Chapter 13

Endevernam dat hi was geuaen.Doene was daer gheen langer staen.Hi liep wech mit grotenhaeste700Daer hi die hulpe54wiste naeste,Endedaer dat naeste dorpe stont.Hi dedet al den geburen contDat daer stoet geuaen een bere.Doe volgede hemeen groet here.705Daer ne bleef manno wijf.Die bere te nemene sijn lijfEt liep al datter lopenmochte.Sulc quamdie enenbesem brochte,Sulc enenvlegel, sulc enenrake,710Sulc quamgelopenmit enenstake,Also alsi quamenvanharenwerke.Selue die pape vander kerkeBrocht enen cruusstaf,Dien hemdie coster node gaf.715Selue die coster droech ene vaneMede te stekenendete slane.Des papenwijf, vrouwe Julocke,Quam gelopen mit haren spinrocke,Daer si dages omme hadde gesponnen.720Voer hemallen quam geronnenLamfreit mit ere scarper aex.(fo. 106vb.)Al hadde Bruun luttel gemaex,Hi ontsach meerre ongeual:Hi sette al ieghen al,725Doe hi dat geruchte horde.Hi spranc endetrac, dat scordeVansinenaensichte al die huut.Al brochte Brune thouet wtMit arbeyde endemit pinen,730Nochtanliet hi dar vanden sinenEen ore endesine beyde lier.Niene sachmen so lelic dier.Hoe mocht hi seere55sijn becocht?Al hadde Brune thouet wt brocht,735Eer hi die voete conde vte gewinnen,Bleuendaer al die clawenbinnenEndesine hanscoen bede.Doe bedochte hi hemmit lede.Hoe mochte hi sijn onteret meer?56740Die voete warenhemso seer,Dat hidat lopenniene conde gedogen.Tbloet ran hemouer die oghen,Dat hi niet conde gesien.Hine dorste bliuenno vlien.745Hi sach onderder sonnenLamfreide sere comengeronnenEndedaer na den kerc-here,57Hi quamgelopenharde sere,Daer na die costermittenvane750Endealle die prochiane,Die oude lude mittenionghen.Daer quam te harenstaf gesprongenSulke quenen, die vanoudenEnentant niet hadde behouden.755Wie so wel58wachte hemdies:Wie scade heft endeverliesEndegroet ongeual,Ouer hemwilt al.Dat sceen an armenBrunenwel:760Sulc dreigedenan sijn vel,Die des gesweghenhadde al stille,(fo. 107ra.)Hadde Brune gestaen te sinenwille.Dit59was beneuenere riuireDat Brune, onsalichsts alre dire,765Van menighen dorperwas berinct.Doe was daer luttel gedinct.Hemnakede groet ongemac.Dene sloech, dander stac.Dene sloech, dander warp.770Lamfreit was hemharde scarp.Een hiet Otram Lancvoet,60Die droech enenverhoerndencloetEndeghinckene steken nadenoghe.61Vrouwe Vulmar62scarpe loge775Ghinkene roeren mit enenmaelstaue.63Abel endevrouwe BaueLaghen beyde onderdie voeteEndestreden om ene lange loete.Ludolf mitter langer nese780Droech ene loetwapper an ene peseEndeghingher mede alomme slingren.Grindemont mittenlangenvingrenDedehem alles te uoren,Bidien hi was best geboren785SonderLamfreit allene:Hughelijn mittencrommen beneWas sijn vader, dat wistmenwale,Endewas geborenvan Abstale,Endewas sone vrouwen Hogernen,790Endewas een maker vanlanternen.Si64deden Brunengrotentorment.Brune sat endesach al omtrentEndenam datmenhemgaf.Dien pape liet dencruusstaf795Ghedichte gaen in sinenhals,Entie coster als endealsGhinckene nopenmittenvane,EndeOtram warp hemsere ter bane,Dien stoet ter65seluer wile800Mit ere harder scarper bileSo tusschen hals endehouet(fo. 107rb)Dat Brune so sere wart verdouet,Dat hi verspranc vanden slaghe66Tusschen der riuire enten haghe805Jn een torp vanouden wiuenEndewarp een ghetal van viuenJn die riuire die daer liep,Die wide was ende diep.Des papen wijf waser ene,810Des was des papenbliscap clene,Doe hi sijn wijf sach in denvliet,Doene luste hemlangher nietDen bere te stekene no te slane.‘Nv toe, edel prochiane,815Ghindrevlot vrouwe JulockeBeyde mit spille endemit rocke.Nv toe, die hare gehelpenmach!Jc gheue hemiare endedachVol paerdoenen endevol aflaet820Vanalle sondeliker67daet.’Beyde68man endewijfLieten den armenkeytijfBrunen leggenouer doetEndeliependaer die pape geboet825Beyde mit stocken endemit haken.Die wile dat si die vrouwen wt traken,So spranc Brune in die riuireEndeontswam hemallen scire.Die dorpers stonden harde gram:830Si saghendat hemBrune ontswamDaer si hemniet en mochtenvolghen.Op den oeuer sijn si verbolghenEndeghingenna hemrampeniren.Brune swam in dier riuiren835Aldaer hi vant den bestenstroem.Al driuende bat hi dat god denboemMoste verdoemen endeverwaten,Daer hi sine orenhadde gelatenEndebeide sine liere.840Voert vloect hi den fellen dire,Den ongetrouwen Reynaerde,(fo. 107va.)Den fellen mitten roden baerde,Dien so diepe indeyke dede crupen,Daerne Lamfreit vant ter stupen845Dat hi hemso lede dede.Jn aldus ghedaenengebedeWas Brune alse lange wile,Dat hi een halue mileVander stede was gedreuen850Daer die dorpers warenbleuen.Hi was verpijnt endemoedeEndeondercomen vandenbloede,Dat hi hadde cranke vaert.Doe swam hi te lande waert855Endecroep ligghenondertoeuer.Ghine saget noyt, wanic, droeuerNe gheen dier dat lijf gewan.Hi lach iamerlike endestanEndesloech mit beyde sijn lanken.860Des mochte hi al Reynaerde danken.Nv69hort wat Reynaerthadde gedaen.Hi hadde een vet hoen geuaenBi Lamfreits ander heyden,Eer hidane was gesceiden,865Endehad op enenberch gedreghenVerre butenalle weghen,Daert heymelic was genoech.Dat was wel sijn geuoech,Endedaer was niemans ganc,870Dat hi om yemens bedrancSine proye dorste rumen.Doe70hi dat hoen71toten plumenHadde geleit in sinen male,Doe ginc hinederwaert te dale875Enen verholentlike[n] pat.Hi was weltematen sat.Dat wederwas scone endeheet:Hi hadde gelopendat hi sweet.Neder liep hi neuen der liere.880Bidien begeerde hi der riuire,Dat hi hemvercoelenwoude.