ADMITTO, is, mīsi, missum, ere, a.Recevoir.Syn.Recipio, excipio, suscipio, adhibeo, intromitto. )( Prohibeo, arceo, repello.Phras.1. Quoslibet ad me admisi,j’ai reçu chez moi n’importe qui. Neminem a congressu meo absterrui; exclusi neminem; audivi omnes. Nullum onus officii cuiquam reliquum feci. Admissionum mearum facilitatem omnes deprædicant. Cf.Accessus, Aditus facilis. Si tempus admiserit,si le temps le permet. Si ætatis tempus; si rationes vestræ eam facultatem præbebunt; si commodum ita feret vestrum; si ita tulerit fortuna.Usus: 1. Aliquem in domum, advelin consilium, ad colloquium, ad causam dicendam, ad Principem admittere,admettre,recevoir. Pecco, committo,commettre(une mauvaise action,un crime). Integer adeo, ut nullam unquam noxiam, flagitium, fraudem, maleficium, culpam, facinus, dedecus in se admitteret. 3. Concito,lancer à toute bride. Equum in hostem admisit.
ADMŎDUM,Beaucoup.Syn.Valde,item: fere.Usus: 1. Me tuæ litteræ admodum delectant,fort,beaucoup. 2. Fere,presque. Viginti admodum annos natus. Nullus admodum. Admodum nihil litterarum callet. 3. In responsione affirmat Advenit?Resp.Admodum,oui,certainement. 4. Cum adverbiis jungitur. Nuper admodum,tout dernièrement. Raro admodum,très-rarement. Cf.Valde.
ADMŌLĬOR, iris, ītus sum, iri, d.Élever auprès. *Syn.Admoveo.Usus: Rupes præaltas velut de industria natura admolita est.
ADMONĔO, es, ui, ĭtum, ere, a.Avertir à l’avance.Syn.Commoneo, commonefacio, ad memoriam rei aliquem excito.Adv.Amice, amicissime, breviter, præclare, obscure, recte, vulgo.Usus: Præclare, amice, ea de re me admonuisti. Locus ipse, ipsum nomen me admonet, ut etc. Cf.Hortor,Moneo.
ADMŎNĬTĬO, ōnis, f.Avertissement,exhortation.Syn.Monitum, præceptum, hortatio.Epith.Accurata, familiaris, major, mediocris, similis.Usus: Nec precibus, nec admonitioni locum relinquit,il ne s’inquiète ni de mes prières,ni de mes exhortations. Cf.Præceptum,Hortor,Incitamentum.
ADMŌNĬTOR, ōris, m. Qui excite, quiexhorte.Syn.Hortator, impulsor.Epith.Nimius, verecundus.Usus: Admonitore non eges. Verecundus admonitor.
ADMŎNĬTŬS, ūs, m. (empl. à l’abl.)Conseil,exhortation.Syn.Admonitio, monitum.Epith.Similis.Usus: Amici hominis admonitu valde movemur.
ADMORDĔO, es, mordi, morsum, ere, a.Mordre.Syn.Mordeo, abrodo.Usus: Habet argentum: hunc mihi admordere lubet.
ADMŌTĬO, ōnis, f.Action d’appliquer.Syn.Applicatio.Usus: Admotione digitorum nervi sonum explorare,essayer avec le secours des doigts la corde d’un instrument de musique.
ADMŎVĔO, es, mōvi, mōtum, mŏvere, a.Approcher,appliquer.Syn.Appono, applico, adhibeo, porrigo, extendo. )( Amoveo.Adv.Propius se.Usus: 1. Applicare se, et propius admovere. Aurem admovere, et subauscultare,prêter l’oreille. Ignes alicui, cruciatus, aspidem ad corpus admovere,appliquer le feu etc.2.Transl.Alicui stimulos, terrorem, preces, blanditias, vim admovere,aiguillonner,employer la menace,la force,etc.Vultum, oculos ad rem admovere,regarder attentivement. Cf.Adhibeo,Applico.
ADMURMŬRĀTĬO, ōnis, f.Murmure d’approbation.Syn.Approbatio, plausus, acclamatio, applausus murmure factus.Epith.Divina, grata, multa et secunda.Usus: Grata, secunda concionis, senatus; aut adversa admurmuratio facta est. Cf.Plausus,Applaudo.
ADMURMŬRO, as, avi, atum, are, n.Murmurer en signe d’approbation.Syn.Admurmurationem facio.Adv.Valde.Usus: Senatus aut concionis faventis. Admurmurarunt universi. Cf.Plaudo,Assentior.
ADMŬTĬLO, as, avi, atum, are, a.Tondre,écorcher,dépouiller.Syn.Mutilo.Usus: Me usque ad cutem admutilasti.
ADNECTO, is, nexui, nexum, ere, a.Attacher à.Syn.Alligo, connecto.Usus: Naves littori adnectunt nautæ.
ADNĪTOR, eris, nisus sum, niti, d.S’efforcer,travailler à,tâcher.Syn.Nitor, molior, conor, adlaboro, applico.Usus: Vehementer Cæsar de triumpho adnisus est. Natura semper ad aliquid tanquam adminiculum adnititur. Cf.Conor,Nitor,Laboro.
ADNŬMĒROvelANNUMERO, as, avi, atum, are, a.Compter,mettre au nombre.Syn.Numero, connumero, ad numerum addo.Phras.Tiro libertis Tullii adnumeratus est,Tiron est compté parmi les affranchis de Cicéron. In numerum libertorum adscriptus, relatus, cooptatus, adscitus, receptus fuit, in numero,velde numero libertorum fuit; in numerum libertorum venit, pervenit; in numero libertorum habitus, positus, collocatus est.Usus: Age, ut cum candidatis adnumerere.
ĂDŎLESCENS, entis, m.Jeune homme.Syn.Juvenis, ephebus, pubes.Epith.Abstinens, acutus, bonus, bonus et eruditus, bonus et disertus, bonus et prudens, dignus illo loco ac nomine, bonus et strenuus, castus ac diligens, clarissimus atque fortissimus, omnium præstantissimus, princeps civitatis,comicus, cupidus laudis, deditus mirifice alicui, deformis, delicatus, disertissimus, divinus, incolumis, fortunatus, gratissimus, gravis et doctus, honestus in primis, ornatus in primis, honestissimus, humanissimus atque optimus, imperitus, bonus, non tam insulsus, quam non verecundus, non acriter intelligens, lectissimus, modestissimus, optimus, mihique carissimus, prætorius, pecuniosus, perditus ac dissolutus, potens, potentissimus, præditus summa spe et animi et ingenii, primarius, probus, propinquus, prudens, prudentissimus, ætate multo robustior duce, sanctissimus, studiosissimus, maxime familiaris, non solum indoctus, sed etiam rusticus; ingeniosissimus, et prope æqualis, locuples, loquax, miser, pernecessarius, et amicitia alicujus dignissimus, plenus ingenio, segnior.Adv.Admodum, multum.Phras.1. Adolescens nobilis,jeune homme de race noble. Nobili loco natus; nobilissimus; princeps juventutis; florentissimus urbis; ornatissimus; familia ortus amplissima. Cf.Nobilis. 2. Adolescens ingeniosus et eruditus,jeune homme spirituel et instruit. Acutus, et disertus; plenus ingenio, rectissimis studiis, atque optimis artibus præditus; summa spe et animi et ingenii, nec indoctus. Cf.Doctus. 3. Adolescens optimis moribus,jeune homme bien élevé. Honestus imprimis, humanissimus atque optimus; castissimus ac modestissimus dignusque illo loco et nomine; ordinatus omnibus rebus, et verecundus. Cf.Mos. 4. Adumodum adolescens erat,il était encore bien jeune. Erat in flore ætatis primo; vixdum e pueris excesserat,velex ephebis; prætextus etiamdum erat; prope puberem ætatem erat; primo ætatis flore pubescebat; annos adolescentiæ vix attigerat; ætas a puerili studio vixdum exierat; pueritiæ annos vix egressus erat; utebatur etiamdum ætatis initio; integri sanguinis adolescens; adulta ætate puer, sed adhuc imberbis erat.Usus: Bona indole, summæ spei: aut perditus, dissolutus adolescens. Cf.Juvenis.
