Chapter 4

LESSON 30.

Inter. Ekster. El.

Intermeansbetween, among, oramongst.It is largely used as a prefix, asinterparoli, to converse;internacia, international;interkonsento, agreement;sin intermeti, to interfere.

Ekstermeansout of, outside, asekster danĝero, out of danger. It is used as a prefix, aseksterordinara, extraordinary.

Elmeansout of. It applies (i.) toplace, signifying motion from, as,Mi eliris el la domo, I went out of the house. (ii.).Chosen from among, as,Unu el miaj infanoj, One of (from among) my children. (iii.).Made out of, as,Tiu ĉi ŝtofo estas farita el lano, This cloth is made (out) of wool.Elis used as a prefix, and meansout, outright, orthoroughly, as,Elfosi, to dig out;Ellerni, to learn thoroughly.

Vocabulary.kolono, column, pillar.marmoro, marble.figuro, figure.muro, wall.kanapo, sofa.arto, art.viveco, liveliness.krono, crown.uzo, use.okazo, occasion.alfabeto, alphabet.divid-, divide (something).produkt-, produce.interne, inside.

Inter Rusujo kaj Francujo estas Germanujo. Ili dividis inter si dekdu pomojn. Inter la deka kaj dekunua horo matene. Inter la kolonoj staris marmoraj figuroj. Apud la muro inter la fenestroj staris kanapo. Longe ili parolis inter si. Ĉe tiu ĉi malsano unu horo povas decidi inter vivo kaj morto. En la intertempo inter la paroloj oni produktas artajn fajrojn.

Mi staras ekster la domo, kaj li estas interne. Li estas ekster la pordo. Nun ni estas ekster danĝero. Li loĝas ekster la urbo. Starante ekstere, li povis vidi nur la eksteran flankon de nia domo. Li montris eksteren en la mallumon. Mi lasis lin ekstere. La ekstero de tiu ĉi homo estas pli bona, ol lia interno.

Li eliris el la urbo. Li estas ĵus reveninta el la eksterlando. Kun eksterordinara viveco ŝi elsaltis el la vagono. Ŝi metis al ŝi kronon el blankaj lilioj sur la harojn. Li faris uzon el la okazo. Tiuj ĉi nestoj estas farataj tute el tero. Ŝi estis la plej kuraĝa el ĉiuj. Jen vi elkreskis! Li eliris el la dormoĉambro, kaj eniris en la manĝoĉambron. La esperanta alfabeto konsistas el dudek ok literoj.

LESSON 31.

Sur. Super. Sub.

Surmeanson, upon(touching).Li sidas sur la kanapo, He is sitting on the sofa. Followed by the accusative (withn) it meanson to, asSidiĝu sur la kanapon, Sit down on the sofa.Influi sur la karakteron, To have influence on the character.

Supermeansover, above(not touching).Super la maro flugis la nuboj, Over the sea floated the clouds. Followed by the accusative it shows motion over and above a thing, asLi ĵetis ŝtonon super la muron, He threw a stone over the wall.

Submeansunder, underneath.La hundo kuŝis sub la tablo, The dog lay under the table. With the accusativesubshows motion to and beneath, asLa hundo kuris sub la tablon, The dog ran under the table.

Vocabulary.aero, air.sono, sound.benko, bench.kato, cat.lito, bed.frukto, fruit.genuo, knee.muso, mouse.muziko, music.ponto, bridge.sofo, sofa.supraĵo, surface.ŝultro, shoulder.ferdeko, deck.balanc-, swing (something).frap-, strike, slap.influ-, have influence on.prem-, press.naĝ-, swim.forestanta, absent.nobla, noble (quality).alta, high.

Mi sidas sur seĝo kaj tenas la piedojn sur benketo. Li revenis kun kato sur la brako. Mi metis la manon sur la tablon. Li falis sur la genuojn. Ne iru sur la ponton. Li ĵetis sin malespere sur seĝon. Li frapis lin sur la ŝultron, kaj premis lin malsupren sur la sofon. Mi sidigis min sur la lokon de la forestanta hejtisto. La fruktoplantado devas influi noblige sur tiujn, kiuj sia okupas je ĝi.

Super la tero sin trovas aero. Liaj pensoj alte leviĝis super la nubojn. Ŝi ricevis la permeson sin levi super la supraĵon de la maro. Ili povis sin levi sur la altajn montojn alte super la nubojn. Li staras supre sur la monto kaj rigardas malsupren sur la kampon. Ŝi sidis sur la akvo kaj balanciĝis supren kaj malsupren.

El sub la kanapo la muso kuris sub la liton, kaj nun ĝi kuras sub la lito. Ŝi ofte devis naĝi sub la akvon. Sub la sonoj de muziko ili dancis sur la ferdeko. Ekfloris sub ŝia rigardo la blankaj lilioj. Ŝi subiĝis sub la akvon. Ŝi suprennaĝis ĉe la subiro de la suno.

LESSON 32.

Tra. Trans. Preter.

Trameansthrough, asTra la truo, Through the hole.Tra la mondo, Through the world.

Transmeansat the other side, across, asLi loĝas trans la rivero, He lives on the other side of the river. With the accusative it meansto the other side, asLi naĝis trans la riveron, He swam to the other side of (across) the river.

