Chapter 2

Vocabulary.gasto, guest.vespero, evening.manĝo, meal.pupo, doll.aventuro, adventure.palaco, palace.zorg-, take care of.gard-, guard.am-, love.akompan-, accompany.lav-, wash.montr-, show.fleg-, tend, take care ofre-ven-, come back.pri, concerning, about.ĝis, until, as far as.tute, quite, wholly.tute ne, not at all.kun, with.el, out of.el-ir-, go out of.

Mi amas min mem, vi amas vin mem, li amas sin mem kaj ĉiu homo amas sin mem. Mi zorgas pri ŝi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem, sed ŝi mem tute ne zorgas pri si, kaj tute sin ne gardas. Miaj fratoj havis hodiaŭ gastojn; post la vespermanĝo niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo kaj akompanis ilin ĝis ilia domo. Mi lavis min en mia ĉambro, kaj ŝi lavis sin en sia ĉambro. La infano serĉis sian pupon; mi montris al la infano, kie kuŝas ĝia pupo. [Footnote: Notice the use of the present "kuŝas,"lies, after the past "montris,"showed, because at the time the action of "showing" took place the action of "lying" was then actually going on.]

Ŝi rakontis al li sian aventuron. Ŝi revenis al la palaco de sia patro. Siajn florojn ŝi ne flegis. Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin mem.

LESSON 8.

The Cardinal Numbers are:—

unu, 1du, 2tri, 3kvar, 4kvin, 5ses, 6sep, 7ok, 8naŭ, 9dek, 10cent, 100mil, 1,000

The numbers above 10 are written and read exactly as they are set down in figures:—11, dek unu; 12, dek du; 13, dek tri; 19, dek naŭ. The "tens" are written as one word, 20, dudek; 30, tridek; 90, naŭdek; 23, dudek tri; 47, kvardek sep; 85, okdek kvin; 136, cent tridek ses; 208, ducent (as one word) ok; 359, tricent kvindek naŭ; 1,001, mil unu; 2,877, dumil okcent sepdek sep; 1907, mil naŭcent sep.

Notice that there is a separate word for each figure except 0, nulo.

Vocabulary.buŝo, mouth.orelo, ear.fingro, finger.horo, hour.minuto, minute.sekundo, second.monato, month.semajno, week.dato, date (of month, etc.).pov-, can, be able.promen-, take a walk.konsist-, consist.elekt-, choose, elect.forges-, forget.kre-, create.estu, should be.facile, easily.sankta, holy.unuj, some.alia, other.ĉio, everything, all.multe, much, many.per, by means of, through, with.nur, only.malbona, bad.Kristnaska Tago, Christmas Day.Januaro, January.Februaro, February.Marto, March.Aprilo, April.Majo, May.Junio, June.Julio, July.Aŭgusto, August.Septembro, September.Oktobro, October.Novembro, November.Decembro, December.

Du homoj povas pli multe fari, ol unu. Mi havas nur unu buŝon, sed mi havas du orelojn. Li promenas kun tri hundoj. Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj. El ŝiaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj aliaj malbonaj. Kvin kaj sep faras dek du. Dek kaj dek faras dudek. Kvar kaj dek ok faras dudek du. Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek kvin. Mil okcent naŭdek tri. Li havas dek unu infanojn. Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu minuto konsistas el sesdek sekundoj.

8a.

The Ordinal Numbers, first, second, etc., are formed by addingato the Cardinal Numbers, asunua, first;dua, second;tria, third;kvara, fourth;deka, tenth;centa, hundredth;mila, thousandth. The compound numbers are joined together by hyphens, andais added to the last, asdek-unua, eleventh;la tridek-naŭa paĝo, the thirty-ninth page; lacent-kvardek-kvina psalmo, the 145th psalm. Being adjectives, the Ordinal Numbers take the pluraljand accusativenwhen necessary.

The Ordinals are used to tell the hour, asEstas la trio, horo, It is 3 o'clock. The Cardinal Numbers are used for the minutes, as "A quarter past three" is "La tria horo kaj dek-kvin"; "Ten minutes to five," "La kvara horo kaj kvindek."

Januaro estas la unua monato de la jaro, Aprilo estas la kvara, Novembro estas la dek-unua, kaj Decembro estas la dek-dua. La dudeka (tago) de Februaro estas la kvindek-unua tago de la jaro. La sepan tagon de la semajno Dio elektis, ke ĝi estu pli sankta, ol la ses unuaj tagoj. Kion Dio kreis en la sesa tago? Kiun daton ni havas hodiaŭ? Hodiaŭ estas la dudek-sepa (tago) de Marto. Kristnaska Tago estas la dudek-kvina (tago) de Decembro, Novjara Tago estas la unua de Januaro. Oni ne forgesas facile sian unuan amon.