(fo. 107vb)Jn blijscap harde menichfoudeWas sijn herte doe beuaen,Want hi hopede sonderwaen,885Dat Lamfreit Brunenhadde verslegenEndehine int oeuerhad gevlegen.Hi sprac: ‘hier is nv wel geuaren.Die mi te houe meest soude daren,Dien heb ic gedoet in desendage890Endewanes wel sonderclageEndesonderwangonste72bliuen.Jc mach te rechte bliscap driuen.’Doe Reynaertwas in dese tale,Sach hi nederwaert73te dale895Endevernam Brunendaer hi lach.Ten yersten dat hine sach,Hadde hijs rouwe endetoren.Dar die bliscap lach te voren,Dar lach nv toren endenijt.900Doe sprac hi: ‘vermaledijt,Lamfreit, moet dijn herte sijn!Du biste74dulre dan een swijn,Lamfreit, argher putensone!Luttel erenbistu gewone.905Hoe esdi75dese bere ontgaen,Die di te voren was geuaen?Hoe goet menich morsiel leiter an,Dan gherne et menich man.O wi, Lamfreit, verscrouen76druut,910Hoe rikelike eens beren huutHeuestu huden verloren,Die di gewonnen was te voren!’77Dit sceldenheft Reynaer gelatenEndeghinc nederbiderstraten915Dur te siene hoet Brunenstoet,Dien hi sach leggenals een bloetEnde siec endeongesontEndeoec harde seer gewont.Dit sach Reynaertharde gherne.920Doe sprac hite sinenscerne:‘Brune, sier priester, deuosaut!78(fo. 108ra)Wildi Reynaert, den ribaut,Den roden scalc, dat felle dier,Bescouwen, so besieten hier!925Nv seget, priester, soete vrient,Bidien here dien gi dient,Jn wat ordinenwildi v doen,Dat gi dus draget rode scoen?Weder sidi abt so prior gecoren:930Hi ginc v herde na den orenDie v de crune heft gescoren,Want gi hebt vwentop verloren.Ghi hebt vwe hanscoen wt gedaen:Jc wane, gi singen wilt gaen935Van vre completen dat getide.’Dit horde Brune endewas onblide,Wat mochte hi doen, hine conste gewreken.Hi moste sinen wille spreken,79Endesloech weder in die riuire:940Hine wilde vandenfellendiereNiet meer horender tale.Hi liet hemnederwaert80te daleMittenstrome driuente hantEndehi quam81ant anderlant945Endehi ghinc liggenant sant,Daer hijt alre naest vant.Hoe82sal nv Brune te houe comen?Al mocht hemalde werlt vromen,Hine ghinc niet ouer sine voete.950Hi was beclemmet so onsoeteJn die eyke, daer te voren.Vantween voetenhadde hi verlorenAlle de clawen endedat vel.Hine conde niet gepensenwel955Hoe hi best quame ten conincwaert.Nv hort hoe hi bestaet de vaert!Hi sat ouer sine hamenEndebegan mit groten scamenRucken ouer sinenstaert.960Alse hi dan des moede waert,So wentelde hi danene wile.(fo. 108rb.)Dit dreef hi meer dan ene mile,Eer hites coninx houe quam.DoemenBrunendaer vernam965Jn deser wijs vanverrencomen,Wart dar betuiuelt vanhem somenWat daer gewentelt quam so.Den conincwart dat herte onvro,Dine verkende alte hant970Endesprac, ‘ets Brune, mijn sariant.Brunenes dat houet roet;Hi es ghewont al toter doet.Ay83god, wie, wie heftene dusgemaect?’Binnendesen es Brune daer geraect,975Dat hi den Conincclagenmochte.Hi stan endeversuchte onsochteEndesprac: ‘Coninc, edel here,Wreket mi dur vwes selfs ereOuer Reynaerde, dat felle dier,980Die mi mijn scone lierMit sire liste verliesen dedeDaer toe mijn luchterore mede,Endeheft mi gemaect als ghi wel siet.’Die conincsprac: ‘oftic dit niet985Ne wroke, so moetic sijn verdoemt!’Binnen84desenheft hi genoemtAlle die hogheste bi namen,Endegeboet hem, dat si quamenAlle gader in sinenraet990Enderieden hemhoe dese daetBest worde gerecht tes coninx eren.Doe riedenhemdie meeste herenDatmenanderwarf daghen soudeReynaerde, oftie coninc woude,995Endehorentale endewedertale.85Oec seidensi, si wildenwaleDat Tibert, de cater, vandesenTe Reynaerde bode soude wesen:Al waer hi cranc, hi waer vroet.1000Dese raet dochte denconincgoet.(fo. 108va.)Doe seide die coninc: ‘her Tibeert,Gaet wech, eer gi wederkeertSo siet dat Reynaertmit v come.Dese heren segghensome,1005Al es Reynaertandrendiren fel,Hi gelouet v so welDat higheerne doet vwenraet.En coemt hi niet, tis hemquaet:Men salne derdeweruendaghen,1010Te lastre allen sinenmaghen.86Gaet Tibert, segt dit hem.’‘Ay here,’ sprac Tibert: ‘ic benEen arm wicht endeene clene dier.Her Brune die starc is endefier,1015En conde Reynaertniet gewinnen:Jn welker wijs soudix beginnen?’Doe87sprac die coninc; ‘her Tibeert,Ghisijt wijs endewel geleert,Al sidi niet starc, wat tan?1020Ets88menich die mit liste canDat werken endemit goedenrade,Dat hi mit crachte niet en dade.Gaet, doet scire mijn ghebod.’Tibert sprac! ‘nv onne mi god1025Dattet mi wel moet vergaen.Jc sal ene vaert bestaenDie mi duncket in minenmoede.God gheuese mi te goede!’Nu89sel Tibert bestaen die vaert,1030Die sere droeue es endevervaert.Endeals hi op den wech quam,Sach hi vanverre endevernamSinte Martijns vogel comengeulogen.Doe waert Tibert vro endein hoghen1035Enderiep: ‘al heyl, Sinte Martijns vogel!Kere harwaert dinenrechteren