Prop. XX. Prob. III.

Figure for Prop. XIX.

Ad hujus Problematis solutionem requiritur computatio multiplex, quæ facilius exemplis quàm præceptis addiscitur. Inito igitur calculo invenio, per Prop. IV. Lib. I. quod vis centrifuga partium Terræ sub æquatore, ex motu diurno oriunda, sit ad vim gravitatis ut 1 ad 2904/5. Unde siAPBQfiguram Terræ designet revolutione Ellipseos circa axem minoremPQgenitam; sitqueACQqcacanalis aquæ plena, à poloQqad centrumCc, & inde ad æquatoremAapergens: debebit pondus aquæ in canalis crureACcaesse ad pondus aquæ in crure alteroQCcqut 291 ad 290, eò quòd vis centrifuga ex circulari motu orta partem unam è ponderis partibus 291 sustinebit & detrahet, & pondus 290 in altero crure sustinebit partes reliquas. Porrò (ex Propositionis XCI. Corollario secundo, Lib. I.) computationem ineundo, invenio quod si Terra constaret ex uniformi materia, motuque omni privaretur, & esset ejus axisPQad diametrumABut 100 ad 101: gravitas in locoQin Terram, foret ad gravitatem in eodem locoQsphæram centroCradioPCvelQCdescriptam, ut 1262/15ad 1252/15. Et eodem argumento gravitas in locoAin Sphæroidem, convolutione EllipseosAPBQcirca axemABdescriptam, est ad gravitatem in eodem locoAin Sphæram centroCradioACdescriptam, ut 1252/15ad 1262/15. Est autem gravitas in locoAin Terram, media proportionalis inter gravitates in dictam Sphæroidem & Sphæram, propterea quodSphæra, diminuendo diametrumPQin ratione 101 ad 100, vertitur in figuram Terræ; & hæc figura diminuendo in eadem ratione diametrum tertiam, quæ diametris duabusAP,PQperpendicularis est, vertitur in dictam Sphæroidem, & gravitas inA, in casu utroque, diminuitur in eadem ratione quam proximè. Est igitur gravitas inAin Sphæram centroCradioACdescriptam, ad gravitatem inAin Terram ut 126 ad 125½, & gravitas in locoQin Sphæram centroCradioQCdescriptam, est ad gravitatem in locoAin Sphæram centroCradioACdescriptam, in ratione diametrorum (per Prop. LXXII. Lib. I.) id est ut 100 ad 101: Conjungantur jam hæ tres rationes, 1262/15ad 1252/15, 125½ ad 126 & 100 ad 101 & fiet gravitas in locoQin Terram ad gravitatem in locoAin Terram, ut 126 × 126 × 100 ad 125 × 125½ × 101, seu ut 501 ad 500.

Jam cum per Corol. 3. Prop. XCI. Lib. I. gravitas in canalis crure utrovisACcavelQCcqsit ut distantia locorum à centro Terræ; si crura illa superficiebus transversis & æquidistantibus distinguantur in partes totis proportionales, erunt pondera partium singularum in crureACcaad pondera partium totidem in crure altero, ut magnitudines & gravitates acceleratrices conjunctim; id est ut 101 ad 100 & 500 ad 501, hoc est ut 505 ad 501. Ac proinde si vis centrifuga partis cujusque in crureACcaex motu diurno oriunda, fuisset ad pondus partis ejusdem ut 4 ad 505, eò ut de pondere partis cujusque, in partes 505 diviso, partes quatuor detraheret; manerent pondera in utroque crure æqualia, & propterea fluidum consisteret in æquilibrio. Verum vis centrifuga partis cujusque est ad pondus ejusdem ut 1 ad 290. Hoc est, vis centripeta quæ deberet esse ponderis pars4/505est tantum pars1/290, & propterea dico, secundum Regulam auream, quod si vis centrifuga4/505faciat ut altitudo aquæ in crureACcasuperet altitudin aquæ in crureQCcqparte centesima totius altitudinis: vis centrifuga1/290faciet ut excessus altitudinis in crureACcasit altitudinis in crure alteroQCcqpars tantum3/689. Est igitur diameter Terræ secundum æquatoremad ipsius diametrum per polos ut 692 ad 689. Ideoque cùm Terræ semidiameter mediocris, juxta nuperam Gallorum mensuram, sit pedum Parisiensium 19615800 seu milliarium 3923 (posito quod milliare sit mensura pedum 5000;) Terra altior erit ad æquatorem quàm ad polos, excessu pedum 85200 seu milliarium 17.

Si Planeta vel major sit vel densior, minorve aut rarior quàm Terra, manente tempore periodico revolutionis diurnæ, manebit proportio vis centrifugæ ad gravitatem, & propterea manebit etiam proportio diametri inter polos ad diametrum secundum æquatorem. At si motus diurnus in ratione quacunque acceleretur vel retardetur, augebitur vel minuetur vis centrifuga in duplicata illa ratione, & propterea differentia diametrorum augebitur in eadem duplicata ratione. Unde cum Terra respectu fixarum revolvatur horis 23, 56′Jupiterautem horis 9, 56′, sintque temporum quadrata ut 29 ad 5, differentia diametrorumJoviserit ad ipsius diametrum minorem ut {29 × 3} ÷ {5 × 689} ad 1, seu 1 ad 393/5. Est igitur diameterJovisab oriente in occidentem ducta, ad ipsius diametrum inter polos ut 403/5ad 393/5quam proximè. Hæc ita se habent ex Hypothesi quod uniformis sit Planetarum materia. Nam si materia densior sit ad centrum quàm ad circumferentiam, diameter, quæ ab oriente in occidentem ducitur, erit adhuc major.