Pretermeanspast, by, orbeyond;it conveys the idea of coming up from behind and passing on in front, asMi pasis preter via frato, orMi preterpasis vian fraton, I passed your brother. The difference betweentra,trans, andpreteris clearly shown by the sentenceTrapasinte la arbaron, li preterpasis la preĝejon kaj tiam transpasis la riveron per la ponto, Having passed through the wood, he passed by the church, and then passed over the river by the bridge.

Vocabulary.kameno, hearth, fireside.poto, pot.kaldrono, cauldron, kettle.vaporo, steam, vapour.hirundo, swallow.tunelo, tunnel.oceano, ocean.momento, moment.abato, abbot.penetr-, penetrate.bol-, boil (as water boils).turn-, turn (a thing or oneself).larĝa, wide, broad.

Li estas tiel dika, ke li ne povas trairi tra nia mallarĝa pordo. Ŝi rigardis supren tra la mallume-blua akvo. Tra la palruĝa aero lumis la stelo de la vespero. La sonado de la sonoriloj trapenetras malsupren al ŝi. Ili traglitas inter la branĉoj. Sur la kameno inter du potoj staras fera kaldrono; el la kaldrono, en kiu sin trovas (ortroviĝas) bolanta akvo, eliras vaporo; tra la fenestro, kiu sin trovas (ortroviĝas) apud la pordo, la vaporo iras sur la korton.

La hirundo flugis trans la riveron, ĉar trans la rivero sin trovis (ortroviĝis) aliaj hirundoj. Ili povas flugi sur ŝipoj trans la maron. "Kial Hanibalo iris trans la Alpojn? Ĉar tiam la tunelo ne estis ankoraŭ preter." Estas neeble, ke ili estu transirintaj trans la oceanon. Ĉio transturniĝis la fundo supren.

Ni pasis preter la stacio. En tiu ĉi momento preteriras la abato. Preterirante, mi demandis lin, ĉu jam estas la dekdua horo. La muelilo ne povas mueli per akvo preterfluinta.

LESSON 33.

Antaŭ. Post.

Antaŭmeansbefore(time),Ni revenos antaŭ Mardo, We shall return before Tuesday,in front of(place),Antaŭ la domo, Before the house. Before verbs "antaŭ ol" is used, asLavu vin, antaŭ ol manĝi, Wash (yourself) before eating.

Postmeansafter(time),behind(place).

Care must be taken in usingantaŭandpostto arrange the sentence so that there can be no doubt as to whether time or place is referred to. "He came before his father," in place or position,i.e., in front of his father, isLi venis antaŭ sia patro, but ifbefore in timeis meant, it must beLi venis antaŭ ol lia patro(venis).Li venis post sia patromeans He came behind his father; if we mean "after his father came" we may usekiam, and sayLi venis post, kiam lia patro venis.

To express "time past," "ago,"antaŭis used, asAntaŭ tri tagoj, Three days ago.Antaŭ longe, A long time ago.Antaŭ nelonge, Not long ago.

To express "in" a time to comepostis used, as I will come in three days,Mi venos post tri tagoj.Post nelonge, In a short time.

Vocabulary.preĝejo, church (place of prayer).ordo, order.riĉeco, wealth.paŝo, step.paĝo, page.vek-, waken (someone).bala-, sweep.raŭka, hoarse.avida, eager, greedy.ofte, often.publike, publicly.

Antaŭ ili staris preĝejo. Antaŭ tiuj homoj estas inde paroli. Ofte en la nokto ŝi staris antaŭ la fenestro. Mi estas peka antaŭ vi. Antaŭ unu horo. Antaŭ mallonge li vekiĝis tre raŭka. Antaŭ nelonge oni vendis la domon publike. Ne iru, antaŭ ol vi scias, ke ĉio estas en ordo. Mi devos lasi ilin elbalai la ĉambron, antaŭ ol ni komencos danci. Mi estis tie en la antaŭa jaro. Antaŭe mi neniam pensis pri riĉeco. Estis al ŝi, kiel la sorĉistino antaŭdiris.

Li restis post la pordo. Iom post iom. Ŝi komencis avide legi paĝon post paĝo. Ŝi rigardis post lin kun rideto. Post kelkaj minutoj leviĝis la suno. Ŝi ĵetis siajn brakojn posten kaj antaŭen. Ni restos kelkajn semajnojn en Parizo; poste ni vojaĝos en Germanujon.

LESSON 34.

Dum. Ĝis. Ĉirkaŭ.

Dummeansduring, asDum mia tuta vivo, During my whole life. It is not much used as a preposition, that is, before a noun,en la daŭro debeing better, asEn la daŭro de mia tuta vivo, In (the duration of) my whole life; or the preposition is omitted altogether, asLa tutan tagon mi laboradis, I used to work all day long.Dum, meaningwhile, whilst, is often used at the beginning of a sentence.Dumemeans meanwhile, or, in the meantime.

Ĝismeanstill, until, up to, as far as.Atendu ĝis Sabato, Wait until Saturday.Iru ĝis la rivero, Go as far as the river.

