Chapter 16

Tuwen erenendetuwenvrome,2352695Of ic wederte lande come.Et ware een onscone dinc,Soudi, here coninc,MakenvwenwanderingeMit enenverwatenenballinge,2700Als ic nv bin, god betere mi!’Die conincsprac: ‘Reynaert, sidiJet lange verbannen?’ doe sprac Reynaert:‘Ja et is · iij · iaer, dat ic wartJn vollenseende gedaen te banne2705Vordendeken Harmanne.Die conincsprac: ‘sint dat gi sijtTe banne, men sals mi doen verwijt,Reynaert, liet ic v mit mi wandren.Jc sal Cuaerde oft enenandren2710Totenscatte doen gaen mit mi,Endeoec radic v, Reynaert, dat giNiet ne latet gine varet,Dar gi v vandenbanne claret.‘So doe ic, here,’ sprac Reynaert,2715‘Jc ga morgente Rome waert,Gatet na denwille mijn.’Die conincsprac: ‘gi dunket mi sijnBeuaen in harde grote dingen.God onne v dat gijt mogetvolbringen,2720Reynaert, als v endemi2720aEndeons allennutte si!’236Doe237dese tale was gedaen,(fo. 119rb.)Doe ginc Nobel, die coninc, staenOp enensittenhoge vansteene,Dar hi op plach te staen allene,2725Als hisat tengedinge.Die dire satentenenringeAl omme endeomme op dat gras,Nadien dat elc geborenwas.Reynaertstont biderconinginnen.2730Nv hort hoe hier sal beginnenDie conincsprekenconinclike:‘Mine dire, arm enderike,Beyde luttel endegroet,Mine baroene, mine genoet!2735Reynaertdie es hier comente houeEndewil hem, des ic gode loue,Betrenuanalleneuelensinne.Endemijn wijf, die coninginne,Heuet gebedenso uele vor hem,2740Dat ic sijn vrient wordenbem,238Endehi versoenet es iegenmi,Endeic hemvergeue vriBeide vor lieue endevor lede.Reynaerdegebiedic vollenvrede,2745Anderwarue gebiedic hem239vrede,So doe ic derdewarve mede,240Endegebiedu allenbi vwenliueDat gi ReynaerdeendesinenwiueEndesinenkindrenere doet,2750War so si comenin v gemoet,Jst bi nachte, ist bi dage.Jnne wil meer engene clageVan Reynaertsdinge horen.Al was hi rokeloes te voren,2755Hi wilt betren, hi secht v hoe:Reynaertwil morgenvroePalster endescorpe ontfaenEn wil tote Romengaen.VanRomenwil hi ouer zee.2760Danenwil hi nemmermee,Eer hi heeft vol aflaet(fo. 119va.)Vanalre sonderliker daet.’Dese tale heft Necelijn vernomenEndevloech tes hi es comen2765Dar hi vant die drie gesellen.Nv hort wat hi hemsal vertellen.Hi sprac: ‘keitiue, wat doedi hijr?Reynaertes meisterendebottelierJnt hof mogende vtermaten.2770Die conincheftenquijt gelatenVanalle sine grote mesdaden,Endegi sijt alle · iji · verraden.’Ysegrim began te antwordenTe Neceline, endealsi dat horden:2775‘Jc wane gi lieget, her rauen.’Endemittien worde ging hi scauen241EndeBrune volgede mede.Si gingenreckenhar ledeEndeliepenten conincwaert.2780Tibert wart so sere uervaert,Dat hi bleef sittende op die galge.Hi wart vansinenruwen balgeJn sorgenso groet vtermaten,Dat hi gaerne242wilde laten2785Sijn oge uarenom niet,Dat hi ins papenhuus liet,Jn dien dat hi versoenet ware.Hine wiste wat doen openbare,Danhi saet optie micke.2790Hi clagede gode vele dickeDat hi Reinaerde nie bekende.Ysegrim quammit genendeGedrongen vor de coninginneEndesprac mit enenfellensinne2795Te Reinaerde waert so uerre,Dattie conincwart so erre,Dat hi Ysegrim hiet vaenEndeBrunenmede also saen.Si wordengeuangenendegebonden.2800Ghine saget nie verwoerdenhondenDoen meerrenlasterdanmenhemdede,(fo. 119vb.)BrunenendeYsegrime mede.Menvoerdse alse lede gaste:Menbantse beide also vaste,2805Dat si binnenere nachteMit enigherhande crachteEen lit ne mochtenruren.Nv hort hoe hise sal vuren!Reynaert, die hemwas te wreet,2810Hi dede datmenBrunensneetVansinenrugge [een] velspot af,Datmenhemtere scurpengaf,Voets lanc ende243voets breet.Nv ware Reynaertgereet,2815Hadde hi · iiij · scoen.Nv hort wat hi hier sal doen,Hoe hi vier scoen sal gewinnen.Hi runede toter coninginnen:‘Vrouwe, ic ben v pelgrim.2820Endehier is mijn oem, her Ysegrim,Hi heuet · iiij · vaste scoen.Woudier mi twee lenen doen,Jc name244v ziele in mijn plecht.Et is pelgrims recht2825Dat hi gedinket in sijn gebedeAlles goedes datmenhemoyt dede.Ghi moghet vwe ziele wel an mi scoyen.Doet mi Erswinen, mire moyen,Gheuenvan harentwee245scoen.2830Si macht wel mit eren doen:Si bliuet thuus in har246gemac.’Gente, die coninginne, sprac:‘Reynaert, gine moget niet onbaren,Ghine hebt scoen, gine sult varen2835Vtenlande in gods gewoutOuer die berge endedur dat wout,Tredenstruke endeharde stene.Ghine moghethebbenscoen ne geneDie v warenbat gemicke:2840Si sijn so uaste247endeso dickeDie Ysegrim draget endesijn wijf.