Caput UndecimumSummæ Robinsonis miseriæ — Ab insectis infestatur — Vestes ex pellibus sibi conficit — Incidit in gravem morbum.Attamenmultum aberat ut Crusoëus omnia haberet quæ ad victum cultumque vitæ requiruntur. Omnes ei vestes usu diuturno contritæ diffluebant*, nec satis videbat quonam modo novas confecturus esset. Cui quidem tum non contra frigoris vim vestibus opus erat sed ut sese ab insectis defenderet, quibus insula abundabat et quorum morsibus excruciabatur, tumidis fere semper manibus genisque. Quanti porro dolores eum manebant, vestibus omnino laceratis ! Neque multum aberat ut hæc pateretur.Ad hanc calamitatem accedebat quod parentum societatisque humanæ desiderio animus ejus sæpe angeretur. Quam ob rem non raro ingemuit, quum e litore oculis madidis et languentibus oceanum circumspectaret immensum, neque aliud præter aquam, præter cœlum, conspiceret. Quoties animus ei dubia spe pendebat, e longinquo prospicienti nubeculam ex æquore quasi emergentem, quam sibi cogitatione navem malis velisque instructam fingebat ! Cæca nondum cupidine deceptus, quanto luctu, quanta animi ægritudine oppressus, domum revertebatur !Veritus autem ne qua navis insulam præterveheretur aut etiam apud eam ipso absente, ancoras jaceret, in tumulo quodam eminenti signum erigere statuit, quo adpellentibussuam calamitatem indicaret. Stabat pro signo tignum*ex quo tunica, ut erat omnino attrita, suspenderat ; verba quoque palo inscribere voluit quibus miseram suam conditionem apertius significaret. Qua vero ratione ? Nullum quidem illi consilium, nisi ut litteras cultro lapideo insculperet ; quanam autem lingua ?Si enim Gallicum vel Anglicum sermonem usurpasset, fieri poterat ut navis Germanica, aut Hispana, aut Lusitana adpelleret, in quibus nemo navigantium significationem verborum intellecturus esset. Forte nonnullas voces*Latinas recordatus est quibus votum suum exprimeret.Linguæ enim Latinæ nulla erat Europæanorum gens omnino ignara, et plerique eorum qui liberaliter instituti sunt aliquantulum certe intelligunt. Propterea speravit fore ut in qualibet navi quæ eo deferretur unus saltem reperiretur inscriptionis istius interpres. His verbis constabat : —Ferte opem misero CrusoëoSic illi nonnihil profuit verba aliquot Latina meminisse.Jam inopia calceorum et tibialium*maxime laboravit. Quibus scilicet sensim omnino dilaceratis, muscæ nudos pedes stimulis fodiebant. Quoties sedebat meditatus quomodo corpus tegeret ! sed frustra. Carebat enim et instrumentis simul et arte quibus finem assequi posset. Tandem pellibus lamarum quos mactaverat facillime vestiri posse se existimavit. At istæ crudæ rigidæque erant, neque unquam ille curaverat qua arte in parandis pellibus crudis coriarii uti solent. In qua si versatus esset, nec acu, nec filis instructus erat, quorum ope e coriis vestimentum sibi consueret.Cæterum necessitas, omni arte et doctrina efficacior, eum admonuit quomodo inopiæ suæ mederetur. Pellibus igitur sumptis, cultro siliceo, non sine magno labore, calceosprimum, tum tibialia quoque secuit. Quæ quum consuere non posset, incisis foraminibus fila trajecit*quibus ea circa tibias religaret.Ex alio quodam corio curvo rigidoque larvam confecit quam duobus perfodit foraminibus per quæ acies oculorum penetraret, tertiumque quo spiritum ore duceret.Statuit a labore omnino non desistere, donec tandem tunicam braccasque*e pellibus lamarum perfecisset ; et certe res erat maxime operosa ; quid autem est quod sine labore homines assequi possint ? Nihil vero tam arduum quod non expugnet pertinax labor. Illi quoque res ex voto cessit ; id quod eum tanta affecit lætitia quanta verbis exprimi non posset.Jam Robinsoni habitus vestitusque vere mirifici fuerunt. A capite ad calcem pellibus villosis horridus ; gladii loco, securi lapidea cinctus ; gerebat humeris peram venatoriam, arcumque cum fasciculo sagittarum ; dextra hastam ipso longiorem, sinistra umbellam textam viminibus atque foliis cocossæ obsitam*; pro pileo denique corbem præacutam et pellibus setosis tectam. Cogitate, quæso, qualis aspectus hominis fuerit. Risum ipse non tenuit, quum suum lympharum in speculo simulacrum aspexisset.Hæc