vlogelEndevliech te mire rechter hant.’Die vogel vloech al dar hi vantEen haghe, dar hi wilde liden,1040Endeleet Tibert ter luchter siden.Dit teiken endedit gemoet(fo. 108vb.)Ne dochte Tiberde niet goet.Hadde hidenvogel sien lidenScone te sire rechter siden,1045So waende hi hebben goet geual.Nv es hi des in wanhopenal.Nochtanmaecte hi hemseluenmoetEndegeliet, alse menich man doet,Bet dan hemte moede was.1050Dus liep hi hene sinenpas,Des90hi quam te MaperthuusEndevant Reynaertvor sijn huusAllene staen verwendelike.Tibert sprac: ‘Reynaert, god die rike1055Moetu goeden auond gheuen.Die conincdreiget an v leuen,En coemdi niet te houe mit mi.’Reynaertsprac: ‘wellecome sidi,Tibert, sijt sere wellecome.1060God gheue v ere endevrome.Bi gode des onnic v wale!’Wat coste Reynaerdescone tale?Al seget sine tonge wel,Sijn herte es binnenfel.1065Dat sal hier getoghet wesen,Eer die rime wert vollesenTen ende tusschendese twee.Reynaertsprac: ‘neue, tauont meeSuldi herbergen hier mit mi.1070Comt in, endemorghen sul wiTe houe waert mittendaghe.Jnne hebbe onderalle mine mageNiemene, Tibert, dar ic mi91nvBat op verlate danop v.1075Hier was Brune comen, die vraet,Endetogede mi so fel ghelaet:Endehi dochte mi so starc,Dat ic om dusent marcMit hemden wech niet hadde bestaen.1080Dat sal ic · ic sal mit v gaenMorghen mitter dageraet.’(fo. 109ra.)Tibert sprac · ‘ets beterraetEndeet dunct mi bet gedaen,Dat wi tauond hene gaen1085Dan wi tote morghenbeyden.Die mane scinet anderheydenAlso claer alse die dach.Jc wane, noyt man ne92sachBetren tijt tonser vaert.’1090‘Neen, lieue neue,’ sprac Reynaert:‘Sulc mochtons dages ontmoeten,Hi soude ons minliker groeten,Die ons nemmer dade goet,Quame wi bi nachte in sijn gemoet.1095Ghi93moet te nachte herbergenmit mi.’Tibert sprac: ‘wat soude wiEten, oftic mit v bleue?’Reynaertsprac: ‘wel soete neue,Hier is der spisen quadentijt.1100Ghi moget eten, begerdijt,Een stucke vanere honichratenDie bequamelic is vtermaten.Wat radi, mogedi tshonichs iet?’Tibert sprac: ‘mi ne roekes niet.1105Reynaert, en hebdi niet in huus?Gauedi mi ene vette muus,Daer mede lietic v bewaert.’‘Ene vette muus?’ sprac Reynaert:‘Soete Tibaert, wat segdi?1110Hier woenet noch een pape bi,Een scure staet ansyn huus,Daer is in so menige muus:Jc wanese niet gedroge · j · waghen.So horic dicke den pape clagen1115Dat sine driuenvtenhuse.’‘Reynaert, sijn dar so vele muse?Vergaue god, dat ic waer daer!’‘Wat meendi, Tibert · segdi waer?Wildi muse?’ ‘oft icse wille?1120Hoet des endeswiget stille!Jc minne muse vor alle saken.(fo. 109rb.)Ne weti niet dat muse smakenBet dan enich venisoen?Wildijt dur minenwille doen,1125Dat gi mi leit daermuse sijn,Daerbi mochti de hulde mijnHebben, al haddi minenvaderGedoet endemijn geslachte al gader.’Reynaertsprac · ‘neue, houdi v spot?’1130‘Neenic, alse helpe mi god!’‘Weet god, Tibert, wistic dat,Ghi souter noch tauond wesensat.’‘Sat, Reynaert, dat ware vele.’‘Tibert, dit segdi tuwen spele.’1135‘Jnne doe, Reynaert, bi mire wet.Hadic een muus endeware si vet,En gauese niet om een bisant.’‘Tibert, so gaet mit mi te hant.Jc leide v aldaer ter stat,1140Daer icker v sal maken sat,Eer ic emmer vanv sceide.’‘Gherne, Reynaert, op v gheleydeGhinc ic mit v te Mompelier.’‘So ga wi dan· wisijn hier1145Alte lanc,’ sprac Reynaert.Doe dadensi hemop de vaert,Nv94sijn si comenop die vaertTibert endesijn neue95ReynaertEndeliependat si lopenwilden1150Dat si noyt togel op ne hilden,Ent si quamentes papenscure,Die mit ere horden mureAl omme endeomme was beloken,Daer Reynaertin hadde gebroken1155Des anderen nachts teuoren,Doe die pape hadde verlorenEnenhane, endehi hemdien nam.Hier om was tornich endegramDes papensone Mertinet,1160Endehadde vor dat gat gesetEnenstric den vos te vane:(fo. 109va.)So gherne wrake hi sinenhane.Dit wiste Reynaert, dat felle dier,Endesprac: ‘Tibert, neue, hier1165Crupet int selue gatEndesijt no96trage no lat:Gaet alomme endeomme gripen.Hort hoe die muse pipen.Keert wederwt als gi sijt sat.1170Jc sal hier bliuenvordit gat.Jc sal vwes hier butenontbeiden.Wine mogentauont niet sceiden,Morghenga wi te houe waertTibert, hoe coemt dat gi spaert?1175Gaet eten, endelaet ons kerenTe mire herbergen mit eren.Mijn wijf sal onse beiach ontfaen.’‘Wilic te desen gate in gaen?Was segdi, Reynaert, ist v raet?1180Die papenconnen wel baraet:Jc besta dit harde node.’