(fo. 120va.)Al sout hemgaen an sijn lijfHarlijc248moet v geuentwee scoen,Dar gi vwe uaert mede moget doen.2845Dus heuet die valsche pelgrimBeweruet dat har YsegrimAltoe den knien heft verlorenVanbeiden sinen uoeten uorenDat vel al toten clawen.2850Ghine saget enenuogel noyt brawen,Die stilre hilt an sinenledenDan Ysegrim die sinendeden,Doemenalso ontscoide,Dat bloet vtenbenenuloide.2855Doe Ysegrim ontscoyet was,Doe ginc249liggen opt grasVer Erswine, die vulvinne,Mit enenuele droeuensinneEndeliet har af doen dat uel2860Entie clawenalso welAchter uan harenuoeten.Dese daet die dede soetenReynaerdesinendroeuen moet.Hort wat clagenhi nochtandoet!2865‘Moye,’ seide hi: ‘wel lieue moye,Jn hoe menigen vernoyeHebdi dur minenwille gewesen!Dats mi al leet, sondervandesenJst mi lief, ic seg v twi.2870Ghi sijt (des gelouet mi)Een die liefste uanminenmagen:Bidien sal ic v scoen andragen.God weet, dat es dur vwe bate:Gi sult andie hoge aflaete2875Deel nemenendean250alt paerdoen,Dat ic, lieue moye, in v scoenSal beiagen ouer zee.’Ver Erswindenwas harde weeDat si cume mochte spreken:2880‘Ay Reynaert, god moet ons wreken,Dat gi ouer ons siet vwenwille!’(fo. 120rb.)Ysegrim, hi sweech al stilleEndesine geselle Brune, mareHembeide was te moede harde sware.2885Si lagen gebonden endegewont.Hadde oec doe ter seluer stontTibert, die cater, gewesen daer,Jc dar wel seggen251ouerwaer:Hi hadde gedaen so uele te uoren,2890Hine wert niet bleuen sondertoren.Wat holpe dat ict maecte lanc!Des anderdages te sonne opgancDede Reynaertsine scoen smaren,Die Ysegrims te uorenwaren2895Endesines wiues, Erswinden,252Ende hadse sere vaste doen bindenOm sine253uoete, endeghincDar hi uant den conincEndesijn wijf, die coninginne.2900Endesprac te hemmit enenblidensinne:‘Here, god geue v goeden dachEndemire vrouwen, die ic machGheuenprijs mit grotenrechte.No doet geuenReynaerde, vwenknechte,2905Palster, scorpe endelaet mi254gaen.’Doe dede de coninceischensaenDen cappellaen Bellijn, denram.Endeals hi vor denconincquam,Sprac hi: ‘her Bellijn, hier es2910Dese pelgrim, leset een les,Endegeuet hemscorpenendestaf.’Bellijn den conincantworde gaf.255‘Heer, en dar des doen niet.Reynaertheft selue gegiet,2915Dat hi es ins pawes ban.’Die conincsprac: ‘Bellijn, wattan?MeisterGelijs doet ons verstaen:Hadde een man allene gedaenAlso uele alse alle die leuen,2920Endewil hi archeit begeuenEndete biechtendar af gaen(fo. 120va.)Endepenitencie ontfaen,Dat hi ouer zee wilde uaren,Hi mochte wel hemseluenclaren.’2925Bellijn sprac ten conincecht:‘Jnne doe Reynaerdeno crom no rechtVangeestelikendinge altoes,Ghine wilt mi quitenscadeloesJegenbisscop endedeken.’2930‘Jnne bid v niet in · vij · weken,’Sprac die coninc: ‘also uele.Oec had ic lieuer dat vwe keleHinge, dan ics v bat.’Endealse Bellijn horde dat,2935Dattie conincbalsch te hemwart,Wart Bellijn also sere uervaertEndeginc gereiden256sijn outare,Oec beuede hi uanvareEndeginc singenendelesen2940Aldat hembest dochte wesen.Doe Bellijn, die cappellaen,Omoedelike had gedaenDat getide uanden dage,Doe hinc hi Reynaerdean sinencrage2945Ene scorpe uanBrunes uelle.Oec hinc sine257geselleEen palsterkijn dar bi.Te sinengeuoege was hiAl gereit te sire uaert.2950Doe sach hitenconincwaert.Hemliependie geuensde traneNeder neuensine grane,Als of hemiamerde in sijn herte.Had hi uaniamerenige smerte,2955Dat was bidien endeanders nietDat hi hemallen, die hi dar liet,En hadde beradensulke pineAlse258Brune endeYsegrime,Had hemwel mogengeuallen.2960Nochtanstont hi endebat hemallenDat si uor hembidden soudenAlso getrouwelike alsi wouden(fo. 120vb.)Dat hi vor hemallenbade.Dat orlof nemendocht hemte spade,2965Want hi gherne dane ware:Hi was altoes in vare,259Alse die hemseluensculdich weet.Die conincsprac: ‘mi es harde leet,Reynaert, dat gi dus haestich sijt.’2970‘Neen,’ sprac hi · ‘here ets tijt,Men sal gene weldaet sparen.Vwenorlof, here, ic wil varen.’Die conincsprac: ‘hebt gods orlof!’Doe geboet die conincal sijn hof2975Mit Reynaerdewtwaert te ganeSonderallene die geuane.Nv wart Reynaertpelgrim.Endesijn oem, her Ysegrim,Entie bere liggengebonden2980Endesiec vanserenwonden.Mi dunket endeic wane des260Dat nieman[so] onspellic esTusschenPalanenendeScouden,Die hemvanlachenhad onthouden2985Vanrouwendie hemmochte gescien,Had hi Reynaerdedoe gesien:Hoe wonderlike hi hene ginc,Endehoe gemeenlike hemhincScorpe endepalsterom sinenhals,2990Entie scoen, als endeals,Die hi droech an sijn beenGhebonden, dadendat hi sceenPelgrim gelijc genoech.Reynaertvan binnenloech,2612995Dur dat si alle mit hemgingenMit so groter sameningen,Die hemte uorenwarenwreet.Doe sprac hi: ‘coninc, mi es leetDat gidus verre mit mi gaet:3000Jc vruchte, et mach v wesenquaet.Ghi hebt geuaen · ij · mordenaren.