Capm. v.Post vidique canes stantes quasi millia dena177Latrantes, que suis vocibus arua tremunt.380En dederat cantus lucis prenuncius ales,Aera iam furiens verberat ira canum.Mica set a mensa dominorum que cadit escaNon fuit hiis canibus, ossa nec ulla placent;Faucibus immo suis meliora cibaria poscunt,Ac vbi perueniunt singula crassa vorant.Gentiles tamen ecce canes hiis associatiNon sunt, set viles quos scola nulla docet:Hii neque venatu spaciantur, set neque gaudentDe cornu, nec eis quid nisi vile manet:390Non nemus vt leporem capiant transcurrere querunt,Nec ceruos agitant de leuitate sua;Set magis ad talos retro latrare virorumAffectant, et eis tedia multa ferunt.Cutte que Curre simul rapidi per deuia currunt,Linquentes miseras degenerando casas:178En pastoris adest canis, et qui nocte latrandoAtria conseruat, hii duo sepe grauant:Omnis pistrine proprium pariterque coquineRupta cathena suum laxat abire canem:400Carnificum grandes vidique venire molosos,Atque molendini nec manet ipse domi;Nec stabulum veteres poterat retinere latrantes,Quin veniunt sociis et sociantur eis.Est ibi monoculus, set et ille tripes quasi furtimClaudicat a retro, latrat et ipse comes:Voce sua rauca tunc rinx ringendo fimumqueDeserit, atque loca spirat habere noua.Hii sunt quos dorsa nullus planare valebit,Tangere nec caudas, nec retinere caput;410Irati semper denudant nam tibi dentes,Nec sua rusticitas quicquid amoris habet.Omnes conueniunt iuuenes que senes, et in vnumConcurrunt, que sua morsibus ora parant:Erectis caudis gradiuntur more superbo,Est nichil hiis sanum quod lacerare queunt.Aprini dentes deformant ora canina,Est quorum morsus pestifer atque grauis:Quanto plus escas sumunt minus hii saturantur,Insaciata fames semper inheret eis.420Hii quibus in nocte solito fimus extitit hospes,Mollibus in lectis sordida membra fouent.Copia tanta fuit, quod eorum nullus habebatRespectum proprii quomodocumque status.O tunc si quis eos audisset, quomodo mundusVocibus attonitus hic et vbique fremit,Dicere tunc posset similes quod eis vlulatusAuribus audiuit nullus ab ante status.Cumque canum strepitus Sathane descendit in aures,Gaudet et infernus de nouitate soni,430Cerberus ecce canis baratri custosque gehenne179Prebuit auditum letus et inde furit;Aque suo collo, quibus extitit ipse ligatus,Ignea disrupit vincla furore suo;Exiliensque statim centri penetrauit abissos,Promptus et in terras accelerauit iter.Sic socius sociis, sic par paribus sociatur,Prefuit et canibus dux malus ipse malis;Dux ita tartareus violens violencius omneVertit, et ex homine conficit ipse canem.440Dumque canis rabidi sumpsit mutata figuram,Ipsa dolens Hecuba non ita seua fuit,Quin magis in canibus istis furit ira, que morsusFigere quo poterant singula membra terunt.Tale canes, Cadmi qui dilaniare nepotemActeon instabant, non coluere nephas.Ille gigas Gereon ingens, Hispannia dudum180Quem genuit, capita trina canina gerens,Non ita sanguineos dentes de morte virorumExacuit, nec ita pestifer ille fuit,450Quin magis humana strages madefacta cruoreFertur ab hiis canibus de quibus ipse loquor.Bestia pestifera, nuper quam misit Athenas,Destruat vt ciues, mota Diana palamVrbis in exilium, neque talia bella parauit,Nec sub ea tanti procubuere viri:Nec Cephali canis ipse, feram qui prorsus ab vrbeDepulit, in nullo robore talis erat,Sicut erant isti, de quorum morsibus omnisCiuis et ingenuus contremuere magis.460
Capm. v.Post vidique canes stantes quasi millia dena177Latrantes, que suis vocibus arua tremunt.380En dederat cantus lucis prenuncius ales,Aera iam furiens verberat ira canum.Mica set a mensa dominorum que cadit escaNon fuit hiis canibus, ossa nec ulla placent;Faucibus immo suis meliora cibaria poscunt,Ac vbi perueniunt singula crassa vorant.Gentiles tamen ecce canes hiis associatiNon sunt, set viles quos scola nulla docet:Hii neque venatu spaciantur, set neque gaudentDe cornu, nec eis quid nisi vile manet:390Non nemus vt leporem capiant transcurrere querunt,Nec ceruos agitant de leuitate sua;Set magis ad talos retro latrare virorumAffectant, et eis tedia multa ferunt.Cutte que Curre simul rapidi per deuia currunt,Linquentes miseras degenerando casas:178En pastoris adest canis, et qui nocte latrandoAtria conseruat, hii duo sepe grauant:Omnis pistrine proprium pariterque coquineRupta cathena suum laxat abire canem:400Carnificum grandes vidique venire molosos,Atque molendini nec manet ipse domi;Nec stabulum veteres poterat retinere latrantes,Quin veniunt sociis et sociantur eis.Est ibi monoculus, set et ille tripes quasi furtimClaudicat a retro, latrat et ipse comes:Voce sua rauca tunc rinx ringendo fimumqueDeserit, atque loca spirat habere noua.Hii sunt quos dorsa nullus planare valebit,Tangere nec caudas, nec retinere caput;410Irati semper denudant nam tibi dentes,Nec sua rusticitas quicquid amoris habet.Omnes conueniunt iuuenes que senes, et in vnumConcurrunt, que sua morsibus ora parant:Erectis caudis gradiuntur more superbo,Est nichil hiis sanum quod lacerare queunt.Aprini dentes deformant ora canina,Est quorum morsus pestifer atque grauis:Quanto plus escas sumunt minus hii saturantur,Insaciata fames semper inheret eis.420Hii quibus in nocte solito fimus extitit hospes,Mollibus in lectis sordida membra fouent.Copia tanta fuit, quod eorum nullus habebatRespectum proprii quomodocumque status.O tunc si quis eos audisset, quomodo mundusVocibus attonitus hic et vbique fremit,Dicere tunc posset similes quod eis vlulatusAuribus audiuit nullus ab ante status.Cumque canum strepitus Sathane descendit in aures,Gaudet et infernus de nouitate soni,430Cerberus ecce canis baratri custosque gehenne179Prebuit auditum letus et inde furit;Aque suo collo, quibus extitit ipse ligatus,Ignea disrupit vincla furore suo;Exiliensque statim centri penetrauit abissos,Promptus et in terras accelerauit iter.Sic socius sociis, sic par paribus sociatur,Prefuit et canibus dux malus ipse malis;Dux ita tartareus violens violencius omneVertit, et ex homine conficit ipse canem.440Dumque canis rabidi sumpsit mutata figuram,Ipsa dolens Hecuba non ita seua fuit,Quin magis in canibus istis furit ira, que morsusFigere quo poterant singula membra terunt.Tale canes, Cadmi qui dilaniare nepotemActeon instabant, non coluere nephas.Ille gigas Gereon ingens, Hispannia dudum180Quem genuit, capita trina canina gerens,Non ita sanguineos dentes de morte virorumExacuit, nec ita pestifer ille fuit,450Quin magis humana strages madefacta cruoreFertur ab hiis canibus de quibus ipse loquor.Bestia pestifera, nuper quam misit Athenas,Destruat vt ciues, mota Diana palamVrbis in exilium, neque talia bella parauit,Nec sub ea tanti procubuere viri:Nec Cephali canis ipse, feram qui prorsus ab vrbeDepulit, in nullo robore talis erat,Sicut erant isti, de quorum morsibus omnisCiuis et ingenuus contremuere magis.460
Capm. v.Post vidique canes stantes quasi millia dena177Latrantes, que suis vocibus arua tremunt.380En dederat cantus lucis prenuncius ales,Aera iam furiens verberat ira canum.Mica set a mensa dominorum que cadit escaNon fuit hiis canibus, ossa nec ulla placent;Faucibus immo suis meliora cibaria poscunt,Ac vbi perueniunt singula crassa vorant.Gentiles tamen ecce canes hiis associatiNon sunt, set viles quos scola nulla docet:Hii neque venatu spaciantur, set neque gaudentDe cornu, nec eis quid nisi vile manet:390Non nemus vt leporem capiant transcurrere querunt,Nec ceruos agitant de leuitate sua;Set magis ad talos retro latrare virorumAffectant, et eis tedia multa ferunt.Cutte que Curre simul rapidi per deuia currunt,Linquentes miseras degenerando casas:178En pastoris adest canis, et qui nocte latrandoAtria conseruat, hii duo sepe grauant:Omnis pistrine proprium pariterque coquineRupta cathena suum laxat abire canem:400Carnificum grandes vidique venire molosos,Atque molendini nec manet ipse domi;Nec stabulum veteres poterat retinere latrantes,Quin veniunt sociis et sociantur eis.Est ibi monoculus, set et ille tripes quasi furtimClaudicat a retro, latrat et ipse comes:Voce sua rauca tunc rinx ringendo fimumqueDeserit, atque loca spirat habere noua.Hii sunt quos dorsa nullus planare valebit,Tangere nec caudas, nec retinere caput;410Irati semper denudant nam tibi dentes,Nec sua rusticitas quicquid amoris habet.Omnes conueniunt iuuenes que senes, et in vnumConcurrunt, que sua morsibus ora parant:Erectis caudis gradiuntur more superbo,Est nichil hiis sanum quod lacerare queunt.Aprini dentes deformant ora canina,Est quorum morsus pestifer atque grauis:Quanto plus escas sumunt minus hii saturantur,Insaciata fames semper inheret eis.420Hii quibus in nocte solito fimus extitit hospes,Mollibus in lectis sordida membra fouent.Copia tanta fuit, quod eorum nullus habebatRespectum proprii quomodocumque status.O tunc si quis eos audisset, quomodo mundusVocibus attonitus hic et vbique fremit,Dicere tunc posset similes quod eis vlulatusAuribus audiuit nullus ab ante status.Cumque canum strepitus Sathane descendit in aures,Gaudet et infernus de nouitate soni,430Cerberus ecce canis baratri custosque gehenne179Prebuit auditum letus et inde furit;Aque suo collo, quibus extitit ipse ligatus,Ignea disrupit vincla furore suo;Exiliensque statim centri penetrauit abissos,Promptus et in terras accelerauit iter.Sic socius sociis, sic par paribus sociatur,Prefuit et canibus dux malus ipse malis;Dux ita tartareus violens violencius omneVertit, et ex homine conficit ipse canem.440Dumque canis rabidi sumpsit mutata figuram,Ipsa dolens Hecuba non ita seua fuit,Quin magis in canibus istis furit ira, que morsusFigere quo poterant singula membra terunt.Tale canes, Cadmi qui dilaniare nepotemActeon instabant, non coluere nephas.Ille gigas Gereon ingens, Hispannia dudum180Quem genuit, capita trina canina gerens,Non ita sanguineos dentes de morte virorumExacuit, nec ita pestifer ille fuit,450Quin magis humana strages madefacta cruoreFertur ab hiis canibus de quibus ipse loquor.Bestia pestifera, nuper quam misit Athenas,Destruat vt ciues, mota Diana palamVrbis in exilium, neque talia bella parauit,Nec sub ea tanti procubuere viri:Nec Cephali canis ipse, feram qui prorsus ab vrbeDepulit, in nullo robore talis erat,Sicut erant isti, de quorum morsibus omnisCiuis et ingenuus contremuere magis.460
Capm. v.
Post vidique canes stantes quasi millia dena177
Latrantes, que suis vocibus arua tremunt.380
En dederat cantus lucis prenuncius ales,
Aera iam furiens verberat ira canum.
Mica set a mensa dominorum que cadit esca
Non fuit hiis canibus, ossa nec ulla placent;
Faucibus immo suis meliora cibaria poscunt,
Ac vbi perueniunt singula crassa vorant.
Gentiles tamen ecce canes hiis associati
Non sunt, set viles quos scola nulla docet:
Hii neque venatu spaciantur, set neque gaudent
De cornu, nec eis quid nisi vile manet:390
Non nemus vt leporem capiant transcurrere querunt,
Nec ceruos agitant de leuitate sua;
Set magis ad talos retro latrare virorum
Affectant, et eis tedia multa ferunt.