Ĉirkaŭmeansaboutoraround, somewhere near(more or less).Ili ludis ĉirkaŭ la arbo, They played around the tree.Ĉirkaŭ Majo ni foriros, About May we shall go away.

Vocabulary.koncerto, concert.flanko, side.sorto, fate.radio, ray.kupolo, cupola, dome.rublo, rouble.etaĝo, story (of building).doloro, pain, ache.vitro, glass (material).globo, globe.kolekt-, collect.prepar-, prepare.pes-, weigh (something).ekzist-, exist.pere-, perish.proksime, near to.

Dum la tuta tago (aŭ, la tutan tagon) li restis sola. Dum (aŭ, en la daŭro de) kelkaj monatoj, ŝi ne eliradis el sia ĉambro. Li dormis dum la tuta koncerto (aŭ, la tutan koncerton). Dum daŭris la preparoj, li estis gasto ĉe la reĝo. Dum li veturas sur la vojo al Grenada, en Santa Fé estas decidata lia sorto.

Ili laboradis ĝis profunda nokto. La telero de la pesilo malleviĝis ĝis la tero. Ĝiaj radioj sin levadis ĝis la kupolo. Pruntu al mi dek rublojn ĝis morgaŭ. Li laboradis de frua mateno ĝis malfrua nokto. Li batalos ĝis la fino mem. Ni levadis nin ĉiam pli kaj pli alte ĝis la kvara etaĝo. Ĝi ekzistos ĝis la mondo pereos.

La reĝo venis ĉirkaŭ tagmezo en la vilaĝon Reading. Ĉirkaŭ la mateno la ventego finiĝis. Estos sufiĉe ĉirkaŭ dek metroj. Ĉiuj kolektiĝis ĉirkaŭ la vitra globo. Oni povas rigardi tre malproksime ĉirkaŭe. Ĉirkaŭe naĝis grandaj montoj de glacio. Li rigardis ĉirkaŭen sur ĉiuj flankoj.

LESSON 35.

De. Da.

Demeansof,from, orby; it denotes (i.)possession, asLa ĉapelo de la patro, The father's hat; (ii.),the agent of an action, asLa letero estis skribata de Johano, The letter was written by John; (iii.),cause, Li mortis de febro, He died of fever; (iv.),starting point, from, since, asDe tiu tempo neniu lin vidis, (Starting) from (since) that time nobody has seen him;Li venis de Parizo, He came from Paris.

Dameansof; it is used after words signifying quantity, when the noun following has ageneral, not aparticularsense, asDekduo da kuleroj, A dozen spoons;Funto da teo, A pound of tea;Peco da pano, A piece of bread; but if some particular tea, bread, etc., is specified,demust be used, asFunto de la teo, A pound of the tea;Peco de la pano, A piece of the bread.Lacannot be used afterda.

Vocabulary.placo, place, square.velo, sail.drapo, cloth.ovo, egg.kilometro, kilometre.bordo, shore.amaso, crowd.aŭtuno, autumn.turo, tower.ĉevalo, horse.peco, piece.sumo, sum.inko, ink.najbaro, neighbour.mezuro, measure,sufer-, suffer.signif-, mean, signify.nigra, black.plena, full.

La lumo de la luno. En la mezo de la placo staris domo. Li povis havi la aĝon de dekses jaroj. La tempo de ilia vivo estas ankoraŭ pli mallonga, ol de nia. Ili sin levis de apud la tablo. Mi pensis, ke vi de tie jam ne revenos. La ŝipanoj demetis la velojn. Li deiris de la ĉevalo.

Glaso de vino estas glaso, en kiu antaŭe sin trovis vino, aŭ kiun oni uzas por vino; glaso da vino estas glaso plena je vino. Alportu al mi metron da nigra drapo. (Metro de drapo signifus metron, kiu kuŝis sur drapo, aŭ kiu estas uzata por drapo). Mi aĉetis dekon da ovoj. Tiu ĉi rivero havas ducent kilometrojn da longo. Sur la bordo de la maro staris amaso da homoj. Multaj birdoj flugas en la aŭtuno en pli varmajn landojn. Sur la arbo sin trovis multe (aŭ multo) da birdoj. Kelkaj homoj sentas sin la plej feliĉaj, kiam ili vidas la suferojn de siaj najbaroj. En la ĉambro sidis nur kelke da homoj. "Da" post ia vorto montras, ke tiu ĉi vorto havas signifon de mezuro.

Ĝi estas bela peco da ŝtofo. Sur la teleron li metis milojn da pecoj da arĝento. La lumoj brilas kiel centoj da steloj. Knabo aĉetis boteleton da inko. Ili konstruas turetojn enhavantajn multe da ĉambretoj. Li donis al ili grandan sumon da mono.

LESSON 36.

Per. Kun. Sen.

Perandkunrepresent different uses of our word "with," so care must be taken to use the correct word.

Persignifiesby means of; it denotes theinstrumentby means of which something is done, asPer hakilo ni hakas, By means of an axe we chop.

Kunmeansin company with, accompanying.Li iros kun mi, He will go with me.

SenmeanswithoutasTeo sen sukero, Tea without sugar. It is used as a prefix to denote absence of something, assen-utila, without use, useless (compare withmal, which denotes the exact opposite;malutilameansharmful, noxious).