Invenire & inter se comparare pondera corporum in regionibus diversis.

Quoniam pondera inæqualium crurum canalis aqueæACQqcaæqualia sunt; & pondera partium, cruribus totis proportionalium & similiter in totis sitarum, sunt ad invicem ut pondera totorum, adeoque etiam æquantur inter se; erunt pondera æqualium & in cruribus similiter sitarum partium reciprocè ut crura, id est reciprocè ut 692 ad 689. Et par est ratio homogeneorum & æqualium quorumvis & in canalis cruribus similiter sitorum corporum. Horumpondera sunt reciprocè ut crura, id est reciprocè ut distantiæ corporum à centro Terræ. Proinde si corpora in supremis canalium partibus, sive in superficie Terræ consistant; erunt pondera eorum ad invicem reciprocè ut distantiæ eorum à centro. Et eodem argumento pondera, in aliis quibuscunque per totam Terræ superficiem regionibus, sunt reciprocè ut distantiæ locorum à centro; & propterea, ex Hypothesi quod Terra Sphærois sit, dantur proportione.

Unde tale confit Theorema, quod incrementum ponderis, pergendo ab Æquatore ad Polos, sit quam proximè ut Sinus versus latitudinis duplicatæ, vel quod perinde est ut quadratum Sinus recti Latitudinis. Exempli gratia, LatitudoLutetiæ Parisiorumest 48gr.45′: Ea InsulæGoreepropeCape Verde14gr.15′: eaCayennæad littusGuianæquasi 5gr.ea locorum sub Polo 90gr.Duplorum 97½gr.28½gr.10gr.& 180gr.Sinus versi sunt 11305, 1211, 152, & 20000. Proinde cum gravitas in Polo sit ad gravitatem sub Æquatore ut 692 ad 689, & excessus ille gravitatis sub Polo ad gravitatem sub Æquatore ut 3 ad 689; erit excessus gravitatisLutetiæ, in InsulaGoree&Cayennæ, ad gravitatem sub æquatore ut {3 × 11305} ÷ 20000, {3 × 1211} ÷ 20000 & {3 × 152} ÷ 20000 ad 689, seu 33915, 3633, & 456 ad 13780000, & propterea gravitates totæ in his locis erunt ad invicem ut 13813915, 13783633, 13780456, & 13780000. Quare cum longitudines Pendulorum æqualibus temporibus oscillantium sint ut gravitates, &Lutetiæ Parisiorumlongitudo penduli singulis minutis secundis oscillantis sit pedum trium Parisiensium &17/24partium digiti; longitudines Pendulorum in InsulâGoree, in illâCayennæ& sub Æquatore, minutis singulis secundis oscillantium superabuntur à longitudine Penduli Parisiensis excessibus81/1000,89/1000&90/1000partium digiti. Hæc omnia ita se habebunt, ex Hypothesi quod Terra ex uniformi materia constat. Nam si materia ad centrum paulò densior sit quàm ad superficiem, excessus illi erunt paulò majores; propterea quod, si materia ad centrum redundans, qua densitas ibi major redditur, subducatur & seorsim spectetur, gravitas in Terram reliquam uniformiter densam eritreciprocè ut distantia ponderis à centro; in materiam verò redundantem reciprocè ut quadratum distantiæ à materia illa quam proximè. Gravitas igitur sub æquatore minor erit in materiam illam redundantem quàm pro computo superiore, & propterea Terra ibi propter defectum gravitatis paulò altius ascendet quàm in præcedentibus definitum est. Jam verò Galli factis experimentis invenerunt quod Pendulorum minutis singulis secundis oscillantium longitudoParisiismajor sit quàm in InsulaGoree, parte decima digiti, & major quàmCayennæparte octava. Paulò majores sunt hæ differentiæ quam differentiæ81/1000&89/1000quæ per computationem superiorem prodiere: & propterea (si crassis hisce Observationibus satìs confidendum sit) Terra aliquanto altior erit sub æquatore quàm pro superiore calculo, & densior ad centrum quàm in fodinis prope superficiem. Si excessus gravitatis in locis hisce Borealibus supra gravitatem ad æquatorem, experimentis majori cum diligentia institutis, accuratè tandem determinetur, deinde excessus ejus ubique sumatur in ratione Sinus versi latitudinis duplicatæ; determinabitur tum Mensura Universalis, tum Æquatio temporis per æqualia pendula in locis diversis indicati, tum etiam proportio diametrorum Terræ ac densitas ejus ad centrum; ex Hypothesi quod densitas illa, pergendo ad circumferentiam, uniformiter decrescat. Quæ quidem Hypothesis, licet accurata non sit, ad ineundum tamen calculum assumi potest.

Puncta Æquinoctialia regredi, & axem Terræ singulis revolutionibus nutando bis inclinari in Eclipticam & bis redire ad positionem priorem.

Patet per Corol. 20. Prop. LXVI. Lib. I. Motus tamen iste nutandi perexiguus esse debet, & vix aut ne vix quidem sensibilis.

Motus omnes Lunares, omnesque motuum inæqualitates ex allatis Principiis consequi.