(fo. 121ra.)Gheualletdat si v ontfaren,Ghi hebt v te wachtenmeerDan gi v hadt oyt eer.3005Blijft godeuolen, laet mi varen.’Na dese tale stont hi twarenOp dachterste262· ij · potenEndemaende de dire, clene endegroten,Dat si alle vor hembaden3010Oft si an sine weldaden263Recht deel hebbenwouden.Si seiden alle dat si scouden264Sijns gedenkenin har gebede.Nv hort vort wat hi dede,3015Doe hi uandenconincsciet:So droeuelike hihemgeliet,Dats some sere ontfarmde.Cuart, de haze, hi becarmde:‘O wi, Cuaert, sulwi sceiden!3020Of gi wilt, gi sult mi leidenEndemijn vrient Bellijn, de ram:Ghi twee ne maectenmi noit gram.Ghi twe moet mi vort bringen.Ghi sijt suet vanwandelinghen,3025OnbegrepenendegoedertierenEndeonclaget uanallendiren.Gheistelic is uwerbeider zede,Ghi leuet beide als ic dedeDoe ic clusenare was.3030Hebdi louer endegras,Ghine doet geneneischNo om broet no om vleischNo om sunderlinge spise.’Mit aldustanigenprise3035Heft Reynaertdese twe verdoert,265Dat si mit hemgingenvortTote hi quamvor sijn huusEndevorde portete Maperthuus.Alse Reynaertvoer de poerte quam,3040Doe sprac hi: ‘neue Bellijn, de ram,Ghi moet allene butenstaen,(fo. 121rb.)Jc moet in266mine ueste gaen;Cuart sal in gaen mit mi.Her Bellijn, bit him dat hi2673045Troeste veren ErmelineMit harenarmenwelpekine,268Als ic uanhar orlof neme.’Bellijn sprac: ‘ic bits heme,Dat hise vertroeste wale.’3050Reynaertginc269mit scoenre taleSo smeckenendelosengiren270Jn so menige manire,Dat hi bibarate brochteCuarde in sine acdochte.3055Alsi in dat hol quamen,Cuart endeReynaertte samen,Doe uondensi uerErmelinenBi harenclenen welpekinen.Si was in sorgenendein vare,3060Want si waende dat ReynaertwareVerhangen, endealsi uernamDat hi wederthuus quamEndepalster endescorpe droech:Dat dochte har wonderlic genoech.3065Si wart blide endesprac saen:Lieue Reynaert, hoe sidi ontgaen?’‘Jc moet werden pelgrim:Har Brune endeYsegrimSi wordengysel ouer mi.3070Die conincheft ons (danc heb hi!)Cuarde gegeuen op rechte soene,Al onsen wille mede te doene.Die conincliede selue das,Dat Cuart de eerste was3075Die ons verriet iegenhem.Endebidertrouwendie ic bemV sculdich, vrouwe Ermeline,Cuart naket sware pine.Jc ben mit rechte op hemgram.’3080Alse Cuwart dit vernam,Keerde hihemom endewaende vlien:(fo. 121va.)Mar dat en conste hemniet gescien,Want Reynaerthadden ondergaenDie porte endegrepene saenBider kele mordelike.3086EndeCuaert riep genadelike:‘Help mi, Bellijn, waer sidi?Dese pelgrim dodet mi.’Dat roepenwas scire gedaen,3090Want Reynaerthad hemsaenSine kele ontwe gebeten.Doe sprac Reynaert: ‘nu gawi etenDesen goedenvettenhase.’Die welpekine liepentotenase3095Endegingen etenal gemeneHar rouwe was harde cleneDat Cuart had verlorentlijfErmelijn, Reinaerts wijf,At vandenvleische endedranc des bloets.3100Ay, hoe dicke bat si271goedesDenconinc, die dur sine dogetHar kindre haddenverhogetSo wel mit enen goedenmale!Reynaertsprac: ‘hi gan ons wale.3105Jc weet wel, moet die conincleuen,Hi soude ons gherne gifte geuen,Die hi selue niet en woudeHebbenom · vij · marc vangoude.’‘Wat giftenes dat?’ sorac Ermeline.3110Reynaertsprac: ‘ets een lineEndeeen vorst endetwe micken.Mar mach ic · ic sal hemonstricken,Malichte eer lidendage twee,Dat ic om sijn dreigenniet mee3115Ne geue dan[hi] om tmijn.’Si sprac: ‘Reynaert, hoe mach dat sijn?’Reynaertsprac: ‘vrouwe, ic seg v,Jc weet een wiltenisse ruVanlangengagel endevanhede.3120Dar es een deel wel geredeVangoedenlegere vanspisen.(fo. 121vb.)Dar sijn hoenre endepatrisen272Endemenigherhande vogeline.Wildijt, verErmeline,3125Dat gi gaet mit mi dar,Wie mogen dar wonen· vij · iaer,Wilwi, wandren onderden scadeEndehebbengoet endegenade,Eer wie dar werden verspiet.3130Al seidic langher, ic en loge niet.’‘Ay’, sprac Reynaertsvrouwe Ermeline:‘Dit dunket mi wesenene pineDie al gaderware verloren.En hebdi dit lant versworen3135Jnte woenenmit Ermeline273Endenemmermeer inte sine,Al noch seide Ermelijn mee,274Eer gi comet ouer zee,Endehebt palsterendescorpe ontfaen.’3140Reynaertantworde har saen:‘So meer gesworen, so meer verloren.Mi seide een goet275manhier te uorenJnrade dar hi mi riet,Bedwongeneet en276dade niet.3145Al uoldadic dese vaert,En holpe mi niet,’ sprac277Reynaert:‘Mi waers een ey niet te bat.Jc heb den conincenenscatBelouet,278die mi es ongereet.3150Endealse hi des de wareit weetDat ic hemal heb gelogenEndehi bi mi dus es bedrogen,Hi sal mi hatenvele te meerDanhi dede oit eer.3155Dar pensic in minenmoet,Dat sculenes mi alte goetAlse dat varen,’ sprac Reynaert:‘Endegods had heb mijn rode baert(Ghedoe oec hoe ic gedoe),3160Oft mi meer uertroest dar toeNo de cater no de das(fo. 122ra.)No Brune, die om mi comenwas,No dur gewin no dur scade,Dat ic meer in des connx genade3165Ne come, dat ic lide lanxt!Jc heb gedoget so menigenanxt.’Ho sere balsch hemde ram Bellijn,Dat Cuart, die geselle sijn,Jn dat hol so lange merrede.3170Hi riep als een die hemerrede:‘Cuart, lates denduuel wouden!Hoe lange sal v Reynaertdar houden?Wane comdi wt endelaet ons gaen?’Alse Reynaertdit heft279verstaen,3175Doe ginc hi wt tot BellineEndesprac al stillikine:‘Ay, lieue here, twi belgedi?Al spreke C[uar]t280iegenmiEndeiegensire moyen,3180War om mach v des vernoyen?Cuart dede mi uerstaen:Ghi moget wel sachte vorengaen,En281wildi hier niet langhersijn.Hi moet hier merreneen luttelkijn3185Mit sire moyen ErmelineEndemit harenwelpekine,Die sere wenenendemesbaren,Dur dat ic hemsal ontfaren.’Bellijn sprac: ‘nv seget282mi,3190Har Reynaert, wat hebdiCuarde te lede gedaen?Also als ic conste uerstaen,So riep hi sere help op mi.’Reynaertsprac: ‘wat segdi?3195Bellijn, god moet v beraden!Jc seg v hoe wi daden:Doe ic in huus gegaen quamEndeErmelijn an mi vernamDat ic wilde uarenouerzee,3200Hare hertenwert so weeDat si lange in ommacht lach.