ĂDŎLESCENTĬA, æ, f.Jeunesse,adolescence.Syn.Iniens ætas a 14. ad 25.vel30. annum.Epith.Impura, liberior, libidinosa, et intemperans, magna, modestissima, plena spei, prima, proclivior ad libidinem, proterva, tota, turpis.Phras.Ab adolescentia,depuis la jeunesse. Ab ineunte, a prima, a teneriore ætate; a puerovelpueris; a pueritia; ab initio ætatis; a primis temporibus ætatis; a teneris.Usus: Libidinosa, intemperans adolescentia effœtum corpus tradit senectuti. Cf.Juventus,Puer.
ĂDŎLESCO, is, olēvi, ultum, ere, n.Croître,grandir en âge.Syn.Augeor ætate, cresco.Adv.Sensim.Usus: Uti ratio, ita cupiditas cum ætate adolescit. Cf.Cresco.
ĂDOPTĬO, ōnis, f.Adoption.Epith.Innumerabilis.Usus: Adoptionem hæreditas nominis, pecuniæ, sacrorum sequitur. In adoptionem in alienam familiam dari; assumi in nomen familiæ alienæ.
ĂDOPTĪVUS, a, um,Adoptif,qui concerne l’adoption.Usus: Sacra adoptiva,sacrifices qui se font dans la famille d’adoption.
ĂDOPTO, as, avi, atum, are, a.Adopter(légalement).Syn.Filium adscisco, deligo, instituo.Adv.Obscure.Usus: 1. Scipio Æmilium sibi legibus adoptavit. 2. Deligo,choisir. Adoptare aliquem defensorem juris sui, ultorem injuriarum,faire choix d’un défenseur. Cf.Adscisco.
ĂDŌRĔA, æ, f.au fig. Récompense de la bravoure;gloire militaire,victoire. *Syn.Laus, gloria.
ĂDŎRĬOR, orĕris, ortus sum, oriri, d.Attaquer.Syn.Aggredior, invado, irruo, involo.Adv.Tumultuosissime.Phras.Hominem repente adortus est,il attaqua subitement cet homme. Impetum fecit in hominem; manus admolitus est; infesto spiculo petiit; ferro appetiit; incurrit, involavit cæco in hominem impetu; primum impetum effudit in hominem: arma in obvium vertit. Cf.Aggredior,Invado.Usus: Aliquem jurgio, gladiis, fustibus, a tergo adoriri.
ĂDORNO, as, avi, atum, are, a.Préparer,équiper.Syn.Orno, instruo, paro, apparo, comparo.Adv.1. Pompeius Italia duo maria maximis classibus adornavit. Bellum, classem, nuptias, petitionem consulatus, testium copiam adornare,apprêts de mariage,préparation des élections,équipement d’un vaisseau. 2. Honore afficio,orner,parer. Omnes in hoc adolescente adornando conspirant. Cf.Paro,Comparo.
ĂDŌRO, as, avi, atum, are, a.Adorer. *Syn.DEUM religione propitio.Phras.Adorare DEUM,adorer DIEU. Auguste, sancteque venerari DEUM; divinum Numen castissime colere; venerabundum aris assistere, et adorantium more procumbere. Genua ponere, ac venerari DEUM; religiosum DEO cultum adhibere, tribuere, impendere; pio cultu, religiosa adoratione prosequi DEUM.Item: Indi adhuc plures deos adorant,les Indiens adorent encore plusieurs dieux. Cultum uni debitum DEO, simulacris, lapidibus, diisque vanissimis tribuunt, exhibent, impendunt; deorum inani superstitione tenentur; fictis numinibus divinos honores tribuunt, impertiuntur; ridicula falsorum numinum simulacra sacrilego cultu venerantur, prosequuntur.Usus: Cæsar hostia pacem Deum adoravit. Cf.Oro,Veneror.
ADPRŌMITTO, is, mīsi, missum, ere, a.Se faire caution.Syn.Promitto. Cf.Promitto.
ADRĒPO, is, repsi, ere, n.Ramper vers,se glisser vers.Usus:Transl.Insinuare se in gratiam,s’insinuer. In amicitiam alicujus; in spem hæreditatis; animo alicujus adrepere.
ADSCISCO, is, īvi, ītum, ere, a.Adopter,admettre. 1. Romanas leges sibi adscivere Latini,les Latins adoptèrent les lois de Rome. 2. Adscribo, adjungo, adjicio, annumero, seligo,s’adjoindre,s’associer. Boni bonos sibi adsciscunt. Adsciscere sibi socios. Civem adsciscere. In civitatem adscisci,être admis comme citoyen. 3. Comparo. Romani a Græcis leges, ritus, consuetudines, sacra adscivere. Cura ut laudem tibi, adsciscas. 4. Arrogo, tribuo, sumo. Non mihi tantam sapientiam adscisco,s’arroger,s’attribuer. Cf.Adopto,Jungo,Adjungo.
ADSCĪTUS, a, um, part. v. adscisco.Venu au dehors,étranger.Adv.Publice.Usus: Adscitus, non nativus color est.
ADSCRĪBO, is, scripsi, scriptum, ere, a.Attribuer.Syn.Appono, adjungo, addo, adscisco, assigno.Phras.1. Victoria tibi adscribenda est,il faut vous attribuer la victoire. Rei bene gestæ decus tuo consilio est assignandum; hæc victoria tui triumphi titulis accedat, oportet. Victoriæ decus omne ad te delegandum est; tuæ tribuendum virtuti. 2. Noli tibi adscribere hanc laudem,ne vous attribues pas cet honneur. Noli rei bene gestæ tibi meritum uni inscribere; facti laudem tibi arrogare, asserere, vindicare; noli existimare, tuam esse in his rebus unius gratiam; noli alienam laudem pro tua tibi vindicare; noli te offerre in societatem alienæ gloriæ; noli quærere, ut præclaræ rei laus ac commendatio ad te perveniat. Quid tibi alieni facti gloriam adsciscis, sumis? 3. Famulo adscripsit culpam,il imputa cette faute à son esclave. Ad famulum delegavit culpam; in famuli ignaviam eam culpam contulit, retulit, conjecit; ejus rei culpam ignavia famuli sustinet; culpam rei famulo tribuit, assignavit; ex ignavia famuli factum autumat; ignaviæ famuli vult eam esse culpam; culpam suam in famuli ignaviam trajicit ac deonerat.Usus: 1. Utinam ego tertius vobis amicus,velin amicitiam vestram adscriberer!Être inscrit.2. Assigno, acceptum fero,attribuer. Hanc cladem suæ socordiæ, hunc eventum fatis adscribant. 3. In civitatem,velcivitati adscribi,avoir le droit de cité. Meam tuæ adscribo sententiam,je suis du même avis que vous. 4. Aliquid ad epistolam adjicio,ajouter à une lettre. Doleo me hoc litteris non adscripsisse.