Vocabulary.envio, envy.ŝaŭmo, foam, froth.fiŝo, fish.vosto, tail.pentraĵo, painting.reĝido, prince (king's son).princo, prince.ondo, wave.membro, member.tataro, Tartar.folio, leaf.fadeno, thread.lud-, play.pentr-, paint.flar-, smell (something).pel-, drive.kovr-, cover.ĉes-, cease.mov-, move (something).kune, together.

Mi manĝas per la buŝo, kaj flaras per la nazo. Ŝi surpaŝis per piedo sur la serpenton. Ĝi enkovris la belegan lilion per blanka ŝaŭmo. La korpo finiĝis per fiŝa vosto. Ĉiuj muroj estas ornamitaj per grandaj pentraĵoj. Per tie ĉi, kaj ne per alia vojo, la ŝtelisto forkuris. Per kia maniero oni povas veni en la landon de oro? Per tia maniero. Per unu vorto. La stelo Venus ekbrulis per envio.

Ŝi volis ludi kun ili, sed kun teruro ili forkuris. Kun kia atento ŝi aŭskultis tiujn ĉi rakontojn! La plej bela el ili estis la juna reĝido kun la grandaj nigraj okuloj. Tien ĉi alnaĝis la virineto de maro kun la bela princo. Kun plezuro. Kun ĉiu jaro la nombro de la membroj rapide kreskis.

La tataro restis sen bona ĉevalo kaj sen manĝo. Li preskaŭ sen vivo estis pelata de la ondoj. Ili teksis per ĉiuj fortoj, sed sen fadenoj. Li senvorte obeis. La folioj sin movis (ormoviĝis) senĉese. Li kreis sennombrajn birdojn.

LESSON 37.

Por. Pro.

Pormeansfor, in order to, for the purpose of, for the benefit of, asLi aĉetis inkon por skribi, He bought ink in order to write. Por is one of the three prepositions used before verbs in the Infinitive.

Promeansfor, because of, on account of, for the sake of(cause), asLi demandis ŝin, pro kio ŝi ploras, He asked her, for what (reason or cause) she weeps.

Porlooksforwardto the aim or purpose of the action, to that which comes after the action, whileprolooksbackto what came before the action and caused it to be done, asMi manĝaspromalsatoporvivi, I eat because of hunger in order to live.

Vocabulary.ofico, office.mastro, master.kafo, coffee.bieno, property.kaŭzo, cause.vend-, sell.konvink-, convince.kontenta, content, pleased.sata, satiated.

Li sin kuracis por resaniĝi. Ŝi havis multege por rakonti. Li iris en la preĝejon, por fari la konfeson. Por iel pasigi la tempon. Neniu pli bone taŭgas por sia ofico, ol li. Li uzis ĉiajn siajn fortojn por kontentigi sian mastron. Por mi estas tute egale, kie ajn mi loĝas. Prenu (la pagon) por la kafo.

Li mortis pro (aŭ, de) malsato. Mi havis tre bonan bienon, kiu estis vendita pro ŝuldoj. Pro la ĉielo, ne faru tion ĉi. Li estis konvinkita, ke li pro si ne devas timi. Pro tio ĉi Venus lumas pli forte, ol multaj aliaj steloj. Ĉu pro tio, aŭ ĉu pro ia alia kaŭzo, mi ne scias.

LESSON 38.

Pri. Laŭ.

Primeansconcerning, in regard to, about, asNi parolis pri nia amiko, We spoke about or concerning our friend.

Pripensi, to think about, to consider.Priparoli, to speak about.Priskribi, to describe.

Laŭmeansaccording to, in accordance with, asLaŭ mia opinio, According to (or, in) my opinion.

Laŭlonge, lengthways.

Vocabulary.konko, shellkomando, command.eksteraĵo, exterior.portreto, portrait.boneco, goodness.fojo, time.afero, affair, matter.honesteco, honesty.konvena, suitable, proper, respectable.sonĝ-, dream.ŝajn-, seem, appear.

Ŝi volis kredi, ke la hebreo parolas pri iu alia. Nun la virino havas ĉion, ŝi pri nenio povas peti. Pri tio ĉi ne pensu. Tion oni vere ne povas diri pri vi. Estis ankoraŭ multaj aferoj, pri kiuj ili volis scii. Li ne povis eĉ sonĝi pri ŝi. Ŝi demandadis pri tio la maljunan avinon.

Mi restas tie ĉi laŭ la ordono de mia estro. Li ekiris laŭ tiu ĉi rivero. Ili havis la permeson supreniri ĉiufoje laŭ sia volo. Ŝi povis laŭ sia plaĉo fosi kaj planti. La konkoj sin fermas kaj malfermas laŭ la fluo de la akvo. Laŭ sia eksteraĵo li ŝajnis konvena homo. Laŭ la komando "tri" vi ekpafos sur la arbon. La pli juna filino estis la plena portreto de sia patro laŭ sia boneco kaj honesteco.

LESSON 39.

Kontraŭ. Anstataŭ. Krom.