Cutte que Curre simul rapidi per deuia currunt,
Linquentes miseras degenerando casas:178
En pastoris adest canis, et qui nocte latrando
Atria conseruat, hii duo sepe grauant:
Omnis pistrine proprium pariterque coquine
Rupta cathena suum laxat abire canem:400
Carnificum grandes vidique venire molosos,
Atque molendini nec manet ipse domi;
Nec stabulum veteres poterat retinere latrantes,
Quin veniunt sociis et sociantur eis.
Est ibi monoculus, set et ille tripes quasi furtim
Claudicat a retro, latrat et ipse comes:
Voce sua rauca tunc rinx ringendo fimumque
Deserit, atque loca spirat habere noua.
Hii sunt quos dorsa nullus planare valebit,
Tangere nec caudas, nec retinere caput;410
Irati semper denudant nam tibi dentes,
Nec sua rusticitas quicquid amoris habet.
Omnes conueniunt iuuenes que senes, et in vnum
Concurrunt, que sua morsibus ora parant:
Erectis caudis gradiuntur more superbo,
Est nichil hiis sanum quod lacerare queunt.
Aprini dentes deformant ora canina,
Est quorum morsus pestifer atque grauis:
Quanto plus escas sumunt minus hii saturantur,
Insaciata fames semper inheret eis.420
Hii quibus in nocte solito fimus extitit hospes,
Mollibus in lectis sordida membra fouent.
Copia tanta fuit, quod eorum nullus habebat
Respectum proprii quomodocumque status.
O tunc si quis eos audisset, quomodo mundus
Vocibus attonitus hic et vbique fremit,
Dicere tunc posset similes quod eis vlulatus
Auribus audiuit nullus ab ante status.
Cumque canum strepitus Sathane descendit in aures,
Gaudet et infernus de nouitate soni,430
Cerberus ecce canis baratri custosque gehenne179
Prebuit auditum letus et inde furit;
Aque suo collo, quibus extitit ipse ligatus,
Ignea disrupit vincla furore suo;
Exiliensque statim centri penetrauit abissos,
Promptus et in terras accelerauit iter.
Sic socius sociis, sic par paribus sociatur,
Prefuit et canibus dux malus ipse malis;
Dux ita tartareus violens violencius omne
Vertit, et ex homine conficit ipse canem.440
Dumque canis rabidi sumpsit mutata figuram,
Ipsa dolens Hecuba non ita seua fuit,
Quin magis in canibus istis furit ira, que morsus
Figere quo poterant singula membra terunt.
Tale canes, Cadmi qui dilaniare nepotem
Acteon instabant, non coluere nephas.
Ille gigas Gereon ingens, Hispannia dudum180
Quem genuit, capita trina canina gerens,
Non ita sanguineos dentes de morte virorum
Exacuit, nec ita pestifer ille fuit,450
Quin magis humana strages madefacta cruore
Fertur ab hiis canibus de quibus ipse loquor.
Bestia pestifera, nuper quam misit Athenas,
Destruat vt ciues, mota Diana palam
Vrbis in exilium, neque talia bella parauit,
Nec sub ea tanti procubuere viri:
Nec Cephali canis ipse, feram qui prorsus ab vrbe
Depulit, in nullo robore talis erat,
Sicut erant isti, de quorum morsibus omnis
Ciuis et ingenuus contremuere magis.460
Hic dicit se per sompnium quintam vulgi turmam in murelegos et vulpes vidisse mutatam: dicit murelegos, vt seruos domesticos; dicit vulpes, quia fures ruptis vbique Gaiolis liberi tunc eos comitabantur.
Capmvi.Taliter in sompnis cum me vidisse putassem,Visio discurrens en noua monstra dabat.Vulpes, murelegos, numero sine post venientesVidi, qui canibus se tribuere pares.Quod super est terram nichil aut quod subtus eisdem181Occultum latuit, set magis omne vident:Discurrunt campis, scrutantur et inde cauernas,Et nemus et pratum quid sit vbique petunt:182Vrbs neque castellum lapidum nec in ordine murusDenegat introitum, quando venire volunt:470Hii penetrant cameras fortes, sine claueque cistasIntrant, vt preda stet patefacta sua.Dentibus ex ferro longis que ferocibus omnesCorrodunt artes, quod nichil obstat eis.Hoc tamen in morsu viuens quod virus eorumLeserat, ad vitam non medicina iuuat:Mortis habent morsum, nec scorpio plus grauat illis;Quo veniunt tales, mors venit ipsa comes.En statuunt cani nemoris dimittere vulpes183Antra, que gentiles vrbis adire domos:480Que nocturna solent latitanter furta parari,Illa dies clara tunc manifesta parat.Ammodo quid sibi sunt nec ouis necpauperouile,Nec sibi de predis pullus et agna placent,Que tamen existunt maioris in vrbe valoris,Hec rapiunt, nec eis lex aliqualis obest.Qui suberat terra seruilis vulpis in aulasScandit, et hospicium liber vbique petit:Qui prius extiterant canibus vulpes inimici,Mutua concordes federa pacis habent:490Fit lupus, atque fere rapidus vestigia seruat,Qui solet ante magis esse bidente pius.Hiis quoque murelegus sociatur, et horrea linquensNititur in vetitum rusticus ipse malum.Ammodo murelegus desistit prendere mures,Nec natura suum curat habere modum:Qui solet a domibus expellere rite nociua,Tunc nocet, et nocuas prouocat esse domos.Non ita mordebant mures, qui nuper in vrbemAccharon intrarunt, quo fuit archa dei,500Illa nec hos rabies sic terruit Accharonitas,Hoc neque vindicta tempore talis erat,184Quin furor ex istis que vidi lurida monstris,Plus grauat et ciues terret vbique magis.
Capmvi.Taliter in sompnis cum me vidisse putassem,Visio discurrens en noua monstra dabat.Vulpes, murelegos, numero sine post venientesVidi, qui canibus se tribuere pares.Quod super est terram nichil aut quod subtus eisdem181Occultum latuit, set magis omne vident:Discurrunt campis, scrutantur et inde cauernas,Et nemus et pratum quid sit vbique petunt:182Vrbs neque castellum lapidum nec in ordine murusDenegat introitum, quando venire volunt:470Hii penetrant cameras fortes, sine claueque cistasIntrant, vt preda stet patefacta sua.Dentibus ex ferro longis que ferocibus omnesCorrodunt artes, quod nichil obstat eis.Hoc tamen in morsu viuens quod virus eorumLeserat, ad vitam non medicina iuuat:Mortis habent morsum, nec scorpio plus grauat illis;Quo veniunt tales, mors venit ipsa comes.En statuunt cani nemoris dimittere vulpes183Antra, que gentiles vrbis adire domos:480Que nocturna solent latitanter furta parari,Illa dies clara tunc manifesta parat.Ammodo quid sibi sunt nec ouis necpauperouile,Nec sibi de predis pullus et agna placent,Que tamen existunt maioris in vrbe valoris,Hec rapiunt, nec eis lex aliqualis obest.Qui suberat terra seruilis vulpis in aulasScandit, et hospicium liber vbique petit:Qui prius extiterant canibus vulpes inimici,Mutua concordes federa pacis habent:490Fit lupus, atque fere rapidus vestigia seruat,Qui solet ante magis esse bidente pius.Hiis quoque murelegus sociatur, et horrea linquensNititur in vetitum rusticus ipse malum.Ammodo murelegus desistit prendere mures,Nec natura suum curat habere modum:Qui solet a domibus expellere rite nociua,Tunc nocet, et nocuas prouocat esse domos.Non ita mordebant mures, qui nuper in vrbemAccharon intrarunt, quo fuit archa dei,500Illa nec hos rabies sic terruit Accharonitas,Hoc neque vindicta tempore talis erat,184Quin furor ex istis que vidi lurida monstris,Plus grauat et ciues terret vbique magis.
Capmvi.Taliter in sompnis cum me vidisse putassem,Visio discurrens en noua monstra dabat.Vulpes, murelegos, numero sine post venientesVidi, qui canibus se tribuere pares.Quod super est terram nichil aut quod subtus eisdem181Occultum latuit, set magis omne vident:Discurrunt campis, scrutantur et inde cauernas,Et nemus et pratum quid sit vbique petunt:182Vrbs neque castellum lapidum nec in ordine murusDenegat introitum, quando venire volunt:470Hii penetrant cameras fortes, sine claueque cistasIntrant, vt preda stet patefacta sua.Dentibus ex ferro longis que ferocibus omnesCorrodunt artes, quod nichil obstat eis.Hoc tamen in morsu viuens quod virus eorumLeserat, ad vitam non medicina iuuat:Mortis habent morsum, nec scorpio plus grauat illis;Quo veniunt tales, mors venit ipsa comes.En statuunt cani nemoris dimittere vulpes183Antra, que gentiles vrbis adire domos:480Que nocturna solent latitanter furta parari,Illa dies clara tunc manifesta parat.Ammodo quid sibi sunt nec ouis necpauperouile,Nec sibi de predis pullus et agna placent,Que tamen existunt maioris in vrbe valoris,Hec rapiunt, nec eis lex aliqualis obest.Qui suberat terra seruilis vulpis in aulasScandit, et hospicium liber vbique petit:Qui prius extiterant canibus vulpes inimici,Mutua concordes federa pacis habent:490Fit lupus, atque fere rapidus vestigia seruat,Qui solet ante magis esse bidente pius.Hiis quoque murelegus sociatur, et horrea linquensNititur in vetitum rusticus ipse malum.Ammodo murelegus desistit prendere mures,Nec natura suum curat habere modum:Qui solet a domibus expellere rite nociua,Tunc nocet, et nocuas prouocat esse domos.Non ita mordebant mures, qui nuper in vrbemAccharon intrarunt, quo fuit archa dei,500Illa nec hos rabies sic terruit Accharonitas,Hoc neque vindicta tempore talis erat,184Quin furor ex istis que vidi lurida monstris,Plus grauat et ciues terret vbique magis.
Capmvi.
Taliter in sompnis cum me vidisse putassem,
Visio discurrens en noua monstra dabat.
Vulpes, murelegos, numero sine post venientes
Vidi, qui canibus se tribuere pares.
Quod super est terram nichil aut quod subtus eisdem181
Occultum latuit, set magis omne vident:
Discurrunt campis, scrutantur et inde cauernas,
Et nemus et pratum quid sit vbique petunt:182
Vrbs neque castellum lapidum nec in ordine murus
Denegat introitum, quando venire volunt:470
Hii penetrant cameras fortes, sine claueque cistas
Intrant, vt preda stet patefacta sua.
Dentibus ex ferro longis que ferocibus omnes
Corrodunt artes, quod nichil obstat eis.
Hoc tamen in morsu viuens quod virus eorum
Leserat, ad vitam non medicina iuuat:
Mortis habent morsum, nec scorpio plus grauat illis;
Quo veniunt tales, mors venit ipsa comes.
En statuunt cani nemoris dimittere vulpes183
Antra, que gentiles vrbis adire domos:480
Que nocturna solent latitanter furta parari,
Illa dies clara tunc manifesta parat.
Ammodo quid sibi sunt nec ouis necpauperouile,
Nec sibi de predis pullus et agna placent,
Que tamen existunt maioris in vrbe valoris,
Hec rapiunt, nec eis lex aliqualis obest.
Qui suberat terra seruilis vulpis in aulas
Scandit, et hospicium liber vbique petit:
Qui prius extiterant canibus vulpes inimici,
Mutua concordes federa pacis habent:490
Fit lupus, atque fere rapidus vestigia seruat,
Qui solet ante magis esse bidente pius.
Hiis quoque murelegus sociatur, et horrea linquens
Nititur in vetitum rusticus ipse malum.
Ammodo murelegus desistit prendere mures,
Nec natura suum curat habere modum:
Qui solet a domibus expellere rite nociua,
Tunc nocet, et nocuas prouocat esse domos.
Non ita mordebant mures, qui nuper in vrbem
Accharon intrarunt, quo fuit archa dei,500
Illa nec hos rabies sic terruit Accharonitas,
Hoc neque vindicta tempore talis erat,184
Quin furor ex istis que vidi lurida monstris,
Plus grauat et ciues terret vbique magis.