ADSCRIPTĬTĬUS, a, um,Inscrit,ajouté.Syn.Adscriptus.Usus: Novi et adscriptitii cives,citoyens nouveaux,de fraîche date.
ADSCRIPTOR, ōris, m.Le fauteur, qui contresigne,le partisan.Syn.Subscriptor.Usus: Fuit is non modo defensor, sed adscriptor dignitatis meæ. Auctor et adscriptor honoris mei.
ADSTĬPŬLĀTOR, ōris, m.Garant,répondant,caution.Syn.Confirmator, defensor.Usus: In tua causa, patrono me, et adstipulatore uteris.
ADSTĬPŬLOR, aris, atus sum, ari, a.Approuver, être du même avis.Syn.Assentior. Cf.Faveo,Assentior,Adjungo.
ADSUM, adĕs, adfui, adesse, n.Être présent.Syn.Præsens sum, præsto sum, intersum, coram adsum, copiam mei facio.Adv.Frequenter in causa, multum, opportune, paulo ante, præsto, propius, publice, tardius.Usus: 1. Pugnis omnibus adfui,je fis usage de mes deux poings. Ad portam adest. Tempore ad judicium affuit,il vint à temps au tribunal. 2. Faveo. Difficillimis licet rebus semper adero,prêter assistance,défendre,favoriser. 3. Animo præsenti tribuitur. Adeste animis, mittite timorem,n’ayez pas peur. Cf.Præsens,Coram.
ĂDŪLĀTĬO, ōnis, f.Caresse,flatterie.Syn.Assentatio, blanditiæ.Epith.Amans dominorum.Usus: Proprie adulantium heris canum est. In amicitiis nulla major pestis est adulatione. Semper magnæ fortunæ comes est adulatio. Cf.Assentatio.
ĂDŪLĀTOR, ōris, m.Flatteur.Syn.Assentator, palpator, divitum arrosor, et quod sequitur, irrisor, simulator, homo levis, et fallax, ad voluntatem loquens omnia, nihil ad veritatem. Qui ad alterius non modo sensum et voluntatem, sed etiam vultum atque nutum convertitur.Usus: Nolo esse laudator, ne videar adulator. Cf.Astutus.
ĂDŪLOR, aris, atus sum, ari, d.Flatter. Cum Accusat.Syn.Blandior, assentor, auribus do; omnia ad voluntatem, nihil ad veritatem loquor, palpo.Adv.Aperte.Phras.Adularis, ut gratiam a me ineas,tu me flattes pour obtenir mes bonnes grâces. Das hoc auribus meis, ut gratiam meam aucuperis. Auribus inservis. Blanda assentatione uteris. Assentationis artificio gratiam quæris. Blande loqueris, ut me tibi adjungas, ut in meam te amicitiam insinues. Lenocinaris. Blanditiis in aures meas influere laboras. Absurdam in adulationem progrederis. Palpo me percutis. Subparasitandi artem tenes. Ad gratiam loqueris. Laudibus me conciliare, expugnare; in tuas partes, commoda, amicitiam pertrahere studes. In adulationem scite te componis; spem et animos solita vanitate inflare nosti. Palpum obtrudis. Voluntati servis; aures scalpis, mulces, permulces. Blanditiis fallis, delinis. Assentationibus demulces animum. Assentatoris partes agis egregie; blandimentis benevolentiam non inscite colligis.Usus: Adulari fortunam alterius. Ferædominum adulantes. Cf.Assentor,Accommodo.
ĂDULTER, ĕri, m.Adultère.Syn.Mœchus, alienæ conjugis corruptor.Epith.Sororius, temerarius, obscœnus, nocturnus, turpis.
ĂDULTĔRĪNUS, a, um,Altéré,falsifié,faux.Syn.Fucatus, adumbratus, non verus, non genuinus: )( Verus, genuinus.Usus: Nummi, gemmæ, moneta adulterina,argent,pierres précieuses fausses. Adulterino signo, annulo, testamentum corrumpere. Cf.Falsus,Adumbratus.
ĂDULTĔRĬUM, ii, n.Adultère.Syn.Stuprum conjugis.Epith.Nefarium, quotidianum.Phras.Adulterium committere,commettre un adultère. Admittere adulterium; thorum alicujus contaminare, violare; adulterari, mœchari, fœdus, fidemque matrimonii frangere, derelinquere, deserere, fallere; involare in alienum matrimonium; nefario alterius uxorem polluere; ad eam oculos impudicos, libidinis oculum adjicere; jura legitimi thori fallere, pudicitiæ uxoris vitium addere; impetere impudicitia alienam conjugem; ejus corpus stupro complere; consuescere cubilibus alienis; alienum cubile inire; capere usuram corporis.Usus: Adulterium committere, facere, inire. In adulterio deprehendi.
ĂDULTĔRO, as, atum, are, a.Déshonorer,corrompre par un adultère.Syn.Corrumpo, stupro, alienum cubile ineo.Usus: 1. Latrocinari, fraudare, adulterare turpe est. 2. Fallaciter imitor aliquid. Judicium pecuniis, testamenti tabulas adulterat,altérer,falsifier. Cf.Corrumpo.
ĂDULTUS, a, um, part. v. adolesco.Qui a grandi,formé,Syn.Grandior, progressa ætas, magis confirmata, major.Phras.Grandis jam et adulta ætate,il est déjà âgé. Ætate provectus; matura, corroborata, confirmata ætate; in ea ætate, cui roboris jam multum accessit; qui se jam corroboravit, vir inter viros; cujus ætas in medio virium robore; medio juventæ robore, flore; qui jam virilem togam sumpsit; ætatis nec primæ, nec ultimæ, in viridi ætate; cui primo florens vigore ætas; qui ætatem transcendit primæ juventæ, postremæ necdum attigit; qui juventam ingressus mediæ pollet ætatis nervo. Cf.Adolescens.Usus: Adulta jam Roma; arbor adulta, adulta Reipublicæ pestis.
ĂDUMBRĀTĬO, ōnis, f.Esquisse,ébauche.Syn.Rudior imago, et species.Usus: Alicujus rei, si non perfectio, at conatus tamen, et adumbratio.
ĂDUMBRĀTUS, a, um, part. v. adumbro.Esquissé,ébauché.Syn.Non absolutus. )( Expressus.Usus: 1. Sunt in hoc juvene maximarum non expressa signa, sed adumbrata virtutum. Principio adumbratas quasdam intelligentias concipimus. 2. Fictus,superficiel,apparent,faux. Gloria est solida quædam res, expressa non adumbrata. Homo adumbratus; comitia, opinio virtutis, judicium, lætitia adumbrata,joie qui n’est qu’apparente. )( Vera.
ĂDUMBRO, as, avi, atum, are, a.Esquisser,représenter par le dessin. Lineari pictura et umbratili aliquid signo.Syn.Effingo, imitor, describo; rude specimen edo, exhibeo.Usus: Conari Ciceronem et perfectæ eloquentiæ formam adumbrare,imiter. Facta alicujus dicendo, specimen et forman adumbrare,retracer.
