qui travaille le bois,charpentier.Syn.Faber.
MĀTĔRĬĀTUS, a, um,Qui a une charpente.Syn.Quod ex materia constat.Usus: Domus male materiata,maison qui pèche par la charpente.
MĀTĔRĬOR, aris, atus sum, ari, d.Aller couper des bois.Syn.Lignor.Usus: Eodem tempore et materiari et frumentari necesse erat.
MĀTERNUS, a, um,De mère,maternel.Usus: Nomen maternum amantius et indulgentius.
MĀTERTĔRA, æ, f.Sœur de la mère,tante maternelle.Syn.Matris soror.
MĀTHĔMĂTĬCUS, a, um,Relatif aux mathématiques,mathématique.Epith.Magnus, sapiens, sempiternus.Usus: Mathematicæ artes, scientiæ. Pulvis Mathematicorum eruditus,poussière savante,sable sur lequel les mathématiciens tracent des figures à l’aide d’une baguette nomméeradius. Mathematici magna in obscuritate rerum, et recondita in arte, in arte multiplici subtilique versantur.
MĀTRĬCĪDA, æ, gen. com.Meurtrier de sa mère.Syn.Qui matrem occidit, parricida.Epith.Certissimus, crudelissimus, impius.
MĀTRĬCĪDĬUM, ii, n.Meurtre d’une mère.Usus: Matricidii accusatur Orestes.
MATRĬMŌNĬUM, ii, n.Mariage.Syn.Conjugium, connubium.Epith.Dotale, stabile et certum.Phras.1. Matrimonium inire,contracter mariage (en parl. d’une femme). Contrahere, inire matrimonium; nuptias facere; nuptiis jungi; inire societatem vitæ perpetuam, nec nisi morte dirimendam, dissolvendam; ad rem uxoriam animum adjungere; tori consortem accipere; uxorem ducere; in sanctum connubii fœdus, et indissolubilem vitæ torique societatem convenire; in matrimonium ducere; matrimonio, conjugio se alicui devincire; matrimonio aliquam sibi conjungere; matrimonii fœdere, vinculis conjungi. 2. In matrimonio habere conjugem,avoir pour femme. Habere conjugem, matrimonii fœdere junctam; vinculis socialibus sibi junctam; vivere cum aliqua in matrimonio, conjugio; nuptiis junctam, conjunctam habere tori sociam et consortem. 3. Ad secundum matrimonium transire,convoler à de secondes noces. Ad alteras nuptias procedere; ad secundos thalamos procedere. Conjugio secundo se devincire. 4. Copulare matrimonium,faire, bénir un mariage. Nuptias solemni precatione conjungere; matrimonio sponsos conjungere, copulare; indissolubili fœdere sponsos copulare; nuptiarum pompam sacris cerimoniis augustiorem reddere.Usus: Collocare aliquam in matrimonium. Aliquam in matrimonio habere. Cf.Loco,Nubo.
MĀTRĪMUS, a, um,Qui a encore sa mère.Usus: Puer matrimus.
MĀTRŌNA, æ, f.Femme mariée,femme honorable.Syn.Materfamilias, mulier, uxor.Epith.Opulentæ, optimates.Usus: Matronarum dignitas et sanctitas.
MĀTRŌNĀLIS, e, gen. com.Qui convient à une femme mariée,à une mère de famille.Usus: Matronalis gravitas, pudor, decus.
MĀTŪRĀTĬO, ōnis, f.Célérité,précipitation.Syn.Festinatio, properatio.
MĀTŪRĒ,De bonne heure,vite,à la hâte.Syn.Cito, celeriter, tempori, sine mora, tempestive.Usus: Eo, quo intendit, mature perveniet.
MĀTŪRESCO, is, ere, n.Devenir mûr,mûrir.Syn.Perficior, absolvor.Phras.Fruges maturescunt,les moissons mûrissent. Maturitatem assequuntur; arborum fructus jam mitescunt; maturitatem suam propediem habebunt; prope maturitatem sunt; ad maturitatem perveniunt.
MĀTŪRĬTAS, ātis, f.Maturité.Syn.Tempestivitas, tempus maturum.Epith.Prima dicendi, tanta.Usus: Hæc studia in adolescentia tanquam in herba significant, quæ virtutis maturitas, et quantæ fruges industriæ sint futuræ. Canescit jam tua eloquentia, et quamdam maturitatem est assecuta.Ejus rei maturitas nondum venit. Videtur id jam perfectum, et maturitatem habere suam. Usus maturitatem dat, affert.
MĀTŪRO, as, avi, atum, are, a. et n.Mûrir;accélérer,hâter.Syn.Maturitatem affero; accelero, propero.Usus: Maturare mortem alicui. Quæso, matures venire.
MĀTŪRUS, a, um,Mûr.Syn.Coctus, tempestivus, mitis. )( Præcox, immaturus.Usus: Poma matura et cocta decidunt. Ætas matura. Maturus orator. Vitæ satietas maturum affert mortis tempus.
MĀTŪTĪNUS, a, um,Du matin,qui a lieu le matin. )( Vespertinus.Usus: Matutina tempora lectione consumo.
MAXILLA, æ, f.Mâchoire.Syn.Mala.
MAXĬMĒ,Au plus haut degré,le plus possible.Syn.Summe, potissimum, magnopere.Usus: 1. Ut quisque maxime indigus, ita ope dignissimus. Tam sum amicus reipublicæ, quam qui maxime. Domus celebratur, ut cum maxime. 2. Præsertim, cumprimis,surtout,beaucoup. Eos amo maxime, qui, etc. Eo maxime te amo, quod, etc.
MAXĬMŎPĔRE, superl. a magnopere.Syn.Summopere, maxime, potissimum.Usus: A te maximopere peto,je vous demande avec les plus vives instances.
MAXĬMUS, a, um, superl. a Magnus,Très grand.Syn.Amplissimus, summus, singularis, ingens, incredibilis, divinus, immortalis.Phras.Maximum habet luxum,son luxe est extraordinaire. Luxus in eo est tantus, ut nihil supra possit esse; nihil ut addi ad tantas opum effusiones posse videatur; ut eum ne tota quidem patrimonia capere, sustinere, aut explere possint.
MĔĀTŬS, ūs, m.Passage,marche,cours.Usus: Solis cursus et meatus.
MĒCUM,Avec moi.Usus: Mecum sum; mecum vivo.
MĔDĔOR, eris, eri, d. n.Guérir,apporter du remède.Syn.Sano, curationem adhibeo, medicinam affero, facio, adhibeo; remedium affero, adhibeo.Adv.Facile.Phras.1. Temporis longitudo malis medetur,le temps guérit tous les maux. Quæ nobis a fortuna infliguntur vulnera, levantur, sanantur vetustate; vis doloris temporis mora languescit; detrahit de dolore dies, aut etiam penitus tollit et exstinguit. Quovis malo affectis, laborantibus medicinam dies affert. Habet hoc tempus, ut dolorem quemvis, tametsi alte in animo insitum evellat. Est hoc temporis, ut omnem malorum sensum ac memoriam, omnem adversæ fortunæ recordationem ex animo deleat, auferat, eripiat, expellat, amoveat, proscribat. 2. Medendum est huic malo,il faut remédier à ce mal. Occurrendum est huic malo; remedium dandum est huic malo; præsidia comparanda sunt ad istos casus; comparanda, quærenda sunt remedia huic malo; faciendo medicina malo est; curatio diligens adhibenda.Usus: Afflicta reipublicæ, capiti, oculis mederi; mederi ægris.