Planetas majores, interea dum circa Solem feruntur, posse alios minores circum se revolventes Planetas deferre, & minores illos in Ellipsibus, umbilicos in centris majorum habentibus, revolvi debere patet per Prop. LXV. Lib. I. Actione autem Solis perturbabuntur eorum motus multimode, iisque adficientur inæqualitatibus quæ in Luna nostra notantur. Hæc utique (per Corol. 2, 3, 4, & 5 Prop. LXVI.) velocius movetur, ac radio ad Terram ducto describit aream pro tempore majorem, orbemque habet minus curvam, atque adeò propius accedit ad Terram, in Syzygiis quàm in Quadraturis, nisi quatenus impedit motus Excentricitatis. Excentricitas enim maxima est (per Corol. 9. Prop. LXVI.) ubi Apogæum Lunæ in Syzygiis versatur, & minima ubi idem in Quadraturis consistit; & inde Luna in Perigæo velocior est & nobis propior, in Apogæo autem tardior & remotior in Syzygiis quàm in Quadraturis. Progreditur insuper Apogæum, & regrediuntur Nodi, sed motu inæquabili. Et Apogæum quidem (per Corol. 7 & 8 Prop. LXVI.) velocius progreditur in Syzygiis suis, tardius regreditur in Quadraturis, & excessu progressus supra regressum annuatim fertur in consequentia. Nodi autem (per Corol. 11. Prop. LXVI.) quiescunt in Syzygiis suis, & velocissimè regrediuntur in Quadraturis. Sed & major est Lunæ latitudo maxima in ipsius Quadraturis (per Corol. 10. Prop. LXVI.) quàm in Syzygiis: & motus medius velocior in Perihelio Terræ (per Corol. 6. Prop. LXVI.) quàm in ipsius Aphelio. Atque hæ sunt inæqualitates insigniores ab Astronomis notatæ.

Sunt etiam aliæ quædam nondum observatæ inæqualitates, quibus motus Lunares adeò perturbantur, ut nulla hactenus lege adRegulam aliquam certam reduci potuerint. Velocitates enim seu motus horarii Apogæi & Nodorum Lunæ, & eorundem æquationes, ut & differentia inter excentricitatem maximam in Syzygiis & minimam in Quadraturis, & inæqualitas quæ Variatio dicitur, augentur ac diminuuntur annuatim (per Corol. 14. Prop. LXVI.) in triplicata ratione diametri apparentis Solaris. Et Variatio præterea augetur vel diminuitur in duplicata ratione temporis inter quadraturas quam proximè (per Corol. 1 & 2. Lem. X. & Corol. 16. Prop. LXVI. Lib. I.) Sed hæc inæqualitas in calculo Astronomico, ad Prostaphæresin Lunæ referri solet, & cum ea confundi.

Motus inæquales Satellitum Jovis & Saturni à motibus Lunaribus derivare.

Ex motibus Lunæ nostræ motus analogi Lunarum seu Satellitum Jovis sic derivantur. Motus medius Nodorum Satellitis extimi Jovialis est ad motum medium Nodorum Lunæ nostræ, in ratione composita ex ratione duplicata temporis periodici Terræ circa Solem ad tempus periodicum Jovis circa Solem, & ratione simplici temporis periodici Satellitis circa Jovem ad tempus periodicum Jovis circa Solem, & ratione simplici temporis periodici Satellitis circa Jovem ad tempus periodicum Lunæ circa Terram: (per Corol. 16. Prop. LXVI.) adeoque annis centum conficit Nodus iste 9gr.34′. in antecedentia. Motus medii Nodorum Satellitum interiorum sunt ad motum hujus, ut illorum tempora periodica ad tempus periodicum hujus, per idem Corollarium, & inde dantur. Motus autem Augis Satellitis cujusque in consequentia est ad motum Nodorum ipsius in antecedentia ut motus Apogæi Lunæ nostræ ad hujus motum Nodorum (per idem Corol.) & inde datur. Diminui tamen debet motus Augis sic inventus in ratione 5 ad 9 vel 1 ad 2 circiter, ob causam quam hic exponere non vacat.Æquationes maximæ Nodorum & Augis Satellitis cujusque fere sunt ad æquationes maximas Nodorum & Augis Lunæ respectivè, ut motus Nodorum & Augis Satellitum, tempore unius revolutionis æquationum priorum, ad motus Nodorum & Apogæi Lunæ tempore unius revolutionis æquationum posteriorum. Variatio Satellitis è Jove spectati, est ad Variationem Lunæ ut sunt toti motus Nodorum temporibus periodicis Satellitis & Lunæ ad invicem, per idem Corollarium, adeoque in Satellite extimo non superat 6″. 22″′. Parvitate harum inæqualitatum & tarditate motuum fit ut motus Satellitum summè regulares reperiantur, utque Astronomi recentiores aut motum omnem Nodis denegent, aut asserant tardissimè retrogradum. NamFlamstediuscollatis suis cumCassiniObservationibus Nodos tarde regredi deprehendit.

Fluxum & refluxum Maris ab actionibus Solis ac Lunæ oriri debere.

Mare singulis diebus tam Lunaribus quàm Solaribus bis intumescere debere ac bis defluere patet per Corol. 19. Prop. LXVI. Lib. I. ut & aquæ maximam altitudinem, in maribus profundis & liberis, appulsum Luminarium ad Meridianum loci minori quàm sex horarum spatio sequi, uti fit in MarisAtlantici&Æthiopicitractu toto orientali interGalliam& PromontoriumBonæ Spei, ut & in MarisPacificilittoreChilensi&Peruviano: in quibus omnibus littoribus æstus in horam circiter tertiam incidit, nisi ubi motus per loca vadosa propagatus aliquantulum retardatur. Horas numero ab appulsu Luminaris utriusque ad Meridianum loci, tam infra Horizontem quàm supra, & per horas diei Lunaris intelligo vigesimas quartas partes temporis quo Luna motu apparente diurno ad Meridianum loci revolvitur.