inter casu quodam impeditus est quem jam diu metuebat ; in morbum incidit.Ac primo stomachi capitisque doloribus affectum, et omnibus membris fatigatum se sensit, summoque demum animi angore et debilitate oppressus in terram collabitur. Vocis expers atque sensus, oculos in cœlum defigit. “ Alme Deus ! miserere mei ! ” Hæc sola subinde magno cum gemitu eloqui poterat.Neque tamen diu curis consumptus quiescere potuit. Quum quidquid virium supererat collegisset, ea quæ ad curam sui maxima necessaria essent prope stratum ponit, ut, sipropter vim morbi surgere non posset, haberet tamen quo paululum sublevaretur ; sed vix valuit nonnullas cocossæ conchas aquæ plenas inducere, quas juxta stratum collocavit. Tum aliquot tubera trita et quatuor mala citrea, quæ reliqua habebat, addidit : quo facto, exhaustis viribus in lecto recubuit ; ac brevi febri correptus est. Quanquam pellibus lamarum se totum texerat, a frigore tamen se defendere non potuit. Quo frigore duas fere horas cohorruit. Tum æstus tam vehemens insequitur ut viscera penitus urantur. Pectus crebro concutitur pulsu, sicut solet celerrimo cursu anhelantibus. Tanta autem ejus imbecillitas fuit, ut vix concham aqua repletam labris admovere posset. Jamque nox oborta erat. Qua quidem nocte tristiorem nullam unquam ille degerat.Frigore vicissim contremuit et arsit calore, acerbissimo continuoque capitis dolore cruciatus ; neque somno recreatus est. Quibus malis adeo frangebatur, ut proximo mane vix posset reptare ad ligna alendo igni necessaria.Ad vesperem morbus ingravescit. Iterum igni corpus ægrum admovere conantem vires deficiunt. Itaque nunc spes omnis salutis abjicienda fuit, et in eo sensit se esse ut moreretur.Nox hæc illi similis fuit ; ignis insuper extinctus est ; aqua in conchis cœpit putrescere ; Crusoëo adeo vires deficiunt, ut vix se in lecto commovere valeat. Mortem quoque appropinquantem sentire sibi visus, tantam inde lætitiam cepit, ut ea ipsa confirmatus, piis precibus se rite pararet ad iter illud ineundum unde negant quemquam redire*.Deum peccatorum veniam supplex rogavit ; quo facto gratias ei egit pro beneficiis in se per totam vitam indignum collatis, imprimis autem pro calamitatibus quibus ipsum castigavisset ; postremo parentibus suis miseris solatium atque felicitatem precatur ; tum animum immortalem Æterno Patri commendavit ; et postquam se composuit mortem expectabat.Quæ quidem visa est gradum corripere*; angoribus enim ingravescentibus pectus anhelare atque suffocari cœpit. Optatum tempus tandem videtur advenisse. Vehementissimo angore compressus jam non spirat ; tum capite reclinato, pæne exanimatus et in lectulo resupinus porrigitur.
Caput UndecimumSummæ Robinsonis miseriæ — Ab insectis infestatur — Vestes ex pellibus sibi conficit — Incidit in gravem morbum.Attamenmultum aberat ut Crusoëus omnia haberet quæ ad victum cultumque vitæ requiruntur. Omnes ei vestes usu diuturno contritæ diffluebant*, nec satis videbat quonam modo novas confecturus esset. Cui quidem tum non contra frigoris vim vestibus opus erat sed ut sese ab insectis defenderet, quibus insula abundabat et quorum morsibus excruciabatur, tumidis fere semper manibus genisque. Quanti porro dolores eum manebant, vestibus omnino laceratis ! Neque multum aberat ut hæc pateretur.Ad hanc calamitatem accedebat quod parentum societatisque humanæ desiderio animus ejus sæpe angeretur. Quam ob rem non raro ingemuit, quum e litore oculis madidis et languentibus oceanum circumspectaret immensum, neque aliud præter aquam, præter cœlum, conspiceret. Quoties animus ei dubia spe pendebat, e longinquo prospicienti nubeculam ex æquore quasi emergentem, quam sibi cogitatione navem malis velisque instructam fingebat ! Cæca nondum cupidine deceptus, quanto luctu, quanta animi ægritudine oppressus, domum revertebatur !Veritus autem ne qua navis insulam præterveheretur aut etiam apud eam ipso absente, ancoras jaceret, in tumulo quodam eminenti signum erigere statuit, quo adpellentibussuam calamitatem indicaret. Stabat pro signo tignum*ex quo tunica, ut erat omnino attrita, suspenderat ; verba quoque palo inscribere voluit quibus miseram suam