Hic dicit se per sompnium sextam vulgi turmam in aues domesticas vidisse mutatam, quibus dicit quod bubones, id est185predones, commixti associebantur.186
Capm. vii.Res michi mira fuit, dum talia prospiciebam,Et stupor in mente cordis ad yma ruit.Non erat ex brutis animal quodcunque creatum,Quod de seruili condicione fuit,Quin genus in campis vidi de talibus omne,Mixtaque sic pariter sunt metuenda magis.510Per iuga, per colles, per deuia queque locorumDiruptis stabulis soluitur omne pecus:Ex omni genere venit incola rusticitatis,Maior et est subito quam seges orta solo.Nunc huc nunc illuc trepidus dum lumina volui,Aspiciendo suis singula monstra locis,Affuit en auium mutata domestica turba,Quorum ductores gallus et ancer erant.Qui residere domi que fimum calcare solebant,Presumunt aquile sumere iura sibi:520Falconis rostrum rapuit sibi gallus et vngues,Ancer et ex alis sidera tacta cupit:Et sic de bassis succumbunt alta, que caraVilibus ex causis exule lege cadunt:Nam quo non poterant animalia figere gressus,Vt predas capiant,hii superomne volant.Mutatos subito vidi variare coloresAnceris et galli, quos noua forma rapit:Transformatcoruinoua penna nigredine gallum,Ancer et in Miluum vertitur ecce statim.530Non tantum pennas sibi sumunt sic alienas,Immo modos similes condicione pares:Quos natura prius pascebat ad horrea granisContentos minimis, alterat error eos;Nam magis vt comedant sibi grossa cadauera poscuntCorporis humani, que sibi sola placent.Qui patuere pii dudum cuicumque vocanti,Spectabantque manus que tribuere cibos,Hii magis ecce feri falconibus atque rapacesPretendunt predas vi rapuisse suas.540Qui solet in nocte gallus cantare, quod omnesEius in auditu gaudia ferre solent,Clamat vt infernus, superatque tonitrua vocisHorrida terribilis eius ab ore sonus;Multociensque suum fera Coppa pedisseca gallumProuocat ad varia que putat esse mala;Quod nequit in factis ex dictis garrula suplet,Ad commune nephas milleque sola mouet.Ancer et ipse suam, cum qua se miscuit, aucamLinquit, et in predam spirat vbique nouam:550Sibula per tenua nuper qui terruit ancerInfantes tantum simplicitate sua,Nunc nimis horribili sonitu perterret adultos,Atque magis fortes dilacerare cupit.Nuper et hec volucrum bubones que solet iraSpernere, cessat, et est tunc amor inter eos.Esse dies licitos statuunt, quibus atra frequenterFurtiuas dederat noctis ymago vias:Conuolat vt socius auium de carcere bubo,Liber et in campis associatur eis.560Hoc fuerat tempus, quo bubo per aera pennasColligat, vt predas tuta mouere potest:Ista tamen turma pennata suas acuebatPennas cum ferro, quo moreretur homo.
Capm. vii.Res michi mira fuit, dum talia prospiciebam,Et stupor in mente cordis ad yma ruit.Non erat ex brutis animal quodcunque creatum,Quod de seruili condicione fuit,Quin genus in campis vidi de talibus omne,Mixtaque sic pariter sunt metuenda magis.510Per iuga, per colles, per deuia queque locorumDiruptis stabulis soluitur omne pecus:Ex omni genere venit incola rusticitatis,Maior et est subito quam seges orta solo.Nunc huc nunc illuc trepidus dum lumina volui,Aspiciendo suis singula monstra locis,Affuit en auium mutata domestica turba,Quorum ductores gallus et ancer erant.Qui residere domi que fimum calcare solebant,Presumunt aquile sumere iura sibi:520Falconis rostrum rapuit sibi gallus et vngues,Ancer et ex alis sidera tacta cupit:Et sic de bassis succumbunt alta, que caraVilibus ex causis exule lege cadunt:Nam quo non poterant animalia figere gressus,Vt predas capiant,hii superomne volant.Mutatos subito vidi variare coloresAnceris et galli, quos noua forma rapit:Transformatcoruinoua penna nigredine gallum,Ancer et in Miluum vertitur ecce statim.530Non tantum pennas sibi sumunt sic alienas,Immo modos similes condicione pares:Quos natura prius pascebat ad horrea granisContentos minimis, alterat error eos;Nam magis vt comedant sibi grossa cadauera poscuntCorporis humani, que sibi sola placent.Qui patuere pii dudum cuicumque vocanti,Spectabantque manus que tribuere cibos,Hii magis ecce feri falconibus atque rapacesPretendunt predas vi rapuisse suas.540Qui solet in nocte gallus cantare, quod omnesEius in auditu gaudia ferre solent,Clamat vt infernus, superatque tonitrua vocisHorrida terribilis eius ab ore sonus;Multociensque suum fera Coppa pedisseca gallumProuocat ad varia que putat esse mala;Quod nequit in factis ex dictis garrula suplet,Ad commune nephas milleque sola mouet.Ancer et ipse suam, cum qua se miscuit, aucamLinquit, et in predam spirat vbique nouam:550Sibula per tenua nuper qui terruit ancerInfantes tantum simplicitate sua,Nunc nimis horribili sonitu perterret adultos,Atque magis fortes dilacerare cupit.Nuper et hec volucrum bubones que solet iraSpernere, cessat, et est tunc amor inter eos.Esse dies licitos statuunt, quibus atra frequenterFurtiuas dederat noctis ymago vias:Conuolat vt socius auium de carcere bubo,Liber et in campis associatur eis.560Hoc fuerat tempus, quo bubo per aera pennasColligat, vt predas tuta mouere potest:Ista tamen turma pennata suas acuebatPennas cum ferro, quo moreretur homo.
Capm. vii.Res michi mira fuit, dum talia prospiciebam,Et stupor in mente cordis ad yma ruit.Non erat ex brutis animal quodcunque creatum,Quod de seruili condicione fuit,Quin genus in campis vidi de talibus omne,Mixtaque sic pariter sunt metuenda magis.510Per iuga, per colles, per deuia queque locorumDiruptis stabulis soluitur omne pecus:Ex omni genere venit incola rusticitatis,Maior et est subito quam seges orta solo.Nunc huc nunc illuc trepidus dum lumina volui,Aspiciendo suis singula monstra locis,Affuit en auium mutata domestica turba,Quorum ductores gallus et ancer erant.Qui residere domi que fimum calcare solebant,Presumunt aquile sumere iura sibi:520Falconis rostrum rapuit sibi gallus et vngues,Ancer et ex alis sidera tacta cupit:Et sic de bassis succumbunt alta, que caraVilibus ex causis exule lege cadunt:Nam quo non poterant animalia figere gressus,Vt predas capiant,hii superomne volant.Mutatos subito vidi variare coloresAnceris et galli, quos noua forma rapit:Transformatcoruinoua penna nigredine gallum,Ancer et in Miluum vertitur ecce statim.530Non tantum pennas sibi sumunt sic alienas,Immo modos similes condicione pares:Quos natura prius pascebat ad horrea granisContentos minimis, alterat error eos;Nam magis vt comedant sibi grossa cadauera poscuntCorporis humani, que sibi sola placent.Qui patuere pii dudum cuicumque vocanti,Spectabantque manus que tribuere cibos,Hii magis ecce feri falconibus atque rapacesPretendunt predas vi rapuisse suas.540Qui solet in nocte gallus cantare, quod omnesEius in auditu gaudia ferre solent,Clamat vt infernus, superatque tonitrua vocisHorrida terribilis eius ab ore sonus;Multociensque suum fera Coppa pedisseca gallumProuocat ad varia que putat esse mala;Quod nequit in factis ex dictis garrula suplet,Ad commune nephas milleque sola mouet.Ancer et ipse suam, cum qua se miscuit, aucamLinquit, et in predam spirat vbique nouam:550Sibula per tenua nuper qui terruit ancerInfantes tantum simplicitate sua,Nunc nimis horribili sonitu perterret adultos,Atque magis fortes dilacerare cupit.Nuper et hec volucrum bubones que solet iraSpernere, cessat, et est tunc amor inter eos.Esse dies licitos statuunt, quibus atra frequenterFurtiuas dederat noctis ymago vias:Conuolat vt socius auium de carcere bubo,Liber et in campis associatur eis.560Hoc fuerat tempus, quo bubo per aera pennasColligat, vt predas tuta mouere potest:Ista tamen turma pennata suas acuebatPennas cum ferro, quo moreretur homo.
Capm. vii.
Res michi mira fuit, dum talia prospiciebam,
Et stupor in mente cordis ad yma ruit.
Non erat ex brutis animal quodcunque creatum,
Quod de seruili condicione fuit,
Quin genus in campis vidi de talibus omne,
Mixtaque sic pariter sunt metuenda magis.510
Per iuga, per colles, per deuia queque locorum
Diruptis stabulis soluitur omne pecus:
Ex omni genere venit incola rusticitatis,
Maior et est subito quam seges orta solo.
Nunc huc nunc illuc trepidus dum lumina volui,
Aspiciendo suis singula monstra locis,
Affuit en auium mutata domestica turba,
Quorum ductores gallus et ancer erant.
Qui residere domi que fimum calcare solebant,
Presumunt aquile sumere iura sibi:520
Falconis rostrum rapuit sibi gallus et vngues,
Ancer et ex alis sidera tacta cupit:
Et sic de bassis succumbunt alta, que cara
Vilibus ex causis exule lege cadunt:
Nam quo non poterant animalia figere gressus,
Vt predas capiant,hii superomne volant.
Mutatos subito vidi variare colores
Anceris et galli, quos noua forma rapit:
Transformatcoruinoua penna nigredine gallum,
Ancer et in Miluum vertitur ecce statim.530
Non tantum pennas sibi sumunt sic alienas,
Immo modos similes condicione pares:
Quos natura prius pascebat ad horrea granis
Contentos minimis, alterat error eos;
Nam magis vt comedant sibi grossa cadauera poscunt
Corporis humani, que sibi sola placent.
Qui patuere pii dudum cuicumque vocanti,
Spectabantque manus que tribuere cibos,
Hii magis ecce feri falconibus atque rapaces
Pretendunt predas vi rapuisse suas.540
Qui solet in nocte gallus cantare, quod omnes
Eius in auditu gaudia ferre solent,
Clamat vt infernus, superatque tonitrua vocis
Horrida terribilis eius ab ore sonus;
Multociensque suum fera Coppa pedisseca gallum
Prouocat ad varia que putat esse mala;
Quod nequit in factis ex dictis garrula suplet,
Ad commune nephas milleque sola mouet.
Ancer et ipse suam, cum qua se miscuit, aucam
Linquit, et in predam spirat vbique nouam:550
Sibula per tenua nuper qui terruit ancer
Infantes tantum simplicitate sua,
Nunc nimis horribili sonitu perterret adultos,
Atque magis fortes dilacerare cupit.
Nuper et hec volucrum bubones que solet ira
Spernere, cessat, et est tunc amor inter eos.
Esse dies licitos statuunt, quibus atra frequenter
Furtiuas dederat noctis ymago vias:
Conuolat vt socius auium de carcere bubo,
Liber et in campis associatur eis.560
Hoc fuerat tempus, quo bubo per aera pennas
Colligat, vt predas tuta mouere potest:
Ista tamen turma pennata suas acuebat
Pennas cum ferro, quo moreretur homo.
Hic dicit se per sompnium septimam vulgi turmam in muscas et ranas vidisse mutatam.