Kontraŭmeansagainst, opposite, orin opposition toasLi kuraĝe batalis kune kun ni kontraŭ niaj malamikoj, He courageously fought with us against our enemies. It is also used in the sense ofoverlooking, asLa fenestro kontraŭ la strato, The window overlooking the street; and offacing, asVizaĝo kontraŭ vizaĝo, Face to face.Kontraŭdiri, to contradict.

Anstataŭmeansinstead of, in the placeof, asMi iris Londonon anstataŭ Parizon, I went to London instead of to Paris.Mi iris hieraŭ anstataŭ morgaŭ, I went yesterday instead of to-morrow.Anstataŭ piediri, li veturis, Instead of going on foot, he drove.Anstataŭi, to take (or, be in) the place of;anstataŭigi, to put in the place of, to replace (by).

Krommeansnot including, in addition to, besides, asEn la ĉambro estis neniu krom li, In the room there was nobody except him.La knabo estas granda, kaj krom tio, li estas bona. The boy is tall, and besides that, he is good.

Vocabulary.rimedo, a means, remedy.kutimo, custom.profesoro, professor,reflektoro, reflector.fianĉo, betrothed.flanko, side.teo, tea.sukero, sugar.kremo, cream.prepozicio, preposition.vokalo, vowel.abomeno, disgust.ordinara, ordinary.

Vi havas rimedojn kontraŭ ĉiuj malsanoj. Kion povas fari li sola kontraŭ cent homoj? Kontraŭ sia kutimo, la profesoro nenion diris. Ĝi flugis kontraŭ la reflektoron. Kontraŭ sia propra volo ŝi tion ĉi konfesis. Li eksentis ian abomenon kontraŭ si. La kontraŭa flanko. Ili sidiĝis unu kontraŭ la alia. Ŝi estis maljusta kontraŭ li. Kontraŭ la ordinaro, la nombro de la dancantoj estis granda.

Anstataŭ li, oni sendis lian fraton. Anstataŭ eliri, li restis en la domo. Okulo anstataŭ okulo, kaj dento anstataŭ dento. Anstataŭ kafo li donis al mi teon kun sukero sed sen kremo. Anstataŭ "la" oni povas ankaŭ diri "l'" (sed nur post prepozicio, kiu finiĝas per vokalo).

En la salono staris neniu krom li kaj lia fianĉino. Krom la malplena teksilo nenio estis. Krom ni mem, ni havis tre malmulte por enporti. Ŝi volis havi, krom la ruĝaj floroj, nur unu belan statuon. Ĉiuj dormis, krom la direktilisto apud sia direktilo. Krom la membroj alveturas multe da gastoj.

LESSON 40.

Malgraŭ. Spite. Po. Je.

Malgraŭmeansin spite of,notwithstanding, asLi sukcesis malgraŭ ĉio, He succeeded in spite of everything.

Spiteis a stronger expression than "malgraŭ"; it means in defiance of all opposition, despite, asLi faris tion, spite la malpermeso, He did that, in spite of being forbidden.

Pomeansat the rate of, asMi aĉetis dekduon da ovoj po unu penco, I bought a dozen eggs at (the rate of) a penny (each).Poduone, by halves.Po grande, wholesale;po malgrande, retail.

As already said (see Lesson 26),jeis the only preposition which has no meaning of its own. It is used when a preposition is needed, and none of the others properly expresses the idea, asLa kruĉo estas plena je(or, de)akvo, The jug is full of water.Mi enuas je la hejmo, I am tired of home.

Vocabulary.mastrumaĵo, household affairs.fungo, mushroom.senco, sense, meaning.regulo, rule.klareco, clearness.akuzativo, accusative.nobeleco, nobility (of birth).honoro, honour.libereco, freedom, liberty.kulpo, fault.simila, similar, like.komuna, common to.kri-, cry.sopir-, sigh for, long for.ekzemple, for example.

Li multe laboris, sed malgraŭ ĉio, li ne sukcesis. Estis ankoraŭ sufiĉe varme, malgraŭ ke la suno staris malalte. Ili estos severe punataj, se ili, malgraŭ la malpermeso, pekos kontraŭ la libereco de la vojo. Spite ĉiuj miaj penoj por malhelpi lin, li foriris.

Por miaj kvar infanoj mi aĉetis dek du pomojn, kaj al ĉiu el la infanoj mi donis po tri pomoj. Ili povas kosti po tri ĝis kvin ŝilingoj. Tiu ĉi libro havas sesdek paĝojn; tial se mi legos en ĉiu tago po dekkvin paĝoj, mi finos la tutan libron en kvar tagoj. Mi aĉetis kvar librojn po ses pencoj.

Ni estis nur okupitaj je kelkaj mastrumaĵoj. La konstruo estas simila je fungo. Ili forkuris, kiam la virino ekkriis je ili. Je la vespero la ĉielo kovriĝis je nuboj. El timo je Karagara mi forkuris. Ŝi estis tre fiera je sia nobeleco. La hundo sincere malĝojis je li. Neniu el ili estis tiel plena je deziroj, kiel la plej juna knabino. Je vorto de honoro.

40a.