conditionem apertius significaret. Qua vero ratione ? Nullum quidem illi consilium, nisi ut litteras cultro lapideo insculperet ; quanam autem lingua ?Si enim Gallicum vel Anglicum sermonem usurpasset, fieri poterat ut navis Germanica, aut Hispana, aut Lusitana adpelleret, in quibus nemo navigantium significationem verborum intellecturus esset. Forte nonnullas voces*Latinas recordatus est quibus votum suum exprimeret.Linguæ enim Latinæ nulla erat Europæanorum gens omnino ignara, et plerique eorum qui liberaliter instituti sunt aliquantulum certe intelligunt. Propterea speravit fore ut in qualibet navi quæ eo deferretur unus saltem reperiretur inscriptionis istius interpres. His verbis constabat : —Ferte opem misero CrusoëoSic illi nonnihil profuit verba aliquot Latina meminisse.Jam inopia calceorum et tibialium*maxime laboravit. Quibus scilicet sensim omnino dilaceratis, muscæ nudos pedes stimulis fodiebant. Quoties sedebat meditatus quomodo corpus tegeret ! sed frustra. Carebat enim et instrumentis simul et arte quibus finem assequi posset. Tandem pellibus lamarum quos mactaverat facillime vestiri posse se existimavit. At istæ crudæ rigidæque erant, neque unquam ille curaverat qua arte in parandis pellibus crudis coriarii uti solent. In qua si versatus esset, nec acu, nec filis instructus erat, quorum ope e coriis vestimentum sibi consueret.Cæterum necessitas, omni arte et doctrina efficacior, eum admonuit quomodo inopiæ suæ mederetur. Pellibus igitur sumptis, cultro siliceo, non sine magno labore, calceosprimum, tum tibialia quoque secuit. Quæ quum consuere non posset, incisis foraminibus fila trajecit*quibus ea circa tibias religaret.Ex alio quodam corio curvo rigidoque larvam confecit quam duobus perfodit foraminibus per quæ acies oculorum penetraret, tertiumque quo spiritum ore duceret.Statuit a labore omnino non desistere, donec tandem tunicam braccasque*e pellibus lamarum perfecisset ; et certe res erat maxime operosa ; quid autem est quod sine labore homines assequi possint ? Nihil vero tam arduum quod non expugnet pertinax labor. Illi quoque res ex voto cessit ; id quod eum tanta affecit lætitia quanta verbis exprimi non posset.Jam Robinsoni habitus vestitusque vere mirifici fuerunt. A capite ad calcem pellibus villosis horridus ; gladii loco, securi lapidea cinctus ; gerebat humeris peram venatoriam, arcumque cum fasciculo sagittarum ; dextra hastam ipso longiorem, sinistra umbellam textam viminibus atque foliis cocossæ obsitam*; pro pileo denique corbem præacutam et pellibus setosis tectam. Cogitate, quæso, qualis aspectus hominis fuerit. Risum ipse non tenuit, quum suum lympharum in speculo simulacrum aspexisset.Hæc inter casu quodam impeditus est quem jam diu metuebat ; in morbum incidit.Ac primo stomachi capitisque doloribus affectum, et omnibus membris fatigatum se sensit, summoque demum animi angore et debilitate oppressus in terram collabitur. Vocis expers atque sensus, oculos in cœlum defigit. “ Alme Deus ! miserere mei ! ” Hæc sola subinde magno cum gemitu eloqui poterat.Neque tamen diu curis consumptus quiescere potuit. Quum quidquid virium supererat collegisset, ea quæ ad curam sui maxima necessaria essent prope stratum ponit, ut, sipropter vim morbi surgere non posset, haberet tamen quo paululum sublevaretur ; sed vix valuit nonnullas cocossæ conchas aquæ plenas inducere, quas juxta stratum collocavit. Tum aliquot tubera trita et quatuor mala citrea, quæ reliqua habebat, addidit : quo facto, exhaustis viribus in lecto recubuit ; ac brevi febri correptus est. Quanquam pellibus lamarum se totum texerat, a frigore tamen se defendere non potuit. Quo frigore duas fere horas cohorruit. Tum æstus tam vehemens insequitur ut viscera penitus urantur. Pectus crebro concutitur pulsu, sicut solet celerrimo cursu anhelantibus. Tanta autem ejus imbecillitas fuit, ut vix concham aqua repletam labris admovere posset. Jamque nox oborta erat. Qua quidem nocte tristiorem nullam unquam ille degerat.Frigore vicissim contremuit et arsit calore, acerbissimo continuoque capitis dolore cruciatus ; neque somno recreatus est. Quibus malis adeo frangebatur, ut proximo mane vix posset