Capm. viii.Sompnus continuus mea sompnia continuauit,Et dabat vlterius plura videre noua.Amplior vt rabies monstrorum multiplicetur,Et quod iniqua magis sit manus aucta malis,En venit omne genus muscarum, que lacerareMorsibus et stimulis omne salubre vouent;570En redeunt vaspe que nuper VaspasianumTorquebant, varia dantque nouata mala.Horrida muscarum furiens tunc copia tantaCreuit, vt a stimulo vix latitauit homo:Vt furit infernus, agitant hinc inde dolores,Omnia prestimulant, omnia lesa dolent.187Rana quidem musce plures sociata pervrget,Hec volat ad facinus, saltat et illa sequens.Verterat in ranas quos Latona turba colonumEcce redit, que nouo dampna furore parat.580Vlcio ranarum fuit horrida valde nouarum,Omnibus in domibus non nocuere parum:Omnia fercula, cuncta cibaria rana comedit,Fudit et in variis dira venena locis.Hee fuerant rane, sterilis quas nuper abhorretEgiptus, que pari iam grauitate nocent:Non erat in terra sapiens illesus ab istis,Plangunt philosophi vulnera facta sibi.Rana grauat, set musca magis, violencia cuiusSpergitur et cuncta torquet vbique loca.590O vindicta grauis, grauiorqua nullaperanteContigit, vnde viri plus doluere boni!Non fuit horridior Egipti musca nociua,Nec magis ingenuos terruit ipsa viros,Quin magis hee furie penetralia cuncta volantesScrutantur que viris dant nocumenta probis.Nil seruile tamen ledunt, set ledere querunt188Quos magis ingenuus ornat in orbe status:Sic similis similem, sic rustica rusticitatemTurba iuuat, quod eis sint mala mixta malis.600Conueniunt musce, vaspe glomerantur in vnum,Aera conturbant improbitate sua.Toruus oester adest, ciniphesque, cynomia, bruchus,Est quibus vt noceat ipsa locusta comes.Vrbibus et villis volutant sine lege vagantes,Obstabantque suis recia nulla viis:A musca carnes tunc servans non fuit olla,Vas ita nec clausum, quin noua rima patet,Muscarum veniens princeps excercitus huius189Belzebub accessit, heeque sequntur eum:190610Ex vario genere muscarum tunc variaturPena, que diuersis dant nocumenta modis:Hec ferit, illa rapit, hec mordet et altera pungit,Hec saltat que sua de pugione nocet.Musca grauis pestis, qua nulla nociuior vnquamExtitit, aut mundo plus violenta lues:Tanta fuit rabies tantus feruorque diei,Tutus vt in nullo quis valet esse loco.Ex nimio musce subito feruore calescunt,Quas prius oppressit cana pruina gelu:620Sic calor estatis subito feruore per agrosSpersit, yemps modica quas retinere solet.191O res mira nimis, vaga dumque locusta laboresFormice proprios vendicat esse suos!O res mira nimis, cum musca rapacior omniNiso de predis feruet vbique suis!O res mira nimis, pennati quando superbePauonis fastum sordida musca tulit!O res mira nimis, cum sit velocior alisMusca volans minimis, quam sit Alauda suis!630O res mira nimis, dum viribus atque volatuDebilis attemptat vincere musca gruem!O res mira nimis, aquilam dum musca supremamPrecellit, que suum spirat habere gradum!Hec erat illa dies, que muscas dente caninasMisit, et ex viciis conviciauit humum:Hec erat illa dies, qua vix fortuna iuuabat,Vel loca que musca tangere nulla potest:Hec erat illa dies, asino dextrarius in quaSuccubuit, que suo victus honore caret:640Hec erat illa dies, in qua fera corda leonumSubduntur, que boum pressa vigore pauent:Hec erat illa dies, qua porcus sordidus omnesSorde sua mundos commaculauit agros:Hec erat illa dies, canis in qua forcior vrsoFit, neque murelego pardus obesse potest:Hec erat illa dies, mediis qua liber in aruisAd predas rapidus errat vbique lupus.Hec erat illa dies, fortem qua debilis, altumInfimus, et magnum paruus vbique terit:650Hec erat illa dies, subito qua maxima quercusA modico leuiter stramine vulsa cadit:Hec erat illa dies, fragilis qua tegula viresMarmoreas vicit viribus illa suis:Ecce dies, in qua sua stramina stramen habebat,Que nullo precio grana valere putant:Hec erat illa dies, qua libertate dolente,Gaudet rusticitas rusticitate sua:Hec erat illa dies, seruos que duxit in altum,Subdidit et proceres, nec sinit esse pares:660Hec erat illa dies, virtutum dira nouercaQue fuit et cuncti mater in orbe mali:Hec erat illa dies, qua preteriisse futuramEst qui vir sapiens omnis in orbe cupit.Hec erat illa dies, manifestam numinis iramQua pro peccatis quisque venire timet:192Hec erat illa dies, que sola tremenda per orbemTanquam iudicii plena timoris erat:Hec erat illa dies, de qua, si vera fatemur,Cronica consimilem nulla per ante docet.670Heu quam terribilis! heu quam tristis vel amara!Quam districta malis tunc fuit illa dies!Vlcio celestis grauis et velox et apertaDestruat hos per quos sic furit illa dies.Tarda sit illa dies, nostro redeat nec in euo,Absit et hec causa qua reditura foret:Si prius est aliquid nobis hac luce petendum,In loca ne redeat amplius ista rogo.
Capm. viii.Sompnus continuus mea sompnia continuauit,Et dabat vlterius plura videre noua.Amplior vt rabies monstrorum multiplicetur,Et quod iniqua magis sit manus aucta malis,En venit omne genus muscarum, que lacerareMorsibus et stimulis omne salubre vouent;570En redeunt vaspe que nuper VaspasianumTorquebant, varia dantque nouata mala.Horrida muscarum furiens tunc copia tantaCreuit, vt a stimulo vix latitauit homo:Vt furit infernus, agitant hinc inde dolores,Omnia prestimulant, omnia lesa dolent.187Rana quidem musce plures sociata pervrget,Hec volat ad facinus, saltat et illa sequens.Verterat in ranas quos Latona turba colonumEcce redit, que nouo dampna furore parat.580Vlcio ranarum fuit horrida valde nouarum,Omnibus in domibus non nocuere parum:Omnia fercula, cuncta cibaria rana comedit,Fudit et in variis dira venena locis.Hee fuerant rane, sterilis quas nuper abhorretEgiptus, que pari iam grauitate nocent:Non erat in terra sapiens illesus ab istis,Plangunt philosophi vulnera facta sibi.Rana grauat, set musca magis, violencia cuiusSpergitur et cuncta torquet vbique loca.590O vindicta grauis, grauiorqua nullaperanteContigit, vnde viri plus doluere boni!Non fuit horridior Egipti musca nociua,Nec magis ingenuos terruit ipsa viros,Quin magis hee furie penetralia cuncta volantesScrutantur que viris dant nocumenta probis.Nil seruile tamen ledunt, set ledere querunt188Quos magis ingenuus ornat in orbe status:Sic similis similem, sic rustica rusticitatemTurba iuuat, quod eis sint mala mixta malis.600Conueniunt musce, vaspe glomerantur in vnum,Aera conturbant improbitate sua.Toruus oester adest, ciniphesque, cynomia, bruchus,Est quibus vt noceat ipsa locusta comes.Vrbibus et villis volutant sine lege vagantes,Obstabantque suis recia nulla viis:A musca carnes tunc servans non fuit olla,Vas ita nec clausum, quin noua rima patet,Muscarum veniens princeps excercitus huius189Belzebub accessit, heeque sequntur eum:190610Ex vario genere muscarum tunc variaturPena, que diuersis dant nocumenta modis:Hec ferit, illa rapit, hec mordet et altera pungit,Hec saltat que sua de pugione nocet.Musca grauis pestis, qua nulla nociuior vnquamExtitit, aut mundo plus violenta lues:Tanta fuit rabies tantus feruorque diei,Tutus vt in nullo quis valet esse loco.Ex nimio musce subito feruore calescunt,Quas prius oppressit cana pruina gelu:620Sic calor estatis subito feruore per agrosSpersit, yemps modica quas retinere solet.191O res mira nimis, vaga dumque locusta laboresFormice proprios vendicat esse suos!O res mira nimis, cum musca rapacior omniNiso de predis feruet vbique suis!O res mira nimis, pennati quando superbePauonis fastum sordida musca tulit!O res mira nimis, cum sit velocior alisMusca volans minimis, quam sit Alauda suis!630O res mira nimis, dum viribus atque volatuDebilis attemptat vincere musca gruem!O res mira nimis, aquilam dum musca supremamPrecellit, que suum spirat habere gradum!Hec erat illa dies, que muscas dente caninasMisit, et ex viciis conviciauit humum:Hec erat illa dies, qua vix fortuna iuuabat,Vel loca que musca tangere nulla potest:Hec erat illa dies, asino dextrarius in quaSuccubuit, que suo victus honore caret:640Hec erat illa dies, in qua fera corda leonumSubduntur, que boum pressa vigore pauent:Hec erat illa dies, qua porcus sordidus omnesSorde sua mundos commaculauit agros:Hec erat illa dies, canis in qua forcior vrsoFit, neque murelego pardus obesse potest:Hec erat illa dies, mediis qua liber in aruisAd predas rapidus errat vbique lupus.Hec erat illa dies, fortem qua debilis, altumInfimus, et magnum paruus vbique terit:650Hec erat illa dies, subito qua maxima quercusA modico leuiter stramine vulsa cadit:Hec erat illa dies, fragilis qua tegula viresMarmoreas vicit viribus illa suis:Ecce dies, in qua sua stramina stramen habebat,Que nullo precio grana valere putant:Hec erat illa dies, qua libertate dolente,Gaudet rusticitas rusticitate sua:Hec erat illa dies, seruos que duxit in altum,Subdidit et proceres, nec sinit esse pares:660Hec erat illa dies, virtutum dira nouercaQue fuit et cuncti mater in orbe mali:Hec erat illa dies, qua preteriisse futuramEst qui vir sapiens omnis in orbe cupit.Hec erat illa dies, manifestam numinis iramQua pro peccatis quisque venire timet:192Hec erat illa dies, que sola tremenda per orbemTanquam iudicii plena timoris erat:Hec erat illa dies, de qua, si vera fatemur,Cronica consimilem nulla per ante docet.670Heu quam terribilis! heu quam tristis vel amara!Quam districta malis tunc fuit illa dies!Vlcio celestis grauis et velox et apertaDestruat hos per quos sic furit illa dies.Tarda sit illa dies, nostro redeat nec in euo,Absit et hec causa qua reditura foret:Si prius est aliquid nobis hac luce petendum,In loca ne redeat amplius ista rogo.
Capm. viii.Sompnus continuus mea sompnia continuauit,Et dabat vlterius plura videre noua.Amplior vt rabies monstrorum multiplicetur,Et quod iniqua magis sit manus aucta malis,En venit omne genus muscarum, que lacerareMorsibus et stimulis omne salubre vouent;570En redeunt vaspe que nuper VaspasianumTorquebant, varia dantque nouata mala.Horrida muscarum furiens tunc copia tantaCreuit, vt a stimulo vix latitauit homo:Vt furit infernus, agitant hinc inde dolores,Omnia prestimulant, omnia lesa dolent.187Rana quidem musce plures sociata pervrget,Hec volat ad facinus, saltat et illa sequens.Verterat in ranas quos Latona turba colonumEcce redit, que nouo dampna furore parat.580Vlcio ranarum fuit horrida valde nouarum,Omnibus in domibus non nocuere parum:Omnia fercula, cuncta cibaria rana comedit,Fudit et in variis dira venena locis.Hee fuerant rane, sterilis quas nuper abhorretEgiptus, que pari iam grauitate nocent:Non erat in terra sapiens illesus ab istis,Plangunt philosophi vulnera facta sibi.Rana grauat, set musca magis, violencia cuiusSpergitur et cuncta torquet vbique loca.590O vindicta grauis, grauiorqua nullaperanteContigit, vnde viri plus doluere boni!Non fuit horridior Egipti musca nociua,Nec magis ingenuos terruit ipsa viros,Quin magis hee furie penetralia cuncta volantesScrutantur que viris dant nocumenta probis.Nil seruile tamen ledunt, set ledere querunt188Quos magis ingenuus ornat in orbe status:Sic similis similem, sic rustica rusticitatemTurba iuuat, quod eis sint mala mixta malis.600Conueniunt musce, vaspe glomerantur in vnum,Aera conturbant improbitate sua.Toruus oester adest, ciniphesque, cynomia, bruchus,Est quibus vt noceat ipsa locusta comes.Vrbibus et villis volutant sine lege vagantes,Obstabantque suis recia nulla viis:A musca carnes tunc servans non fuit olla,Vas ita nec clausum, quin noua rima patet,Muscarum veniens princeps excercitus huius189Belzebub accessit, heeque sequntur eum:190610Ex vario genere muscarum tunc variaturPena, que diuersis dant nocumenta modis:Hec ferit, illa rapit, hec mordet et altera pungit,Hec saltat que sua de pugione nocet.Musca grauis pestis, qua nulla nociuior vnquamExtitit, aut mundo plus violenta lues:Tanta fuit rabies tantus feruorque diei,Tutus vt in nullo quis valet esse loco.Ex nimio musce subito feruore calescunt,Quas prius oppressit cana pruina gelu:620Sic calor estatis subito feruore per agrosSpersit, yemps modica quas retinere solet.191O res mira nimis, vaga dumque locusta laboresFormice proprios vendicat esse suos!O res mira nimis, cum musca rapacior omniNiso de predis feruet vbique suis!O res mira nimis, pennati quando superbePauonis fastum sordida musca tulit!O res mira nimis, cum sit velocior alisMusca volans minimis, quam sit Alauda suis!630O res mira nimis, dum viribus atque volatuDebilis attemptat vincere musca gruem!O res mira nimis, aquilam dum musca supremamPrecellit, que suum spirat habere gradum!