MĔDĬASTĪNUS, i, m.Esclave du plus bas étage.Syn.Mancipium vilissimum.
MĔDĬCĀMEN, ĭnis, n.Médicament,médecine.Syn.Medicamentum.Epith.Violentum.
MĔDĬCĀMENTUM, i, n.Médicament,remède.Syn.Medicamen, medicina, remedium.Epith.Multa, salutaria, violenta.Usus: Medicamentis delibutus. Medicamentis malum abigere. Fucata candoris medicamenta. Medicamentum dare ad aquam intercutem. Cf.Remedium.
MĔDĬCĪNA, æ, f.Médecine,remède.Syn.Medicamentum, remedium, ars medendi.Epith.Consularis, animi grata et multis probata, pluribus suspecta et invisa, imbecillior, major, perpetua; tarda sed magna, tempestiva.Phras.(Medicina operatur,Vulg.),la remède produit son effet. Medicina venis concipitur; in venas diffundit se medicamentum, sic, ut sensim toto corpore ejus salubritas percipiatur.Usus: 1. Facere, afferre medicinam alicui. Accipere, sumere medicinam. Nulla tot incommodis medicina reperietur. 2. Ars medendi,art de guérir. Medicinam exercere, facere. Cf.Remedium.
MĔDĬCOR, aris, atus sum, ari, d.Traiter,guérir.Syn.Medeor.
MĔDĬCUS, i, m.Médecin.Syn.Medicinæ peritus, medicinæ cognitione clarus; medicinam professus.Epith.Callidus, jam incognitus et sæpe victor, diligens, ignobilis, index, nobilissimus, optimus, studiosior, suavis, summus.Usus: Ad morbos difficillimos nobilissimus medicus quæritur. Medicum adhibere; medico uti. Medico honos habendus. Medico non solum morbus, sed consuetudo valentis et natura corporis cognoscenda. Medici ex quibusdam signis et advenientes, et crescentes morbos intelligunt.
MĔDĬĔTAS, ātis, f.Le milieu,Syn.Media pars, medium.Usus: Bina media, vix enim audeo dicere medietates.
MĔDIMNUM, i, n.Médimne,mesure grecque qui contenait6 modii romani.Usus: Quod jugera sunt sata, totidem medimna decumæ debentur.
MĔDĬŎCRIS, e, gen. com.Médiocre.Syn.Nonnullus, modicus.Usus: Ingenio, prudentia est mediocri. Mediocris est in dicendo.
MĔDĬŎCRĬTAS, ātis, f.Juste milieu,terme moyen,modération.Syn.Modus, nec parum nec nimium.Epith.Inhabilis.Usus: Virtutes omnes mediocritate quadam esse moderatas constat. Mediocritas dicendi. Certusest villarum modus, et ad mediocritatem revocandus.
MĔDĬŎCRĬTER,Médiocrement.Syn.Modice.Usus: Injurias mediocriter ferre. Possum mediocriter lacessitus leviter repungere. Mediocriter a natura instructus, angustius etiam a labore et disciplina.
MĔDĬTERRĀNĔUS, a, um,Qui habite l’intérieur des terres, éloigné de la mer.Usus: Mediterranei mare esse non credunt. Enna mediterranea est maxime.
MĔDĬTĀTĒ,De propos délibéré.Usus: Rem perquam meditate tenes,vous connaissez la chose à merveille.
MĔDĬTĀTĬO, ōnis, f.Action de méditer, de réfléchir, projet.Syn.Commentatio, exercitatio.Epith.Multa, stulta, quotidiana, pin.Usus: Multi naturæ vitium meditatione atque exercitatione sustulerunt.
MĔDĬTOR, aris, atus sum, ari, d.Méditer,réfléchir,examiner.Syn.Attente cogito, commentor, contemplor.Adv.Maxime, multo ante.Phras.Semper cœlestia meditatur,il médite sans cesse les choses célestes. In perpetua rerum cœlestium meditatione versatur; animum in rerum cœlestium contemplatione defixum habet; semper aliquid de rebus cœlestibus cogitat, secum volvit; in res cœlestes fere semper animum intendit; tempus omne in acerrima atque attentissima rerum cœlestium meditatione ponit; cœlestium rerum spectator et contemplator est assiduus; consideratione ac contemplatione rerum cœlestium animum pascit, oblectat; mentem cogitationemque per omnes cœlestium rerum species circumducit. Cf.Cogito.Usus: Accusationem meditatur. Quæ in foro agenda sunt, exercitatione quasi ludicra perdisco et meditor. Nihil fecit non diu ante meditatum. Meditatus ad dicendum accesseram. Accurata et meditata commentatio. Meditatum scelus. Cf.Cogito,Cogitatio.
MEDĬUS, a, um,Qui est au milieu,intermédiaire.Syn.Interjectus inter duos, dimidiatus, intermedius.Phras.Mediam viam amplecti in re quapiam,en toutes choses, suivre toujours une voie intermédiaire,c. à d.,n’aller jamais aux extrêmes. Mediam consequi consilii viam; media via consilium capere; mediis consiliis stare; consilio neutri parti acerbo rem expedire.Usus: Oratio vel oriens, vel media, vel cadens. In medio jure civili versari. Qui se medium esse vult, in patria manet, qui proficiscitur, aliquid de alterutra parte vindicat,celui qui veut demeurer neutre, etc.In mediam turbam se injecit. Interjectus inter duas ætates mediusque. Inter bellum et pacem nihil est medium. In mediam dimicationem se offerre. De medio tollere, removere, recedere. Res est in medio posita. Res de medio sumptæ,choses communes,vulgaires.
MĒDĬUSFĬDĬUS, (prome dius Fidius, subauditur juvet). Jurandi formula apud veteres,Certes (m. à m. que le Dieu Fidius me soit en aide).
MĒDULLA, æ, f.Moelle.Syn.Transl.Intimus animus.Usus: Venis et medullis insidet malum. In medullis mihi et visceribus hæret.
MEL, mellis, n.Miel.Rad.ab μέλι. Villa abundat lacte, caseo, melle. Sermo melle dulcior.
MĔLANCHŎLĪA, æ, f.,Mélancolie,humeur noire.Syn.Atra bilis.Usus: Quem nos furorem, Græci melancholiam vocant, quasi atra solum bile mens moveatur.
MĔLANCHŎLĬCUS, a, um,Mélancolique.Syn.Natura tristi et recondita; ingenita affectus tristitia; indole, ingenio subtristi.Usus: Aristoteles ait, omnes ingeniosos melancholicos esse, ut ego me tardiorem esse, moleste non feram,Aristote dit que la mélancolie est le partage des grands génies; c’est ce qui me console de ma lenteur.
MĔLĬOR, us, gen. com. compar. adj. Bonus,Meilleur.Syn.Potior, commodior, præstabilior. )( Deterior.Phras.Nemo doctus quemquam se meliorem arbitratur,tout savant pense qu’il n’a point de supérieur. Neminem se potiorem ducit; aliis se præfert omnibus; superiorem se cæteris, nemini inferiorem se existimat doctus. Doctus præcipuam putat suam esse doctrinam, nec communem ulli; doctrina se omnibus præcellere, præstare, antecellere, certissimum habet; doctrinam suam longe anteponit cæterorum scientiis. Cf.Potior.Usus: Res meliori in loco est. Incipit res melius ire, quam putaram.