‘Tsi, Tibert, ghine waert nie so blode!Wane quamvre hertendie wanc?’97Tibert scamede hemendehi spranc1185Daer hi vant groet ongherec:Eer hi iet wiste, was hi indat strecOm sinenhals harde vaste.Dus hoende Reynaertsinengaste.Alse98Tibert geware waert1190Des strickes, doe was hi vervaert:Hi spranc, hi scoet, dat strec liep toe.Tibert moste roependoeEndewroegenhemdor dien noet.Hi maect een gheluut so groet1195Mit eneniamerlikengelate,Dat Reynaerthorde andie strateButenallene, dar hi99stoet.Doe riep hi: ‘vindise goetDie muse endevet?1200Wiste dit nv Mertinet,Hi souderv sause toe maken,(fo. 109rb)Const hise wel gheraken:So goet een knaep es Martinet.Tibert, gi singet als gi et?1205Plegetmen100tenconinx houe des?Vergaue god, die geweldich es,Dat nv mit v daer wareDie felle dief, die mordenare,Jn sulkerbliscap als gi sijt!’1210Dus heuet Reynaertgroet delijtDur Tiberts ongeual.EndeTibert stan iamerlike endegalSo lude, dat Mertinet ontsprancEnderoep: ‘god hebs danc!1215Ter goedertijt heft nv gestaenMijn stric: ic hebbermede geuaenDen hoenredief,101na minenwane.Nu toe, wi gheldenhemonsenhane!’Mit desenliep hi totenvire1220Endeonstac enenstrowisch102scire.Hi wecte moederendevaderEntie kinder alle gader,Enderiep: ‘toe! nv is hi geuaen.’Doe mocht mensien porrensaen1225Alle die inden huse waren.Selue die pape quam geuarenVansinen bedde al naect.Mertinet was geraectTote Tibert enderiep: ‘hi is hier.’1230Die pape ran achter dat vierEndegreep sines wiues rocke.Een offerkeerse greep vrouwe JulockeEndeonstacse mitter haest.Die pape was Tiberde naest1235Endeginckene mitten rocke slaen.Doe moste Tibertdaer ontfaenWel menigenslach al in een.Die pape stont, als hemwel sceen,Al naect, endesloech slach op slach1240Op Tiberde, die vor hemlach.Daerne spaerdene har negheen.(fo. 110ra.)Martinet greep enensteenEndewarp Tibert teen oghe wt.Die pape stont al bloter huut1245Endehief openen grotenslach:Endealse Tibert dit sach,Dat hi emmer steruensoude,Doe dede hi alse de boude,Dattenpapenverginc te scanden.1250Beyde mit clawenendemit tandenDede hi scamp, alst wel sceen,Hi spranc den paep tusscendie been,Endetrac hemwt dat ene dinc,Dat hemtusscendie bene hinc1255Jn die burse sondernaet,Daermendenbeyaert mede slaet.Dat dinc viel nederop die vloer.Die103vrouwe vloecte endeswoerBider zielenhars vader,1260Si wilde niet om al gaderDofferhande vaneneniare,Dattenpape geuallenwareDit vernoy endedese scame.Si sprac: ‘ins leeds duuels name1265Moete dit stric sijn geset!Sich, lieue sone Martinet,Dit was vandijns vadergewande,Dese scade endedese scandeEs emmer inallen stonden:1270Al genase hi vander wonden,Hi bleue ten suetenspele mat.’Reynaert, die noch stont vor tgat,Doe hi dese tale horde,Loech hi dat hi achterscorde1275Endehemcraecte die tauerne.Doe sprac hi te sinenscerne:‘Swiget, Julocke, lieue vrouwe,Laet sinkenvwengroten rouwe,Laet bliuendesen toren.1280Wattan? al heft hi verlorenEnenvanden clepel sinen,(fo. 110rb.)Des te min darf hi pinen.Laet dese clage bliuenachter:Gheneset dese pape, en is geen lachter1285Dat hi luut mit ere clocken.’Dus troeste Reynaertvrouwe Julocken,Die doe harde sere mesliet.Die pape mochte langer nietGhestaen endeviel in ommacht.1290Dien hiep si op mit hare crachtEndedroegene te bedde waert.Hier binnenkeerde ReynaertAllene te sire herberghenwaert,Endeliet Tiberde sere veruaert1295Endein sorghenvanderdoet.Al was Tiberts sorge groet,Doe hise alle onledich sachOuer denpape, die dar lachGhewont, doe ghinc hi pinen,1300Dat hi mittentandensinenDie peze in middenbete104ontwee.Doene wilde hi dar nietmeeLettenendespranc vtengateEndedede heminde rechte strate,1305Die te houewaert gelach.Endeeer hi dar quam wast dach,Entie sonne began te risen.Jn een arme wichtes wisenQuam Tibert int hof geronnen,1310Die tes papenhadde gewonnenDat hi langhe claghenmach.Alse die conincdoe sachDat Tibert teen oge had verloren.Doe mochtmensekerlike horen1315Den conincdreigenden105dief Reynaerde.Jc wane, hi langer niene sparde,Hine riep sine genote te radeEndevragedenwat hi best dadeJeghenReynaerts ouerdaet?1320Doe wart ghindermenich raet(fo. 110va.)HoemenReynaertte redene brochte,Die dus grote mordaet wrochte.Doe sprac Grimbert, de das,Die Reynaertsbruedersone was:1325‘Ghi herenhebt goedenraet.Ware mijn oem noch so quaet,Salmenrecht vort dragen,Men salne derdewaerf dagen,Alsmen doet enenvremdenman.1330Comt hi niet te houe dan,So is hi sculdich alre dinc,Dat hi vordenConincVandesenherenes106beclaget.‘Wie wildi, Grimbert, dattennv daget?’1335Sprac die coninc: ‘wie is nv hier,Die sine oge · ofte sine lierWil settenin auentureDur ene felle creature?Jc wane, hier niemanes so sot!’1340Grimbert sprac: ‘so helpe mi god!Siet mi hier, ic bin so coeneDat ic wel dar bestaen te doeneDese boetscap, gebiedijt.’‘Grimbert, ia gaet endesijt1345Vroet endewachtu iegenmesfal,’Grimbaert sprac: ‘conincic sal,’Dus107gaet Grimbert te Maperthuus.Alse hire quam, vant hi in huusSinenoem endevrouwen Ermelinen,1081350Die bi haren welpekinenLaghenin die hagedochte.Endeten yerstendat Grimbert mochte,Gruete hi sinenoem endesire moyen.Endesprac: ‘en sal v niet vernoyen1091355Die anruchte, daer gi in sijt?Dunct v noch iet tijtDat gi trect, here Reynaert,Tes coninx houe waert,Dar110gi sere sijt beclaget?1360Ghi sjt nv derdewaerf gedaget.Verlegdi morgen dien dach,(fo. 110vb.)So seg ic dat v ne machNe gheen genade meer gescien.Ghi selt inden derdendage sien1365Vwencasteel verstormen, Maperthuus.Men sal rechtenvor v huusEen galge ofte een rat.Ouerwaerseg ic v dat:Beyde v kinderendev wijf1370Sullen verliesen al haer lijfLasterlike, sonderwaen.Ghine moget oec selue niet ontgaen.Daer om is die beste raetDat gi mit mi te houe gaet.1375Ets mislijc wat geuallenmach:V es dicke wile op enendachVremderauenturengeuallen,