Se ni bezonas uzi prepozicion, kaj la senco ne montras al ni, kian prepozicion uzi, tiam ni povas uzi la komunan prepozicion "je." Sed estas bone uzadi la vorton "je" kiel eble pli malofte. Anstataŭ la vorto "je" ni povas ankaŭ uzi akuzativon sen prepozicio.—Mi ridas je lia naiveco (aŭ, mi ridas pro lia naiveco; aŭ mi ridas lian naivecon).—Je la lasta fojo mi vidas lin ĉe vi (aŭ, la lastan fojon).—Mi veturis du tagojn kaj unu nokton.—Mi sopiras je mia perdita feliĉo (aŭ, mian perditan feliĉon).—El la dirita regulo sekvas, ke se ni pri ia verbo ne scias, ĉu ĝi postulas post si la akuzativon (t.e.=tio estas, ĉu ĝi estas aktiva) aŭ ne, ni povas ĉiam uzi la akuzativon. Ekzemple, ni povas diri "obei al la patro" kaj "obei la patron" (anstataŭ, "obei je la patro"). Sed ni ne uzas la akuzativon tiam, kiam la klareco de la senco tion ĉi malpermesas; ekzemple: ni povas diri "pardoni al la malamiko" kaj "pardoni la malamikon," sed ni devas diri ĉiam "pardoni al la malamiko lian kulpon."

LESSON 41.

Suffixes-aĵ-, -ec-.

-aĵ-denotes athing(i.)made fromorofthe substance named, or (ii.) having thequalityorcharacternamed, or (iii.)resulting fromthe action expressed by the word to which it is added, asOvo, an egg,ovaĵo, something made of eggs, an omelette;Mirinda, wonderful,mirindaĵo, a wonderful thing, a wonder;Trovi, to find,trovaĵo(or,trovitaĵo), a thing found.

-ec-denotesquality; it forms the name of a quality; as,Bona, good;boneco, goodness.Riĉa, rich;riĉeco, richness.Akurata, accurate, prompt;akurateco, accuracy.Mola, soft;molaĵo, a soft thing;moleco, softness.Amiko, a friend;amikaĵo, a friendly act;amikeco, friendliness, friendship.Eco, quality.

Vocabulary.kuko, cake.ligno, wood (substance).alkoholo, alcohol.araneo, spider.ceremonio, ceremony.heroo, hero.frandaĵo, a dainty.acido, acid.vinagro, vinegar.sulfuro, sulphur.azotacido, nitric acid.lago, lake.objekto, object, thing.tren-, drag.fotograf-, photograph.konfit-, preserve with sugar.pak-, pack.la ceteraj, the rest, remainder.mirinda, wonderful.peza, heavy.oportuna, convenient.

La fotografisto fotografis min, kaj mi sendis mian fotografaĵon al mia patro. Vi parolas sensencaĵon, mia amiko. Mi trinkis teon kun kuko kaj konfitaĵo. Akvo estas fluidaĵo. Mi ne volis trinki la vinon, ĉar ĝi enhavis en si ian malklaraĵon. Sur la tablo staris diversaj sukeraĵoj. Mi manĝis bongustan ovaĵon. Kiam mi ien veturas, mi neniam prenas kun mi multon da pakaĵo. Glaciaĵo estas dolĉa glaciigita frandaĵo. La tuta supraĵo de la lago estis kovrita per naĝantaj folioj kaj diversaj aliaj kreskaĵoj. La lignisto vendas lignon, kaj la lignaĵisto faras tablojn, seĝojn kaj aliajn lignajn objektojn. Mi uzas nenian alkoholaĵon. Lia maljuna patrino kondukis la mastraĵon de la domo. "Malbonan eksteraĵon li havis," respondis la hebreo. Ŝi pripensis la faritaĵojn de la tago pasinta. Ĝi estas tiel malpeza, kiel araneaĵo. La trenaĵo de la vesto estis longa. Ili sin movas, kiel vivaj estaĵoj.

Li amas tiun ĉi knabinon pro ŝia beleco kaj boneco. Lia heroeco tre plaĉis al mi. Mi vivas kun ili en granda amikeco. Ni estas ja en la proksimeco de la rivero. Tio ĉi estas la plej grava eco. Kortega ceremonio postulas maloportunecon. La riĉeco de tiu ĉi homo estas granda, sed lia malsaĝeco estas ankoraŭ pli granda.

En tiuj ĉi boteletoj sin trovas (troviĝas) diversaj acidoj, vinagro, sulfuracido, azotacido kaj aliaj. La acideco de tiu ĉi vinagro estas tre malforta. Via vino estas nur ia abomena acidaĵo. Tiu ĉi granda altaĵo ne estas natura monto. La alteco de tiu monto ne, estas tre granda.

LESSON 42.

Suffixes-ej-, -uj-, -ing-.

The suffix-ej-denotes aplace specially usedfor a certain purpose, asTombo, a tomb;tombejo, a cemetery.Ĉevalo, a horse;ĉevalejo, a stable.Mallibera,captivemalliberejo, a prison.

-uj-denotes that whichcontainsorproduces, orbears(as countries, fruit-trees, receptacles, etc.), asAnglo, an Englishman:Anglujo, England.Hispano, a Spaniard;HispanujoSpain (landois also used, asSkotlando).Pomo, an apple;pomujo, an apple tree (arbois also used, aspomarbo).Abelo, a bee;abelujo, a beehive.Sukerujo, a sugar-basin;Ujo, a receptacle.