MĔLĬUS,Mieux.Syn.Commodius, satius, potius, præstabilius.Phras.Melius habet civitas ejus opera,la ville s’est rétablie par ses soins. Species est adeo reviviscentis reipublicæ; surrexit ejus opera ex intolerabili statu respublica; fieri quædam ad meliorem spem inclinatio videtur; ad sanitatem revertitur civitas; auctoritate ejus et opera emergit tandem civitas, et in tolerabili statu consistit; lux quædam affulgere videtur civitatis rebus; melius jam res civitatis ire incipit; correxit urbem ejus industria, et affectis partibus medicinam attulit; rempublicam velut in sedes ac statum suum revocavit; in antiquum statum restituit; urbem consilio recreavit, perditamque ac afflictam erexit; reperta demum ejus opera est medicina tot incommodis civitatis; rem prolapsam superiorum temporum negligentia restituit, inque veterem dignitatem rempublicam vindicavit ejus industria; convalescere ac sanari, reviviscere ac recreari postliminio civitas ejus opera videtur. Cf.Emendo,Corrigo.Usus: Philosophia et ad melius vivendum, et ad commodius disserendum vim habet maximam.
MĔLĬUSCŬLĒ,Un peu mieux.Syn.Aliquanto melius.Usus: Cum meliuscule tibi erit, fac ad nos quamprimum redeas.
MELLĀRĬUS, a, um,De miel.Usus: Mellaria cella.
MELLĪTUS, a, um,De miel,doux comme le miel.Syn.Suavis, jucundus.Usus: Mellitus puer.
MĔLOS, indecl.Ton doux,agréable.Syn.Cantus.Usus: Dulce melos.
MEMBRĀNA, æ, f.Peau,enveloppe;parchemin.Epith.Tenuissima, pellucida.Usus: Natura oculos membranis tenuissimis sepsit.
MEMBRUM, i, n.Membre. Pars corporis.Transl.Aliarum quoque rerum.Syn.Artus.Epith.Proximum, turbidum, turgidum, tumidum. Membra commutabilia, humana, imbecilla, minutiora, reliqua, tenuissima.Usus: Membrorum alia videntur a natura donata ad usum, alia ad ornatum. Partes et membra Philosophiæ.
MEMĬNI, isse, n.Se souvenir.Syn.Memoria teneo, memoria repeto, commemini, recordor, reminiscor, commemoro. )( Obliviscor.Adv.Diligentissime, grate, jucunde, melius, omnino, probe, recte, suaviter.Phras.1. Semper tui meminero,je me souviendrai toujours de vous. Nunquam ex animo meo discedet tui memoria. Anni consequentes excipient tui memoriam. In memoria mea penitus insedisti; semper in memoria hærebis; erit infixa menti meæ tua imago; complectar absentem te cogitatione. Virtutes tuas grata semper memoria persequar; memoriam tui in me officii colam benevolentia sempiterna. Cf.Obliviscor,Memoria. 2. Memini eorum quæ dixeras,je me souviens de ce que vous avez dit. In memoria habeo; in memoria sunt; memoria teneo; memoriæ infixa sunt; hærent, insident in memoria; memoria repeto, complector ea, quæ dixeras.Usus: Memini, nec obliviscar noctis illius. Memini mandata tua.
MĔMOR, ŏris, omn. gen.Qui se souvient.Syn.Qui non obliviscitur.Usus: Memorem in bene meritos animum præstare. Cf.Memoria.
MĔMŎRĀBĬLIS, e, gen. com.Digne de mémoire,mémorable,glorieux.Syn.Memorandus, memoria dignus, commemorabilis, dignus memoratu, ad memoriam insignis.Adv.Maxime.Phras.Memorabile facinus,action fameuse, remarquable. Facinus, cujus memoriam posteritas alet; quod vivet in omnium pectoribus; cujus memoriam nulla dies obscurabit; cujus memoria apud posteros nunquam morietur; facinus ad memoriam posteritatis insigne, commendandum hominum memoriæ sempiternæ, celebrandum memoria seculorum omnium, prædicandum posteris, omnis posteritatis memoria dignissimum; facinus, quo annalium memoria nullum conspectius.Usus: Memorabilis et divina virtus. Res a te gesta memorabilis, et pene cœlestis. Cf.Clarus.
MĔMŎRĬA, æ, f.Mémoire,souvenir.Syn.Facultas animæ rerum perceptarum custos; recordatio, monumentum.Epith.Acris, acerba, æqualis, æterna, altior, bona, brevis, clara, custos rerum, digna, divina, diuturna, excellens, fidelis, grata, germana, hebes, immortalis, infinita, non ingrata, insignis, mira, jucunda, naturalis, nimia, præsens, publica, recens, singularis, suavis, superior, tanta, thesaurus omnium, vetus, viva, ingratissima, ultima pueritiæ.Phras.1. Ab hominum memoria nemo illi similis erat,jamais, de mémoire d’homme, on ne rencontra un homme semblable à lui. Vir post hominum memoriam; post natos homines; post genus hominum natum rerum gestarum gloria maximus. 2. Memoriam sibi immortalem comparavit,il s’est acquis un renom immortel. Eo facto immortalitatem sibi donavit; nomen suum ad immortalitatem consecravit; ab oblivionis injuria nomen suum vindicavit; memoriam nominis sui cum omni posteritate adæquavit; memoriam sui reliquit immortalem. Cf.Fama,Gloria. 3. Memoriam tanti viri litteris consignavit,il consigna par écrit le souvenir d’un si grand homme. Res tanti viri posteritatis memoriæ tradidit, prodidit, consecravit; res tanti viri ad memoriam posteritatis propagavit; litteris firmavit; immortalitati, scriptis ac monumentis mandavit, commendavit. 4. Est adhuc in memoria factum hominis improbum,je me souviens encore de sa mauvaise action. Memoriam facti improbissimi etiamnum servo, conservo, usurpo, teneo; hæret etiamnum in memoria factum improbum; memoria teneo, retineo facti improbitatem; memoriam improbissimi facti nondum deposui, abjeci; nondum abolevit, excidit facti improbissimi memoria; non delapsum est e memoria factum improbum. Cf.Obliviscor. 5. Juvat interdum tempora superiora in memoriam revocare,il est parfois utile de se souvenir des siècles passés. Juvat, superiorum temporum memoriam commemorando renovare; superiorum temporum res gestas recognoscere; memoria repetere; excitare antiquitatis memoriam, mentem ad antiqua revocare; animum ad vetera referre; antiquitatis speciem repræsentare animis; superiorum temporum memoriam refricare, redintegrare; in memoriam reducere. 6. In memoriam sæpe venit ætatis primæ petulantia,je me rappelle souvent les étourderies de ma jeunesse. In mentem venit mihi petulantia adolescentiæ meæ; in memoriam redeo ætatis primæ petulantissime exactæ; in memoriam nunc demum regredior adolescentiæ per summam petulantiam exactæ. Versatur mihi in mente cum acerba recordatione ætatis primæ petulantia; subitpersæpe animum ætatis primæ memoria in jocum et petulantiam effusæ. 7. Memoria es bona,vous avez une bonne mémoire. Fideli es memoria, præsenti, non vulgari, singulari, incredibili, tenacissima; memoria mirum quantum vales; memoria præstas, excellis; eximia in te est vis memoriæ; memoria tenes, quæcumque legis vel audis; nihil e memoria effluit. 8. Memoria est imbecilla,il a une mémoire ingrate. Fallit hominem sæpe memoria; memoria vacillat; memoria illi haud satis constat; memoria homini segnis admodum est et lenta; memoria offendit sæpius; fluxa homini memoria est et infida; memoria labat interdum; facile e memoria, quæ dixerit vel audierit, homini excidunt, effluunt, elabuntur. Cf.Obliviosus.Usus: Bella nostra et patrum memoria gesta. Memoriæ studere,cultiver, exercer la mémoire. Memoriam remittere,négliger de cultiver la mémoire. Memoria aliquid comprehendere, et complecti. In memoria habere aliquid. In memoria res est, hæret, insidet. Memoria aliquid repetere. In memoriam rei redire. Memoriam beneficii obscurare, abstergere, delere. Memoria aliquid deponere. In memoriam redire, revocare alteri. Fortium virorum memoriam honore prosequi, amplissimis monumentis consecrare.