Motus autem bini, quos Luminaria duo excitant, non cernentur distinctè, sed motum quendam mixtum efficient. In LuminariumConjunctione vel Oppositione conjugentur eorum effectus, & componetur fluxus & refluxus maximus. In Quadraturis Sol attollet aquam ubi Luna deprimit, deprimetque ubi Sol attollit; & ex effectuum differentia æstus omnium minimus orietur. Et quoniam, experientia teste, major est effectus Lunæ quàm Solis, incidet aquæ maxima altitudo in horam tertiam Lunarem. Extra Syzygias & Quadraturas, æstus maximus qui sola vi Lunari incidere semper deberet in horam tertiam Lunarem, & sola Solari in tertiam Solarem, compositis viribus incidet in tempus aliquod intermedium quod tertiæ Lunari propinquius est; adeoque in transitu Lunæ à Syzygiis ad Quadraturas, ubi hora tertia Solaris præcedit tertiam Lunarem, maxima aquæ altitudo præcedet etiam tertiam Lunarem, idque maximo intervallo paulo post Octantes Lunæ; & paribus intervallis æstus maximus sequetur horam tertiam Lunarem in transitu Lunæ à Quadraturis ad Syzygias. Hæc ita sunt in mari aperto. Nam in ostiis Fluviorum fluxus majores cæteris paribus tardius adἀκμὴνvenient.

Pendent autem effectus Luminarium ex eorum distantiis à Terra. In minoribus enim distantiis majores sunt eorum effectus, in majoribus minores, idque in triplicata ratione diametrorum apparentium. Igitur Sol tempore hyberno, in Perigæo existens, majores edit effectus, efficitque ut æstus in Syzygiis paulo majores sint, & in Quadraturis paulo minores (cæteris paribus) quàm tempore æstivo; & Luna in Perigæo singulis mensibus majores ciet æstus quàm ante vel post dies quindecim, ubi in Apogæo versatur. Unde fit ut æstus duo omnino maximi in Syzygiis continuis se mutuo non sequantur.

Pendet etiam effectus utriusque Luminaris ex ipsius Declinatione seu distantia ab Æquatore. Nam si Luminare in polo constitueretur, traheret illud singulas aquæ partes constanter, absque actionis intensione & remissione, adeoque nullam motus reciprocationem cieret. Igitur Luminaria recedendo ab æquatore polum versus effectus suos gradatim amittent, & propterea minores ciebunt æstusin Syzygiis Solstitialibus quàm in Æquinoctialibus. In Quadraturis autem Solstitialibus majores ciebunt æstus quàm in Quadraturis Æquinoctialibus; eò quod Lunæ jam in æquatore constitutæ effectus maxime superat effectum Solis. Incidunt igitur æstus maximi in Syzygias & minimi in Quadraturas Luminarium, circa tempora Æquinoctii utriusque. Et æstum maximum in Syzygiis comitatur semper minimus in Quadraturis, ut experientiâ compertum est. Per minorem autem distantiam Solis à Terra, tempore hyberno quàm tempore æstivo, fit ut æstus maximi & minimi sæpius præcedant Æquinoctium vernum quàm sequantur, & sæpius sequantur autumnale quàm præcedant.

Figure for Prop. XXIV.

Pendent etiam effectus Luminarium ex locorum latitudine. DesignetApEPTellurem aquis profundis undique coopertam;Ccentrum ejus;Pp, polos;AEÆquatorem;Flocum quemvis extra Æquatorem;Ffparallelum loci;Ddparallelum ei respondentem ex altera parte æquatoris;Llocum quem Luna tribus ante horis occupabat;Hlocum Telluris ei perpendiculariter subjectum;hlocum huic oppositum;K,kloca inde gradibus 90 distantia,CH,ChMaris altitudines maximas mensuratas à centro Telluris; &CK,Ckaltitudines minimas; & si axibusHh,Kkdescribatur Ellipsis, deinde Ellipseos hujus revolutione circa axem majoremHhdescribatur SphæroisHPKhpk; designabit hæc figuram Maris quam proximè, & eruntCF,Cf,CD,Cdaltitudines Maris in locisF,f,D,d. Quinetiam si in præfata Ellipseos revolutione punctum quodvisNdescribat circulumNM, secantem parallelosFf,Ddin locis quibusvisR,T, & æquatoremAEinS; eritCNaltitudo Maris in locis omnibusR,S,T, sitis in hoc circulo. Hinc inrevolutione diurna loci cujusvisF, affluxus erit maximus inF, hora tertia post appulsum Lunæ ad Meridianum supra Horizontem; postea defluxus maximus inQhora tertia post occasum Lunæ; dein affluxus maximus infhora tertia post appulsum Lunæ ad Meridianum infra Horizontem; ultimò defluxus maximus inQhora tertia post ortum Lunæ; & affluxus posterior inferit minor quàm affluxus prior inF. Distinguitur enim Mare totum in duos omnino fluctus Hemisphæricos, unum in HemisphærioKHkCad Boream vergentem, alterum inHemisphæriooppositoKhkC; quos igitur fluctum Borealem & fluctum Australem nominare licet. Hi fluctus semper sibi mutuò oppositi veniunt per vices ad Meridianos locorum singulorum, interposito intervallo horarum Lunarium duodecim. Cumque regiones Boreales magis participant fluctum Borealem, & Australes magis Australem, inde oriuntur æstus alternis vicibus majores & minores, in locis singulis extra æquatorem. Æstus autem major, Lunâ in verticem loci declinante, incidet in horam circiter tertiam post appulsum Lunæ ad Meridianum supra Horizontem, & Lunâ declinationem mutante vertetur in minorem. Et fluxuum differentia maxima incidet in tempora Solstitiorum; præsertim si Lunæ Nodus ascendens versatur in principio Arietis. Sic experientiâ compertum est, quod æstus matutini tempore hyberno superent vespertinos & vespertini tempore æstivo matutinos, adPlymuthumquidem altitudine quasi pedis unius, adBristoliamverò altitudine quindecim digitorum: ObservantibusColepressio&Sturmio.