Capm. viii.
Sompnus continuus mea sompnia continuauit,
Et dabat vlterius plura videre noua.
Amplior vt rabies monstrorum multiplicetur,
Et quod iniqua magis sit manus aucta malis,
En venit omne genus muscarum, que lacerare
Morsibus et stimulis omne salubre vouent;570
En redeunt vaspe que nuper Vaspasianum
Torquebant, varia dantque nouata mala.
Horrida muscarum furiens tunc copia tanta
Creuit, vt a stimulo vix latitauit homo:
Vt furit infernus, agitant hinc inde dolores,
Omnia prestimulant, omnia lesa dolent.187
Rana quidem musce plures sociata pervrget,
Hec volat ad facinus, saltat et illa sequens.
Verterat in ranas quos Latona turba colonum
Ecce redit, que nouo dampna furore parat.580
Vlcio ranarum fuit horrida valde nouarum,
Omnibus in domibus non nocuere parum:
Omnia fercula, cuncta cibaria rana comedit,
Fudit et in variis dira venena locis.
Hee fuerant rane, sterilis quas nuper abhorret
Egiptus, que pari iam grauitate nocent:
Non erat in terra sapiens illesus ab istis,
Plangunt philosophi vulnera facta sibi.
Rana grauat, set musca magis, violencia cuius
Spergitur et cuncta torquet vbique loca.590
O vindicta grauis, grauiorqua nullaperante
Contigit, vnde viri plus doluere boni!
Non fuit horridior Egipti musca nociua,
Nec magis ingenuos terruit ipsa viros,
Quin magis hee furie penetralia cuncta volantes
Scrutantur que viris dant nocumenta probis.
Nil seruile tamen ledunt, set ledere querunt188
Quos magis ingenuus ornat in orbe status:
Sic similis similem, sic rustica rusticitatem
Turba iuuat, quod eis sint mala mixta malis.600
Conueniunt musce, vaspe glomerantur in vnum,
Aera conturbant improbitate sua.
Toruus oester adest, ciniphesque, cynomia, bruchus,
Est quibus vt noceat ipsa locusta comes.
Vrbibus et villis volutant sine lege vagantes,
Obstabantque suis recia nulla viis:
A musca carnes tunc servans non fuit olla,
Vas ita nec clausum, quin noua rima patet,
Muscarum veniens princeps excercitus huius189
Belzebub accessit, heeque sequntur eum:190610
Ex vario genere muscarum tunc variatur
Pena, que diuersis dant nocumenta modis:
Hec ferit, illa rapit, hec mordet et altera pungit,
Hec saltat que sua de pugione nocet.
Musca grauis pestis, qua nulla nociuior vnquam
Extitit, aut mundo plus violenta lues:
Tanta fuit rabies tantus feruorque diei,
Tutus vt in nullo quis valet esse loco.
Ex nimio musce subito feruore calescunt,
Quas prius oppressit cana pruina gelu:620
Sic calor estatis subito feruore per agros
Spersit, yemps modica quas retinere solet.191
O res mira nimis, vaga dumque locusta labores
Formice proprios vendicat esse suos!
O res mira nimis, cum musca rapacior omni
Niso de predis feruet vbique suis!
O res mira nimis, pennati quando superbe
Pauonis fastum sordida musca tulit!
O res mira nimis, cum sit velocior alis
Musca volans minimis, quam sit Alauda suis!630
O res mira nimis, dum viribus atque volatu
Debilis attemptat vincere musca gruem!
O res mira nimis, aquilam dum musca supremam
Precellit, que suum spirat habere gradum!
Hec erat illa dies, que muscas dente caninasMisit, et ex viciis conviciauit humum:Hec erat illa dies, qua vix fortuna iuuabat,Vel loca que musca tangere nulla potest:Hec erat illa dies, asino dextrarius in quaSuccubuit, que suo victus honore caret:640Hec erat illa dies, in qua fera corda leonumSubduntur, que boum pressa vigore pauent:Hec erat illa dies, qua porcus sordidus omnesSorde sua mundos commaculauit agros:Hec erat illa dies, canis in qua forcior vrsoFit, neque murelego pardus obesse potest:Hec erat illa dies, mediis qua liber in aruisAd predas rapidus errat vbique lupus.Hec erat illa dies, fortem qua debilis, altumInfimus, et magnum paruus vbique terit:650Hec erat illa dies, subito qua maxima quercusA modico leuiter stramine vulsa cadit:Hec erat illa dies, fragilis qua tegula viresMarmoreas vicit viribus illa suis:Ecce dies, in qua sua stramina stramen habebat,Que nullo precio grana valere putant:Hec erat illa dies, qua libertate dolente,Gaudet rusticitas rusticitate sua:Hec erat illa dies, seruos que duxit in altum,Subdidit et proceres, nec sinit esse pares:660Hec erat illa dies, virtutum dira nouercaQue fuit et cuncti mater in orbe mali:Hec erat illa dies, qua preteriisse futuramEst qui vir sapiens omnis in orbe cupit.Hec erat illa dies, manifestam numinis iramQua pro peccatis quisque venire timet:192Hec erat illa dies, que sola tremenda per orbemTanquam iudicii plena timoris erat:Hec erat illa dies, de qua, si vera fatemur,Cronica consimilem nulla per ante docet.670Heu quam terribilis! heu quam tristis vel amara!Quam districta malis tunc fuit illa dies!Vlcio celestis grauis et velox et apertaDestruat hos per quos sic furit illa dies.Tarda sit illa dies, nostro redeat nec in euo,Absit et hec causa qua reditura foret:Si prius est aliquid nobis hac luce petendum,In loca ne redeat amplius ista rogo.
Hec erat illa dies, que muscas dente caninas
Misit, et ex viciis conviciauit humum:
Hec erat illa dies, qua vix fortuna iuuabat,
Vel loca que musca tangere nulla potest:
Hec erat illa dies, asino dextrarius in qua
Succubuit, que suo victus honore caret:640
Hec erat illa dies, in qua fera corda leonum
Subduntur, que boum pressa vigore pauent:
Hec erat illa dies, qua porcus sordidus omnes
Sorde sua mundos commaculauit agros:
Hec erat illa dies, canis in qua forcior vrso
Fit, neque murelego pardus obesse potest:
Hec erat illa dies, mediis qua liber in aruis
Ad predas rapidus errat vbique lupus.
Hec erat illa dies, fortem qua debilis, altum
Infimus, et magnum paruus vbique terit:650
Hec erat illa dies, subito qua maxima quercus
A modico leuiter stramine vulsa cadit:
Hec erat illa dies, fragilis qua tegula vires
Marmoreas vicit viribus illa suis:
Ecce dies, in qua sua stramina stramen habebat,
Que nullo precio grana valere putant:
Hec erat illa dies, qua libertate dolente,
Gaudet rusticitas rusticitate sua:
Hec erat illa dies, seruos que duxit in altum,
Subdidit et proceres, nec sinit esse pares:660
Hec erat illa dies, virtutum dira nouerca
Que fuit et cuncti mater in orbe mali:
Hec erat illa dies, qua preteriisse futuram
Est qui vir sapiens omnis in orbe cupit.
Hec erat illa dies, manifestam numinis iram
Qua pro peccatis quisque venire timet:192
Hec erat illa dies, que sola tremenda per orbem
Tanquam iudicii plena timoris erat:
Hec erat illa dies, de qua, si vera fatemur,
Cronica consimilem nulla per ante docet.670
Heu quam terribilis! heu quam tristis vel amara!
Quam districta malis tunc fuit illa dies!
Vlcio celestis grauis et velox et aperta
Destruat hos per quos sic furit illa dies.
Tarda sit illa dies, nostro redeat nec in euo,
Absit et hec causa qua reditura foret:
Si prius est aliquid nobis hac luce petendum,
In loca ne redeat amplius ista rogo.
Hic dicit se per sompnium vidisse, quod, quando omnes predicte furie in vnum extiterant congregate, quidam Graculus193auis, anglice Gay,194qui vulgariter vocatur Watte, presumpsit sibi statum regiminis aliorum, et in rei veritate ille Watte fuit dux eorum.
Capm. ix.Copia dum tanta monstrorum more ferarumExtitit vnita, sicut arena maris,680Graculus vnus erat edoctus in arte loquendi,Quem retinere domi nulla catasta potest.Hic, licet indignus, cunctis cernentibus, alisExpansis, primum clamat habere statum.Prepositus baratri velut est demon legioni,Sic malus in vulgo prefuit iste malo.Vox fera, trux vultus, verissima mortis ymago,Eius in effigiem tanta dedere notam.Murmura compressit, tenuere silencia cuncti,Eius vt auditus sit magis ore sonus:690Arboris in summum conscendit, et oris apertiVoce suis paribus talia verba refert:‘O seruile genus miserorum, quos sibi mundusSubdidit a longo tempore lege sua,Iam venit ecce dies, qua rusticitas superabit,Ingenuosque suis coget abire locis.Desinat omnis honor, periat ius, nullaque virtus,Que prius extiterat, duret in orbe magis.Subdere que dudum lex nos de iure solebat,Cesset, et vlterius curia nostra regat.’700Singula turba silet, notat et sibi verba loquentis,Et placet edictum quicquid ab ore tulit:Vocibus ambiguis deceptam prebuit auremVulgus et in finem nulla futura videt.Exaltatus enim cum sic de plebe fuisset,Ad se confestim traxerat omne solum:Nam sine consilio cum plebs sibi colla dedisset,Conuocat hic populum iussaque verba dedit.Vt solet ex magno fluctus languescere flatu,Et velut a vento turbinis vnda tumet,710Vocis in excessu reliquos sic commouet omnesGraculus, et mentes plebis ad arma trahit:Stultaque pars populi que sit sua curia nescit,Que tamen ipse iubet iura vigoris habent.Dixerat ille, ‘Feri,’ ferit ille;—‘Neca,’ necat alter;—‘Solue nephas,’ soluit, quis neque fata vetat.Auribus extensis quemcumque vocat furor illeAudit, et ad vocem concitus vrget iter:Sic homo tunc multus suadente furore coactusSepe suam posuit mestus in igne manum.720Omnes, ‘Fiat ita,’ proclamant vocibus altis;Est maris vt sonitus, sic fuit ille sonus.Ex nimio strepitu concussus vocis eorumVix potui tremulos ammodo ferre pedes;Attamen a longe prospexi qualiter ipsi195Complexis manibus mutua pacta ferunt.Hoc etenim dicunt, quod quicquid perstat in orbeIngenui sexus rustica turba ruet.Hiis dictis pariter omnes gradiuntur in vnum,Ductor et inferni ducit iniqus iter.196730Nubes nigra venit furiis commixta gehenne,197Cordibus infusum que scelus omne pluit;Roreque sic baratri fuerat tellus madefacta,198Crescere quod virtus ammodo nulla potest:Omne tamen vicium, quod homo perfectus abhorret,Crescit, et ex illo tempore corda replet.Fecerat incursus tunc demon meridianus,Inque dolente die torta sagitta volat:Ipse solutus adest Sathanas omnisque cateruaPauperis inferni preuaricata simul.740Perditur ecce pudor indocti cordis, et vltraCriminis aut culpe nulla verenda timet:Dumque duces Herebi sic vidi ducere mundum,Celica nullius iura valoris erant.Cum magis hos vidi, magis hos reor esse timendos,Ignorans qualis finis habendus erit.