MĔMŎRĬTER,De mémoire,par cœur.Syn.E memoria, sine scripto.Phras.1. Memoriter didicit,il a appris par cœur. Memoriæ mandavit; edidicit; memoria complexus est; memoria comprehendit; memoriter complexus est. 2. Memoriter dicere,réciter de mémoire. Ex memoria recitare, proferre, exponere, reddere, pronuntiare.Usus: Memoriter pronuntiavit.
MĔMŎRO, as, avi, atum, are, a.Rappeler qqchose à qqn;raconter.Syn.Commemoro, narro, refero.Adv.Nimis obscure.Usus: Clarorum virorum laudes memorare. Cf.Loquor,Mentio,Narro.
MENDĀCĬUM, ii, n.Mensonge,fiction. Falsitas, orationis vanitas.Epith.Magnum atque impudens, modestum et non infacetum, honestum ac misericors, crassum, perniciosum, officiosum, jocosum, turpissimum, infestum, splendidum, triumphale.Usus: Improbi hominis est mendacio fallere, mendacium dicere. Sermonem mendaciis aspergere. Cf.Mentior.
MENDAX, ācis, omn. gen.Menteur;mensonger.Syn.Vanus, fraudulentus. )( Verax.Phras.Homo mendax est,c’est un menteur. Ex fraude et mendacio constare totus videtur; ex fraude et mendacio compositus, qui omnia mendaciunculis aspergit; qui veritatem mendaciis contaminare nihil veretur; qui insignem orationis vanitatem adhibet; qui compostis ad fraudem mendaciis semper est instructus; qui mendacia struit alia ex aliis; qui mera fundit mendacia.Usus: Mendaci homini ne verum quidem dicenti credere solemus.
MENDĪCĬTAS, ātis, f.Mendicité,pauvreté.Syn.Paupertas, inopia.Epith.Aviditati conjuncta, summa.Usus: Ad mendicitatem redigi. In summa mendicitate esse, vivere. Mendicitatem perpeti. E mendicitate emergere. Cf.Paupertas,Inopia.
MENDĪCO, as, avi, atum, are, a.Mendier.Syn.Vitæ alimenta ostiatim quæro; stipem peto, colligo; precario victum conquiro, corrogo.
MENDĪCŬLUS, i, m.Mendiant.Usus: Exercitus e mendiculis rusticis collectus.
MENDĪCUS, i, m.Mendiant.Syn.Pauper, qui pedem in suo ponere non potest. Cui res ad manticam rediit, qui manum ad stipem porrigit; qui in summa mendicitate est, vivit.Epith.Beatus, dives, sapiens.Usus: 1. Si paupertas malum est, nemo mendicus beatus. 2. Adjective,pauvre,misérable. Hoc genus forense exiguum est, et mendicum. Cf.Pauper.
MENDŌSĒ,D’une manière défectueuse,incorrecte.Usus: Libri mendose et vitiose scripti.
MENDŌSUS, a, um,Plein de fautes,incorrect.Syn.Vitiosus.Usus: Historia mendosa, in qua pars aliqua deest.
MENDUM, i, n.Défaut,faute.Syn.Vitium, erratum libri, etc.Epith.Magnum.Usus: Mendum litura corrigere. Menda tollere.
MENS, entis, f.Esprit,raison,intelligence.Syn.Ratio, princeps animi pars, intelligentia.Epith.Acrior, humilis, conscelerata, constans, divina, domestica, civilis, effrenata, præceps, firma, fons sensuum, humana, impia, imbecilla, incredibilis, infinita, integra, intenta, liberalis, provida, sagax, præstans, tranquilla, vegeta, demens, improvida, nefaria, singularis, sancta, tarda.Phras.1. Mente motus,privé de raison,insensé. Mentis errore affectus est; a mente discessit; mente captus est; emota mente est; de mente dejectus; de stata mentis deturbatus; a mente desertus est; mentis inops est; mente non consistit. Cf.Insania. 2. DEUS tibi hanc mentem indidit,c’est DIEU qui vous a donné cette pensée. DEUS tibi hanc mentem dedit, injecit, indidit; in eam mentem te impulit; a DEO factum est, eam ut mentem susciperes; eo ut mentem appelleres; consilii hujus dux auctorque DEUS fuit. 3. Ab hoc consilio mentem nemo avertet,personne ne pourra me détourner de ce projet. Nemo me ab hac mente deducet, avocabit; nemo mentem meam flectet, mutabit; ab hac mente nullius suasu aut consilio deflectam, desistem. Cf.Consilium.Usus: 1. Mente tota, omnique animi impetu in rem incumbere. 2. Consilium, sententia, propositum,intention,project,dessein. Dii tibi illam mentem injecere. Ab hacmente nihil me deducet. 3. Memoria,souvenir. Venit mihi in mentem illius temporis.
MENSA, æ, f.Table.Epith.Argentea, exstructa, hospitalis, maxima, publica, sancta, sana, secunda, extrema, solemnis.Usus: Mensam exquisitissimis epulis exstruere, ornare, construere,couvrir, charger une table des mets les plus succulents. Mensæ accumbere, accubare,être couché à table. Mensam tollere, removere. Secundam mensam apponere. Cibos mensæ inferre. Manum in mensam porrigere. De mensa aliquid alteri mittere. Mensarum assecla,parasite. Quæ ad mensam quotidianam atque epulationem pertinent. Cf.Convivium.
MENSĀRĬUS, ĭi, n.Banquier,changeur.Syn.Argentarius, trapezita, qui argentariam facit.Usus: Mensarii a dispensatione pecuniæ appellantur, q. Rei nummariæ publicæ curatores.
MENSĬO, ōnis, f.Action de mesurer,mesurage.Syn.Dimensio.
MENSIS, is, m.Mois.Usus: Mensis, quando luna solem lustrato suo cursu consecuta est. Lunæ cursus, quia mensa spatia conficiunt, menses nominantur.