(fo. 122rb.)Endealse Cuwart dat sach,Doe riep hi: ‘Bellijn, helt vri,283Comt endehelpt mi!3205Mire moyen, si is in ommacht.’Dat riep hi mit groter cracht.’Doe sprac Bellijn: ‘iane wast el,En trowen, ic verstont welDat Cuaert dreef groet mesbaer:3210Jc waende hemiet mesfallenwaer.’Reynaertsprac:284‘Bellijn, neent niet.Mi waer lieuer, mesquame ietMijn kinde of minenwiue,Dat hemmesquame an sinenliue.’3215Reinaer sprac: ‘uernamedi ietDat mi die conincgistrenhietVor harde vele sire liede,Eer ic vtenlande sciede,Dat ic hemeen paer lettren [screue]?2853220Suldise hemdragen, Bellijn, neue?Et is gescreuenal gereet,’Bellijn sprac: ‘inne weet.Reynaert, wistic dat v gedichteTrouwe ware, hi mochte lichte3225Ghebiedendat ickenden coninc286Droege, had ic enige dincDar icse mochte in287steken.’Reynaertsprac: ‘v ne288sal niet gebreken.Eer des coninx lettre hier bleuen,3230Jc soudu eer die scorpe geuen,Her Bellijn, die ic draghe,Endehangense289an vwen crage,Des coninx lettere dar in.Ghi sulter af hebbengroet gewin,3235Durs290coninx danc endegroet ere.Ghi sult den coninc, minen here,Herde willecome sijn.’Dit louede mijn here Bellijn.Reynaertginc in sijn acdochte3240Endekeerde wederendebrochteSinenvrient Bellijn iegen(fo. 122va.)Dat houet vanCuarde gedregen,Jndie scorpe gesteken,Endehinc bi sinenquadentreken3245Die scurpe hemanden hals,Endebeual hemals endealsDat hidie lettere niet en soudeBesien, oft hi garne woudeHemden conincte vriende maken.3250Hi seide dattie lettere stakenJndie scurpe uerholenlike,Endeoft hi wilde wesen rikeEndesinenhere · den coninc, had lief,Dat hi hemseide dattie brief3255Bihemso ware gescreuen,Endehi dar raet toe had gegeuen.Hi souts hemweten danc.Dit uerhorde Bellijn endeuersprancVanderstat, dar hi op stoet,3260Hogher dan anderhaluenuoet:So blide was hi vandeser dinc,Die hemte torne seder verginc.Bellijn sprac doe: Reynaert, here,Nv wetic dat gi [mi] doet ere.3265Jc sal uallen in grotenlofBi v, alsemenin dat hofSal seggendat ic wel candichtenMit sconenwordenendemit slichten,Alsi dat ics niet en can.3270Men seit: ‘ets menich manGoet gesciet, des hemgod onste,Jn sakendie hi luttel conste.’Hier na sprac Bellijn: ‘her Reynaert,Laet v lief · wil Cuart3275Mit mi te houe wedergaen?’‘Neen,’ sprac Reynaert: ‘hi sal v saenVolgenbi desen seluenpade:Hine heuet genenstade.291Nv gaet uorwart mit gemake.3280Jc sal Cuart sulke sakeOndeckendie noch es verholen.’(fo. 122vb.)‘Reynaert, bliuet godeuolen!’Sprac Bellijn · endedede hemtervaert.Wat sal nu doen Reynaert?3285Hi keerde in sijn acdochteEndeseide: ons naketgroet gerochte,Bliue wi hier langer · endegrote pine.Ghereet v, Ermeline,Endemine kinderal gader,3290Volget mi · ic ben v vader.Endepine wi ons dat wi ontfaren!’Nv ne was dar geen langersparen,Si dedenhemalle op de uaert,Ermelijn endeReynaert3295Endehar ionge welpekine,Des292si quamenande woestine.Endemijn her Bellijn, de ram,Heuet gelopen, des hi quamTe houe een luttel vor middach.3300Endealse die conincBellijn sach,Die de scurpe wederbrochte,Daer Brunen, denbere, onsochteTe vorenom was gedaen,Doe sprac hi te Belline saen:3305‘Her Bellijn, vanwane comdi?War es Reynaert? hoe comt dat hiDie scurpe niet met hem ne draget?’Bellijn sprac: ‘her coninc, ic magetV rechte seggen dat ic weet.3310Doe Reynaertwas al gereetEndesinen casteel rumen soude,Doe seide hi dat hi woudeEen paer lettre, conincvri,V senden, endedoe bat hi mi3315Dat icse droege dur v lieue.Jc seide, meer dan· vij · brieueSoudic dur uwen wille draghen.Doene conste Reynaertniet beiaghenDar ic den brief in dragen mochte.2933320Dese scurpe hi mi doe brochteEntie lettere dar in gesteken.(fo. 123ra.)Coninc, gine hort noyt sprekenVan betren dichter dan ic ben:Dese lettere dichtic hem,3325Gaet mi te goede ofte quade.Dese brief was bi minenradeAldus gemaket endegescreuen.’Doe hietene hemdie conincgeuenBockarde, den goedenclerc:3330Die was, die in dat wercMeer conste dan iemendie dar was.Bockart plach emmer dat hi lasDie lettere die te hemquamen.Bruneel endehi die namen3335Die scurpe vandenhalse Bellijns,Die bider dompheit sijnsHier toe had geseit so uerre,Dat hijs cortelike sal werden erre.Die scurpe ontfinc Bockart, de clerc.3340Doe moste blikenReinaerts werc,Alse hi dat houet wt trac.Bockart besaget endesprac:‘Helpe, wat lettre sijn dit!Here coninc, bi mire wit,3345Dit is thouet vanCuarde.Help, dat gi noit Reinaerde,Coninc, gelouensout so verre!’Doe mochtmensien droeue endeerreDen conincentie coninginne.3350Die conincstont in drouensinneEndesloech sijn houet neder.Ouer lanc hief hijt op wederEndebegonste werpenwtEen dat vreislixte geluut,3355Dat noyt vandire wart gehort;So sere wart sijn sin294te stort.Doe spranc vort har Firapeel,