Motus autem hactenus descripti mutantur aliquantulum per vim illam reciprocationis aquarum, qua Maris æstus, etiam cessantibus Luminarium actionibus, posset aliquamdiu perseverare. Conservatio hæcce motus impressi minuit differentiam æstuum alternorum; & æstus proximè post Syzygias majores reddit, eosque proximè post Quadraturas minuit. Unde fit ut æstus alterni adPlymuthum&Bristoliamnon multo magis differant ab invicem quàm altitudine pedis unius vel digitorum quindecim; utque æstus omnium maximi in iisdem portubus non sint primi à Syzygiis sed tertii.Retardantur etiam motus omnes in transitu per vada, adeò ut æstus omnium maximi, in fretis quibusdam & Fluviorum ostiis, sint quarti vel etiam quinti à Syzygiis.

Porrò fieri potest ut æstus propagetur ab Oceano per freta diversa ad eundem portum, & citius transeat per aliqua freta quàm per alia, quo in casu æstus idem, in duos vel plures successive advenientes divisus, componere possit motus novos diversorum generum. Fingamus æstus duos æquales à diversis locis in eundem portum venire, quorum prior præcedat alterum spatio horarum sex, incidatque in horam tertiam ab appulsu Lunæ ad Meridianum portus. Si Luna in hocce suo ad Meridianum appulsu versabatur in æquatore, venient singulis horis senis æquales affluxus, qui in mutuos refluxus incidendo eosdem affluxibus æquabunt, & sic spatio diei illius efficient ut aqua tranquillè stagnet. Si Luna tunc declinabat ab Æquatore, fient æstus in Oceano vicibus alternis majores & minores, uti dictum est; & inde propagabuntur in hunc portum affluxus bini majores & bini minores, vicibus alternis. Affluxus autem bini majores component aquam altissimam in medio inter utrumque, affluxus major & minor faciet ut aqua ascendat ad mediocrem altitudinem in Medio ipsorum, & inter affluxus binos minores aqua ascendet ad altitudinem minimam. Sic spatio viginti quatuor horarum, aqua non bis ut fieri solet, sed semel tantum perveniet ad maximam altitudinem & semel ad minimam; & altitudo maxima, si Luna declinat in polum supra Horizontem loci, incidet in horam vel sextam vel tricesimam ab appulsu Lunæ ad Meridianum, atque Lunâ declinationem mutante mutabitur in defluxum. Quorum omnium exemplum, in portu regniTunquiniadBatsham, sub latitudine Boreali 20gr.50min.Halleiusex Nautarum Observationibus patefecit. Ibi aqua die transitum Lunæ per Æquatorem sequente stagnat, dein Lunâ ad Boream declinante incipit fluere & refluere, non bis, ut in aliis portubus, sed semel singulis diebus; & æstus incidit in occasum Lunæ, defluxus maximus in ortum. Cum Lunæ declinatione augetur hic æstus, usque addiem septimum vel octavum, dein per alios septem dies iisdem gradibus decrescit, quibus antea creverat; & Lunâ declinationem mutante cessat, ac mox mutatur in defluxum. Incidit enim subinde defluxus in occasum Lunæ & affluxus in ortum, donec Luna iterum mutet declinationem. Aditus ad hunc portum fretaque vicina duplex patet, alter ab OceanoSinensiinter Continentem & InsulamLuconiam, alter à MariIndicointer Continentem & InsulamBorneo. An æstus spatio horarum duodecim à MariIndico, & spatio horarum sex à MariSinensiper freta illa venientes, & sic in horam tertiam & nonam Lunarem incidentes, componant hujusmodi motus; sitne alia Marium illorum conditio, observationibus vicinorum littorum determinandum relinquo.

Hactenus causas motuum Lunæ & Marium reddidi. De quantitate motuum jam convenit aliqua subjungere.

Invenire vires Solis ad perturbandos motus Lunæ.

Figure for Prop. XXV.

DesignetQSolem,STerram,PLunam,PADBorbem Lunæ. InQPcapiaturQKæqualisQS; sitqueQLadQKin duplicata rationeQKadQP& ipsiPSagatur parallelaLM; & si gravitas acceleratrix Terræ in Solem exponatur per distantiamQSvelQK, eritQLgravitas acceleratrix Lunæ in Solem. Ea componitur ex partibusQM,LM, quarumLM& ipsiusQMparsSMperturbat motum Lunæ, ut in Libri primi Prop. LXVI. & ejus Corollariis expositum est.Quatenus Terra & Luna circum commune gravitatis centrum revolvuntur, perturbabitur motus Terræ circa centrum illud à viribus consimilibus; sed summas tam virium quàm motuum referre licet ad Lunam, & summas virium per lineas ipsis analogasSM&MLdesignare. VisML(in mediocri sua quantitate) est ad vim gravitatis, qua Luna in orbe suo circa Terram quiescentem ad distantiamPSrevolvi posset, in duplicata ratione temporum periodicorum Lunæ circa Terram & Terræ circa Solem, (per Corol. 17. Prop. LXVI. Lib. I.) hoc est in duplicata ratione dierum 27.hor.7.min.43. ad dies 365.hor.6.min.9. id est ut 1000 ad 178725, seu 1 ad 1788/11. Vis qua Luna in orbe suo circa Terram quiescentem, ad distantiamPSsemidiametrorum terrestrium 60½ revolvi posset, est ad vim, qua eodem tempore ad distantiam semidiametrorum 60 revolvi posset, ut 60½ ad 60; & hæc vis ad vim gravitatis apud nos ut 1 ad 60 × 60. Ideoque vis mediocrisMLest ad vim gravitatis in superficie Terræ, ut 1 × 60½ ad 60 × 60 × 60 × 1788/11seu 1 ad 638092,6. Unde ex proportione linearumSM,MLdatur etiam visSM: & hæ sunt vires Solis quibus motus Lunæ perturbantur.Q. E. I.