Capm. ix.Copia dum tanta monstrorum more ferarumExtitit vnita, sicut arena maris,680Graculus vnus erat edoctus in arte loquendi,Quem retinere domi nulla catasta potest.Hic, licet indignus, cunctis cernentibus, alisExpansis, primum clamat habere statum.Prepositus baratri velut est demon legioni,Sic malus in vulgo prefuit iste malo.Vox fera, trux vultus, verissima mortis ymago,Eius in effigiem tanta dedere notam.Murmura compressit, tenuere silencia cuncti,Eius vt auditus sit magis ore sonus:690Arboris in summum conscendit, et oris apertiVoce suis paribus talia verba refert:‘O seruile genus miserorum, quos sibi mundusSubdidit a longo tempore lege sua,Iam venit ecce dies, qua rusticitas superabit,Ingenuosque suis coget abire locis.Desinat omnis honor, periat ius, nullaque virtus,Que prius extiterat, duret in orbe magis.Subdere que dudum lex nos de iure solebat,Cesset, et vlterius curia nostra regat.’700Singula turba silet, notat et sibi verba loquentis,Et placet edictum quicquid ab ore tulit:Vocibus ambiguis deceptam prebuit auremVulgus et in finem nulla futura videt.Exaltatus enim cum sic de plebe fuisset,Ad se confestim traxerat omne solum:Nam sine consilio cum plebs sibi colla dedisset,Conuocat hic populum iussaque verba dedit.Vt solet ex magno fluctus languescere flatu,Et velut a vento turbinis vnda tumet,710Vocis in excessu reliquos sic commouet omnesGraculus, et mentes plebis ad arma trahit:Stultaque pars populi que sit sua curia nescit,Que tamen ipse iubet iura vigoris habent.Dixerat ille, ‘Feri,’ ferit ille;—‘Neca,’ necat alter;—‘Solue nephas,’ soluit, quis neque fata vetat.Auribus extensis quemcumque vocat furor illeAudit, et ad vocem concitus vrget iter:Sic homo tunc multus suadente furore coactusSepe suam posuit mestus in igne manum.720Omnes, ‘Fiat ita,’ proclamant vocibus altis;Est maris vt sonitus, sic fuit ille sonus.Ex nimio strepitu concussus vocis eorumVix potui tremulos ammodo ferre pedes;Attamen a longe prospexi qualiter ipsi195Complexis manibus mutua pacta ferunt.Hoc etenim dicunt, quod quicquid perstat in orbeIngenui sexus rustica turba ruet.Hiis dictis pariter omnes gradiuntur in vnum,Ductor et inferni ducit iniqus iter.196730Nubes nigra venit furiis commixta gehenne,197Cordibus infusum que scelus omne pluit;Roreque sic baratri fuerat tellus madefacta,198Crescere quod virtus ammodo nulla potest:Omne tamen vicium, quod homo perfectus abhorret,Crescit, et ex illo tempore corda replet.Fecerat incursus tunc demon meridianus,Inque dolente die torta sagitta volat:Ipse solutus adest Sathanas omnisque cateruaPauperis inferni preuaricata simul.740Perditur ecce pudor indocti cordis, et vltraCriminis aut culpe nulla verenda timet:Dumque duces Herebi sic vidi ducere mundum,Celica nullius iura valoris erant.Cum magis hos vidi, magis hos reor esse timendos,Ignorans qualis finis habendus erit.
Capm. ix.Copia dum tanta monstrorum more ferarumExtitit vnita, sicut arena maris,680Graculus vnus erat edoctus in arte loquendi,Quem retinere domi nulla catasta potest.Hic, licet indignus, cunctis cernentibus, alisExpansis, primum clamat habere statum.Prepositus baratri velut est demon legioni,Sic malus in vulgo prefuit iste malo.Vox fera, trux vultus, verissima mortis ymago,Eius in effigiem tanta dedere notam.Murmura compressit, tenuere silencia cuncti,Eius vt auditus sit magis ore sonus:690Arboris in summum conscendit, et oris apertiVoce suis paribus talia verba refert:‘O seruile genus miserorum, quos sibi mundusSubdidit a longo tempore lege sua,Iam venit ecce dies, qua rusticitas superabit,Ingenuosque suis coget abire locis.Desinat omnis honor, periat ius, nullaque virtus,Que prius extiterat, duret in orbe magis.Subdere que dudum lex nos de iure solebat,Cesset, et vlterius curia nostra regat.’700Singula turba silet, notat et sibi verba loquentis,Et placet edictum quicquid ab ore tulit:Vocibus ambiguis deceptam prebuit auremVulgus et in finem nulla futura videt.Exaltatus enim cum sic de plebe fuisset,Ad se confestim traxerat omne solum:Nam sine consilio cum plebs sibi colla dedisset,Conuocat hic populum iussaque verba dedit.Vt solet ex magno fluctus languescere flatu,Et velut a vento turbinis vnda tumet,710Vocis in excessu reliquos sic commouet omnesGraculus, et mentes plebis ad arma trahit:Stultaque pars populi que sit sua curia nescit,Que tamen ipse iubet iura vigoris habent.Dixerat ille, ‘Feri,’ ferit ille;—‘Neca,’ necat alter;—‘Solue nephas,’ soluit, quis neque fata vetat.Auribus extensis quemcumque vocat furor illeAudit, et ad vocem concitus vrget iter:Sic homo tunc multus suadente furore coactusSepe suam posuit mestus in igne manum.720Omnes, ‘Fiat ita,’ proclamant vocibus altis;Est maris vt sonitus, sic fuit ille sonus.Ex nimio strepitu concussus vocis eorumVix potui tremulos ammodo ferre pedes;Attamen a longe prospexi qualiter ipsi195Complexis manibus mutua pacta ferunt.Hoc etenim dicunt, quod quicquid perstat in orbeIngenui sexus rustica turba ruet.Hiis dictis pariter omnes gradiuntur in vnum,Ductor et inferni ducit iniqus iter.196730Nubes nigra venit furiis commixta gehenne,197Cordibus infusum que scelus omne pluit;Roreque sic baratri fuerat tellus madefacta,198Crescere quod virtus ammodo nulla potest:Omne tamen vicium, quod homo perfectus abhorret,Crescit, et ex illo tempore corda replet.Fecerat incursus tunc demon meridianus,Inque dolente die torta sagitta volat:Ipse solutus adest Sathanas omnisque cateruaPauperis inferni preuaricata simul.740Perditur ecce pudor indocti cordis, et vltraCriminis aut culpe nulla verenda timet:Dumque duces Herebi sic vidi ducere mundum,Celica nullius iura valoris erant.Cum magis hos vidi, magis hos reor esse timendos,Ignorans qualis finis habendus erit.
Capm. ix.
Copia dum tanta monstrorum more ferarum
Extitit vnita, sicut arena maris,680
Graculus vnus erat edoctus in arte loquendi,
Quem retinere domi nulla catasta potest.
Hic, licet indignus, cunctis cernentibus, alis
Expansis, primum clamat habere statum.
Prepositus baratri velut est demon legioni,
Sic malus in vulgo prefuit iste malo.
Vox fera, trux vultus, verissima mortis ymago,
Eius in effigiem tanta dedere notam.
Murmura compressit, tenuere silencia cuncti,
Eius vt auditus sit magis ore sonus:690
Arboris in summum conscendit, et oris aperti
Voce suis paribus talia verba refert:
‘O seruile genus miserorum, quos sibi mundus
Subdidit a longo tempore lege sua,
Iam venit ecce dies, qua rusticitas superabit,
Ingenuosque suis coget abire locis.
Desinat omnis honor, periat ius, nullaque virtus,
Que prius extiterat, duret in orbe magis.
Subdere que dudum lex nos de iure solebat,
Cesset, et vlterius curia nostra regat.’700
Singula turba silet, notat et sibi verba loquentis,
Et placet edictum quicquid ab ore tulit:
Vocibus ambiguis deceptam prebuit aurem
Vulgus et in finem nulla futura videt.
Exaltatus enim cum sic de plebe fuisset,
Ad se confestim traxerat omne solum:
Nam sine consilio cum plebs sibi colla dedisset,
Conuocat hic populum iussaque verba dedit.
Vt solet ex magno fluctus languescere flatu,
Et velut a vento turbinis vnda tumet,710
Vocis in excessu reliquos sic commouet omnes
Graculus, et mentes plebis ad arma trahit:
Stultaque pars populi que sit sua curia nescit,
Que tamen ipse iubet iura vigoris habent.
Dixerat ille, ‘Feri,’ ferit ille;—‘Neca,’ necat alter;—
‘Solue nephas,’ soluit, quis neque fata vetat.
Auribus extensis quemcumque vocat furor ille
Audit, et ad vocem concitus vrget iter:
Sic homo tunc multus suadente furore coactus
Sepe suam posuit mestus in igne manum.720
Omnes, ‘Fiat ita,’ proclamant vocibus altis;
Est maris vt sonitus, sic fuit ille sonus.
Ex nimio strepitu concussus vocis eorum
Vix potui tremulos ammodo ferre pedes;
Attamen a longe prospexi qualiter ipsi195
Complexis manibus mutua pacta ferunt.
Hoc etenim dicunt, quod quicquid perstat in orbe
Ingenui sexus rustica turba ruet.
Hiis dictis pariter omnes gradiuntur in vnum,
Ductor et inferni ducit iniqus iter.196730
Nubes nigra venit furiis commixta gehenne,197
Cordibus infusum que scelus omne pluit;
Roreque sic baratri fuerat tellus madefacta,198
Crescere quod virtus ammodo nulla potest:
Omne tamen vicium, quod homo perfectus abhorret,
Crescit, et ex illo tempore corda replet.
Fecerat incursus tunc demon meridianus,
Inque dolente die torta sagitta volat:
Ipse solutus adest Sathanas omnisque caterua
Pauperis inferni preuaricata simul.740
Perditur ecce pudor indocti cordis, et vltra
Criminis aut culpe nulla verenda timet:
Dumque duces Herebi sic vidi ducere mundum,
Celica nullius iura valoris erant.
Cum magis hos vidi, magis hos reor esse timendos,
Ignorans qualis finis habendus erit.
Hic dicit se per sompnium vidisse progenies Chaym maledictas vna cum multitudine seruorum nuper regis Vluxis,199quos Circes in bestias mutauit, furiis supradictis associari.
Capm. x.Estus erat nimius, rabies fera, turmaque magna,200Dum furit infernus associatus humo.Sicut arena maris, monstrorum concio fedaVndique progrediens innumeranda fuit.750Demonis ex stirpe furiens fuit illa propago,Horrida facta viris et violenta deo;Contemptrix superum, seueque auidissima cedis,Vt lupus est, ouium dum furit ipse fame.Protinus irrupit vene peioris habundansOmne nephas, que viros inficit aura probos.Septem progenies, quas ipse Chaÿm generauit,201Cum furiis socii connumerantur ibi.Terribilis, fedus, celer ad scelus, ad bona tardus,Quilibet arte sua deteriora parat.760Praua creatura spernit metuenda futura,Omne quod imponunt sub paritate ferunt:Semper amans crimen fuit hec, actrixque ruine,Moreque carnificis aspera cede furit.Narrat Ysaïas, Ysidorus, Apocalipsis,202Tangit et in titulis magna Sybilla suis:203Gog erat atque Magog dictum cognomen eorum,Actibus in quorum stat magis omne scelus.Quid sit rex vel lex furiis nescitur ab illis,Regula nulla ligat ordo nec vllus eos:770Non homines metuunt, superos cultu nec adorant,204Sed quod habet mundus turpius illud agunt.Carnibus humanis solet hec gens sordida vesci,Taleque dat populo vita ferina forum:Turpia sunt plura quibus vtitur atra figura,Quo capit exemplum turba maligna malum.Hec etenim rabies furiens connexa malignisConuenit hiis furiis, de quibus ante loquor:Conueniunt eciam socii quos nuper Vluxis205Mutauit Circes, et sociantur eis:780Nunc facies hominum, nunc transformata ferarumGestabant capita, que racione carent.