Tuwen erenendetuwenvrome,235

2695Of ic wederte lande come.

Et ware een onscone dinc,

Soudi, here coninc,

Makenvwenwanderinge

Mit enenverwatenenballinge,

2700Als ic nv bin, god betere mi!’

Die conincsprac: ‘Reynaert, sidi

Jet lange verbannen?’ doe sprac Reynaert:

‘Ja et is · iij · iaer, dat ic wart

Jn vollenseende gedaen te banne

2705Vordendeken Harmanne.

Die conincsprac: ‘sint dat gi sijt

Te banne, men sals mi doen verwijt,

Reynaert, liet ic v mit mi wandren.

Jc sal Cuaerde oft enenandren

2710Totenscatte doen gaen mit mi,

Endeoec radic v, Reynaert, dat gi

Niet ne latet gine varet,

Dar gi v vandenbanne claret.

‘So doe ic, here,’ sprac Reynaert,

2715‘Jc ga morgente Rome waert,

Gatet na denwille mijn.’

Die conincsprac: ‘gi dunket mi sijn

Beuaen in harde grote dingen.

God onne v dat gijt mogetvolbringen,

2720Reynaert, als v endemi

2720aEndeons allennutte si!’236

Doe237dese tale was gedaen,(fo. 119rb.)

Doe ginc Nobel, die coninc, staen

Op enensittenhoge vansteene,

Dar hi op plach te staen allene,

2725Als hisat tengedinge.

Die dire satentenenringe

Al omme endeomme op dat gras,

Nadien dat elc geborenwas.

Reynaertstont biderconinginnen.

2730Nv hort hoe hier sal beginnen

Die conincsprekenconinclike:

‘Mine dire, arm enderike,

Beyde luttel endegroet,

Mine baroene, mine genoet!

2735Reynaertdie es hier comente houe

Endewil hem, des ic gode loue,

Betrenuanalleneuelensinne.

Endemijn wijf, die coninginne,

Heuet gebedenso uele vor hem,

2740Dat ic sijn vrient wordenbem,238

Endehi versoenet es iegenmi,

Endeic hemvergeue vri

Beide vor lieue endevor lede.

Reynaerdegebiedic vollenvrede,

2745Anderwarue gebiedic hem239vrede,

So doe ic derdewarve mede,240

Endegebiedu allenbi vwenliue

Dat gi Reynaerdeendesinenwiue

Endesinenkindrenere doet,

2750War so si comenin v gemoet,

Jst bi nachte, ist bi dage.

Jnne wil meer engene clage

Van Reynaertsdinge horen.

Al was hi rokeloes te voren,

2755Hi wilt betren, hi secht v hoe:

Reynaertwil morgenvroe

Palster endescorpe ontfaen

En wil tote Romengaen.

VanRomenwil hi ouer zee.

2760Danenwil hi nemmermee,

Eer hi heeft vol aflaet(fo. 119va.)

Vanalre sonderliker daet.’

Dese tale heft Necelijn vernomen

Endevloech tes hi es comen

2765Dar hi vant die drie gesellen.

Nv hort wat hi hemsal vertellen.

Hi sprac: ‘keitiue, wat doedi hijr?

Reynaertes meisterendebottelier

Jnt hof mogende vtermaten.

2770Die conincheftenquijt gelaten

Vanalle sine grote mesdaden,

Endegi sijt alle · iji · verraden.’

Ysegrim began te antworden

Te Neceline, endealsi dat horden:

2775‘Jc wane gi lieget, her rauen.’

Endemittien worde ging hi scauen241

EndeBrune volgede mede.

Si gingenreckenhar lede

Endeliepenten conincwaert.

2780Tibert wart so sere uervaert,

Dat hi bleef sittende op die galge.

Hi wart vansinenruwen balge

Jn sorgenso groet vtermaten,

Dat hi gaerne242wilde laten

2785Sijn oge uarenom niet,

Dat hi ins papenhuus liet,

Jn dien dat hi versoenet ware.

Hine wiste wat doen openbare,

Danhi saet optie micke.

2790Hi clagede gode vele dicke

Dat hi Reinaerde nie bekende.

Ysegrim quammit genende

Gedrongen vor de coninginne

Endesprac mit enenfellensinne

2795Te Reinaerde waert so uerre,

Dattie conincwart so erre,

Dat hi Ysegrim hiet vaen

EndeBrunenmede also saen.

Si wordengeuangenendegebonden.

2800Ghine saget nie verwoerdenhonden

Doen meerrenlasterdanmenhemdede,(fo. 119vb.)

BrunenendeYsegrime mede.

Menvoerdse alse lede gaste:

Menbantse beide also vaste,

2805Dat si binnenere nachte

Mit enigherhande crachte

Een lit ne mochtenruren.

Nv hort hoe hise sal vuren!

Reynaert, die hemwas te wreet,

2810Hi dede datmenBrunensneet

Vansinenrugge [een] velspot af,

Datmenhemtere scurpengaf,

Voets lanc ende243voets breet.

Nv ware Reynaertgereet,

2815Hadde hi · iiij · scoen.

Nv hort wat hi hier sal doen,

Hoe hi vier scoen sal gewinnen.

Hi runede toter coninginnen:

‘Vrouwe, ic ben v pelgrim.

2820Endehier is mijn oem, her Ysegrim,

Hi heuet · iiij · vaste scoen.

Woudier mi twee lenen doen,

Jc name244v ziele in mijn plecht.

Et is pelgrims recht

2825Dat hi gedinket in sijn gebede

Alles goedes datmenhemoyt dede.

Ghi moghet vwe ziele wel an mi scoyen.

Doet mi Erswinen, mire moyen,

Gheuenvan harentwee245scoen.

2830Si macht wel mit eren doen:

Si bliuet thuus in har246gemac.’

Gente, die coninginne, sprac:

‘Reynaert, gine moget niet onbaren,

Ghine hebt scoen, gine sult varen

2835Vtenlande in gods gewout

Ouer die berge endedur dat wout,

Tredenstruke endeharde stene.

Ghine moghethebbenscoen ne gene

Die v warenbat gemicke:

2840Si sijn so uaste247endeso dicke

Die Ysegrim draget endesijn wijf.(fo. 120va.)

Al sout hemgaen an sijn lijf

Harlijc248moet v geuentwee scoen,

Dar gi vwe uaert mede moget doen.

2845Dus heuet die valsche pelgrim

Beweruet dat har Ysegrim

Altoe den knien heft verloren

Vanbeiden sinen uoeten uoren

Dat vel al toten clawen.

2850Ghine saget enenuogel noyt brawen,

Die stilre hilt an sinenleden

Dan Ysegrim die sinendeden,

Doemenalso ontscoide,

Dat bloet vtenbenenuloide.

2855Doe Ysegrim ontscoyet was,

Doe ginc249liggen opt gras

Ver Erswine, die vulvinne,

Mit enenuele droeuensinne

Endeliet har af doen dat uel

2860Entie clawenalso wel

Achter uan harenuoeten.

Dese daet die dede soeten

Reynaerdesinendroeuen moet.

Hort wat clagenhi nochtandoet!

2865‘Moye,’ seide hi: ‘wel lieue moye,

Jn hoe menigen vernoye

Hebdi dur minenwille gewesen!

Dats mi al leet, sondervandesen

Jst mi lief, ic seg v twi.

2870Ghi sijt (des gelouet mi)

Een die liefste uanminenmagen:

Bidien sal ic v scoen andragen.

God weet, dat es dur vwe bate:

Gi sult andie hoge aflaete

2875Deel nemenendean250alt paerdoen,

Dat ic, lieue moye, in v scoen

Sal beiagen ouer zee.’