LESSON 9.

The names of certain quantities are formed from the cardinal numbers by adding "o," asdekduo, a dozen;dudeko, a score;cento, a hundred;milo, a thousand. These names, as well as names of quantities generally, require to be followed by "da," of, asdekduo da birdoj, a dozen (of) birds, butdekdu birdoj, twelve birds;dudeko da pomoj, a score of apples;cento da ŝafoj, orcent ŝafoj, a hundred sheep;milo da homoj, a thousand people;miloj da homoj, thousands of people.

When these expressions form the object of the verb, it is the name of the number which takes-n, not the noun which followsda, asLi aĉetis dudekon da ŝafoj, He bought a score of sheep.

Forfirstly, secondly, etc.,-eis added to the number, asunue, firstly;kvine, fifthly;deke, tenthly. (See Lesson 12).

Vocabulary.urbo, town.loĝanto, inhabitant.kulero, spoon.forko, fork.mono, money.prunto, loan.metro, metre.ŝtofo, stuff.franko, franc (about 10d.).atakanto, assailant.pago, payment.miliono, a million.prunt-, lend.aĉet-, buy.dank-, thank.pet-, beg, request.bezon-, want, need.kost-, cost.poste, afterwards.tiu ĉi, this.por, for.re-,prefix, meaningagainorback.tial, therefore.aŭ, or.da, of (after a quantity).

Mi havas cent pomojn. Mi havas centon da pomoj. Tiu ĉi urbo havas milionon da loĝantoj. Mi aĉetis dekduon da kuleroj, kaj du dekduojn da forkoj. Mil jaroj (aŭ, milo da jaroj) faras miljaron.

Unue mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi; due mi dankas vin por la prunto; trie mi petas vin ankaŭ poste prunti al mi, kiam mi bezonos monon.

9a.

To express a certain part or fraction, "-on-" is added to the number specifying what part, as 1/2, unuduono; 1/3, unutriono; 1/4, unukvarono; 1/10, unudekono; 1/1000 unumilono; 1/1000000, unumilionono. These words, being nouns, take "j" and "n" when required—3/10,tri dekonoj; 27/200,dudek-sep ducentonoj; 19/1000,deknaŭ milonoj. Mi manĝis tri kvaronojn de la kuko, I ate three-quarters of the cake (see Lesson 35).

To express so many times a number-obl-is added to the number, asduobla, double;dekoble, ten times;trioble kvar estas (orfaras) dekdu, three times four are twelve;sepoble ok faras kvindek ses, seven times eight make fifty-six.

To expressby twos, by tens, etc.,-op-is added to the number, asduope, by twos, or two together;dekope, by tens;kvindekope, by fifties, fifty together, or fifty at a time.

Tri estas duono de ses, ok estas kvar kvinonoj de dek. Kvar metroj da tiu ĉi ŝtofo kostas naŭ frankojn, tial du metroj kostas kvar kaj duonon frankojn (aŭ da frankoj). Unu tago estas tricent-sesdek-kvinono, aŭ tricent-sesdek-sesono de jaro.

Kvinoble sep estas tridek kvin. Por ĉiu tago mi ricevas kvin frankojn, sed por la hodiaŭa tago mi ricevis duoblan pagon, t.e. (= tio estas) dek frankojn.

Tiuj ĉi du amikoj promenas ĉiam duope. Kvinope ili sin ĵetis sur min, sed mi venkis ĉiujn kvin atakantojn.

LESSON 10.

Verbs(continued),-i, -u.

In the examples already given the verbs ending in-as,-is,-osexpressactionorbeing(state) going on in present, past, or future time, asMi skribas, I am writing;Li legis, He read;Ni iros, We shall go.

If we wish merely to express the idea of action or state indefinitely, without reference to any time or any subject, the verb must end in-i,asVivi, To live;Mi deziras lerni, I wish to learn;Ni devas labori, We must work.

(This is called theIndefiniteorInfinitiveMood (manner of expression), because not limited by reference to time or subject).

To give anorderorcommand, or to expresswill, desire, purpose, etc., the verb must end inu,asDonu al mi panon, Give (to) me bread;Iru for, Go away;Estu feliĉa, May you be happy!Vivu la reĝo!(Long) live the king!