Capm. x.Estus erat nimius, rabies fera, turmaque magna,200Dum furit infernus associatus humo.Sicut arena maris, monstrorum concio fedaVndique progrediens innumeranda fuit.750Demonis ex stirpe furiens fuit illa propago,Horrida facta viris et violenta deo;Contemptrix superum, seueque auidissima cedis,Vt lupus est, ouium dum furit ipse fame.Protinus irrupit vene peioris habundansOmne nephas, que viros inficit aura probos.Septem progenies, quas ipse Chaÿm generauit,201Cum furiis socii connumerantur ibi.Terribilis, fedus, celer ad scelus, ad bona tardus,Quilibet arte sua deteriora parat.760Praua creatura spernit metuenda futura,Omne quod imponunt sub paritate ferunt:Semper amans crimen fuit hec, actrixque ruine,Moreque carnificis aspera cede furit.Narrat Ysaïas, Ysidorus, Apocalipsis,202Tangit et in titulis magna Sybilla suis:203Gog erat atque Magog dictum cognomen eorum,Actibus in quorum stat magis omne scelus.Quid sit rex vel lex furiis nescitur ab illis,Regula nulla ligat ordo nec vllus eos:770Non homines metuunt, superos cultu nec adorant,204Sed quod habet mundus turpius illud agunt.Carnibus humanis solet hec gens sordida vesci,Taleque dat populo vita ferina forum:Turpia sunt plura quibus vtitur atra figura,Quo capit exemplum turba maligna malum.Hec etenim rabies furiens connexa malignisConuenit hiis furiis, de quibus ante loquor:Conueniunt eciam socii quos nuper Vluxis205Mutauit Circes, et sociantur eis:780Nunc facies hominum, nunc transformata ferarumGestabant capita, que racione carent.
Capm. x.Estus erat nimius, rabies fera, turmaque magna,200Dum furit infernus associatus humo.Sicut arena maris, monstrorum concio fedaVndique progrediens innumeranda fuit.750Demonis ex stirpe furiens fuit illa propago,Horrida facta viris et violenta deo;Contemptrix superum, seueque auidissima cedis,Vt lupus est, ouium dum furit ipse fame.Protinus irrupit vene peioris habundansOmne nephas, que viros inficit aura probos.Septem progenies, quas ipse Chaÿm generauit,201Cum furiis socii connumerantur ibi.Terribilis, fedus, celer ad scelus, ad bona tardus,Quilibet arte sua deteriora parat.760Praua creatura spernit metuenda futura,Omne quod imponunt sub paritate ferunt:Semper amans crimen fuit hec, actrixque ruine,Moreque carnificis aspera cede furit.Narrat Ysaïas, Ysidorus, Apocalipsis,202Tangit et in titulis magna Sybilla suis:203Gog erat atque Magog dictum cognomen eorum,Actibus in quorum stat magis omne scelus.Quid sit rex vel lex furiis nescitur ab illis,Regula nulla ligat ordo nec vllus eos:770Non homines metuunt, superos cultu nec adorant,204Sed quod habet mundus turpius illud agunt.Carnibus humanis solet hec gens sordida vesci,Taleque dat populo vita ferina forum:Turpia sunt plura quibus vtitur atra figura,Quo capit exemplum turba maligna malum.Hec etenim rabies furiens connexa malignisConuenit hiis furiis, de quibus ante loquor:Conueniunt eciam socii quos nuper Vluxis205Mutauit Circes, et sociantur eis:780Nunc facies hominum, nunc transformata ferarumGestabant capita, que racione carent.
Capm. x.
Estus erat nimius, rabies fera, turmaque magna,200
Dum furit infernus associatus humo.
Sicut arena maris, monstrorum concio feda
Vndique progrediens innumeranda fuit.750
Demonis ex stirpe furiens fuit illa propago,
Horrida facta viris et violenta deo;
Contemptrix superum, seueque auidissima cedis,
Vt lupus est, ouium dum furit ipse fame.
Protinus irrupit vene peioris habundans
Omne nephas, que viros inficit aura probos.
Septem progenies, quas ipse Chaÿm generauit,201
Cum furiis socii connumerantur ibi.
Terribilis, fedus, celer ad scelus, ad bona tardus,
Quilibet arte sua deteriora parat.760
Praua creatura spernit metuenda futura,
Omne quod imponunt sub paritate ferunt:
Semper amans crimen fuit hec, actrixque ruine,
Moreque carnificis aspera cede furit.
Narrat Ysaïas, Ysidorus, Apocalipsis,202
Tangit et in titulis magna Sybilla suis:203
Gog erat atque Magog dictum cognomen eorum,
Actibus in quorum stat magis omne scelus.
Quid sit rex vel lex furiis nescitur ab illis,
Regula nulla ligat ordo nec vllus eos:770
Non homines metuunt, superos cultu nec adorant,204
Sed quod habet mundus turpius illud agunt.
Carnibus humanis solet hec gens sordida vesci,
Taleque dat populo vita ferina forum:
Turpia sunt plura quibus vtitur atra figura,
Quo capit exemplum turba maligna malum.
Hec etenim rabies furiens connexa malignis
Conuenit hiis furiis, de quibus ante loquor:
Conueniunt eciam socii quos nuper Vluxis205
Mutauit Circes, et sociantur eis:780
Nunc facies hominum, nunc transformata ferarum
Gestabant capita, que racione carent.
Hic dicit secundum visionem sompnii qualiter audiuit nomina et eorum voces diuersas et horribiles. Dicit eciam de IohanneBalle, qui eos ad omne scelus tunc206instigabat, et quasi propheta inter eos reputabatur.
Capm. xi.Watte vocat, cui Thomme venit, neque Symme retardat,Bette que Gibbe simul Hykke venire iubent:207Colle furit, quem Geffe iuuat, nocumenta parantes,Cum quibus ad dampnum Wille coire vouet.Grigge rapit, dum Dawe strepit, comes est quibus Hobbe,Lorkyn et in medio non minor esse putat:208Hudde ferit, quos Iudde terit, dum Tebbe minatur,209Iakke domos que viros vellit et ense necat:210790Hogge suam pompam vibrat, dum se putat omniMaiorem Rege nobilitate fore:211Balle propheta docet, quem spiritus ante malignusEdocuit, que sua tunc fuit alta scola.Talia quam plures furias per nomina noui,212Que fuerant alia pauca recordor ego:Sepius exclamant monstrorum vocibus altis,Atque modis variis dant variare tonos.Quidam sternutant asinorum more ferino,Mugitus quidam personuere boum;800Quidam porcorum grunnitus horridioresEmittunt, que suo murmure terra tremit:Frendet aper spumans, magnos facit atque tumultus,Et quiritat verres auget et ipse sonos;Latratusque ferus vrbis compresserat auras,Dumque canum discors vox furibunda volat.Vulpis egens vlulat, lupus et versutus in altumConclamat, que suos conuocat ipse pares;Nec minus in sonitu concussit garrulus ancerAures, que subito fossa dolore pauent:810Bombizant vaspe, sonus est horrendus eorum,213Nullus et examen dinumerare potest:Conclamant pariter hirsuti more leonis,Omneque fit peius quod fuit ante malum.Ecce rudis clangor, sonus altus, fedaque rixa,Vox ita terribilis non fuit vlla prius:Murmure saxa sonant, sonitum que reuerberat aer,214Responsumque soni vendicat Eccho sibi:Inde fragore grauis strepitus loca proxima terret,Quo timet euentum quisquis adire malum.820Contigerat plures infamia temporis huius,215Que velut ex monstris obstipuere magis.216Terruerat magnas nimio pre turbine gentesGraculus, a cuius nomine terra tremit.217Rumor it et proceres sermonibus occupat omnes,Consilium sapiens nec sapientis erat.Casus inauditus stupefactas ponderat aures,Et venit ad sensus durus ab aure pauor.Attemptant medicare, sed inmedicabile dampnum,Absque manu medici curaque cessat ibi.830
Capm. xi.Watte vocat, cui Thomme venit, neque Symme retardat,Bette que Gibbe simul Hykke venire iubent:207Colle furit, quem Geffe iuuat, nocumenta parantes,Cum quibus ad dampnum Wille coire vouet.Grigge rapit, dum Dawe strepit, comes est quibus Hobbe,Lorkyn et in medio non minor esse putat:208Hudde ferit, quos Iudde terit, dum Tebbe minatur,209Iakke domos que viros vellit et ense necat:210790Hogge suam pompam vibrat, dum se putat omniMaiorem Rege nobilitate fore:211Balle propheta docet, quem spiritus ante malignusEdocuit, que sua tunc fuit alta scola.Talia quam plures furias per nomina noui,212Que fuerant alia pauca recordor ego:Sepius exclamant monstrorum vocibus altis,Atque modis variis dant variare tonos.Quidam sternutant asinorum more ferino,Mugitus quidam personuere boum;800Quidam porcorum grunnitus horridioresEmittunt, que suo murmure terra tremit:Frendet aper spumans, magnos facit atque tumultus,Et quiritat verres auget et ipse sonos;Latratusque ferus vrbis compresserat auras,Dumque canum discors vox furibunda volat.Vulpis egens vlulat, lupus et versutus in altumConclamat, que suos conuocat ipse pares;Nec minus in sonitu concussit garrulus ancerAures, que subito fossa dolore pauent:810Bombizant vaspe, sonus est horrendus eorum,213Nullus et examen dinumerare potest:Conclamant pariter hirsuti more leonis,Omneque fit peius quod fuit ante malum.Ecce rudis clangor, sonus altus, fedaque rixa,Vox ita terribilis non fuit vlla prius:Murmure saxa sonant, sonitum que reuerberat aer,214Responsumque soni vendicat Eccho sibi:Inde fragore grauis strepitus loca proxima terret,Quo timet euentum quisquis adire malum.820Contigerat plures infamia temporis huius,215Que velut ex monstris obstipuere magis.216Terruerat magnas nimio pre turbine gentesGraculus, a cuius nomine terra tremit.217Rumor it et proceres sermonibus occupat omnes,Consilium sapiens nec sapientis erat.Casus inauditus stupefactas ponderat aures,Et venit ad sensus durus ab aure pauor.Attemptant medicare, sed inmedicabile dampnum,Absque manu medici curaque cessat ibi.830
Capm. xi.Watte vocat, cui Thomme venit, neque Symme retardat,Bette que Gibbe simul Hykke venire iubent:207Colle furit, quem Geffe iuuat, nocumenta parantes,Cum quibus ad dampnum Wille coire vouet.Grigge rapit, dum Dawe strepit, comes est quibus Hobbe,Lorkyn et in medio non minor esse putat:208Hudde ferit, quos Iudde terit, dum Tebbe minatur,209Iakke domos que viros vellit et ense necat:210790Hogge suam pompam vibrat, dum se putat omniMaiorem Rege nobilitate fore:211Balle propheta docet, quem spiritus ante malignusEdocuit, que sua tunc fuit alta scola.Talia quam plures furias per nomina noui,212Que fuerant alia pauca recordor ego:Sepius exclamant monstrorum vocibus altis,Atque modis variis dant variare tonos.Quidam sternutant asinorum more ferino,Mugitus quidam personuere boum;800Quidam porcorum grunnitus horridioresEmittunt, que suo murmure terra tremit:Frendet aper spumans, magnos facit atque tumultus,Et quiritat verres auget et ipse sonos;Latratusque ferus vrbis compresserat auras,Dumque canum discors vox furibunda volat.Vulpis egens vlulat, lupus et versutus in altumConclamat, que suos conuocat ipse pares;Nec minus in sonitu concussit garrulus ancerAures, que subito fossa dolore pauent:810Bombizant vaspe, sonus est horrendus eorum,213Nullus et examen dinumerare potest:Conclamant pariter hirsuti more leonis,Omneque fit peius quod fuit ante malum.Ecce rudis clangor, sonus altus, fedaque rixa,Vox ita terribilis non fuit vlla prius:Murmure saxa sonant, sonitum que reuerberat aer,214Responsumque soni vendicat Eccho sibi:Inde fragore grauis strepitus loca proxima terret,Quo timet euentum quisquis adire malum.820Contigerat plures infamia temporis huius,215Que velut ex monstris obstipuere magis.216Terruerat magnas nimio pre turbine gentesGraculus, a cuius nomine terra tremit.217Rumor it et proceres sermonibus occupat omnes,Consilium sapiens nec sapientis erat.Casus inauditus stupefactas ponderat aures,Et venit ad sensus durus ab aure pauor.Attemptant medicare, sed inmedicabile dampnum,Absque manu medici curaque cessat ibi.830
Capm. xi.