Ver Erswindenwas harde wee

Dat si cume mochte spreken:

2880‘Ay Reynaert, god moet ons wreken,

Dat gi ouer ons siet vwenwille!’(fo. 120rb.)

Ysegrim, hi sweech al stille

Endesine geselle Brune, mare

Hembeide was te moede harde sware.

2885Si lagen gebonden endegewont.

Hadde oec doe ter seluer stont

Tibert, die cater, gewesen daer,

Jc dar wel seggen251ouerwaer:

Hi hadde gedaen so uele te uoren,

2890Hine wert niet bleuen sondertoren.

Wat holpe dat ict maecte lanc!

Des anderdages te sonne opganc

Dede Reynaertsine scoen smaren,

Die Ysegrims te uorenwaren

2895Endesines wiues, Erswinden,252

Ende hadse sere vaste doen binden

Om sine253uoete, endeghinc

Dar hi uant den coninc

Endesijn wijf, die coninginne.

2900Endesprac te hemmit enenblidensinne:

‘Here, god geue v goeden dach

Endemire vrouwen, die ic mach

Gheuenprijs mit grotenrechte.

No doet geuenReynaerde, vwenknechte,

2905Palster, scorpe endelaet mi254gaen.’

Doe dede de coninceischensaen

Den cappellaen Bellijn, denram.

Endeals hi vor denconincquam,

Sprac hi: ‘her Bellijn, hier es

2910Dese pelgrim, leset een les,

Endegeuet hemscorpenendestaf.’

Bellijn den conincantworde gaf.255

‘Heer, en dar des doen niet.

Reynaertheft selue gegiet,

2915Dat hi es ins pawes ban.’

Die conincsprac: ‘Bellijn, wattan?

MeisterGelijs doet ons verstaen:

Hadde een man allene gedaen

Also uele alse alle die leuen,

2920Endewil hi archeit begeuen

Endete biechtendar af gaen(fo. 120va.)

Endepenitencie ontfaen,

Dat hi ouer zee wilde uaren,

Hi mochte wel hemseluenclaren.’

2925Bellijn sprac ten conincecht:

‘Jnne doe Reynaerdeno crom no recht

Vangeestelikendinge altoes,

Ghine wilt mi quitenscadeloes

Jegenbisscop endedeken.’

2930‘Jnne bid v niet in · vij · weken,’

Sprac die coninc: ‘also uele.

Oec had ic lieuer dat vwe kele

Hinge, dan ics v bat.’

Endealse Bellijn horde dat,

2935Dattie conincbalsch te hemwart,

Wart Bellijn also sere uervaert

Endeginc gereiden256sijn outare,

Oec beuede hi uanvare

Endeginc singenendelesen

2940Aldat hembest dochte wesen.

Doe Bellijn, die cappellaen,

Omoedelike had gedaen

Dat getide uanden dage,

Doe hinc hi Reynaerdean sinencrage

2945Ene scorpe uanBrunes uelle.

Oec hinc sine257geselle

Een palsterkijn dar bi.

Te sinengeuoege was hi

Al gereit te sire uaert.

2950Doe sach hitenconincwaert.

Hemliependie geuensde trane

Neder neuensine grane,

Als of hemiamerde in sijn herte.

Had hi uaniamerenige smerte,

2955Dat was bidien endeanders niet

Dat hi hemallen, die hi dar liet,

En hadde beradensulke pine

Alse258Brune endeYsegrime,

Had hemwel mogengeuallen.

2960Nochtanstont hi endebat hemallen

Dat si uor hembidden souden

Also getrouwelike alsi wouden(fo. 120vb.)

Dat hi vor hemallenbade.

Dat orlof nemendocht hemte spade,

2965Want hi gherne dane ware:

Hi was altoes in vare,259

Alse die hemseluensculdich weet.

Die conincsprac: ‘mi es harde leet,

Reynaert, dat gi dus haestich sijt.’

2970‘Neen,’ sprac hi · ‘here ets tijt,

Men sal gene weldaet sparen.

Vwenorlof, here, ic wil varen.’

Die conincsprac: ‘hebt gods orlof!’

Doe geboet die conincal sijn hof

2975Mit Reynaerdewtwaert te gane

Sonderallene die geuane.

Nv wart Reynaertpelgrim.

Endesijn oem, her Ysegrim,

Entie bere liggengebonden

2980Endesiec vanserenwonden.

Mi dunket endeic wane des260

Dat nieman[so] onspellic es

TusschenPalanenendeScouden,

Die hemvanlachenhad onthouden

2985Vanrouwendie hemmochte gescien,

Had hi Reynaerdedoe gesien:

Hoe wonderlike hi hene ginc,

Endehoe gemeenlike hemhinc

Scorpe endepalsterom sinenhals,

2990Entie scoen, als endeals,

Die hi droech an sijn been

Ghebonden, dadendat hi sceen

Pelgrim gelijc genoech.

Reynaertvan binnenloech,261

2995Dur dat si alle mit hemgingen

Mit so groter sameningen,

Die hemte uorenwarenwreet.

Doe sprac hi: ‘coninc, mi es leet

Dat gidus verre mit mi gaet:

3000Jc vruchte, et mach v wesenquaet.

Ghi hebt geuaen · ij · mordenaren.(fo. 121ra.)

Gheualletdat si v ontfaren,

Ghi hebt v te wachtenmeer

Dan gi v hadt oyt eer.

3005Blijft godeuolen, laet mi varen.’

Na dese tale stont hi twaren

Op dachterste262· ij · poten

Endemaende de dire, clene endegroten,

Dat si alle vor hembaden

3010Oft si an sine weldaden263

Recht deel hebbenwouden.

Si seiden alle dat si scouden264

Sijns gedenkenin har gebede.

Nv hort vort wat hi dede,

3015Doe hi uandenconincsciet:

So droeuelike hihemgeliet,

Dats some sere ontfarmde.

Cuart, de haze, hi becarmde:

‘O wi, Cuaert, sulwi sceiden!

3020Of gi wilt, gi sult mi leiden

Endemijn vrient Bellijn, de ram:

Ghi twee ne maectenmi noit gram.

Ghi twe moet mi vort bringen.

Ghi sijt suet vanwandelinghen,

3025Onbegrepenendegoedertieren

Endeonclaget uanallendiren.

Gheistelic is uwerbeider zede,

Ghi leuet beide als ic dede

Doe ic clusenare was.

3030Hebdi louer endegras,

Ghine doet geneneisch

No om broet no om vleisch

No om sunderlinge spise.’

Mit aldustanigenprise

3035Heft Reynaertdese twe verdoert,265

Dat si mit hemgingenvort

Tote hi quamvor sijn huus

Endevorde portete Maperthuus.