Endevernam dat hi was geuaen.

Doene was daer gheen langer staen.

Hi liep wech mit grotenhaeste

700Daer hi die hulpe54wiste naeste,

Endedaer dat naeste dorpe stont.

Hi dedet al den geburen cont

Dat daer stoet geuaen een bere.

Doe volgede hemeen groet here.

705Daer ne bleef manno wijf.

Die bere te nemene sijn lijf

Et liep al datter lopenmochte.

Sulc quamdie enenbesem brochte,

Sulc enenvlegel, sulc enenrake,

710Sulc quamgelopenmit enenstake,

Also alsi quamenvanharenwerke.

Selue die pape vander kerke

Brocht enen cruusstaf,

Dien hemdie coster node gaf.

715Selue die coster droech ene vane

Mede te stekenendete slane.

Des papenwijf, vrouwe Julocke,

Quam gelopen mit haren spinrocke,

Daer si dages omme hadde gesponnen.

720Voer hemallen quam geronnen

Lamfreit mit ere scarper aex.(fo. 106vb.)

Al hadde Bruun luttel gemaex,

Hi ontsach meerre ongeual:

Hi sette al ieghen al,

725Doe hi dat geruchte horde.

Hi spranc endetrac, dat scorde

Vansinenaensichte al die huut.

Al brochte Brune thouet wt

Mit arbeyde endemit pinen,

730Nochtanliet hi dar vanden sinen

Een ore endesine beyde lier.

Niene sachmen so lelic dier.

Hoe mocht hi seere55sijn becocht?

Al hadde Brune thouet wt brocht,

735Eer hi die voete conde vte gewinnen,

Bleuendaer al die clawenbinnen

Endesine hanscoen bede.

Doe bedochte hi hemmit lede.

Hoe mochte hi sijn onteret meer?56

740Die voete warenhemso seer,

Dat hidat lopenniene conde gedogen.

Tbloet ran hemouer die oghen,

Dat hi niet conde gesien.

Hine dorste bliuenno vlien.

745Hi sach onderder sonnen

Lamfreide sere comengeronnen

Endedaer na den kerc-here,57

Hi quamgelopenharde sere,

Daer na die costermittenvane

750Endealle die prochiane,

Die oude lude mittenionghen.

Daer quam te harenstaf gesprongen

Sulke quenen, die vanouden

Enentant niet hadde behouden.

755Wie so wel58wachte hemdies:

Wie scade heft endeverlies

Endegroet ongeual,

Ouer hemwilt al.

Dat sceen an armenBrunenwel:

760Sulc dreigedenan sijn vel,

Die des gesweghenhadde al stille,(fo. 107ra.)

Hadde Brune gestaen te sinenwille.

Dit59was beneuenere riuire

Dat Brune, onsalichsts alre dire,

765Van menighen dorperwas berinct.

Doe was daer luttel gedinct.

Hemnakede groet ongemac.

Dene sloech, dander stac.

Dene sloech, dander warp.

770Lamfreit was hemharde scarp.

Een hiet Otram Lancvoet,60

Die droech enenverhoerndencloet

Endeghinckene steken nadenoghe.61

Vrouwe Vulmar62scarpe loge

775Ghinkene roeren mit enenmaelstaue.63

Abel endevrouwe Baue

Laghen beyde onderdie voete

Endestreden om ene lange loete.

Ludolf mitter langer nese

780Droech ene loetwapper an ene pese

Endeghingher mede alomme slingren.

Grindemont mittenlangenvingren

Dedehem alles te uoren,

Bidien hi was best geboren

785SonderLamfreit allene:

Hughelijn mittencrommen bene

Was sijn vader, dat wistmenwale,

Endewas geborenvan Abstale,

Endewas sone vrouwen Hogernen,

790Endewas een maker vanlanternen.

Si64deden Brunengrotentorment.

Brune sat endesach al omtrent

Endenam datmenhemgaf.

Dien pape liet dencruusstaf

795Ghedichte gaen in sinenhals,

Entie coster als endeals

Ghinckene nopenmittenvane,

EndeOtram warp hemsere ter bane,

Dien stoet ter65seluer wile

800Mit ere harder scarper bile

So tusschen hals endehouet(fo. 107rb)

Dat Brune so sere wart verdouet,

Dat hi verspranc vanden slaghe66

Tusschen der riuire enten haghe

805Jn een torp vanouden wiuen

Endewarp een ghetal van viuen

Jn die riuire die daer liep,

Die wide was ende diep.

Des papen wijf waser ene,

810Des was des papenbliscap clene,

Doe hi sijn wijf sach in denvliet,

Doene luste hemlangher niet

Den bere te stekene no te slane.

‘Nv toe, edel prochiane,

815Ghindrevlot vrouwe Julocke

Beyde mit spille endemit rocke.

Nv toe, die hare gehelpenmach!

Jc gheue hemiare endedach

Vol paerdoenen endevol aflaet

820Vanalle sondeliker67daet.’

Beyde68man endewijf

Lieten den armenkeytijf

Brunen leggenouer doet

Endeliependaer die pape geboet

825Beyde mit stocken endemit haken.

Die wile dat si die vrouwen wt traken,

So spranc Brune in die riuire

Endeontswam hemallen scire.

Die dorpers stonden harde gram:

830Si saghendat hemBrune ontswam

Daer si hemniet en mochtenvolghen.

Op den oeuer sijn si verbolghen

Endeghingenna hemrampeniren.

Brune swam in dier riuiren

835Aldaer hi vant den bestenstroem.

Al driuende bat hi dat god denboem

Moste verdoemen endeverwaten,

Daer hi sine orenhadde gelaten

Endebeide sine liere.

840Voert vloect hi den fellen dire,

Den ongetrouwen Reynaerde,(fo. 107va.)

Den fellen mitten roden baerde,

Dien so diepe indeyke dede crupen,

Daerne Lamfreit vant ter stupen

845Dat hi hemso lede dede.

Jn aldus ghedaenengebede

Was Brune alse lange wile,

Dat hi een halue mile

Vander stede was gedreuen

850Daer die dorpers warenbleuen.

Hi was verpijnt endemoede

Endeondercomen vandenbloede,

Dat hi hadde cranke vaert.

Doe swam hi te lande waert

855Endecroep ligghenondertoeuer.

Ghine saget noyt, wanic, droeuer

Ne gheen dier dat lijf gewan.

Hi lach iamerlike endestan

Endesloech mit beyde sijn lanken.

860Des mochte hi al Reynaerde danken.

Nv69hort wat Reynaerthadde gedaen.

Hi hadde een vet hoen geuaen

Bi Lamfreits ander heyden,

Eer hidane was gesceiden,

865Endehad op enenberch gedreghen

Verre butenalle weghen,

Daert heymelic was genoech.

Dat was wel sijn geuoech,

Endedaer was niemans ganc,

870Dat hi om yemens bedranc

Sine proye dorste rumen.

Doe70hi dat hoen71toten plumen

Hadde geleit in sinen male,

Doe ginc hinederwaert te dale

875Enen verholentlike[n] pat.

Hi was weltematen sat.

Dat wederwas scone endeheet:

Hi hadde gelopendat hi sweet.

Neder liep hi neuen der liere.

880Bidien begeerde hi der riuire,

Dat hi hemvercoelenwoude.(fo. 107vb)

Jn blijscap harde menichfoude

Was sijn herte doe beuaen,

Want hi hopede sonderwaen,

885Dat Lamfreit Brunenhadde verslegen

Endehine int oeuerhad gevlegen.

Hi sprac: ‘hier is nv wel geuaren.