In such cases as Tellhim to come, I wantyou to sing, Allowher to speak, we have to use a second sentence with the verb ending in "u," and beginning with "ke," that, asDiru al li, ke li venu, Tell (say to) him, that he come;Mi deziras, ke vi kantu, I wish, that you sing;Permesu al ŝi, ke ŝi parolu, Allow her, that she speak. Sentences like the last are often contracted, only the last subject and verb being used, asŜi parolu, Let her speak;Ĝi kuŝu, Let it lie;Ni iru, Let us go;Ili dormu, Let them sleep.Ĉu vi volas ke mi tion faru?Do you wish me to do that?Ĉu mi tion faru?Shall I do that?

Vocabulary.nomo, name.vesto, coat, clothing.kandelo, candle.dometo, cottage.akvo, water.spegulo, looking-glass.est-, be.tuŝ-, touch.aŭskult-, listen.pardon-, pardon.uz-, use.ordon-, order.babil-, chatter.send-, send.trink-, drink.vol-, will, wish.bat-, beat.kuraĝ-, have couragerajd-, ride.las-, let, leave.kur-, run.parol-, speak.viv-, live, have life.rest-, rest, remain.honesta, honest.inda, worthy.atenta, attentive.kara, dear.gaja, gay, cheerful.tia, such.longa, long.sincera, sincere.for, away, forth.forte, strongly.sole, alone.

Donu al la birdoj akvon, ĉar ili volas trinki. Aleksandro ne volas lerni, kaj tial mi batas Aleksandron. Kiu kuraĝas rajdi sur leono? Mi volis lin bati, sed li forkuris de mi.

Al leono ne donu la manon. Rakontu al mia juna amiko belan historion. Diru al la patro, ke mi estas diligenta. Diru al mi vian nomon. Ne skribu al mi tiajn longajn leterojn. Montru al mi vian novan veston. Infano, ne tuŝu la spegulon. Karaj infanoj, estu ĉiam honestaj. Ne aŭskultu lin.

Li diras, ke mi estas atenta. Li petas, ke mi estu atenta. Ordonu al li, ke li ne babilu. Petu lin, ke li sendu al mi kandelon. La dometo estas inda, ke vi ĝin aĉetu. Ŝi forte deziris, ke li restu viva.

Li venu, kaj mi pardonos al li. Ni estu gajaj, ni uzu bone la vivon, ĉar la vivo ne estas longa. Li ne venu sole, sed alvenu kun sia plej bona amiko. Mi jam havas mian ĉapelon; nun serĉu vi vian.

LESSON 11.

Verbs(continued),-us.

Sometimes we want to express asupposition, to say that somethingwouldtake place, supposing that something else, which is not likely to occur, were to do so, or that somethingwould havetaken place if something else which did not occur had done so. In this case the verb must end with-us, as, If I were well (which I am not) I should be happy (which also I am not),Se mi estus sana, mi estus feliĉa. If he knew (supposition) that I am here (a fact) he would immediately come to me (supposition),Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj venus al mi. Compare the two following sentences:— (i.).Kvankam vi estas riĉa, mi dubas, ĉu vi estas feliĉa, Though you are (in fact) rich, I doubt whether you are (in fact) happy, (ii.).Kvankam vi estus riĉa, mi dubas, ĉu, vi estus feliĉa, Though (supposing that) you were rich, I doubt whether you would be happy.

Vocabulary.lernanto, pupil.leciono, lesson.instruanto, teacher,sci-, know.pun-, punish.estim-, esteem.lev-, lift, raise.ten-, hold, keep.pen-, endeavour.imit-, imitate,kvazaŭ, as if.io, something.efektive, really.supren, upwards.kvankam, though.se, if.

Se la lernanto scius bone sian lecionon, la instruanto lin ne punus. Se vi scius, kiu li estas, vi lin pli estimus. Ili levis unu manon supren, kvazaŭ ili ion tenus. Se mi efektive estus bela, aliaj penus min imiti. Ho! se mi jam havus la aĝon de dekkvin jaroj!

LESSON 12.

When we tell of someone doing a certain action we often want to allude to some circumstance concerning that action, such as the time, or place, or manner in which it was done, that is, when, or where, or how it was done.

In the sentences—Yesterday I met your son,Hieraŭ mi renkontis vian filon; He will go in the evening,Li iros vespere; They sat there,Ili sidis tie; She will remain at home,Ŝi restos hejme; Good children learn diligently,Bonaj infanoj lernas diligente; I will do it with pleasure,Mi faros ĝin plezure, the wordshieraŭ, vespere, show the time,tie, hejme, show the place, anddiligente, plezure, show the manner of the action.

(Because these words relate to the verb they are calledAdverbs).