Invenire incrementum areæ quam Luna radio ad Terram ducto describit.

Figure for Prop. XXVI.

Diximus aream, quam Luna radio ad Terram ducto describit, esse tempori proportionalem, nisi quatenus motus Lunaris ab actione Solis turbatur. Inæqualitatem momenti (vel incrementi horarii) hic investigandam proponimus. Ut computatio facilior reddatur, fingamus orbem Lunæ circularem esse, & inæqualitates omnes negligamus, ea sola excepta, de qua hic agitur. Ob ingentem verò Solis distantiam ponamus etiam lineasQP,QSsibi invicem parallelas esse. Hoc pacto visLMreducetur semper ad mediocremsuam quantitatemSP, ut & visSMad mediocrem suam quantitatem 3PK. Hæ vires, per Legum Corol. 2. componunt vimSL; & hæc vis, si in radiumSPdemittatur perpendiculumLE, resolvitur in viresSE,EL, quarumSE, agendo semper secundum radiumSP, nec accelerat nec retardat descriptionem areæQSPradio illoSPfactam; &ELagendo secundum perpendiculum, accelerat vel retardat ipsam, quantum accelerat vel retardat Lunam. Acceleratio illa Lunæ, in transitu ipsius à QuadraturaCad conjunctionemA, singulis temporis momentis facta, est ut ipsa vis acceleransEL, hoc est ut 3PK×SK÷SP. Exponatur tempus per motum medium Lunarem, vel (quod eodem fere recidit) per angulumCSP, vel etiam per arcumCP. AdCSerigatur NormalisCGipsiCSæqualis. Et diviso arcu quadrantaliACin particulas innumeras æqualesPp&c. per quas æquales totidem particulæ temporis exponi possint, ductâquepkperpendiculari adCS, jungaturSGipsisKP,kpproductis occurrens inF&f; & eritKkadPKutPpadSp, hoc est in data ratione, adeoqueFK×Kkseu areaFKkfut 3PK×SK÷SPid est utEL; & compositè, area totaGCKFutsumma omnium viriumELtempore totoCPimpressarum in Lunam, atque adeò etiam ut velocitas hac summâ genita, id est, ut acceleratio descriptionis areæCSP, seu incrementum momenti. Vis qua Luna circa Terram quiescentem ad distantiamSP, tempore suo periodicoCADBCdierum 27. hor. 7. min. 43. revolvi posset, efficeret ut corpus, temporeCScadendo, describeret longitudinem ½CS, & velocitatem simul acquireret æqualem velocitati, qua Luna in orbe suo movetur. Patet hoc per Schol. Prop. IV. Lib. I. Cum autem perpendiculumKdinSPdemissum sit ipsiusELpars tertia, & ipsiusSPseuMLin octantibus pars dimidia, visELin Octantibus, ubi maxima est, superabit vimMLin ratione 3 ad 2, adeoque erit ad vim illam, qua Luna tempore suo periodico circa Terram quiescentem revolvi posset, ut 100 ad ⅔ × 17872½ seu 11915, & temporeCSvelocitatem generare deberet quæ esset pars100/11915velocitatis Lunaris, tempore autemCPAvelocitatem majorem generaret in rationeCAadCSseuSP. Exponatur vis maximaELin Octantibus per areamFK×Kkrectangulo ½SP×Ppæqualem. Et velocitas, quam vis maxima tempore quovisCPgenerare posset, erit ad velocitatem quam vis omnis minorELeodem tempore generat ut rectangulum ½SP×CPad areamKCGF: tempore autem totoCPA, velocitates genitæ erunt ad invicem ut rectangulum ½SP×CA& triangulumSCG, sive ut arcus quadrantalisCAad radiumSP. Ideoque (per Prop. IX. Lib. V. Elem.) velocitatis posterior, toto tempore genita, erit pars100/11915velocitatis Lunæ. Huic Lunæ velocitati, quæ areæ momento mediocri analoga est, addatur & auferatur dimidium velocitatis alterius; & si momentum mediocre exponatur per numerum 11915 summa 11915 + 50 seu 11965 exhibebit momentum maximum areæ in SyzygiaA, ac differentia 11915 - 50 seu 11865 ejusdem momentum minimum in Quadraturis. Igitur areæ temporibus æqualibus in Syzygiis & Quadraturis descriptæ, sunt ad invicem ut 11965 ad 11865. Ad momentum minimum 11865 addatur momentum, quod sit ad momentorum differentiam 100 ut trapeziumFKCGad triangulumSCG(vel quod perinde est, ut quadratum SinusPKad quadratum RadiiSP, id est utPdadSP) & summa exhibebit momentum areæ, ubi Luna est in loco quovis intermedioP.