ĂDUNCĬTAS, tātis, f.Courbure.Usus: Quædam aves aduncitate rostrorum cibum capiunt.
ĂDUNCUS, a, um,Crochu,recourbé.Syn.Curvatus, tortuosus.Usus: Adunci ungues, serrula adunca.
ADVĔHO, is, vexi, vectum, ere, a.Amener,apporter.Syn.Apporto, importo, comporto. )( Aveho.Usus: Vis magna frumenti Romam advecta. Navi, an equo advectus es?
ADVĔNA, æ, m.Étranger.Syn.Peregrinus. Hospes, alienus, exterus, extraneus, alienigena. )( Civis, domesticus.Usus: In ipsa patria nostra peregrini videmur, et advenæ. Cf.Peregrinus.
ADVĔNĬO, is, vēni, ventum, ire, n.Arriver.Syn.Accedo, appropinquo, pervenio adeo, appello, contingo. )( Discedo, recedo, abeo.Adv.Præsto.Usus: Malum, quodcunque advenerit, ferendum est. Senectus, cum advenit, multa mala apportat. Cf.Appello,Venio.
ADVENTĬTĬUS, a, um,Qui s’ajoute,supplémentaire.Syn.Fortuitus, insperatus, non quæsitus. )( Innatus, insitus.Usus: 1. Mithridates multis nationum adventitiis copiis juvabatur,troupes,soldats étrangers. 2. Externus, alienus, non innatus, adveniens,qui vient du dehors,étranger,emprunté. Transmarina et adventitia Græcorum doctrina. Adventitiis adjumentis uti. Bona, pecunia adventitia, et assumpta.
ADVENTO, as, avi, atum, are, n.Approcher de plus en plus.Syn.Advenio, appropinquo, accedo. )( Procul sum.Usus: De tempore, persona et re dicitur. Adventat jam destinata dies. Legiones adventant.
ADVENTOR, ōris, m.Étranger.Syn.Externus, non domesticus.Usus: Vide, ne quis adventor auscultet.
ADVENTŬS, ūs, m.Arrivée.Syn.Accessus. )( Discessus.Epith.Minus aptus ad res multas, clarus, exspectatissimus, gratus ethonestus, gratior, gratissimus, maturus, matutinus, nocturnus, occultus, optatissimus, primus, recens, repentinus, suavis, suavissimus, unus, gravis, improvisus, jucundus, modestus.Usus: Ut adventus tuus optatissimus fuit, ita discessus afflixit.
Adventus Domini,Le temps de l’Avent. Dies sacri Dominico adventui; hebdomades, quæ anniversariam Christi nascentis memoriam præcurrunt; dies virginei partus exspectationi sacri; tempus, quo exspectati divini partus memoria celebratur.
ADVERSĀRĬA, orum, n. pl.Livret où l’on prend des notes,brouillon.Syn.Præscriptiones, ephemerides, tabulæ, in quas utcumque memoriæ causa projiciuntur omnia, quæ postea in justas fidei tabulas codicesque referuntur.Epith.Menstrua.Usus: Solertis est, in adversaria omnia minutim referre,un homme habile rédige tous les jours son journal.
ADVERSĀRĬUS, a, um,Adversaire.Syn.Adversus, oppositus, inimicus, hostis. )( Amicus, defensor.Adv.Maxime.Usus: Hic obtrectator laudum mearum, et adversarius semper fuit acerrimus,il fut toujours l’ennemi de ma gloire. Semper se adversarium in meam dignitatem intendit. Adversario te, et insectatore laudum mearum utor. Cf.Hostis,Infensus,Inimicus,Adversor.
ADVERSOR, aris, atus sum, ari, d.Être contraire,s’opposer.Syn.Repugno obsisto, contravenio, contra rem alicujus venio, contra pugno, contra facio, adversarius sum, in aliquem eo, resisto; reclamo, obtrecto; adversum me præbeo, oppono, objicio. )( Suffragor.Adv.Infensius, mediocriter, valde, vehementer.Phras.Omnibus in rebus mihi adversaris,vous me nuisez toujours. Me oppugnas quam potes acerrime et gravissime; nullam adversus me injuriam prætermittis. Tuis contra nos viribus uteris. Quidquid habes virium, in nos confers. Omnia conaris, nihil non agis, moves, tentas, moliris, experiris, machinaris; moves omnes machinas; nihil non tentas ad perniciem nostram. Adversario te utimur nimis acerbo, nimis infenso. Agis contra nos, in nos; pugnas adversus nos nimis infestis odiis. Irruis in nos, quo potes impetu; quam potes, maximo. Vim omnem in nos confers. Facis maximum impetum contra nos. Adversarius es nobis nimis infensus, infestus, vehemens, sævus, imminens in exitium nostrum; nostrum sanguinem nimis avide sitiens; totus incumbens in perniciem nostram. Nimis a nobis discrepas; contra honorem nostrum niteris, undique adversaris, refragaris; adversus nos tendis; contra nostrum, amicorumque studium stas. Perpetuum nobiscum bellum suscipis. Cf.Inimicitia,Inimicus,Pugno.Usus: Quibus ornamentis adversor tuis? Omnibus in disputando adversabere?
ADVERSUM et ADVERSUS,Contre. adv.Syn.Contra. )( Pro.Usus: 1. Homo adversus Rempublicam, leges, salutem civium armatus. Adversus hostem aciem struere. Adversus clivum tendere. 2. Erga,envers. Adhibenda est adversus deos pietas, adversus amicos humanitas, adversus omnes officium. Cf.Contra,Erga.
ADVERSUS, a, um,Contraire.Syn.Contrarius, incommodus, sinister. )( Prosper, secundus.Phras.Viri non est, adversis rebus tam cito frangi,l’homme ne doit jamais se laisser abattre par l’adversité. Ad omnem calamitatem animos submittere; rebus turbidis, gravi fortuna, casibus adversis; infortunio quovis nimiopere commoveri; rebus afflictis, tristibus, duris, asperis, perturbatis debilitari, et exanimari; adversus casus, quibus hominum vita subjecta est et exposita, adversus fortunæ vim, impetum, injurias, tela, animo esse tam fracto et infirmo; in rebus trepidis, fractis, gravibus, incommodis, statim animo contrahi, et succumbere dolori. Cf.Infelix,Calamitas, Fortuna mala.Usus: 1. Valetudo adversa,mauvaise santé,maladie. Adversa Reipublicæ tempora,temps malheureux. Bellum, prælium, fortuna, res adversa,guerre malheureuse,malheur,adversité. Homo adversa in vulgus fama,avoir une mauvaise renommée. 2. Oppositus, ratione loci.Qui est à l’opposite, en face.Antipodes adversis vestigiis. Adversum solem intueri. Adverso flumine navigare. Adversa ire via. In adversam ripam evadere. In anteriore parte corporis. )( Aversus nempe in posteriore. Cicatrices, vulnera adversaid est, adverso corpore excepta,blessure reçue par devant.