Adverbs may be formed from any word whose sense admits of it, and especially from adjectives, by means of the terminatione, asbona, good,bone, well;antaŭbefore,antaŭe, previously or formerly;mateno, morning,matene, in the morning;sekvi, to follow,sekve, consequently.

When we want the adverb to show "direction towards" any place, time, etc., either actually or figuratively,nis added, asLi alkuris hejmen, He ran home.Ili levis unu manon supren, They raised one hand upwards.Antaŭen! Forward! (nis also added to nouns to show direction towards.Li eniris en la domon, He entered into the house).

Some adverbs are used with adjectives and other adverbs to show thedegreeof the quality, quantity, etc., as The paper isverywhite,La papero estastreblanka.Toomuch speaking tires him,Latromulta parolado lacigas lin. I amasstrongasyou,Mi estastielforta, kielvi(estas forta). He cameveryearly,Li venistrefrue.

The following words are in themselves adverbs, and need no special ending:—

Vocabulary.hodiaŭ, to-day.hieraŭ, yesterday.morgaŭ, to-morrow.baldaŭ, soon.ankoraŭ, yet.jam, already.ĵus, just (time).nun, now.tuj, immediately.denove, again, anew.ĉi, denotes proximity.jen, here, there, lo, behold.for, away, forth.pli, more.plej, most.plu, further.tre, very.tro, too.tute, quite.nur, only.nepre, surely, without fail.preskaŭ, nearly.apenaŭ, scarcely.almenaŭ, at least.ambaŭ, both.ankaŭ, also.ne, not.jes, yes.ja, indeed.eĉ, even.ĉu, whether, asks a question.ju ... des, the more...the more.

Comparisons are made with—

pli...ol, more than:Lakto estas pli nutra ol vino, Milk is more nutritious than wine.

malpli...ol, less than:Vino estas malpli nutra ol lakto, Wine is less nutritious than milk.

la plej, the most,la malplej, the least:El ĉiuj liaj amikoj Johano estas la plej saĝa, kaj Georgo la malplej saĝa, Of all his friends John is the wisest, and George the least wise.

Ju pli...des pli, the more...the more:Ju pli li lernas, des pli li deziras lerni, The more he learns, the more he wishes to learn.

Ju malpli...des malpli, the less...the less:Ju malpli li laboras, des malpli li ricevas, The less he works, the less he gets.

Ju pli...des malpli, the more...the less:Ju pli li fariĝas granda, des malpli li estas forta, The taller he becomes, the less strong he is.

Ju malpli...des pli, the less...the more:Ju malpli li pensas, des pli li parolas, The less he thinks, the more he talks.

For comparisons of equality, as...as, so...as, see Lesson 20.

Vocabulary.pordo, door.kontrakto, contract.pastro, pastor, priest.fero, iron.bastono, stick (rod).stacio, station.stacidomo, station.hejmo, home.furio, fury.ŝipano, sailor.kolero, anger.honesto, honesty.danĝero, danger.koro, heart.oficisto, an official.reĝo, king.balo, ball, dance.humoro, humour.tempo, time.sinjorino, lady, Mrs.ferm-, shut.sav-, save.daŭr-, last, continue.tranĉ-, cut.ekrigard-, glance.flu-, flow.ag-, act (do).loĝ-, live, lodge.brul-, burn (as a fire).vetur-, ride (in a vehicle).aper-, appear.postul-, require, demand.pendig-, hang (something)mort-, die.malsana, ill.varma, warm.varmega, hot.frua, early.plue, further.returne, back.ĉar, because, whereas.

Resti kun leono estas danĝere. La tranĉilo tranĉas bone, ĉar ĝi estas akra. Iru pli rapide. Li fermis kolere la pordon. Lia parolo fluas dolĉe kaj agrable. Ni faris la kontrakton ne skribe, sed parole. Honesta homo agas honeste. La pastro, kiu mortis antaŭ nelonge (antaŭ ne longa tempo), loĝis longe en nia urbo. Ĉu vi ĝin ne ricevis returne? Li estas morte malsana. La fera bastono, kiu kuŝis en la forno, estas brule varmega. Parizo estas tre gaja. Matene frue ŝi alveturis [Footnote: See Lesson 27.] al la stacidomo.

Pardonu al mi, ke mi restis tiel longe. Lia kolero longe daŭris. Li estas hodiaŭ en kolera humoro. La reĝo baldaŭ denove sendis alian bonkoran oficiston. Hodiaŭ vespere ni havos balon. Kie vi estas? For de tie-ĉi!