Alse Reynaertvoer de poerte quam,

3040Doe sprac hi: ‘neue Bellijn, de ram,

Ghi moet allene butenstaen,(fo. 121rb.)

Jc moet in266mine ueste gaen;

Cuart sal in gaen mit mi.

Her Bellijn, bit him dat hi267

3045Troeste veren Ermeline

Mit harenarmenwelpekine,268

Als ic uanhar orlof neme.’

Bellijn sprac: ‘ic bits heme,

Dat hise vertroeste wale.’

3050Reynaertginc269mit scoenre tale

So smeckenendelosengiren270

Jn so menige manire,

Dat hi bibarate brochte

Cuarde in sine acdochte.

3055Alsi in dat hol quamen,

Cuart endeReynaertte samen,

Doe uondensi uerErmelinen

Bi harenclenen welpekinen.

Si was in sorgenendein vare,

3060Want si waende dat Reynaertware

Verhangen, endealsi uernam

Dat hi wederthuus quam

Endepalster endescorpe droech:

Dat dochte har wonderlic genoech.

3065Si wart blide endesprac saen:

Lieue Reynaert, hoe sidi ontgaen?’

‘Jc moet werden pelgrim:

Har Brune endeYsegrim

Si wordengysel ouer mi.

3070Die conincheft ons (danc heb hi!)

Cuarde gegeuen op rechte soene,

Al onsen wille mede te doene.

Die conincliede selue das,

Dat Cuart de eerste was

3075Die ons verriet iegenhem.

Endebidertrouwendie ic bem

V sculdich, vrouwe Ermeline,

Cuart naket sware pine.

Jc ben mit rechte op hemgram.’

3080Alse Cuwart dit vernam,

Keerde hihemom endewaende vlien:(fo. 121va.)

Mar dat en conste hemniet gescien,

Want Reynaerthadden ondergaen

Die porte endegrepene saen

Bider kele mordelike.

3086EndeCuaert riep genadelike:

‘Help mi, Bellijn, waer sidi?

Dese pelgrim dodet mi.’

Dat roepenwas scire gedaen,

3090Want Reynaerthad hemsaen

Sine kele ontwe gebeten.

Doe sprac Reynaert: ‘nu gawi eten

Desen goedenvettenhase.’

Die welpekine liepentotenase

3095Endegingen etenal gemene

Har rouwe was harde clene

Dat Cuart had verlorentlijf

Ermelijn, Reinaerts wijf,

At vandenvleische endedranc des bloets.

3100Ay, hoe dicke bat si271goedes

Denconinc, die dur sine doget

Har kindre haddenverhoget

So wel mit enen goedenmale!

Reynaertsprac: ‘hi gan ons wale.

3105Jc weet wel, moet die conincleuen,

Hi soude ons gherne gifte geuen,

Die hi selue niet en woude

Hebbenom · vij · marc vangoude.’

‘Wat giftenes dat?’ sorac Ermeline.

3110Reynaertsprac: ‘ets een line

Endeeen vorst endetwe micken.

Mar mach ic · ic sal hemonstricken,

Malichte eer lidendage twee,

Dat ic om sijn dreigenniet mee

3115Ne geue dan[hi] om tmijn.’

Si sprac: ‘Reynaert, hoe mach dat sijn?’

Reynaertsprac: ‘vrouwe, ic seg v,

Jc weet een wiltenisse ru

Vanlangengagel endevanhede.

3120Dar es een deel wel gerede

Vangoedenlegere vanspisen.(fo. 121vb.)

Dar sijn hoenre endepatrisen272

Endemenigherhande vogeline.

Wildijt, verErmeline,

3125Dat gi gaet mit mi dar,

Wie mogen dar wonen· vij · iaer,

Wilwi, wandren onderden scade

Endehebbengoet endegenade,

Eer wie dar werden verspiet.

3130Al seidic langher, ic en loge niet.’

‘Ay’, sprac Reynaertsvrouwe Ermeline:

‘Dit dunket mi wesenene pine

Die al gaderware verloren.

En hebdi dit lant versworen

3135Jnte woenenmit Ermeline273

Endenemmermeer inte sine,

Al noch seide Ermelijn mee,274

Eer gi comet ouer zee,

Endehebt palsterendescorpe ontfaen.’

3140Reynaertantworde har saen:

‘So meer gesworen, so meer verloren.

Mi seide een goet275manhier te uoren

Jnrade dar hi mi riet,

Bedwongeneet en276dade niet.

3145Al uoldadic dese vaert,

En holpe mi niet,’ sprac277Reynaert:

‘Mi waers een ey niet te bat.

Jc heb den conincenenscat

Belouet,278die mi es ongereet.

3150Endealse hi des de wareit weet

Dat ic hemal heb gelogen

Endehi bi mi dus es bedrogen,

Hi sal mi hatenvele te meer

Danhi dede oit eer.

3155Dar pensic in minenmoet,

Dat sculenes mi alte goet

Alse dat varen,’ sprac Reynaert:

‘Endegods had heb mijn rode baert

(Ghedoe oec hoe ic gedoe),

3160Oft mi meer uertroest dar toe

No de cater no de das(fo. 122ra.)

No Brune, die om mi comenwas,

No dur gewin no dur scade,

Dat ic meer in des connx genade

3165Ne come, dat ic lide lanxt!

Jc heb gedoget so menigenanxt.’

Ho sere balsch hemde ram Bellijn,

Dat Cuart, die geselle sijn,

Jn dat hol so lange merrede.

3170Hi riep als een die hemerrede:

‘Cuart, lates denduuel wouden!

Hoe lange sal v Reynaertdar houden?

Wane comdi wt endelaet ons gaen?’

Alse Reynaertdit heft279verstaen,

3175Doe ginc hi wt tot Belline

Endesprac al stillikine:

‘Ay, lieue here, twi belgedi?

Al spreke C[uar]t280iegenmi

Endeiegensire moyen,

3180War om mach v des vernoyen?

Cuart dede mi uerstaen:

Ghi moget wel sachte vorengaen,

En281wildi hier niet langhersijn.

Hi moet hier merreneen luttelkijn

3185Mit sire moyen Ermeline

Endemit harenwelpekine,

Die sere wenenendemesbaren,

Dur dat ic hemsal ontfaren.’

Bellijn sprac: ‘nv seget282mi,

3190Har Reynaert, wat hebdi

Cuarde te lede gedaen?

Also als ic conste uerstaen,

So riep hi sere help op mi.’

Reynaertsprac: ‘wat segdi?

3195Bellijn, god moet v beraden!