ADVERTO, is, verti, versum, ere, a.Tourner,diriger vers;être attentif,remarquer.Syn.Aliquo,velad aliquid verto, observo, attendo, animadverto.Adv.Obscurissime.Phras.Adverto consilium tuum,je comprends bien ce que vous voulez. Subolet mihi consilium tuum; intelligo, quo istud pertineat, quid spectes; consilium tuum dudum introspexi; odoratus sum. Sentio sententiam tuam. Advertit me consilii tui ratio; obscurus quidam consilii tui sensus ad me pervenit; animo prospicio, quo res illa spectet.Usus: 1. In hanc plateam te adverte,tournez-vous vers cette place. Urbi agmen, navem littori, pedem ripæ, aures monitis, cursum aliquo advertere. 2.Transl.Ad res animi. Advertere animum ad dicta,écouter,faire attention.Velabsolute: De re aliqua diligenter advertere,faire grande attention à une chose. 3. Punio, n.,punir. Advertere in aliquem. Cf.Attendo,Observo,Converto.
ADVESPĔRASCIT, impers.Il se fait tard,la nuit approche.Phras.Vespertinum crepusculum adest; nox adventat; lucem tenebræ pellunt; vespera appropinquat; diei nox succedit; dies abit inclinante jam, vergente, prono in occasum sole; cedit jam nocti dies; præceps est in noctem diei tempus; obscura jam lux est; dies in vesperum inclinat. Cœlum vesperascit. Cf.Vesperi.
ADVĬGĬLO, as, avi, atum, are, n.Veiller sur;être attentif à.Syn.Vigilo, pervigilo.Usus: Pro negotii gravitate advigilandum est. Cf.Vigilo.
ADVŎCĀTĬO, ōnis, f.Aide,assistance,plaidoirie,réunion d’avocats.Syn.Patrocinium, advocati munus.Epith.Copiosa.Usus: Homo in re militari, quam advocationibus cautior. Ea advocatio clamoribus, lapidatione discussa, perturbata, repulsa est.
ADVŎCĀTUS, i, m.Avocat,défenseur.Syn.Qui alteri adest in causa, qui in judicio aut jus suggerit, aut præsens est amico.Epith.Armatus, perpauci.Phras.Advocatum fieri,se faire avocat. Agendis causis se dare; industriam in agendis causis exercere; in forum venire, se conferre; vocem in quæstum forensem conferre; actorem fori litigiosi esse; causas in judicio agere; causidicum fieri; ad causas adire; in foro versari; causarum actorem, patronum esse; opera forensi ætatem terere; forum celebrare; forensi in munere, forensibus in causis, in causarum patrociniis versari, ætatem agere; forensibus causis patrocinium præstare; causas orare; forum attingere.Usus: Invocare aliquem advocatum ad defendendam causam suam. Esse alicui advocatum. Alicui advocatum venire. Cf.Patronus.
ADVŎCO, as, avi, atum, are, a.Appeler à soi,au secours.Syn.Accerso, in auxilium voco, convoco. )( Avoco.Usus: In cœtum, ad concilium, ad se ipsum, a voluptate advocare,réunir en conseil,rentrer en soi-même,se recueillir. Advocare sibi, causæ suæ aliquem,appeler à son aide,recourir. Cf.Voco,Accerso.
ADVŎLĀTŬS, ūs, m.Vol(des oiseaux).Epith.Tristis.Usus: Tristi advolatu aduncis lacerat unguibus.
ADVŎLO, as, avi, atum, are, n.Voler,accourir vers.Syn.Convolo, accurro. )( Avoco.Adv.Plane, repente, sublime.Usus: Romam, quam mox advolabo. Cum primum litteras recepero, in villam ad te advolabo. Cf.Accurro.
ADVOLVO, is, volvi, vŏlūtum, ere, a.Rouler vers ou auprès.Usus: Ad genua Principis advolvi,se jeter,se prosterner aux pieds de qqn.
ADŪRO, is, ussi, ustum, ere, a.Brûler.Usus: Barbam, capillum adurere. Cf.Uro.
ĂDYTUM, i, n.Sanctuaire.Syn.Pars templi secretior, et remotior, penetrale.
ÆDĔPOL,Par Pollux. Jurandi verbum per ædem Pollucis.
ÆDES, is,Temple,maison.Syn.Domus, domicilium.Epith.Bona, magnifica, ornatissima, plena atque ornata, sacra, aliena, amœnissima, aurata, male materiata, nobilissima in palatio, opima, pestilens, salubris, profana, regia.Usus: 1. Ædes privatæ, magnificæ,palais. In intimis, mediis ædibus. 2. Templum, (numero fere singulari,)temple. Ædem consecrare, reparare. Ædium sacrarum et publicarum depopulatio. Cf.Ædificium.
ÆDĬCŬLA, æ, f.Sanctuaire;maisonnette.Syn.Tempellum, parva domus.Usus: Eam aram, ædiculam, et pulvinar dedicavit.
ÆDĬFĬCĀTĬO, ōnis, f.Action de bâtir,construction.Syn.Constructio ædium.Epith.Immensa et intolerabilis.Usus: Ædificationem adjicere, deponere,cesser de bâtir.Vulg.ac barbarum est: ædificationi esse,faire l’édification,édifier les autres, pro quo:Phras.Exempli esse optimi, eum esse, a quo exemplum petere, capere, sumere possint cæteri; qui exemplovelexemplum esse possit cæteris; qui virtutis germanæ exemplum cæteris præbeat, relinquat. Cf.Ædifico.
ÆDĬFĬCĀTOR, ōris, m.Architecte.Syn.Fabricator.Epith.Præstans.Usus: Opifex et ædificator mundi DEUS.
ÆDĬFĬCĬUM, ii, n.Édifice,bâtiment.Syn.Structura, ædes, domus.Epith.Malum, magnificum, privatum, publicum, sacrum et profanum.Usus: Exstruere,veldeturbare in alieno ædificium. Ædificia in Tiberim versa,maisons tournées du côté du Tibre.
ÆDĬFĬCO, as, avi, atum, are, a.Bâtir.Syn.Exstruo, exædifico, construo, condo, constituo, pono, colloco, facio, parietem duco, fabrico, architector, muros tollo, attollo, erigo; ædificium struo, molior.Adv.Bene, belle, privatim, publice, sceleratius, strenue.Phras.Ædificatur strenue,on se hâte de bâtir. Excitata sunt jam ad aliquam altitudinem ædificia; saxo quadrato probe substructa surgunt, exsurgunt, crescunt, educuntur, attolluntur jam ædificia; etsi nondum ad culmen perductum, ad tectum tamen domus pæne pervenit.Usus: 1. Ædificare porticum, atrium, urbem. 2. Navim, classem ædificare. 3. Sed barbare dicitur: Ædificare alios,édifier,donner de l’édification. Pro quo ista adhiberi possunt: exempla edere virtutum, relinquere, præbere, in quæ posteritas sera respiciat; exemplo esse aliis ad virtutem; virtutis exempla non vulgaria prodere; exemplo ad virtutem prælucere aliis; exempli præclari facem præferre.
ÆDĪLIS, is, m. abl. eveli.Édile.Syn.Curatores urbis, annonæ, ludorumque solemnium.Epith.Curulis, designatus, religiosus.
ÆDĪLĬTĀS, ātis, f.Édilité,charge d’édile.Syn.Ædilitium munus.Epith.Curulis, furiosa, magnificentissima, præclara, ornatissima.Usus: Ædilitatem petere, obtinere, ædilitate fungi.