Kien li forveturis? Ŝi kuris hejmen. Ni iris antaŭen, kiel furioj. Ĉio estis bona, kaj ni veturis pluen. La sinjorino ekrigardis returnen. La ŝipanoj postulis, ke oni iru returnen. Mi ĝin pendigis tien ĉi, ĉar ĝi savis mian vivon. Mi neniam sendis tien ĉi.

LESSON 13.

Mal-, -in-.

In Esperanto certain syllables which have a definite meaning are placed at the beginning (prefixes) or end (suffixes) of words to alter in some way the meaning of those words.

The prefixmal-gives an exactly opposite meaning to the word to which it is prefixed, asdekstra, right (hand);maldekstra, left (hand);nova, new;malnova, old;helpi, to help,malhelpi, to hinder;fermi, to shut,malfermi, to open.

The suffix-in-denotes the female sex. Fromviro, [Footnote: The wordhomopreviously given (Lesson 2) signifies a human being, a person, without reference to sex;viromeans a man as distinguished from a woman.] a man, we getvirino, a woman;filo, son,filino, daughter;ĉevalo, a horse,ĉevalino, a mare;koko, a cock,kokino, a hen.

Vocabulary.kresko, growth.haro, hair (substance).haroj, hair (of head).nazo, nose.vojo, road.viro, man.edzo, husband,nepo, grandson.nevo, nephew.bovo, ox.vidvo, widower,fianĉo, fiancé.nenio, nothing.turment-, torment.sent-, feel.ben-, bless.estim-, have esteem for.ferm-, shut.help-, help.fariĝ-, become.dekstra, right (hand).meza, middle, medium.dika, thick, stout.mola, soft.luma, light (luminous).nobla, noble (character).rekta, straight.kurba, curved.feliĉa, happy.naskita, born.fermita, shut.eĉ, even.longe, for a long time.denove, anew, again.

Mia frato ne estas granda, sed li ne estas malgranda, li estas de meza kresko. Haro estas tre maldika. La nokto estas tiel malluma, ke ni nenion povas vidi eĉ antaŭ nia nazo. Tiu ĉi malfreŝa pano estas malmola, kiel ŝtono. Malbonaj infanoj amas turmenti bestojn. Li sentis sin tiel malfeliĉa, ke li malbenis la tagon, en kiu li estis naskita. Ni forte malestimas tiun ĉi malnoblan homon. La fenestro longe estis nefermita; mi ĝin fermis, sed mia frato tuj ĝin denove malfermis. Rekta vojo estas pli mallonga, ol kurba. Ne estu maldanka.

La edzino de mia patro estas mia patrino, kaj la avino de miaj infanoj. Mia fratino estas tre bela knabino. Mia onklino estas tre bona virino. Mi vidis vian avinon kun ŝiaj kvar nepinoj, kaj kun mia nevino. Mi havas bovon kaj bovinon. La juna vidvino fariĝis denove fianĉino.

LESSON 14.

Re-, -ad-, ek-.

The prefixesre-andek-and the suffix-ad-are attached to verbs.

Re-has nearly the same meaning as in English,backoragain, asre-pagi, to pay back;re-porti, to carry back;re-ĵeti, to throw back;re-salti, to rebound;re-kantito sing again;re-legi, to read over again.

-ad-denotes the continuance or continued repetition of an action; it meansgoes on doing, orkeeps on doing, oris in the habit of, or in the pastused to, asspiri, to breathe,spirado, respiration;movi, to move,movado, continued movement;fumi, to smoke,fumado, the habit of smoking;aŭdi, to hear,aŭdado, the sense of hearing.

Ek-has the opposite meaning to-ad-; it signifies the beginning of an action, or a short or sudden action, askanti, to sing,ekkanti, to begin to sing;ridi, to laugh,ekridi, to burst out laughing;krii, to cry or call,ekkrii, to cry out;iri, to go,ekiri, to set out;dormi, to sleep,ekdormi, to fall asleep.

Vocabulary.rivero, river.lando, land.seĝo, seat.daŭro, duration.okupo, occupation.pluvo, rain.vagonaro, train.surprizo, surprise.diamanto, diamond.fulmo, lightning.lumo, a light.paf-, shoot.ĵet-, throw.aŭd-, hear.fal-, fall.atend-, wait for, expect.lacig-, make tired.frot-, rub.rigard-, look.elrigard-, look out of.salt-, jump.rapida, quick.klara, clear.lerte, cleverly.energie, energetically.kelke, some.ĉiuminute, every minute. [See page 84.]tra, through.