reptare ad ligna alendo igni necessaria.Ad vesperem morbus ingravescit. Iterum igni corpus ægrum admovere conantem vires deficiunt. Itaque nunc spes omnis salutis abjicienda fuit, et in eo sensit se esse ut moreretur.Nox hæc illi similis fuit ; ignis insuper extinctus est ; aqua in conchis cœpit putrescere ; Crusoëo adeo vires deficiunt, ut vix se in lecto commovere valeat. Mortem quoque appropinquantem sentire sibi visus, tantam inde lætitiam cepit, ut ea ipsa confirmatus, piis precibus se rite pararet ad iter illud ineundum unde negant quemquam redire*.Deum peccatorum veniam supplex rogavit ; quo facto gratias ei egit pro beneficiis in se per totam vitam indignum collatis, imprimis autem pro calamitatibus quibus ipsum castigavisset ; postremo parentibus suis miseris solatium atque felicitatem precatur ; tum animum immortalem Æterno Patri commendavit ; et postquam se composuit mortem expectabat.Quæ quidem visa est gradum corripere*; angoribus enim ingravescentibus pectus anhelare atque suffocari cœpit. Optatum tempus tandem videtur advenisse. Vehementissimo angore compressus jam non spirat ; tum capite reclinato, pæne exanimatus et in lectulo resupinus porrigitur.
Caput UndecimumSummæ Robinsonis miseriæ — Ab insectis infestatur — Vestes ex pellibus sibi conficit — Incidit in gravem morbum.
Summæ Robinsonis miseriæ — Ab insectis infestatur — Vestes ex pellibus sibi conficit — Incidit in gravem morbum.
Attamenmultum aberat ut Crusoëus omnia haberet quæ ad victum cultumque vitæ requiruntur. Omnes ei vestes usu diuturno contritæ diffluebant*, nec satis videbat quonam modo novas confecturus esset. Cui quidem tum non contra frigoris vim vestibus opus erat sed ut sese ab insectis defenderet, quibus insula abundabat et quorum morsibus excruciabatur, tumidis fere semper manibus genisque. Quanti porro dolores eum manebant, vestibus omnino laceratis ! Neque multum aberat ut hæc pateretur.
Ad hanc calamitatem accedebat quod parentum societatisque humanæ desiderio animus ejus sæpe angeretur. Quam ob rem non raro ingemuit, quum e litore oculis madidis et languentibus oceanum circumspectaret immensum, neque aliud præter aquam, præter cœlum, conspiceret. Quoties animus ei dubia spe pendebat, e longinquo prospicienti nubeculam ex æquore quasi emergentem, quam sibi cogitatione navem malis velisque instructam fingebat ! Cæca nondum cupidine deceptus, quanto luctu, quanta animi ægritudine oppressus, domum revertebatur !
Veritus autem ne qua navis insulam præterveheretur aut etiam apud eam ipso absente, ancoras jaceret, in tumulo quodam eminenti signum erigere statuit, quo adpellentibussuam calamitatem indicaret. Stabat pro signo tignum*ex quo tunica, ut erat omnino attrita, suspenderat ; verba quoque palo inscribere voluit quibus miseram suam conditionem apertius significaret. Qua vero ratione ? Nullum quidem illi consilium, nisi ut litteras cultro lapideo insculperet ; quanam autem lingua ?
Si enim Gallicum vel Anglicum sermonem usurpasset, fieri poterat ut navis Germanica, aut Hispana, aut Lusitana adpelleret, in quibus nemo navigantium significationem verborum intellecturus esset. Forte nonnullas voces*Latinas recordatus est quibus votum suum exprimeret.
Linguæ enim Latinæ nulla erat Europæanorum gens omnino ignara, et plerique eorum qui liberaliter instituti sunt aliquantulum certe intelligunt. Propterea speravit fore ut in qualibet navi quæ eo deferretur unus saltem reperiretur inscriptionis istius interpres. His verbis constabat : —
Ferte opem misero Crusoëo
Sic illi nonnihil profuit verba aliquot Latina meminisse.
Jam inopia calceorum et tibialium*maxime laboravit. Quibus scilicet sensim omnino dilaceratis, muscæ nudos pedes stimulis fodiebant. Quoties sedebat meditatus quomodo corpus tegeret ! sed frustra. Carebat enim et instrumentis simul et arte quibus finem assequi posset. Tandem pellibus lamarum quos mactaverat facillime vestiri posse se existimavit. At istæ crudæ rigidæque erant, neque unquam ille curaverat qua arte in parandis pellibus crudis coriarii uti solent. In qua si versatus esset, nec acu, nec filis instructus erat, quorum ope e coriis vestimentum sibi consueret.