-ing-signifies aholder, case, orsheathfor one thing, asFingro, a finger;fingringo, a thimble.Piedo, a foot;piedingo, a stirrup.Glavo, a sword;glavingo, a sword-sheath.Ingo, a sheath.

Vocabulary.skatolo, box.hufo, hoof.pantalono, trousers.cigaro, cigar.tubo, tube.monaĥo, monk.magazeno, magazine, warehouse.objekto, object, thing.glavo, sword,konsil-, counsel, advise.ŝvit-, sweat, perspire.sorb-, absorb.ban-, bathe (oneself or another).

La domo, en kiu oni lernas, estas lernejo, kaj la domo, en kiu oni preĝas, estas preĝejo. La kuiristo sidas en la kuirejo. La kuracisto konsilas al mi iri en ŝvitbanejon. La ĉevalo metis unu hufon sur serpentejon. La virino promenadis tra belegaj arbaroj kaj herbejoj. Li venis en sian loĝejon. Li haltis apud la pordego de la monaĥejo.

La rusoj loĝas en Rusujo, kaj la germanoj en Germanujo. Mia skribilaro konsistas el inkujo, sablujo, kelke da plumoj, krajono, kaj inksorbilo. En la poŝo de mia pantalono mi portas monujon, kaj en la poŝo de mia surtuto mi portas paperujon; pli grandan paperujon mi portas sub la brako. Metu sur la tablon la sukerujon, la teujon, kaj la tekruĉon.

Magazeno, en kiu oni vendas cigarojn, aŭ ĉambro, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarejo; skatoleto aŭ alia objekto, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarujo; tubeto, en kiun oni metas cigaron, kiam oni ĝin fumas, estas cigaringo. Skatoleto, en kiu oni tenas plumojn, estas plumujo, kaj bastoneto, sur kiu oni tenas plumon por skribadi, estas plumingo. En la kandelingo sidis brulanta kandelo.

LESSON 43.

Ge-, bo-, -id-, pra-, -ĉj-, -nj-.

The prefixge-signifiesboth sexes taken together, asgepatroj, parents.Gefratoj, brothers and sisters.Gereĝoj, king and queen (the word formed is, of course, always plural).

The prefixbo-denotesrelationship by marriage, asbopatro, father-in-law;bofilo, son-in-law.

The suffix-id-signifies theoffspringordescendant, asReĝoa king;reĝido, a king's son, a prince.Kato, a cat;katido, a kitten.Ŝafo, a sheep;ŝafido, a lamb.

The prefixpra-meansof generations ago, great-, grand-, as,avo, grandfather;pra-avo, great-grand-father. It is also used for descendants, aspra-nepo, great-grandson.Praa, primitive or primeval.

The suffix-ĉj-is added to men's names and-nj-to women's names to formpet names, part of the name being left out, asPetro, Peter;Peĉjo, Pete.Klaro, Clara;Klanjo, Clarrie.Paĉjo(frompatro), papa;panjo, mamma.

Vocabulary.altaro, altar.parenco, relation.doktoro, doctor (law, etc.).stato, state, condition.koko, cock.gratul-, congratulate.deven-, originate, descend from.adres-, address (a letter).telegraf-, telegraph.

Patro kaj patrino kune estas nomataj gepatroj. Petro, Anno, kaj Elizabeto estas miaj gefratoj. Gesinjoroj N. hodiaŭ vespere venos al ni. La gefianĉoj staris apud la altaro. Mi gratulis telegrafe la junajn geedzojn. La gereĝoj forveturis Kordovon. Ŝi edziniĝis kun sia kuzo, kvankam ŝiaj gepatroj volis ŝin edzinigi kun alia persono.

La patro de mia edzino estas mia bopatro, mi estas lia bofilo, kaj mia patro estas la bopatro de mia edzino. Ĉiuj parencoj de mia edzino estas miaj boparencoj, sekve ŝia frato estas mia bofrato, ŝia fratino estas mia bofratino; mia frato kaj fratino (gefratoj) estas la bogefratoj de mia edzino. La edzino de mia nevo, kaj la nevino de mia edzino estas miaj bonevinoj. Virino, kiu kuracas, estas kuracistino; edzino de kuracisto estas kuracistedzino. La doktoredzino A. vizitis hodiaŭ la gedoktorojn P. Li ne estas lavisto, li estas lavistinedzo.

La filoj, nepoj kaj pranepoj de reĝo estas reĝidoj. La hebreoj estas Izraelidoj, ĉar ili devenas de Izraelo. Ĉevalido estas nematura ĉevalo, kokido nematura koko, bovido nematura bovo, birdido nematura birdo. Tiu bela tero trovis sin en tre praa stato.

Johanon, Nikolaon, Erneston, Vilhelmon, Marion, Klaron kaj Sofion iliaj gepatroj nomas Johanĉjo (aŭ Joĉjo), Nikolĉjo (aŭ Nikoĉjo, aŭ Niĉjo), Erneĉjo (aŭ Erĉjo), Vilhelĉjo (aŭ Vilheĉjo, aŭ Vilĉjo, aŭ Viĉjo), Manjo (aŭ Marinjo), Klanjo kaj Sonjo (aŭ Sofinjo).