Li donis al mi monon, sed mi ĝin tuj redonis al li. Mi foriras, sed atendu min, ĉar mi baldaŭ revenos. La suno rebrilas en la klara akvo de la rivero. Li reiris al sia lando. Ŝi reĵetis sin sur la seĝon.

En la daŭro de kelke da minutoj mi aŭdis du pafojn. La pafado daŭris tre longe. Lia hieraŭa parolo estis tre bela, sed la tro multa parolado lacigas lin. Li kantas tre belan kanton. La kantado estas agrabla okupo. Per mia mano mi energie lin frotadis. La pluvo faladis per riveroj. Ĉiuminute ŝi elrigardadis tra la fenestro, kaj malbenadis la malrapidan iradon de la vagonaro.

Mi saltas tre lerte. Mi eksaltis de surprizo. Mi saltadis la tutan tagon [Footnote: See Lesson 26 (iii.)] de loko al loko. Kiam vi ekparolis, mi atendis aŭdi ion novan. La diamanto havas belan brilon. Ŝi lasis la diamanton ekbrili. Du ekbriloj do fulmo trakuris tra la malluma ĉielo.

LESSON 15.

Verbs(continued).

In all the examples already given the Subject of the Sentence is thedoerof the action, but often it isthe one to whom the action is donewho occupies our thoughts, and of whom we wish to speak. This one then becomes the subject, and the form of the Verb is changed. Instead of saying "The police are searching for the thief," "Someone has broken the window," "Someone is going to finish the work to-morrow," we say "The thief is being sought for by the police," "The window has been broken," "The work is going to be finished to-morrow."

(Note the convenience of this form when we do not know or do not wish to mention the doer).

In Esperanto the terminations-ata,being, denotingincompletenessorpresenttime,-ita,having been, denotingcompletenessorpasttime, and-ota,about to be(going to be), denotingaction not yet begun, orfuturetime, are added to the root of the verb, asami, to love,amata, being loved,amita, having been loved,amota, going to be loved.La ŝtelisto estas serĉata de la policanoj[Footnote:Deis used after these participles to denote thedoerof the action.], The thief is being searched for by the police.La fenestro estas rompita, The window has been broken.La laboro estas finota morgaŭ, The work is going to be finished to-morrow.

It will be seen that these words ending in-ata,-ita,-otadescribe the subject or show theconditionorstatein which the subject is, therefore they are adjectival; the thief is asearched-forthief, the window was abrokenwindow, the work is agoing-to-be-finishedwork (compare The work will bereadyto-morrow). They are calledParticiples, and being adjectival, takejwhen the noun to which they belong is plural.

Mi estas tenataI am (being) held.Li estis tenataHe was (being) held.Ni estos tenatajWe shall be (being) held.Vi estus tenatajYou would be (being) held.Ke ili estu tenatajThat they may be (being) held.Estu tenataBe (being) held.Esti tenataTo be (being) held.Mi estas viditaI am (in the state of) having been seen, or, I have been seen.Li estis viditaHe was (in the state of) having been seen, or, he had been seen.Ni estos viditajWe shall be (in the state of) having been seen, or, we shall have been seen.Vi estus viditajYou would be (in the state of) having been seen, or, you would have been seen.(Ke) ili estu viditaj(That) they may be (in the state of) having been seen, or, that they may have been seen.Esti viditaTo be (in the state of) having been seen, or, to have been seen.Mi estas laŭdotaI am about (going) to be praised.Ŝi estis laŭdotaShe was about (going) to be praised.Ni estos laŭdotajWe shall be about (going) to be praised.Vi estus laŭdotajYou would be about (going) to be praised.(Ke) ili estu laŭdotaj(That) they should be about (going) to be praised.Esti laŭdotaTo be about (going) to be praised.

Vocabulary.komercaĵo, commodity.surtuto, overcoat.ŝuldo, debt.ringo, ring.projekto, project.inĝeniero, civil engineer.fervojo, railroad.preĝo, prayer.pasero, sparrow.aglo, eagle.invit-, invite.konstru-, construct.sciig-, inform.kaŝ-, hide.pens-, think.kapt-, capture.trankvila, quiet.tuta, all, whole.grava, important.ora, golden.volonte, willingly.sekve, consequently.laŭ, according to.