Hæc omnia ita se habent, ex Hypothesi quod Sol & Terra quiescunt, & Luna tempore Synodico dierum 27.hor.7.min.43. revolvitur. Cum autem periodus Synodica Lunaris verè sit dierum 29.hor.12. &min.44. augeri debent momentorum incrementa in ratione temporis. Hoc pacto incrementum totum, quod erat pars100/11915momenti mediocris, jam fiet ejusdem pars100/11023. Ideoque momentum areæ in Quadratura Lunæ erit ad ejus momentum in Syzygia ut 11023 - 50 ad 11023 + 50, seu 10973 ad 11073, & ad ejus momentum, ubi Luna in alio quovis loco intermedioPversatur, ut 10973 ad 10973 +Pd, existente videlicetSPæquali 100.

Area igitur, quam Luna radio ad Terram ducto singulis temporis particulis æqualibus describit, est quam proximè ut summa numeri 21946/100& Sinus versi duplicatæ distantiæ Lunæ à Quadratura proxima, in circulo cujus radius est unitas. Hæc ita se habent ubi Variatio in Octantibus est magnitudinis mediocris. Sin Variatio ibi major sit vel minor, augeri debet vel minui Sinus ille versus in eadem ratione.

Ex motu horario Lunæ invenire ipsius distantiam à Terra.

Area, quam Luna radio ad Terram ducto, singulis temporis momentis, describit, est ut motus horarius Lunæ & quadratum distantiæ Lunæ à Terrâ conjunctim; & propterea distantia Lunæ à Terrâ est in ratione compositâ ex dimidiatâ ratione Areæ directè & dimidiatâ ratione motus horarii inversè.Q. E. I.

Corol. 1.Hinc datur Lunæ diameter apparens: quippe quæ sit reciprocè ut ipsius distantia à Terra. Tentent Astronomi quàm probè hæc Regula cum Phænomenis congruat.

Corol. 2.Hinc etiam Orbis Lunaris accuratiùs ex Phænomenis quàm antehac definiri potest.

Invenire diametros Orbis in quo Luna absque excentricitate moveri deberet.

Figure for Prop. XXVIII.

Curvatura Trajectoriæ, quam mobile, si secundum Trajectoriæ illius perpendiculum trahatur, describit, est ut attractio directè & quadratum velocitatis inversè. Curvaturas linearum pono esse inter se in ultima proportione Sinuum vel Tangentium angulorum contactuum ad radios æqualespertinentium, ubi radii illi in infinitum diminuuntur. Attractio autem Lunæ in Terram in Syzygiis est excessus gravitatis ipsius in Terram supra vim Solarem 2PK(VideFigur. pag. 434.) qua gravitas acceleratrix Lunæ in Solem superat gravitatem acceleratricem Terræ in Solem. In Quadraturis autem attractio illa est summa gravitatis Lunæ in Terram & vis SolarisKS, qua Luna in Terram trahitur. Et hæ attractiones, si {AS+CS} ÷ 2 dicaturN, sunt ut 178725 ÷ASq.- 2000 ÷ {CS×N} & 178725 ÷CSq.+ 1000 ÷ {AS×N} quam proxime; seu ut 178725NinCSq.- 2000ASq.inCS, & 178725NinASq.+ 1000CSq.×AS. Nam se gravitas acceleratrix Terræ in Solem exponatur per numerum 178725, vis mediocrisML, quæ in Quadraturis estPSvelSK& Lunam trahit in Terram, erit 1000, & vis mediocrisSMin Syzygiis erit 3000; de qua, si vis mediocrisMLsubducatur, manebit vis 2000 qua Luna in Syzygiis distrahitur à Terra, quamque jam ante nominavi 2PK. Velocitas autem Lunæ in SyzygiisA&Best ad ipsius velocitatem in QuadraturisC&DutCS, adAS& momentum areæ quam Luna radio ad Terram ducto describit in Syzygiis ad momentum ejusdem areæ in Quadraturis conjunctim; id est ut 11073CSad 10973AS. Sumatur hæc ratio bis inversè & ratio prior semel directè, & fiet Curvatura Orbis Lunaris in Syzygiis ad ejusdem Curvaturam in Quadraturis ut 120407 × 178725ASq.×CSq.×N- 120407 × 2000AS qq.×CSad 122611 × 178725ASq.×CSq.×N+ 122611 × 1000CS qq.×AS, id est ut 2151969AS×CS×N- 24081AS cub.ad 2191371AS×CS×N+ 12261CS cub.