Die mi te houe meest soude daren,

Dien heb ic gedoet in desendage

890Endewanes wel sonderclage

Endesonderwangonste72bliuen.

Jc mach te rechte bliscap driuen.’

Doe Reynaertwas in dese tale,

Sach hi nederwaert73te dale

895Endevernam Brunendaer hi lach.

Ten yersten dat hine sach,

Hadde hijs rouwe endetoren.

Dar die bliscap lach te voren,

Dar lach nv toren endenijt.

900Doe sprac hi: ‘vermaledijt,

Lamfreit, moet dijn herte sijn!

Du biste74dulre dan een swijn,

Lamfreit, argher putensone!

Luttel erenbistu gewone.

905Hoe esdi75dese bere ontgaen,

Die di te voren was geuaen?

Hoe goet menich morsiel leiter an,

Dan gherne et menich man.

O wi, Lamfreit, verscrouen76druut,

910Hoe rikelike eens beren huut

Heuestu huden verloren,

Die di gewonnen was te voren!’77

Dit sceldenheft Reynaer gelaten

Endeghinc nederbiderstraten

915Dur te siene hoet Brunenstoet,

Dien hi sach leggenals een bloet

Ende siec endeongesont

Endeoec harde seer gewont.

Dit sach Reynaertharde gherne.

920Doe sprac hite sinenscerne:

‘Brune, sier priester, deuosaut!78(fo. 108ra)

Wildi Reynaert, den ribaut,

Den roden scalc, dat felle dier,

Bescouwen, so besieten hier!

925Nv seget, priester, soete vrient,

Bidien here dien gi dient,

Jn wat ordinenwildi v doen,

Dat gi dus draget rode scoen?

Weder sidi abt so prior gecoren:

930Hi ginc v herde na den oren

Die v de crune heft gescoren,

Want gi hebt vwentop verloren.

Ghi hebt vwe hanscoen wt gedaen:

Jc wane, gi singen wilt gaen

935Van vre completen dat getide.’

Dit horde Brune endewas onblide,

Wat mochte hi doen, hine conste gewreken.

Hi moste sinen wille spreken,79

Endesloech weder in die riuire:

940Hine wilde vandenfellendiere

Niet meer horender tale.

Hi liet hemnederwaert80te dale

Mittenstrome driuente hant

Endehi quam81ant anderlant

945Endehi ghinc liggenant sant,

Daer hijt alre naest vant.

Hoe82sal nv Brune te houe comen?

Al mocht hemalde werlt vromen,

Hine ghinc niet ouer sine voete.

950Hi was beclemmet so onsoete

Jn die eyke, daer te voren.

Vantween voetenhadde hi verloren

Alle de clawen endedat vel.

Hine conde niet gepensenwel

955Hoe hi best quame ten conincwaert.

Nv hort hoe hi bestaet de vaert!

Hi sat ouer sine hamen

Endebegan mit groten scamen

Rucken ouer sinenstaert.

960Alse hi dan des moede waert,

So wentelde hi danene wile.(fo. 108rb.)

Dit dreef hi meer dan ene mile,

Eer hites coninx houe quam.

DoemenBrunendaer vernam

965Jn deser wijs vanverrencomen,

Wart dar betuiuelt vanhem somen

Wat daer gewentelt quam so.

Den conincwart dat herte onvro,

Dine verkende alte hant

970Endesprac, ‘ets Brune, mijn sariant.

Brunenes dat houet roet;

Hi es ghewont al toter doet.

Ay83god, wie, wie heftene dusgemaect?’

Binnendesen es Brune daer geraect,

975Dat hi den Conincclagenmochte.

Hi stan endeversuchte onsochte

Endesprac: ‘Coninc, edel here,

Wreket mi dur vwes selfs ere

Ouer Reynaerde, dat felle dier,

980Die mi mijn scone lier

Mit sire liste verliesen dede

Daer toe mijn luchterore mede,

Endeheft mi gemaect als ghi wel siet.’

Die conincsprac: ‘oftic dit niet

985Ne wroke, so moetic sijn verdoemt!’

Binnen84desenheft hi genoemt

Alle die hogheste bi namen,

Endegeboet hem, dat si quamen

Alle gader in sinenraet

990Enderieden hemhoe dese daet

Best worde gerecht tes coninx eren.

Doe riedenhemdie meeste heren

Datmenanderwarf daghen soude

Reynaerde, oftie coninc woude,

995Endehorentale endewedertale.85

Oec seidensi, si wildenwale

Dat Tibert, de cater, vandesen

Te Reynaerde bode soude wesen:

Al waer hi cranc, hi waer vroet.

1000Dese raet dochte denconincgoet.(fo. 108va.)

Doe seide die coninc: ‘her Tibeert,

Gaet wech, eer gi wederkeert

So siet dat Reynaertmit v come.

Dese heren segghensome,

1005Al es Reynaertandrendiren fel,

Hi gelouet v so wel

Dat higheerne doet vwenraet.

En coemt hi niet, tis hemquaet:

Men salne derdeweruendaghen,

1010Te lastre allen sinenmaghen.86

Gaet Tibert, segt dit hem.’

‘Ay here,’ sprac Tibert: ‘ic ben

Een arm wicht endeene clene dier.

Her Brune die starc is endefier,

1015En conde Reynaertniet gewinnen:

Jn welker wijs soudix beginnen?’

Doe87sprac die coninc; ‘her Tibeert,

Ghisijt wijs endewel geleert,

Al sidi niet starc, wat tan?

1020Ets88menich die mit liste can

Dat werken endemit goedenrade,

Dat hi mit crachte niet en dade.

Gaet, doet scire mijn ghebod.’

Tibert sprac! ‘nv onne mi god

1025Dattet mi wel moet vergaen.

Jc sal ene vaert bestaen

Die mi duncket in minenmoede.

God gheuese mi te goede!’

Nu89sel Tibert bestaen die vaert,

1030Die sere droeue es endevervaert.

Endeals hi op den wech quam,

Sach hi vanverre endevernam

Sinte Martijns vogel comengeulogen.

Doe waert Tibert vro endein hoghen

1035Enderiep: ‘al heyl, Sinte Martijns vogel!

Kere harwaert dinenrechteren vlogel

Endevliech te mire rechter hant.’

Die vogel vloech al dar hi vant

Een haghe, dar hi wilde liden,

1040Endeleet Tibert ter luchter siden.

Dit teiken endedit gemoet(fo. 108vb.)

Ne dochte Tiberde niet goet.

Hadde hidenvogel sien liden

Scone te sire rechter siden,

1045So waende hi hebben goet geual.

Nv es hi des in wanhopenal.

Nochtanmaecte hi hemseluenmoet

Endegeliet, alse menich man doet,

Bet dan hemte moede was.