MENSTRŬUS, a, um,Mensuel, qui revient tous les mois, ou qui dure un mois.Syn.Quod mensem unum durat, et singulis mensibus fit.Usus: Menstrua cibaria. Menstruum spatium. Solis lustrationem luna menstruo spatio complet.
MENSŪRA, æ, f.Mesure.Syn.Modus.Epith.Cumulatior, evidens, major.Usus: Quæ acceperis utenda, majore, si possis, mensura reddito. Cumulatiore mensura uti.
MENTHA, æ, f.Menthe. Herba.
MENTIO, ōnis, f.Mention,action de mentionner,de rappeler.Syn.Sermo, commemoratio.Epith.Fatua, honorifica, indigna.Phras.Mentio de illa re nulla fuit,on ne fit aucune mention de cela. Intermissa rei mentio; mentio ejus rei in perpetuum finita videbatur; nemo mentionem ea de re fecit; altum ab omnibus ea de re silentium fuit; nemo verbum injecit ea de re; mentionem ejus rei nemo intulit; nec memoria ejus rei cuiquam præsentium fuit; in oblivione jacuit ea res; nec quisquam ea de re meminit; nulla de re ferebatur mentio; nulla tum agitata est ejus rei mentio.Usus: Mentionem facere Cæsaris, de Cæsare. Mentio illata est; intermissa est. Casu incidi in eam mentionem.
MENTĬOR, īris, ītus sum, iri, d.Mentir.Syn.Ementior, mendacium dico, orationis vanitatem adhibeo, temporis causa fingo, vera falsis involvo, rumoribus affingo, mendacia struo, mendacii religione me obstringo.Phras.Mentiris quidquid loqueris,tout ce que vous dites est faux,toutes vos assertions sont des mensonges. Quidquid loqueris, a vero abest longissime; alienum a veritate est; abhorret a veritate. Quidquid loqueris, mendaciis aspergis. Mera fundis mendacia; falsa est omnis oratio tua. Quidquid loqueris, falso loqueris. Ne speciem quidem veritatis habent, quæ tu deblateras. Nullum non modo verum, sed ne verisimile quidem dictum exstat in longissima oratione tua; omnia veritati adversantur. Cf.Mendax.Usus: Mentiri in aliqua re, de aliqua.
MENTUM, i, n.Menton. Pars subjecta ori.Epith.Paulo attritius.Usus: Mentum in dicendo intorquere. Sinistra mentum sublevare.
MĔRĀCUS, a, um,Pur,sans mélange.Syn.Merus.Usus: Vinum meracius sumere.
MERCĀTOR, ōris, m.Marchand,commerçant.Syn.Negotiator, qui mercaturam facit.Epith.Callidus, peritus.Usus: Sordidi putandi sunt, qui mercantur a mercatoribus, ut statim vendant.
MERCĀTŪRA, æ, f.Commerce de marchandises,négoce.Syn.Negotiatio, nundinatio.Epith.Æqua, certa, iniqua, magna, parva, pauca, publica, fucosa, fallax.Phras.Mercaturam exercet,il fait le négoce, le commerce. Mercaturam facit; mercaturis faciendis rem quærit; mercaturæ operam dat.Usus: Ad gymnasium tanquam ad mercaturam bonarum artium profectus.
MERCĀTŬS, ūs, m.Commerce,marché.Syn.Nundinæ, emptorium.Epith.Domesticus, tantus, turpissimus.Usus: Domi suæ turpissimo mercatu omnia habet venalia. Mercatum instituere, edicere.
MERCĒNĀRĬUS, a, um,Qui fait qqche pour une récompense ou pour un salaire. Subst.Journalier,mercenaire.Syn.Conductus cum mercede, operarius, qui manuum mercede inopiam tolerat. )( Gratuitus.Usus: Liberalitas mercenaria non est. Illiberales et sordidi quæstus mercenariorum, quorum opera, non artes emuntur. Cf.Merces.
MERCES, ēdis, f.Salaire,récompense,gain.Rad.a Mereo.Syn.Pensio, præmium, pretium, fructus.Epith.Æqua, iniqua, magna, parva, pauca, publica.Phras.1. Nihil agit sine mercede,il ne fait rien sans argent. Nonnisi mercedula adductus, evocatus, quidquam officii præstat; venalis illius opera est, non liberalis; mercede agit, quidquid agit; cessat opera ejus sine manupretio. 2. Magnam mercedem petit,il demande une grande récompense. Magnum suæ arti pretium statuit; magnum operæ suæ pretium petit, exigit; laboris præmium non exiguum petit. 3. Mercedem tuam accipies,vous recevrez votre récompense. Laboris præmia feres, capies large, cumulateque; exstabit operæ tuæ merces sane cumulata; dabitur merces operæ,persolvetur; pretium feres operæ tuæ; operæ pretium habebis; mercede donaberis promissa.Usus: Mercedem laborum constituere, promittere, proponere. Mercedem exigere, mercedem dare, tribuere, solvere, persolvere. Mercedem accipere, recipere. In loco mercedis numerare. Mercede docere.
MERCĬMŌNĬUM, ĭi, n.Marchandise.Syn.Merx.
MERCOR, aris, atus sum, ari, d.Faire le commerce,trafiquer,acheter.Syn.Nundinor, emo.Usus: Pretio aliquid mercari de aliquo. Cf.Emo.
MĔRĔO, es, ŭi, ĭtum, ere, a. et MĔREOR, ēris, ĭtus sum, eri, d.Mériter.Syn.Commereo, promereor.Adv.Male, melius.Phras.1. Non mereor tantum,je ne mérite pas autant. Non id est meritum meum, ut, etc. Nullum exstat in te officii tanti meritum, ut, etc. Qui mereri tantum de te potui? Majus id est meritis in te meis. 2. Quid male de te merui?De quelle faute me suis-je rendu coupable à votre égard?Quid feci, quid commerui, quid peccavi? Quam in te culpam commerui? Quod crimen in te meum est? Cf.Delinquo,Pecco.Usus: 1. Diurna opera decem nummos meretur. Bene de aliquo, male, perniciose merere. Pro eo, ac quisquis meretur, gratiam referre. 2. Milito,servir à l’armée, être soldat. Equo, pedibus merere,servir dans la cavalerie, l’infanterie. Bina stipendia in bello meruit,il fit deux campagnes. Cf.Meritum,Obligatus.
MĔRĔTRĪCĬUS, a, um,De courtisane.Usus: Meretricia vita, quæstus, mores.
MĔRĔTRIX, īcis, f.Courtisane.Syn.Scortum, lupa vulgato corpore, prostibulum, quæ corpore quæstum facit; quæ pudicitiam in propatulo habet; quæ venalem habet cum forma pudicitiam; quæ copiam sui corporis facit omnibus; mulier prostituti pudoris; promortui pudoris; prostituti corporis.Epith.Publica.Phras.Meretrices conversæ sunt,ces courtisanes se sont converties. A meretricio quæstu sunt abductæ; e cœno libidinis extractæ; e cœno turpitudinis emerserunt; ad vitæ honestatem sunt traductæ; ad amorem pudicitiæ sunt revocatæ; a flagitiosa consuetudine sunt abstractæ; vitam turpem cum honesta mutarunt. Multæ, quæ corpus vulgarant antea, ad frugem redierunt; ad bonam mentem sunt reductæ; e vago concubitu se ejecerunt; a turpi quæstu deserta nequitia ad bonam frugem se receperunt. Cf.Converto.