Watte vocat, cui Thomme venit, neque Symme retardat,
Bette que Gibbe simul Hykke venire iubent:207
Colle furit, quem Geffe iuuat, nocumenta parantes,
Cum quibus ad dampnum Wille coire vouet.
Grigge rapit, dum Dawe strepit, comes est quibus Hobbe,
Lorkyn et in medio non minor esse putat:208
Hudde ferit, quos Iudde terit, dum Tebbe minatur,209
Iakke domos que viros vellit et ense necat:210790
Hogge suam pompam vibrat, dum se putat omni
Maiorem Rege nobilitate fore:211
Balle propheta docet, quem spiritus ante malignus
Edocuit, que sua tunc fuit alta scola.
Talia quam plures furias per nomina noui,212
Que fuerant alia pauca recordor ego:
Sepius exclamant monstrorum vocibus altis,
Atque modis variis dant variare tonos.
Quidam sternutant asinorum more ferino,
Mugitus quidam personuere boum;800
Quidam porcorum grunnitus horridiores
Emittunt, que suo murmure terra tremit:
Frendet aper spumans, magnos facit atque tumultus,
Et quiritat verres auget et ipse sonos;
Latratusque ferus vrbis compresserat auras,
Dumque canum discors vox furibunda volat.
Vulpis egens vlulat, lupus et versutus in altum
Conclamat, que suos conuocat ipse pares;
Nec minus in sonitu concussit garrulus ancer
Aures, que subito fossa dolore pauent:810
Bombizant vaspe, sonus est horrendus eorum,213
Nullus et examen dinumerare potest:
Conclamant pariter hirsuti more leonis,
Omneque fit peius quod fuit ante malum.
Ecce rudis clangor, sonus altus, fedaque rixa,
Vox ita terribilis non fuit vlla prius:
Murmure saxa sonant, sonitum que reuerberat aer,214
Responsumque soni vendicat Eccho sibi:
Inde fragore grauis strepitus loca proxima terret,
Quo timet euentum quisquis adire malum.820
Contigerat plures infamia temporis huius,215
Que velut ex monstris obstipuere magis.216
Terruerat magnas nimio pre turbine gentes
Graculus, a cuius nomine terra tremit.217
Rumor it et proceres sermonibus occupat omnes,
Consilium sapiens nec sapientis erat.
Casus inauditus stupefactas ponderat aures,
Et venit ad sensus durus ab aure pauor.
Attemptant medicare, sed inmedicabile dampnum,
Absque manu medici curaque cessat ibi.830
Hic dicit secundum visionem sompnii qualiter furie supradicte precones sibi et tribunos constituebant, et quomodo senes et iuuenes eorum fuerunt armati.
Capm. xii.Inter eos statuunt precones atque tribunos,Et pro lege suum velle licere iubent.Hoc sua iura ferunt preconis voce, quod omnisSit domus exusta que maledicit eis:Qui scelus illorum non fortificat sceleratus,Decapitatus erit, et domus igne perit.Constituunt socios sceleris comitesque furoris,218Ex quorum manibus pendeat istud opus.Hac quoque de causa vidi quam plurima dampna,Dum preco fatui clamat in aure fori:840Rusticus intonuit, datus est celer ignis in edes,Fitque repente sonus, plena fit igne domus.Hec sibi rusticitas furiens statuebat, vt omnisEt vetus et iuuenis que valet arma ferat:Hii palos veteres gestant, qui sunt veterani,Aut contos cicius quam sibi desit onus.219Membra leuant baculis fessique senilibus annis,Quos, velut est ouium, tussis eundo notat.Rusticus hic veniens fert euersamque pharetram,Hic fractos arcus, hic sine luce facem;850Quique colum baiulat non se reputauit inermem,Debilis armatus sic furit ipse senex.Rusticitate tamen iuuenilis quos furit etasQuicquid adest manibus asperiora gerunt;Ascia, falx, fede quos roderat atra rubigo,220Gestantur, que suo cuspide colla secant.Quem vagina tegit ensem vix dimidiata,221Gestat et ingenuos rusticus inde ferit:Est ibi vanga loco gladii, baculus velut hastaVibratur, que simul prompta securis adest:860Arcus ibi multus fumo que etate retortus,Et sine tunc pennis multa sagitta volat:Tribula, furcula tunc quasi rumphea rite feruntur,Fertur et vt gladius malleus ipse ferus.Dixerat, ‘Ista decent humeros gestamina nostros,’Rusticus, et tali murmure transit iter.Sic saltant iuuenes catulorum more per arua,Et transire feras de leuitate putant.222Est ibi funda manu lapides quoque limpidiores,Vnde dedit varias rusticus ipse minas.870Hii glebas, hii direptos et ab arbore ramos,Est vbi nil aliud, de feritate ferunt:223Pars gerit et silices, ne desint tela furori,Menteque mortifera dant fera bella sua:Perfusam multo sapientum sanguine terramHoc genus insipiens inmaduisse ferunt.Hii gradibusque suis iter arripuere gradatim,Quo sibi non racio velle set ire iubet.
Capm. xii.Inter eos statuunt precones atque tribunos,Et pro lege suum velle licere iubent.Hoc sua iura ferunt preconis voce, quod omnisSit domus exusta que maledicit eis:Qui scelus illorum non fortificat sceleratus,Decapitatus erit, et domus igne perit.Constituunt socios sceleris comitesque furoris,218Ex quorum manibus pendeat istud opus.Hac quoque de causa vidi quam plurima dampna,Dum preco fatui clamat in aure fori:840Rusticus intonuit, datus est celer ignis in edes,Fitque repente sonus, plena fit igne domus.Hec sibi rusticitas furiens statuebat, vt omnisEt vetus et iuuenis que valet arma ferat:Hii palos veteres gestant, qui sunt veterani,Aut contos cicius quam sibi desit onus.219Membra leuant baculis fessique senilibus annis,Quos, velut est ouium, tussis eundo notat.Rusticus hic veniens fert euersamque pharetram,Hic fractos arcus, hic sine luce facem;850Quique colum baiulat non se reputauit inermem,Debilis armatus sic furit ipse senex.Rusticitate tamen iuuenilis quos furit etasQuicquid adest manibus asperiora gerunt;Ascia, falx, fede quos roderat atra rubigo,220Gestantur, que suo cuspide colla secant.Quem vagina tegit ensem vix dimidiata,221Gestat et ingenuos rusticus inde ferit:Est ibi vanga loco gladii, baculus velut hastaVibratur, que simul prompta securis adest:860Arcus ibi multus fumo que etate retortus,Et sine tunc pennis multa sagitta volat:Tribula, furcula tunc quasi rumphea rite feruntur,Fertur et vt gladius malleus ipse ferus.Dixerat, ‘Ista decent humeros gestamina nostros,’Rusticus, et tali murmure transit iter.Sic saltant iuuenes catulorum more per arua,Et transire feras de leuitate putant.222Est ibi funda manu lapides quoque limpidiores,Vnde dedit varias rusticus ipse minas.870Hii glebas, hii direptos et ab arbore ramos,Est vbi nil aliud, de feritate ferunt:223Pars gerit et silices, ne desint tela furori,Menteque mortifera dant fera bella sua:Perfusam multo sapientum sanguine terramHoc genus insipiens inmaduisse ferunt.Hii gradibusque suis iter arripuere gradatim,Quo sibi non racio velle set ire iubet.
Capm. xii.Inter eos statuunt precones atque tribunos,Et pro lege suum velle licere iubent.Hoc sua iura ferunt preconis voce, quod omnisSit domus exusta que maledicit eis:Qui scelus illorum non fortificat sceleratus,Decapitatus erit, et domus igne perit.Constituunt socios sceleris comitesque furoris,218Ex quorum manibus pendeat istud opus.Hac quoque de causa vidi quam plurima dampna,Dum preco fatui clamat in aure fori:840Rusticus intonuit, datus est celer ignis in edes,Fitque repente sonus, plena fit igne domus.Hec sibi rusticitas furiens statuebat, vt omnisEt vetus et iuuenis que valet arma ferat:Hii palos veteres gestant, qui sunt veterani,Aut contos cicius quam sibi desit onus.219Membra leuant baculis fessique senilibus annis,Quos, velut est ouium, tussis eundo notat.Rusticus hic veniens fert euersamque pharetram,Hic fractos arcus, hic sine luce facem;850Quique colum baiulat non se reputauit inermem,Debilis armatus sic furit ipse senex.Rusticitate tamen iuuenilis quos furit etasQuicquid adest manibus asperiora gerunt;Ascia, falx, fede quos roderat atra rubigo,220Gestantur, que suo cuspide colla secant.Quem vagina tegit ensem vix dimidiata,221Gestat et ingenuos rusticus inde ferit:Est ibi vanga loco gladii, baculus velut hastaVibratur, que simul prompta securis adest:860Arcus ibi multus fumo que etate retortus,Et sine tunc pennis multa sagitta volat:Tribula, furcula tunc quasi rumphea rite feruntur,Fertur et vt gladius malleus ipse ferus.Dixerat, ‘Ista decent humeros gestamina nostros,’Rusticus, et tali murmure transit iter.Sic saltant iuuenes catulorum more per arua,Et transire feras de leuitate putant.222Est ibi funda manu lapides quoque limpidiores,Vnde dedit varias rusticus ipse minas.870Hii glebas, hii direptos et ab arbore ramos,Est vbi nil aliud, de feritate ferunt:223Pars gerit et silices, ne desint tela furori,Menteque mortifera dant fera bella sua:Perfusam multo sapientum sanguine terramHoc genus insipiens inmaduisse ferunt.Hii gradibusque suis iter arripuere gradatim,Quo sibi non racio velle set ire iubet.
Capm. xii.
Inter eos statuunt precones atque tribunos,
Et pro lege suum velle licere iubent.
Hoc sua iura ferunt preconis voce, quod omnis
Sit domus exusta que maledicit eis:
Qui scelus illorum non fortificat sceleratus,
Decapitatus erit, et domus igne perit.
Constituunt socios sceleris comitesque furoris,218
Ex quorum manibus pendeat istud opus.
Hac quoque de causa vidi quam plurima dampna,
Dum preco fatui clamat in aure fori:840
Rusticus intonuit, datus est celer ignis in edes,
Fitque repente sonus, plena fit igne domus.
Hec sibi rusticitas furiens statuebat, vt omnis
Et vetus et iuuenis que valet arma ferat:
Hii palos veteres gestant, qui sunt veterani,
Aut contos cicius quam sibi desit onus.219
Membra leuant baculis fessique senilibus annis,
Quos, velut est ouium, tussis eundo notat.
Rusticus hic veniens fert euersamque pharetram,
Hic fractos arcus, hic sine luce facem;850
Quique colum baiulat non se reputauit inermem,
Debilis armatus sic furit ipse senex.
Rusticitate tamen iuuenilis quos furit etas
Quicquid adest manibus asperiora gerunt;
Ascia, falx, fede quos roderat atra rubigo,220
Gestantur, que suo cuspide colla secant.
Quem vagina tegit ensem vix dimidiata,221
Gestat et ingenuos rusticus inde ferit:
Est ibi vanga loco gladii, baculus velut hasta
Vibratur, que simul prompta securis adest:860
Arcus ibi multus fumo que etate retortus,
Et sine tunc pennis multa sagitta volat:
Tribula, furcula tunc quasi rumphea rite feruntur,
Fertur et vt gladius malleus ipse ferus.
Dixerat, ‘Ista decent humeros gestamina nostros,’
Rusticus, et tali murmure transit iter.
Sic saltant iuuenes catulorum more per arua,
Et transire feras de leuitate putant.222
Est ibi funda manu lapides quoque limpidiores,
Vnde dedit varias rusticus ipse minas.870
Hii glebas, hii direptos et ab arbore ramos,
Est vbi nil aliud, de feritate ferunt:223
Pars gerit et silices, ne desint tela furori,
Menteque mortifera dant fera bella sua:
Perfusam multo sapientum sanguine terram
Hoc genus insipiens inmaduisse ferunt.
Hii gradibusque suis iter arripuere gradatim,
Quo sibi non racio velle set ire iubet.
Hic dicit secundum visionem sompnii qualiter et quando dicte furie instigante diabolo, nouam Troiam, id est224ciuitatem Londoniarum, ingresse sunt: nam sicut Troia nuper desolata extitit, ita ista ciuitas protunc225quasi omni consolacione destituta pre dolore penitus ignominiosa permansit.