1050Dus liep hi hene sinenpas,

Des90hi quam te Maperthuus

Endevant Reynaertvor sijn huus

Allene staen verwendelike.

Tibert sprac: ‘Reynaert, god die rike

1055Moetu goeden auond gheuen.

Die conincdreiget an v leuen,

En coemdi niet te houe mit mi.’

Reynaertsprac: ‘wellecome sidi,

Tibert, sijt sere wellecome.

1060God gheue v ere endevrome.

Bi gode des onnic v wale!’

Wat coste Reynaerdescone tale?

Al seget sine tonge wel,

Sijn herte es binnenfel.

1065Dat sal hier getoghet wesen,

Eer die rime wert vollesen

Ten ende tusschendese twee.

Reynaertsprac: ‘neue, tauont mee

Suldi herbergen hier mit mi.

1070Comt in, endemorghen sul wi

Te houe waert mittendaghe.

Jnne hebbe onderalle mine mage

Niemene, Tibert, dar ic mi91nv

Bat op verlate danop v.

1075Hier was Brune comen, die vraet,

Endetogede mi so fel ghelaet:

Endehi dochte mi so starc,

Dat ic om dusent marc

Mit hemden wech niet hadde bestaen.

1080Dat sal ic · ic sal mit v gaen

Morghen mitter dageraet.’(fo. 109ra.)

Tibert sprac · ‘ets beterraet

Endeet dunct mi bet gedaen,

Dat wi tauond hene gaen

1085Dan wi tote morghenbeyden.

Die mane scinet anderheyden

Also claer alse die dach.

Jc wane, noyt man ne92sach

Betren tijt tonser vaert.’

1090‘Neen, lieue neue,’ sprac Reynaert:

‘Sulc mochtons dages ontmoeten,

Hi soude ons minliker groeten,

Die ons nemmer dade goet,

Quame wi bi nachte in sijn gemoet.

1095Ghi93moet te nachte herbergenmit mi.’

Tibert sprac: ‘wat soude wi

Eten, oftic mit v bleue?’

Reynaertsprac: ‘wel soete neue,

Hier is der spisen quadentijt.

1100Ghi moget eten, begerdijt,

Een stucke vanere honichraten

Die bequamelic is vtermaten.

Wat radi, mogedi tshonichs iet?’

Tibert sprac: ‘mi ne roekes niet.

1105Reynaert, en hebdi niet in huus?

Gauedi mi ene vette muus,

Daer mede lietic v bewaert.’

‘Ene vette muus?’ sprac Reynaert:

‘Soete Tibaert, wat segdi?

1110Hier woenet noch een pape bi,

Een scure staet ansyn huus,

Daer is in so menige muus:

Jc wanese niet gedroge · j · waghen.

So horic dicke den pape clagen

1115Dat sine driuenvtenhuse.’

‘Reynaert, sijn dar so vele muse?

Vergaue god, dat ic waer daer!’

‘Wat meendi, Tibert · segdi waer?

Wildi muse?’ ‘oft icse wille?

1120Hoet des endeswiget stille!

Jc minne muse vor alle saken.(fo. 109rb.)

Ne weti niet dat muse smaken

Bet dan enich venisoen?

Wildijt dur minenwille doen,

1125Dat gi mi leit daermuse sijn,

Daerbi mochti de hulde mijn

Hebben, al haddi minenvader

Gedoet endemijn geslachte al gader.’

Reynaertsprac · ‘neue, houdi v spot?’

1130‘Neenic, alse helpe mi god!’

‘Weet god, Tibert, wistic dat,

Ghi souter noch tauond wesensat.’

‘Sat, Reynaert, dat ware vele.’

‘Tibert, dit segdi tuwen spele.’

1135‘Jnne doe, Reynaert, bi mire wet.

Hadic een muus endeware si vet,

En gauese niet om een bisant.’

‘Tibert, so gaet mit mi te hant.

Jc leide v aldaer ter stat,

1140Daer icker v sal maken sat,

Eer ic emmer vanv sceide.’

‘Gherne, Reynaert, op v gheleyde

Ghinc ic mit v te Mompelier.’

‘So ga wi dan· wisijn hier

1145Alte lanc,’ sprac Reynaert.

Doe dadensi hemop de vaert,

Nv94sijn si comenop die vaert

Tibert endesijn neue95Reynaert

Endeliependat si lopenwilden

1150Dat si noyt togel op ne hilden,

Ent si quamentes papenscure,

Die mit ere horden mure

Al omme endeomme was beloken,

Daer Reynaertin hadde gebroken

1155Des anderen nachts teuoren,

Doe die pape hadde verloren

Enenhane, endehi hemdien nam.

Hier om was tornich endegram

Des papensone Mertinet,

1160Endehadde vor dat gat geset

Enenstric den vos te vane:(fo. 109va.)

So gherne wrake hi sinenhane.

Dit wiste Reynaert, dat felle dier,

Endesprac: ‘Tibert, neue, hier

1165Crupet int selue gat

Endesijt no96trage no lat:

Gaet alomme endeomme gripen.

Hort hoe die muse pipen.

Keert wederwt als gi sijt sat.

1170Jc sal hier bliuenvordit gat.

Jc sal vwes hier butenontbeiden.

Wine mogentauont niet sceiden,

Morghenga wi te houe waert

Tibert, hoe coemt dat gi spaert?

1175Gaet eten, endelaet ons keren

Te mire herbergen mit eren.

Mijn wijf sal onse beiach ontfaen.’

‘Wilic te desen gate in gaen?

Was segdi, Reynaert, ist v raet?

1180Die papenconnen wel baraet:

Jc besta dit harde node.’

‘Tsi, Tibert, ghine waert nie so blode!

Wane quamvre hertendie wanc?’97

Tibert scamede hemendehi spranc

1185Daer hi vant groet ongherec:

Eer hi iet wiste, was hi indat strec

Om sinenhals harde vaste.

Dus hoende Reynaertsinengaste.

Alse98Tibert geware waert

1190Des strickes, doe was hi vervaert:

Hi spranc, hi scoet, dat strec liep toe.

Tibert moste roependoe

Endewroegenhemdor dien noet.

Hi maect een gheluut so groet

1195Mit eneniamerlikengelate,

Dat Reynaerthorde andie strate

Butenallene, dar hi99stoet.

Doe riep hi: ‘vindise goet

Die muse endevet?

1200Wiste dit nv Mertinet,

Hi souderv sause toe maken,(fo. 109rb)

Const hise wel gheraken:

So goet een knaep es Martinet.

Tibert, gi singet als gi et?

1205Plegetmen100tenconinx houe des?

Vergaue god, die geweldich es,

Dat nv mit v daer ware

Die felle dief, die mordenare,

Jn sulkerbliscap als gi sijt!’

1210Dus heuet Reynaertgroet delijt

Dur Tiberts ongeual.