MERGO, is, mersi, mersum, ere, a.Plonger dans l’eau,submerger.Syn.Demergo, submergo; haurio. )( Emergo.Phras.Mersus est aqua,il fui englouti dans l’eau. Voraginibus submersus periit; in præruptum gurgitem haustus est; haustus est fluctibus; in profluentem mersus statim ad ima ferebatur, ima petiit, ad ima delatus est; in aquam mersum, in mare excussum, præcipitem gurgites hauserunt; infesto gurgite procella circumegit, atque hausit.Usus: Quæ se in mari mergunt et emergunt. Mergere in aquam. Mersa navis, et depressa omnes destituit.
MĔRĪDĬĀNUS, a, um,De midi.Syn.Tempus meridianum.
MĔRĪDĬĀTĬO, ōnis, f.Le repos de midi,la sieste.Syn.Somnus meridianus.Usus: Nunc, valetudinis causa, quod non solebam, et lucubrationes detraxi, et meridiationes addidi.
MĔRĪDĬES, ēi, f.Midi,le milieu du jour.Syn.Tempus meridianum, diei tempus fervidissimum.Phras.Meridies erat,il était midi. Medium fere diei erat; prius sol meridie se inclinaverat; appetente jam meridie; prono, devexo jam in meridiem sole. Dies jam ad umbilicum erat.Usus: 1. Ante meridiem, post meridiem. Ambulatio antemeridiana, sessio pomeridiana. 2. Australis mundi regio,le midi,le sud. Sol ad meridiem devexus.
MĔRĬTO,A bon droit.Syn.Jure, optimo jure, non injuria, perinde ac debuit; haud secus, quam par erat; haud injuria; pro eo ac merebatur. )( Immerito. Cf.Jure.
MĔRĬTŌRĬUS, a, um,Qui produit un salaire, un gain;qui se loue.Usus: Meritoria taberna,garni,hôtel pour les gens de passage. Meritorium vehiculum,voiture de louage.
MĔRĬTUM, i, n.Mérite,bienfait.Syn.Promeritum, beneficium.Epith.Amplissimum, divinum, egregium, immortale, innumerabile, magnum, perpetuum, præcipuum, singulare, summum, præstantissimum.Usus: Nullam tuorum meritorum partem non modo referenda, sed ne cogitanda quidem gratia consequi possum. Tot tua exstant, constant in me merita. Id si feceris, omnia tua priora merita ad nihilum venient. Nullis suffragantibus meritis consulatum est consecutus. Hoc meo merito peto. Ejus merito Pisonem amo.
MĔRĬTUS, a, um,Mérité,juste.Syn.Justus, debitus.Adv.Omnino, populariter, recte.Usus: Merita iracundia.
MĔRŬLA, æ, f.Merle.Usus: Merula fusca.
MĔRUS, a, um,Pur,simple.Syn.Purus, liquidus.Usus: Mera monstra nuntiat. Merum bellum loquitur,il ne parle que guerre. Meræ nugæ. Merus veterator, purus sycophanta est.
MERX, mercis, f.Marchandise.Syn.Res venalis.Usus: In eam insulam omnes cum mercibus et oneribus commeant. Proba merx facile emptorem reperit.
MESSIS, is, f.Moisson.Usus: Messis eo anno nulla fuit. Messem facere.
MESSOR, ōris, m.Moissonneur.Usus: Messores videris imitari.
MESSŌRĬUS, a, um,De moisson,de moissonneur.Usus: Corbis, falx messoria.
MĒTA, æ, f.Cône,pyramide;borne,fin,limite.Syn.Conas, terminus.Usus: Umbra terræ, quæ est meta noctis. Fama ejus paulum ad metas hæsit.
MĔTALLUM, i, n.Métal.Epith.Perfectum.Usus: Metallum gignitur, torretur, utitur. Metallum factum, infectum,métal travaillé,brut.
MĒTĀTOR, ōris, m.Celui qui mesure,qui trace une enceinte.Usus: Castrorum ante metator, nunc urbis, quam decempeda divisit.
MĒTHŎDUS, i, f.Méthode.Syn.Via, ars, ratio.
MĒTĬOR, īris, mensus sum, iri, d.Mesurer.Syn.Dimetior, permetior, definio, norma seu regula describo; pondero.Phras.Metiebatur hominem ex se,il mesurait cet homme à sa propre taille,c. à d.,d’après lui-même. Animum hominis ex suo spectabat; suo illum metiebatur pede; exquirebat hominis indolem non ad antiquæ probitatis rationem, sed ad mores suos; e suis moribus, non ejus vita hominem spectabat, metiebatur.Usus: Sua omnia voluptate metiri. Pecuniæ fructum utilitate metiri; non brevitate orationis, sed rerum magnitudine orator metiendus est. E sua natura cæteros metiri.
MĒTO, is, messŭi, messum, ere, a.Moissonner.Syn.Demeto, frumentum succido, deseco segetem, messem facio.Usus: Ut sementem feceris, ita metes. Serito beneficium, ut metere possis fructum.
MĒTOR, aris, atus sum, ari, d.Mesurer,limiter,délimiter.Usus: Castra metari,tracer le camp,dresser le camp,camper. Uno loco metari.
MĔTŬO, is, ŭi, ere, a. et n.Craindre,redouter.Syn.Timeo, vereor, in metu sum, metum habeo. )( Spero.Adv.Diligentius, magnopere, plane, valde.Usus: Non tam de vita sua, quam republica metuit. Cf.Metus,Timeo.
MĔTŬS, ūs, m.Crainte,frayeur.Syn.Timor, formido, suspicio, pavor, exanimatio.Epith.Amplior, communis, consularis, diurnus ac nocturnus, falsus atque inanis, finitimus, instinctus furore, magnus, non mediocris, novus, parvus, permanens, præcipuus, præsens, quotidianus, reliquus, subsequens, summus, tantus, temerarius, inanis.Phras.1. Magnum ea res mihi metum incussit,cette affaire m’a causé de grandes craintes. Metum attulit, obtulit, injecit, objecit, incussit; magnum me in metum adduxit; metu me affecit ingenti; non parvam formidinem injecit; metu me exanimavit; percussit animum graviter ea res, et perculit. Cf.Terreo. 2. In metu eram,je craignais,j’étais épouvanté. Ingens me incesserat metus; metu suspensus eram; metu metus; metu suspensus eram; metu frangi, debilitari, exanimari me sentiebam; cecidere animi vultu ipso timorem ex conscientia facinoris significante. 3. Sermo tuus mihi metum omnem sustulit,vos paroles ont dissipé toutes mes frayeurs. Metu me levavit; metu animum exoneravit; metum dempsit; metu me solvit, liberavit; metum mihi levavit, ademit, depulit, abstersit; ex metu me exemit; metum amovit. 4. Metum omnem posui,je ne crains plus du tout. Metum omnem deposui; formidinem posui; metum abjeci, a metu respiravi.Usus: Metus est mali exspectatio. Metum habere,craindre, éprouver de la crainte et qqf en inspirer. Metu vacuum esse,être exempt de crainte. In metu esse,être effrayé. Unum in metu est,je ne crains qu’une chose. In metu aliquid ponere,faire de qqchose un objet d’effroi. In metu habeo Quintilem,je redoute le mois de Juillet. Cf.Timeo,Terror.