Cæterum necessitas, omni arte et doctrina efficacior, eum admonuit quomodo inopiæ suæ mederetur. Pellibus igitur sumptis, cultro siliceo, non sine magno labore, calceosprimum, tum tibialia quoque secuit. Quæ quum consuere non posset, incisis foraminibus fila trajecit*quibus ea circa tibias religaret.
Ex alio quodam corio curvo rigidoque larvam confecit quam duobus perfodit foraminibus per quæ acies oculorum penetraret, tertiumque quo spiritum ore duceret.
Statuit a labore omnino non desistere, donec tandem tunicam braccasque*e pellibus lamarum perfecisset ; et certe res erat maxime operosa ; quid autem est quod sine labore homines assequi possint ? Nihil vero tam arduum quod non expugnet pertinax labor. Illi quoque res ex voto cessit ; id quod eum tanta affecit lætitia quanta verbis exprimi non posset.
Jam Robinsoni habitus vestitusque vere mirifici fuerunt. A capite ad calcem pellibus villosis horridus ; gladii loco, securi lapidea cinctus ; gerebat humeris peram venatoriam, arcumque cum fasciculo sagittarum ; dextra hastam ipso longiorem, sinistra umbellam textam viminibus atque foliis cocossæ obsitam*; pro pileo denique corbem præacutam et pellibus setosis tectam. Cogitate, quæso, qualis aspectus hominis fuerit. Risum ipse non tenuit, quum suum lympharum in speculo simulacrum aspexisset.
Hæc inter casu quodam impeditus est quem jam diu metuebat ; in morbum incidit.
Ac primo stomachi capitisque doloribus affectum, et omnibus membris fatigatum se sensit, summoque demum animi angore et debilitate oppressus in terram collabitur. Vocis expers atque sensus, oculos in cœlum defigit. “ Alme Deus ! miserere mei ! ” Hæc sola subinde magno cum gemitu eloqui poterat.
Neque tamen diu curis consumptus quiescere potuit. Quum quidquid virium supererat collegisset, ea quæ ad curam sui maxima necessaria essent prope stratum ponit, ut, sipropter vim morbi surgere non posset, haberet tamen quo paululum sublevaretur ; sed vix valuit nonnullas cocossæ conchas aquæ plenas inducere, quas juxta stratum collocavit. Tum aliquot tubera trita et quatuor mala citrea, quæ reliqua habebat, addidit : quo facto, exhaustis viribus in lecto recubuit ; ac brevi febri correptus est. Quanquam pellibus lamarum se totum texerat, a frigore tamen se defendere non potuit. Quo frigore duas fere horas cohorruit. Tum æstus tam vehemens insequitur ut viscera penitus urantur. Pectus crebro concutitur pulsu, sicut solet celerrimo cursu anhelantibus. Tanta autem ejus imbecillitas fuit, ut vix concham aqua repletam labris admovere posset. Jamque nox oborta erat. Qua quidem nocte tristiorem nullam unquam ille degerat.
Frigore vicissim contremuit et arsit calore, acerbissimo continuoque capitis dolore cruciatus ; neque somno recreatus est. Quibus malis adeo frangebatur, ut proximo mane vix posset reptare ad ligna alendo igni necessaria.
Ad vesperem morbus ingravescit. Iterum igni corpus ægrum admovere conantem vires deficiunt. Itaque nunc spes omnis salutis abjicienda fuit, et in eo sensit se esse ut moreretur.
Nox hæc illi similis fuit ; ignis insuper extinctus est ; aqua in conchis cœpit putrescere ; Crusoëo adeo vires deficiunt, ut vix se in lecto commovere valeat. Mortem quoque appropinquantem sentire sibi visus, tantam inde lætitiam cepit, ut ea ipsa confirmatus, piis precibus se rite pararet ad iter illud ineundum unde negant quemquam redire*.
Deum peccatorum veniam supplex rogavit ; quo facto gratias ei egit pro beneficiis in se per totam vitam indignum collatis, imprimis autem pro calamitatibus quibus ipsum castigavisset ; postremo parentibus suis miseris solatium atque felicitatem precatur ; tum animum immortalem Æterno Patri commendavit ; et postquam se composuit mortem expectabat.
Quæ quidem visa est gradum corripere*; angoribus enim ingravescentibus pectus anhelare atque suffocari cœpit. Optatum tempus tandem videtur advenisse. Vehementissimo angore compressus jam non spirat ; tum capite reclinato, pæne exanimatus et in lectulo resupinus porrigitur.