EndeTibert stan iamerlike endegal

So lude, dat Mertinet ontspranc

Enderoep: ‘god hebs danc!

1215Ter goedertijt heft nv gestaen

Mijn stric: ic hebbermede geuaen

Den hoenredief,101na minenwane.

Nu toe, wi gheldenhemonsenhane!’

Mit desenliep hi totenvire

1220Endeonstac enenstrowisch102scire.

Hi wecte moederendevader

Entie kinder alle gader,

Enderiep: ‘toe! nv is hi geuaen.’

Doe mocht mensien porrensaen

1225Alle die inden huse waren.

Selue die pape quam geuaren

Vansinen bedde al naect.

Mertinet was geraect

Tote Tibert enderiep: ‘hi is hier.’

1230Die pape ran achter dat vier

Endegreep sines wiues rocke.

Een offerkeerse greep vrouwe Julocke

Endeonstacse mitter haest.

Die pape was Tiberde naest

1235Endeginckene mitten rocke slaen.

Doe moste Tibertdaer ontfaen

Wel menigenslach al in een.

Die pape stont, als hemwel sceen,

Al naect, endesloech slach op slach

1240Op Tiberde, die vor hemlach.

Daerne spaerdene har negheen.(fo. 110ra.)

Martinet greep enensteen

Endewarp Tibert teen oghe wt.

Die pape stont al bloter huut

1245Endehief openen grotenslach:

Endealse Tibert dit sach,

Dat hi emmer steruensoude,

Doe dede hi alse de boude,

Dattenpapenverginc te scanden.

1250Beyde mit clawenendemit tanden

Dede hi scamp, alst wel sceen,

Hi spranc den paep tusscendie been,

Endetrac hemwt dat ene dinc,

Dat hemtusscendie bene hinc

1255Jn die burse sondernaet,

Daermendenbeyaert mede slaet.

Dat dinc viel nederop die vloer.

Die103vrouwe vloecte endeswoer

Bider zielenhars vader,

1260Si wilde niet om al gader

Dofferhande vaneneniare,

Dattenpape geuallenware

Dit vernoy endedese scame.

Si sprac: ‘ins leeds duuels name

1265Moete dit stric sijn geset!

Sich, lieue sone Martinet,

Dit was vandijns vadergewande,

Dese scade endedese scande

Es emmer inallen stonden:

1270Al genase hi vander wonden,

Hi bleue ten suetenspele mat.’

Reynaert, die noch stont vor tgat,

Doe hi dese tale horde,

Loech hi dat hi achterscorde

1275Endehemcraecte die tauerne.

Doe sprac hi te sinenscerne:

‘Swiget, Julocke, lieue vrouwe,

Laet sinkenvwengroten rouwe,

Laet bliuendesen toren.

1280Wattan? al heft hi verloren

Enenvanden clepel sinen,(fo. 110rb.)

Des te min darf hi pinen.

Laet dese clage bliuenachter:

Gheneset dese pape, en is geen lachter

1285Dat hi luut mit ere clocken.’

Dus troeste Reynaertvrouwe Julocken,

Die doe harde sere mesliet.

Die pape mochte langer niet

Ghestaen endeviel in ommacht.

1290Dien hiep si op mit hare cracht

Endedroegene te bedde waert.

Hier binnenkeerde Reynaert

Allene te sire herberghenwaert,

Endeliet Tiberde sere veruaert

1295Endein sorghenvanderdoet.

Al was Tiberts sorge groet,

Doe hise alle onledich sach

Ouer denpape, die dar lach

Ghewont, doe ghinc hi pinen,

1300Dat hi mittentandensinen

Die peze in middenbete104ontwee.

Doene wilde hi dar nietmee

Lettenendespranc vtengate

Endedede heminde rechte strate,

1305Die te houewaert gelach.

Endeeer hi dar quam wast dach,

Entie sonne began te risen.

Jn een arme wichtes wisen

Quam Tibert int hof geronnen,

1310Die tes papenhadde gewonnen

Dat hi langhe claghenmach.

Alse die conincdoe sach

Dat Tibert teen oge had verloren.

Doe mochtmensekerlike horen

1315Den conincdreigenden105dief Reynaerde.

Jc wane, hi langer niene sparde,

Hine riep sine genote te rade

Endevragedenwat hi best dade

JeghenReynaerts ouerdaet?

1320Doe wart ghindermenich raet(fo. 110va.)

HoemenReynaertte redene brochte,

Die dus grote mordaet wrochte.

Doe sprac Grimbert, de das,

Die Reynaertsbruedersone was:

1325‘Ghi herenhebt goedenraet.

Ware mijn oem noch so quaet,

Salmenrecht vort dragen,

Men salne derdewaerf dagen,

Alsmen doet enenvremdenman.

1330Comt hi niet te houe dan,

So is hi sculdich alre dinc,

Dat hi vordenConinc

Vandesenherenes106beclaget.

‘Wie wildi, Grimbert, dattennv daget?’

1335Sprac die coninc: ‘wie is nv hier,

Die sine oge · ofte sine lier

Wil settenin auenture

Dur ene felle creature?

Jc wane, hier niemanes so sot!’

1340Grimbert sprac: ‘so helpe mi god!

Siet mi hier, ic bin so coene

Dat ic wel dar bestaen te doene

Dese boetscap, gebiedijt.’

‘Grimbert, ia gaet endesijt

1345Vroet endewachtu iegenmesfal,’

Grimbaert sprac: ‘conincic sal,’

Dus107gaet Grimbert te Maperthuus.

Alse hire quam, vant hi in huus

Sinenoem endevrouwen Ermelinen,108

1350Die bi haren welpekinen

Laghenin die hagedochte.

Endeten yerstendat Grimbert mochte,

Gruete hi sinenoem endesire moyen.

Endesprac: ‘en sal v niet vernoyen109

1355Die anruchte, daer gi in sijt?

Dunct v noch iet tijt

Dat gi trect, here Reynaert,

Tes coninx houe waert,

Dar110gi sere sijt beclaget?

1360Ghi sjt nv derdewaerf gedaget.

Verlegdi morgen dien dach,(fo. 110vb.)

So seg ic dat v ne mach

Ne gheen genade meer gescien.

Ghi selt inden derdendage sien

1365Vwencasteel verstormen, Maperthuus.

Men sal rechtenvor v huus

Een galge ofte een rat.

Ouerwaerseg ic v dat:

Beyde v kinderendev wijf

1370Sullen verliesen al haer lijf

Lasterlike, sonderwaen.

Ghine moget oec selue niet ontgaen.

Daer om is die beste raet

Dat gi mit mi te houe gaet.

1375Ets mislijc wat geuallenmach:

V es dicke wile op enendach

Vremderauenturengeuallen,

Back to Index Next