MĔUS, a, um,Mon,mien,le mien.Usus: Nihil addo de meo.
MĬCO, as, cŭi, are, n.Se mouvoir rapidement,trembler,briller.Syn.Vibro.Usus: 1. Venæ et arteriæ micant,les veines et les artères ne cessent de battre. 2. Digitis jactis ludo,jouer à la mourre. Dignus est, quicum in tenebris mices. Est, cui tuto possis fideri,on peut sans crainte jouer à la mourre avec lui, même durant la nuit;on peut s’en rapporter à lui. (Prov.)
MĬGRĀTĬO, ōnis, f.Migration,passage d’un lieu dans un autre.Syn.Loci mutatio, discessus.Epith.Multæ in alienum solum.Usus: Mors est quasi migratio, commutatioque vitæ.
MĬGRO, as, avi, atum, are, n. et a.Passer d’un lieu dans un autre,s’en aller.Syn.Alio ad habitandum eo, solum muto, verto. )( Maneo.Phras.Ex urbe migrat,il quitte la ville. In alia loca demigrat; urbe emigrat; aliud domicilium, alias sedes petit; hujus civitatis solum mutatione vertit, domicilium, solum mutat; alias sedes quærit; alio se confert, recipit; sedem omnium rerum et fortunarum suarum alibi collocat.Usus: 1. Migrare de vita. In cœlum migrare. Hospitium alicui renuntiare, et alio migrare. 2. Negligo, transgredior,transgresser,enfreindre. Qui jus conservat, justus, qui migrat, injustus est. Cf.Abeo,Discedo.
MĪLES, ĭtis, m.Soldat.Syn.Bellator.Epith.Ignavus, timidus, inexercitatus, prudens, veteranus, non legionarius, ne auxiliarius quidem, fortissimus, gloriosus, horridus, nocturnus. Milites acres, boni, crudelissimi, sanctissimi, firmi ad tuendum aliquid, optimi, paratissimi, fame et egestate perditi, egentes, permulti, veteres.Phras.1. Milites conducere,enrôler des soldats. Milites scribere, facere, conquirere, legere; copias cogere; legiones scribere, conscribere, conficere; exercitum scribere, conscribere, cogere, colligere,parare, comparare, conflare, facere, conficere. Legiones explere, legionibus supplementa scribere. Delectum instituere, conficere, habere; delectu acerbo juventutem agitare; conquisitionem per agros habere. 2. Milites fieri,devenir soldats. Nomina dare in militiam; inter milites nomina dare, edere, profiteri; ad nomina danda præsto esse. 3. Milites dimittere,congédier des soldats. Milites sacramento solvere, exauctorare; exercitum dimittere. 4. Milites præclari,vétérans. Durum in armis genus, longa militia efferati; omni disciplina militari eruditi; usu belli præstantes; magnorum exercituum animos gerentes; bello armisque unice facti; bello florentes ac impigri; militari indole feroces; egregia bello manus, cujus virtuti committi nihil non posset; flos roburque exercitus. 5. Miles egregius,soldat illustre. Incredibili virtute atque exercitatione in armis est; magnum in re militari usum habet; summam scientiam rei militaris habet; vir præstans animi magnitudine, et rei militaris scientia; vir bello spectatissimus; disciplina militari nobilitatus; qui in re militari floret; in armis multum studii consumpsit; vetus miles, manu strenuus et per tot annos omnes militiæ artes edoctus.Usus: Miles tiro, veteranus, auxiliarius, legionarius. Milites imperare. Milites conscribere. Milites a signis dimittere. Milites dilabuntur.
MĪLĬTĀRIS, e, gen. com.De soldat,de guerre.Syn.Bellicus, castrensis.Usus: Militaris labor, ratio. Res militaris. Militaris ætas eorum, qui arma ferre possunt.
MĪLĬTĀRĬTER,A la manière des soldats,militairement.Syn.More militari.Usus: Oratio militariter gravis.
MĪLĬTĬA, æ, f.État de soldat,service militaire,guerre.Syn.Res militaris, bellum.Epith.Communis, muliebris, plena sollicitudinis, prima, vetus, urbana.Phras.Militiam sequi,se faire soldat, s’engager. In militiam nomen dare; proficisci in militiæ disciplinam; rei militari se dare; ad militiam animum adjungere.Usus: Obligare aliquem militiæ sacramento. Militiam subterfugere, detrectare,se soustraire à l’obligation du service militaire.
MĪLĬTO, as, avi, atum, are, n.Être soldat,faire la guerre.Syn.Mereo sub signis alicujus, stipendia facio, stipendia mereo.Usus: In Catonis exercitu juvenis militarat.
MILLE,Mille.Usus: Quid illa fortissimorum virorum millia.
MILLĒSĬMUS, a, um,Millième.Usus: Millesima pars.
MILLĬĀRE, is, et MILLĬĀRĬUM, ĭi, n.Borne,pierre milliaire.Syn.Mille passus, millium.Usus: Ad quintum milliarium tibi occurram. A tertio milliario.
MILLĬES,Mille fois.Usus: Mori millies præstat, quam hæc pati.
MILLĬUM, ĭi, n.Mille romain.Syn.Milliare.Usus: Quot millia tuus fundus abest ab urbe? Romani millia explicabant sæpe per lapides, ut: ad tertium lapidem,à la troisième borne.
MILVĪNUS, a, um,De milan.Usus: Pullus milvinus.
MILVUS, i, m.Milan. Avis rapax et gallinis infesta.
MĪMA, æ, f.Mime,comédienne.Epith.Comis.Usus: Omnia mimæ condonavit.
MĪMĬCUS, a, um,De comédien,plaisant.Usus: Scurrilis jocus et mimicus.
MĪMUS, i, m.Mime,comédien.Syn.Qui dicta factaque aliorum gestu quodam cum lascivia et obscœnitate imitatur.Epith.Communes, ethologi.Usus: Alter mimos commentatur, tragœdias agit alter.
MĬNA, æ, f.Mine,monnaie grecque d’argent ou d’or.Usus: Aquæ sextarium mina emere.
MĬNĀCĬTER,En menaçant,avec menaces.Syn.Minis, aspere.
MĬNÆ, ārum, f. pl.Menace.Syn.Minatio, comminatio, terror, terror verborum, )( Blanditiæ.Epith.Facetæ, inanes, magnæ.Usus: Minæ, quæ jactantur, parum me tangunt. Alicujus minis et terrore commoveri. Clamore et minis insectari aliquem. Non ultra minas processum est. Cf.Minor.
MĬNĀTĬO, ōnis, f.Action de menacer.Syn.Comminatio.
MĬNAX, ācis, omn. gen.Menaçant.Syn.Horrificus.Usus: Minaces et acerbæ litteræ. Homo minax et arrogans.
MĬNĬĀTUS, a, um,Fardé avec du minium,coloré,peint en rouge.Syn.Ruber, miniatulus.
MĬNĬMĒ,Le moins possible,pas du tout.Syn.Minimum, minime omnium, nequaquam, nullo pacto, nullis conditionibus, nulla ex parte.
MĬNĬMUM,Le moins du monde,très peu.Syn.Perparum.Phras.Minimum res meas curas,vous vous occupez le moins possible de mes intérets. In minimis res meas ponis; in extremis habes; nullo apud te numero res meæ sunt; nec digito quidem res meas attingis.Usus: Præmia apud me minimum valent.