ÆDĪLĬTĬUS, a, um,Qui concerne l’édilité;qui esi ou a été édile.Syn.Spectans ad ædilitatem.Item: qui ædilis est,autfuit.Usus: Homo ædilitius.
ÆDĬTŬUS, ui, m.Gardien d’un temple.Syn.Æditimus, sacræ ædis custos, qui custodiæ sacræ ædis præest.
ÆGER, ra, um,Malade.Syn.Ægrotus. )( Valens.Adv.Graviter, mediocriter, maxime. 1. De corpore,être malade. Corpore æger; ex vulnere æger. Ægra Respublica, et deposita. Ægra et labans civitas. 2. De animo mœrente, et afflicto,souffrant,triste,affligé. Animivelanimo æger. Amorevelex amore æger. Cf.Infirmus,Tristis, Valetudo mala.
ÆGRĒ,Péniblement,difficilement,à regret.Syn.Difficulter, vix, gravate, moleste. )( Moderate, facile.Usus: Inveterata vitia ægre depelluntur. Ægre te careo.
ÆGRĒ FĔRO, fers, tŭli, lātum, ferre, a.Supporter difficilement,avec peine.Phras.Immoderatius, graviter, moleste, perindigne, animo valde iniquo tuli; stomachatus sum; animo periniquo passus sum; pupugit me res ea; sane aspere, durius accepi; subringebar, fremebam, momordit me haud modice; discruciabar. Non leviter commotus, indignatus; ægre, iniquo animo passus sum. Dolori mihi fuit, et ægritudini; torquebat me misere, et cruciabat; stomachi inde ac molestiæ non parum erat; acerbius mihi visum est; angebar, confundebarque animo; gravia hæc erant auribus meis; invisa mihi erat rei memoria; offendit ea me res vehementer; magno me dolore affecit; omnia facilius, quam illud perpeti poteram; æquo haud ferebam animo; animo æquo intueri haud poteram; gravissime id dolebam; dolebat id mihi; magnus inde dolor incessit animo; urebat me, et lacerabat, quod etc. etc. Cf.Invitus,Moleste,Repugno.
ÆGRESCO, is, ere, n.S’aigrir,s’irriter.Syn.Ægrior fio.
ÆGRĬMŌNĬA, æ, f.Chagrin,douleur,peine d’esprit.Syn.Ægritudo animi, dolor, mœror, sollicitudo, cura.Epith.Nova.Usus: Ferrem graviter, si novæ ægrimoniæ locus esset. Cf.Ægritudo.
ÆGRĬTŪDO, ĭnis, f.Douleur,maladie,chagrin.Syn.Ægrimonia, molestia, angor, animi contractio, animi perturbatio. )( Hilaritas.Epith.Acrior, amplificata, crucians, detestabilis, flebilis, inanis, laboriosa, levior, mœrens, maxima, misera, naturalis; nova sed ea modica, premens, simillima ægris coporibus, permanens, tetra, universa, acerba, anxia atque acerba, gravior, gravissima, incredibilis.Usus: 1. Ægritudinem accipere,concevoir du chagrin,de l’inquiétude. Parvis sæpe rebus movetur, oritur ægritudo. Res non maximæ ægritudinem afferunt, efficiunt; ægritudine afficiunt, premunt, opprimunt, conficiunt, ex rebus minimis in ægritudinem incidimus, ægritudini nos dedimus, ægritudine debilitamur, quatimur,la douleur nous abat. 2. Ægritudinem lenire,soulager la douleur. Philosophia universam ægritudinem lenit, levat, sedat, extenuat, elevat. Levatio, sedatio, vacuitas ægritudinis consistit in avocatione a cogitanda molestia, et revocatione ad voluptates contemplandas. 3. Ægritudine vacare,n’avoir jamais de douleur. Ægritudinem Stoici, ut tetram, et immanem belluam fugiendam dicunt, exuendam, abjiciendam, exturbandam animo. Ægritudo vetustate tollitur, nobis eripitur, eximitur, repellitur. Cf.Dolor.
ÆGRŌTĀTĬO, ōnis, f.Maladie du corps.Syn.Corporis mala constitutio, functiones corrumpens, morbus.Usus: Velut ægrotatio in corpore, ita ægritudo in animo. Hinc animadverte discrimen morbi, vitii, ægrotationis. Morbum totius corporis corruptionem appellant; vitium, cum corporis partes inter se dissident. Cf.Morbus, Valetudo infirma, Infirmitas.
ÆGRŌTO, as, atum, avi, are, n.Être malade.Syn.Ægro corpore sum, morbo sum implicatus. )( Valeo.Adv.Graviter, gravius, gravissime, leviter, periculose, vehementer, diuque, viriliter.Phras.Gravissime ægrotat,il est très-malade. In morbum incidit gravissimum; morbo afficitur difficillimo, dubia spe vitæ, morbo urgetur, qui vitam in discrimen adducat, in quo de vita prorsus agatur, in quo vita in dubium veniat. Affectus est graviter; morbo languet; male se habet; valetudine utitur adversa; decumbit morbo oppressus; morbo laborat gravi; pessime valet; nequaquam illi belle est. In morbo est sane difficili ac periculoso; morbo impeditur, affligitur, conficitur, intabescit. Morbovelin morbum implicatur; morbum nactus est perquam difficilem; morbo tentatur, torquetur, conflictatur, vexatur gravi et diuturno. In morbum incurrit, cecidit, delapsus est gravem; adversa valetudine prostratus est, impeditus, affectus; valetudo est illi perincommoda; adversa illi valetudo incidit; morbo correptus, circumventus est molestissimo; morbum, adversam valetudinem contraxit; morbo tenetur, constringitur, afflictatur, cruciatur miserrimo; adversa valetudine premitur, morbo occupatur, debilitatur, frangitur; inter ægrotos mœret; lectotenetur. Cf.Morbus, Valetudo infirma.Usus: 1. Graviter, periculose ægrotare. Ægrotanti melius est factum,le malade va mieux. 2.Transl.Ad animum. Ægrotant in te artes animi tui,tes finesses sont usées.
ÆGRŌTUS, a, um,Malade.Syn.Æger.Usus: 1. Ægrotus corpore,malade de corps. 2.Transl.Ægrota Respublica, animus, ægrotus,esprit malade. Cf.Infirmus,Ægroto.
ÆMŬLĀTĬO, ōnis, f.Émulation;rivalité,jalousie.Syn.Rivalitas, virtutis imitatio, invidia. Unde laudis est, et vitii.Epith.Vitiosa.Usus: Æmulatio est ægritudo animi, si eo, quod concupierit, alius potiatur, ipse careat. Imitatio virtutis æmulatio dicitur. Cf.Invidia.
ÆMŬLĀTOR, ōris, m.Qui cherche à égaler,à imiter.Syn.Imitator, rivalis, æmulus.Usus: Servilius æmulator Catonis. Cf.Invidus,Imitor.
ÆMŬLOR, aris, atus sum, ari, d.Imiter;rivaliser;envier.Syn.Imitor, invideo.Usus: Æmulari alienam virtutem; obtrectare, alicui æmulari. Cf.Invideo.
ÆMŬLUS, i, m.Rival;envieux,jaloux.Epith.Non molestus, multi.Usus: Semper tu mearum laudum, meorum studiorum æmulus fuisti. Cf.Invidus,Imitator.