LESSON 44.

Suffixes-ebl-, -ind-, -em-.

These three suffixes are used to form adjectives.

-ebl-meanspossible to bewhat the word to which it is added signifies, asVidi, to see;videbla, able to be seen;Aŭdi, to hear;aŭdebla, able to be heard, audible;Movi, to move;movebla, movable;Ebla, possible;eble, possibly.

-ind-meansworthy ofwhat the word denotes, asHonoro, honour;honorinda, honourable, worthy of honour;Honti, to be ashamed;hontinda, shameful;Indo, worth;inda, worthy of.

-em-means having aninclination towardsorpropensityfor, orbeing disposed towardssomething asForgesi, to forget;forgesema, forgetful;Servito serve;servema, willing to serve, obliging.Emafond of.

The difference between the three suffixes is shown by the following words:—

Kredebla, possible of belief;kredinda, worthy of belief;kredema, having a tendency to believe readily, credulous.

Legebla, able to be read;leginda, worthy of being read;legema, fond of reading, inclined to read.

Vocabulary.ŝtalo, steel.spirito, spirit,bagatelo, trifle.fleks-, bend.laŭd-, praise.renvers-, turn over.memor-, remember.ekscit-, excite.venĝ-, revenge.kredeble, probably.kompreneble, of course.

Ŝtalo estas fleksebla, sed fero ne estas fleksebla. Ne ĉiu kreskaĵo estas manĝebla. Vitro estas rompebla kaj travidebla. Via parolo estas tute nekomprenebla, kaj viaj leteroj estas ĉiam skribitaj tute nelegeble. La mallumo estas netrapenetrebla. Li rakontis al mi historion tute nekredeblan. Eble mi povos helpi al vi. Ĉu vi amas vian patron? Kia demando! kompreneble, ke mi lin amas. Mi kredeble ne povos veni al vi hodiaŭ, ĉar mi pensas, ke mi mem havos hodiaŭ gastojn. La tablo staras malrekte kaj kredeble baldaŭ renversiĝos. Li faris sian eblon.

Li estas homo ne kredinda. Via ago estas tre laŭdinda. Tiu ĉi grava tago restos por mi ĉiam memorinda. Ĝi estas vesto de granda indo. Ĝi ne estas inda je danko. La ŝipanaro montriĝas ne inda je sia estro.

Lia edzino estas tre laborema kaj ŝparema, sed ŝi estas ankaŭ tre babilema kaj kriema. Li estas tre ekkolerema, kaj ekscitiĝas ofte ĉe la plej malgranda bagatelo, tamen li estas tre pardonema, li ne portas longe la koleron, kaj li tute ne estas venĝema. Li estas tre kredema, eĉ la plej nekredeblajn aferojn, kiujn rakontas al li la plej nekredindaj homoj, li tuj kredas. Li estas tre purema, kaj eĉ unu polveron vi ne trovos sur lia vesto. Li estas bonega knabo, sed tre ema kredi spiritojn.

LESSON 45.

Dis-, -um-.

The prefixdis-denotes separation or scattering, asĴeti, to throw;disĵeti, to scatter.Ŝiri, to tear;disŝiri, to tear into bits.Doni, to give;disdoni, to distribute.

The suffix-um-has no definite meaning. It is used in only a few words, of which the most important are:—

aerumi(fromaero, air), to expose to the air.ventumi( "vento, wind), to fan.kolumo( "kolo, neck), collar.manumo( "mano, hand), cuff.butonumi( "butono, button), to button.gustumi( "gusto, taste), to taste (something).komunumo( "komuna, common), a community.krucumi( "kruco, cross), crucify.malvarmumi( "malvarma, cold), take cold.mastrumi( "mastro, master), keep house.plenumi( "plena, full), fulfil.brulumo( "bruli, burn), inflammation.kalkanumo( "kalkano, heel), heel of boot.

Vocabulary.rezultato, result.angulo, angle, corner.tolo, linen.ĉemizo, shirt.ating-, attain, reach to.ŝir-, tear.kvankam, although.simila, similar.grava, important.

Ni ĉiuj kunvenis por priparoli tre gravan aferon; sed ni ne povis atingi ian rezultaton, kaj ni disiris. Malfeliĉo ofte kunigas la homojn, kaj feliĉo ofte disigas ilin. Mi disŝiris la leteron, kaj disĵetis ĝiajn pecetojn en ĉiujn angulojn de la ĉambro. Post tio ĉi oni disiris hejmen. La vojo disiris en kelkaj direktoj.

Mi volonte plenumis lian deziron. En malbona vetero oni povas facile malvarmumi. Li disbutonumis la superveston. Ŝi ludis kun sia ventumilo. Ĉemizojn, kolumojn, manumojn, kaj ceterajn similajn objektojn oni nomas tolaĵo, kvankam ili ne ĉiam estas faritaj el tolo.

The suffixes-on-, -obi-, -op-,have already been explained in Lesson 9.

Back to Index Next