MĬNĬMUS, a, um,Très petit,très faible.Syn.Tenuissimus, tantulus.Usus: Omnia minima, maxima ad me scribas velim.
MĬNĬSTER, tri, m.Serviteur;aide,agent,ministre,instrument.Syn.Administer, administrator, qui a latere est.Epith.Impurissimus, publicus.Usus: Minister ac satelles cupiditatum. Manus multarum artium ministræ. Magistratus legum ministri. Ministrum se præbere ad aliquid.
MĬNISTRĀTOR, ōris, m.Serviteur,domestique.Syn.Minister.
MĬNISTRĀTRIX, īcis, f.Servante.Syn.Ministra.
MĬNISTRO, as, avi, atum, are, a.Servir;fournir,donner.Syn.Servio.Adv.Diligenter, commodius.Usus: Ministrare alicui pocula. Formosi pueri ministrabant.
MĬNĬTĀBUNDUS, a, um,Menaçant.Syn.Minax, minitans.
MĬNĬTOR, aris, atus sum, ari, d.Menacer.Syn.Minor.Adv.Atrociter.Usus: Horribilia nobis omnia ferro igneque minitatur.
MĬNOR, aris, atus sum, ari, d.Menacer,faire des menaces.Syn.Minitor, terreo; vim, periculum intendo; periculum, judicium denuntio. )( Promitto benigne.Adv.Acerrime, crudeliter, gravius, mediocriter, vehementer, quotidie.Phras.Minari atrociter cœpit,il commença à proférer d’horribles menaces. Cœpit jam non per ambages minas jacere, minas jactare; terrores, et pericula denuntiare; clamore, et minis insequi; denuntiatione periculi terrere; periculum capitis ostendere; vim denuntiare; periculi metum inferre; errorem injicere; terrores jactare et opponere; terrorem inferre; minas admovere; minas, periculum intendere; minacibus verbis perstringere; periculum capitis ostentare; minaciter fremere; minis territare; formidines opponere; clamore et minis insectari.Usus: Hostis teterrimus omnibus bonis tormenta et cruces minatur.
MĬNŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a.Rendre plus petit,diminuer,amoindrir.Syn.Diminuo, detraho, derogo, delibo, exhaurio, extenuo, levo, elevo, debilito, frango.Phras.1. Homo improbus gloriam meam opesque minuit,ce scélérat a ruiné ma gloire et ma fortune. Pennas mihi, facultatesque meas incidit; de laudibus æque, ac fortunis cumulum deruit; de opibus, ac amplitudine multum detraxit; de fortunis, et honorum præsidiis multum deripuit. 2. Minuere dignitatem meam satagit,il s’efforce d’affaiblir ma gloire. Deformandi mei causa, detrahendæ spoliandæque dignitatis gratia multa molitur. Non modo ad salutem meam exstinguendam, sed et gloriam infringendam contendit; invidia laudem virtutis meæ obterit, gloriam eludit; id spectat unice, ut meam elevet auctoritatem, gloriam dignitatemque infringat. 3. Res tua in dies minuitur,vos ressources diminuent de jour en jour. Res tua in dies deterior fit, deficit, consumitur, minor evadit, in deterius ruit, corroditur, dilabitur; non solum non augetur, verum etiam aliquid deperdit; fortunæ tuæ in dies aliquid detrimenti capiunt, comminuuntur, diminuuntur; fortunarum in dies aliqua fit diminutio. 4. Oratio tua mirifice mihi doloram minuit,vos paroles ont considérablement apaisé ma douleur. Dolorem leniit, levationem doloris attulit; magna de dolore diminutio facta est ex sermone tuo; decrevit dolor ac prope evanuit; sublata ac sepulta est omnis tristitia. Tuæ orationis fomentis mitigatus dolor est, attenuatus, imminutus, doloris ille æstus deferbuit, subsedit, consenuit, infractus est et debilitatus; levare dolorem, luctum oratio tua sic visa est, ut pene exhauriret. 5. Res meas et merita, quantum potest, minuit,il affaiblit, autant qu’il peut, ma fortune et ma réputation. Laudem meritorum meorum verbis elevat, verbis extenuat, eludit; de meritorum meorum laudibus cumulum deruit; de meritorum meorum amplitudine multum detrahit, decerpit. Cf.Detraho.Usus: Minuere vectigalia, sumptus.
MĬNUS,Moins. )( Plus.Usus: Præstitimus patriæ non minus, quam debuimus. Quatuor mensibus, sex diebus minus navigavimus. Sæpe, quæ prædicta sunt, minus eveniunt.
MĬNŪTĀTIM,Par petits morceaux,en détail.Syn.Gradatim, tenuiter, parce, exiliter, jejune.Usus: Minutatim interrogare,interroger par petites questions de détail.
MĬNŪTĒ,En petites parties;d’une manière commune,mesquine.Syn.Exiliter, jejune, anguste, tenuiter.Usus: Grandia minute dicere,dire des choses importantes dans un style mesquin.
MĬNŪTUS, a, um,Petit;mesquin,pauvre.Syn.Angustus, parvus. )( Grandis.Adv.Sane.Usus: Genus orationis minutum, exile, aridum, concisum, fractum. Animus minutus et angustus. Orator præstat minutis imperatoribus. Minuta diligentia utitur, et anxia. Minutissimis ictibus excarnificatus,tué à coups d’épingles, qu’on a torturé à petit feu.
MĪRĀBĬLIS, e, gen. com.Prodigieux,étonnant,admirable.Syn.Admirabilis, mirus, mirificus, mirandus.Usus: Hæc non modo mirabilia sunt, sed prodigiis simillima. Re et dictu inopinatum et mirabile. Mirabilis copia dicendi. Cf.Mirandus.
MĪRĀBĬLĬTER,D’une manière merveilleuse,admirable.Syn.Admirabiliter, mirandum in modum, mire, mirifice.Usus: Omnes mirabiliter de te loquuntur et sentiunt.
MĪRĀCŬLUM, i, n.Prodige,merveille,miracle.Syn.Prodigium, portentum.Phras.1. Miracula patrat,il fait des prodiges. Res supra naturæ vim et ordinem multas efficit; miranda quædam opera, et humanis viribus majora efficit; miracula edit; majora naturæ viribus exsequitur; multa ejus exstant opera, non humana, sed divina virtute perpetrata. 2. Vir miraculis clarus, (Vulg.miraculosus),homme qui fait des miracles. Vir, per quem divina virtus admiranda multa patravit;operibus supra vim ordinemque naturæ patratis; miraculorum gloria, multis supra naturæ vim editis operibus clarus.Usus: Miracula edere. Miraculo illud mihi erat.
MĪRANDUS, a, um,Étonnant,merveilleux.Syn.Mirabilis, admirabilis, quod multum habet admirabilitatis.Phras.Miranda res visa est omnibus,la chose parut à tous digne d’admiration, surprenante, merveilleuse. Miraculo erat omnibus; nulli non admirationem movit rei insolentia; omnium in se oculos convertit; admirabilitatem magnam ea res habuit; res humana major visa est omnibus; res ea omnes stupore ac silentio defixit. Cf.Admiratio.Usus: Opus mirandam in altitudinem exstructum.