Jc seg v hoe wi daden:

Doe ic in huus gegaen quam

EndeErmelijn an mi vernam

Dat ic wilde uarenouerzee,

3200Hare hertenwert so wee

Dat si lange in ommacht lach.(fo. 122rb.)

Endealse Cuwart dat sach,

Doe riep hi: ‘Bellijn, helt vri,283

Comt endehelpt mi!

3205Mire moyen, si is in ommacht.’

Dat riep hi mit groter cracht.’

Doe sprac Bellijn: ‘iane wast el,

En trowen, ic verstont wel

Dat Cuaert dreef groet mesbaer:

3210Jc waende hemiet mesfallenwaer.’

Reynaertsprac:284‘Bellijn, neent niet.

Mi waer lieuer, mesquame iet

Mijn kinde of minenwiue,

Dat hemmesquame an sinenliue.’

3215Reinaer sprac: ‘uernamedi iet

Dat mi die conincgistrenhiet

Vor harde vele sire liede,

Eer ic vtenlande sciede,

Dat ic hemeen paer lettren [screue]?285

3220Suldise hemdragen, Bellijn, neue?

Et is gescreuenal gereet,’

Bellijn sprac: ‘inne weet.

Reynaert, wistic dat v gedichte

Trouwe ware, hi mochte lichte

3225Ghebiedendat ickenden coninc286

Droege, had ic enige dinc

Dar icse mochte in287steken.’

Reynaertsprac: ‘v ne288sal niet gebreken.

Eer des coninx lettre hier bleuen,

3230Jc soudu eer die scorpe geuen,

Her Bellijn, die ic draghe,

Endehangense289an vwen crage,

Des coninx lettere dar in.

Ghi sulter af hebbengroet gewin,

3235Durs290coninx danc endegroet ere.

Ghi sult den coninc, minen here,

Herde willecome sijn.’

Dit louede mijn here Bellijn.

Reynaertginc in sijn acdochte

3240Endekeerde wederendebrochte

Sinenvrient Bellijn iegen(fo. 122va.)

Dat houet vanCuarde gedregen,

Jndie scorpe gesteken,

Endehinc bi sinenquadentreken

3245Die scurpe hemanden hals,

Endebeual hemals endeals

Dat hidie lettere niet en soude

Besien, oft hi garne woude

Hemden conincte vriende maken.

3250Hi seide dattie lettere staken

Jndie scurpe uerholenlike,

Endeoft hi wilde wesen rike

Endesinenhere · den coninc, had lief,

Dat hi hemseide dattie brief

3255Bihemso ware gescreuen,

Endehi dar raet toe had gegeuen.

Hi souts hemweten danc.

Dit uerhorde Bellijn endeuerspranc

Vanderstat, dar hi op stoet,

3260Hogher dan anderhaluenuoet:

So blide was hi vandeser dinc,

Die hemte torne seder verginc.

Bellijn sprac doe: Reynaert, here,

Nv wetic dat gi [mi] doet ere.

3265Jc sal uallen in grotenlof

Bi v, alsemenin dat hof

Sal seggendat ic wel candichten

Mit sconenwordenendemit slichten,

Alsi dat ics niet en can.

3270Men seit: ‘ets menich man

Goet gesciet, des hemgod onste,

Jn sakendie hi luttel conste.’

Hier na sprac Bellijn: ‘her Reynaert,

Laet v lief · wil Cuart

3275Mit mi te houe wedergaen?’

‘Neen,’ sprac Reynaert: ‘hi sal v saen

Volgenbi desen seluenpade:

Hine heuet genenstade.291

Nv gaet uorwart mit gemake.

3280Jc sal Cuart sulke sake

Ondeckendie noch es verholen.’(fo. 122vb.)

‘Reynaert, bliuet godeuolen!’

Sprac Bellijn · endedede hemtervaert.

Wat sal nu doen Reynaert?

3285Hi keerde in sijn acdochte

Endeseide: ons naketgroet gerochte,

Bliue wi hier langer · endegrote pine.

Ghereet v, Ermeline,

Endemine kinderal gader,

3290Volget mi · ic ben v vader.

Endepine wi ons dat wi ontfaren!’

Nv ne was dar geen langersparen,

Si dedenhemalle op de uaert,

Ermelijn endeReynaert

3295Endehar ionge welpekine,

Des292si quamenande woestine.

Endemijn her Bellijn, de ram,

Heuet gelopen, des hi quam

Te houe een luttel vor middach.

3300Endealse die conincBellijn sach,

Die de scurpe wederbrochte,

Daer Brunen, denbere, onsochte

Te vorenom was gedaen,

Doe sprac hi te Belline saen:

3305‘Her Bellijn, vanwane comdi?

War es Reynaert? hoe comt dat hi

Die scurpe niet met hem ne draget?’

Bellijn sprac: ‘her coninc, ic maget

V rechte seggen dat ic weet.

3310Doe Reynaertwas al gereet

Endesinen casteel rumen soude,

Doe seide hi dat hi woude

Een paer lettre, conincvri,

V senden, endedoe bat hi mi

3315Dat icse droege dur v lieue.

Jc seide, meer dan· vij · brieue

Soudic dur uwen wille draghen.

Doene conste Reynaertniet beiaghen

Dar ic den brief in dragen mochte.293

3320Dese scurpe hi mi doe brochte

Entie lettere dar in gesteken.(fo. 123ra.)

Coninc, gine hort noyt spreken

Van betren dichter dan ic ben:

Dese lettere dichtic hem,

3325Gaet mi te goede ofte quade.

Dese brief was bi minenrade

Aldus gemaket endegescreuen.’

Doe hietene hemdie conincgeuen

Bockarde, den goedenclerc:

3330Die was, die in dat werc

Meer conste dan iemendie dar was.

Bockart plach emmer dat hi las

Die lettere die te hemquamen.

Bruneel endehi die namen

3335Die scurpe vandenhalse Bellijns,

Die bider dompheit sijns

Hier toe had geseit so uerre,

Dat hijs cortelike sal werden erre.

Die scurpe ontfinc Bockart, de clerc.

3340Doe moste blikenReinaerts werc,

Alse hi dat houet wt trac.

Bockart besaget endesprac:

‘Helpe, wat lettre sijn dit!

Here coninc, bi mire wit,

3345Dit is thouet vanCuarde.

Help, dat gi noit Reinaerde,

Coninc, gelouensout so verre!’

Doe mochtmensien droeue endeerre

Den conincentie coninginne.

3350Die conincstont in drouensinne

Endesloech sijn houet neder.

Ouer lanc hief hijt op weder

Endebegonste werpenwt

Een dat vreislixte geluut,

3355Dat noyt vandire wart gehort;

So sere wart sijn sin294te stort.

Doe spranc vort har Firapeel,

Back to Index Next