ÆNĔUS, a, um,D’airain.Syn.Æreus, aheneus, quod ex ære est.Usus: Signum æneum, equus æneus.
ÆNIGMA, ătis, n.Énigme.Syn.Quæstio obscurior et perplexa, oratio perpetuis verborum involucris texta.Usus: Obscuritates et ænigmata somniorum.
ÆQUĀBĬLIS, e, gen. com.Égal,constant,juste.Syn.Æquus, æqualis, par, similis, qui semper sibi constat.Usus: Æquabilem juris rationem tenere,être impartial. Prædæ æquabilis partitio. Motus certus et æquabilis. Temperatum et æquabile genus orationis. Cf.Par,Æquus.
ÆQUĀBĬLĬTAS, ātis, f.Égalité,uniformité.Syn.Constantia, tenor unus, moderatio. )( Levitas.Epith.Maxime decora, præclara.Usus: Æquabilitas universæ vitæ præclara est, et idem semper vultus eademque frons. In juris æquabilitate adhibenda est facilitas. Lenitas et æquabilitas orationis. Cf.Tenor,constantia.
ÆQUĀBĬLĬTER,Également.Syn.Cum æquabilitate.Usus: Oratio æquabiliter profluens. Cf.Æqualiter.
ÆQUĀLIS, e, gen. com.Égal.Syn.Par, similis, æquus. )( Impar, dispar.Usus: 1. Stoici aiunt peccata omnia æqualia. Oratio par et æqualis rebus ipsis. Æqualem verbis vitam agere,qui convient,proportionné à. 2. Coævus, ejusdem ætatis,contemporain,camarade,compagnon. Est eorumdem temporum æqualis. Livius Ennio æqualis fuit, Lælius Scipioni. Cf.Similis,Par,Convenio.
ÆQUĀLĬTAS, ātis, f.Égalité.Syn.Æqualium et parium conditio, similitudo.Epith.Fraterna, legitima, usitata, summa.Usus: Est internos æqualitas propre fraterna. In Republica tuenda est civium æqualitas. Æqualitate judicandi offensio vitatur. Cf.Similitudo.
ÆQUĀLĬTER,Également.Syn.Æquabiliter, æque, æqua parte, æqua conditione, eodem tenore, constanter, æquo et pari jure, æqua societate, æquato Marte.Usus: Æqualiter in suos, ac alienos ferox. Hæreditas æqualiter distributa. Cf.Similiter,Æque.
ÆQUĀTĬO, ōnis, f.Égalité.Syn.Adæquatio.Usus: Æquatio juris, bonorum, gratiæ, dignitatis, suffragiorum.
ÆQUĒ,Également,justement.Syn.Tam, pariter, similiter, æqualiter, peræque.Usus: Nemo æque, atque ego, est occupatus,personne n’est aussi occupé que moi. Amicus æque utrique fidelis. Hoc ad meum æque, atque ad tuum officium pertinet. Velle et posse mihi in æquo positum est. Æque ac si; juxta, ac si; nihilominus; non minus, quam si frater esset,comme s’il était son frère. Cf.Similiter.
ÆQUĬLĬBRĬTAS, ātis, f.Équilibre,juste proportion de doutes les parties.Syn.Æquabilitas, æqualitas.
ÆQUĬNOCTĬUM, ii, n.Équinoxe.Usus: Æquinoctium navigationem nostram moratur.
ÆQUĬPĂRO, as, avi, atum, are, a. et n.Égaler,comparer,mettre en parallèle.Syn.Æquo, comparo, compono. )( Excedo, supero.Usus:Phras.Nemo te factis æquiparare potest,personne ne vous égalera jamais. Nemo exæquandus, assimilandus est tibi; nemo te virtute assequitur; tecum conferri, contendere nemo potest; nemo est, qui tibi par sit, qui te vincat. Cf.Comparo,Confero.
ÆQUĬTAS, ātis, f.Équité,justice.Syn.Æquum et bonum, justitia,velpropensus in aliquem favor, studium. )( Iniquitas.Epith.Humana, mira, propria maxime justitiæ, summa.Usus: 1. Summa bonitas, et æquitas causæ. Perspice æquitatem animi mei,voyez ma modération. Æquitatem rejicere; servare æquitatem. 2. Candor, probitas, tranquillitas,égalité d’âme,calme. Homo summa moderatione, summa animi æquitate. Cf.Justitia,Honestum.
ÆQUO, as, avi, atum, are, a.Égaler.Syn.Exæquo, parem facio gradus tollo, assequor. )( Supero, excedo.Usus: Cum Græcorum gloria Latinorum copia æquata est; cum aliquo æquari; tenuiores cum principibus temperamento aliquo æquantur. Cf.Æquiparo,Confero.
ÆQUOR, ŏris, n.Plaine.Syn.Terræautaquæ planities.Usus: Babylonii in camporum patentium æquoribus habitant.
ÆQUUS, a, um,Juste.Syn.Habens æquitatem, non iniquus, verus, justus. )( Injustus.Phras.1. Æquum est,il est juste. Jus et fas est; rationi consentaneum est; jure receptum et approbatum est; jus merum est; jus bonum, optimum, æquissimum est, quod oras. 2. Æquum non est,il n’est pas juste. Haud par est; jus, fas non est; iniquum petis; nefas, flagitium est; non decet; honestum non est; contra æquum, jus et fas est; inique, injuste; perperam agitur; rationi minime consentaneum est; non licet; decorum non est; non convenit.Usus: 1. Æquum me tibi semper præbui; æquus tibi semper fui; æquum me tibi habuisti; æquo me usus es,j’ai toujours été pour vous le même. Æquo cum civibus jure vivere. Æqua postulatio. 2. Planus,uni,plat. Locus æquus. Æquum et bonum impetrare; ex æquo et bono statuere; æqui, bonique facere,supporter une chose,la bien prendre. Cf.Justus,Honestus,Dignus,Decet.
ĀER, aĕris, m. acc. aeremvelæra,Air.Syn.Cœlum, anima, spiritus, æther.Epith.Adversus, crassus, cretus, crassissimus, finitimus, fusus et extenuatus, natura maxime frigidus, et minime expers caloris, calore admistus. Immensus et infinitus, purus ac tenuis, proximus terræ, calidus, superior, temperatus, nihil proni habens, effluens huc illuc.Phras.1. Aer salubria,climat salutaire. Cœlum tenue purumque. Cœli temperies salubris. Cœli temperies refovendis membris idonea. Cœlum temperatum, sincerum, mite, clemens, salubre. Grata, blanda, mitis, placida, mollissima auræ temperies. Cœli clementia, salubritas. Cœli mira temperies verno tempori maxime similis, sed quæ omnes anni partes pari salubritate percurrit. 2. Aer gravis,air lourd,malsain. Crassus nobis aer offunditur, circumfunditur. Pingue et concretum cœlum. Palustre cœlum caput gravat. Vix sustineo gravitatem cœli. Aer piger. Cœlum caliginosum, nebulosum.Usus: Aer alitur expirationibus terræ. Oritur ex respiratione aquarum. Terræ proximus crassus est, concretus in nubes cogitur. Aerem spiritu ducimus. Cf.Cœlum.
ÆRĀRĬUM, ii, n.Trésor public.Syn.Pecunia publica; locus, ubi ea asservatur.Epith.Inops atque exhaustum, sanctius, vetus ac refertum.Usus: Rationes conferre ad ærarium. Ærarii depeculator, hirudo. Pecuniam in ærarium sanctius referre. Ærarium exhaurire.