Mi estas amata. Mi estis amata. Mi estos amata. Mi estus amata. Estu amata. Esti amata. Vi estas lavita. Vi estis lavita. Vi estos lavita. Vi estus lavita. Estu lavita. Esti lavita. Li estas invitota. Li estis invitota. Li estos invitota. Li estus invitota. Estu invitota. Esti invitota. Tiu ĉi komercaĵo estas ĉiam volonte aĉetata de mi. La surtuto estas aĉetita de mi; sekve ĝi apartenas al mi. Kiam via domo estis konstruata, mia domo estis jam longe konstruita. Mi sciigas, ke de nun la ŝuldoj de mia filo ne estos pagataj de mi. Estu trankvila, mia tuta ŝuldo estos pagita al vi baldaŭ. Mia ora ringo ne estus tiel longe serĉata, se ĝi ne estus tiel lerte kaŝita de vi. Laŭ la projekto de la inĝenieroj tiu ĉi fervojo estas konstruota en la daŭro de du jaroj; sed mi pensas, ke ĝi estos konstruata pli ol tri jarojn. Kiam la preĝo estis finita, li sin levis.

Aŭgusto estas mia plej amata filo. Mono havata estas pli grava ol havita. Pasero kaptita estas pli bona, ol aglo kaptota.

LESSON 16.

Another set of participles is used to describe or show the condition or state of thedoerof the action, namely-anta, denotingincompletenessor present time,-inta, denotingcompletenessor past time, and-onta, denotingaction not yet begun, or future time, asSur la arbo staras kantanta birdo (aŭ birdo kantanta), On the tree is a singing bird (or a bird singing);En la venonta somero mi vizitos vin, In the coming summer I shall visit you;La pasinta nokto estis tre pluva, The past night was very wet (rainy).

Mi estas manĝantaI am (in the act of) eating.Li estis manĝantaHe was eating.Ni estos manĝantajWe shall be eating.Vi estus manĝantajYou would be eating.(Ke) ili estu manĝantaj(That) they may be eating.Esti manĝantaTo be eating.Estu manĝantaBe (in the act of) eating.Mi estas tenintaI am (in the state of) having held, or, I have held.Li estis tenintaHe was (in the state of) having held, or, he had held.Ni estos tenintajWe shall be (in the state of) having held, or, we shall have held.Vi estus tenintajYou would be (in the state of) having held, or, you would have held.(Ke) ili estu tenintaj(That) they may be (in the state of) having held, or, (that) they may have held.Esti tenintaTo be (in the state of) having held, or, to have held.Mi estas dirontaI am about (going) to say.Li estis dirontaHe was about (going) to say.Ni estos dirontajWe shall be about (going) to say.Vi estus dirontajYou would be about (going) to say.(Ke) ili estu dirontaj(That) they may be about (going) to say.Esti dirontaTo be about (going) to say.

The participles are made into nouns by ending them withoinstead ofa, asKiam Nikodemo batas Jozefon, tiam Nikodemo estas la batanto, kaj Jozefo estas la batato, When Nicodemus beats Joseph, then Nicodemus is the beater, and Joseph is the one being beaten.

La batantoThe one who is beating.La batintoThe one who was beating.La batontoThe one who is about (going) to beat.La batatoThe one who is being beaten.La batitoThe one who has been beaten.La batotoThe one who is about to be beaten.

Note that the participles which havenin the termination refer to thedoer; they are calledactiveparticiples. Those withoutnrefer to the one to whom the action is done; they arepassiveparticiples.

Vocabulary.tempo, time.mondo, world.lingvo, language.nombro, number.legendo, legend.loko, place.salono, drawing-room.eraro, mistake.soldato, soldier.strato, street.pek-, sin.fal-, fall.mensog-, tell a lie.pas-, pass (as time passes).atend-, wait, expect.sav-, save, rescue.danc-, dance.kred-, believe.ripet-, repeat.arest-, arrest.juĝ-, judge.konduk-, lead, conduct.vojaĝ-, travel, journey.ŝtel-, steal.ripoz-, rest, repose.diradis, used to say (tell).estonta, future (about to be).vera, true.intence, intentionally.facile, easily.antaŭe, formerly, previously.dum, while, whilst, during.neniam, never.neniu, nobody.sen, without.senmove, motionless.

Fluanta akvo estas pli pura, ol akvo staranta senmove. La falinta homo ne povas sin levi. La tempo pasinta jam neniam revenos; la tempon venontan neniu ankoraŭ konas. Venu, ni atendas vin, Savonto de la mondo. En la lingvo Esperanto ni vidas la estontan lingvon de la tuta mondo. La nombro de la dancantoj estis granda. Ĝi estas la legendo, kiun la veraj kredantoj ĉiam ripetas. Li kondukis la vojaĝanton al la loko, kie la ŝtelintoj ripozis. Al homo, pekinta senintence, Dio facile pardonas. La soldatoj kondukis la arestitojn tra la stratoj. Homo, kiun oni devas juĝi, estas juĝoto.