Quoniam figura orbis Lunaris ignoratur, hujus vice assumamus EllipsinDBCA, in cujus centroSTerra collocetur, & cujus axis majorDCQuadraturis, minorABSyzygiis interjaceat. Cum autem planum Ellipseos hujus motu angulari circa Terram revolvatur, & Trajectoria, cujus Curvaturam consideramus, describi debet in plano quod motu omni angulari omnino destituitur: consideranda erit figura, quam Luna in Ellipsi illa revolvendo describit in hoc plano, hoc est FiguraCpa, cujus puncta singulapinveniuntur capiendo punctum quodvisPin Ellipsi, quod locum Lunæ representet, & ducendoSpæqualemSP, ea lege ut angulusPSpæqualis sit motui apparenti Solis à tempore QuadraturæCconfecto; vel (quod eodem fere recidit) ut angulusCSpsit ad angulumCSPut tempus revolutionis Synodicæ Lunaris ad tempus revolutionis Periodicæ seu 29d.12.h.44′, ad 27d.7h.43′. Capiatur igitur angulusCSain eadem ratione ad angulum rectumCSA, & sit longitudoSaæqualis longitudiniSA; & eritaApsis ima &CApsis summa orbis hujusCpa. Rationes autem ineundo invenio quod differentia inter curvaturam orbisCpain verticea, & curvaturam circuli centroSintervalloSAdescripti, sit ad differentiam intercurvaturam Ellipseos in verticeA& curvaturam ejusdem circuli, in duplicata ratione anguliCSPad angulumCSp; & quod curvatura Ellipseos inAsit ad curvaturam circuli illius in duplicata rationeSAadSC; & curvatura circuli illius ad curvaturam circuli centroSintervalloSCdescripti utSCadSA; hujus autem curvatura ad curvaturam Ellipseos inCin duplicata rationeSAadSC; & differentia inter curvaturam Ellipseos in verticeC& curvaturam circuli novissimi, ad differentiam inter curvaturam figuræSpain verticeC& curvaturam ejusdem circuli, in duplicata ratione anguliCSPad angulumCSp. Quæ quidem rationes ex Sinubus angulorum contactus ac differentiarum angulorum facilè colliguntur. Collatis autem his rationibus inter se, prodit curvatura figuræCpainaad ipsius curvaturam inC, utAS cub.+16824/100000CSq.×ASadCS cub.+16824/100000ASq.×CS. Ubi numerus16824/100000designat differentiam quadratorum angulorumCSP&CSpapplicatam ad Quadratum anguli minorisCSP, seu (quod perinde est) differentiam Quadratorum temporum 27d.7h.43′, & 29d.12h.44′, applicatam ad Quadratum temporis 27d.7h.43′.

Igitur cumadesignet Syzygiam Lunæ, &Cipsius Quadraturam, proportio jam inventa eadem esse debet cum proportione curvaturæ Orbis Lunæ in Syzygiis ad ejusdem curvaturam in Quadraturis, quam supra invenimus. Proinde ut inveniatur proportioCSadAS, duco extrema & media in se invicem. Et termini prodeuntes adAS×CSapplicati, fiunt 2062,79CS qq.- 2151969N×CS cub.+ 368682N×AS×CSq.+ 36342ASq.×CSq.- 362046N×ASq.×CS+ 2191371N×AS cub.+ 4051,4AS qq.= 0. Hic pro terminorumAS&CSsemisummâNscribo 1, & pro eorundem semidifferentia ponendox, fitCS= 1 +x, &AS= 1 -x: quibus in æquatione scriptis, & æquatione prodeunte resolutâ, obtineturxæqualis 0,0072036, & inde semidiameterCSfit 1,0072, & semidiameterAS0,9928, qui numeri sunt ut 6911/12& 6811/12quam proximè. Est igitur distantia Lunæ à Terra in Syzygiis ad ipsius distantiam in Quadraturis (seposita scilicet excentricitatis consideratione) ut 6811/12ad 6911/12, vel numeris rotundis ut 69 ad 70.

Invenire Variationem Lunæ.

Figure for Prop. XXIX.

Oritur hæc inæqualitas partim ex forma Elliptica orbis Lunaris, partim ex inæqualitate momentorum areæ, quam Luna radio ad Terram ducto describit. Si LunaPin EllipsiDBCAcirca Terram in centro Ellipseos quiescentem moveretur, & radioSPad Terram ducto describeret areamCSPtempori proportionalem; esset autem Ellipseos semidiameter maximaCSad semidiametrum minimamSAut6911/12ad 6811/12: foret Tangens anguliCSPad Tangentem anguli motus medii à quadraturaCcomputati, ut Ellipseos semidiameterSAad ejusdem semidiametrumSCseu6811/12ad 6911/12. Debet autem descriptio areæCSP, in progressu Lunæ à Quadratura ad Syzygiam, ea ratione accelerari, ut ejus momentum in Syzygia Lunæ sit ad ejus momentum in Quadratura ut 11073 ad 10973, utq; excessus momenti in loco quovis intermedioPsupra momentum in Quadratura sit ut quadratum Sinus anguliCSP. Id quod satis accuratè fiet, si tangens anguliCSPdiminuatur in dimidiata ratione numeri 10973 ad numerum 11073, id est in ratione numeri 685958/10000ad numerum 6811/12. Quo pacto tangens anguliCSPjam erit ad tangentem motus medii ut 685958/10000ad 6911/12, & angulusCSPin Octantibus, ubi motus medius est 45gr.invenietur 44gr.27′. 29″: qui subductus de angulo motus medii 45gr.relinquit Variationem 32′. 31″. Hæc ita se haberent si Luna, pergendo à Quadratura ad Syzygiam, describeret angulumCSAgraduum tantum nonaginta. Verum ob motum Terræ, quo Sol in antecedentia motu apparente transfertur, Luna, priusquam Solem assequitur, describit angulumCSaangulo recto majorem in ratione revolutionis Lunaris Synodicæ ad revolutionem periodicam, id est in ratione 29d.12h.44′. ad 27d.7h.43′. Et hoc pacto anguli omnes circa centrumSdilatantur in eadem ratione, & Variatio quæ secus esset 32′. 31″. jam aucta in eadem ratione, fit 35′. 9″. Hæc ab Astronomis constituitur 40′, & ex recentioribus Observationibus 38′.Halleiusautem recentissimè deprehendit esse 38′ in Octantibus versus oppositionem Solis, & 32′ in Octantibus Solem versus. Unde mediocris ejus magnitudo erit 35′: quæ cum magnitudine à nobis inventa 35′. 9″ probe congruit. Magnitudinem enim mediocrem computavimus, neglectis differentiis, quæ à curvaturâ Orbis magni, majorique Solis actione in Lunam falcatam & novam quam in Gibbosam & plenam, oriri possint.

Invenire motum horarium Nodorum Lunæ in Orbe circulari.

Back to Index Next