ÆRĀRĬUS, a, um,Relatif à l’argent.Usus: Rationes ærariæ me sollicitum habent,je suis dans l’inquiétude à cause de la différence des monnaies quant au titre,à la valeur.
ÆRĀRĬUS, ii, m.Simple contribuable,citoyen privé de suffrage et du droit de servir au dehors. Qui præter æra pro capite tributi nomine pendenda, cæteris civium juribus ignominiæ causa multabatur.Usus: Ærarium aliquem facere; invelinter ærarios referre. Ex ærariis solvere.
ÆRĀTUS, a, um,Couvert,orné d’airain.Syn.Ære tectum.Usus: 1. Lecti ærati, candelabra ærata. 2. Obstrictus alieno ære,criblé de dettes. Tribuni non tam ærati quam ærarii,tribuns moins riches en argent que préposés à l’argent.
ĀĔRĬUS, a, um,Aérien,de l’air.Syn.Spirabilis, flabilis, animalis.Usus: Aerii volatus avium.
ÆRŪGO, ĭnis, f.Rouille de cuivre,vert-de-gris.Syn.Quasi quædam scabies æs corrumpens.Usus: Æs Corinthium in æruginem incidit: ærugine consumptum, exesum, corruptum est.
ÆRUMNA, æ, f.Malheur,travail.Syn.Calamitas, labor, ægritudo laboriosa.Epith.Æterna, maxima.Usus: Graves, perpetuas ærumnas perpeti, superare. Ærumnis premi. Cf.Angustia,Miseria.
ÆRUMNŌSUS, a, um,Malheureux.Syn.Miser, calamitosus.Usus: Qui se ægritudini dedere, miseri sunt, afflicti, ærumnosi. Cf.Miser,Calamitosus.
ÆS, æris, n.Airain;monnaie,argent.Epith.Alienum, circumforaneum.Usus: 1. Æs temperare; statuam ex ære facere. Leges, pacta in æs incidere. In ære varias figuras cælare. Æs signare,graver sur l’airain. 2. Æs alienum,argent emprunté,dette.Usus: 1. Debita contrahere,faire des dettes. Æs alienum cogere, conflare, facere, ære alieno se obligare; nomina facere. 2. Debitis laborare,être accablé de dettes. Æs alienum habere; in æs alienum incidere; ære alieno laborare, premi, opprimi, obrui, obstringi; esse in ære alieno; in nominibus; æs alienum crescit. 3. Debita expungere,payer ses dettes. Ære alieno liberari, levari, exire; æs alienum dissolvere, relinquere, exonerare; nomina expedire, explicare, solvere, expungere. Dicitur etiam: Æs alienum meum, Patris, filii, quod a me. Patrevelfilio contractum est, stipendio ignominiæ causa privatus. Cf.Debitum,Pecunia.
ÆSTAS, ātis, f.Été.Syn.Anni pars ferventior, tempus æstivum, calores æstivi.Epith.Iniens, integra, media, proxima, summa, tota.Usus: Æstas iniens, prope affecta, exacta. Ætas præfervida, nimiis calcribus et inusitatis torrida, sævissime candens.
ÆSTĬMĀBĬLIS, e, gen. com.Appréciable. )( Inæstimabilis.Usus: Æstimabileest, quod pondus aliquod habeat. Dignum æstimatione.
ÆSTĬMĀTĬO, ōnis, f.Estimation,appréciation.Syn.Pretii judicium.Epith.Æqua, æquior, communis, grata, mediocris, optima, non modo non incommoda, sed etiam grata, propria, remissior quam tolerabilis.Usus: 1. Facere æstimationem prædiorum, census, possessionum,faire une estimation. Cæsar æstimatione facta pecuniam pro præda solvit. 2. Æstimationem dare, accipitur pro re ab arbitris æstimata. Accipiendæ sunt tibi æstimationes Cæsaris voluntate. Litis æstimatio tibi persolvenda est 3. Æstimationem permittere alteri; calculum de se permittere, porrigere; censendi potestatem facere.
ÆSTĬMĀTOR, ōris, m.Celui qui estime,appréciateur,juge.Vulg.Taxator.Syn.Judex, arbiter.Epith.Acerrimus, æquus, æquissimus, injustus, callidus.Usus: Acerrimus rerum æstimator. Frumenti æstimator callidus et iniquus fuisti. Cf.Arbiter.
ÆSTĬMO, as, avi, atum, are, a.Estimer.Syn.Æstimationem habeo, magni facio.Adv.Carius, care, large, liberaliter, necessario, severe, tenuissime, valde, illiberaliter.Phras.1. Valde te æstimo,je vous ai en grande estime. Quem apud me locum teneas; quo apud me loco sis, nosti. Quanta sit mea in te observantia; quantum tibi tribuam, deferam; quæ mea sit de te opinio; quæ in te voluntas, quod studium, quem apud me locum obtineas, quo numero sis; quantum te demirer, et efferam, non ignoras. E virtute tua te pondero, pendo. De te pro merito tuo existimo. In parentis, fratris, amici numero te puto, repono, duco, colloco. Gradum, caritatemque filii apud me habes. Inter clarissimos viros merito tuo te numero, annumero. Alter mihi Cicero etc. es. Magni te merito tuo dependo. Multum dignitatis tibi tribuo. In magno, summo pretio te habeo. Præclara de te existimo, sentio. Magnæ indolis speciem, veramque ex moribus tuis capio. Pluris facio neminem. Magnam tui rationem duco, habeo. Tecum paucos comparo, vel neminem. Summum tibi honorem habeo. Si quos in aliquo pono, existimo, habeo numero, principe tu loco es; inter eos es, qui principem apud me locum obtinent. 2. Curandum tibi, ut ab omnibus æstimeris,vous devez avoir soin de vous faire estimer de tout le monde. Ut eximium gratiæ locum apud omnes obtineas; ut apud omnes in ingenti sis gloria; in summa laude sis; magno in honore sis, ut egregium de te omnium sit judicium, opinio, existimatio; ut res tuæ fiant maximi; ut in te laus virtutis sit maxima; ut auctoritas apud omnes magna habeatur; ut gravissime de te judicetur; ut auctoritate valeas plurimum; ut auctoritas tua magni sit apud omnes ponderis, ac momenti; ut singularis tua sit apud omnes auctoritas; ut auctoritatis habeas plurimum; ut virtutis tuæ apud omnes opinio sit singularis, habeatur, capiatur. 3. Virtus ab omnibus gentibus æstimatur,toutes les nations estiment la vertu. Summus honos habetur virtuti; virtuti plurimum defertur. Virtuti ubique honos est, persolvitur. Virtutis nomen apud omnes gentes magnum inprimis, et honestum est; virtus in pretio, in honore est; virtus inter ea est, quæ prima dicuntur. Cf.Judico,Pretium.Usus: 1. De re venali, et bonis. Æstimandis possessionibus præfectus. Frumentum, litem æstimare,fixer le prix du blé,le taux de l’amende. 2. Judico, existimo, magnivelparvi facio,estimer,faire cas de. Ex veritate, non opinione res æstimandæ sunt. De aliis æstimare difficile est. Statua hæc non e materia, sed ex artificio æstimanda est.