16a.

Nun li diras al mi la veron. Hieraŭ li diris al mi la veron. Li ĉiam diradis al mi la veron. Kiam vi vidis nin en la salono, li jam antaŭe diris al mi la veron (aŭ, li estis dirinta al mi la veron). Li diros al mi la veron. Kiam vi venos al mi, li jam antaŭe diros al mi la veron (aŭ, li estos dirinta al mi la veron;aŭ, antaŭ ol vi venos al mi, li diros al mi la veron). Se mi petus lin, li dirus al mi la veron. Mi ne farus la eraron, se li antaŭe dirus al mi la veron (aŭ, se li estus dirinta al mi la veron). Kiam mi venos, diru al mi la veron. Kiam mia patro venos, diru al mi antaŭe la veron (aŭ, estu dirinta al mi la veron). Mi volas diri al vi la veron. Mi volas, ke tio, kion mi diris, estu vera (aŭ, mi volas esti dirinta la veron).

LESSON 17.

Participles can be used as adverbswhen they refer to the subject, andtell some circumstance about the action, as "Walking along the street, John saw your friend." "Walking along the street" tells thecircumstanceunder which the subject, John, saw your friend; therefore "walking" is adverbial—"Promenante sur la strato, Johano vidis vian amikon." If it were the friend who was walking, it must be "Johano vidis vian amikon, promenantan sur la strato."

(Examine in this way the sentences in the following exercise).

Vocabulary.braceleto, bracelet.ŝtelisto, thief.vorto, word.duko, duke.juvelo, jewel.juvelujo, jewel-case.dolaro, dollar.instruo, instruction.planko, floor.imperiestro, emperor.okazo, opportunity, occurrence, chance.serv-, serve.medit-, meditate.port-, carry.demand-, ask.ŝpar-, save.edziĝ-, marry.hont-, be ashamed.ir-, go.profunda, deep.kelka, some.ia, some (kind), any (kind).kredeble, probably.trans, across.tio ĉi, this (thing).

Promenante sur la strato, mi falis. Trovinte pomon, mi ĝin manĝis. Li venis al mi tute ne atendite. Li iris tre meditante kaj tre malrapide. Ni hontis, ricevinte instruon de la knabo. La imperiestra servanto eliris, portante kun si la braceleton. Profunde salutante, li rakontis, ke oni kaptis la ŝteliston. Ne dirante vorton, la dukino malfermis sian juvelujon. Laborinte unu jaron, kaj ŝparinte kelkajn dolarojn, mi edziĝis kun mia Mario. Transirinte la riveron, li trovis la ŝteliston. Rigardinte okaze la plankon, ŝi vidis ian libron, forgesitan kredeble de elirinta veturanto.

LESSON 18.

Suffix-ist-.

The suffix-ist-denotes one who occupies himself with or devotes himself to any special thing, as a business or a hobby, asjuĝi, to judge,juĝisto, a judge;servi, to serve,servisto, a servant;kuraci, to treat (as a doctor),kuracisto, a doctor;lavi, to wash,lavisto, a laundryman.

Vocabulary.boto, boot.ŝuo, shoe.maro, sea.meĥaniko, mechanics.ĥemio, chemistry.diplomato, diplomatist.fiziko, physics.scienco, science.dron-, be drowned, sink.verk-, work mentally, write, compose.transskrib-, transcribe, copy.kuir-, cook.veturig-, drive (a carriage, etc.).tromp-, deceive.okup-, occupy, employ.teks-, weave.diversa(j), various.simple, simply.je, (indefinite meaning). [Lessons 26, 40.]

La botisto faras botojn kaj ŝuojn. Ŝtelistojn neniu lasas en sian domon. La kuraĝa maristo dronis en la maro. Verkisto verkas librojn, kaj skribisto simple transskribas paperojn. Ni havas diversajn servantojn—kuiriston, ĉambristinon, infanistinon, kaj veturigiston. Kiu okupas sin je meĥaniko estas meĥankisto, kaj kiu okupas sin je ĥemio estas ĥemiisto. Diplomatiiston oni povas ankaŭ nomi diplomato, [Footnote: See Lesson 45.] sed fizikiston oni ne povas nomi fiziko, [Footnote: See Lesson 45.] ĉar fiziko estas la nomo de la scienco mem. Unu tagon [Footnote: See Lesson 26.] (en unu tago) venis du trompantoj, kiuj diris, ke ili estas teksistoj.

Back to Index Next